1

YIN &YANG

YIN YANG’IN ANLAMI NEDIR?Yin Yang’in Ortaya Cikisi:

Icinde kendi hayat felsefemi ve de dunya gorusumu de barindirdigi ve kendi icimde saglamaya calistigim dengeyi sembolize ettigi icin bu sembolun ve konunun anlami benim icin cok buyuk. Tam da ‘Isigi Arayanlarin Karanlik Yani’ isimli spirituel bir kitap okuyordum ve bu ikisi birbirini cok guzel tamamladi. Oncelikle Yin ve Yang hakkindaki arastirmalarim sonucu elde ettigim bilgilere, daha sonra ise bu konudaki kendi kisisel goruslerime yer verecegim. Pek tabii icinde bazi alintilarla birlikte.

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 2

Cin felsefesinde, yin - yang konsepti, Bati’da ‘yin ve yang’in anlami “golge ve isik”tir. Bu sembol zit kutuplarin nasil birbirlerini icinde barindirdigini gostermektedir ve de donusumle birbirlerini nasil yukselttiklerini gostermektedir. Konseptin temelleri klasik Cin bilimine ve felsefesine dayanmaktadir. Ayni zamanda da geleneksel Cin ilaclarinin, Uza-kdogu dovus sanatlarinin ve egzersizlerinin temelinde yatmaktadir.1 Pek cok dogal ikili-gin, ornek olarak isik ve karanlik, erkek ve disi, yuksek ve alcak, soguk ve sicak, ates ve su, toprak ve hava yin ve yang’in gostergeleridir. Zitlar iclerinde otekini barindirir. Yin ve yang karsit guclerin (ikilikler) fakat tamamlayici guclerdir, gorunmeyen (gizli, disi) ve gorunen (gosterge, maskulen), ve daha buyuk bir butunun, dinamik bir sistemin par-casidir. Hersey hem yin hem de yang ozellikleri barindirir.

Isik karanlik var olmasaydi anlasilamazdi, golge de isik olmadan var olamaz. Butun bu ozellikler belli bir nesne uzerinde gozlemlenebilinir. Yin ve Yang konsepti pek cok Taijitu semboluyle gosterilir ve Baru kulturlerinde de en cok bilinen imgelerden biridir.

Taijitu, Yin ve Yang icin kullanilan semboldur. Taoizm’in sembolu oldugu gibi ayni za-manda zitlarin uyum icinde bir arada var olmasini da simgeler. Bu sembol, bir dairenin icinde simetrik bir bolunmeyle belirtilir. Beyazin icinde bir parca siyah ve siyahin icinde bir parca beyaz olarak. Taijitu’ya benzer semboller Keltik ve Roman ikonografisinde de karsimiza cikar.

Taoizm sembolizminde modern dunyada en sik karsilastigimiz formu bu olsa da simetrik ve dengeli benzer baska semboller de vardir. Hepsi de ozunde yin ve yang ile ayni man-tiktadir temelde. Yin ve Yang sembolu ayrica Guney Kore’nin ulusal bayraginda da yer almaktadir. Ikisi de birinin nasil otekine donusecegini sembolize etmektedir.

Taijitu, yumusaklik ve sertligi barindiran uzak dogu sanatlarinin da kalbinde yatmaktadir.

Ozellikle Bati’da yin ve yang’in iyi ve kotuyu sembolize ettigine dair bir algi vardir. Fakat Daoist metafizige gore iyi/kotu ayrimi ve buna benzer ahlaki yargilar gercek degildir, yin

1 Porkert (1974). The Theoretical Foundations of Chinese Medicine. MIT Press. ISBN 0-262-16058-7.

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

3

ve yang gorunmez bir butundur. Fakat ote yandan Konficyizim’de ozellikle de Dong Zhongshu’nun felsefesinde, yin ve yan’in felsefesinde ahlaki bir boyut da vardir.

Daoist felsefeye gore, karanlik ve aydinlik (☯) dàodéjīng ( 道德經 ) at Chapter 42.[3] 2 bir noktadan baslar ve bir donguyu tamamlar bu da bos bir daireyle gosterilir. Mesela sakin bir suya tas attiginizda once dalgalar yukselir ve ufalir aralarda bu yuksek ve alcak nok-talar suyun uzerinde bir sure titresir sonra hareket kaybolur ve havuz yeniden sakinlesir. Ne kadar da guzel anlatiyor bu betimleme dunyaya gelisimizi, hayatta yasadigimiz dal-galanmalari, calkantilara ve sonra butune donusumuzu, sonunda butunun bir parcasi olusumuzu.

Yin ve yang bu nedenle her zaman zit ve esit ozelliktedir. Dahasi da ne zaman bir ozel-lik, en tepe noktasina ulasirsa bu seger tam zitti ozellige donusmeye baslar. Mesela tahil yazin uzunlugunun en ust noktasina ulasir (tamamen yang) ve sonunda kisin tama-men olur (ying) ve bu dongu sonsuza kadar boyle devam eder. 3

Cin’de, Luoyang gibi pek cok yer icinde ‘Yang’ ve Huayin gibi ‘yin’ sozcugunu barindirir. Bu mekanlari isimlendirmenin cok eski bir yoludur. Klasik olarak ‘yang’ kullanildiginda ‘gunesli taraf’ anlamina geliyormus. 太陽 tàiyáng, gunesi ifade ediyor ve edebi olarak ‘yuce yang’ demek. Gunes, guneyden geldigi icin, guneydeki taraf daha cok isik alir. Bu nedenle guneydeki, sicak, gunes alan yere ‘yang’ ve daha kuzeyde kalan soguk, daha karanlik bolgelere ‘yin’ takisi konulurmus. Yani guneslinin tam tersine, golgeli taraf olarak.

