Yangın Önleme Ve Yangınla Mücadele

Denizde Gvenlik II

Gemilerde Yangnla Mcadele Eitimi

GEMLERDE YANGIN NLEME ve

YANGINLA MCADELE TEMEL ETM

r. Grevlisi Abdullah Kktrk

[email protected]

0543 423 06 53

2

DERSN ER

A) YANGIN TEORS-

1- Yanma Nedir?

2- Yanmann Koullar

3- Yangn Nedir?

4- Gemilerde Yangna Neden Olan Faktrler

5- Yangn Snflar

6- Yangn Sndrme Teknikleri

7- Yangn Sndrme Maddeleri

B) YANGINLA MCADELE-

1- Yangnla Mcadele Tehizatlar

2- Sabit Yangn Sndrme Sistemleri

3- Yangn hbar ve Alarm Sistemleri

4- Yangnla Mcadelede Pasif Sistemler

5- Yangnla Mcadele Kiisel Tehizatlar

6- Yangnla Etkin Mcadele

1. YANMA NEDR?

-Yanma olay bir oksidasyondur.

-Oksidasyon; herhangi bir yanc maddenin oksijenle temas

sonucunda oluan kimyasal bir reaksiyondur. Bu durumda

yanmada en nemli olay yanabilen maddenin oksijenle

birlemesidir. Bu srete genellikle s ve k eklinde enerji

aa kar.

-Genel anlamda yanmann temel bir kural vardr: Sadece

gaz yanar. stisnai olarak baz metal ve kimyasallar dnda

kalan btn yaktlar (yanclar) yeteri kadar sya maruz

kaldklarnda gaz reteceklerdir. Yanan madde de zaten

gazdr.

1. YANMA NEDR? Yava Yanma:

Yanc buhar veya gaz meydana gelmedii, yeterli s ve oksijen olmad

durumlarda oluur. Mesela, demirin paslanmas veya odunun rmesi gibi

olaylarda gerekte bir oksidasyon olayn iaret eder. Bu olaylar yava oksidasyon

( yava yanma) olarak tanmlanr.

Yanma:

Yanma geninin oluarak zincir reaksiyonun gerekletii sre yanma olaydr.

Hzl Yanma:

Yanmann tm belirtilerinin alev, s ve korlama halinde grlebildii yanmadr.

Bu belirtilere hzl bir gei varsa buna hzl yanma denir. Bu durumu genel olarak

ifade etmek istersek 815 C zerindeki hzl oksidasyonlar (Yanmalar), hzl yanma

snfn oluturur. rnek;

-Parlama

- Patlama

2. YANMANIN KOULLARI

YANGIN GEN

ISI YANICI

MADDE

OKSJEN


Yanma iin eye ihtiya vardr:

- Yanc Madde

- Oksijen

- Is

a) Yangn geninin herhangi bir kenarnn olmay yangn

balatmayacak.

b) Yangn geninin herhangi bir kenarnn kaldrlmas yangn

sndrecektir.

c) Bunu salamak iin scakln drlmesi, yanc maddenin

uzaklatrlmas, oksijen giriinin engellenmesi gerekir.


A) Hava (Oksijen):

- Yanmann gereklemesi iin gerekli olan birinci elemandr.

- Hava normal olarak %21 oksijen, % 78 azot ve % 1 ise dier

gazlardan meydana gelmektedir.

- Oksijen - 183 Cde svlar ve genellikle sv depolanr.

- Alevli yanmay desteklemek iin hava iindeki oksijen

konsantrasyonu minimum %15-16 orannda olmaldr. in iin

yanma, paslanma ve rme gibi oksidasyon olaylar ise, hava

iindeki % 3 oranndaki oksijen ile meydana gelebilmektedir.


Azalan Oksijenin insan zerindeki fizyolojik etkileri u ekildedir:

HAVADAK O2

ORANI ( % ) BELRTLER

% 21 NORMAL DURUM

% 17 KASLARIN HAREKETNDE SEKTE, O2 YETERSZLN GDERMEK N HIZLI NEFES ALIP VERME.

% 12

BA DNMES VE GZ KARARMASI , BA ARISI VE

HIZLI

BR YORGUNLUK.

% 9 BLNSZLK.

% 6

BR KA DAKKA NDE SOLUNUM YETERSZLNDEN KAYNAKLANAN KALP YETMEZLNDEN DOLAYI

LM.

2. YANMANIN KOULLARI B) Yanc Maddeler: Yanma derecesine kadar stldnda oksijenle

birlemesi sonucunda yanan ve yandnda etrafa s yayan maddelere yanc

maddeler denir. Yanc maddeler doada kat, sv, gaz olmak zere halde

bulunurlar.

- Kat Yanc Maddeler: Molekller arasndaki byk bir ekim kuvvetiyle

birbirlerine skca bal olan, belirli bir hacim ve biime sahip olan

maddelere kat maddeler denir. En ok bilinen kat yanclar aa, kat ve

kumatr. Bunlar ahap masa ve dolap, izolasyon ve szdrmazlk malzemesi,

kayt-kuyudat, yelken bezi, temizlik malzemesi, yatak ve yatak takm, elbise

v.b. Maksatlar iin kullanlabilir.

-Sv Yanc Maddeler: Sv maddelerin yanan ksm bir baka deyile scaklk

etkisi ile gaz haline geen sv buharlardr. Yanma yzeydedir, korlama ve yzey

altnda yanma olmaz. Yzeydeki yanmann etkisi ile s artar ve yanmann devam

edebilmesi iin gerekli ortam hazrlanm olur.

Sv yanc maddelerin parlama noktas dtke yangn ynnden tehlike riskleri

ykselir. Benzin, motorin, alkol, cilalar, gazya, mazot, tiner gibi maddeler sv

yanc maddelere rnek olarak verilebilir.



- Gaz Yanc Maddeler: Molekller aras ekim kuvveti ok zayf olup

dier yanc maddelere nazaran ok daha kolay ve hzl yanarlar.

Genellikle hidrokarbon bileikleri (petrol ve trevleri) ve bu

bileiklerin karmlarndan olurlar. inde bulunduklar kabn veya

tankn dayanma gcne bal olarak sktrlp basn altnda

svlatrlabilirler. Basn kaldrldnda da gaz haline dnerler.

Propan, btan, asetilen, doalgaz gibi maddeler gaz yanc

maddelere rnek olarak verilebilir.

2. YANMANIN KOULLARI Yanc Maddelerin ortak Fiziksel zellikleri:

-Kaynama Noktas: Istlan yaktlarn sv fazndan buhar fazna getii

(buharlamann grld) en dk scaklna denir.

-Parlama Noktas (Flash Point) : Yaktlarn oluturduu buharlarn dardan

bir tututurucu ile parlayabildikleri tututurucunun ekilmesi ile snme ile

oluan Scaklktr. Dizel yaktnn en dk parlama noktas +65 C dir.

-Yanma Noktas: Yakt buharlarnn aleve dokunarak yanmas ve en az 5 saniye

sreyle yanabilmesi iin gerekli en dk scaklk derecesidir. Dizel yaktlar iin

bu deer, minimum parlama noktasndan 15-25 C kadar daha yksektir.

-Kendi Kendine Tutuma Scakl (Ignition Temperature): Herhangi bir s

kaynana ihtiya duymadan oluan buhar, zincir reaksiyon salyorsa bu

reaksiyonun saland noktadaki scakla denir.

Maddelerin cinsine gre tutuma scaklklar farkllk gstermektedir. Verilen

bir madde iin tutuma scakl maddenin dkme olasna, yzey alanna ve

dier baz faktrlere gre de deimektedir. Genel yanc maddelerin tutuma

scaklklar 149C - 538C aralndadr.


C) Is:

-Is yangn geninin nc kenardr. Yeterli s, yakt ve oksijen bir araya

geldii zaman, yanma geni tamamlanr ve yanma meydana gelir.

- Tututurma ssnn balatt bu kimyasal reaksiyon yanma olarak adlandrlr.

Bu s bir kibrit alevinden, demir alaml malzemelerin birbirine arpmas

sonucunda oluan sparklardan, srtnme sonucu oluan sdan, kesme veya

kaynak maksatl oksi-asetilen torcundan, elektrik ksa devresi veya arkndan

meydana gelebilir.

-Dahili snma srecinde, materyalin i ss, evresinden s ekmeden ykselir.

Kendi kendine snma sonucu snan materyalin ssnn tutuma noktasna gelmesi

sonucunda kendi kendine parlama meydana gelecektir. Kendi kendine snmadaki

bu tehlikeli s derecesi, s retim oranna, materyal yapsna, hava beslemesine ve

evredeki yaltkan donanma baldr. Kendi kendine yanmann meydana gelmesi,

oksidasyonun balayabilmesi iin fazla olmayacak ekilde yeterli hava ortamda

bulunmaldr.

