Yaşadığı çağa damgasını vurup " Biruni Asrı" denmesine sebep olan

zekâ harikası bilgin 973 yılında Harizm'in merkezi Kâs'ta doğdu.

HAYATI

Biruni hastalıkları tedavi konusunda değerli bir uzmandı.

10. ve 11. yüz yıllarda İslam dünyasında yetişmiş büyük fen bilginidir.

Eserlerindeki yüksek fen bilgileri kendisinden 8 asır sonra gelen fen alimlerini dahi hayrette bırakmış, bugünkü fennin kurucularının rehberi olmuştur.

Aslen Türktür. İsmi Muhammed bin Ahmed el-Biruni el

Harezmi'dir.

Arapça‚ Farsça‚ İbranice‚ Rumca,Süryanice‚ Yunanca‚ Sanskritçe dillerini biliyordu..

Saydığımız bu bilim dallarında 200’e yakın kitap yazdı

Matematik‚ Astronomi‚ Geometri‚ Fizik‚ Kimya‚ Tıp‚ Eczacılık‚ Tarih‚ Coğrafya‚ Filoloji‚ Etnoloji‚ Jeoloji gibi 30 kadar ilim dalında çalışmalar yaptı‚ eserler verdi

Yerçekim kanunu her ne kadar Newton tarafından bulunsa da; Newton’dan yüzyıllar önce BİRUN’İ yerçekiminin olduğunu eserlerinde yazmıştırDünya çapının tayinini de ilk defa Biruni yapmıştır. Makale fi İstihracı Kutr-il-Ard bi Rasadı İnhitat-il-Ufuk adlı risalesinde yer yarıçapının hesabını açıklar ve dünyanın yuvarlak oluşunda en ufak tereddüde yer vermez

Eksen eğikliğini hesaplamış ve günümüz hesaplarına çok yakın değerler bulmuştur.

  SeneEkliptiğin

Meyli

Batlamyus ? 23°50'

El-Me'mun Astronomları

832 23°33'39''

Sabit bin Kurre 875 23°33'30''

El-Bettani 880 23°27'

El-Biruni 995 23°27'Techo Brahe 1790 23°30'Bradley 1750 23°28,3'Modern Ölçümler 1950 23°26,7'

Madde Biruni'ye göre Bugünkü değerAltın 19.26 19.26Cıva 13.74 13.59Kurşun 11.40 11.35Bakır 8.92 8.85Pirinç 8.67 8.40Demir 7.82 7.79Kalay 7.22 7.29

Biruni bazı maddelerin yoğunluk değerlerini de aşağıdaki gibi bulmuştur

Biruni, yalnız coğrafyaya ait olmak üzere, müstakil eserler de yazmıştır.

Çapı 6,8 m kadar büyük bir yarım küre yaparak, coğrafi mevkilerin enlem ve boylamlarını kendi incelemeleri ile tesbit ederek, üzerine kaydetmiştir.Işık hızının varlığını ve bunun sesten kat kat fazla olduğunu belirtmiştir.

Dünyadaki bütün ilim tarihçilerinin tasdik ettiği gibi o, en has manası ile dahi bir alimdir. Dünyada gelmiş geçmiş on dehadan biridir.

ÜNLÜ MATEMATİKÇİ BİRUNİBîrûnî'nin matematikçi yönü, en çok bilinen yönüdür

oYaşadığı yüzyılın en büyük matematikçisi idi.

o Bîrûnî,Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın bir birim olarak kabul edilmesini öneren ilk kişidir. oSinüs ve kosinüs gibi fonksiyonlara sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını ilave etmiştir.

o. Bîrûnî’nin bu yönü Batı Dünyası tarafından ancak iki asır sonra keşfedilip kullanılabilmiştir.

Bîrûnî’nin yeryüzünde yükseltisi bilinen bir noktadan ufuk alçalması açısının ölçülmesi yoluyla merdiven yayı uzunluğunu hesaplaması da geometri açısından önemli bir çalışmasıdır.

Merdiven yayı uzunluğunun ilk kez Bîrûnî tarafından bu yöntemle bulunması yaygın bir kanıdır.

Ancak Bîrûnî bu yöntemi başka bir bilginden aldığını belirtmiştir

BAŞLICA ESERLERİ1. EIAsâr'il Bâkiye an'il Kurûni'I Hâliye: (Boş geçen asırlardan kalan eserler.)

3. Kitabü'I Cemâhirfî Ma'rifeti Cevâhir: Cevherlerin bilinmesine dair kitap.

4. Kitabü't Tefhimfî Evâili Sıbaâti't Tencim: Yıldızlar İlmine Giriş.5.Kitâbü's Saydelefî Tıp: Eczacılık Kitabı

2. EI Kanûn'ül Mes'ûdî; En büyük eseridir. Astronomiden coğrafyaya kadar birçok konuda yenilik, keşif ve buluşları içine alır.

BİRUNİ’NİN UNUTULMAZ ESERLERİNDEN KARELER

HAZIRLAYAN VE

SUNAN

RIDVAN AKTAŞ