Yinyang ve Ki (Yasam Enerjisi)

Yinyang’in yorumlamalarindan biri de yasam enerjisiyle alakalidir. Bu yorumlamaya gore yin ve yang ki olarak gorulur evrende. Bu ki enerjisi hem dogada, hem de insanlarin dunyasinda akis halindedir. Onlar var olusun temel malzemesidir. Ki, yin ve yang’in etk-ilesiminden ortaya cikar. Eski metinlerde yinyang cennete felsefi bir bakis acisi kazandirir. “Yin ile cevrili ve yang’i ki araciligiyla kucaklayan uyuma kavusur.”

Zhuangzi der ki: “Ying ve yang’in enerjisi uyum icinde calismadigi zaman soguk ve sicak asiri derecede geir ve zarar verir.” (Zhuangzi ch. 31) Diger yandan, “ikisi basarili bir sek-ilde bir araya geldiginde ve uyuma ulastiginda, her sey uretilebilinir olacak .” (Zhuangzi ch. 21)

Huainanzi yin ve yang hakkinda daha detayli ve kozmolojik bir surec acikalamasi yapar: Cennet ve cehennem yaratildiginda, onlari yin ve yang olarak ikiye bolduler. Yang, yin’den ve yin de yang’den olusmustur. Yin ve yang esit olarak var olurlar bazen yasam bazen olum vardir bu da her seyin tamamlanmasini ve bir butun haline gelmesini saglar.

2 Muller, Charles. "Daode Jing"3 ☯ | last = Taylor Latener | first = Rodney Leon | title = The Illustrated Encyclopedia of Confucianism, Vol. 2 | publisher = Rosen Publishing Group | year = 2005 | page = 869 | location = New York | isbn = 978-0-8239-4079-0

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 4

Bu surec ayni zamanda insan yasaminin baslamasini da aciklar. Ki hareket ettiginde, aydinlik ve net olan cennete yukseldi ve bulanik, agir olan dunyaya dustu. Bu ikisi etk-ilesime gectiginde bir uyum esnasinda insan hayati basladi. Bu her seyin ayni materyalden yapildigini ve etkilesime bagli oldugunu gosterir.

Cennetin ve dunyanin ki’si duzenini kaybedemez. Eger duzeni bozulursa insanlarin den-gesi bozulacaktir. Yang sikisip kalir ve disari cikamaz, yin de baski altinda kalirsa bir de-prem kacinilmazdir. Depresmlerin nedeni yang’in yonunu kaybetmesi ve yin’in de bloke olmasindan kaynaklanir. Bu da bir cokuse neden olur.

Ying yang sadece doga olaylarini aciklamakla kalmaz ayni zamanda politik sistemlere de uyarlanabilir. Insanlar, ozellikle de politik liderler, erdemli bir evren icin aksiyonlarina ozen gostermelidir. Eger duzeni ve evrenin dengelerini takip ederlerse bolluk ve bereke-tle odullendirileceklerdir fakat aksi yonde hareket ederlerse ceza olarak cokus ve fe-laketler olacaktir. Yin ve yang’in her zaman denge olmasi gerekmektedir. Bu nedenle yinyang etik anlamda da insanlara yol gostericidir.

Yijing (I-Ching, Degisimler Kitabi)’na gore, yinyang xingzhi olarak gosterilir. Yang, gunesi, yin ise ayi temsil eder. Cennet ve dunya sonsuz ve kutsaldir, 4 mevsim degisim ve devamliliktir yin ve yang gunes ve ay gibidir, mukemmeliyetin en yuksegi iyiligin ba-sitligi ve kolayligidir. (Sishu wujing 1990: 197)

“Gunes, yang’ten sorumludur ve ay da yin’den, yildizlar ise uyumdan.’ (Guanzi 2000: 151). Bu yorum yinyang konsepti evrenin bir duzene sahip oldugunu gosterir. Yinyang birinin duyulari araciligiyla gorebilecegi, hissedebilecegi ve algilayabilecegi bir seydir. Muzik cennetin ve dunyanin uyumunu temsil eder, rituel cennet ve dunyanin duzenini...Yinyang’in uyumu var olanlarin ortasini bulmasini ve dengesini saglar.

Dong Zhongshu, (195-115 BCE), gore hem cennetin hem de insanlarin yinyang’i vardir. Bu nedenle de yin yang hareketiyle cennet arasinda yakin iliski vardir. Insanlarin cen-netle etkilesimi icin yinyang gerekli bir aractir. “Yinyang’in ki enerhisi insanlarda da cen-nete dogru yukari cikar. Insanlarda kendisini hoslanmak, hoslanmamak, mutlu veya kiz-gin, cennete ise sicak, serin, sicak, soguk olarak gosterir.’ (Dong Zhongshu 1996: 436)

Dong’un kozmolojik vizyonuna gore butun evren devasa bir yinyang’dir. Bu vizyonun on-ermelerinden biri ise insanlarin duzgun etkilesimi sonucu kitligin, sellerin ve depremlerin engellenebilecegidir. Dong baharda cok fazla yang ve yeterince yin olmadigini soyler bu nedenle biri yin’i acmali ve yang’i kapamalidir. Yang’e sahip erkekler, kapali kalmali,yin tasiyan kadinlar ise halk icine cikmalidir. Ciftler ise daha fazla yinyang etk-ilesimine girmelidir. Bu donemde kadinlari mutlu etmek onemlidir.

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

5

Sembolizm ve Onemi Yang uzerinde siyah olan beyaz taraf ve yin de uzerinde beyaz olan siyah taraftir. Yin ve yang’in iliskisi gunesin bir dag ve vadi uzerinde oynayan gunes isigi gibidir. Yin, golgeli taraf, kuzey yakasi daglarin basinin bulutlarla kapli oldugu karanlik bolge, yang ise gunesli bolge tamamen isik alan bolgedir. Gunes, gokyuzunde hareket ederken, yin ve yang birbirleriyle yer degistirirler zaman zaman, kapali olan taraf gunes isigiyla acilir ve acik olan taraf golgeyle kararir icin.