2. YANMANIN KOULLARI Is enerjisi yanc maddeye u ekilde ulaabilir;

A) Kondksiyon (Temasla): Is bir cismin bir tarafndan scakl daha az olan

tarafna doru gei yapar. Bu zellik cismin s iletkenlii nedeniyle olur.

letkenlik katlarda en ok, svlarda daha az, ve gazlarda en az deerdedir.

B) Konveksiyon (Tanmla): Herhangi bir kat ile temastaki ona gre daha dk

scaklkta olan bir sv veya gaz ktlesine sz konusu katdan bir s geecek ve

bu s etkisi ile ayn ktledeki bu sv veya gaz genlemeye urayacak yani zgl

ktlesi ve zgl arl azalacaktr. Bu durumda sz konusu akkann snan

ksm yukar doru kacak yerine daha dk scaklkta(souk) ve dolaysyla

zgl arl daha ok olan akkan gelecek ve bylece bu durum devam

edecektir. Yani s adeta akkan tarafndan tanm olacaktr. Sonuta, s

kayna ile direkt temas etmeyen madde havann s iletmesiyle yanma ssna

eriecek ve yanmaya balayacaktr.

C) Radyasyon (Imayla): Bilindii gibi bir byte yardmyla sigara veya bir

kuru cisim yaklabilir. Burada gneten gelen nn enerjisi bir noktada

younlatrlarak cisim yaklabilmektedir. Burada s enerjisini tayan bir

ortam olmas art deildir. Arada herhangi bir ortam varsa grld gibi, bu

kendisi snmakta ancak radyasyonun youturularak baka cisimler zerinde

etkili olmas salanmaldr.

2. YANMANIN KOULLARI Is Tranfer ekilleri

1) Kondksiyonla Is Tranferi:


2) Konveksiyonla Is Tranferi:


3) Radyasyonla Is Transferi:

2. YANMANIN KOULLARI Is Kaynaklar

Kvlcm, ark, srtnme gibi nedenlerle s enerjisinin meydana

gelmesine neden olan kaynaklardr.Balca s kaynaklar;

-Kimyasal Is Kaynaklar

-Elektriksel Is Kaynaklar

a) Statik Elektrik

b) Elektrik Kvlcm

c) Rezistans

d) Kaak Akm Iss

e) Ark Iss


Elektriksel s kaynaklar arasnda gemide en dikkat edilmesi

gereken statik elektriktir. letken veya iletken olmayan ayr

zellikteki maddelerin birbirleriyle srtnmesinden yada

birbirlerinden ayrlmasndan ortaya kar. letken madde

zerinde hzla topraa akan statik elektrik iletken olmayan bir

madde zerinde birikir. Baka bir madde ile temas edince

zerindeki elektrii aktarrken bir kvlcm meydana getirir. Eer

yaknnda tutuabilen gaz varsa onun infilak etmesine neden olur.

Statik elektrik nem oran dk koullarda daha ok oluur.

nk topraa gemesi g olur ve devaml birikir. Statik

elektrie neden olabilecek maddeler;

a) Kat Maddeler: Lastik, naylon, plastik, insan sa ve toz.

b) Sv Maddeler: Hidrokarbonlarn tm, petrol ve rnleri.

c) Gazlar: Karbondioksit ve stim.


Statik Elektriklenmeye rnekler:

-Bir kaptan dier bir kaba boya dkerken statik elektrik oluur.

Bu ilemi yapmadan nce kaplar birbirine dedirmek gerekir.

-Petrol gibi yanc svlarn hortumlardan aklarnda ve

nozuldan klarnda statik elektrik oluur. Mmkn olduunca

geni hortum kullanlr ve hortum balklar topraklanr.

-Karbondioksitli bir sndrc sv olarak kullanld zaman

nozulda oluan kuru buz zerine byk oranda statik elektrik

yklenir.

-Yksek basnta jet halinde stimde statik elektrik oluur.

-Otlarda hareket halinde statik elektrik oluur.

-Yldrmlarn neden olduu s ok geni kapsaml bir statik

elektriktir.


-Mekanik Is Kaynaklar

a) Srtnme Iss

b) Kompresyon Iss

-Nkleer Is Kaynaklar

a) Fzyon

b) Fisyon

-Solar Enerji

a) Gne

-Yldrm

-Kzm Paralar


-ten Kzma

a) Madeni tozlar, zellikle rutubetli ise,

b) Fosfor 50 C alev alr,

c) Madensel Potasyum,

d) Madensel Sodyum,

e) Snmemi Kire,

f) Saman, kuru ot,

g)Yalanm hzar tozlar, talalar,

h) Kspe,

) Keten tohumu yana batrlm paavralar,

j) Kmr, vs...

-Toz

a) Tozlar karbon yada baka yanabilen zerreciklerden

olumu ve havada yeterli derecede bulunuyorlarsa

oksijenle temas ettiklerinde, reaksiyona girdiklerinde

infilak ederek yangna neden olurlar.


b) Ne kadar ince olurlarsa o kadar tehlikelidirler.

c) Toz zerreciklerinin hava ile karmas aynen gazn hava ile

karmas demektir.

d) Yanabilen tozlarn birikmemesi iin yeterli havalandrmann

yaplmas gerekir.

-Ak Ate, Dikkatsizlik

a) Sigara

b) Kibrit, akmak

-Sava ve Sabotaj

-Gaz Basnc

3. YANGIN NEDR?

Yanmann kontrolden km ekline Yangn denir. Yanmann

kontrol edilmesinde glk ekilen en nemli, en kritik durum bu

durumdur. Yanc maddelerin birbiri ardna, zincirleme reaksiyona

girerek tutumas olaydr. Yangn yanma olayndan ayran en

nemli husus Kimyasal Reaksiyon Zinciridir. Bu yanma genine

dahil edildiinde Yangn Tetratronu denilen ikinci bir tanm ortaya

kar. Yani yangn oluturan elemanlar u ekildedir:

-Hava

-Yanc Madde

-Is

-Kimyasal Reaksiyon Zinciri

YANICI

MADDE

OKSJEN

ISI

KMYASAL

REAKSYON

ZNCR

3. YANGIN NEDR?

Yangn Tetratronu

3. YANGIN NEDR? Yangnn domasna neden olan 3 trl reaksiyon vardr;

Kimyasal reaksiyon

Fiziksel reaksiyon

Biyolojik reaksiyon

Kimyasal reaksiyon; Yanma; yanabilen maddeye bal olarak kark bir kimyasal olay olup scaklk, k ya da kvlcm gibi bir d

etkenle yanabilen maddenin oksijenle birleerek yanmasdr.

Fiziksel reaksiyon; Yanan gazl kitle ve enerjinin evreye yaylmas, dalmas sonucu oluan reaksiyondur. Bu yaylma hz

birleenin younluuna, basn ve scaklk deiimine ve yaylma

katsaysna baldr. Yangnn d etkenler, girdap ve anaforlar etkisi

ile dikey hareketi olabilir. Kark gazlarn hareketinin sebebi

konveksiyon denilen dikey harekettir. (Dumann an olarak alev

almas)

3. YANGIN NEDR?

Biyolojik reaksiyon; Bakterilerin oksitlenmesi ile oluan yangn biyolojik yangn olarak tanmlanr. (Islak

yklenen tohumlu yklerin fermantasyon sonucunda

kzarak yangna sebebiyet vermesi)

3. YANGIN NEDR?

BR YANGININ SEYR

a) Balang Safhas:

Bu safhada, havadaki oksijen miktar %20, blgedeki scaklk 500-

600 Cdir. Tavana yakn yerlerde s yksektir. Yangn; su buhar,

karbondioksit, slfrdioksit, karbonmonoksit ve dier gazlar aa

kararak bir miktar s retir. Bu s yangn devam ettii srece ok

az artar.

lk iki dakika ok nemlidir. Bu safhada yangna mdahale byk

bir ihtimalle yangnn sndrlmesini salayacaktr. Eldeki yangn

sndrme malzemeleriyle ilk mdahale yaplmaldr.

b) Alev Yaylma Safhas:

Bu safhada, oksijen ynnden zengin olan hava alevlere doru hava

akm oluturur. Isnan gazlar kapal yerin yksek noktalarna

doru ular. Bu scak gazlar, yangn mahallinin st noktalarnda

bulunan yanc maddelerin tutumasna ve hzla genileyerek

yuvarlanmasna neden olur.

