Zahra Farmad Received: 2019/06/14 Abdollah Bicharanlou ...rc.journals.isu.ac.ir/article_2536_31b42480384264591eab918a2e77d6f6.pdf · Zahra Farmad* Received: 2019/06/14 Abdollah Bicharanlou

Religion & Communication, Vol.26, No.1, (Serial 55), Spring & Summer 2019

Re-presentation of Utopian Every Day Lives of Western Immigrants Women Recruited by ISIS in Social Media

Zahra Farmad* Received: 2019/06/14

Abdollah Bicharanlou ** Accepted: 2019/08/11

The entire world was shocked by news was released in media at 2014: a semi state called Islamic State was founded by AbuBakr Al-Baghdadi who was reviving the golden age of Islamic Government, and asking men and women Muslims to swear allegiance to his state. This declaration caused western men and women to abandon family, education and bright future and migrate to Iraq and Syria. Although the state believes firmly in tradition of early Islam, it uses social media to impact on the people. Western Immigrants women recruit new members by means of narrating normal and Utopian aspects of ISIS. Everyday life theory and specifically Henri Lefebvre’s theory are used and developed from normal situations into abnormal and unaccustomed ones. This research explains narrations and re-presentations of 38 western immigrants (using ISIS-focused reports) released in social networks about western societies, ISIS territory and also its Utopian aspects. The findings on the narration of western women immigrants show that everyday life in western societies was apparently ideal before migration, but these societies couldn’t fulfill their spiritual needs. Based on their narrations, when they got closer to ISIS version of Islam, they assumed to found out the real meaning and the objectives of the life. Keywords: Everyday Life, Social Media, ISIS, Women, Utopia.

* MA of Cultural Studies & Media of University of Tehran [email protected]

** Assistant Professor of Social Communication at Uinversity of Tehran [email protected]

274- 249صص 1398 ر و تابستانبها)، 55یاپی (پ اول، شمارة ششمو یستو ارتباطات، سال ب ینپژوهشی د - دوفصلنامه علمی

به داعش یوستهپ یزنان غرب یوتوپیاییروزمره یبازنمود زندگ

یاجتماع يها در رسانه

24/03/1398تاریخ دریافت: * زهرا فرمد

20/05/1398تاریخ پذیرش: ** لویچرانعبداهللا ب

چکیده

مختلـف ياو از مـردان و زنـان در کشـورها ، 2014در سال يداعش توسط البغداد یسبا تأس

يکننـد. بـرخالف ادعـا خود را رها سازند و بـه عـراق و شـام مهـاجرت یخواست تا زندگ

یفـا دولـت ا ینا یاتدر ح ینقش پررنگ یاجتماع يها صدر اسالم، رسانه يبازگشت به باورها

یريچشـمگ یرها تأث رسانه یندر ا یدولت اسالم یابعاد آرمان یانمهاجر با ب یزنان غرب کرد؛ یم

یزنـدگ یـات پژوهش بـا اسـتفاده از نظر ینزنان به قلمرو داعش داشتند. در ا یگردر جذب د

بـه ي،عـاد یطدر شـرا یاز زنـدگ یاتنظر ینبه بسط ا» لوفور« یهروزمره و به طور خاص نظر

یفـی، ک يمحتـوا یـل اسـتفاده از روش تحل بـا توجـه شـده اسـت. یجنگـ یطدر شـرا یزندگ

یـري گ به داعش (با بهره یوستهپ یزن غرب 38از یاجتماع يها منتشر شده در رسانه هاي یتروا

روزمره زنان در یزندگ دهد ینشان م ها یافتهشده است. یینتمرکز بر داعش) تبم ياز گزارشها

ـ جوامـع قرار داشت، امـا یدئالیا یطدر شرا یشتیغرب از لحاظ مع هـاي یـاز نتوانسـتند ن یغرب

محقق دانستند تا بتوانند به یوتوپیايرا یزنان، دولت اسالم ینها را برطرف سازند. ا آن يمعنو

ل کنند.شعائر اسالم عم

.یوتوپیاداعش، زنان، ی،اجتماع يها روزمره، رسانه یزندگ :یديکل واژگان

[email protected] و رسانه دانشگاه تهران یکارشناس ارشد مطالعات فرهنگ *

[email protected] )مسئول نویسنده( دانشگاه تهران یعلوم اجتماع ةدانشکد یاراستاد **

1398بهار و تابستان ،)55(پیاپی اول، شمارة ششم، سال بیست و 250

مقدمه

ترین تحوالت منطقه آسیاي جنوب غربی در دهه اخیر، ظهور پدیده موسوم یکی از مهم

بوده است؛ گروهی سلفی ـ جهادي » داعش«به دولت اسالمی عراق و شام یا به اختصار

ادي که با توسعه تصرفات در عراق و شام، نام دولت اسالمی بـه به رهبري ابوبکر البغد

مسلمانان را از سراسر جهان فراخواند تا بـه 2014وقتی البغدادي در سال خود گرفت.

تنهایی یـا دولت اسالمی بپیوندند، در کنار مردان، زنان غربی نیز هرچه داشتند، رها و به

اجرت کردند. عوامل زیادي این زنان را بـه همراه خانواده و دوستان به عراق و شام مه

مهاجرت ترغیب کرد؛ از سویی، احسـاس بیگـانگی و در حاشـیه بـودن، آزار و اذیـت

تفـاوتی جهـانی در قبـال آزار مسلمانان در نقاط مختلف جهان و خشم و ناامیدي از بی

عـش بـا مسلمانان، زنان را از جوامع غربی فراري داد و از سوي دیگر، پروپاگانـداي دا

تکیه بر اهمیت وظیفه دینی و کمک به ساخت دولت، مهم بـودن نقـش زنـان و ایجـاد

احساس خواهرانگی و تعلق داشتن در دولت اسـالمی، زنـان را بـه خـود جـذب کـرد

)Saltman & Smith, 2015.(

ها را از استفاده از ابزارهاي ارتباطی روز گرایانه این گروه از اسالم، آن تفسیر سلفی

اي است. پس وارد عرصـه نکرد؛ چون مصرانه باور داشت که نیمی از جهاد، رسانهمنع

جو بـه ایـن شـدت از آن اي که پیشتر هیچ گروه ستیزه هاي اجتماعی شد؛ عرصه رسانه

ها و امکانات خود تیبا قابل ی اجتماع يها شبکه ). Stern & Berger, 2015بهره نگرفته بود (

ه،شـت ذاگ ونگوناگاربران در جوامع زندگی] ک ی [اجتماع يها بهجن بر یقیعم ریتنها تأث نه

، 1394پـور و همکـاران، (عـدلی اسـت افتـه ی فراوان مختلف کاربرد يها نهیمزبلکه در

جـو همچـون داعـش. کنشـگري داعـش در هـاي سـتیزه ) از جمله بـراي گـروه 90ص

فراینـد شـدن زایـل و (گمنـامی) مجـازي هاي اجتمـاعی متعاقـب ایجـاد هویـت شبکه

). 154، ص1397است (فرهنگی و عباسی، شده میسر هاشبکه این در بانی دروازه

بـوك، تـوییتر، یوتـوب و در نتیجه، کار براي داعش راحت بود؛ با استفاده از فـیس

داد. در بعد رسمی، هاي اجتماعی، محتواي مورد نظر را به سرعت انتشار می دیگر رسانه

آمیز داعـش تأکیـد کننـد و در بعـد ا بر وجه خشونتکردند ت گروهی متخصص تالش

از غیررسمی، مردان و به خصوص زنان غربی پیوسته به داعش، با ارائه تصویري انسانی

251 یاجتماع يها رسانه در به داعش یوستهپ یزنان غرب یوتوپیاییروزمره یبازنمود زندگ

گفتنـد. بـدون وجـود زنـان، عمـالً دولت اسالمی، از زندگی روزمره و ابعاد آرمانی آن

کرد. ن پیدا نمیگیري داعش و جامعه انسانی در ذیل آن، امکان معنا یافت شکل

بیان مسئله

آمیـز داعـش را پیوسـته از براي بسیاري از افرادي که وجه مردانه، و به شدت خشونت

نماید؛ وجـه زنانـه اند، وجهی از داعش بسیار غریب می ها خوانده، دیده یا شنیده رسانه

ي داعش، وجهی که در آن، پیوسته اخبار مربوط به پیوستن بسیاري از زنان از کشـورها

غربی با هدف عروس جهادي شدن، منتشر شده است. این زنان صرفاً با هدف ازدواج،

تر در ایجاد این شرایط اثرگذار بود که زندگی عادي خود را رها نکردند. دالیلی اساسی

کند. زنان غربی پیوسته به داعـش، بـا کمـک مطالعه از زوایاي گوناگون را ضروري می

ایی را از زندگی روزمره خود در زمان حضور در جوامـع ه هاي اجتماعی، روایت رسانه

اند. این پژوهش به دنبال بسط نظریات زندگی روزمره غربی، و جامعه داعشی بیان کرده

از زندگی در شرایط عادي، به زندگی در شرایطی استثنایی و جنگی است.

