YENĠDOĞAN TARAMA PROGRAMI

VE

KĠSTĠK FĠBROZĠS

DOÇ. DR HASAN ALĠ YUKSEKKAYA

N. ERBAKAN UNĠVERSĠTESĠ

MERAM TIP FAKÜLTESĠ

Dünyada Neonatal Tarama

Yapılan Hastalıklar

Fenilketonüri (1987)

Hipotiroidi (2006)

Biotinidaz eksikliği (2009)

MSUD (Maple Syrup Urine Disease)

Homosistinüri

Galaktozemi

Kongenital adrenal hiperplazi

Kistik fibrozis…

Yenidoğan için çok önemli olan

“Erken tanı” şansını da geciktirir

Yenidoğan Tarama Programında en ufak

bir “Gecikme”

Erken

Tanı

Gecikme

Tarama Programı Genel Uygulama

Doğum ve kan örneği alımı

Doğum ve bebeğin tespiti

Doğumdan itibaren uygun şartlarda, özel filtre kağıtları ile topuk kan örneklerinin

alımı

Kayıtlar ve saklama

WEB uygulamasına

alınan kan örneklerinin

girişini n yapılması,

Kan örneklerinin

uygun şartlarda saklanması ve

uygun zamanlarda gönderimi

Numune gönderim ve teslim alımı

Kan örnekleri ve listelerinin kontrol

edilerek teslim alınması

Listelerin, kan örneklerinin ve web kayıtlarının karşılaştırılarak

kayıtların eşleştirilerek

gönderim kolisinin oluşturulması

Kan örneklerinin Yenidoğan Tarama

Laboratuarına ulaştırılmasının

sağlanması,

Sorunlu numuneler!

Sonuçların internet

ortamında açıklanması,

Sorunlu numuneler ve

şüpheli vakaların tespit

edilerek listelenmesi,

ilgili kurumlara bildirimi

Tekrar numune alımı ve/veya İlgili

Kliniklere yönlendirme

Hastalık yönünden

şüpheli çıkan bebekler için

akış şemalarına uygun olarak

tekrar numune alımının

sağlanması veya ilgili kliniklere

sevkinin sevk formları ile

gerçekleştirilmesinin

sağlanması

Klinik tanı ve sonuçların ve hasta

ya da şüpheli bebeklerin takibi

İlgili klinikler tarafından

verilen tanıları ve sonuçları

web uygulamasında

ki klinik tanı girişlerinin kullanılarak

kaydedilmesi

Bebeklerin izlem ve

kontrollerinin sağlanması.

Ülkemizde 16 gün

GeliĢmiĢ ülkelerde 8 gün

TOPUK KAN ÖRNEĞĠ ALIM ZAMANI

Ġdeal topuk kan örneği alım zamanı 3.-7. günler.

FKÜ taraması için en az 24 saat beslenmiş olmalı.

PRATĠKTE taburculukta kan örneği alınıyor.

!!!!!• Tarama programında yakalanamayabilir (% 10)

• En mükemmel tarama programı bile klinik

şüphelerinin önüne geçemez

• ilgili hastalıktan şüphelenilen her bebekte ileri

tetkik yapılmalıdır.

NEONATAL TARAMA

PROGRAMI ĠÇĠN

KAN ÖRNEĞĠ

ALIMI

Kan Numuneleri

NUMUNE TANIM AÇIKLAMA

48 saatlik numune Ġlk 48 saat içinde alınan numune Mükerreri alınmalıdır

Ġlk ( yeni) numune Ġlk 48 saatte alınmayıp uygun

zamanda alınan numune

Mükerrer numune 48 saatlik numunesi alınmış

olan ama sonra uygun zamanda

alınan 2. numune

Tekrar numune Her hangi bir nedenle çalışılarak

tekrarı istenen numune

Mutlaka alınarak acil

gönderimi gerekir

Uygunsuz numune Alım şekli ve saklama koşulları

uygun bulunmayan ve tekrarı

gereken numune

Mutlaka uygun şekilde

tekrarı alınarak

gönderilmedir

ġüpheli vakalar dışında topuk kan örneğinin

yenilenmesi gereken özel durumlar

• Beslenmeden 24 saat önce topuk kan örneği alımı

• Doğumdan sonra 48-72 saatten önce topuk kan örneği alımı

• Ġntravenöz sıvı alan yenidoğanlar

• Kan değişimi yapılmış bebekler

• Prematüre bebekler*

• Antibiyotik tedavisi alan bebekler*

*TARAMADA TEKRAR KAN ÖRNEĞİ ALIMI GEREKTİREN DURUMLAR DEĞİLDİR AMA MUTLAKA KAĞITTA BELİRTİLMELİDİR

Hazırlık

•Bebeğin ayağı 2-3 dakika

boyunca ılık bir havlu ile ısıtılır.

