YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ULAM … Talat AYHAN...Arslan ve Adem (2010), yabancılara Türkçe öğretiminde görsel ve işitsel araçlar baş-lığı altında video filmi,televizyon,

559

ÖzKelime dağarcığının geniş olması yabancı dil öğreniminde hedef dile hâkimiyet açı-

sından önemlidir. Yabancı dilde kelime öğretiminde farklı yöntem ve teknikler kullanıl-maktadır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde son zamanlarda bilimsel araştırma-lar yoğunlaşmasına rağmen, bu alanda hâlâ ciddi eksiklikler bulunmaktadır. Bu eksik-liklerden biri kelime öğretimi üzerine yapılan ampirik çalışmaların azlığıdır. 2014-2015 eğitim-öğretim yılında İstanbul’daki bir Türkçe öğretim merkezinde A1 düzeyinde öğre-nim görmekte olan 39 öğrenci üzerinde beş hafta boyunca yürütülen bu çalışmada, ulam temelli sözcük öğretimi uygulamalarının başarıya etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Öntest-sonteste dayalı kontrol gruplu araştırma desenin benimsendiği çalışmada, araş-tırmacılar tarafından geliştirilen kelime testi uygun örneklem yoluyla belirlenmiş deney (n=18) ve kontrol (n=21) grubundaki öğrencilere öntest ve sontest olarak uygulanmıştır. Son test sonuçlarının deney grubundaki katılımcıların lehine anlamlı bir fark göster-mesi, ulam temelli kelime öğretiminin klasik yöntemlere oranla daha başarılı olduğunu göstermektedir. Çalışmada ayrıca yabancılara Türkçe öğretiminde ulam temelli kelime öğretimine dair önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Sözcük Bilgisi, Sözcük Öğretimi, Yabancılara Türkçe Öğretimi, Ulam, Ulam Temelli Kelime Öğretimi.

Effects of Category-based Vocabulary Teaching on Achievement in Teaching Turkish as a Foreign Language

AbstractLarge vocabulary knowledge is important in terms of competency in a foreign

language. Various methods and techniques are used in foreign language teaching. Despite the proliferation of studies on teaching Turkish as a foreign language in recent years, there are still serious shortcomings in this area. One of them is the inadequacy of empirical studies on vocabulary teaching. The current 5-week-long study conducted in 2014-2015 academic year on 39 students who received Turkish language education at A1 level in a Turkish language center in İstanbul, Turkey, aimed to investigate the effects of

YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ULAM TEMELLİ SÖZCÜK ÖĞRETİMİNİN BAŞARIYA ETKİSİ

*) Yrd.Doç.YTÜDavutpaşaKampüsüEğitimFakültesiTürkçeEğitimiBölümüTürkçeEğitimiAnaBilimDalı,(e-posta:[email protected])

**)Yrd.Doç.Dr.,YTÜDavutpaşaKampüsüEğitimFakültesiYabancıDillerEğitimiBölümüİngilizDiliEğitimiAnaBilimDalı,(e-posta:[email protected]).

Talat AYTAN (*)Ahmet BAŞAL (**)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 20 Sayı: 65 (Kış 2016)

560 / Yrd. Doç. Dr. Talat AYTANYrd. Doç. Dr. Ahmet BAŞAL EKEV AKADEMİ DERGİSİ

category-based vocabulary teaching on achievement. Quasi-experimental research design with pretest and posttest was employed in this study and achievement test developed by the researchers was applied as a pre and posttest to experimental (n=18) and control group (n=21) determined with convenience sampling. Based on the results of the posttest, indicating significantly better scores in favor of the experimental group, it was concluded that category-based vocabulary teaching is better than the traditional one. The study also provides recommendations towards the use of category-based vocabulary teaching in teaching Turkish as a foreign language.

Keywords: Teaching Category-based Vocabulary Teaching, Turkish as a Foreign Language, Category, Vocabulary Teaching.

GirişYabancıdilöğretimindeanlamaveanlatmaimkânlarınıngelişimiaçısındankelime

dağarcığınınzenginleştirilmesigerektiğiüzerindeittifakedilmektedir.Sözcük“Birveyabirdençoksesöbeğindenoluşan,aynıdilikonuşankişilerarasındazihinde tekbaşınakullanıldığındabellibirkavramakarşılıkolansomutveyabellibirduyguveyadüşünceyiyansıtansoyutyahutdasomutvesoyutkavramlararasındailişkikurandilbirimi”(Kork-maz,1992:100)olaraktanımlanmaktadır.Saussure(2001)diligöstergelerdenoluşanbirdizgeolaraktanımlamış,dilgöstergeleriolankelimelerinişitimselbirimgeolangösterenilezihinselbirimgeolanbirgösterilendenoluştuğunuönesürmüştür.Metinyadako-nuşmayıoluşturankelimelerinanlamlarınınbilinmesianlamayıgarantietmesedebireyinsahipolduğukelimedağarcığıanlamgücününkeskinleştirilmesiiçinelzemdir(Çeçen,2002). Bu bağlamda “öğrencilerin kelime bilgisi, onların,müfredatın tüm alanlarındabaşarısınıetkilerçünkükelimeleriçerikleiletişimiçingereklidir”(Yoppvd.,2009:15)vekelime“anlamaveanlatmabecerileriningerçekleştiricisi;sorunçözme,eleştirme,ürünortayakoyma,öğrenmeveöğretmegibiüstzihinselbecerilerinüreticisidir”(Güney&Aytan,2014:618).Buyönleriylekelimebilgisi,sağlıklıiletişimisağlamakveiletişimka-zalarınaengelolmakgibiönemlirolleresahiptirveyabancıdilöğretimininvazgeçilmezentegrebirparçasıdır.

Güneş(2013)dilöğretimindegeçmiştengünümüzefarklıyaklaşımlarınkullanıldığınıdilegetirmektedir.Bunlarınarasındadilibirkurallarsistemiolarakalgılayandilbilgisiyaklaşımı,kelimeodaklıöğretimyönteminibenimseyenkelimeyaklaşımı,dilingünlükyaşamdaki tasarruflarınıesasalaniletişimselyaklaşım,Chomsky’nininsanbeynindekidiledinimdüzeneğiüzerindenkuramsalçerçevesinioluşturduğubilişselyaklaşımvete-oriktemelleriPiaget,VygotskyveBruner’eaitolan,dilöğretiminizihinselyapılandırmavesosyalçevredolayımındaelealanyapılandırmacıyaklaşımzikredilebilir.