اهداف و سؤاالت پژوهش

بی از دوره حضورشان در غرب است هدف این پژوهش، در ابتدا تبیین روایت زنان غر

هـا بـه داعـش شـد. در کردند که منجر به جذب آن ها چه زندگی را تجربه که آن و این

ها از زندگی روزمره در قلمرو داعش، از اهداف پژوهش پیش رو ادامه، تبیین روایت آن

کند به سؤاالت ذیل پاسخ دهد: است که تالش می

توصیفاتی از زنـدگی روزمـره پیشـین خـود زنان غربی پیوسته به داعش، چه .1

اند؟ هاي اجتماعی ارائه کرده (زندگی در غرب) در شبکه

هاي اجتماعی، جامعه یوتوپیایی داعـش زنان غربی پیوسته به داعش، در شبکه .2

اند؟ را چگونه توصیف کرده

پیشینه پژوهش

گـروه اول، بنـدي کـرد: تـوان در دو دسـته تقسـیم تحقیقات پیشین در این زمینه را می


هـاي هـاي تروریسـتی و گـروه دوم، پـژوهش تحقیقات درباره فعالیت زنان در سازمان

1متمرکز بر حضور زنان در داعش. اسپکهارد) به نتایج حاصل از سه 2007و همکارش (

گـذار زن بمـب 30هـاي سال مصاحبه با اعضاي خانواده، همکاران نزدیـک و گروگـان

گـذار در پیوسـتن براساس این مقاله، متغیرهاي اصلی تـأثیر اند. پرداخته انتحاري چچنی

هـاي گذاري انتحاري شامل وجود جنـگ، اشغال،کشـمش داخلـی، ضـربه زنان به بمب

طلبانه است. روحی (تروما) فردي و مواجهه با ایدئولوژي جنگ

هـاي کند که زنان اصوالً به دالیـل شخصـی بـه سـازمان ) استدالل می2011( 2بلوم

پیوندند و این دالیل را در چهار گـروه انتقـام، رسـتگاري، رابطـه و احتـرام میافراطی

کند. بلوم توجهی به دالیل سیاسی و ایدئولوژیک مؤثر بر مشارکت زنان بندي می تقسیم

هـاي انـداز کنند که چشم ) بیان می2011( 3کند. شوبرگ و جنتري ها نمی در این سازمان

هـاي هاي فردي به زنان منتسب شود و برعکس انگیـزه شود تا انگیزه جنسیتی باعث می

ها معتقدند دلیل این امر، درك عمـومی از زنـان بـه سیاسی و ایدئولوژیک به مردان. آن

خواهنـد در غـرب ها مـی که آن بخش است و این دهنده فرزندان و زندگی مثابه پرورش

ـ بمانند و نمی ت کننـد. در نتیجـه، خواهند به باورهاي غربی و کشور و فرهنگشان خیان

تنها به جنسیت بلکه بـه فرهنـگ خـود نیـز هاي تروریستی نه زنان با پیوستن به سازمان

).Kelley, 2016, p12کنند ( خیانت می

هـاي اجتمـاعی با توجه به اطالعات حاصل از رسانه 4مؤسسه گفتگوي استراتژیک

) 2015( 5ن گـزارش بیش از صد زن غربی پیوسته به داعش دو گزارش منتشر کرد. اولی

تنهایی به قلمروي داعش سفر کرده بودنـد بـه دالیـل با مطالعه زنان مهاجر غربی که به

اي کـه ایـن هاي زندگی در این قلمرو و خطرهاي بـالقوه ها براي مهاجرت، واقعیت آن

پردازد. نتایج گزارش، بدین شرح اسـت: زنـان کنند، می زنان براي کشور خود ایجاد می

ها فه حضور در میدان جنگ را برعهده ندارند. تهدید ایجاد شده از ناحیه آنمهاجر، وظی

نفـس را برعهـده با خطر جنگجویان مرد، متفاوت است. زنان، وظیفه جذب نیروي تازه

هـا کننـد. همچنـین آن هاي غیرنظـامی کمـک مـی دارند و به مردان جنگجو در موقعیت

کنند تـا حمالتـی در غـرب انجـام دهنـد. یافرادي را که قادر به سفر نیستند، ترغیب م

دالیل این زنان براي سفر، مشابه مردان است: احساس در خطـر بـودن امـت اسـالمی،


جوي معنا در زنـدگی. ایـن گـزارش نشـان داد و وظیفه ایدئولوژیک و مذهبی و جست

اینترنت، عنصر کلیدي در فرایند رادیکال شدن زنان مهاجر است.

تهیه شده است که موضـوعات 7توسط ارین ماري و همکارانش) 2015( 6گزارش دوم

ها دالیل پیوستن زنان غربی به داعـش را بـه گزارش قبلی را با عمق بیشتري مطالعه کرد. آن

شـدند دو دسته عوامل دفع و جذب تقسیم کردند. عوامل دفع، عـواملی هسـتند کـه باعـث

کـه ی و فرهنگـی، احسـاس ایـن زنان، غرب را ترك کنند؛ شامل احسـاس انـزواي اجتمـاع

المللـی مناسـب مسلمانان، تحت آزار و اذیتند و احساس خشم و ناامیدي از فقدان اقدام بین

در قبال آزار و اذیـت مسـلمانان. عوامـل جـذب شـامل هـدف دینـی و سـاخت خالفـت

یوتوپیایی، تعلق داشتن به خواهرانگی و تجربیات عاطفی و رمانتیک است.

انجام شده در مورد زنـان غربـی و داعـش، ایـن نکتـه مشـخص با مرور مطالعات

شود که برخی از این آثـار بـه ارزیـابی زنـدگی روزمـره زنـان در قلمـروي داعـش می

ها با تمرکز بر نظریات و مطالعات زندگی روزمره نبوده است اند اما این ارزیابی پرداخته

. و چندان به روزمره یوتوپیایی این زنان توجهی نشده است

مبانی نظري

مند به زندگی روزمـره در دوران سنت نظري مورد توجه در این مقاله، به صورت مسئله

امان توصیف که عادي است زندگی روزمره با یکنواختیِ بی حالی کند؛ در مدرن توجه می

اي عجیب و غیرعادي درك کنـد کند روزمره را به مثابه پدیده شود، این سنت تالش می

)Highmore, 2005a, p17 .( هاي تحت سلطه زندگی روزمره، مفهومی براي حمایت از گروه

.)Highmore, 2002b, p1( هاي مسلط است چون زنان، کودکان، مهاجران و غیره در مقابل گروه

)Gardner, 2000, p2جا هست، هیچ مکان مشخصی ندارد ( زندگی روزمره در عین حال که همه

گیرد. مدرنیته منجر مسافرت و اوقات فراغت را در بر میهاي خانگی، کاري، فعالیت و

اي بـه شد تا زندگی روزمره دو جنبه پیدا کند: از سـویی بـدون هـیچ قضـاوتی اشـاره

اسـت امـا در معنـاي دیگـر، هاي مسـکونی هاي تکراري، سفرهاي رفته و مکان فعالیت

هـاي بـار، مکـان لتروح و مال . اینجاست که سفرهاي رفته، بی8روزمره یعنی روزمرگی

شوند. فرسا بدل می آور و طاقت هاي تکراري به اموري رنج به زندان و فعالیت مسکونی


گرایی است. ، رازگونگی و عقل 9زندگی روزمره در دوران مدرن، ترکیبی از ماللت

هاي خاص زمانی که ناشی از الگوهـاي کـاري مـدرن خستگی و ماللت ما را به تجربه

.سازد است، مرتبط می

ماللت زندگی روزمره در دوران مدرن، شبیه ماللت خط ماللت (تهی شدن زمان)؛

رود نمی نهایتی که هرگز به پیش اي بعد از قطعه دیگر، در مجموعه بی مونتاژ است، قطعه

شود، زمان نیز اي خالی می درست مانند کار که از هر محتواي خالقانه؛ یابد و پایان نمی