Yin yavas, yol veren, soguk, islak ve pasif ve suyla, toprakla, ayla, feminenle ve gece zamaniyla ozdeslestirilir. Yang ise tam tersine sert, hizli, kati, sicak, kuru ve agresiftir, ates, goyuzu, gunes ve gunduz vakti ile ozdeslesir. I Ching’te yin ve yang kirik ve duz cizgilerle gosterilir. yang ( ) ve yin ( ). ⚊ ⚋ 4Daha sonra bunlar cogaltilir ve anlami da kac cizgi olduguna gore degisir (ornegin, fazlaca yang, while fazlaca yin) gibi. Uzak☰ ☷ -dogu sanatlarindan Taijiquan ise hayvan ve insan nitelikleri olarak kullanilmistir.

Wu Jianquan, meshur Cin uzakdogu sanatlari ustasi, Taijiquan icin soyle der: “Pek cok insanin Taijiquan icin farkli aciklamalari var. Ben dedim ki, bir insanin kendini hareketsizlige alistirmasi lazim. Taiji, yin ve yang’in dengesinden

ileri gelir. Bir saldiri ya da korunma esnasinda, bos ve dolu, gerektigi yerde icsel, sakin gerektigi yerde disa donuk ola-bilmelidir, yin ve yang gibi Taiji de ikiye ayrilmamistir. Digerleri der ki Taijiquan’daki her hareket dairelere dayalidir,

tipki Taijitu gibi bu yuzden Taijiquan deniyor. 5

— Wu Jianquan, The International Magazine of T’ai Chi Ch’uan

4 Giovanni Monastra: "The "Yin–Yang" among the Insignia of the Roman Empire?", Sophia, Vol. 6, No. 2 (2000)5 Helmut Nickel: "The Dragon and the Pearl", Metropolitan Museum Journal, Vol. 26 (1991), p. 146, Fn. 5

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 6

Yin ve Yang’in Tarihcesi:

Taijitu ve yin yang konsepti Zhou donemine uzanir, aile ve cinsiyet iliskileriyle de baglantilidir. Yin disi, yang erkektir. Bir butun gibi birbirlerine yakisirlar. Erkek prensibi gunese es degerdir: aktif, aydinlik, parlayan ve kadin prensibi aya denk duser pasif, gol-geli ve yansitan. Erkegin sertligi, kadinin yumusakligiyla dengelenir. Ve birbirlerini butun-lerler. 6

En eski yin ve yang Cin karakterleri ‘kahin kemikleri’nde bulunmustur 14. yuzyildan kalma. Bu kalintilarda doga olaylari ve gunesin ilerlemesinde yin ve yang gorulur. Gun-duz gun isigi var (yang) ve gece de gun isigindan yoksunluk var (yin) En eski Cin sozlu-gune gore, yin “kapali kapi, karanlik, bir nehrin guneyi ya da bir dagin kuzey tarafidir.” Yang ise “yukseklik, aydinlik ve bir dagin guney yuzudur.” Bu anlamlar gundelik Cinlilerin yasamiyla alakalidir. Ornegin koylulerin gunduz calisabilmek icin gun isigine ihtiyaclari vardi. Gun isigi bitince eve gidip dinleniyorlardi. Gunese dayali bu rutin sunu da ortaya cikardi: yang hareket ve yin dinlenmeye denk dustu. En eski kullanimlarinda bu ikisi birbirinden bagimsizdi ve birbirine bagli degildi. Yin ve yang’in ilk bir arada gorullmesi Shijing (Sarkilar Kitabi)‘ndadir: “Bir tepeden manzarayi izlemek, yinyang’e bakmak...” Bu yang’in gunesli, yin’in ise tepenin golgeli taraf oldugunu ima eder. 7

Zen Yoga, 2007 yilinda ortaya cikan bir egzersiz, yin ve yang’i akis olarak gorur. Taijitu en eski ve en iyi bilinen hayat sembollerinden biridir fakat pek az kisi bunun tam an-lamini bilmektedir. Antik Taoist felsefeinin en onemli felsefe ve inanislarindan biridir. Varligin ozunde iki kutup vardir ve zit kutuplar birbirini tamamlar. Isik, beyaz Yang yukari cikar ve karanliga karisir, siyah Yin asagi iner ve beyaz olur. Zit olmalarina rag-men birbirlerine karsi degillerdir. Tao’nun bir parcasi da gercegin iki yonudur. Her biri

6 http://www.iep.utm.edu/yinyang/7 6 http://www.iep.utm.edu/yinyang/

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

7

icerisinde otekinden bir parca barindirir, bu nedenle Yin’in icinde bir parca beyaz, beyazin icinde de bir parca siyah goruruz. Birbirlerinin yerine gecmezler fakat evrenin surekli akisi ve donusumu icerisinde birbirleri olurlar. Tipki geceyle gunduz gibi.

Ikilik:

Ikilik cogu zaman degisim ve yaraticilik icin itici guc olan iki guc arasindaki gerilimdedir. Wenger bunlari su sekilde aciklar: '... tek bir butun iki farkli elementten olusmustur ve bunun icindeki gerilim zenginlik ve dinamizim saglar.' (Wenger 1998, p. 66). Bazilari bu konsepti Yin ve Yang’le karsilastirirlar, iki zitlik, kontrast.8

Bir ikilikteki zitliklar bir karsitlik yerine bir denge perspektifinden bakilmalidir. Bu di-namizmi, devamli degisimi ifade etmektedir. Zitliklarin farkinin savasa degil, dengeye ve uyuma ihtiyaci oldugunu ikilik kavrami da yin ve yang kavrami da cok net bir sekilde acikliyor ve benim 30 yasima gelene kadar gelmis oldugum hayat gorusum ve felse-femle de son derece uyusuyor. Bir filmcinin bakis acisindan simdiye kadar hep karanlik guclerle savasan kahramanlari izledim filmlerde ve en sonunda beni en cok etkileyen izledigim bir tanesinde fark ettigim iyinin kotuye, kotunun de iyiye donusebilecegini, ik-isinin birbirini tamamlayan seyler oldugu oldu. Dengede oldugu surece zitliklarin var olusu sadece birbirlerine guc ve denge katmaktadir. Aydinlik olmadan karanlik, cirkinlik olmadan da guzellik anlasilmayacaktir.