Anadilöğretimiileyabancıdilöğretiminindoğasınınfarklıolduğunuancakherikiöğretimfaaliyetindedemüşterekuygulamalarınolabileceğinibelirtmektefaydavardır.ÖzbayveMelanlıoğlu(2008)ampirikolmayançalışmalarında, alanyazındaki incele-melerindenhareketlekelimeöğretimiiçin27adetetkinliksıralamıştır(ör:görsellerden

561YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ULAM TEMELLİ SÖZCÜK ÖĞRETİMİNİN BAŞARIYA ETKİSİ

yararlanma,öğretilecekkelimeninanlamınıjestvemimiklerleaçıklama,gözlemveya-şantılarayerverecekdurumlaroluşturma,ayrıayrıverilmişkelimelerdenbirleşikkelimeoluşturma,kelimebilmecelerindenyararlanma).

Öteyandan yabancıdilöğretimindeanlatma,gösteri,soru-cevap,oyunlaştırma,ben-zetim,bireyselöğretimteknikleri,webtabanlıöğretim-elektroniköğrenme(e-öğrenme)tekniklerikullanılmaktadır.Sınıfiçiuygulamalardaveyabancıdilöğretmeyihedefleyenkitaplarda,eşleştirmeler(kelime-resim,eşvezıtanlamlıkelimelerieşleştirme,anlamlıbirbütünoluşturacak şekildebirbirleriyleeşleştirme),boşlukdoldurma, sınıflandırma,verilenkelimelerlecümleyazma,bulmaca,tombala,tabu,adamasmaca,heceeşleştirme,kelimeekleyerekdahauzuncümleoluşturma,harflerikarışıkolarakverilmişkelimeleribulma,akrabalıkilişkilerininsoyağacıilegösterimi,kelimetüretme,bitenseslebaşlama,rolyapma,dramavekısafilmlerlekelimeöğretimigibiuygulamalaryapılmaktadır.

Ulamsözcüğüaralarındaherhangibirşekildeilgivebenzerlikbulunannesne,kav-ramya da olgu biçiminde tanımlanabilir.Ulam temelli öğrenmede öğrenilen her yenikavramöğrenilecekdiğerkavramlarıda içinealanbirüstkavramı tetiklemekteveüstkavramaltındakiyakınkavramlarbirbirleriyleetkileşmektedir(Apaydın,2007).Apaydınbudurumu“meyveulamındayeralanherkavramınetkinleştiğiortakalanlarmevcuttur”şeklinde örneklendirmiştir (s.85).Metinsellik ölçütlerinden biri olan sözcüksel bağda-şıklık içerisindeki üst terim- alt anlam ilişkisini de bir tür ulamsal bağıntılamaolarakörneklemekmümkündür.

Alan Yazın TaramasıTürkiye’deİngilizceöğretimininköklübirgeçmişiolduğuiçinİngilizceninyabancı

dilolaraköğretilmesineilişkinçalışmalardahafazladır.İngilizceöğretimindeŞenergüç(2007),Atay(2007),Gülsoy(2013)“oyun”; Tokaç(2005),“bilgisayardestekli”,Ergül(2014)“Corpus”,Karakoç(2012)“küçükçocukşarkıları”,Demircioğlu(2008)“drama”,Özdoğru (2008) ,Yalçın (2009) “fıkra”,Gedikoğlu (2009) “özgüngazetemetinleri” ,Harmankaya(2009)“halkhikâyeleri”,İnal(2010)“hikâyetabanlı”,Yıldız(2012)“kav-ramharitaları”,Yıldız(2008)“kısahikâyeler”,Pınar(2010)“LexicalApproach”,Boz-doğan(2013)“meslekimetinler”,Bozdoğan(2013)“multimedia”,Güleç(2012)“Nöro-LinguistikProgramlama (NLP) teknikleriyle hikâye anlatımı”,Gülten (2012) “NLP+ŞarkılarınUyarlanması”,Doğan(2009),Güçlü(2010)“otantikvideolar”,Hazar(2007)“resimler”, Bekova (2014) “youtube’tan şarkılar” yoluyla kelime öğretimi çalışmalarıuygulamıştır.YabancılaraTürkçeöğretimindeiseDervişoğulları(2008)“oyunveaktiföğrenmeetkinlikleri” ,Kara(2010)“oyun”,Ilgar(2013)“e-öğrenme”,Dinçer(2014)“facebook”ilesözcüköğretimiçalışmalarınıuygulamıştır.

ArslanveAdem(2010),yabancılaraTürkçeöğretimindegörselveişitselaraçlarbaş-lığıaltındavideofilmi,televizyon,bilgisayar,DVD-VCDoynatıcısı,projeksiyoncihazıvemultimedya ile diğer işitsel araçların (MP3); görsel araçlar başlığı altında ise derskitapları,resimlerveflaşkartlar,posterlerveyazıtahtalarınınkullanımınıönermektedir.


GürsoyveArslan(2011),eğitseloyunların,iletişimoyunlarının,grameroyunlarının,te-laffuzoyunlarınınvegelenekselTürkoyunlarınınetkiliolacağınıönesürmektedir.ArslanveGürdal(2012),tahtayaşekil,krokiveresimçizerek,flaşkartlarla,posterle,etkileşimliCD’lerle,videogörüntüleriylevesözlüklekelimeöğretimiçalışmalarınıtavsiyeetmek-tedir.

Bilkan(2006)veUçgun(2006),yabancılaraTürkçeöğretimindesözcükdağarcığınıgeliştirmenoktasındaçokluzekâkuramınagörezekâalanınaduyarlıetkinliklerin;Şen-türkveŞentürk(2012),UluslararasıBükreşLisesinde27öğrenciüzerindeyürüttükleriaraştırmadaişbirlikliöğrenmemetotlarınınyabancılaraTürkçekelimeöğretimindeetkiliolduğunu ortaya koymuştur.Maden veDincel (2015)GiresunTÖMERhazırlık sınıf-larındaöğrenimgören41öğrenciüzerindeyürüttüğüçalışmada,günlükyaşamdakiin-formalöğrenmelerinokultürüöğrenmelereoranlayabancılarasözcüköğretimindedahaetkili olduğunu saptamıştır.Demirel (2013),DokuzEylülÜniversitesiDil Eğitimi veAraştırmalarıMerkezinde21öğrenciüzerindeyürüttüğüçalışmadakelimeöğretimindeöğrenmelerinkalıcılığı açısındanbir konu etrafındadönenkelimelerindahakolayha-tırlanabildiğini ortaya koymuştur.Gülcü (2015), İstanbulÜniversitesiDilMerkezindedeneygrubundaki24öğrenciüzerindeyürüttüğüçalışmadaTürkçeninyabancıdilola-rak öğretimindemobil destekli öğretimin geleneksel öğretimden daha etkili olduğunutespitetmiştir.Apaydın(2007),AnkaraÜniversitesiTÖMERTürkçeveYabancıDillerAraştırmaveUygulamaMerkeziTemel1kurundaöğrenimgören46katılımcıüzerindeyürüttüğüçalışmada,aynıulamiçindeyeralankavramlarınbiraradasunulmasıesasınadayalısözcüköğretiminindahaetkiliolduğunuortayakoymuştur.Kategorikkelimeöğ-retimişeklindedeadlandırabileceğimizulamtemellikelimeöğretimyaklaşımında,ben-zerkategoriközellikleresahipkelimelerinüstbirkelimeseçilerekaynıkategorialtındagruplandırılmasıesastır.Butürbiryaklaşım,altkelime(hyponym)yadaleksikalalanla(Thornsbury,2002)ileilişkilendirilebilir.Örneğin“araçkelimesiniulaşımformu,muha-sebeciyibirçeşitmeslek,Orka’yıbirtürbalinavesonuçtamemeliolaraksınıflandırmak,kelimebilgisiniinşaetmeninönemlibirparçasıdır”(Hiebert&Kamil,2005).