شود. سازد، خالی می ه یک لحظه را از لحظه بعدي متمایز میاي ک از هر نشانه

کند. حمله می 10مدرنیته به روزمره به مثابه خیالی آشفته بیگانگی در قلب زندگی روزمره:

). کاالهـا Highmore, 2002a, pp6-14زندگی روزمره در دوران مدرن با کاالها اشباع شده است (

شوند. ندگی میکنند و وارد ز خاصیت جادویی پیدا می

ها چون زنان بیشتر به زندگی روزمـره مرتبطنـد، پـس جنسـیت عامـل برخی گروه

11فدرستون کیمامهمی در درك زندگی روزمره است. زندگی قهرمانی را عرصه خطر،

داند و زندگی روزمره را حوزه زنان، مراقبت و تولیـدمثل. لوفـور خشونت و ریسک می

زنـدگی روزمـره، «گویـد: دانـد و مـی مـی » ی روزمـره نماینـده اصـلی و قربـان «زنان را

). Felski, 1999» (ترین بار را براي زنان دارد سنگین

اي نیست که بتواند از روزمره رهایی یابد. هیچ عمل فرهنگی«کند که لوفور بیان می

). بـه نظـر Felski, 1999( »علم، جنگ، امور دولتی و فلسفه همه ابعادي معمـولی دارنـد

گونه نیست که شود و این اي کامالً بر اساس روزمره تعریف نمی یز هیچ زندگیفلسکی ن

فقط طبقه نخبه بتواند از روزمره فراتر رود. در هر زنـدگی، لحظـاتی از درك ناگهـانی،

هـاي معمــولی وجـود دارد. چنــین تجربـه ضـربه روحــی و لحظـات عزیمــت از روال

شـکنند. اگرچـه زنـدگی رگـی را مـی شده و خودآگاه، ناگهـان روزم رویدادهاي تشدید

برخی، بیشتر درگیر عناصر روزمره است، زندگی روزمـره هـم عناصـر روزمـره و هـم

تر یا حاضرتر از غیرروزمـره نیسـت؛ تر، صحیح غیرروزمره دارد. زندگی روزمره، واقعی

چیزي است که ما در درجه اول و اما اولویت عملی نسبت به غیرروزمره دارد چون آن

). Felski, 1999هستیم ( اغلب

رو به دنبال تحلیل روایت زنـان غربـی از زنـدگی در که تحقیق پیش با توجه به این


شد تا این تحلیـل قلمروي داعش است باید یکی از نظریات زندگی روزمره انتخاب می

بر اساس آن صورت گیرد؛ اما از سوي دیگر، زنـدگی روزمـره ایـن زنـان در قلمـروي

وزمره عادي نیست. ایـن زنـان رفـاه، آرامـش، تعلقـات خـانوادگی، و داعش، زندگی ر

اند تا به سرزمین موعودشان مهاجرت کنند؛ تفریحات زندگی غربی را پشت سر گذاشته

هـایی همـراه اسـت. قلمـروي داعـش بـراي اي جنگی که زندگی در آن بـا رنـج منطقه

و اکنـون و اینجـا تحقـق مهاجران، بهشتی زمینی است، یوتوپیایی که در همین روزمره

یافته است. تنها لوفور است که همزمان به دو بعد روزمرگی زندگی و امکان یوتوپیـایی

آن توجه دارد.

او معتقد است که زندگی روزمره، واقعیتی پیچیده و چندوجهی است کـه همزمـان

الت، رغم تمام حمـ به نظر او علی ).Gardiner, 2000, p86بخش است ( سرکوبگر و رهایی

اهمیتـی زنـدگی روزمـره وجـود دارد؛ پاافتاده و در عمق بی قدرتی پنهان در ظاهر پیش

). او جنبه عادي زندگی روزمـره Gardiner, 2012بودن ( امري غیرعادي در همان معمولی

هـا کند تا بر ایـن دوگـانگی دهد بلکه تالش می هاي متعالی آن قرار نمی را مقابل کیفیت

). Gardiner, 2004غلبه کند (

هـاي آنچه بعد از انتخاب تمام فعالیـت گیرد، مانده در نظر می لوفور روزمره را پس

مانـد. امـا از سـویی آن را متمایز، برتر، تخصصی و ساختاریافته براي تحلیل، باقی مـی

هـا را بـا تمـام هـا مـرتبط اسـت و آن گیرد که عمیقاً به تمام فعالیـت کلیتی در نظر می

گیرد. به نظر او زندگی روزمره محل مالقات، پیوند و زمینه ضادها در برمیها و ت تفاوت

).Gardiner, 2000, p79هاست ( مشترك تمام فعالیت

از جــدا امــري روزمــره، زنــدگی پیشــامدرن جوامــع در کــه اســت معتقــد لوفــور

در کار). Gardiner, 1995( بود یکی مشترك فرهنگ با کامالً و نبود تخصصی هاي فعالیت

یکسـان، ظـاهراً عمـل اجـراي در بـود، اجتماعی و فردي آفرینشی مدرن، ماقبل دوران

تحکـیم بـا لوفـور، نظـر به ).Gardiner, 2012( داشت وجود تازگی و تغییر اندك همیشه

شدند، متمایز هم از اجتماعی هاي فعالیت کرد؛ رییتغ ناگهان امور تیوضع داري، سرمایه

شـدند؛ جـدا کـار از فراغت اوقات و یخانوادگ یدگزن شدند، تخصصی و خرد کارها

بـه افـراد یزنـدگ . کرد نییتع »بازار و دیتول ضرورت ،يسوداگر« را یاجتماع تعامالت


ـ اشـکال به خالقانه يها تیفعال. شد محدود ثابت یاجتماع يها نقش ییکـاال و نیروت

ارزش شـدن کم با .)Gardiner, 1995( شد مسلط مصرف ارزش بر مبادله ارزش و لیتبد

و گردند یم روزمره یزندگ ماللت و یکنواختی از فرار يبرا ییها راه دنبال به افراد کار،

ها انسان حواس انحراف باعث فراغت، اوقات. آورند یم رو کننده سرگرم يها تیفعال به

عتقدم لوفور). Gardiner, 1995( شود یم گرفته نظر در کار يبرا یپاداش عنوان به و کار، از

ـ نبا و باشـد خانواده و کار حوزه با رابطه در دیبا فراغت اوقات حوزه است در جـدا دی

).Highmore, 2002a, p128( شود گرفته نظر

گـر نبـود امـا بـه داري در مراحل آغازین مداخلـه کند که سرمایه استدالل میلوفور

داري بـه معنـی مایهنوسـر ). Gardiner, 1995( داري داد تدریج جاي خود را به نوسـرمایه

تحکیم عقالنیت بوروکراتیک براي شناخت و دانش انسانی، غلبه مصرف بـر تولیـد و «

با تحکیم جامعه مصرفی، زندگی روزمـره تبـدیل بـه است.» شدن زندگی روزمره کاالیی

).Gardiner, 2000, p91داري شد ( موقعیتی ضروري براي بازتولید روابط سرمایه

شود کند که فریبندگی مصرف جایگزین سرکوب می الل میاستد 12زیگمونت باومن

داریم. لوفور معتقد » آزادي، انتخاب و خودانگیختگی«کند که ما و این خیال را ایجاد می

شـود؛ یعنـی جایگزین می 13سرکوبگري است که سرکوب خارجی تا حد زیادي با خود

.)Gardiner, 2000, p95شود ( قدرت درونی شده و به گفتار، آگاهی و بدن وارد می

الجمـع رابطه میان زندگی روزمره و یوتوپیا همیشه به صـورت نامتجـانس و مانعـه

انـد. دالیلـی بـراي ایـن ناسـازگاري فرض شده و به ندرت این دو کنار هم قرار گرفته

وجود دارد: به لحاظ تاریخی، اغلب یوتوپیاها، یوتوپیاي انتزاعی هستند ... سـاختارهاي

اي که توجه را از واقعیت زیسته و تجربه اجتماعی مجسم بـه سـوي رانهبسیار روشنفک

کند... یوتوپیاي انتزاعی، تصویر نسـبتاً روشـنی ها منحرف می قلمروي انتزاعات و ایدئال