8 Osgood, Charles E. "From Yang and Yin to and or but." Language 49.2 (1973): 380–412 . JSTOR. 16 November 2008

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 8

Yin ve Yang Sembolu Neyi Temsil Etmektedir?

Dogu felsefesi ve dinsel dusunce tarihte ikiye ayrilmis bir evrenin olmadiginin onemini

vurgulamistir. Cin metafiziginde, bu prensip icinde siyah ve beyazin bulundugu ortadan

esit bicimde ikiye bolunmus ve iki tarafin da icinde otekini barindirdigi bir sembolle gos-

terilir. Siyah olan yin’dir ve beyaz olan yang’dir. I Ching’e gore ikisi birlikte Tai Chi’yi yani

evrendeki buyuk enerjiyi temsil ederler. Bu enerji, devamli bir akis halindedir ve iki zit

elementi barindirir fakat bir butundur. Evrendeki hersey icinde yin ve yang’i barindirir.

Bazi ornekler: disi ve erkek, hareketsizlik ve hareket, tas ve su, isik ve golge. Biri ol-

madan oteki var olamaz. Sicaktan yanan bir col (yin), buz gibi donan bir buz dagi kadar

barinilamayacak ve istenmeyecek kadar abartidir. Yani sadece beyaz ya da sadece

siyah olmasi durumu.

Zhuangzi (Chuang-tzu)‘a gore “Yin donmanin son noktasi, yang ise kaynamanin en

yuksek noktasidir. Soguk cenetten, sicaklik topraktan gelir. Birbirleriyle olan etkilesimleri

he (uyum) yaratir ve da olaylara gebe birakir. Bu gorunmese de muhtemelen varolus-

taki her seyin kanunudur.” (Zhuangzi, Chapter 21)

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

9

Bu nedenle var olusun anahtari, dengelenmis enerjidir yani ne yin ne de yang’in baskin

olmayisi. Diyagramda her bir renk icinde biraz da otekinden barindirir. Bu nedenle yin

kapasitesinin sonuna ulastiginda icinde yang tohumu buyumeye baslar ve otekini

deneyimler ve bu devinim bu sekilde devam eder. Dogadaki her sey bu prensibe

dayanir. Ornegin mevsimleri ele alalim, Yaz (yin) yukselir, daha sonra serin bir sonbahar

takip eder, bu yang’in baslangicidir. Soguk kistan sonra (yang), bahar gelir, iligin

baslangicidir ve yin havasi baslar.

Yin-yang kosepti bizim hayatin dogasini daha iyi anlamamiza yardimci olur, sertten yu-

musaha gecis, iyi kotuye karsi, kadin erkege karsi, zafere karsi yenilgi gibi. Yasamdaki

her turlu zitligin cevabi bu sembolun ve temsil ettigi felsefenin icindedir.

Yin Yang’in disa vurumunu Cin Kulturunde pek cok farkli sekilde gorebiliriz. Ornegiz

feng-shui’de fabrikalar, kalabalik sokaklara ve mezarliklara yakin yerlere yogun bir yin

ve yang enerjisine sahiptir ve bu nedenle ev yasami icin ideal degildir. Tai chi, simdi

dunyada pek populer olan egzersiz turu, dengenin ve gucun ana kaslarini calistirmayi

hedefler ve yin yang prensibine dayanir.

“Yaratilmis evren arkasinda yin’i, onunde yang’i barindirir, bu zit guclerin birligini uyuma

ulasir.” (Lao tzu, Tao-te ching)

Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang’in Metafizigi ve Felsefesi:

Yin ve Yang, zitlarin birlik ve uyumu ta antik zamanlardan bu gune hem Dogu hem de

Bati felsefelerinde var olmustur. Antik Yunan Filozoflarindan, Heraklitus ve Parmenides

ikisi de Evrenin Tek ve Dinamik oldugunu anlamisti. Bertnard Russell Heraklitus uzerine

soyle yazmistir: 9

“Heraklitus’a gore her seyin birligi ana yapida ve duzende bulunurdu, materyalin ken-

disinden ziayede. Ana yapi Logos’tur yani bilgi ve bu da atese baglidir. Ates hem do-

gadaki degisimlerin hem de yok oluslari icinde barindiriyordu. Altta yatan degisim Herak-

litus’un isaret ettigi zitligin ulastigi birligin gucunu dile getiriyordu.” (Bertrand Russell

Heraclitus uzerine, Bati Tarihinin Felsefesi)

9 Woolidge, Doug (June 1997). T’AI CHI The International Magazine of T’ai Chi Ch’uan Vol. 21 No. 3. Wayfarer Publications. ISSN 0730-1049

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 10

Ayni zamanda Heraklitus’un kendi yazdiklarini da incelemek enteresan, Heraklitos’tan

bazi alintilar:

“Benden ziyade Logos’u dinlerseniz, bilgece olan her seyin aslinda tek bir sey oldugu

konusunda hem fikir olmaniz gerekir. Her sey aslinda tek bir butundur.” (Heraclitus)

“Tek bir butun hem yasamda, hem olumde, hem uyanirken hem uyurken, gencken ve

yasliyken hep bar olur cunku gecmiste degisen seyler daha sonra gelecek olur ve gele-

cektekiler degistiginde gecmis olur.” (Heraclitus)

Konuyla ilgili bir baska dusunurun goruslerine deginmek istiyorum. (Friedrich Nietzsche,