3. YANGIN NEDR? Bu ok scak havada yangn sndrlmesinin mmkn olduunca

eilerek yaplmal ve yangn sndrme personelinin teneffs cihaz

kullanmalar gerekmektedir. Sndrmelere sadece yetkili personel

katlmaldr. Bu aamada odann st tarafndaki scaklk 700 Cye

kadar kar. Yangn, serbest yanma safhasna kadar odadaki oksijeni

tketerek devam eder.

c) Scaklk Boulma Safhas: Bu safhada oksijen %16 nn altna

der. Ortamda duman ve kzgn gazlar vardr. Scaklk 500C

civarndadr. Yangn artk parlak k saan bir kor

grnmndedir. Alevler sndke oda youn duman ve gazlarla

dolar. Bu gazlarn oluturduu hava basnc yryerek duman ve

gazlar kk atlaklardan kmaya zorlar.

Yeniden parlama (Over-Flash) ve geri tepme/patlama (Back-draft)

meydana gelmesini nlemek iin, yangn blgesine yeni bir hava

girmesine izin verilmemeli ve odadaki gazlar dikey bir havalandrma

ile blgeden uzaklatrlmaldr.

3. YANGIN NEDR?

Geri Tepmenin (Back-draft) Belirtileri

- Kk aklklardan kan basnl duman.

- Youn gri-sar hal alan siyah duman.

- Kapal alan ve ar scaklk.

- Alevin hemen hemen hi olmamas.

- fleme eklinde ya da aralklarla binadan kan duman.

- Pencerelerden duman izleri.

- Bouk sesler.

- Aklk olutuunda ieriye hzla hava girmesi.

Uygun havalandrma ile tehlike azaltlabilir. Oda yada binann

mmkn olan en st noktasna baca almas suretiyle snm gazlar

ve duman ortamdan tahliye edilir ve patlama olasl azaltlabilir.

Yangn aada sralanan faktrler dolays ile yaylr;

-letim: Gemideki yangnlar gemi bnyesindeki elik

salar boyunca salarn snmas sonucu yaylr.

-Hava Akm: Isnan havann gemideki boluklarda yer

deitirmesi yangnn yaylmasna neden olur.

-Radyasyon: Inm yolu ile yangn gemide yaylr.

-Direkt Temas: Yangnn yanabilecek maddelere direkt

temas etmesi de gemide yangnn yaylmasna neden olur.

4. GEMLERDE YANGINA NEDEN OLAN

FAKTRLER


FAKTRLER a) Yaam Yerlerinde:

- Sigara iilmesi.

- Kamaralardaki elektrik devrelerine ekler yapmak.

- Elektrik devrelerinin eskimesi.

- Lo k elde etmek iin kamarada bulunan aydnlatclarn

zerine bez veya kat koymak.

-Elektrikli cihazlarn kapatlmamas.

-Bfelerdeki ocaklarn kapatlmamas.

-Kamaralarn dzensiz olmas ve yal giyeceklerin

bulunmas.

-Kamaradaki kaloriferlerin zerine bez konulmas.


FAKTRLER b) Makine Dairesinde:

-Dzensizlik.

-Skaven mahallerinin temiz olmamas.

-Sintinedeki yalarn temizlenmemesi.

-Temizlik malzemesi olarak, benzin gibi uucu parlayc maddelerin

kullanlmas.

-Sigara iilmesi.

-Makine dairesinde tiner, benzin gibi maddelerin bulunmas yangna

neden olur.

4. GEMLERDE YANGINA NEDEN

OLAN FAKTRLER c) Kuzinelerde:

-Kuzinelerdeki yangn sebeplerinin banda s kaynaklar

gelmektedir. Gaz kaa, elektrik devrelerinin eskimesi, yetersiz

kalmas, fazla g ekmesi kvlcm kmasna ve eitli maddelerin

alev almasna neden olur.

-Kuzinede yangna neden olan bir baka neden de tavadaki kzgn

yalarn parlamasdr.

-Havalandrma fanlarnn temiz olmamas da kuzinede scakln

artmasna ve gaz kaa varsa ortamda kalmasna neden olur. Ayrca

havalandrma fanlarda toplanan yalar belirli bir scakla

eritiinde yanar. Bu yanmalar yangna neden olur.

-Bfelerdeki ocaklarn vb cihazlarn kapatlmamas.


FAKTRLER d) Gvertede:

-Tanan yklerin kendi zelliinden dolay yanmalar,

-Portulara dzensiz olarak konulan malzemeler.

- Baaltna konulan halatlar, boya, tiner gibi maddeler de tehlikeye aktr.

e) Telsiz Daireleri:

-Telsiz dairelerinin elektrikli cihazlar ve bunlarn devreleri ile dolu olmas

elektrik yangnlarna neden olur.

f) Ak Dairesi:

-Akler arj olurken ortama yanc hidrojen ve yakc oksijen gaz

yayarlar. Ak daireleri kapal tutulursa patlama eklinde yangna neden

olabilir. Bu gazlarn ok iyi havalandrma ile dar atlmas gerekir. Akler

arj olurken akden beslenen btn devreler kapanmaldr.

4. GEMLERDE YANGINA NEDEN

OLAN FAKTRLER g) Statik Elektrik:

- Gemide ve karada pek dikkat edilmeyen bir ate kayna da

statik elektriklenmenin neden olduu kvlcmlardr. nsann

zerinde ve allan aletlerde statik elektrik birikir. zellikle

gaz karan maddelerle temas edilmeden nce, yanmayan bir

metal yzeye dokundurularak topraklama yaplmaldr.

h) Tamir leri:

- Tamamen alanlarn ve sorumlularn dikkatsizlii ve

bilgisizlii nedeniyle tamirler srasnda eitli yangnlar

olumaktadr. Bazen bu hatalar patlamalara neden olan can

kaybna da sebep olmaktadr. Kaynak yaplan tamirler iin

kaptandan izin alnmal, kaynak yaplacak yerlerin etraf yanc

maddelerden temizlenmeli, gazl blgelerde kaynak yapmadan

nce gaz lmleri yaplmaldr.

5. YANGININ SINIFLARI

YANGININ TR AMERKAN STANDARDI

ULUSLARARASI

STANDART

AD YANGINLAR A A

AKARYAKIT

YANGINLARI B B

GAZ YANGINLARI - C

ELEKTRK YANGINLARI

C -

METAL YANGINLARI D D

FRTZ YANGINLARI K F

Yangn Snflar ve Mdahale Yntemleri Yangn Snf Sndrcs lk Mdahale

A Snf

Adi Yangn

Solid ve Pulvarize Su CO2, KKT, Sulu Minimaks

B Snf

Akaryakt Yangn

Foam Kp ve Pulvarize

Su

KKT, CO2

C Snf

Gaz Yangn

Kuru Kimyevi Toz ve

nergen Gaz

KKT, CO2

D Snf

Metal Yangn

TMB ve Kum KKT

E Snf

Elektrik Yangn

CO2 ve Kuru Kimyevi Toz CO2, KKT

F Snf

Fritz Yangn

Islak battaniye, Kuru

Kimyevi Toz

Islak battaniye, Kuru

Kimyevi Toz


-A Snf Yangnlar (Adi Yangnlar):

-Aa ve aa rnleri, tekstil rnleri, orman, kat ve kat

rnleri, bina v.b. Maddelerin meydana getirdii yangnlardr.

-Bu tr maddelerin yanmas yksek alevlenme scakl gerektirir.

200 Cde birka saniyede tutuabilir. Bu snf yangnlar alevlenme

ve korlama eklindedir.

-Genelde Solid Su veya Pulvarize Su ile sndrlr. Basnl su

yancnn iine kadar girerek yanmay durdurur. Basnl suyun

yancnn iine ulaabilmesi iin basn en az 5 kg/cm olmaldr.

- Aatan ve prefabrike konutlarda meydana gelen yangnlarda, % 3

konsantrasyonlu foam kp kullanmak en etkili yntemdir.

Bu yangnlarda yanma, yancnn iine kadar girer.


-A Snf Yangnlar (Adi Yangnlar):

Karbon yangnlar genelde kat madde yk tayan gemi

ambarlarnda ve gemi yaam mahallerinde olumaktadr.


-B Snf Yangnlar ( Akaryakt Yangnlar):

-Kolaylkla ak salayabilen ve kolaylkla yanabilen veya

tutuabilen ham petrol ve ham petrolden rafine edilmi (

motorin, mazot, yalama ya, boya ve gres gibi..) tm petrol

rnlerini kapsar.

-B snf yanclarda yanma olay yzeyde meydana gelir. Kor

brakmazlar ve sndrldkten sonra tutumazlar.

-B snf yangnlarn sndrlmesinde yancnn hava ile temasn

kesmek en etkili yntemdir. Bu sndrme ilemini en etkili

kpk (Foam) salar. Bundan baka Akaryakt yangnlarnn

sndrlmesinde kuru kimyevi toz sndrcler ile CO2, stim

ve pulvarize suda sndrc olarak kullanlmaktadrlar.