اي است کـه نویسـنده یوتوپیـا در از جامعه بهبودیافته است که در تضاد کامل با جامعه

شود نسـبتاً سـاده که در چنین متونی پیشنهاد می هایی حل کند. راه طول حیات تجربه می

اند. در نتیجه وقتی یوتوپیاي مورد بحث علتی یافته و تک است و مشکالت اساسی، تقلیل

اي بـراي تغییـر بیشـتر بـاقی شود (حداقل در شرایط مفهـومی) دیگـر انگیـزه محقق می

تواند جهان را اي می رگراییشه لوفور معتقد است آرمان ). Gardiner, 2013, pp3-6ماند ( نمی


تغییر دهد که ریشه در شرایط و تجربیات زندگی روزمره داشته باشد؛ یعنی به ممکن و

شهرگرایی روزمره خالصه شـود؛ تواند در آرمان ممکن توجه کند. تمام این موارد می غیر

ـ اي از نیروها، گرایش یوتوپیا به عنوان مجموعه جـا نها و امکانـات کـه در اکنـون و ای

). Gardiner, 2013, p21حاضر است (

روش تحقیق

از روش هـا و آوري داده رویکرد این پژوهش کیفی است و از روش اسنادي براي جمع

هاي متمرکز بر زنان پیوسته به داعش اسـتفاده تحلیل محتواي کیفی براي تحلیل گزارش

هـاي در رسـانه با توجه به دشواري یافتن زنـان غربـی پیوسـته بـه داعـش شده است.

اجتماعی، تصمیم گرفته شد تحقیقات پیشـین در ایـن حـوزه مبنـاي کـار قـرار گیـرد؛

هاي کاربري ارائه شده در این تحقیقات، تالش شد تا این معنی که با استفاده از نام بدین

جـو شـوند و بـه واسـطه و جسـت 14ام بوك، تـوییتر، تـامبلر و اسـک اف ها در فیس نام

هـاي حـذف هاي جدیدي پیدا شود. اما نظر به اعمـال سیاسـت ، نمونهکنندگانشان دنبال

هاي کاربري اشـاره شـده در تحقیقـات قبلـی، هاي تروریستی، نام حساب کاربري گروه

هـایی کـه صفحاتشان تعلیق یا پاك شده بود. در نهایت تصمیم گرفته شد تا از گـزارش

د. اند، استفاده شو هاي این زنان را منتشر کرده روایت

که مبناي این پژوهش، نظریات زندگی روزمره بود و زمانی که تحقیق با توجه به آن

شده نام دارد، به مبنایی نظري مراجعـه با نظریه آغاز شود، تحقیق محتواي کیفی هدایت

اي اولیـه صـورت گرفـت و تعـاریفی عملیـاتی از بنـدي شد و با مطالعه چندباره، طبقه

ی چون بیگانگی، تغییر روند عادي زندگی، زندگی خانوادگی، طبقات ارائه گردید. طبقات

اوقات فراغت، شغل و لحظه از مبانی نظري حاصل شدند. در مرحلـه بعـد، بعضـی از

گرفتند و نیاز به طبقات جدیدي داشـتند؛ ها در طبقات از پیش تعیین شده قرار نمی داده

رد دوري از خـانواده، طبقاتی چون آماده شـدن بـراي مهـاجرت، مهـاجرت، ازدواج، د

دست آمدند. پـس بـه طبقـات ها به هایی درباره زندگی روزمره از داده بیوِگی و واقعیت

ها طبقـات مـورد نیـاز بـه تحلیـل افـزوده و از روش اولیه بسنده نشد و بر اساس داده

دسـت ها تحلیل و نتایج به نیافته استفاده شد. در انتها نیز داده بندي ساخت ماتریس طبقه


تنهایی یا همـراه اي متمرکز است که بر اساس ادعایشان به آمد. این تحقیق بر زنان غربی

بوك، اي چون تامبلر، توییتر یا فیس هاي اجتماعی دوستان خود به داعش پیوستند و در رسانه

گیري، هدفمنـد اسـت. تعـداد اعضـاي شان را نشر دادند. روش نمونه هایی از زندگی روایت

گیري تا زمان رسیدن به اشباع نظري ادامه یافت. است و نمونه نفر 38نمونه

هاي پژوهش یافته

دلزدگی از زندگی روزمره در جوامع غربی

در سـازد، مـی تسهیل را خدمات و کاالها به دسترسی داري نوسرمایه است معتقد لوفور

ت کـه گرایی اس در کاالهاي مصرفی بادوام وجود ندارد و مصرف کمبودي دیگر نتیجه،

دارد؛ عـدم امکـان داري پاشنه آشیلی شود. اما به باور او نوسرمایه بر زندگی مستولی می

دهـد کـه زنـان آید، نشـان مـی هایی که در ادامه می روایت سازي نیازهاي اصیل. برآورد

انـد، امـا کشـورهاي غربـی از امکانـات فراوانـی برخـوردار بـوده حاضر در نمونـه در

نست معناي زندگی را مانند کاالیی عرضه کند. این زنـان، بـه دنبـال داري نتوا نوسرمایه

شان، معنایی تعریف کنند. داعش نیز از این خالء شـدید و مکانی بودند که براي زندگی

فایدگی براي جذب زنان استفاده کرد. احساس بی

اش طوباست، دو سال قبـل از تـرك وطـن بـه سـوي مثنی البریتانیا که نام اصلی ام

سیزده سـالم بـود کـه شـروع بـه : «دهد اي از خودش ارائه می وریه، در توییتر پیشینهس

سیگار کشیدن کردم. سپس با دوستانی بد وقت گذارندم ... وقتی به کالج رفـتم اوضـاع

چیـزم شـبیه پوشیدم. فقط به خدا اعتقاد داشـتم، هـیچ خواستم می بدتر شد... هرچه می

.)Cottee, 2016b(» مسلمانان نبود

ها که به جهاد کردند آن ها در ابتدا ادعا می رسانه« گوید: لیث درپستی در تامبلر می ام

انـد هاي طالق آمده اي نداشتند و از خانواده اند، آینده هاي ناموفقی بوده اند، انسان پیوسته

ام، در دانشـگاه دارد. اغلـب خـواهرانی کـه اینجـا دیـده اما این گفته با حقیقت فاصـله

اي شاد و بزرگ داشتند و همچنین دوستان و هـر چیـزي در کردند، خانواده حصیل میت

). Hall, 2014a» (دنیا که یک فرد را متقاعد کند تا این شرایط را ترك نکند

هایمور معتقد است زندگی روزمره در دوران مدرن، ترکیبی از ماللت، رازگونگی و


کند که زندگی روزمره در دوران مدرن بـا یگونگی اشاره م گرایی است. در بعد راز عقل

هـایی در تـوییترش ها اشباع شده است. براي نمونه، ام عثمان البریتانیـا نیـز عکـس کاال