The Greeks, 1880): Yunan felsefesi, suyun ana kaynak ve her seyin yemeli oldugunu on

gormekte. Burada durup, ciddi olmaya gerek var mi? Evet ve uc nedenle: oncelikle bu

her seyin temeli hakkinda bir sey soyluyor, ikincisi bunu bir figure ya da fabl’a dayan-

madan yapiyor, ucuncu ve sonuncusu bu dusunce icinde su fikri barindiriyor: hersey

tektir...bu (Thales)’i bu metafiziksel dogmaya itmistir. Baska felsefelerde gordugumuz bir

cikarima geliyoruz bu onermeyle: hersey birdir! Bu Evrenin Birligi fikri pek cok Uzakdogu

dusunuru tarafindan da paylasilmistir. Hatta Uzakdogu dunya gorusunun temelinde

bunun yattigini soyleyebiliriz - Hersey tek ve dinamiktir.

(Lama Govinda, 1977) Kozmosun esas elemani Uzay’dir. Uzay yuksek birligin prensi-

bidir. Uzay olmadan hic bir sey var olamaz. Uzay var olan her seyin babasidir cunku

materyal olsun olmasin uzay olmadan bir objeyi hayal edemeyiz. Eski Hint geleneksel

evren anlayisina gore evren kendisini iki sekilde gosterir: Hareket olarak ve de hareketin

icinde yer aldigi Uzat olarak. Uzaya akasa denir. Akasa kas ‘isimak, aydinlatmak’ ko-

keninden gelir ve bir hareket araci olarak gorulur. Fakat hareketin prensibi paran’dir,

yani hayatin nefesi ve evrenin ritmi. Gecis, olumsuzluk kadar gereklidir ya da sonsuzluk

deneyimi kadar, nasil beden ruha ya da madde zihne onemlidir. Icsel yonu ve zamanin

sonsuzlugunu kesfettigimizde gercekligin zamansiz sembollerini fark ederiz.

Ozgurlesme, kacmak degildir fakat bir dnousumdur. Bu Tantralar ve zamanin mistikleri

icin harika bir sirdir. (Lama Govinda, Yaratici Meditasyon)

Donusum icinde hem degisimi, hem sabitligi, hem cogunlugu hem tekligi, hem hareketi

hem duraganligi braindirir. Hayatin dogasi geregi zitlari baglantiya gecirmek ve onlari bir

ritim icersinde bir araya getirmek gerekir. (Lama Govinda, Yaratici Meditasyon, p184)

“En Yuksek Kuvvet ayristiginda, ortaya iki sey cikar, Yin ve Yang. Yang alcalir ve yin’le

etkiler, yin de yukselir ve yang’i etkiler ve 4 form ortaya cikar (major ve minor yin ve

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

11

yang). Yin ve yang etkilesime girer ve ortaya Cennet’in 4 formu cikar: zayiflik elementi

ve guc elementi etkilesime girerler ve dunyanin 4 halini ortaya cikarirlar ve 8 element

tamamlanir. 8 element de daha buyuk seyleri olusturur. 2, 4‘e, 4, 8‘e, 8, 32‘ye ve 32,

64‘e bolunur. Bu nedenle Degisim Kitabinda der ki ‘yin ve yang olarak belirlenmelerinin

nedeni guclu ve zayif ard arda gelirler. 10 bolunur ve 100, 1000, 10000 olur. Bu da bir

agacin koklerine, dallarina ve yapraklarina benzer.” 10

“Yang kendi basina var olamaz, ancak ying tarafindan desteklendiginde var olabilir. Bu

nedenle yin, yang’in ozudur. Ayni sekilde yin’de tek basina kendisini gosteremez. Ancak

Yang tarafindan eslik edildiginde kendini gosterebilir. Yang de yin’in disavurumudur.

Yang butunlugun tadini cikarirken, yin de onu takip eder ve yang’in isini tamamlar. Bir

butun halinde calisir ve birbirlerini tamamlarlar.” 11

Yin-Yang Dengesi & Biz

 

Yin-yang dengesine ulasmak bizi saglikli, mutlu ve huzurlu kilar. Hayatin durumu sem-

bolu tai chi sembolu yin-yang ile gosterilir. Yin-yang dengesinden konusmadan once yin

ve yang’in anlaminin ne oldugunu biliyoruz. Fakat kendimiz uzerinde deneyimlemek

uzere bir kere daha gozden gecirelim.

Yin ve Yang ikiligin iki tarafi. Bir bozuk paranin yazi ve tura yuzu gibi. Yazi yin ise, tura

da yang. Birbirlerinin oteki tarafinda var olurlar. Tura olmadan yazi, yazi olmadan da

tura olamaz. Bu dunyadaki her sey ikilik barindirir ve her zaman yin ve yang’ i bulmamiz

mumkundur.

Icinde yasadigimiz dunya yin’dir, bize sicakligi getiren gunes yang’dir. Kadin yin, erkek

yang’dir. Uzuntu yin, nese yang’dir. Genellikle yin pasif olan, bastirilmis ve feminen

olandir. Ote yandan yang aktif, parlak ve maskulendir.

Yin ve Yang’i yonetmek her zaman yapmamiz gereken bir seydir. Yin ve yang enerjisini

nasil kontrol edebilecegimizi bilmek bizim gerceklik uzerinde daha guclu bir kontrol

10 Quote / poem n° 2336 : Shao Yong, (1012-1077), philosopher, Confucianism, Neo Confucianism Source : Shao Yung, Supreme Principle Governing the World (Huang-Chi Ching Shu), 7A:24b, in Wing-Tsit Chan, Chinese Philosophy, Chapter 29  (1) Changes, "Remarks on Certain Trigrams," ch. 2. Cf. Legge, Yi King, p. 423.11 Shao Yong, (1012-1077), philosopher, Confucianism, Neo Confucianism Source : Shao Yung, Supreme Principle Governing the World (Huang-Chi Ching Shu), 7A: 17a, in Wing-Tsit Chan, Chinese Philosophy, Chapter 29 

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 12

mekanizmasina sahip olmamizi da saglar. Yin-yang iliskisini tahvil ederek, enerjiyi avan-

tajiniza cevirebilir ve herkes icin faydali olabilecek yeni bir denge kurabiliriz.