•Isıtmak için avuç içi kullanılabilir

•Ayağı kalp seviyesinden aşağıda

tutulur

Hazırlık

• Bebeğin topuğu %70’lik

izopropil alkol

• Fazla alkolü, kuru steril bir

gazlı bez ile silinir ya da

kuruması beklenir.

•Deride kalan alkol, örneği seyreltir = YanlıĢ sonuç

Kan Örneği Alımı

• Bebeğin topuğu steril bir

lanset ile derinliği 2.5

mm’den daha derin

olmayacak biçimde delinir.

• Delme işlemi için topuğun

plantar yüzünün mediyal ve

lateral dış kenarları

kullanılır.

Kan Örneği Alım Yeri

Kan alma

bölgeleri

Kan Örneği için delme Ģekli

Kan Örneği Alımı

• Ġlk damla steril bir gazlı

bez ile silinir. Bu ilk kan,

örneği seyrelten doku

sıvısı içerebilir.

• Bölge çok hafif sıkılarak

ikinci damlanın

kendiliğinden serbest kan

akımı ile oluşması

beklenir.

Kan Örneği Alımı

• Oluşan kan damlası Guthrie

kağıdının ön yüzündeki işaretli

bölgenin ortasına değdirilerek

kartın uygun miktarda kan

damlasını emmesi sağlanır.

Taramaya uygun kan örneğinin

çapı 6 mm’den küçük olmamalı,

Ġşaretli alanın içinde kalmalı,

Kağıdın arka tarafına da eşit

büyüklükte geçtiğinden emin

olunmalıdır.

•Çıkan kan damlası bir

daire oluşturacak şekilde

gutrie kağıdına emdirilir

•Sadece kan damlasının

kağıda teması gerekir,

topuk temas ederse kan

alımı güçleşir.

Kurutma ve Saklama

• Numuneler en az 4 saat oda sıcaklığında kurumalı

(Asla ıslak olarak zarfın içine konmaz).

• Isı, ışık ve nemden korunmalıdır.

• Kan örnekleri arasında temas olmamalı

• Bebek ile ilgili iletişim bilgileri kontrol edilmelidir.

• Kurumlardan, TSM’ lerce teslim alınıp, sisteme kaydedilir, zamanında Müdürlüğe teslim edilir

Saklama• Örnekler ;

– Buzdolabında, (2-8 oC)

– Nem almayacak biçimde bir plastik zarf içinde,

– Ve mümkünse bir kutuda biriktirilmelidir.

Alım Sırasında Dikkat Edilmesi

Gerekenler

• Filtre kağıdı kan damlasının damlatıldığı yerden

tutulmaz.

• Derideki yağ, ter, pudra, kimyasal maddeler kanın

emilimini bozarak örneği kontamine edebilir.

• Alkolün yeterli kurumaması örneği seyreltebilir.

Alım Sırasında Dikkat Edilmesi

Gerekenler• Sıvazlamak kanın hemolizine ve doku sıvısının

örneğe bulaşmasına yol açabilir.

• Kan damlacıkları üst üste konulmamalıdır. Katman oluşması bozuk sonuçlara yol açabilir.

• Örneğe su, herhangi bir gıda, antiseptikler gibi solüsyonların bulaşması engellenmelidir.

• Örneğin yetersiz kuruması test sonucunu bozabilir. Kurutmak için saç kurutma aleti vb. kullanılmamalıdır.

Uygun Kan Örneği (çap > 6mm)