-B Snf Yangnlar ( Akaryakt Yangnlar):

Yalama iin kullanlan yalar, jeneratrn zerindeki, egzoz

borusundaki ve mutfakta kullanlan yalarn elektrikli stc stne

serpilmesi, bu svlarn kendi kendine tutuma ssnn stne

kmas durumunda alev eklinde parlayacaklardr.

5. YANGININ SINIFLARI Dk alevlenme noktas olan svlar aadaki yntemlerle sndrlebilir;

a) Yeterli miktarda yangn pudras kullanlmas ile yangn sndrlr.

Yangnn yeniden balamasn nlemek iin atein tam olarak sndrlmesi

nemlidir.

b) CO2 (Karbondioksit) yangn boarak bastrr.

c) Su sisi ss ile alev engellenerek, soutma yaplr.

d) nert gaz aleve kimyasal olarak mdahale eder.

Ayrca sv yangnlarnda; Battaniye ya da kapak (yal tava yangnnda),

yangn boan gazlar ve kpk (petrolden az younlukta olduundan

zerini rterek battaniye grevi yapar) ile atei boarak sndrme

yntemleri kullanlr:

Sv yangnnn ss suyun kaynama noktasndan yksektir. Yangna

uygulanan genileyerek parlar ve yanc svy havaya kartrr. Sv

yangnlarnda tazyikli su kesinlikle kullanlmamaldr. Petrol uzun sreli

yanma gstermediinden, parlama noktasnn ok dk olmamasndan

(Petrol parlama noktas olan 35C nin altnda soutulabilir) ayrca, sprey

su skma yangn yaymayacandan, uygun sv yangnlarnda

kullanlabilir.


-C Snf Yangnlar:

-Gaz tr yanc maddelerin oluturduu yangnlardr. Likit gaz, petrol,

metan, asetilen, propan, hava gaz, hidrojen v.b. maddelerin oluturduu

yangnlar rnek olarak verilebilir.

-eitli kuru kimyasal tozlar, Karbondioksit (CO2) gaz ve inert gaz tipi

sndrcler C snf yangnlarn ideal sndrcleridir.

-Gaz yangnlar yakt kayna izole edilmeden sndrlmeye allrsa,

biriken yanmam gazlar parlayarak patlamaya neden olabilir ve bu

durumda meydana gelen hasar sndrlmemi yangn hasarndan daha

byk olacaktr. Bundan dolay gaz yangnlarnda, gemi personelinin

btn abalar gaz aknn izole edilmesi ve yangnn yan blmelere

yaylmasn engellemek iin yan blme soutmas yapmak ynnde

olmaldr.

- Gaz maddeler havadan hafif ise atmosfere yaylr, havadan ar ise zemin

zerinde bir tabaka oluturur. Bir kvlcmla karlarsa alevler her yne

yaylr. Kapal bir ortamda ise gaz genilemesi sebebiyle patlama olur.


Alev kontrol altna alnamyor yeterli soutma salanamyorsa,

tamalk yarlabilir. Sv haldeki gaz, atmosfer basncnda 270 kat

geniler. Bu olguya BLEVE (kaynayan svnn patlayc buhar

genilemesi) denir.

-C Snf Yangnlar:


-D Snf Yangnlar (Metal Yangnlar):

-Alminyum, Magnezyum, Potasyum, Sodyum, Titanyum, Fosfor

ve Lityum gibi metallerin yanmasndan meydana gelen

yangnlardr.

-Bu snf yangnlarn en etkili sndrcs Trimetoksinboraksin

(TMB) olup ayrca, Kuru Kum, Toprak, Grafit Tozu da tavsiye

edilen sndrme maddelerinden dir. Bu snf yangnlara mdahale

maksatl olarak kullanlan portatif sndrclerde ise Sodyum

Klorr kuru kimyevi maddeler kullanlr.

- D snf yangnlar sndrlrken dikkat edilmez ise infilaklara,

zehirlenmelere ve patlamalara neden olur.


-E Snf Yangnlar (Elektrik Yangnlar):

-Akm tayan kablolar, elektrik motorlar ve elektronik cihazlardan

meydana gelen yangnlar kapsamaktadr. Elektrik sadece yangnn

balamasna sebep olmaktadr. Yangn balangcndan sonra

evredeki yanc maddenin cinsine gre A,B,C,D yangn snflarna

dnmektedir. Bu snf yangnlarn sndrlmesinde

kullanlabilecek sndrcler, elektrik akmn iletmeyen

sndrcler olmaldr.

- E snf yangnlarn en ideal ve ekonomik sndrcs

karbondioksit gazdr. Dierleri ise Kuru Kimyevi Toz

sndrcler, Bromokloramethane (BCF), nert gazdr

F SINIFI YANGINLAR

(FRTZ YANGINLARI)

F Snf yangnlar Bitkisel ve hayvansal piirme

yalarnn yangnlarn kapsar.

Bu yangnlar sndrmede Islak battaniye bata

olmak zere Kuru Kimyasal sndrcler de

kullanlr.

" ASLA SU LE SNDRMEYNZ. AKS HALDE

PARLAMA VE PATLAMA OLUR."

6. YANGIN SNDRME TEKNKLER

Genel prensip olarak yangn sndrme teknii Yangn

Tetratronundaki elemanlar arasndaki balantlardan birini

devreden karmaktr. Bu amala sndrme yntemleri u ekilde

yaplmaktadr;

-Soutma

-Boma

-Yakt Kesme

-Kimyasal Reaksiyon Zincirini Krma

54

ISIYI YOK ETMEK

(Soutma) ISI YANICI

MADDE

OKSJEN

YANMA

YOK

Bu ilem genelde Su kullanlarak

yaplr. Yanan maddenin scakl

tutuma scaklnn altna drlr.

Bu ileme de Soutma ad verilir.

55

OKSJEN LE TEMASINI

KESMEK (Boma)

YANICI

MADDE

ISI

OKSJEN

YANMA

YOK

1. RTME :

Kat maddeler (kum, toprak, hal, kilim, vb.) ve

kimyasal bilekeler (foam kp vb.)

kullanlarak yanan maddenin oksijen ile temasnn

kesilmesiyle yaplan sndrmedir.

2. BOMA :

Yangnn, oksijen ile temasnn kesilmesi veya

azaltlmas amacyla yaplan sndrme yntemidir.

Bu ynteme en iyi rnek CO2 Gaz dr.

56

YANICI MADDEY

ORTADAN KALDIRMAK

YANICI

MADDE ISI

OKSJEN

YANMA

YOK

Kat yanc maddelerde; bu yntem pek mmkn deildir, ancak

kk aptaki kat yanc maddeler emniyetli bir sahaya alnabilir.

Sv yanc maddelerde; szan yakt devre zerindeki valfn

kapatlmas yntemi ile yangn kontrol altna alnabilir veya

sndrlebilir.

Gaz yanc maddelerde; szan gaz devre zerindeki valfn

kapatlmas yntemi ile yangn kontrol altna alnabilir veya

sndrlebilir.

Metal yanc maddelerde; metal madde kk ise denize atlabilir.

ayet yk olarak tanyorsa byle bir durum mevzu bahis deildir.

Elektrik yangnlarnda ise; enerjinin kesilmesi yanmay durdurur

(Eer yangn A veya B Snf yangna dnmemi ise).

57

ZNCRLEME REAKSYONU

KIRMAK

Yanma srasnda; yanc madde, oksijen ve s arasndaki alveriin, kimyasal bir ilem ile kesilmesi suretiyle

uygulanan sndrme tekniidir.

Yzey yangnlarnda alevi ortadan kaldrarak yangn sndrlebilir. Kimyasal toz, kimyasal reaksiyon zincirini

krarak yangn sndrme zelliine sahiptir.

7. YANGIN SNDRME MADDELER

- Byk miktarlarda ve kolayca elde edilebilmesi, ucuzluu ve

soutma etkisi suyun en yaygn kullanlan sndrme maddesi

olmasn salamtr.

- Su, s emii salayarak soutma yapar.

Sv halden gaz (buhar) haline geerken

hacmi 1700 kat artar ve bu sayede

zellikle kapal mahalde boarak da

sndrme etkisine sahiptir. Su

yangnlarda;

- Solid: Kesintisiz, Kat

- Pulvarize: Sprey, Sis olarak kullanlr.

-Su A snf yangnlarn en etkili sndrcsdr. A snf yangnlarda soutma

zellii yannda, solid su olarak kullanld zaman paralama zellii de tar. A

snf yangnlar sndrmek iin, soutma tesiri yksek olan basnl su

kullanlmaldr. Basnl su yancnn iine kadar girerek yanmay durdurur.

Yangn sndrme maksatl kullanlacak suyun basnc en az 5 bar olmaldr.

- B snf yangnlarda fom kp elde etmek iin kullanlrken soutma grevini

de yerine getirir.