Mesela bir ornek dusunelim. Diyelim ki hararetli bir tartismanin ortasindasiniz. Cogu za-

man diger taraf bizimle tartismaya basladigi zaman ajite oluruz. Bu normaldir. Fakat isi-

nan enerji yang’dir. Ve ajitasyonla karsilik verdiginizde bu yine yang’dir. Ve tum olay

dengesizdir.

Yang-yang dengesizligi icin farkli bir sey yapmayi deneyin ve yin-yang dengesini

saglayin. Karsilik vermek yerine bir sure sessiz kalin ornegin. Ne ne oldugunu gorun!

Enerji alaninizi yin enerjisiyle dolduruyorsunuz. Ve yang enerjisini dusurerek, dengeyi

sagliyorsunuz. Bunu basarabilmeniz iki taraf icin de faydali. Karsinizdaki yin ise yang,

yang ise yin seklinde tam zit sekilde harekete gecebilir ve dengeyi saglayabilirsiniz.12

Lao Tzu bunu belirtir Tao Te King’te:

“Tao Bir’i dogurur;

Bir Iki’yi yaratir;

Iki, Uc’e yol acar;

Ve uc her seye neden olur.

Her sey icinde yin’i tasir

ayni zamanda yang’i kucaklar

Enerjiyi notralize etmek, onlara uyum ve denge getirir.”

Tao Te Ching

Bu durumda Tao tek’tir. Hararetli tartisma ve sessizlik bir durumun ikiligidir. Ikidir. Bu

sekilde etkilesim sagladiginizda bir yin-yang durumu olusur ve bu da 3 olarak bilinir. 3

dengeyi bozar. Fakat iki enerjiyi notralize edebilirseniz, yin-yang dengesini saglarsiniz

iste bu da dengedir.

ESAS POTANSIYEL

Yin ve yang sembolu ayni zamanda Cince’de ‘esas potansiyel’ anlamina gelmektedir.

Yin’in icinde yang, yang’in icinde de bir yin vardir.

Turk deyimlerimizden ornek vermek gerekirse ‘Her serde bir hayir vardir.’ Hayatta hic bir

sey sadece ser ya da hayir degildir. Mutsuzlugun icinde mutlulugun tohumlari ve her

12 Hoopes, Aaron (2007). Zen Yoga: A Path to Enlightenment though Breathing, Movement and Medita-tion. Kodansha International. ISBN 978-4-7700-3047-4.

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

13

riskte firsatlar saklidir. Her sey icinde bir takim sorunlari fakat sorunlar da iclerinde

cozumleri barindirir. Bunun bilincinde olarak yasarsak hepimizin icindeki yin & yang den-

gesini kurup esas potansiyelimize ulasmamiz mumkundur.

Yin ve yang devamli donusum halindedir ve birbirlerine donusurler. Bizim icin yaptigimiz

her seyde yin ve yang dengesini saglamak bir mucadeledir. Ve aradaki orta yolu,

dengeyi bulmak kendi icimizde ic huzuru bulabilmemizin yanisira bunu yapan kisilerin

sayisinin artmasi dunyanin bozulmus dengesinin yeniden dengelenmesini de saglaya-

bilecektir.

Lao Tzu siiri:

“The Sage who is

Forthright but not hurting;

Sharp but not wounding,

Candid but not being crude;

Shining but not dazzling." (58)

“Insanlar hayatlarini mutlulugu arayarak gecirirler, huzuru arayarak. Hayal-lerin, bagimliliklarin, dinlerin ve hatta baska insanlarin pesinden giderler. Bu sekilde iclerindeki boslugu doldurmayi umit ederler. Ironik olan ise aradiklarini bulabilmek icin tek bakmalari gereken yer kendi icleridir.” Ramona L. Anderson

Ying Yang Jung!

Jung'un Anima and Animus’u

Boyle bir konuyu Jung’a deginmeden gecmek buyuk ayip olurdu. Ying ve yang kavram-

ina cok farkli bir prespektiften deginen Jung’tan soz etmek istiyorum. Insan dogasinda

bulunan aydinlik ve karanlik taraf ve benzeri tum zitliklari icinde barindirdigini soyledigini

ilk duydugum isim kendisidir.

Carl Jung her bireyin ruhunda maskulen ve feminen iki taraf oldugunu soyler. Bir

erkekte anima, bir kadinda ise animus vardir. Biyolojik ve psikolijik gelisimleri bu

maskulen ve feminen enerjilerinin bir karisimindan ortaya cikar.

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 14

Tipki Tao sembolu Yin ve Yang enerjileri gibi anima ve animus da icinde otekini

barindirir ve birbiriyle etkilesim halinde olup, birbirini butunler.

En basit haliyle bunu kadin ve erkek uzerinden dusunursek. Erkekler zaman icinde bir

iliski icin gereken kapasiteyi zaman icerisinde gelistirirler ve duygulari, kirilganliklari ile

barisirlar, ote yandan kadinlar da daha karar ve aksiyon odakli bir hale gelir ve bu

surecte bagimsizlik, cesaret, guc ve bilgelik gibi ‘erkeksi’ gucleri deneyimlerler. Orta

yaslarda kadinlara karar verme ve yapma, erkekler ise daha alici hale gelirler.

Bu surec kulturel etkilere de dayandigi icin biraz komplikedir. Kadin hareketi kadinlari evi

terk edip bir is bulmalari icin motive etmistir. Bu nedenle kadinlar geleneksel erkek rol-

unu almaya basladi. Bu nedenle rekabetci ve kararli olmalari gerekti. Duygularini kontrol

altina alip, daha mantikli olmalari gerekti. Bu nedenle kadinlarin pek cogu orta yasta ani-

mus ve maskulin enerjiyi iclerinde gelistirdiler.

