YANMA

Maddenin, ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için yandaki şekilde görüldüğü gibi yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir.Bu olaya “Yangın Üçgeni” adı verilir. ISI

2

YANGIN ÜÇGENİ

3

YANMA ÇEŞİTLERİ

1. YAVAŞ YANMA

2. KENDİ KENDİNE YANMA

3. HIZLI YANMA

4. PARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA

4

YANMA ÇEŞİTLERİ

l. Yavaş Yanma: Yanıcı maddenin kimyasalözelliği gereği oksijenle temas edenyüzeyinde oksitlenme olmasıdır. Demirinpaslanması buna örnektir. Ortamda gaz yada gözle görülür buhar olmaz.

5

2. Kendi Kendine Yanma: Yavaş yanmanınzaman içerisinde hızlı yanmaya doğrugitmesidir.Köylerde bulunan hayvan gübrelerinin vekömürün içten içe yanması buna örnektir.Genelde organik maddelerde görülür.

6

3.Hızlı Yanma: Yanma olayının tam gerçekleştiğiolaydır. Yanıcı madde, yakıcı madde ve ısınınuygun oranda birleşmesidir.

7

1) ALEVLİ YANMA: yanmanın bütün belirtileri (alev, ısı, ışık,korlaşma) ile oluştuğu bir olaydır. Meydana gelen yanıcıbuhar ve gazlar oksijenle birleşirken alev meydanagetirirler.

2) KORLAŞMA : Katı maddelerde yangının son evresindemeydana gelen yüksek ısıdaki alevsiz yanma şeklidir.

(Gazı alınmış kok ve odun kömürleri, sigaranın yanışı gibi)

HIZLI YANMA

8

4.ParIama: Parlayıcı maddenin belirli orandahava ile karışması ve çok basit bir şekilde alevalarak parlamasıdır. (Tiner, Benzin vb. sebepolduğu parlama)

9

YANGINYararlanmak amacı ile yakılan ateş dışında oluşanve denetlenemeyen yanma olayına YANGIN denir.

Normal havada %21 Oksijen (O2), %78 Azot, %1 deDiğer gazlar mevcuttur.

Katı ve sıvılarda havadaki oksijen oranı %16,gazlarda ise havadaki oksijen oranı %12 nin altınadüştüğünde yanma yavaşlar ve daha sonra dadurur.

10

“A” SINIFI YANGINKatı Madde Yangınlarıdır. 

(Kağıt, kumaş, tahta, kauçuk, plastik gibi kül bırakan maddeden oluşan sıradan yanıcılar )

“B” SINIFI YANGINYanıcı Sıvı Yangınlarıdır.

(Yağlar, benzin, mazot, mutfak yağı, boya, tiner ve diğer yanıcı, parlayıcı, patlayıcı sıvılar.)

“C” SINIFI YANGINYanıcı Gaz Yangınlarıdır.(Elektrik Yangınları da

“Kablo, sigorta kutuları, motorlar, elektrikli alet ve gereçler vb.”bu sınıf içinde değerlendirilir. )

“D” SINIFI YANGINYanıcı Metal Yangınlarıdır.

(Alüminyum, magnezyum ve titanyum)

YANGININ SINIFLANDIRILMASI

11

A Sınıfı Yangınlar :Artık olarak karbon tabakasıbırakan ve genelde korlu olarak yanan katı yanıcımaddelerin tutuşması ile oluşan yangınlardır.

Metallerin dışındaki yanıcı katımadde yangınları bugruba girer. Odun, kömür, kağıt, tekstil maddeleri,kauçuk vb.

Bu yanıcılar, içten içe yanma özelliğine sahiptirler.Yani yanma yüzeyde sınırlı olmayıp maddenin içhücrelerine doğru devam etmektedir.

12

Ancak naftalin, zift gibi yanarken eriyen ve A sınıfıiçinde değerlendirilen yanıcılar da vardır. Bu tipyanıcılarda, yanma derinliklere nüfus etmedenyüzeyde başlar ve devam eder.

Bu tür yangınlar: 

Su ve sulu çözeltiler – Kimyasal Toz – Köpük 

kullanılarak söndürülebilir.