- Pulvarize olarak kullanldnda, yangna giren personeli alevlere kar bir

kalkan gibi korur ve karbon zerrecikleri ile duman keltir.

- Baz durumlarda B snf yangnlarn sndrlmesinde pulvarize su da kullanlr.

Pulvarize su gres yangnlarna mdahalede kullanlmaz. Ayrca, yangnn

yaylmas riski olaca iin yalama ya, yakt ve kuzinedeki kzartma yandan

kan yangnlarnda birinci derecede kullanlmamas nerilir.

- Elektrik arpmasndan korunmak iin su elektrik yangnlarnda kullanlmaz.

- Su skmaya kaynak noktaya en yakn yerden balanr ve bir

yandan br yana doru sprr gibi olur. Sndrme ve soutma

amal su yeniden kendi kendine tutuma olmayaca ana dek

srdrlr.

- Geni hacimli yangnlarda, yangnn gemi saclar ile yaylmasn

engellemek iin soutma yaplmaldr. Su skarken sdan

korunmak iin vcut kltlr ve srt ka yoluna yneltilir.

eitli fabrika ve stim/buhar enerjisi ile alan gemilerde, yangn

sndrcs olarak (Makine ve kazan dairelerinde) kullanlr.

A ve B Snf yangnlarn sndrlmesinde etkilidir. Elektrikli cihaz

ve sistemlere zarar vereceinden en son are olarak kullanlmaldr.

Kullanlmadan nce, stime boulacak mahalde kesinlikle personel

bulunmadna emin olunmaldr.

Kapal mahallerdeki yangnlar sndrmek amacyla stim

kullanlabilir. Kapal mahalle stim basldnda, stim kapal mahallin

iindeki yanma iin yeterli miktardaki havay dar kararak

yanmay desteklemeyen bir atmosfer meydana getirir ve yangn

boar.

Statik elektrik oluma ihtimali nedeniyle stim, iinde yangn

olmayan parlayc bir atmosfer ihtiva eden herhangi bir blmn

iine baslmamaldr.

Yanc maddenin Oksijen ile ilikisinin kesilerek

sndrlmesinde kullanlr. Kullanma srasnda

kumun yanc maddeyi tamamen rtmesi

gerekmektedir.

- Karbondioksit pratik olarak yalnz boma etkisi gsterir. Havadan 1.5 kat

daha ar olduundan zeminden itibaren alevli yangnn zerine yaylr ve

oksijenin girmesini engeller.Yangnn balang safhasnda kullanlmas

durumunda, yanma ss yangn evrimini salayamayacandan etkili olduu

bilinmektedir.

-Boma etkisi pratik olarak yalnz kapal hacimlerde sz konusudur. Ak

yerlerde ise, sndrme iin gerekli konsantrasyonun salanmas g

olacandan etkisi de zayf olmaktadr.

-Karbondioksit, kapal mahallerde Oksijen konsantrasyonunu drmek

suretiyle sndrme ilemini gerekletirir. Elektrii iletmez, bu nedenle E

snf yangnlarda kullanlabilirler. Ayrca B snf yangnlarda da etkilidirler.

Ak alanda uucudurlar. D tipi (metal) yangnlar haricinde tm yangn

tiplerine uygun bir sndrcdr.

- Makine dairesi, pompa dairesi, ambarlar gibi kapal mahallerdeki

yangnlarda etkili biimde kullanlr.

-Statik elektrik retebildii iin yangn olmayan ancak patlayc bir ortama

sahip mahallerde kullanlmamaldr.

67

KARBONDOKST GAZININ

SNDRC OLARAK ETKS

ANA ETKS

KNC DERECE ETKS

Atmosferdeki oksijenin

yerini alr.

BOM A

Yangn sndrmedeki etkisi ok azdr.

SOUTM A

68

CO2 GAZININ

TEKNK ZELLKLER

CO2 Gaz;

15 Lb. (6 Kg.) CO2 tp, 30-45 saniyede boalr ve yaklak olarak 3.8 m3 hacmi boar.

Etkili kullanm mesafesi; 1.5 ile 3 metre dir.

Havadan 1.5 kat daha ar, Kokusuz, Yaltkan, Boucu bir gazdr.

Kuru kimyasal tozlar; zel kimyasal maddelerin eitli oranlarda

kartrlmasyla elde edilmekte, zel retim teknikleri sayesinde de

kolay pskrtlmeleri, katlamamalar ve suya dayankl olmalar

salanmaktadr.

BC tipi kuru kimyasal tozlar Akaryakt yangnlarnn ve Gaz

yangnlarnn etkili sndrcs olup elektrii iletmezler.

ABC tipi Kuru Kimyasal Tozlar; elektrii iletmezler, adi

yangnlarn, akaryakt yangnlarnn ve gaz yangnlarnn etkili

sndrcs olup ayrca 1000 voltu gemeyen elektrik tesisat

yangnlarnn sndrlmesinde etkili ekilde kullanlrlar.

Genel olarak bu tozlar Kimyasal Reaksiyon Zincirini krarak, rtme

ve soutma yaparak sndrme etkilerine sahiptirler.

Karbondioksitin aksine sndrme etkilerinin kalc zellii daha

fazladr. Yzeylere yaparak yanc madde ve hava arasna

perdeleme yaparlar.

70

Kuru Kimyevi Tozlar;

Sodyum Bikarbonat (B, C), Potasyum Bikarbonat (B, C), re Potasyum Bikarbonat (B, C), Mono Amonyum Fosfat (A,B, C, D) tan imal edilmilerdir.

Kuru Kimyevi Tozlar (PKP) kullanldnda cam elyaf eklinde

artk braktndan zorda

kalnmadka elektrik ve elektronik

cihaz yangnlarnda

kullanlmamaldr...

-Kpk bir battaniye gibidir. Bu kpk yanc ile bire bir temastadr.

-Kpk; su, hava ve konsantre kpn karmas sonucunda

meydana gelir.

-Kpn etkinliinin srekli olabilmesi iin yanan madde zerine

srekli ekilde uygulanmas gereklidir.

-Su ile elde ederken, kpk nozuldan kana kadar yangna

tutulmamaldr. Kpk, hibir zaman elektrik devreleri zerine

sklmamaldr.

- Fom svsndan kaliteli kpk elde edebilmek iin en az 5 bar

basnta suya ihtiya vardr.

- Kpk A ve B snf yangnlarda kullanlmaktadr.

Kpn Sndrme Etkisi

a) rtme (Oksijen konsantrasyonunu %16 nn altna): Kpk, yancy

kapladnda hava ve s ile temasn keser. Is yancya ulasa bile yanma

olmaz, bylece oksijen saf d kalr. Bu kpn yangna kar en etkin

zelliidir. Kpk yanan yaktn zerini bir tabaka eklinde rterek oksijen

ile ilikisini keserek yangn boar.

b) Soutma (eriinde bolca su mevcut): Kpn bnyesindeki su en

azndan pskrtld svnn yzeyini soutarak snn dmesini salar.

Buda gaz buharlamasna engel olarak yangnn snmesini salar.

c) Ayrma (Yakt ve alev arasna giriyor): Kpk yancy ateten ayrr. Is

kayna ile temasn keser. Bir tr izolasyon olarak deerlendirilebilir.

d) Bastrma (Yanc maddenin buhar oluumunu engelliyor): Kpk yancya

bastrr. B snf yaktlar, ok dk scaklklarda dahi ( Oda scaklnda)

yanc buharlar kartabilirler. Svnn yzeyinden yukar doru kan

buhar s kaynann yancya daha kolay ulamasn salar. Dklen veya

etrafa salan yaktn yzeyi, kpkle kaplandnda yanc buharlarn

aa kmas nlenir ve yangn riski ortadan kaldrlm olur.

Kpk genelde A ve B snf yangnlarda kullanlmaktadr.

B snf yangnlarn sndrlmesinde yancnn hava ile

temasn kesmek en etkili yntemdir. Bu soutma ilemini

en iyi fom kp salar. yi bir kpk oluumu iin

Kpk Tetratronunun salanmas gerekmektedir. Kpk

Tetratronu u ksmlardan meydana gelir;

1- Su

2- Kpk Hammaddesi

3- Aspirasyon (Hava)

4- Mekanik alkalama

77

MEKANK (HAVA) FOAM

YAPIMI

Kpk maddeleri snfa ayrlr. Bunlar;

1- Protein Esasl Kpkler

2- Mekanik Kpkler

3- Alkole Direnli Kpkler

Kpkler yine genleme durumuna gre iki ksma

ayrlrlar;

-%3 genlemeli kpkler

-%6 genlemeli kpkler.

- nergen; kimyasal reaksiyona girmeyen, hibir korozif zellik tamayan

ozon tabakasna zarar vermeyen ve atmosferde bol miktarda bulunan

gazlarn belirli oranlarda karm yoluyla elde edilen zel bir

sndrcdr.