هـایی از کند کـه نشـان از کـاالیی شـدن زنـدگی روزمـره او دارد: او عکـس منتشر می

کرت منتشر هایی از خرید از فروشگاه ویکتوریا سی هایی با برند ونس و نیز عکس کفش

). Saltman & Smith, 2015کرد (

تغییر روند عادي زندگی

اي نیست که کامالً بر اساس روزمـره تعریـف شـود و در گوید هیچ زندگی فلسکی می

ها لحظاتی از درك ناگهانی وجود دارد که ناگهان رونـد عـادي زنـدگی را تمام زندگی

کند که باعث شد روند زندگی او در میدهند. طوبا به رویدادي در کالج اشاره تغییر می

سالگی براي همیشه تغییر کند و به مسلمانی معتقد تبدیل شود. او در کالج با معلـم 18

کـه معلمـش معتقـد بـود شـوك خود درباره روش کشتار حیوانات بحث کرد؛ درحالی

روش حالل، بهتـرین روش : «الکتریکی بهترین روش کشتار حیوانات است، طوبا گفت

داده که معلم کلماتی گفت که هرگز فراموش بحث ادامه پیدا کرد. طوبا توضیح ». است

کنی، وقتی انتخـاب تو چه کسی هستی که درباره اسالم صحبت می« کنم. او گفت: نمی

آیـا «و سپس گفت: » خواهی دنبال کنی و بقیه را نادیده بگیري؟ اي آنچه را که می کرده

درست جلوي کل کالس و مـن شـوکه شـده بـودم. » «؟خوانی پنج بار در روز نماز می

کنی این سؤال را بپرسی؟ من به تو جواب نخواهم داد. فقط در طور جرات می چه: گفتم

وقتی ایـن کلمـات از دهـانم بیـرون آمـد، بـر قلـبم . »دهم قیامت به خداوند جواب می

م. به آنچـه نشین شد. زنگ کالس به صدا در آمد و من به سرعت کالس را ترك کرد ته

پوشیده بودم نگاه کردم و فکر کردم که چگونه جلوي خداوند خواهم ایستاد. من هـیچ

).Cottee, 2016b» (ام ام نکرده کار خوبی در زندگی

بحث با معلم، باعث شد طوبا به بازاندیشی درباره خود بپردازد؛ به سراغ مسـلمانی

پرسید. روز بعد این دختر بـراي رفت و از او درباره حجاب با پوشش کامل در کالس

وقتی در آینه به خودم نگاه کردم، واقعاً عاشقش شدم. « آورد. او لباسی گشاد و روسري


طوبـا ). Cottee, 2016b( »کردم انسانی جدید هستم؛ بسیار پاك، تمیز و شـاد احساس می

قـدر خـدا را شـکر بـراي اسـالم، چـه « بعد از دوباره مسلمان متولد شدن توییت کـرد:

).Cottee, 2016a» (دهد چیز معنی می قدر همه گمشده و گمراه بودم...، چه

اش بـدون دیـن شـود زنـدگی گویـد کـه متوجـه مـی اي مـی جهاد نیـز از لحظـه ام

ام بدون کردم زندگی مند شدم. احساس می بود که به دین عالقه 2012سال : «معناست بی

. خلق و خویم تغییـر کـرد و انسـان بهتـري حیاتر لباس پوشیدم .. آن یکنواخت بود. با

ام این تغییرات را دوست داشتند تا زمانی که متوجه شـدند مـن در حـال شدم. خانواده

اي از زندگی با تجربـه عثمان البریتانیا نیز در برهه . ام)Hall, 2015a»(جهادي شدن هستم

هـاي شود و نشـانه دهد، متوجه اسالم رادیکال می رویدادي که توضیحی درباره آن نمی

پرسد، مشخص است. او که پیش از این از امور کنندگانش می آن از سؤاالتی که از دنبال

پرسد آیا کرد، می گفت و از یکنواختی درس و مشق شکایت می روزمره چون خرید می

سوراخ کردن بینی حـرام اسـت؟ یـا آیـا کالسـی بـراي یـادگیري سـریع زبـان عربـی

جـایی اسـت کـه او فکـر ). اینجـا درسـت همـان Saltman & Smith, 2015( شناسـید؟ می

پروراند. مهاجرت را در سر می

بیگانگی

لوفور معتقد است پیش از مدرنیته، زندگی روزمره، یک کل با فرهنگ یکپارچه بود امـا

با پیدایش مدرنیته، زندگی روزمره از سایر سطوح جـدا شـد و بـه عنـوان یـک سـطح

حاضر در نمونه نیز بیگانگی را در دو سطح خانواده و جامعه تعریف گردید. زنان غربی

تجربه کردند و همین امر تبدیل به یکی از دالیل مؤثر براي ترك جامعه غربی شد.

بیگانگی از خانواده

شـان نیـز احسـاس گویند که حتی در خانواده زنان مطالعه شده در نمونه از شرایطی می

عبیـده (الخنسـا) بـه ها مورد پذیرش والدینشان نبود. ام کردند و باورهاي آن بیگانگی می

کنـد و هاي مادرش براي قانع کـردن او بـه منظـور برداشـتن نقـابش اشـاره مـی تالش

شـوند، ها که با مادرانشان آزمـایش مـی شاءاهللا خداوند آزمایش را براي آن ان« گوید: می


اند تا مـرا قـانع ه من جمع شدهاین زنان در خان« گوید: او در توییتی می ».تر سازد آسان

اش اشـاره زنـی خـانواده عبیده در توییتی به برچسـب ام». سازند حجاب را کنار بگذارم

). Zavadski, 2014( »زننـد بـودن مـی در خانه خودم هم به من برچسـب افراطـی «کند: می

نقابم امـروز رسـید. اصـالً « گوید: لیث نیز از دشواري درك شدن توسط والدینش می ام

). Kneip, 2016(» دهم که نظر والدینم درباره آن چه خواهد بود اهمیتی نمی

بیگانگی از جامعه غربی

احساس بیگانگی این زنان محدود به عدم پذیرش حجـاب یـا باورهـاي دینـی توسـط

ها بسیار دشوارتر است. این زنان بدین علت خانواده نیست و شرایط اجتماعی براي آن

ان در کشورهاي غربی مهاجرند و از سویی دیگر، مسلمانند، در اقلیتند هاي آن که خانواده

کند. بعـد از حـوادث ها برخورد می با آن» بیگانه«پذیرد و به مثابه ها را نمی و جامعه آن

میـان اسـالم، اي ارزي ها بسـیار تـالش کردنـد تـا زنجیـره هـم رسانه 2001سپتامبر 11

مسلمانان در کشورهاي غربی بـه مثابـه اهـریمن مسلمانان و تروریسم به وجود آورند؛

بازنمایی شدند. این شرایط براي زنان مسلمان به دلیل حجاب دشوارتر از مـردان بـود،

هاي عمومی بسیار با تبعیض مواجه شدند. ها در مکان آن

که وطن را به مقصد سوریه ترك کند، شروع به پوشیدن حارثه چهار ماه قبل از آن ام

هـاي در مکـان « وطنانش بـا حجـاب چنـین اسـت: . تجربه او از برخورد همنقاب کرد

گفتند به کشـورت بـازگرد و بـا دادند و می شدم، مردم من را هل می عمومی مسخره می

شوم. زندگی، ذهنم یا انگلیسی متوجه نمی کردند که گویی کُند اي صحبت می گونه من به

مثنـی البریتانیـا ام ). Roberts, 2014» (هب نبودآمیز بود و خبري از آزادي بیان و مذ اهانت

در ورودي کـالج، « شـود: گوید که با حجاب وارد کالج مـی باري می در توییتر، از اولین

سـاکت شـدم. چیـزي » این چه چیز مزخرفیه که پوشـیدي؟ «گفت: دوستم را دیدم؛ ...

ول دانشـگاه بـا ). الخنسـا از حضـورش در روز ا Cottee, 2016b( »براي گفتن نداشتم

گذار انتحاري خواندند و هـدف بسـیاري از امروز مرا بمب«گوید: حجاب اسالمی می

). Pooley, 2015, p65(» ها دربارة داعش بودم جوك


آمیـز از وضـعیت زنـدگی در برخی از این زنان نیز بعد از مهاجرت با لحنی تحقیر

تهدیـد وجـود دارد کـه دیویـد پـس ایـن « گویـد: عبیده مـی کنند. ام زادگاه خود یاد می

زدم و توانسـتم، پاسـپورتم را آتـش مـی هاي ما را باطل کند. اگـر مـی کامرون، گذرنامه

گویـد: ). اخت فـالح مـی Zavadski, 2014( »فرستادم اش می خاکسترش را جلوي در خانه

دانند، تا وقتـی کـه دیـن کفار هرگز شما را دوست نخواهند داشت یا قدر شما را نمی«

جهاد نیز تصـویري از چهـار گذرنامـه بـا ام). Pooley, 2015, p71» (را کنار بگذارید خود

بـه « هاي آمریکایی، کانادایی، انگلیسی و استرالیایی منتشر کـرد و چنـین نوشـت: ملیت

). Hall, 2015a(» شود زودي آتش زده می

آماده شدن براي مهاجرت

روزمره دو معنا پیدا کرد: از سویی، بدون کند با پیدایش مدرنیته، زندگی هایمور بیان می

هاي روزمره اما در معناي دیگر به روزمرگی اشـاره دارد. هیچ قضاوتی اشاره به فعالیت

هـا فشـار آورد و از وقتی روزمرگی زندگی غربی بر این زنان چیره شـد و مـالل بـدان

حـل داد، راه هـا سویی دولت اسالمی وعده زندگی یوتوپیایی را در قلمرو داعش بـه آن

دیگري جز مهاجرت به این بهشت موعود برایشان باقی نماند.