13

B Sınıfı Yangınlar: Yanıcı sıvıların oluşturduğuyangınlar bu sınıfa girerler. Genellikle petrolürünleri ve bitkisel yağların tutuşması sonucuoluşan yangınlardır. Ancak B sınıfı yangınlar, yanıcımadde özelliklerine göre kendi içinde de üçkategoride düşünülebilir.

Birinci kategoride su ile karışmayan ham petrol,benzin, gaz yağı, makine yağları, laklar vb. sıvılarınoluşturduğu yangınlar yer alır.

İkinci kategoride su ile hemen karışan (sudaçözülen) alkol vb. sıvıların oluşturduğu yangınlaryer alır.

14

Üçüncü kategoride ise katran, asfalt, gres vb. ağıryağların oluşturduğu yangınlar yer alır. B sınıfıyangınlarda yanma yüzeydedir. Yani yanan, ısınansıvıdan çıkan buharlardır.

B Sınıfı Yangınların üzerine Su atılmaz. Atılan sular,yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yayılmasınaneden olur.

Sıvı yangınlar için: Karbondioksit‐ Kimyasal Toz –Köpük kullanılabilir.

15

C Sınıfı Yangınlar Yanabilen gazların oluşturduğuyangınlar bu gruba girer. Bütan, eter, aseton,sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) hava gazı, doğal gazvb. gaz yanıcılar bu sınıfa giren yanıcımaddelerdir.

C sınıfı yangınlarda yanma gazın sızdığı yüzeydedir.Gaz, depo vb. kapalı yerlerde ise bu durumdayanma bölgesindeki hızlı yanma basıncını yenecekaçıklık (havalandırma) yoksa, patlama kaçınılmazolur.

Gaz yangınları: Karbondioksit‐ Kimyasal Toz –Köpük (Foam Köpüğü) kullanılarak söndürülebilir.

16

Elektrik ve elektronik yangınlarını da bu sınıfa dahiledebiliriz. Gerilim altındaki elektrikli cihazları, dahaçok kablolar, şarteller, motorlar, elektrik arkları,tevzi tabloları, transformatörler bu tür yangınlarımeydana getirirler. Bu tür yangınlara müdahaleedilmeden önce ilk yapılacak iş elektriğinkesilmesidir. (Karbondioksit‐Kimyasal Toz Kullanılaraksöndürülebilir)

D Sınıfı Yangınlar: Özel yangınlar olarak danitelendirilen D sınıfı yangınlar, gelişen teknoloji ileendüstriyel çevrede görülmektedir. Bu yangınlarmagnezyum, alüminyum, sodyum, zirkonyum vb.hafifmetallerin yanması ile oluşur.

17

YANGIN OLUŞUM SAFHALARI

İlk aşamasında, KOKU,

İkinci aşamasında, DUMAN,

Üçüncü aşamasında, ALEV görülür.     

18

Sigara ve kibrit.

Soba ve bacalar.

Elektrik.

Bazı kimyasal karışımlar (Asitle su karışımı,yanıcılarla tutuşturucuların karışımı gibi)

Kıvılcımlar.

Doğal etkenler.

YANGIN ETKENLERİ

19

ELEKTRİK %21DİĞER %17,3

BENZİN %0,6

SİGARA %40

KÖMÜR %1BACA %8,3

LPG %3

COCUKLAR %3,9KIVILCIM %4,5

20

YANGININ NEDENLERİ

Korunma önlemlerinin alınmaması en önemlinedendir.

Yangın, elektrik kontağı, ısıtma sistemleri, LPGtüpleri, parlayıcı‐patlayıcı maddelerin yeterincekorunmaya alınmamasından doğmaktadır.

Elektrik enerjisi aksamının teknik koşullara göreyapılması, LPG tüplerinin doğru kullanılması,bacaların temizlenmesi ve parlayıcı‐patlayıcımaddeler için gerekli önlemin alınması halindeyangın afetinde büyük ölçüde azalma olacaktır.

21

YANGININ NEDENLERİ

Bilgisizlik: Yangına karşı önlemlerin nasıl alınacağınıbilmek gerekir.Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek,soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek,tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalarkoymak yangını davet eder.