• Daire içine tam olarak dağılmış

• Tek bir damladan alınmış

• Tabakalanmamış

• Kontamine olmamış

• Yeterli kan örneği

Uygunsuz Kan Örneği

Yeterli hacimde olmayan kan örneği

Olası Nedenler

• Kan damlası yeterince emdirilmemiş

• Kapiller tüpten kan aktarılmış

• Eldivenli yada eldivensiz olarak elle yada

el sıvılarına bulaşma

• Başka kontamine el yada kağıda temas

Uygunsuz Kan Örneği

Kan örneği dağıtılmış ya da

bölüm bölüm alınmış görünüyor

Olası Nedenler

• Kan damlası fazlaca emdirilmiş

• Kapiller tüpten kan aktarılmış

Uygunsuz Kan Örneği

Kan örneğinin rengi açık

Olası Neden

• Kan damlası yeterince kurumadan gönderilmiş

Uygunsuz Kan Örneği

Kan örneği çok satüre görülüyor

Olası Nedenler

• Kan damlası muhtemelen bir başka yolla alınmış

• Kapiller tüpten kan aktarılmış

• Kan örneği kağıdın her iki tarafından da alınmış

Olası Nedenler

• Örnek alanı delinmeden önce sıvazlanmış ya da

fazla ovalanmıştır

• Kan almadan önce ya da hemen sonra, kağıt; (el, alkol, mama, anne sütü, antiseptik solüsyon, su, sıvı sabun, el kremi

, pudra vb ile) kontamine olmuştur

• Örnek direkt sıcağa maruz kalmış

Uygunsuz Kan Örneği

Kan örneği rengi değişmiş, kontamine olmuş

ya da genişlemiş görülüyor

2002 - 791. 126 kan 84 vaka

2003 - 804. 357 kan örneği 101 vaka

2004 - 843.279 kan örneği 96 vaka

2005 - 863.422 kan örneği 179 vaka

2006 - 865.390 kan örneği 158 vaka İlk 9ay

2007 - 246

2009 - 212

“Fenilketonüri Taraması

Kesin tanı günü

2002 de 19 gün

2010 da 16 gün

GeliĢmiĢ ülkelerde

7-10 gün

Konjenital hipotiroidi

Yenidoğan Taraması Sonucu

2007 : 706 bebek

2008 : 1495 bebek

2009 : 2168 bebek

Yenidoğanın en sık endokrinolojik sorunu

Sıklığı: 1/3000-1/4000

Konjenital Hipotiroidi (2006)

• Erken tanı ve tedavi zeka geriliğini önler

• Yenidoğan döneminde klinik tanı güçtür(<% 10)

• Tedavisi ucuz, basit, kolay maliyet etkin

• Duyarlılığı yüksek

• Tiroid bezinin gelişimsel bozukluğu

• Tiroid hormon senteziveya regulasyonu bzk

• Tiroid hormon yetersizliği

Konjenital Hipotiroidizm

• Yenidoğan döneminde klinik bulgular sınırlıdır

ve tanınmayabilir

Tanı Yaşı

1. ay

< 3 ay

< 1 yaş

3-4 yaş

Yüzde

% 10

% 35

% 70

% 100

Konjenital Hipotiroidi

• Uzamış sarılık %65

• Hipotoni %42

• Ödemli ve kaba yüz %35

• Dil büyüklüğü %42

• Umbilikal herni %32

• Cilt kuruluğu %29

• Guatr %26

• Kabızlık %23

• …

Tarama sonuçlarını etkileyen

faktörler

• Perinatal faktörler

– Prematürite, düşük doğum ağırlığı

– Monokoryonik ikizlerde feto-fetal kan transfüzyonu

– Anneden geçen antikorlar

– Annenin kullandığı ilaçlar

– Yenidoğan döneminde ciddi hastalık ve ilaçlar

– Ġyot eksikliği

– Ġyot fazlalığı

Tanı

• Yenidoğan KH taramasından geri çağrılan ya da KH Ģüphesi nedeniyle incelenen bebeklerde tanı, serumda T4 (ve/veya sT4) ve TSH ölçümü ile teyid edilir.

• Serumda serbest T4’ün düşük, TSH’nin yüksek bulunmasıkonjenital hipotiroidi tanısını doğrular ve zaman yitirmeden tiroid hormon tedavisine başlanmalıdır.

• Tedaviyi geciktirmemek koşulu ile tiroid bezinin görüntülenmesi disgenezi vakalarında kalıcı hipotiroidi tanısını koymada yararlıdır.

• Görüntülemede sintigrafi ve/veya USG kullanılabilir.