هـا گیرم زیرا آن ام پول نمی خواهران! من پول ندارم و از خانواده« نویسد: شمس می

عالوه پاسپورتم کـه در دسـت ها را ترك کنم. آیفونم را فروختم. به ترسند که من آن می

دانم دالر پرداخت کنم. نمی 500ن آن را بدهم باید شد ام است و اگر گزارش گم خانواده

سال هستم... برایم دعا کنید، واقعـاً 21توانم ویزاکارت بگیرم زیرا زیر چه کار کنم. نمی

خواستم که می شب قبل از آن« گوید: خطاب می ام). Hoyle, 2015» (دانم چه کار کنم نمی

به صورت مادرم ام بگذرانم. را با خانوادهام را ترك کنم، تالش کردم زمان زیادي خانواده

به زودي او و پدرم را دانستم نگاه کردم و بسیار برایم سخت بود که گریه نکنم چون می

قدر دوستشان چه ها گفتم ترم بازي کردم و به آن کنم. با خواهر و برادر کوچک ترك می

).Hoyle, 2015(» بینم شدنشان را نمی دانستم بزرگ که می دارم و قلبم شکسته بود


سفر به قلمرو داعش

گویند. قطعاً مهـاجرت نیـز زنان غربی مهاجرت کرده از مشکالت رسیدن به سوریه می

یک امر غیرروزمره است که در قلمرو زندگی روزمره قرار دارد و هر نوع مهـاجرتی بـا

مـا تمـام مشکالتی همراه است اما این مهاجرت یعنی آگاهانه رفـتن بـه میـدان مـین؛ ا

شـود. هموار می دولت اسالمی به مثابه یوتوپیامشکالت براي این زنان با در نظرگرفتن

در میان گروهی غریبه از مرز عبور کردیم.... بعد از مدتی راه رفـتن، « گوید: شمس می

تعدادي برادر از مسیري مخالف به سوي برادران ما آمدند. ماشینی با آرم توحید دیـدم.

هـا افتاد! چند لحظه بعد، برادران گروه، تکبیر گفتنـد و سـجده کردنـد. آن قلبم از تپش

شنیدم که همه شروع به گریه کردند. مطمئن نبودم کـه چـه همدیگر را بغل کردند و می

شمس! ما در شام هسـتیم، «یوسف پیشم آمد و گفت: اتفاقی در حال رخ دادن است. ام

).Hoyle, 2015(» مبارك باشد

ره زنان در قلمرو داعشزندگی روزم

داننـد. فلسـکی معتقـد اسـت پردازان زندگی روزمره، این حوزه را زنانه می اساساً نظریه

زنان بیشتر به زندگی روزمره مرتبطند. لوفـور نیـز زنـان را نماینـدگان اصـلی روزمـره

ها نسبت دادن روزمره به زنـان را در خـدمت داند. درست است که برخی فمینیست می

دانند و گروهی دیگر توانایی زنان بـراي انجـام دادن هنجارهاي پدرساالرانه میتقویت

گیرند، اما این تفسـیرهاي مـدرن نسـبتی بـا امور روزمره را منبع قدرت زنان در نظر می

رویکرد داعش ندارد. بر اساس تفسیرهاي رادیکال داعش از قرآن و سنت، جایگاه زنان،

توان براساس گذرد. می واج، فرزندآوري و بیوگی میخانه است و زندگی آنان حول ازد

دیدگاه لوفور، زندگی روزمره در دولت اسالمی را بـه سـه بخـش زنـدگی خـانوادگی،

هـاي ها به بخـش اوقات فراغت و کار، تقسیم کرد. زندگی خانوادگی نیز بر اساس داده

.شود ازدواج، امور روزمره، درد دوري از خانواده و بیوگی تقسیم می

ازدواج زنان در قلمرو داعش

بعد از دو ماه زندگی در شام، در « دهد: شمس درباره نحوه ازدواجش چنین توضیح می


نهایت درباره ازدواج فکر کردم چون زندگی بدون محرم، سـخت اسـت و فتنـه ایجـاد

احمقانه اسـت کـه بگـویم «دهد: ). او در پستی دیگر توضیح میCottee, 2016a(» کند می

کـه بـه خواستم ازدواج کنم یا ایـن تغییر کرد. مهاجرت کردم نه به این دلیل که می نیتم

» ام ترتیـب داده شـد خانه کسی از مهاجران وعده ازدواج داده بودم. ازدواجم توسط هم

)Hall, 2014b .(یک شب، دوستم به من گفت دوست شـوهرش « کند: شمس اضافه می

، با من ازدواج کند. گفتم با ازدواج مـوافقم. او مـرا که مرا ببیند مند است بدون آن عالقه

کنـد کـه سپس به اولـین بـاري اشـاره مـی ».بغل کرد و گفت خیلی خوشحال است

بعد از نماز ظهر او به خانۀ من آمد... او خندید و سوالی پرسـید «بیند: شوهرش را می

م؟ در اعمـاق قلـبم توانیم امروز بعد از عصر ازدواج کنـی کنم. می که هرگز فراموش نمی

). همـان روز بـا Hall, 2014b(» دانم چـرا بـا بلـه پاسـخ دادم فریاد زدم: نههههه. اما نمی

شود. اي اینترنتی و تماس با پدر شمس، اجازه براي ازدواج گرفته می مراجعه به کافه

وقتـی کسـی را بـراي خـدا دوسـت «گوید: نژادي می شمس از مزایاي ازدواجِ میان

تـر هاي شما ایجـاد خواهـد کـرد کـه عالقـه را قـوي ند پیوندي میان قلبدارید، خداو

که شهادت وقتی ازدواج در سرزمین جهاد: تا «او تصویري از ازدواج با شرحِ ». کند می

دانـد کـه دهـد خـود او نیـز مـی کند که نشان مـی منتشر می». ما را از هم جدا کند

). یـک هفتـه و Saltman & Smith, 2015(مدت هسـتند ها در این سرزمین کوتاه ازدواج

کنـد. شـمس نیم بعد از ازدواج، شوهر شـمس او را بـراي عملیـات نظـامی تـرك مـی

بعد از صبحانه، کیفش را آمـاده کـردم و کالشـش را بـه دسـتش دادم. ... او « گوید: می

ام. جهـاد، همسـر اول مـن گفت: عشقم، من پیش از ازدواج با تو، با جهاد ازدواج کرده

گفت: اگـر که رفت احساس خأل کردم. ... قبل از رفتن ت و تو دومی... بعد از ایناس

).Hall, 2014b(» بینیم بازنگشتم در بهشت همدیگر را می

روز عـادي یـک زن « گویـد: لیث در پستی از زندگی روزمره یک زن مهاجر مـی ام

آشپزي، تمیـز کـردن، دار برعهده دارد. مهاجر شبیه همان وظایفی است که یک زن خانه

دانستم چگونـه آشـپزي مراقبت و گاهی آموزش کودکان. وقتی ازدواج کردم، حتی نمی

کنم. اما االن زمان خالی زیادي دارم. براي یادگیري دانش و قرآن زمـان زیـادي داریـد.


