Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy

profilaktika fakultetining ichki kasalliklar

kafedrasi

YURAK MITRAL ILLATLARI

EPIDEMIOLOGIYA

• Alohida mitral klapan yetishmovchiligi yurakning orttirilgan illatlari ichida 10% ni tashkil etadi.

MITRAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI

• Mitral klapanning sistola vaqtida qonning ChQdan ChBga patologik qaytishiga olib keluvchi yopilmasligi

• (yoki noto`liq yopilishi).

ETIOLOGIYA

• Revmatik isitma• Ateroskleroz, YuIK• Biriktiruvchi to`qimaning sistemli

kasalligi• Infeksion endokardit

YuRAK KAMERALARINING SXEMATIK TASVIRI

•1 — Yurak chap qorinchasi; •2 — mitral klapan; •3 — chap bo`lmacha;• 4 — aorta; •5 — o`pka stvoli; •6 — o`ng bo`lmacha;• 7 — trikuspidal klapan;• 8 — o`ng qorincha;• 9 — katta qon aylanish doirasi kapillyarlari;• 10 — kichik qon aylanish doirasi kapillyarlari; •pushti rangda bo`lmachalar va qorinchalar miokardi ajratilgan; •normal bosimda tizimning qon bilan to`lishi qizil rang bilan (arterial qon) va ko`k rang bilan •(venoz qon) tasvirlangan.

MITRAL YeTIShMOVChILIKDA ASOSIY YuRAK VA GEMODINAMIK O`ZGARIShLARNING SXEMASI

• Mitral klapan yetishmovchiligida yurak kameralarining qon aylanish tizimi bilan bog`liligini sxematik tasviri; chap qorincha va bo`lmachaning dilatasiya va gipertrofiyasi (jigarrang), chap bo`lmacha va kichik qon aylanish doirasida qon bosimining oshishi (havorang); tizimga qon regurgitasiyasi yo`nalishi strelka bilan belgilangan.

PATOMORFOLOGIYA

• Klapan tavaqalarining tortilishi (burishishi), buzilishi

• Bir yoki ikkala tavaqaning ham prolapsi va xordalar uzilishi

• So`rg`ich mushaklarning uzilishi va/yoki o`tkinchi ishemiyasi

• Tavaqalarning qalinlashishi va yopilmasligi

•KLINIKA

• Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida shikoyatlar bo`lmasligi mumkin

• Klapanning biroz va yaqqol darajali yetishmovchiligida – tez charchash, hansirash, quvvatsizlik

OBÚEKTIV

• Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida illatning tashqi belgilar bo`lmaydi

• Chuqurlashgan bosqichda – SYuEga xos belgilar

• Paypaslash – cho`qqi turtkisi chapga siljigan

• Tukkilatish – yurakning nisbiy bo`g`iqlik chegaralari yuqori va chapga siljigan

• Auskultasiya – I cho`qqida susaygan, II ton yaqqol o`pka gipertenziyasi bo`lmasa o`zgarmaydi, cho`qqida

• sistolik shovqin bo`lib u chap ?o`ltiqosti sohasigacha tarqaladi

DIAGNOSTIKA

.FKG belgilari:Yurak cho`qqisida I tondan keyin boshlanuvchi pansistolik yoki susayib boruvchi tasmasimon shovqin;Yurak cho`qqisida I ton amplitudasining pasayishi;Yurak cho`qqisida III ton.EKG belgilar:ChQ gipertrofiyasi;ChB gipertrofiyasi

)

• I ton amplitudasi pasaygan, yo`qolib boruvchi sistolik shovqin, III ton (strelka bilan ko`rsatilgan).

MITRAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI BILAN OG`RIGAN BEMOR FONOKARDIOGRAMMASI (YuRAK ChO`QQISIDAN

:

• klapan strukturasi buzilishi (tavaqalar qalinlashishi, xordalar uzilishi, kalsinoz, vegetasiyalar,

• mitral klapan prolapsi)• tavaqalarning sistolik ajralishi• tavaqalarning ortiqcha diastolik harakati • yurak chap bo`limlari dilatasiyasi• qorinchalararo to`siqning ortiqcha

ekskursiyasi• doppler tekshiruvida chap bo`lmacha

bo`shlig`iga regurgitasiya oqimi aniqlanishiri

ExoKG belgilari

SURUNKALI MITRAL YeTIShMOVChILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI(oldingi proeksiya)

• yurak soyasi ko`ndalangida ikki tomonga kattalashgan, o`ngdan chap bo`lmacha ravog`i bo`rtib turibdi,

• o`pka stvoli deyarli bo`rtmagan.

SURUNKALI MITRAL YeTIShMOVChILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI (o`ng qiyshiq holat) • yurak soyasi

kattalashgan kontrastlangan qizilo`ngach katta radius ravog`i bo`ylab orqaga egilgan, o`ng

• qorincha o`pka konusi biroz bo`rtgan.

DIFFERENSIAL DIAGNOZ

• Mitral prolapsi• Mitral klapan stenozi• tiretoksikoz

DAVOLASh

• YuQSni me'yorlash uchun – yurak glikozidlari, betta adrenoblokatorlar, amiodaron, diltiazem,

• verapamil• Tromboembolik asoratlar profilaktikasi –

antikoagulyantlar• YuE –glikozidlari, APF-ingibitorlari,

diuretiklar• Xirurgik davo – MK rekonstruksiyasi va

uni protezlash

OQIBATI

• operativ davosiz 5 yil umr kurish 25-40% tashkil kiladi, MKni protezlangandan keyin - 60-80%ni

• tashkil kiladi

MITRAL TEShIK STENOZI

• Chap bo`lmacha-qorincha teshigining chap bo`lmacha va qorincha orasidagi diastolik bosim gradienti

• oshishiga olib keluvchi torayishi

EPIDEMIOLOGIYA

• Yurakning barcha revmatik illatlari ichida aloxida mitral stenoz 40%ni tashkil qiladi. Ko`pincha

• ayollarda aniqlanadi (4:1)

ETIOLOGIYA

• Revmatik isitma• Infeksion endokardit• Ateroskleroz• TKB, RA

PATOGENEZ.MITRAL STENOZDA ASOSIY YuRAKDAGI VA

GEMODINAMIK o`ZGARIShLARNING SXEMASI• mitral stenozda asosiy

yurakdagi va gemodinamik o`zgarishlarning sxemasi: chap bo`lmacha va kichik qon

• aylanish doirasida bosimning oshishi, chap bo`lmacha va qorincha dilatasiya i gipertrofiyasi; strelka

• bilan diastolada qon harakatiga ?arshiligi (stenoz) ko`rsatilgan.

РЕВМАТИК ИЛЛАТДА МИТРАЛ КЛАПАН МАКРОПРЕПАРАТ

• revmatik illatda mitral klapan makropreparati : yirik kalsinatlar bilan keskin deformasiyasi;

• voronka tipida stenozning shakllanishi.

KLINIKA

• Asosan torayish darajasiga va o`pka gipertenziyasi borligi bilan bog`liq

• Shikoyati – hansirash, bo`g`ilish xurujlari, qonli balg`am ajratish, kuchli quvvatsizlik, ovoz xirillashi,

• yurak tez urib ketishi, xolsizlik• Ko`rikda – mitral yuz, bunda yanoqlar

qizil va lablar ko`kligi xarakterli

• Palpasiyada – yurak cho`qqisida diastolik dirrilash (“mushuk xirrilashi” simptomi); “bolg`achaning ikki zarbi” simptomi – kaft qo`yildganda kaft asosida yurak cho`qqisida 1 ton, barmoqlar uchida to`shdan

• o`ng tomonda 2 qovurg`a oralig`ida 2 ton kuchayishiperkussiya – yurak chegaralari yuqoriga va o`ngga siljigan

• Auskultativ ma'lumotlar:«bedana» ritmi»:

• O`pka arteriyasida II ton ikkilanganligi• O`pka arteriyasida II ton aksenti • mitral klapan ochilish toni birgalikda

«bedana» ritmi»ni hosil qiladi.• episentri yurak cho`qqisida bo`lgan

presistolik kuchayishga ega bo`lgan diastolik shovqin

• FKG belgilari:• yurak cho`qqisida I ton amplitudasining kuchayishi• Q- I ton intervalining 0,08-0,12 sek gacha uzayishi • O`pka arteriyasida II ton amplitudasining

kuchayishi• O`pka arteriyasida II ton ajralishi• mitral klapan ochilishi ovozi• episentri yurak ch¢??isida b¢lgan II tondan s¢ng

kichik intervaldan keyin ¢rta-past nizkochastotali • diastolik shovqin

DIAGNOSTIKA

MITRAL STENOZ BILAN Og`RIGAN BEMOR ELEKTROKARDIOGRAMMA VA FONOKARDIOGRAMMASI • Mitral stenoz bilan

og`rigan bemor yurak cho`qqisidan elektro kardiogramma I standart ulanishda

• (yuqorida) va fonokardiogramma (pastda) :

• EKGda kengaygan ikki o`rkachli R tishi (P-mitrale),

• FKGda yu?ori amplitudali I ton, mitral klapan ochilish toni (strelka bilan ko`rsatilgan), diastolik

• shovqin

Rentgen belgilari:

• yurak mitral konfigurasiyasi• chap bo`lmacha kattalashishi• O`ng qorincha kattalashishi• O`pka gipertenziya (venoz va

arterial)• chap qorincha o`lchamlari

me'yorida yoki kichraygan

DEKOMPENSIRLANGAN MITRAL STENOZ BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI

• Dekompensirlangan mitral stenoz bilan og`rigan bemor ko`krak qafasi rentgenogrammasi:

• operasiyadan 1 oydan keyin (o`pkada deyarli butunlay dimlanish yo`qolgan).

ExoKG belgilari:• mitral klapan tabaqalari ?alinlashishi,

kalsinozi,xordalar kaltalashishi•  mitral klapan oldingi tabaqasi erta

yopilishi tezligining kamayishi (N–60 mm/sek)

• diastola va?tida tabaqalarning bir tomonga qarab ?arakatlanishi

•  mitral klapan oldingi tabaqasi diastolik ochilishi amplitudasining pasayishi (N-18,4 mm)

• diastolada mitral klapan tabaqalari ajralishi kattaligining kamayishi(N-26,9 mm)

• chap bo`lmacha bo`shlig`ining kattalashishi• o`ng qorincha gipertrofiyasi• mitral klapanning qorinchalararo to`siqqa

qarab siljishi• mitral klapan maydonining kichrayishi (N-4-6

sm2 ) i fibroz xalqasi diametrining(N >3,5) • doppler tekshiruvida diastolik oqim

tezligining (N – 60-130 sm/sek) va mitral klapanda bosim

• gradientining oshishi (N ne bolee 5 mm rt.st.)

TASNIFI

• Kam ifodalangan stenoz – 4-3sm?• O`rtacha ifodalangan stenoz 2,9-2

sm?• Yaqqol ifodalangan stenoz – 1,9-

1,1sm?• Kritik stenoz - 1sm?dan kam

QIYOSIY TAShXIS

• YuTN• Aortal illatlar

DAVOLASH

• Fizik zo`riqishni cheklash• kichkina dozada betta

adrenoblokatorlar, kalisiy antogonistlari yoki amiodaron

• YuE –diuretiklar, APF ingibitorlari; yurak glikozidlarni qo`llash mumkin emas

• Antikoagulyantlar• Xirurgik davo – yaqqol ifodalangan

mitral stenoz, opka gipertenziyasi, o`pka shishi.

OQIBATI

• O`rta ifodalangan mitral teshik torayishida operasiyasiz 5 yillik yashash 60%ni tashkil qiladi

• Yaqqol ifodalangan mitral torayishda – 10%

• Komissurotomiyadan keyin – 80%.