Tedavi

• L-Tiroksin

• Başlangıç dozu 8-10 mcg/kg/gün

– Hafif vakalarda başlangıçtaki hormon düzeylerine

göre daha düşük doz kullanılabilir

• L-tiroksin tedavisinin başlanmasından 1-2 hafta sonra

T4/TSH ölçümü tekrarlanmalıdır

HipotiroidiM

in. 1

5 g

ün

ĠLK KAN ÖRNEĞĠ

UYGUNSUZ KAN ÖRNEĞĠ

KAN ÖRNEĞİ TEKRARI

UYGUN KAN ÖRNEĞİ

TARAMA LABORATUARI

TSH < 15 mU/L

NORMAL

TSH 15-50 mU/L

TEKRAR TOPUK KANI

TSH 15 mU/L ve üzeri

TSH> 50 mU/L

İLDEKİ UYGUN LAB. DA SERUM T4 VE TSH BAKILMASI

DANIŞMAN UZMAN HEKİM GÖRÜŞÜ

PEDİATRİK ENDOKRİNOLOJİ KLİNİĞİNE SEVK

SERUM T4 VE TSH NORMAL *Serum T4 , TSH

KonjenitalHipotiroidizm

BEBEK BİR AYDAN BÜYÜKSE

Kesin tanı

• Ġlk tanı sırasında konjenital hipotiroidinin kalıcı olup

olmadığı kesin olarak anlaşılamamış ise

– Görüntüleme yapılamamış vakalar

– Sintigrafi ya da USG ile bez normal

Üç yaşından sonra tedavi bir ay süreyle kesilerek

serum T4 ve TSH düzeyleri kontrol edilmelidir

FENĠLKETONÜRĠ

Fenilketonüri

4-OH-fenilpirüvik asit

Homogentisik asit

Malleoloasitik asit

Fümarilasetoasetik asit

Süksinil- aseton

Fümarik asit + asetoasetik asit

Fenilalanin hidroksilaz

4-OH fenilpirü-

vik asit

dioksijenaz

Tirozin aminotrasferaz

Homogentisik

asit oksidaz

Ġzomeraz

Fümarilasetoasetat

hidrolaz

Fenilpirüvat

Parahidroksifenilasetat

Fenillaktat

Fenilasetat

Fenilasetilglütamin

ALKAPTONÜRĠ

FENĠLKETONÜRĠ

NTBC (-)

Tirozin hidroksilaz + BH4, folik asit, niasin, demir)

ALBĠNĠZM

FENĠLALANĠN TĠROZĠN

Delta-amino-

Levülinik asit

(d-ALA)

Porfobilinojen

d-ALA Dehidraz

Dihidroksifenilalanin (DOPA)

Triptofan

5-hidroksi-

triptofan (5-HT)

Triptofan

dihidroksilaz

BH4

Serotonin

Norepinefrin

Melanin

Metionin Adenozil-

metionin

Metionin adenoziltransferaz

Melanositik tirozin hidroksilaz

Tetrahidrobiyopterin (BH4)

TETRAHĠDROBĠOPTERĠN YETERSĠZLĠĞĠ

Tiroksin

TĠROZĠNEMĠ TĠP III

HAWKĠNSĠNÜRĠ YENĠDOĞANIN GEÇĠCĠ HĠPERTĠROZĠNEMĠSĠ

TĠROZĠNEMĠ TĠP II

TĠROZĠNEMĠ TĠP I

Epinefrin

Dopamin

B6 vit(+)

Homovalinik asit

C vit(+)

C vit(+)

C vit(+)

B6 vit(+)

Önlenebilir mental geriliğin en

önemli nedenlerinden

Fenilketonüri sınıflama

1. Klasik Fenilketonüri (tam ya da tama yakın enzim yetersizliği)Kan fenilalanin >20 mg/dL (>1200 mmol/L). Rijit diyet gerektirir

2. Atipik (Hafif) Fenilketonüri (enzim aktivitesi %1-5)Kan Fenilalanin <10-20mg/dL. Kısmi diyet gerektirir

3. Selim Fenilketonüri (enzim aktivitesi >%5) Kan fenilalanin <10 mg/dL; bulgu yok, diyet gerektirmez.

4. Habis fenilketonüriA. Tetrahidrobiopterin sentez yetersizlikleriB. Tetrahidrobiopterin siklusu defektleri

• Fenilalanin ve metabolitleri kan ve dokularda birikir

• Çocuğun gelişmekte olan beynini harap ederek ileri derecede zihinsel özürlüolmasına neden olur

Klinik Özellikler 1

• Hayatın ilk birkaç ayında sağlıklı

bebeklerden ayırt edilemezler

• 5.-6.aylardan sonra zekadaki gerilemebelirgin hale gelir.

• Tedavi edilmeyen vakalarda ilk bir yıl içinde 50IQ’luk bir puan kaybı olur.