22

YANGININ NEDENLERİ

İhmal: Yangın konusunda bilgili olmak yetmez.

Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigaraizmariti, kapatmayı unuttuğumuz LPG tüpü, ateşisöndürülmemiş ocak, fişi prizde unutulan her ütüihmalinden büyük yangınlar çıkabilir.

Bu nedenle, yangına karşı daha dikkatli ve titizolmamız gerekir.

23

YANGININ NEDENLERİ

Kazalar: İstem dışı olayların bazılarından yangınçıkabilir. Yangın konusunda yeterli düzeydebilgilenmek, bu tür olaylarda nasıl hareketedeceğimize yardımcı olur.

Sıçrama: Kontrol altındaki bir ateşin, ihmal veyabilgisizlik sonucu yayılarak veya parlayıp‐patlayaraksıçraması her zaman mümkündür.

24

YANGININ NEDENLERİ

Sabotaj: Bazı insanlar, çeşitli amaç ve kazançuğruna kasıtlı olarak yangın çıkarırlar. Bu türolaylara karşı gerekli önlem alınmalıdır.

Doğa olayları: Rüzgarlı havalarda kuru dallarınbirbirine sürtmesi, yıldırım düşmesi ve benzeridoğa olayları sonucu yangınlar çıkabilir.

25

• Yangının Büyüme Hızı,• Yüksek Sıcaklık Tehlikesi,• Yangın Bileşenlerinin Yangının Yayılmasına Etkileri,• Yangının Safhalarındaki Tehlikeler,• Zehirli Gazların Oluşturduğu Solunum Zorluğu

Tehlikesi,• Patlama Tehlikesi,• Çökme Tehlikesi,• Elektrik Tehlikesi,• Kimyasal Tehlike.

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER

26

27

Yangın yerinde sıcaklık çok hızlı bir şekilde yükselir.Sıcaklık 5 dakika sonra 555 oC, 10 dakika sonra 660 oC,15 dakika sonra 720 oC, yarım saat sonra 820 oC, bir saatsonra 927 oC’ a yükselmektedir. Görüldüğü gibi en büyüksıcaklık artışı ilk beş dakikada olmaktadır.

İnsan vücudu ve solunum sistemleri 65 oC sıcaklığasınırlı bir süre, 120 oC sıcaklığa 15 dakika, 143 oC sıcaklığa5 dakika 177 oC sıcaklığa ise 1 dakika dayanabilir.

YÜKSEK SICAKLIK TEHLİKESİ

28

İLETİMLE (CONDUCTION) ISI TRANSFERİ: Isıl iletken olan metalborular, ısıyı uzak mesafelere aktararak etrafındaki yanıcımaddelerin sıcaklığını tutuşma noktasına yükseltir veyanmalarına sebep olur

29

30

TAŞINIMLA (CONVECTION) ISI TRANSFERİ: Isı ışınları her yöne ve doğrusal olarak yayılır.

31

*Düşük oksijen * Yüksek sıcaklık * Smoldering (içten içme) yanma * Yüksek yakıt buharı konsantrasyonları

Backdraft öncesinde yangının devamı için yetersiz oksijen söz konusudur.

32

* Oksijenin içeriye girmesiyle yangın patlaması oluşur

Backdraft olayı itfaiyeciler için bir yangın olayında karşılaşabilecekleri en tehlikeli durumdur.

33

Yangın Söndürme MetotlarıYanıcıMaddeyi Ortadan Kaldırmak.Oksijen İle Temasını Kesmek.Isıyı Yok Etmek (Soğutarak Söndürmek)Zincirleme Reaksiyonunu Kırmak (Halojenli gazlar ile)

Yangınlara sınıfına göre müdahale edilmelidir.

A ve D sınıfı yangınlarda, söndürme işlemine yangının dağılmaihtimali olan uç kısımlardan başlanır ve bu işlem, yangının başlamanoktasına kadar devam ettirilir.

B ve C sınıfı yangınlarda ise, söndürme işlemine yangının başlamanoktası kabul edilen çekirdek kısmından başlanır ve yayılmaihtimali olan uç noktalara doğru devam edilir.