اندازي و غیـره دهـد. اگـر تواند به شما آموزش تیر وقتی شوهر شما زمان آزاد دارد، می

اي اینترنتی برویـد توانید با گروهی از خواهران به کافه به شما اجازه دهد، می شوهرتان

20(درون زنـدگی یـک زن اسـکاتلندي » یا اگر چیزي نیاز داشتید به فروشـگاه برویـد

). 2014، 15ساله

هـاي عاشـقانه هاي رمان روایت این زنان از ازدواج و زندگی مشترك، شبیه داستان

و گداز از لحظه آشنایی، عقد و زندگی مشترك. ازدواجی سـاده و سوز است؛ روایتی پر

بدون زرق و برق با مردي ایدئال که حتی بدون وجود زبان مشترك، پیوندي عمیق میان

اي در آن نیست مگر جدایی حاصل از مرگ. ها حکمفرماست. ازدواجی که جدایی قلب

امور روزمره

هـاي عـادي چـون غـذا اجتماعی به روالدر بخشی از محتواي ارائه شده در صفحات

هایی که هر روزه در این منطقه اتفاق درست کردن، غذا خوردن، لباس شستن و بمباران

دارم «گوید: کند و می عبیده دوستش را در توییتی صدا می شده است. ام افتاد، پرداخته می

ز تصویري را با شرحدوجی نی ). امZavadski, 2014(» کنم کمی دیگر بیا کیک درست می پن

#این هم بخشی از مبارزه است #چون برق رفته #شام با نور شمع همراه با خواهران «

انـد. خواهران، شام پختـه « گوید: مصعب می ). امHall, 2015b( منتشر کرد» دولت اسالمی

غذا. « گوید: دختر آب در توییتی می .)Hall, 2014a( »ماهی از رود فرات گرفته شده است

#هاي دولت لذت #ها خوابند و ما برق داریم. عالوه بچه ساده. خوشمزه. خدا را شکر. به

ماشاءاهللا! آسمان آبی زیبـاي «کند: ). دختر آب توییت میHoyle, 2015( »دولت اسالمی

).Pooley, 2015, p77(» دهم! رقه. امروز. چه کار کنم؟ قطعاً شست و شو را انجام می

که شما چگونه زمان هاي معمول روزانه بستگی دارد به این نامهبر« گوید: شمس می

توانید در میان خواهران، حلقه تشکیل دهید و با هـم مطالعـه گذرانید. می آزادتان را می

هایی درباره امور عادي زنـدگی ). این زنان با استفاده از چنین توییتHoyle, 2015(» کنید

ا بازنمایی کنند و نه زندگی در یک منطقه جنگی. کنند زندگی در شرایط عادي ر تالش می


دوري از خانواده

اولین تماس تلفنی « گوید: لیث در پستی از اولین تماس با خانواده بعد از مهاجرت می ام

تـرین کـار اسـت. والـدینتان گیرید، سخت که بعد از گذشتن از مرز با خانواده خود می

آیا سالمتید و چه اتفـاقی افتـاده اسـت، نگـران که شما کجایید، پیش از این، درباره این

شوند کـه چـرا هستند. چگونه والدینی که دانش و فهم اسالمی اندکی دارند، متوجه می

پسر یا دخترشان، زندگی، تحصیالت و آینده روشـن را کنـار گذاشـته تـا در کشـوري

» انـد عاق کـرده تر است که بپذیرید والدینتان شما را زده زندگی کند....گاهی ساده جنگ

)Hall, 2014a .( اگرچـه وقتـی «گویـد: اش بـراي بازگشـت مـی لیث از التماس خانواده ام

کننـد تـا بازگردیـد، قطعـاً تحملـش شنوید والدینتان پشت تلفن، گریه و التماس می می

ترین آزمـون در سـرزمین جهـاد، بزرگ«گوید: لیث می ). امHall, 2014a( »سخت است

مـن مشـتاق بغـل کـردن مـادرم، « گویـد: عبیده مـی ). امHoyle, 2015(» خانواده شماست

اش و حتی شنیدن صدایش هستم. خداوند فداکاري مرا بپذیرد و بـه مـن بوسیدن گونه

چیز در دنیا نیست کـه مادرم! هیچ«گوید: خطاب می ام». اجازه دهد تا او را شفاعت کنم

م، اگرچـه نـه در ایـن دنیـا، در من مشتاق آن باشم جز روزي که تو را در آغوش گیـر

).Hoyle, 2015(» شاءاهللا ن بهشت ا

ها نشانگر اهمیت خانواده و به خصوص مادر براي زنان حاضر در نمونه این روایت

هـا بـاور دارنـد کند. آن ها را غمگین می است. هنوز نیز یاد خاطرات و زحمات مادر آن

انند بار دیگر مادرشان را ببینند. تو پاداش این فداکاري، بهشت است و در آنجا می

بیوگی

آورم. روزي که مرا آخرین روزهایمان را به یاد می « گوید: اسما از جدایی همسرش می ام

کـرد، نجـوا کـرد: مـی هایم نگاه که مستقیم در چشم به خاطر خدا ترك کردي... درحالی

در بهشـت همـدیگر را شـاءاهللا ن ممکن است دیگر تو را نبینم، عزیزترینم صبور باش، ا

).Hall, 2014a(» مالقات خواهیم کرد

چهار روز بعد از ازدواج، شمس وقتی شوهر دوستش در نبردي کشته شد، مجبـور


رو شود. او از مالقات دوست تازه شد با این واقعیت که همسر مردي جنگی است، روبه

سـت خـواهر آنجـا هسـتند. ما وارد خانه شدیم، دیدم تقریباً بی« نویسد: اش می بیوه شده

چـه شـده اسـت؟. «شده بودم. با خودم گفتم: ها شاد بودند. گیج خندیدند. بچه همه می

اشکم را شود... بغلش کردم. اشکم سرازیر شد. حبیبه با شادي به من نزدیک می دیدم ام

اهللا در بهشت است و با یـک حـوري شاء ن گفت: شوهرم شهید شده است. ا پاك کرد و

اج کرده است. امروز روز شادي است؛... حبیبه را به خودم نزدیک کردم و پرسیدم ازدو

اي در بهشـت خریـده و منتظـر چطوري؟ گفت: خوشحالم چون مادرم گفته پدرم خانه

).Hall, 2014b(» ماست

شان از مهاجرت، ازدواج نیست، کنند انگیزه اصلی درست است که این زنان بیان می

هـا بـه شوهرانشـان بسـیار م امکان حضور زنان در بیرون از خانه، آناما با توجه به عد

ساخت. ازدواج در سرزمین جهاد ها بسیار این زنان را متأثر می وابسته بودند و مرگ آن

هـا در شد اما فراق همسـران را ایـن پنداشـت کـه آن می اغلب به بیوگی زودرس ختم

شـوند، تـا حـدودي به ایشان ملحق مـی اند و این زنان نیز به زودي بهشت منزل گزیده

ساخت. آسان

اوقات فراغت

کننـده رو هـاي سـرگرم لوفور معتقد است افراد براي فرار از ماللت زندگی بـه فعالیـت

آورند. به نظر او حوزه اوقات فراغت باید در رابطه با حوزه زنـدگی و کـار باشـد و می

داري باعث کـاالیی شـدن که نوسرمایه کند نباید جدا در نظر گرفته شود. لوفور بیان می

کنـد کـه اوقات فراغت نیز شده است. صنعت تبلیغات نیازهاي خاصـی را مطـرح مـی

داري، خبـري از سـرکوب عالوه در نوسرمایه شود. به صرفاً با انباشتگی کاال برآورده می

دهد. مستقیم نیست و سرکوب به واسطه مصرف رخ می

انگیز بودن زندگی در دولت هاي غربی درباره شگفت لیث با تصویري از خوراکی ام

یقـین ). امZamora, 2016, p55» (قطعاً بعد از هر سختی، آسانی است«گوید: اسالمی می

همین االن با دخترهـا از بـازار « گوید: هاي خریدش می در توییتی با انتشار تصویر ساك

» ی در قلمـرو دولـت اسـالمی روند، حت هاي قدیمی دیر از بین می زنانه برگشتم. عادت


)Hall, 2015b یکی از ابعاد زندگی روزمره، عادات است. رهایی از عادات، بسیار سخت .(

گوید حتی در دولت اسـالمی نیـز یقین می طور که ام اند. همان ها به ما چسبیده است؛ آن

نتوانسته عادت خرید را ترك کند.

د؟ آیـا در طبقـه بـرف داریـم؟ رسـ زمستان در سوریه کی فرا می« گوید: شمس می

» جوك #دولت اسالمی #دیزنی #خواهم آدم برفی بسازم و السا، ملکه برفی شوم! می

)Hall, 2015a.(

انـد و از جامعـه داري قیام کـرده هاي نوسرمایه رسد این زنان علیه ارزش به نظر می

روش زنـدگی غربی گریزانند، پس به قلمرویی مهاجرت کردند که مدعی بود بر اساس

گذشت، درست ها می شود، اما آنچه در اوقات فراغت آن پیامبر (ص) و صحابه اداره می

تأثیر کاالیی شدن و فرهنـگ ها نیز تحت اي غربی بود. آن مانند اوقات فراغت در جامعه

مصرفی بودند.