Klinik özellikler 2• Akranlarından farklı olarak oturma,

yürüme ve konuşma gibi becerilerikazanamazlar

• Beyin gelişimleri normal olmadığıiçin başları küçük kalır

• FKU’li çocukların % 60’ında açık saçrengi, açık göz rengi, açık cilt rengi ilekarakterize görünümü vardır

Klinik özellikler 3

• Ekzema benzeri cilt lezyonları (%20-40)

• Bebeğin ter ve idrarında küf kokusu

Klinik özellikler 4• Konvülsiyonlar ( ¼ vakada)

• % 80 oranında EEG anormalliği

• Vakaların 1/3’ünde serebral palsy benzeri semptomlarspastisite, DTR’lerde artış, tonus artışı

• İçe kapanık veya saldırgan davranışlar

• Hiperaktivite, amaçsız hareketler, ritmik sallanma, stereotipi, tremor

Genetik

• Otozomal resesif geçişli

• 12 (q22-24.1).kromozomda

• Her canlı doğumda % 25 olasılık (+)

• Taşıyıcılarda klinik yoktur

• Amerika ve Avrupa’da 1 / 10.000- 30.000

• Türkiye’de; 1 / 3350

• Her yıl ülkemizde 300 çocuk FKU’li

doğmaktadır

• Taşıyıcılık %4

FKU sıklığı

Her 20-25 kişiden birinin hastalığı taşıyor olması ve ülkemizde akraba evliliklerinin yüksek oranda (~%22)yapılması

• FKU’lu hastaların ailelerinde akraba evliliği oranı ~% 70

Türkiye’de neden sık gözleniyor?

Tanı nasıl koyulur?• Klinik bulgular

• Laboratuvar testleri

– Fe3Cl testi

– İdrar kan amino asit analizi

• Kantitatif fenilalanin ölçümü

• Tarama testleri

Prenatal Tanı

• FKU’li çocuğu olan anne-babadaki genetik defekt saptanmış ise ailenin bir sonraki çocuğunun hasta olup olmadığı anne karnında saptanabilir.

• Genetik bozukluğun hangisi olduğu saptanmamış ise anne karnında tanı uygulanamaz.

• Mutasyon > 400• En yaygın 12 mutasyon hacettepe

Uygun ‘’DĠYET TEDAVĠSĠ’’ ile zeka geriliği önlenebilir

Tedavide genel ilke;

• Uygun ‘’DĠYET’’

• Besinlerle alınan fenilalanin miktarınıazaltarak kandaki fenilalanin düzeyini normal sınırlarda içinde tutmak,

• Büyüme ve gelişmenin sağlanmasıdır.

• Özel ürünlerle hastaya besin çeşitliliği sağlanması

Tedaviye ne zaman başlamalı?

• Mümkün olduğunca erken diyet başlanmalı zihinsel gelişim için.

• En geç doğumdan sonraki 2-3 ay içindediyet başlanmalıdır

• İlk hafta tedaviye başlananlar ile sonraki haftalarda diyet başlanan olgular arasında, hepsi normal sınırlar içinde olsa bile zeka düzeylerinde farklılıklar gösterilmiştir.

Tedavi

Kan fenilalanin düzeyleri;

0-12 yaş arası 2-6 mg/dl,

12 yaşından sonra 2-11 mg/dl,

FKU’li hastanın gebeliği süresince ise 2-4

mg/dl değerleri arasında

FenilketonüriKAN ÖRNEĞĠ

UYGUNSUZ KAN ÖRNEĞĠ

Kan örneği tekrarı

UYGUN KAN ÖRNEĞĠ

Tarama laboratuarı

2 mg/dl ve altı

NORMAL

4 mg/dl ve üzeri2.1-3.9

mg/dl

Tekrar topuk kanı

2.1 mg/dl ve üzeri

Pediatrik beslenme ve metabolizma kliniğine sevk

Min

. 15

gü

n

Tedaviye ne kadar devam etmeli?

Diyet - yaşam boyu

Yenidoğan döneminde diyet tedavisi başlanmış fenilketonürili hastalar yetişkin çağda diyeti bıraktıklarında algılamada güçlük, dikkat azalması ve okul başarısında azalma gözlenir

Anne sütü ?