Schmitt(2000:158)’egöre“kelimeedinimiaşamalıbirsüreçtirveöğretmenlersade-ceyenikelimeleritanıtmayadeğil,aynızamandaöğrenenlerindahaöncesunulankeli-melerleilgilibilgisiniartırmayaodaklanmalıdır”.Bunoktada,ulamtemellikelimeöğre-timinin,üstkelimevealtkelimelerarasındabağlantılarkurdurarak,öğrencilerineskiveyeniöğrendiklerikelimelerarasındakuvvetlibirilişkikurmalarınayardımcıolacağıdadüşünülmektedir.Ulamtemellikelimeöğretimisözkonusuolduğunda,özellikleyabancı-laraTürkçeöğretimibağlamındaalanyazındakiçalışmalarınsayısıoldukçayetersizdirvekelimeöğretimyaklaşımıolarakulam-temellibirdüzlemdehazırlananderskitaplarınınyazarlarınbilgisidâhilindevarolmadığısaptanmıştır.BuçalışmanınamacıdaTürkçeyiyabancıdilolaraköğrenenöğrencileraçısındanulamtemellisözcüköğretimininetkisinifarklıbirpopülasyondaortayakoyarak,ulam temelli sözcüköğretimininalanyazındadahayaygınbirşekildekullanılanbirsözcüköğretimmetoduolarakyerinialmasınakat-kıdabulunmaktır.


YöntemAraştırma DeseniBuçalışmadaöntest-sontestkontrolgruplumodelkullanılmıştır.“Öntest-sontestkon-

trolgruplumodeldeyansızatamaileoluşturulmuşikigrupbulunur.Bunlardanbirideneyötekikontrolgrubuolarakkullanılır.Her ikigruptadadeneyöncesivedeneysonrasıölçmeleryapılır”(Karasar,2009:97).Ulamtemellisözcüköğretimininbaşarıyaetkisiniortayakoyabilmekiçinaraştırmacılartarafından75sorudanoluşanbirtestgeliştirilmiş-tir.Test içeriği, iki yabancılaraTürkçeöğretimi alanuzmanınıngörüşüdoğrultusunda50soru ilesınırlandırılarakmaddelerinkapsamgeçerliliğisağlanmıştır.Başarı testiningüvenilirliğipilotbirçalışmadasınanmışveCronbachAlfadeğeri0,88olaraktespitedil-miştir.İstanbul’dakibirTürkçeöğretimmerkezinde2014-2015eğitim-öğretimyılındaA1düzeyindeöğrenimgörenikişubeyeöntestuygulanmıştır.Öntestsonucundaşubelerarasındaanlamlıbirfarklılıktespitedilmemiştir.Buitibarladeneyvekontrolgrupları-nınbirbirinedenkolduğuvarsayılmıştır.Şubelerdenbirideneydiğeriisekontrolgrubuolarakadlandırılmıştır.Deneygrubunabeşhaftaboyuncaulamtemellisözcüköğretimiyapılırken;kontrolgrubunatakipedilenderskitabındakietkinlikleryoluylasözcüköğ-retimiyapılmıştır.Beşhaftanınsonucundahemdeneyhemdekontrolgrubunasontestuygulanmıştır.Eldeedilenverileristatistikselolarakanalizedilmiştir.

Çalışma grubuÇalışmagrubunuİstanbul’dakibirTürkçeöğretimmerkezindeöğrenimgören39öğ-

rencioluşturmaktadır.Deneygrubunda18,kontrolgrubunda21öğrencibulunmaktadır.Gruplaruygunörneklemyöntemiilegelişigüzelbelirlenmiştir.Katılımcılarınyaşaralığı18-25yaşarasındadır.Katılımcılarınülke,sayıvecinsiyetinedairbilgilerTablo1‘deyeralmaktadır.


Tablo 1. DeneyGrubuÜlkeBilgileri,ÖğrenciSayısıveCinsiyetDağılımıDeney Grubu Kontrol GrubuCinsiyet Cinsiyet10Erkek8Kız 14Erkek7KızÜlke Sayı Ülke SayıAfganistan 2 Bangladeş 2Zimbabve 1 Sudan 1Tunus 1 SierraLeone 1Cezayir 1 Yemen 2Zambiya 1 Afganistan 2Filistin 3 Pakistan 3Karadağ 1 Etiyopya 2Suriye 2 Ürdün 1Endonezya 1 Tunus 2Yemen 1 Karadağ 1Irak 1 Gürcistan 1

Verilerin Toplanması ve AnaliziUlamtemellisözcüköğretimiuygulamasıiçinİstanbulYabancılariçinTürkçeDers

Kitabında(A1)yeralanÇevremizveBizünitesininisimlervefiillerdenoluşanhedefkelimelistesiesasalınmıştır(Şekil1):

Şekil 1. Hedefkelimelistesi

Hedeflistedemevcutolankelimeleraraştırmalarcaaralarındakianlamsalvekavram-salilişkilergözetilerekyediulamaayrılmıştır.Birebiruygunulamadenkdüşmeyensöz-cüklerasgarimünasebetkurulabilecekkelimelerkümesinedâhiledilmişvesözkonususözcüklerinöğretimiilgiliulamdâhilindegerçekleştirilmiştir.Araştırmacılarcaoluşturu-lanulamlarŞekil2’degörülmektedir.

8

Ulam temelli sözcük öğretimi uygulaması için İstanbul

Yabancılar için Türkçe Ders Kitabında ( A1) yer alan Çevremiz ve Biz

ünitesinin isimler ve fiillerden oluşan hedef kelime listesi esas

alınmıştır (Şekil 1):

Şekil 1. Hedef kelime listesi

Hedef listede mevcut olan kelimeler araştırmalarca aralarındaki

anlamsal ve kavramsal ilişkiler gözetilerek yedi ulama ayrılmıştır.

Birebir uygun ulama denk düşmeyen sözcükler asgari münasebet

kurulabilecek kelimeler kümesine dâhil edilmiş ve söz konusu

sözcüklerin öğretimi ilgili ulam dâhilinde gerçekleştirilmiştir.