- nergen; ozon tabakasna ve genel anlamda evreye zarar olmayan

gazlardan oluur. Bunlar; %8 karbondioksit, %52 azot, %40 argon

- nergen ortamdaki oksijen konsantrasyonunu yanma snrnn altna

ekerek yangn boar ve ksa srede sndrr (Yzde 8 in altna)

- nergen gaz, kapal hacim koruma esasl kullanlr. Bu sistemde mahallin

tamamn yangndan korumak mmkndr. Kpk veya CO2

sistemlerindeki gibi ak ve geni mahallerin sadece bir blmn

korumak yanl bir uygulama olacaktr.

- Ozon tabakasna ve donanma nemli bir lde zarar vermemesi ve

gazn boaltlmasndan sonra da kullanlan ortamn temiz kalmas istenen

alanlar iin kullanlan bir ideal sndrcdr.

- Magnezyum, titanyum ve zirkonyum gibi hafif metallerin yangnlarnda

kullanlr. Trimetoksinboraksin yakn zamanlarda kefedilen bir sndrme

maddesidir. Trimetoksinboraksinin izahndan nce magnezyumdan ksaca

bahsedilmesi yararl olur. Magnezyum zellikle uak imalatnda geni

miktarda kullanlan gm parlaklnda, hafif ve kolayca akil verebilen

bir metal dir. Kolayca tutuur ve parlak bir alevle yanar. Sndrlmesi

ok gtr. Tamamen sndrld halde beklenmeyen bir anda tekrar

parlayarak byk bir hasara yol aar. Bu yzden magnezyum

yangnlarna kar TMB kullanlr.

- TMB hem organik hemde metal zelliklere sahip bir yanc svdr. Kk

yeil bir alevle sessiz olarak yanar. Alevlenme noktas yaklak 13C dir.

Trimetoksinboraksin metal yangnlar zerine pskrtldnde iindeki

organik madde yanarak yanmakta olan metal zerinde cam kvamnda ve

zelliinde bir borik asit rts oluturur. Bu rt, yangnn hava ile

temasn keserek yangn sndrr.

YANGINLA

MCADELE

1. YANGINLA MCADELE TEHZATLARI

YANGIN HORTUMLARI

Ticaret gemilerinde genellikle 1,5 veya 2,5 pus apnda hortumlar

kullanlr. Hortumlarn ap bulunduklar yerdeki yangn vanas apna

uygun olur. Hortumlarn minimum uzunluklan ise hortumun

kullanlaca yerin yangn vanasna olan mesafesi kadar olmaldr ve bu

mesafe hesaplanrken hortumun blmeler iinde dolatrlaca

unutulmamaldr. nk hortum kullanlaca yere denirken birok

kaporta, kap, koridor veya menfezden geecektir.

Yangn hortumlarnn i ksmlar

lastik veya kauuk ile kapldr. D

ksmlar ise tabii veya yapay elyaftan

yaplm kumala kapldr.

YANGIN HORTUM KAPLNLER

- Kaplinler hortumlar birbirlerine veya vanalara balamak zere

kullanlan aparatlardr. Dii ve erkek olmak zere iki, dili veya

trnakl olmak zere iki, indirici veya artrc olmak zere iki

eitleri vardr.

- Gemilerde en az hortum says kadar ve o apta dii ve erkek

kaplin bulunur ve bunlar hortumlara bal tutulur.

Yangn hortumlar en az 10 m'lik bir uzunlua sahip olacak, ancak;

aada belirtilen uzunluklardan daha uzun olmayacaktr:

1. Makine blmelerinde 15 m;

2. Dier blmelerde ve ak gvertelerde

20 m;

3. 30 m'den daha fazla genilie sahip

gemilerdeki ak gvertelerde ise 25 m.

YANGIN HORTUMU NOZULLARI

Nozullar, huzme, solid, huzme-solid ift maksatl ve aplikatr

olmak zere trlere ayrlr. Nozullarn aplar ile kaplin aplar ayn

olmaldr.

YANGIN VANALARI

Gemilerde 1,5 ve 2,5 pusluk yangn vanalar kullanlr, bunlar

dili veya trnakl tiplerde olurlar.

Gemilerde her mstakil blme iin iki yangn vanas bulunur.

ULUSLAR ARASI SAHL BALANTISI

(INTERNATIONAL SHORE CONNECTION) 500 Ve daha fazla grosstonajl gemilerde

D ap 178 mm.

ap 64 mm.

Civata Daire ap 132 mm.

Flen kalnl en az 14,5 mm.

Civata ve somunlar 4 adet biri 16 mm cap ve

50 mm. uzunluunda

TAINABLR (PORTATF) YANGIN

SNDRCLER (MNMAX)

Minimaxlar; eitli byklklerde ve eitli trlerde

yaplmlardr.

Trlerine gre; sulu, C02 li, foam kpkl, kuru kimyevi tozlu,

zel kuru tozlu, halon gazl (BCF), sulu zeltili, soda asitli, karbon

tetra klorrl olmak zere eitlere ayrlrlar.

Gemilerde minimaxlarn says ve cinsi idarece belirlenir.

Ancak minimaxlar; 13,5 litreden byk, 9 litreden kk olamaz;

tadklar gazlarn insan salna zararl, olmamas gerekir.

Makine ve kazan dairelerinde 45 litrelik kpkl sndrc ile en

az 2 adet kpkl minimax bulunmas gerekir.

CO2 tpleri gemilerde 6, 12, 45 kg.lk tplerde bulunur

2. SABT YANGIN SNDRME SSTEMLER

Gemilerde yangn riski yksek olan ve kabilecek bir yangnn

personel tarafndan zor sndrlebilecei mahallere dizayn edilmi

sistemlerdir. Bu sistemler zellikle gemilerde geminin hareketini

etkileyecek nemli mahallere kurulmulardr. Ama; yangn kan

mahaldeki otomatik yangn sndrme sisteminin/sistemlerinin, ilgili

personel tarafndan en ksa srede ve uygun artlarda devreye

alnarak yangn sndrmektir. Ayrca bu sistemler, bulunduklar

mahallerin kritik noktalarna yerletirilen sensrler (s, duman ve

alev sensrleri) vastasyla otomatik olarak da devreye

girebilmektedirler.

BALICA SABT SNDRC SSTEMLER

Karbondioksit

nert gaz

Springler Devreleri

Dk Genilemeli Kpk

Yksek Genilemeli Kpk

Basnl Su Devreleri

International Shore Connection

Emercensi Jeneratrler, Yangn Pompalar

Basnl Fskiyeler

Kimyasal Tozlar ile alan Sistemler

SABT DENZ SUYU DEVRELER

Gemilerde kan yangnlarda en ok kullanlan en ekonomik yangn sndrcler

hi kukusuz deniz suyudur. Ancak kan yangnn cinsine gre yangna hangi tip

yangn sndrc ile mdahale edeceimizi bilmemiz gerekir. Gemilerdeki dier

sndrclerin says ve kapasitesi snrl olduundan kan yangnn tr ne

olursa olsun yangn genileyip btn gemiyi tehdit edecek boyuta doru gidiyorsa

elimizdeki en ekonomik ve en kapasiteli sndrc sadece deniz suyudur.

Yangn pompalarnn says

Gemilerde; aadaki koullara uygun, bamsz alan yangn pompalar bulunacaktr:

Yolcu gemilerinde:

4.000 groston ve daha yukar En az 4.000 grostondan aa En az iki Yk gemilerinde:

1.000 groston ve daha yukar En az iki 1.000 grostondan aa Bir tanesi bamsz

alan olmak kouluyla, en az iki adet gle alan yangn pompas bulunacaktr

YANGIN STASYONLARI

Yangn devresinin ana fonksiyonu yangn istasyonlarna basnl deniz suyu

tamaktr. Yangn istasyonunun grevi ise devredeki bu basnl suyun kendisine

balanarak hortumlar ile yangn blgesine sevk edilmesini salamaktr.

BASINLI SU YANGIN DEVRELER Baz gemilerin, genellikle yaam mahallerini yangna kar korumak iin

bir baka deyile gemiler yaam mahallerinde kacak yangn otomatik

olarak sndrmek iin yamurlama sistemiyle alan basnl su devreleri

kullanlmaktadr. Otomatik sprintler devresi olarak bilinen bu sistem

ierisinde basnl tatl su bulunan bir tank, bu tank daima basn altnda

tutan bir kompresr, valflar, gstergeler ile bu sisteme bal devreler ve

sprinkler kafalarndan olumaktadr. Kamaralarda bulunan sprinkler

kafalar, kamaralardaki scaklk 70Cnin stne ktnda, kuzinelerde

bulunan sprinkler kafalar ise scaklk 100 Cye ktnda otomatik

olarak alr ve devresinde bulunan basn suyun yamurlama yntemi ile

yangna mdahale etmesini salar. Ayrca ayn zamanda otomatik alarm

sistemini de uyaran bu sistem yangn alarmlarnn devreye girmesini

salamaktadr. Gemilerde tatl su kstl miktarda bulunduundan

sprinkler devresinde deniz suyu ile alan ikinci bir blm bulunmaktadr.