Ayrıca yangınlarda rüzgar akım yönü arkaya alınarak söndürmeişlemi yapılır. 34

Yangın Türlerine Göre Söndürme Metodu ve Kullanılacak Malzemeler

A Türü Yangın Soğutma (Su ile gerçekleştirilir) Su ve su esaslı cihazlar, kuru kimyasal tozlu cihazlar

B Türü Yangın Havayı kesme Kum, toprak, köpüklü ve kuru kimyasal tozlu cihazlar

C Türü Yangın Yanıcı maddeyi ortadan kaldırıma Önce yanıcı madde olan gaz, musluğundan kapatılmalı, daha sonraetrafta tutuşturduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsineuygun söndürme uygulanır

D Türü Yangın Kimyasal reaksiyon Yanan metale uygun kimyasal söndürme maddesi kullanılır

35

YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN ANA SÖNDÜRÜCÜLER

SU

KÖPÜK SÖNDÜRÜCÜLER

KURU KİMYEVİ TOZLAR

KARBONDİOKSİT (CO2)

36

En yaygın, En ucuz veTemini en kolay olan Söndürücüdür.

“A” Sınıfı Yangınların En Etkili Söndürücüsüdür.

37

KÖPÜK SÖNDÜRÜCÜLER

Foam’ da denilen söndürme sıvısının belirli orandasu ve hava ile karıştırılması ile elde edilir.

Köpük “B” ve “C” Sınıfı yangınların idealsöndürücüsüdür. Kütlesel olarak yanan “A” Sınıfıyanıcı maddelere de rahatlıkla uygulanır.

Köpüğün söndürme metotları;

Soğutarak Bastırarak Ayırarak Kaplayarak

38

KÖPÜK SÖNDÜRÜCÜLER

UYARI

Köpüğün karışımındasu olduğu için hiçbir

zaman elektrik devreleri üzerine sıkılmamalıdır.

39

KURU KİMYEVİ TOZLAR

Söndürme özelliği; ısıyı yayma, boğma, zincirleme reaksiyonlarınıkırma ve yüzeyi örtme şeklindedir.

Kuru Kimyevi Tozlar; Sodyum Bikarbonat (B, C), Potasyum Bikarbonat (B, C), Üre Potasyum Bikarbonat (B, C),Mono Amonyum Fosfat (A,B, C, D)’ tan imal edilmişlerdir.

Kuru Kimyevi Tozlar kullanıldığında cam elyafı şeklinde artıkbıraktığından zorda kalınmadıkça elektrik ve elektronik cihazyangınlarında kullanılmamalıdır. 40

CO2

Püskürtme ile, atmosfer basıncında gazhaline geçerek ortamdaki oksijen miktarınıazaltan yani boğucu etkisi ile yangınısöndüren kimyasal bir söndürücüdür.

41

KARBONDİOKSİT GAZININ

ANA ETKİSİ

İKİNCİ DERECE ETKİSİ

SÖNDÜRÜCÜ OLARAK ETKİLERİ

“Atmosferdeki oksijenin yerini alır”

BOĞMA

“Yangın söndürmedeki etkisi çok azdır”

SOĞUTMA

42

43

CO2 GAZININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ

CO2 Gazı;

15 Lb. (6 Kg.) CO2 tüpü, 30‐45 saniyede tüp boşalır ve yaklaşık olarak  3.8 m3 hacmi boğar. 

Etkili kullanım mesafesi; 1.5 ile 3 metre dir.

Havadan 1.5 kat daha ağır,  Kokusuz, Yalıtkan, Boğucu bir gaz dır.

44

45

TETİK

EMNİYET PİMİ (KURŞUN MÜHÜRLÜ)

MANOMETRE

CİHAZ HAKKINDAKİ SOĞUK DAMGALARDOLUM TARİHİSON KULLANMA TARİHİ

CİHAZ İÇİNDEKİ TOZUN MARKASI

CİHAZI MARKASI

CİHAZIN KULLANIM ŞEKLİ

CİHAZIN HANGİ TİP YANGINLARDA KULLANILABİLECEĞİNİN İŞARETİ

HORTUM

CİHAZI ÜRETEN FİRMANIN İSMİ TELEFONU VB. ÖZELLİKLERİ

CİHAZIN İÇERİSİNDEKİ TOZ TAHLİYE HORTUMU, UCU KESİK

ELDE TAŞINAN YANGIN SÖNDÜRME CİHAZININ TANITIMI

46

“RÜZGARI ARKANIZA ALIN”