Araştırmacılarca oluşturulan ulamlar Şekil 2’de görülmektedir.

Şekil 2. Tasnifli ulamlar

Bulgular ve Yorum

Akıllı çevre iskele manzara rapor tarihî Ağrımak Kaşınmakakraba çiftçi karşı marka reçete ten Anlaşmak Katılmakalan dış kibar Mercimek çorbası renk terzi Bayılmak Kızarmakalt emekli köprü meydan sağ üst Beğenmek Sallanmakarka enişte köşe nehir salıncak vücut Danışmak Tanımakaşağı göl kulak orta sol yaramaz Değiştirmek Tansiyon ölçtürmekboyun Grip kuzen ön sözlük Yenge Görüşmek Tartılmakcadde Güler yüzlü kütüphane parmak şeker yukarı Hissetmek Tedavi olmakcesur Halsiz lezzetli patlıcan şikayet İlgilenmek öksürmekçene iç mahalle plan tahmin

Sağlık Akrabalık Meslekler Yer Adları Yön Yemek Özelliklerağrımak akraba çiftçi alan alt kızarmak akıllıbayılmak enişte emekli beğenmek anlaşmak lezzetli cesurboyun görüşmek katılmak cadde arka marka güler yüzlüçene ilgilenmek sözlük çevre aşağı Mercimek çorbası kibardanışmak kuzen tahmin etmek göl dış patlıcan tanımakgrip yenge terzi iskele iç tarihihalsiz köprü karşı yaramazhissetmek köşe ortakaşınmak kütüphane önkulak mahalle sağöksürmek manzara solparmak meydan üstplan nehir yukarırapor salıncakreçete sallanmakrenkşekerşikayettansiyon ölçtürmektartılmaktedavi olmaktenvücut


Şekil 2. Tasnifliulamlar

Bulgular ve YorumUlam temelli sözcük öğretimi yöntemini deney grubu öğrencilerine uygulamadan

önce,araştırmayakatılanöğrencileringruplararası(deney-kontrol)vegrupiçi(kız-er-kek)Türkçesözcükbilgisidenkliklerininolupolmadığıbiröntestilesınanmıştır(Şekil3,Tablo2veTablo3).

Şekil 3. Deneyvekontrolgrubuöğrencileriningenelvecinsiyetegöreöntestortalamapuanları

8

Ulam temelli sözcük öğretimi uygulaması için İstanbul

Yabancılar için Türkçe Ders Kitabında ( A1) yer alan Çevremiz ve Biz

ünitesinin isimler ve fiillerden oluşan hedef kelime listesi esas

alınmıştır (Şekil 1):

Şekil 1. Hedef kelime listesi

Hedef listede mevcut olan kelimeler araştırmalarca aralarındaki

anlamsal ve kavramsal ilişkiler gözetilerek yedi ulama ayrılmıştır.

Birebir uygun ulama denk düşmeyen sözcükler asgari münasebet

kurulabilecek kelimeler kümesine dâhil edilmiş ve söz konusu

sözcüklerin öğretimi ilgili ulam dâhilinde gerçekleştirilmiştir.

Araştırmacılarca oluşturulan ulamlar Şekil 2’de görülmektedir.

Şekil 2. Tasnifli ulamlar

Bulgular ve Yorum

Akıllı çevre iskele manzara rapor tarihî Ağrımak Kaşınmakakraba çiftçi karşı marka reçete ten Anlaşmak Katılmakalan dış kibar Mercimek çorbası renk terzi Bayılmak Kızarmakalt emekli köprü meydan sağ üst Beğenmek Sallanmakarka enişte köşe nehir salıncak vücut Danışmak Tanımakaşağı göl kulak orta sol yaramaz Değiştirmek Tansiyon ölçtürmekboyun Grip kuzen ön sözlük Yenge Görüşmek Tartılmakcadde Güler yüzlü kütüphane parmak şeker yukarı Hissetmek Tedavi olmakcesur Halsiz lezzetli patlıcan şikayet İlgilenmek öksürmekçene iç mahalle plan tahmin

Sağlık Akrabalık Meslekler Yer Adları Yön Yemek Özelliklerağrımak akraba çiftçi alan alt kızarmak akıllıbayılmak enişte emekli beğenmek anlaşmak lezzetli cesurboyun görüşmek katılmak cadde arka marka güler yüzlüçene ilgilenmek sözlük çevre aşağı Mercimek çorbası kibardanışmak kuzen tahmin etmek göl dış patlıcan tanımakgrip yenge terzi iskele iç tarihihalsiz köprü karşı yaramazhissetmek köşe ortakaşınmak kütüphane önkulak mahalle sağöksürmek manzara solparmak meydan üstplan nehir yukarırapor salıncakreçete sallanmakrenkşekerşikayettansiyon ölçtürmektartılmaktedavi olmaktenvücut


AraştırmayakatılanöğrencilerinçalışmaöncesiTürkçesözcükbilgidüzeylerinikar-şılaştırarakdenkgruplarolupolmadıklarınıincelemeküzeregruplararasıkarşılaştırmaiçin bağımsız gruplar t-testi ve cinsiyete göre grup içi farklılaşmalar olup olmadığınıincelemeküzereisenon-parametrikMann-Whitneytestiuygulanmıştır.

Tablo 2.DeneyveKontrolGrubuÖğrencilerininÖnTestPuanlarının KarşılaştırılmasınaİlişkinBağımsızGruplarT-Testi(N=39)

Test GrupBetimsel istatistikler T-testn X ss t sd p

ÖntestDeneygrubu 18 15,89 9,27 0,55 37 0,585Kontrolgrubu 21 14,52 6,10

*Farkp<.05düzeyindeanlamlıdır.

Tablo2’dendegörüleceğiüzeredeneyvekontrolgruplarındayeralanöğrencilerinöntestpuanlarıarasındaanlamlıbirfarkyoktur[t(37)=0,55vep>.05].Ortalamapuanlarincelendiğinde,öğrencilerinöntestortalamapuanlarınınbirbirineoldukçayakınolduğugörülmektedir(XDeneyG.=15,89veXKontrolG.=14,52).Sonuçitibariyle,deneyvekontrolgrubuöğrencilerininaraştırmaiçinTürkçesözcükbilgisiaçısındandenkgruplarolduk-larıanlaşılmaktadır.

Tablo 3. DeneyveKontrolGrubuÖğrencilerininCinsiyeteBağlıOlarakÖnTest PuanlarınınKarşılaştırılmasınaİlişkinMann-WhitneyTesti(N=39)

Grup CinsiyetBetimsel İstatistikler Mann-Whitney

n Sıra Ortalaması

Sıralar Toplamı Z p

DeneyGrubuKız 8 11,75 94,00 1,601 0,109Erkek 10 7,70 77,00

KontrolGrubuKız 7 13,50 94,50 1,309 0,190Erkek 14 9,75 136,50

*Fark p<.05 düzeyinde anlamlıdır.