Buyurken ve gelisirken bu zitliklardan bir taraftan karakterimiz beslenir. Ve egomuz da

bu yonde olusur ‘Ben’. Hayatimizin ilk kisminda bu hayatta var olabilmek ve islevsel

olabilmek icin bir kisilik olustururuz. Fakat gelisimimiz daha ziyade tek yonlu olur. Iki zit

taraftan biri digerini yok sayarak karakterimiz, diger taraf ise golgemiz olur. Orta yasta

icimizden bir ses butunluk icin bize bir cagrida bulunur bu adeta ‘oteki’ni kesfetmek

uzere bir cagridir. Gelismemis tarafimizi da gelistirmemiz gerekir. Belki de yeni kimliginiz

ve bir butun olmaniz icin ‘olmeden once olmek’ gerekmektedir. Golgemizden kacmak

yerine durup golgemizle barismak ve onu bir parcamiz olarak kabullenmemiz, onu daha

iyi tanimamiz gerekmektedir.

Carl Jung

Yeni bir sey yaratma arzusu entelektuel yapimizdan degil icsel ihtiyac yaratma

gudumuzden ortaya cikar. Yaratici zeka, sevdigi objelerle oynar.

Yin-Yang & Benim Yorumum

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

15

Bu son noktada bu konudaki kendi goruslerime ve bu felsefeyi nasil benimsedigime

deginmek istiyorum. Oncelikle kendi hayattaki gozlemlerime de dayanarak yin ve

yang’in felsefesine kendimi son derece yakin hissediyorum.

Bence de hepimizin icinde aydinlik ve karanlik bir taraf mevcut en basit tabiriyle. Fakat

‘karanlik taraf’ benim gibi filmcilerin ya da film meraklilarininin “Yildiz Savaslari”ndaki

Darth Vader’in karanlik taraf’a gecisi gibi bir surecten ibaret degil aslinda.

Ben de bir filmci olarak ve cok fazla sinema filmi izleyerek buyudum. Bugune kadar

izledigim tum filmlerde ayni tema vardi. Kotulere karsi iyiler, kotuluklere karsi kahraman-

lar...

Simdi, simdi algilamaya basliyorum ki bu konuda filmlerin de bir evrime ihtiyaci var.

Cunku karanlik taraf (yin) savasilmasi gereken bir guc degil. Aslinda ozunde birbirini

tamamlayan iki gucten soz ediyoruz. Biri var olmadan otekinin de var olamayacagi

gercegiyle yuz yuze geliyoruz.

Kucuk yastan itibaren cok fazla dusunen, hayatin anlamini, kendi hayattaki anlamini

sorgulayan biri oldum. Ve sanirim sonunda tum sorularimin cevaplarini buldum. Simdi

bunlari hayata gecirmek kaldi geriye. Dunyaya soyle bir baktigim zaman gordugum tablo

ile ilgili soyleyebilecegim tek bir sey var: DENGESIZLIK.

Zengin ve fakirlerin arasindaki ucurumdan tutun, dunyanin bir ucunda kopan savaslar,

krizler ve dunyanin geri kalaninin bu umrunda olmadan eglenmeye devam etmesi,

giderek ‘yin’lesen pasif bir sekilde tepkilerini facebook’tan ‘like’ ederek gosteren yeni

pasif ve asimetrik genc bir nesil. Bilgisayarlarimiza ve televizyonlara baglanmis halde

yin’in yadsinamaz artisi gundemde. Dunyanin civisinin ciktigini ve tum dengelerin bozul-

dugunu gorebilmek bunu fark edebilmek icin cok da bilge ya da zeki olmaya bile gerek

olmadigini dusunuyorum. Sadece ekrandan kafayi kaldirip soyle bir baktiginiz zaman

etraftaki tum dengesizlikleri ve bunun neticesinde insanlar uzerine de etki eden dengesi-

zlikleri gormek mumkun.

Yin ve Yang ile iyice asina olduktan sonra cevresel sorunlardan tutun da, dunyada

giderek artan depresyon sorununa kadar her seyde ciddi bir dengesizligin hukum

surmesi soz konusu.

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 16

Dunya giderek karanlik, pasif, kuru bir yere donusurken ote yandan bir takim yeni dalga

insanlari da Kabala, Tasavvuf, meditasyon, yoga vb. gibi spirituel yollarla kendilerini ve

etrafindakileri aydinlatmak icin cabalamakta. Yine de bu yin’in icindeki ufak yang parcasi

olmaktan oteye gidememekte.

Su anda olmasi gerektigi gibi ideal bir yin ve yang tablosu yerine karanligin cok fazla

hukum surdugu ve belki de koskoca karanlik bir dairenin icinde sadece ufacik bir

beyazin kaldigi ve onun da Pandora’nin kutusundan cikan bir parca isik gibi ‘umut’u ca-

gristirdigini dusunmekteyim.

Benim goruslerim kimisine gore pesimist ve karamsar gelse de benim gozlemlerim bu

yonde.

Bunun icin de dusunup, tasindiktan sonra kendimce cozumu su yolda buldum. Elbette ki

yin ve yang evrende her seyin icinde bulundugu gibi benim kendi icimde de bulunuyor.

Oncelikle icimdeki aydinlik tarafi, yang’i iyice kesfetmek istiyorum. Su an yang tarafinda

yasiyorum denebilir ruhsal ve zihinsel anlamda. Kendimi bembeyaz yang’in ortasindaki

ufak siyah nokta gibi hissediyorum. Ve beyaz’i iyice deneyimlemek istiyorum bir sure.

Bu deneyimimi tamamladiktan sonra bir sure de kendi icimdeki ying’i tanimayi ve ying’i

iyice ozumseyip deneyimlemeyi planliyorum.