Gerek manel gerekse otomatik olarak devreye girebilen deniz suyu

devresi sistemdeki tatl su bitince alacak ekilde ayarlanmaktadr.

SABT BASINLI SU PSKRTME SSTEM

Makine dairelerinde kullanlr.

Her metre kareye dakikada 5 litre su pskrtlmesi esastr.

Pskrtme balklar bir esasa gre yerletirilirler.

Sistem basnca arjl olarak bulundurulur ve bir basn

dklnde hemen otomatik olarak besleme pompas devreye

girerek devaml su basar.

Basncn dmesi nozullarda bulunan ve delikleri tkayan ve belli

scaklkta eriyen metaller yardmyla salanr.

Besleme pompas her yere gerekli basn salayacak durumda

olmaldr.

Sistemin kumanda valflar, pompa ve motorlar ile elektrik

tablolar makine dairesinin dnda bulunmaldr.

SABT OTOMATK SU SERPME SSTEM

Yaam mahalli, makine dairesi ve portularda kullanlr.

68 C - 79 C arasnda almaya balar.

Serpici ucundaki metaller eridiinde sistemdeki basn decek ve

sistem almaya balayacaktr. Ana besleme pompas hemen

otomatik olarak devreye girecektir. Basn dklnde

kprstnde ve yangn kontrol istasyonunda gzle grnen ve sesli

ikaz alarmlar alacaktr. Herhangi bir arza olduunda sistem

alarm verecektir.

Her metre kareye dakikada 5 litre su serpecek esastr.

200 den fazla serpici olmayacaktr.

Ana besleme pompas 280 metre kare alana serpme yaplrken

gerekli su basncn salayacaktr.

Pompa Makine dairesinde ve serpme sistemi alan iinde

bulunmayacaktr.

SABT ELLE KUMANDA EDLEN SU SERPME

SSTEM Bu sistem maazalarda, portularda kullanlan bir sistemdir. Gemi

yangn devresinden beslenir, kullanlaca zaman blmeye kumanda

eden valf alarak serpme yaplr.

SABT STIMLE SNDRME SSTEM

Makine ve kazan dairesi, tanklar, ambarlar kullanlr.

Eski gemilerde kullanlan bu sistem buharn bu blmelere

verilmesi ve verilen buharn hacmi doldurarak havann yani

oksijenin oradan uzaklamas esasna dayal olarak alr.

Blmelere stim verilmesini salayan valflere gvertelerden veya

makine ve kazan dairesi dnda kumanda edilir.

0.75 m bir alan iin saatte 1 kg stim retilmesi istenir.

SABT GAZLA YANGIN SNDRME SSTEM Makine ve kazan dairesi, yk blmeleri, portu gibi yerlerde

kullanlr. Yaam mahallerinde kullanlmaz.

Her blme iin ayr bir valf bulunur. Sistem iin gaz hesab en

byk makine veya yk blmes iin yaplr.

ki dakika iinde gazn %85ini boalabilmelidir.

Tpleri gverteye alan bir kaportas olan mahalde bulunacak ve

kaporta ile perdeler gaz karmayacaktr. Blme scakl 0C ile

40C arasnda olacaktr.

Sisteme gaz verilmeden nce insanlarn ortam terk etmelerini

salamak iin otomatik olarak alan bir alarm sistemi olacaktr.

45 kg.lk tplerin iinde geminin blmelerinin byklne gre

yetecek sayda C02 bulunur

Bu tpler sisteme lastik hortumlar veya bakr borularla

balanrlar. Borular ise birbirlerine itiraklidir.

SABT GAZLA YANGIN SNDRME SSTEM

Her sistemde bir veya iki ateleme tp bulunur. Bu iki tp patlatldnda bunlardan kan gazlar pistonlar iterek tellerin

ekilmesini salar ve bylece sisteme bal tpler patlar.

Gaz blmelere elik borularla sevk edilir. Gazn blmeye yaylmas iin blme tavannda muhtelif yerlerde k nozullar vardr.

Aada k nozullar gsterilmektedir.

SABT KARBONDOKST SSTEM

-Karbondioksit ile bir kompartmann yangn sndrelecek ise nce

bu blm tamamen kapatlarak hava girii nlenmelidir.

a) 50 Librelik Seyyar/Sabit Karbondioksit Tpleri:

1- Arabal/Sabit Hortumlu Sistem:

Sabit hortumlu sistemler genellikle makine dairelerine monte

edilmi olup, her tp zerindeki valften veya uzaktan kumanda

telini ekmek suretiyle kumanda etmek mmkndr. Valften kan

gaz, 50 feetlik bir hortum vastasyla nozula gelerek kapal mahale

boalr. Arabal 50 librelik CO2 tpleri ile seyyar olarak tanp

yangna mdahale edilebilir.

2- mla Sistemi (personel bulunmayan blmeler iin)

ok sayda 50 librelik tp grubundan oluur. Genellikle her

zaman insan bulunmayan veya girilmesi zor olan blmlerin

korunmas iin dizayn edilirler. Sistem uzaktan kumanda kapakl

bir kutunun iindeki telin ekilmesiyle alr. Havalandrma sistemi

durur, alarm sistemi personeli ikaz eder.

SABT KARBONDOKST SSTEM

SABT KPKL SNDRME SSTEM

Makine ve kazan dairesi ile tankerlerde tank ve gverte

yangnlarnn sndrlmesinde kullanlr.

Makine dairesinde normal genilemeli kpk ile, kpn taban

alann 5 dakikada 150 mm. kaplamas gerekir. Kpn genileme

oran 1/12 olmaldr. Yksek genilemeli kpk ile 1 dakikada 1m

kalnlnda kpk ile alann kaplanmas gerekir. Kpn

genileme oran 1/1000i gemeyecektir. Her iki durumda da sistem

ve kumanda valflar korunmas gereken yerlerin dnda olacaktr.

Sisteme su salayan pompa ya kendi patlamal motoru ile

alacak veya emergency jeneratrden beslenen elektrik motoru

olacaktr.

SABT KPKL SNDRME SSTEM

SABT KURU KMYEV TOZ DEVRELER

Bu sistemler daha ziyade gaz tayan tankerlerde ve dier

tankerlerde gverte yangnlar iin kullanlr.

Sistem, kimyasal tozlarn (Glutex) nitrojen gaz ile srlmesi

esasyla alr.

NERT GAZ DEVRES Tankerlerde, yk tanklarndaki taze havay yok etmek zere oluturulmu

sistemdir. Sistemde kullanlan gaz, baca gaz veya inert jeneratrlerinden elde

edilen gazlar olup filtre edilip soutulduktan sonra tanklara verilir. nert gaznn

ambardaki oksijen orann %5e indirmesi gerekir. Yk tanklar bakm-tutum

zamanlar hari devaml inertli olarak bulunur.

Sistem, yk tanklar boaltlrken boalan hacmi dolduracak gte olmal ve

tankta daima art bir basn oluturmaldr. Sistemde bir soutma sistemi ve iki

fan bulunmaldr.

Baca gazlarndan istifade ile elde edilen inert-gaz ierisindeki gaz karm oran

%8 karbondioksit, %52 azot, %40 argondan oluur

3. YANGIN HBAR ve ALARM SSTEMLER

Otomatik Yangn Dedektrleri: Yangn ; balad andan itibaren evrede eitli ekillerde fark

edilebilmesini salayacak belirtiler yaratr. Bu belirtilerin en

yaygn olarak grlenleri ise; s, duman ve k radyasyonudur. Bu

belitileri alglayan ve ihbar eden snf dedektr vardr. Bunlar;

Is dedektrleri

Duman dedektrleri

Alev dedektrleri

ISI DEDEKTRLER

- Is alglayarak alan dedektrlerdir ki bunlar, yangnda

konveksiyonla yaylan sl enerji ile harekete geerler ve genellikle

tavana veya tavana yakn bir yere yerletirilirler.

- Tiplerine gre, ya scaklk belirli bir deeri atnda, ya scaklk

art hz belirli bir deere ulanca, ya da her ikisi ile birleik olarak

harekete geerler. Baka bir deyile sabit scaklk, s art hz, s

kompanzasyonu eklinde alan dedektrlerdir.