DeneyvekontrolgruplarındabulunanöğrencilerinçalışmaöncesiTürkçebilgidü-zeylerinincinsiyetebağlıolarak(grupiçi)denklikleriniincelemeküzereöntestpuanla-rınınkarşılaştırılmasıiçinMann-Whitneytestiyapılmışvesonuçlarıyukarıda,Tablo3’teözetlenmiştir.Bunagöre,deneyvekontrolgrubundayeralanöğrencilerincinsiyetebağlı


olarakhesaplananöntestpuanlarıarasındaanlamlıfarkyoktur(p>.05).Herikigruptadakızöğrencilerinsıraortalamasıpuanlarıerkeklerdenyüksekgörülmeklebirliktebufarkistatistikselolarakanlamlıbulunmamıştır[(DeneyGrubu:SıraOrtalamasıKız=11,75veSıraOrtalamasıErkek=7,70)ve(KontrolGrubu:SıraOrtalamasıKız=13,50veSıraOrtala-masıErkek=9,75)].Sonuçolarak,öğrencilerincinsiyetegöre(grupiçi)Türkçebilgidüzey-lerinindedenkolduğugörülmektedir.

Deneygrubunaulam temelli sözcüköğretimiyapıldıktanvekontrolgrubuna takipedilenderskitabındakietkinlikleryoluylasözcüköğretimiyapıldıktanbeşhaftasonrahemdeneyhemdekontrolgrubuna50sorudanoluşanbirtestuygulanarak(sontest)ulamtemellisözcüköğretimininetkililiğiincelenmiştir(Şekil3,Tablo4veTablo5).

Şekil 4. Deneyvekontrolgrubuöğrencileriningenelvecinsiyetegöresontestortalamapuanları

Araştırmaya katılan öğrencilere ulam temelli sözcük öğretimi ve kontrol grubunatakip edilen ders kitabındaki etkinlikler yoluyla sözcük öğretimi yapıldıktan sonra bugruplarınınTürkçesözcükbilgidüzeylerinikarşılaştırmaküzerebirbağımsızgruplart-testivecinsiyetegöregrupiçianlamlıfarklılaşmalarolupolmadığınıincelemeküzereisenon-parametrikMann-Whitneytestiuygulanmıştır(Tablo4veTablo5).


Tablo 4.DeneyveKontrolGrubuÖğrencilerininSonTestPuanlarının KarşılaştırılmasınaİlişkinBağımsızGruplarT-Testi(N=39)

Test GrupBetimsel İstatistikler t-test

n X ss t sd p

Son test

Deneygrubu 18 45,21 25,23 3,14 37 0,003*

Kontrolgrubu 21 25,19 13,71 *Fark p<.05 düzeyinde anlamlıdır.

Tablo4’tendegörüleceğiüzeredeneyvekontrolgruplarındayeralanöğrencilerinsontestpuanlarıarasındaanlamlıbirfarkolupbufarkdeneygrubuöğrencilerilehinedir[t(37)=3,14vep<.05].Ortalamapuanlarincelendiğinde,deneygrubundayeralanöğrenci-lerinsontestortalamapuanlarınınkontrolgrubundakiöğrencilerinpuanlarındanoldukçayüksekolduğugörülmektedir (X DeneyG.=45,21ve X KontrolG.=25,19).Bu sonuç, ulamtemellisözcüköğretimiyöntemininklasiksözcüköğretimyöntemlerinegöredahaetkiliolduğunugöstermektedir.

Tablo 5. DeneyveKontrolGrubuÖğrencilerininCinsiyeteBağlıOlarakSonTest PuanlarınınKarşılaştırılmasınaİlişkinMann-WhitneyTesti(N=39)

Grup CinsiyetBetimsel İstatistikler Mann-Whitney

n Sıra Ortalaması

Sıralar Toplamı Z p

Deney Grubu

Kız 8 9,63 77,00 0,089 0,929Erkek 10 9,40 94,00

Kontrol Grubu

Kız 7 13,57 95,00 1,345 0,179Erkek 14 9,71 136,00

DeneyvekontrolgruplarındabulunanöğrencilerinçalışmasonrasıTürkçebilgidü-zeylerinicinsiyetebağlıolarak(grupiçi)karşılaştırmaküzeresontestpuanlarınınkarşı-laştırılmasıiçinMann-Whitneytestiyapılmışvesonuçlarıyukarıda,Tablo5’teözetlen-miştir.Bunagöre,deneyvekontrolgrubundayeralanöğrencilerincinsiyetebağlıolarakhesaplanansontestpuanlarıarasındaistatistikselolarakanlamlıfarkyoktur(p>.05).

Deneyvekontrolgrubundabulunankızveerkeköğrencilerinuygulanansözcüköğ-retimyöntemi ile sağladıkları gelişmearasında anlamlı farkyoktur.Buaynı zamandaulam temelli sözcüköğretimininhemkızlarhemdeerkeklerüzerinde (cinsiyetebağlıolmaksızın)etkiliolduğunugöstermektedir.


Sonuç ve TartışmaYabancıbirdilinöğrenilmesi,sözkonusudilvasıtasıylavücutbulanyaşampratikleri-

nin,kültürelkodlarınözümsenmesinigerektirmektedir.Bubağlamdadilöğretimiberabe-rindekültüraktarımınıdagetirir.Kültürenüfuzetmek,dilivarkılankelimekadrosununkazanılmasıylamümkündür.BusebepleTürkçeninyabancıdilolaraköğretimindekelimeöğretimininönemiyadsınamaz.Günlükyaşamıntemelihtiyaçlarındanentelektüelserma-yegerektirenkültürelfaaliyetlerekadargenişbirçerçevedeöğrencilerinTürkçeyiduyuşvedüşünüşplanındaetkinkılmasızihinselsözlüklerindekizenginleşmeyledoğruoran-tılıdır.BüyükikizveHasırcı(2013)yabancılarasözcüköğretimindetemel,ortaveileriseviyeyöneliksözvarlığıçalışmalarınıneksikliğinedikkatçekerken, Melanlıoğluvd.(2012)yabancılaraTürkçeöğretimindetemeldilbecerilerininyanındakelimevedeyim-lerinöğretimindekarikatürlerin,İşcan(2011),Gülseven(2014),YılmazveDiril(2015)filmlerin,Akkaya(2013)fıkraların,Doğan(2014)marketbroşürlerininkullanılabileceğiönerisindebulunmaktadır.