FENĠLALANĠN ĠÇERĠR

KONTROLSÜZ ANNE SÜTÜ VERĠLĠRSE

BEYĠN HASARI

• Otozomal resesif,

• 3p35 gen bölgesinde

• Biyotine yanıtlı multipl karboksilaz eksikliğidir

• Sıklığı dünyada 1/ 60.000

• Ülkemizde 1/ 12.000 canlı doğum

• Yenidoğan taraması (2009): 179 hasta

BĠYOTĠNĠDAZ EKSĠKLĠĞĠ

BĠYOTĠNĠDAZ EKSĠKLĠĞĠ

• Suda eriyen bir vitamin (B7, vitamin H)

• Karboksilaz enzimlerinin kofaktörü

(pruvat karboksilaz, asetil coA karboksilaz)

• Eksikliğinde yağ asidi, a.asit katabolizması

ve glukoneogenez basamakları çalışmaz

• Eksikliğin derecesine göre semptomların

zamanı ve ağırlığı değişir

• SSS bulguları, deri, görme bzk tipik

Klinik

• Konvulzyon (ilk 3 ayda) • Hipotoni• Yutma bzk• Mental motor gerilik

• Optik atrofi

• Ataksi

• Ġşitme ve görme kaybı

• Konjonktivit

• Deri döküntüsü

• Alopesi

• ….

Tedavi

Biyotin 5-10mg /g oral

Biyotinidaz Eksikliği

KAN ÖRNEĞĠ

UYGUNSUZ KAN ÖRNEĞĠ

Kan örneği tekrarı

UYGUN KAN ÖRNEĞĠ

Tarama laboratuarı

ENZĠM AKTĠVĠTESĠ VAR (+)

NORMAL

ENZĠM AKTĠVĠTESĠ DÜġÜK YA DA YOK (-)

Tekrar topuk kanı

ENZĠM AKTĠVĠTESĠ DÜġÜK YA DA YOK (-)

Pediatrik beslenme ve metabolizma kliniğine sevk

ENZĠM AKTĠVĠTESĠ VAR (+)

Min

. 15

gü

n

Kistik fibrozis

• Solunum, gastrointestinal, pankreas ürogenital

sistem ve ter bezlerini etkileyen, otozomal resesif,

kalıtsal bir hastalıktır

• 1/2500-3000, 1/25 taşıyıcı

• CFTR; klorun içi ve dışına çıkmasını kontrol eder

CFTR: 2000 civarı mutasyon gösterilmiştir

• CFTR geninin etkilenmesine göre hafif ve ağır

olgular sözkonusudur

• Genotip fenotip korelasyonu vardır

KĠSTĠK FĠBROZĠS

CFTR proteini epitel hücrelerinde yerleşmekte olupklor iyonları için bir kanal görevi görür, ayrıca Naiyonlarının kontrolünden de sorumludur.

CFTR proteni, 7q31. kromozom

Kistik Fibrozis-Klinik

• Yaş, mutasyon tipi, tutulan organ’a göre

değişir

• Yenidoğan– Mekonyum çıkışının gecikmesi-ileusu (~%20)

– Ġntestinal perforasyon (nedeni ??)

– Neonatal kolestaz

– Yağda çözünen vit (A.D.E.K.) eksiklik bulguları

– Bebek öpülünce tuz hissi

– Kardeş öyküsü

Süt çocukluğu dönemi

• Psödobartter sendromu (Cl,Na,K düşüklüğü, alkaloz)

• Büyüme geriliği

• Tekrarlayan hıĢıltılı solunum

• Hipoproteinemi ve ödem

• Karın distansiyonu

• Yağlı kötü kokulu gaita

• Solunum yolu enfeksiyonları

• Rektal prolapsus

• Ġştahlı fakat kilo alamayan çocuklar

• Cilt döküntüsü (E vit eksikliği)

• …

>2 yaş çocuk, adelosan, erişkinler

• Solunum yolu şikayetleri(balgamlı öksürük)

• Bronşektazi,

• Çomak parmaklar

• Nazal polip, kr sinuzit

• Hemoptizi

• Safra kese taşı

• Pankreatit atakları

• Glukoz intoleransı

• Bilier siroz

• Gecikmiş puberte

• Ġnfertilite….

Tanı

• Ter testi

• Mutasyon analizleri !!!

• Nazal potansiyel ölçümleri

• Tripsinojenik aktivite

• Prenatal tanı imkanı vardır

Tedavi

• Yerine koyma tedavisi

(Nacl, pankreatik enzimler)

• Nutrisyonel destek

• Dornaz alfa

• Solunum fizyoterapisi

• Ursodeoksikolik asit

• Antibiyotikler

• AC-Kalp-Kc- Nakli…