- Is detektrleri, blmelere, kamaralara, salonlara, koridorlara,

kuzinelere, idari ve teknik blmelere yerletirilmi dedektrler

vastas ile scakl alglayarak yangn ihbar yaparlar.

-Detektrler metallerin veya svlarn genlemesi esasna gre alr.

- 57C altnda almamas gerekir.

- Her 37 m alan iin bir detektr bulunmaldr.

- inde insan olan her blmede en az bir tane detektr olmaldr.

- Detektrn alglamasndan sonra sistem alarm verir ve panoda

hangi blgede yangn olduunu gsterir.

DUMAN DETEKTRLER

-Duman dedektrleri birok yangn s dedektrlerinden daha nce

haber verir.

- Duman detektrleri; iyonizasyon detektrleri ve optik detektrler

olarak iki eittir.

1. yonizasyon detektrleri yanan mahaldeki gazlarn iyonize

olmalar neticesinde veya alevlerin oluturduu mor tesi nlardan

alglanarak alr.

2.Optik detektrler ise dumann k iddetini etkilemesi esas ile

alr.

- Her iki alglama durumunda da sistem alarm verir ve hangi

blmede yangn olduunu gsterir.

- Devre alclarnn yerletirilmesi, scaklk detektrlerinin

yerletirilme esasnn ayndr.

- Bu sistemler,yk blmeleri, maaza, portu ve makine blmeleri

iin kullanlr.

ALEV DETEKTRLER

- Bir alev dedektr , insan gz tarafndan grlebilen (4000-7700 angstrom) ya da grlemeyen ma enerjisine duyarldr.

- Yakt ykleme platformlar, patlama veya hzl yangn szkonusu

olan alanlarda hzl deteksiyon kapasiteleri nedeniyle alev

dedektrleri tercih edilir.

-Gne nlarnda da bu nlar bulunduundan sistem hata

yapabilir, bu nedenle detektrler biimli yerletirilmelidir.

Alev dedektrleri eitleri;

- Kzltesi Alev Dedektr ( IR-Infrared)

- Mortesi Alev Dedektrleri ( UV- Ultraviyole) tipi

dedektrlerdir.

4. YANGINLA MCADELEDE PASF

SSTEMLER Gemilerde yatay ve dikey perdelerle ilgili alnan nlemler bu snfa

rnektir. rnein A60 snf, B15 snf perdeler gibi. Yap elemanlarnda

kullanlan izolasyon uygulamalar da bu sistemlerdendir.

Gemilerin Yangna Kar Direnci Gemiler ina edilirken yangna kar koruma ve yangn kmas halinde

yangnn abuk yaylmasn nlemek iin baz standartlara uyulur. Bu

standartlar:

- Su geirmez perdeler

- Scaklk izolesi

- Bacalardan kacak kvlcmlar nlemek iin kvlcm kafesleri

- Yakt tanklarnn yangn karabilecek yakclardan uzakta ina edilmesi

- Geminin byklne ve zelliine uygun yangn sndrme

istasyonlarnn bulunmas

- Geminin byklne ve zelliine uygun sndrclerle donatlmas

- Yangn ihbar cihazlarnn geminin zelliine uygun olmas

YANGINDAN KAI YOLLARI

Gemilerin makine dairesinde gerektiinde personelin kaabilmesi

iin dorudan ana gverteye kabilecek zel ka yollarnn

bulunmas gerekir. Ambarlarda ise ba ve k perdelerden gverteye

k yollarnn bulunmas istenir.

5. YANGINLA MCADELE KSEL

TEHZATLARI

Kiisel techizat aadaki malzemelerden oluur:

Su geirmez, yangndan oluan s ve buhardan deriyi koruyan

maddelerden yaplm giysi.

Elektrii geirmeyen bir maddeden yaplm eldiven ve izme.

3 saat yanabilen, onaylanm tipte elektrik feneri.

Bir balta

darenin onaylayaca bir zaman sresince alacak gte hava

tp ve maskesi veya krkl yanmaz hava hortumu.

Yanmaz can halat.

Yedek hava tpleri, koruyucu balk.

Gemilerde bu techizat, uzunluu 80 metre olan her blnmemi

gverte iin iki takm olacak ve birbirinden uzak yerlerde muhafaza

edilecektir.

ISI ve SU GERMEZ GYS

Bu giysiler, tip, marka ve llerine gre 5 ila 7,5 kg arasnda bir

arlktadrlar. Genelde izme, eldiven ve balklar ayrdr.

Balklarnn n ksmnda konkav 25 x 15 cm ebadnda 5mm

kalnlnda yanmaz maddeden yaplm kirlenmez bir cam

mevcuttur.

Elbise, kuma zerine alminyum kaplanm materyalden

yaplmaktadr.

SUN SOLUNUM CHAZI ( BREATHING

APPARATUS) Gemilerde hava azl olan yerlere girerken mutlaka kullandmz bir

cihazdr. erisinde basnl hava bulunmaktadr.

Solunum cihaz iinde filtre edilmi kuru hava bulunur. nsan dakikada istirahat halinde 10- 15 litre,

Hafif ilerde 20 - 30 litre,

Orta arlkl ilerde 30, 40 litre ve

Ar ilerde 35 - 55 litre hava teneffs eder.

Maximum almada is 50 - 80 litredir.

Tpn 30 dakika kullanlr olmas gerektiinden, byle bir tpte 40 x

30 = 1200 litre hava olmas lazm gelir.

Hava tplerinin kapasiteleri ve alma sreleri:

Tp kapasitesi alma basnc alma sresi

1200 lt. 120 bar 30 dakika

1240 It. 132 bar 31 dakika

1800 lt. 200 bar 45 dakika

Gemilerde genellikle 1240 litrelik ve 31 dakikalk tpler kullanlr.

Bu Cihazn zerindeki Elemanlar unlardr:

Maske Tp Ddk Hortum ve aksamlar Redisiyon Srtlk

Sistemde tp basncn gsteren bir saat ile gazn azaldn (gaz

basncnn dtn) bildirir bir ddk vardr.Tpteki basn 40-

50 barn altna dtnde ddk almaya balar ve hava bitince

durur. Ddk tmeye baladktan sonra tp 10 dakika daha

kullanlabilir.

SUN SOLUNUM CHAZI

Bu cihazlar kullanlmadan nce mutlaka haftada bir kez rutin

olarak baz testlere tabi tutulmaldr. Suni Solunum Cihazna

uygulanan testler;

1- Basn testi

2- Kaak testi

3- Gz testi

4- Ddk testi

5- Pozitif basn testi

SUN SOLUNUM CHAZI

E.E.B.D [Emergency Escape Breathing Device] Acil Ka Solunum Cihaz

Acil durumlarda dumanl ortamdan ka iin kullanlan solunum tehizat (Emergency Escape Breathing Device) dr. Dumanl ortamdan acil durumda geebilmek iin kullanlan tanabilir kiisel hava solunum cihazdr. Tm gemiler yaam mahalli iinde en az iki adet EEBD bulundurmaldr. Makine dairesinde yangn srasnda her zaman kolaylkla grlebilecek, abuk ve kolaylkla eriilebilecek yerlerde bulundurulmaldr. Konulduu yerler makine dairesinin yaps,makine dairesinde ka personel alt gz nnde bulundurularak tespit edilmelidir. EEBDlerin adedi ve yerleri yangn kontrol plannda gsterilmelidir. EEBDler sadece tehlikeli ortamlardan ka iin kullanlmaldr. Yangnla mcadele iin veya tanklara giri iin kullanlmamaldr. EEBDlerin iinde en az on dakika yetecek kadar hava olmaldr. Balklarnn n effaf olup net gr salamal, aleve dayankl malzemeden yaplmaldr. Kullanlrken eller bota kalmaldr.

6. YANGINLA ETKN MCADELE

A- ROLE ETMLER

YANGINLA ETKN MCADELE

1- Ekipmanlarn iyi tannmas

2- Gemiyi iyi tanma

3- Planl Bakm Tutum


4- Yangna Psikolojik Hazrlk

5- Uyumlu Ekip Oluturma


B- YANGIN ANINDA YAPILMASI GEREKENLER


1- Hzl Hareket etmek

2- Toplanma Yerlerinde En Hzl

ekilde Toplanmak

3- Ekipmanlar Hzl Bir

ekilde Giyebilmek

4- Yangnla Mcadele annda durum

raporlarn doru ve net bir ekilde

vermek


5- Yangn mahaline usulne

uygun girmek

6- Ekip olarak son derece

uyumlu hareket etmek

Isnn nsan Vcudundaki Etkileri

65 C Isya snrl bir sre dayanr

120 C Isya 15 dakika dayanr

143 C Isya 5 dakika dayanr.

177 C sya 1 dakikadan az dayanr.

ETM SONU !

TEEKKRLER

Documents

Yangın Önleme Ve Yangınla Mücadele