YabancılaraTürkçe öğretiminde ulam temelli sözcük öğretiminin başarıya etkisinisınayanbuaraştırmadaİstanbul’dakibirTürkçeÖğretimMerkezindeA1düzeyindeöğre-nimgörenikişubeyearaştırmacılartarafındangeliştirilenbaşarıtestiuygulanmış,başarıtestininsonuçlarınagöreherikişubenindesözcükbilgisibağlamındabirbirinedenkol-duğugörülmüştür.Şubelerdenbirirastgeledeneydiğerikontrolgrubuolarakbelirlenmiş-tir.Beşhaftaboyuncaulamtemellisözcüköğretimiyapılandeneygrubununsontestso-nuçlarıderskitabındakietkinliklerçerçevesindesözcüköğretimiyapılankontrolgrubunanazaran istatistikselolarakyüksekçıkmıştır.Araştırmanın sonuçlarıA1düzeyindeya-bancılarasözcüköğretimindeulamtemelliyönteminkullanışlıolduğunugöstermektedir.BuyönüylearaştırmaNation(2000);FinkbeinerveNicol(2003);Apaydın(2007),ErtenveTekin(2008);Özlü(2009);Mirjalili,JabbariveReazai(2012),Demirel(2013)gibiaraştırmacılarınçalışmalarındaeldeettiklerisonuçlarilebirulamaltındaverilenkelimegruplarınınöğrencilerinkelimeöğrenimindeetkiliolduğunoktasındaörtüşmektedir.

Çalışmada elde edilen sonuçlara dayanarak yabancı dil olarakTürkçe öğretimindeulamtemellikelimeöğretimininkullanılankelimeöğretimyöntemleriarasındayeralma-sıgerektiğidüşünülmektedir.Bunoktada,yabancıdilolarakTürkçeöğretimindegörevolan öğretmenlerin ulam temelli kelime öğretim tekniği bağlamında farkındalıklarınınarttırılmasıvebuteknikledersmateryalihazırlamabecerilerininkazandırılmasınınönem-liolduğudüşünülmektedir.AyrıcayabancılaraTürkçeöğretimindekullanılankitaplardaulamtemellibiryaklaşımınsergilenmesiveöğrencilerekazandırılmasıdüşünülenkeli-melerinbutekniklesunulmasınındakelimeöğretiminidahaetkilibirnoktayataşıyacağıöngörülmektedir.

Buçalışmasınırlıbirkatılımcıgrubuüzerindegerçekleştirilmiştir.Busebeplebenzerçalışmalarındahafazlakatılımcıileyapılmasının,ulam-temellikelimeöğretimininya-bancılaraTürkçeöğretimibağlamındaetkililiğinipekiştireceğivarsayılmaktadır.Ayrıcaçalışma,A1düzeyiilesınırlıdır.Ortaveileridüzeylerdedebenzerçalışmalarınyapılma-sı,düzeyleregöreulamtemellikelimeöğretimininetkililiğinfarklılaşıpfarklılaşmadığını


göstermesibakımındanönemlidir.Bununyanısıra,çalışmadaulamtemellikelimeöğ-retimiyaklaşımıiçin,tekbiryayınevininA1seviyesineyönelikkitabındanyalnızcabirünitesigözönündebulundurulmuştur.Aynıyayınevinindiğerdüzeylerivefarklıyayınev-lerininkitaplarıüzerindeulamtemellikelimeöğretimikapsamındaampirikçalışmalaraihtiyaçolduğudüşünülmektedir.

KaynakçaAkkaya,A. (2013).YabancılaraTürkçeöğretimikapsamındaFıkralar:Nasreddinhoca

fıkraları.Milli Folklor,25(100),171-181.Atay,M.S.(2007).İngilizce dersinde oyunlarla kelime öğretiminin okuduğunu anlamaya

etkisi.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Konya:Selçuküniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü.

Arslan,M.,Adem,E. (2010).YabancılaraTürkçeöğretimindegörselve işitselaraçla-rınetkinkullanımı.Dil Dergisi,147,63-86.http://dx.doi.org/10.1501/Dilder_0000000126.

Arslan,M.,Gürdal,A. ( 2012). Yabancılara görsel ve işitsel araçlarlaTürkçekelimeöğretimyöntemi.Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1),255-270.

Apaydın,D. (2007).Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde sözcük öğretimi üzeri-ne bir yöntem Denemesi.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:Ankara:ÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Bilkan,N.(2006).Türkçeöğretimindeçokluzekâuygulamaları,İzmir:DilsetveZambakYayınları.

Bircan,P.(2010).Lexical approach in teaching vocabulary to young language learners. YayımlanmamışYüksek LisansTezi, Eskişehir:AnadoluÜniversitesi EğitimBilimleriEnstitüsü.

Bozdoğan,M. (2013).The role of using vocational texts in vocabulary teaching. Ya-yımlanmamışYüksekLisansTezi,Samsun:OndokuzmayısÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsüEğitimBilimleriEnstitüsü.

Bozdoğan,S.C.(2013).Teaching vocabulary in cultural context to efl students through multimedia.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Mersin:ÇağÜniversitesiSos-yalBilimlerEnstitüsü.

Büyükikiz,K.K.,Hasırcı,O.S.(2013).YabancıdilolarakTürkçeninöğretimindesözcüköğretimiüzerinebirdeğerlendirme.Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21),145-155.

Çeçen,M.A. ( 2002). İlköğretim öğrencilerinde kelime hazinesinin geliştirilmesi. Ya-yımlanmamışYüksekLisansTezi,Malatya:İnönüÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü,

Demircioğlu,Ş.(2008).Teaching english vocabulary to young learners via drama. Ya-yımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.


Demirel,M.V.(2013).YabancıdilolarakTürkçeöğrenenlerekelimeöğretimindefarklıkelime gruplarının kullanımının etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4),286-299.

Dervişoğulları,N.(2008).Yabancı dil olarak Türkçe öğretilen sınıflarda oyunlarla söz-cük öğretimi.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Akara:AnkaraÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü,

Dinçer,E.(2014).The effects of media and technology- enhanced vocabulary teaching ın a foreign language classroom.YayımlanmamışYüksek lisansTezi,Muğla:MuğlaSıtkıKoçmanÜniversitesi.