Daha sonrasinda ise icimdeki aydinlik ve karanlik tarafi taniyarak, kendi golge ve isigimi

bilerek dengeli bir insan olmak ilk hedefim.

Icimdeki yin ve yang’i olmasi gerektigi gibi dengeye oturtmak ve onlarin donusum,

devinim icinde icimde bir tekerlek gibi ben yasadigim surece donmeye devam edecek-

lerini ve beni sarj edeceklerini bilmek. Tipki icimdeki bir pil gibi.

Kendi icimdeki dengemi olusturmayi ve yin ve yang’i dengeleyip hayatima devam ettik-

ten sonraki hedefim ise bunu tum dunyaya yaymak.

Hayattaki misyonumu bu bilinci olabildigince cok kisiye ulastirmak olarak goruyorum.

Bunun icin de insanlarin ruhlarina dokunmam gerektigini hissediyorum. Pek cok

sanatcinin gectigimiz yuz yillarda bunu eserleriyle basarmis oldugu gibi kendimin de bu

sekilde yapabilecegine inaniyorum. Hem de yin ve yang’e cok uygun bir formatta.

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

17

Gelecege dair her zaman zihnimde sunu hayal ediyorum. Insanlar sinema salonuna

giriyorlar. Hepsinin uzerinde birer sonuk mum fitili var baslarinin uzerinde Ve film

basliyor. Karanlik salon film ile aydinlaniyor. Insanlar izliyorlar anlattigim gorsel hikayeyi.

Ve izlerlerken yavas, yavas benim atesim digerlerine de gecmeye basliyor. Seyirciler-

den bir tanesinin agladigini goruyorum ve basinin uzerindeki fitil atesleniyor. Yaninda

oturan sevgilisi ona sarilip, operken onun basinin uzerindeki fitil de yaniyor. Birisi bir

kahkaha patlatiyor ve o anda onun etrafindaki birkac kisinin daha mumlari yaniyor.

Ve film sona erdiginde salondaki herkesin basinin uzerindeki mumlar yaniyor. Aktive ol-

mus durumdalar. Yin ve yang icin ilk aktivasyon atilmis durumda. Iclerindeki savas o

anda basliyor. Ve bu ta ki iclerinde yin ve yang’in dengesini bulana kadar surecek bir

savas.

Iste suna inaniyorum ki ne kadar cok insan icinde bu dengeyi bulabilir ve bu anlayisi

idrak ederse dunya o kadar daha uyum icinde ve dengeli bir yer haline gelir. Insanlar

anlar ki her ‘oteki’ her ‘golge’ aslinda ayni oranda olmasa da bir parca kendi icinde

mevcut.

Ve bu derdimi anlatabilmek icin de tum sanatlardan once resimi, sonra da icinde tum

sanat dallarini barindiran sinemayi secmis oldugum icin cok mutluyum. Ve sinema tam

da bir isik/golge oyunu. Karanliktaki insanlara isik tutan bir pencere. Ve bu pencereden

kalbimi acmak istiyorum.

Yin ve yang’in beni bugun getirdigi nokta burasi. Her seyin zittini icerisinde barindirdigini

biliyorum artik. Her basarisizligin, bir basariya gebe oldugunu ve gece vaktiyse eninde

sonunda gun dogacagini ve gunesin cikacagini biliyorum artik.

Tek yapmam gereken bunu kendime ve dunyaya sanatim araciyla devamli olarak hatir-

latmam. Kendi icimdeki tahtiravalli de yin ve yang karsi karsiya dengede havada asili

kalana kadar bir asagiya, bir yukariya inmeye devam edecegim. Ve bu donusum hep-

imiz icin olene kadar devam edecek. Oldukten sonrasini ise hic birimiz bilmiyoruz...

Benim en hayran kaldigim bir sembolun icinde nasil olup da bu kadar cok anlam ifade

edebilmesi. Icinde evrenin anlamini barindiran baska pek sembol dusunemiyorum. Ve

tum basit, sade gorsel anlatimiyla her dilden ve her dinden herkesin anlayabilecegi bir

seyi yuzyillarca boyunca koruyabilecek sembolu kim ilk cizdiyse kozmik bilincin onunde

saygiyla egilerek selamliyorum....

Besi Adut ‘Gecmisten Gunumuze Yin ve Yang‘Butunleme Odevi 18

Referanslar

1. Porkert (1974). The Theoretical Foundations of Chinese Medicine. MIT Press. ISBN 0-262-16058-7.

2. {{cite book ☯ | last = Taylor Latener | first = Rodney Leon | title = The Illustrated Encyclopedia of

Confucianism, Vol. 2 | publisher = Rosen Publishing Group | year = 2005 | page = 869 | location =

New York | isbn = 978-0-8239-4079-0 }}

3. Muller, Charles. "Daode Jing".

4. iep.utm.edu

5. Osgood, Charles E. "From Yang and Yin to and or but." Language 49.2 (1973): 380–412 . JSTOR.

16 November 2008, jstor.org

6. Giovanni Monastra: "The "Yin–Yang" among the Insignia of the Roman Empire?", Sophia, Vol. 6,

No. 2 (2000)

7. Late Roman Shield Patterns. Notitia Dignitatum: Magister Peditum

8. Helmut Nickel: "The Dragon and the Pearl", Metropolitan Museum Journal, Vol. 26 (1991), p. 146,

Fn. 5

9. Woolidge, Doug (June 1997). T’AI CHI The International Magazine of T’ai Chi Ch’uan Vol. 21 No. 3.

Wayfarer Publications. ISSN 0730-1049.

10. Hoopes, Aaron (2007). Zen Yoga: A Path to Enlightenment though Breathing, Movement and

Meditation. Kodansha International. ISBN 978-4-7700-3047-4.

Sonun baslangici ve baslangicin sonu.

19