47

“SÖNDÜRÜCÜYÜ YANGININ ÇIKIŞNOKTASINA PÜSKÜRTÜN”

48

“AKARYAKIT YANGINLARINDA SÖNDÜRÜCÜNÜZÜ SIZINTININ 

BULUNDUĞU NOKTAYA PÜSKÜRTÜN”

49

“MÜMKÜN OLDUĞUNCA FAZLA SÖNDÜRÜCÜ KULLANARAK YANGINA MÜDAHALE EDİN ”

50

“YANGINI TAMAMEN SÖNDÜRMEDEN ALANI TERK ETMEYİN”

51

HATIRLAYIN

DUMAN ATEŞTEN DAHA ÖLDÜRÜCÜDÜR,

GÜVENLİ BİR ÇIKIŞA, SÜRÜNEREK GİT.

EĞER GİYSİLERİNİZ TUTUŞURSA,

DUR, YAT, YUVARLAN.52

HATIRLAYIN•Yangına Yakalanırsanız, Duman Ateşten Daha 

Öldürücüdür!

Hemen yere olabildiğince yakın bir pozisyon alın.Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün.Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin.Elinizin tersiyle kapının ısısını kontrol edin.Sıcak olan bir kapıyı açmayın.Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın.Eğer sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru koşun.

53

HATIRLAYIN Eğer Üzerinizdeki Giysiniz Tutuşursa;

1‐ Yardım istemek için bağırın ve sakın koşmayın.  DUR, YAT ve YUVARLAN hareketini uygulayın. DUR: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına nedenolacaktır. Eğer ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınızayükselecektir. YAT: Yere yatın. Yüzünüzü ellerinizle kapatın.  YUVARLAN: 1‐Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın.  2‐ Üzerindeki giysileri yanan başka biri koşuyorsa, durdurun, yatırın ve yuvarlayın.  3‐ Yanığın üzerine asla buz koymayın. Yanığın üzerine başka hiçbir şey sürmeyin.  Yanık yeri soğutmak amacıyla 10 – 15 dakika süreyle su altında tutun.  Derhal tıbbi yardım çağırın. 54

İŞYERİNDE BİR YANGIN OLDUĞUNDA ŞUNLARI HATIRLANMASINDA FAYDA VARDIR…

1‐ Derhal en yakın amirinize haber verin, eğer gerekiyorsa itfaiyeye haber verecektir

2‐ Çevrenizdekileri uyarın 

55

3‐ Patlayabilecek     maddeleri     mümkün olduğunca yangından uzaklaştırın 

4‐ Yangın söndürücüyü kullanarak yangını söndürmeye çalışın 

56

5‐Hava akımını önlemek için. yangın kapı ve pencerelerini kapatın, havalandırmayı durdurun.

6‐ Eğer bu bir yağ yangını veya metal (magnezyum gibi) yanması veya bir elektrik yangını ise, BU TÜR YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN SU KULLANMAYIN‐BU BİR PATLAMAYA NEDEN OLABİLİR. Bu tip yangınlar için Karbondioksit'li yangın söndürücüler kullanın.

57

7‐ İtfaiye gelene kadar yangını söndürme çalışmasına devam edin.

8‐ Eğer elbiseniz ateş alırsa derhal yere uzanın ve zemin üzerinde yuvarlanın. Eğer yakınınızda bir battaniye veya benzeri şey varsa bunu vücudunuza sararak yangını boğun. 58

OTOMATİK YANGIN İHBAR VE ALARM SİSTEMİDEDEKTÖRLER

Otomatik Yangın İhbar ve Alarm Sisteminin bir parçasıolan dedektörler yangının ilk başladığı yerde dahabüyümeden, dumanlar etrafı sarmadan haberalınmasına imkan vermektedir.

59

ADRESLENEBİLİR YANGIN ALGILAMA VE ALARM SİSTEMİ

60