DoğanA.F.(2009).Use of vıdeo in teaching vocabulary to intermediate students. Ya-yımlanmamışYüksekLisansTezi,Konya:SelçukÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Doğan,Y.(2014).YabancılaraTürkçekelimeöğretimindemarketbroşürlerindenyarar-lanma.Journal of Language and Linguistic Studies, 10(1),89-98

DuisemB. (2014).The use of english songs on youtube to teach vocabulary to young learners.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Ergül,Y. (2014).The effectiveness of using corpus-based materials in vocabulary te-aching.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Denizli:PamukkaleÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Erten,I.H.,Tekin,M.(2008).Effectsonvocabularyacquisitionofpresentingnewwordsin semantic sets versus semantically unrelated sets. System, 36(3), 407-422.http://dx.doi.org/10.1016/j.system.2008.02.005

Finkbeiner,M., Nicol, J. (2003).Semantic category effects in second languagewordlearning. Applied Psycholinguistics, 24, 369-383. http://dx.doi.org/10.1017/S0142716403000195

Gedikoğlu,G.(2009).Using authentic newspaper texts in teaching intermediate voca-bulary.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Muğla:MuğlaüniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

GüçlüKale,N.(2010).Using authentic video in teaching vocabulary in turkish secon-dary level Efl classrooms.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Muğla:MuğlaÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Gülcü, İ. (2015). Yabancı dil olarak mobil destekli Türkçe öğretimi.YayımlanmamışDoktoraTezi,Çanakkale:ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesiEğitimBilim-leriEnstitüsü.

Güleç,E.(2012).Using story telling supported by nlp techniques in the teaching of vo-cabulary to young learners.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.


Gülseven,Ü.(2014).YabancılaraTürkçeöğretimindefilmlerinönemivekullanımı.3rd International Conference On Language And Literature “Turkish in Europa”. Tirana/Albania, Proceedings Book,404.

Gülsoy,H(2013).Teaching vocabulary to sıxth graders through games.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Mersin:ÇağÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Gülten,D.(2012).Evaluating the effıciency of nlp applications for the teaching of Eng-lish vocabulary of young learners: adaptıng songs.YayımlanmamışYüksekLi-sansTezi,Ankara:BaşkentÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Güneş,F.(2013).Dilbilgisiöğretimindeyeniyaklaşımlar.Dil ve Edebiyat Eğitimi Der-gisi 2(7),71-92.

Güney,N.,Aytan,T.(2014).Aktifkelimehazinesinigeliştirmeyeyönelikbiretkinliköne-risi:Tabu.Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5),617-628.http://dx.doi.org/10.16992/asos.326.

Gürsoy,A.,Arslan,M.(2011).EğitseloyunlarveetkinliklerleyabancılaraTürkçeöğre-timyöntemi.1st International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistic. S. 5-7,p.177-185.

Harmankaya,R.(2009).Halk hikâyelerini kelime öğretimi için kullanmak. Yayımlanma-mışYüksekLisansTezi,Konya:SelçukÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Hiebert,E.H.,Kamil,M.L.(2005).Teaching and learning vocabulary: Bringing resear-ch to practice.Mahwah,N.J:L.ErlbaumAssociates.

Hazar,E.(2007).İngilizce derslerinde resimlerle kelime öğretiminin başarıya etkisi. Ya-yımlanmamışYüksekLisansTezi,Niğde:NiğdeÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Ilgar,M.(2013).Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde e-öğrenim yoluyla kelime öğ-retimi.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:GaziÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

İnal,H.(2010).Story-based vocabulary teachıng to advanced learners.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Konya:SelçuküniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

İşcan,A.(2011).YabancıdilolarakTürkçeöğretimindefilmlerinyeriveönemi.Electro-nic Turkish Studies,6(3),939-948.

Kara,M.(2010).OyunlarlayabancılaraTürkçeöğretimi.TÜBAR-XXVII,407-421.Karakoç,E.(2012).UsingnurseryrhymesinteachingvocabularytoyoungEfllearners.

YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Samsun:OndokuzMayısÜniversitesiEği-timBilimleriEnstitüsü.

Karasar,N.(2009).Bilimsel araştırma yöntemi.Ankara:SeçkinYayıncılıkKorkmaz,Z.(1992).Gramer terimleri sözlüğü.Ankara:TDKYayınları.Maden,S.,Dincel,Ö.(2015).İnformalöğrenmeyaklaşımınınyabancıdilolarakTürkçe

sözcüköğretimineetkisi.Milli Eğitim Dergisi,206,30-51.Melanlıoğlu,D.,Tayşi,E.K.,Özdemir,B.(2012).YabancılaraTürkçeöğretimindeka-

rikatürkullanımı.Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergi-si,9(19),241-256.


Mirjalili,F.,Jabbari,A.A.,&Rezai,M.J.(2012).Theeffectsofsemanticandthema-ticclusteringofwordsonIraniansvocabularylearning.American International Journal of Contemporary Research, 2,(214-221).

Nation,P.(2000).Learningvocabularyinlexicalsets:Dangersandguidelines.TESOLJournal,9(2),6-10.

Özbay,M.,Melanlıoğlu,D.(2008).Türkçeeğitimindekelimehazinesininönemi. Yüzün-cü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(1), 30-45

Özdoğru,G.(2008).Teaching vocabulary through using audıo jokes to pre-intermediate level preparatory class students at Selcuk University.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Konya:SelçuküniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Özlü,H.G.(2009).Shall we teach vocabulary in lexical sets, thematically related set sor unrelated sets? YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Eskişehir:AnadoluÜni-versitesiEğitimBilimleriEnstitüsü.

Saussure,F.(2001).Genel dilbilim dersleri.İstanbul:MultilingualYay.Schmitt,N.(2000).Vocabulary in language teaching.Cambridge:CambridgeUniversity

Press.Şenergüç,G.(2007).How games work on adults in teaching vocabulary.Yayımlanmamış

YüksekLisansTezi,Konya:SelçukÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.Şentürk,L.,Şentürk,N.(2012).Effectofcooperativelearningtoteachvocabularyintur-

kishasasecondlanguagecourse.Avrasya İncelemeleri Dergisi,1(2),363-380.Thornbury,S.(2002).How to teach vocabulary.Harlow:Longman,PearsonEducation.Tokaç,A. (2005).A comparison of computer-assisted vocabulary instruction and tea-

cher-led vocabulary instruction.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Ankara:BilkentÜniversitesiEkonomikveSosyalBilimlerEnstitüsü.

Uçgun,D.(2006).YabancılaraTürkçeöğretimindesözcükdağarcığınıgeliştirmeteknik-leri.Türklük Bilimi Araştırmaları, 20(20),217-228.

Yalçın,T.A.(2009).Teaching vocabulary through anecdotes.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Konya:SelçuküniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Yıldız,A.(2012).Teaching vocabulary to young efl learners through semantic-mapping technique.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Samsun:OndokuzmayısÜni-versitesiEğitimBilimleriEnstitüsüEğitimBilimleriEnstitüsü.

Yıldız,M.(2008).A comparative study into the effect of using short story in Efl classes on vocabulary ınstruction.YayımlanmamışYüksekLisansTezi,Çanakkale:Ça-nakkaleOnSekizMartÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü.

Yılmaz,F.,&Diril,A.(2015).FilmlerleyabancılaraTürkçeöğretimi:Beyazmelekfilmörneği.Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 223-240. http://dx.doi.org/10.16992/asos.513

Yopp,H.K.,Yopp,R.H.,Bishop,A.(2009).Vocabulary instruction for academic suc-cess.HuntingtonBeach,CA:ShellEducation.


Ek: Başarı TestiAdı: Soyadı: Cinsiyeti:Memleketi: Ana Dili:SORULARA. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları kutudaki uygun kelimelerle tamamla-yınız. ( 1-29. SORULAR)tahmin emekli rapor cesur beğendirenk iç şikâyet çok üstalt cadde salıncak köşe reçeteparmak kulak aşağı arka hâlsizçevre alan orta şeker akrabamahalle yukarı sol yaramaz köprügrip plan meydan terzi iskelekütüphane manzara göl sağ nehirvücut ten ön akıllı markatarihî lezzetli dış güleryüzlü mercimekçorbasıpatlıcan

1)Mehmetyakınlarınaçokdüşkündür,____________ziyaretlerinihiçaksatmaz.2)Bu____________dasigaraiçmekyasaktır.3)____________kattaoturanlar____________kattakileringürültüsündençok____________ediyor.4)Kedi______________kapıdan____________yefırladı.5)____________tükürsensakal,____________tükürsenbıyık.6)____________olduğuiçin____________görünüyor.7)Karşıdankarşıyageçerkenönce____________asonra____________abakıyor.8)Lütfen____________mizitemiztutalım.9)Belediyebaşkanı,____________olmadanönce____________ünüstünebir____________yaptırmakistiyordu.10)____________yeyanaşangemilerinyabancıuyrukluolduğu____________ediliyor.11)Turistler____________mekândaiçtikleri_____________________nıçok______________12)Öğretmen, ____________dehazırlamasıgereken________un_________ınıya-pıyordu.13)Uçaklarınbirkısmı________,diğerkısmı____________hatlarainişyaptı.14)İlacıalmakiçinyeşil____________li____________yieczacıyagösterdi.


15)Mehmet,sözalmakiçin____________kaldırdı.16)Dikdörtgenindört____________sivardır.17)Göz,görmeorganıdır,____________işitmeorganıdır.18)Muhtar__________ninsorunlarınıçözmeyeçalışıyor.19)Çocukbiryandan___________tasallanıyor,öteyandanşehrin____________sın-dangeçen____________in ____________sınabakıyordu.20)Karnıyarık____________danyapılanbiryemektir.21)Çayı____________siziçtiğinibilmiyordum.22)_____________çocuğun_____________uyarabereiçindeydi.23)Nike,birdünya_____________sıdır.24)Şehirlerin_____________larıgenelliklekalabalıktır.25)MustafaAmcabir_________dir,çokgüzelelbiselerdiker.26)Şoför,arabanın______________ündeoturur.27)Rusya’dabeyaz____________liinsanlaryaşar.28)Mertçok______________dır,derslerininhepsipekiyidir;üstelik__________dür,canayakındır.29)RobinHoodveWilliamWallace_____________kahramanlardır.

B.Aşağıdaki boşluklara seçeneklerden uygun olanını işaretleyiniz. (30-50)30.Ciğerleriniüşütmüş,buyüzdençok_________a)unutuyorb)üzülüyorc)öksürüyord)ağrıyore)çalışıyor31.Müşteriilesatıcıfiyatkonusunda_________,yarınişlemleriçinnoteregidecekler.a)anlaştılarb)tartıştılarc)ağlaştılard)dövüştülere)eğlendiler32.Hasta_________,ayıltmakiçinyüzünesuserptiler.a)saçıldıb)asıldıc)darıldıd)bayıldıe)üşüdü33.Konuyubilmiyorsan,birbilene_________a)aşırmalısınb)öpmelisinc)avutmalısınd)danışmalısıne)uyumalısın34.Başımdönüyor,sanırım_________ _________a)dişimiçektirmeliyimb)boyumuölçmeliyimd) tartılmalıyıme)tansiyonumuölçtür-meliyim35.Çocuğusivrisinekleruyutmadıbugece,hertarafı___________a)kaşınıyorb)taşınıyorc)ısınıyord)kazınıyore)aşınıyor36.Hastalığıçokağırlaştı,_________içinyurtdışınagidecek.


a)parakazanmakb)mutluolmakc)tedaviolmakd)doktorolmake)tıpokumak37.Bizimleçok_________,çokteşekkürederiz.a)tartıştınb)eleştirdinc)alayettind)vakitayırmadıne)ilgilendin38.Mallarbukantarda_________a)tartılıyorb)öğütülüyorc)eritiliyord)unutuluyore)satılıyor.39.Fatma,haftayapatronuylazamkonusunu_________a)güreşecekb)değiştirecekc)görüşecekd)bölüşecekd)anlayacak40.Emelaldığıayakkabıyıbeğenmedi,yarınonu__________a)geliştirecekb)değiştirecekc)iliştirecekd)çektireceke)gezdirecek41.Yıllargeçsedeüstündençocuklukarkadaşınıgörürgörmez__________a)sınadıb)aradıc)tanıdıd)yaradıe)kınadı42.İlacıiçincekendinidahaiyi__________a)şükrettib)affettic)emrettid)incittie)hissetti.43.Sınıfayenibiröğrencigelinceöğretmenimiz“ArkadaşınızOsman,aramızayeni_________”dedi.a)atıldıb)katıldıc)satıldıd)gücendie)yayıldı44.Nezleolduğuiçinburnu____________a)bozarmışb)morarmışc)ağarmışd)yaşarmışe)kızarmış.45.Yazgünleribahçedekihamakta_________nedegüzeldir.a)arınmakb)saçılmakc)sallanmakd)yüzmeke)geçinmek46.Başıçok_________,ilaçalmakiçineczaneyegitti.a)uyuyordub)ağrıyorduc)anıyordud)sarıyordue)seriyordu47.Hasan,Hüseyin’in dayısıdır. Elif Hasan’ın kızıdır. Buna göre ElifHüseyin’in_________idir.a)kardeşb)yeğenc)kayınpederd)torune)kuzen48. Mustafa, Derya ile evlidir. Mevlüt, Mustafa’nın kardeşidir. Buna göre Derya,Mevlüt’ün_________dir.a)eltisib)yengesic)kayınbiraderid)eniştesie)görümcesi49.Ali’ninablası,Mehmetileevlidir.BunagöreMehmet,Ali’nin________dir.a)yengesib)kardeşic)eniştesid)eltisid)kaynıd)abisie)teyzesi50.Geçiminitoprağıekereksağlayankimseyenedenir?a)terzib)aşçıc)emlakçıd)çiftçie)berber

Documents

YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ULAM … Talat AYHAN...Arslan ve Adem (2010), yabancılara Türkçe öğretiminde görsel ve işitsel araçlar baş-lığı altında video filmi,televizyon,