هاي زنان نقش

جنگد. مکـان میهیچ زنی در دولت اسالمی ن« گوید: عبیده از وظایف زنان داعشی می ام

هاست تا از کودکانشان مراقب کنند و وظایفشـان را در قبـال شوهرشـان زنان، خانه آن

خداوند مردان را بـراي تحمـل جهـاد سـاخته « افزاید: ). او میHall, 2014a(» انجام دهند

).Hoyle, 2015» (طور که زنان را براي تربیت کودکان است همان

من، این واقعیت است. ما خلق شـدیم کـه مـادر و خواهران« گوید: للقربا می طوبی

تـرین نقـش زن مجاهـد، اصـلی «گویـد: ). الخنسـا مـی Pooley, 2015, p74» (همسر باشیم

). Pooley, 2015, p75(» حمایت از همسر و جهاد او در راه خداست

گوید زن همـراهش بـه شمس درباره برعهده گرفتن نقش پزشک در دولت اسالمی می

دهد که او پزشکی حاذق است و بـا شـنیدن ایـن خبـر، امیـر محلـی وضیح میزنی محلی ت

دهد تا به عنوان کلینیک از آن استفاده کند. اما شمس این پیشـنهاد را اي می داعش به او خانه

داند. اما بعداً این پیشنهاد را به شرط فقـط کند؛ به این دلیل که زبان مردم محلی را نمی رد می

). Saltman & Smith, 2015پذیرد ( تی اولیه و ارجاع بیماران به بیمارستان میهاي بهداش مراقبت


هـاي خـانگی ماننـد مراقبـت از همسـر و نقش زنان در دولـت اسـالمی اساسـاً نقـش

فرزندآوري و تربیت کودکان بود. تنها استثنا شمس است که نقش پزشکی را بر عهده داشت.

د. این زنان براي نقش خود اهمیت زیادي قائل بودند و زنان اجازه حضور در میدان را نداشتن

ها گسترش ایدئولوژي جهادي غیرممکن است. باور داشتند که بدون حضور آن

هایی درباره زندگی روزمره زنان در قلمرو داعش واقعیت

خواهم کـه خـواهران دربـاره آمـدن بـه شـام و من واقعاً می« گوید: لیث در پستی می ام

پردازي نکنند. زندگی اینجا براي زنان مهاجر، بسیار سخت است و خیال ازدواج نکردن،

ما بسیار به حمایت برادرانمان نیازمندیم. اینجا شبیه غرب نیسـت کـه شـما بتوانیـد بـه

مارت بروید و بازگردید. اگرچه ما بیرون از خانه امنیت داریم، باید همیشه محرمـی وال

).Hall, 2014a(» ما را همراهی کند

در این « گوید: لیث می ساکن بودند. ام» مقر«زنان ازدواج نکرده در اقامتگاهی به نام

مقر همه چیز هست؛ غذا، آب، گرما، مالقات با پزشک و گاهی حتـی تـا فروشـگاه بـا

مقرهــاي مختلــف، « گویــد: ). شــمس مــیHoyle, 2015(» رویــد همراهــی محرمــی مــی

کـه ، شما اجازه بیرون رفتن ندارید مگـر آن هاي متفاوتی دارند. در برخی مقرها پروتکل

کنیـد و بخواهید، مالک خانه را خبر می دلیل مهمی داشته باشید. اگر چیزي از فروشگاه

). Hoyle, 2015(» خرد او آن را براي شما می

بیشتر اوقات برق دارید، امـا گـاهی بـرق نداریـد. بـه « گوید: ها می لیث از سختی ام

ما باید آماده باشید که موبایلتان شارژ نشود یا نور نداشته باشید و حتـی شرایط بستگی دارد. ا

توانیـد روي ماشـین هایتان را با دست بشورید چون واقعاً نمی گیرید که چگونه لباس یاد می

: کند کـه مثنی توییت می زنی با نام کاربري ام ). Hoyle, 2015» (شویی حساب باز کنید لباس

زن دیگـر نیـز ». دهـد ها به شما صـبر یـاد مـی یچ شباهتی به سایر مکاناین مکان، بدون ه«

). Saltman & Smith, 2015( »انتظار نداشته باشید که اینجا بیایید و امتحـان نشـوید : «نویسد می

» جـا بیاییـد و فقـه، حـدیث، پزشـکی و غیـره بخوانیـد توانید این شما می« گوید: عمر می ام

)Jaffer, 2015.( دختـران «گوید: اهللا با انتشار تصویري می مهاجره فی ريحساب کارب


ها در دولت اسـالمی وضـعیت خـوبی گویند. بچه ها دروغ می در مدرسه در رقه. رسانه

).Hall, 2015b(» دارند. این تصویر امروز توسط من گرفته شده

شده در بخشی از موارد به واقعیت زندگی بدون هیچ اغراقی اشاره هاي نقل روایت

هـاي سـخت که انتظار نداشته باشید امتحان نشوید. اما در ازاي این امتحـان کند؛ این می

هـاي زنـدگی اشـاره ها به واقعیت شود. اما برخی از روایت درس شکیبایی فراگرفته می

گرایانه. اي آرمان دارند اما همراه با جنبه

لحظه

تواند از زندگی روزمره که نمیداند لوفور، لحظه را طیف وسیعی از امکانات تاریخی می

شود. لحظه در نظر لوفور همان جدا شود؛ لحظه از زندگی روزمره و درون آن متولد می

گرایانــه کــه ریشــه در تجربیــات زنــدگی روزمــره دارد. یوتوپیاســت؛ یوتوپیــاي واقــع

انـد و بـه شهرگرایی لوفور متعلق به افرادي است که ایدئولوژي غالب را نپذیرفته آرمان

اند. چنین وضعیتی را در مورد زندگی روزمره زنان مهاجرت کرده بـه حاشیه رانده شده

قلمرو داعش شاهدیم.

خانـه و پلـیس راهنمـایی و راننـدگی دارد. او گوید شهر رقه، دادگـاه، یتـیم حارثه می ام

نیویـورك سـوریه کنیم و اینجا را اینجا خیلی زیباست، من و خواهران شوخی می« گوید: می

یافتـه غـرب هسـتم، که پـرورش با وجود این«گوید: دختر آب می ).Roberts, 2014» (نامیم می

).Pooley, 2015, p65(» هرگز در جایی جز دولت اسالمی، احساس امنیت نکردم

تا به مذهبمان عمل کنیم، به مسجد بـرویم، ما آزادي کامل داریم« گوید: جهاد می ام

لما گوش دهیم و کتـاب بخـوانیم و بـه خانـه بـازگردیم و مواعظ ع نماز بخوانیم و به

مردم شما را بـه ایـن علـت کـه «گوید: شمس می ).Hall, 2014a( »آزادانه زندگی کنیم

).Michaelson, 2014(» کنند اید، مسخره نمی لباس اسالمی پوشیده

شـنوید. نـه فقـط هـاي زیـادي مـی در دولت اسالمی، داستان« گوید: دختر آب می

).Hoyle, 2015» (هاي عاشقانه. عشق زوجین/ برادري/ خـواهري هاي نبرد بلکه داستان تانداس

کنیـد کنند. شما احساس مـی زیباست که شما را خواهر صدا می«نویسد: دختر آب می


دیـدن خـواهرانگی « گویـد: عثمان مـی ام ).Pooley, 2015, p72(» اي تعلق دارید به خانواده

شـمس ). Kneip, 2016» (اي احساسی است ه خدا، حقیقتاً لحظهواقعی و اسالمی و در را

خواهد قبل از تصمیم نهایی، دالیل خود را بررسی از زنانی که قصد مهاجرت دارند، می

کند که زنـان در نظـر بگیرنـد آیـا بـراي ازدواج مهـاجرت کنند؛ به خصوص اصرار می

شاره به زنی که در تماس با مردان دانند. او با ا اي دینی می کنند یا مهاجرت را وظیفه می

توانید نیت خالص خود را با پیام دادن و صحبت درباره چگونه می« بوده، افزوده است:

).Saltman & Smith, 2015(» ازدواج با یک غریبه آلوده کنید؟

انـد؛ زنان مطالعه شده، قلمرو داعش را همچون سرزمینی رویایی به تصویر کشـیده

ها و ساختارهاي مسـلط ي که تحقق یافته است. داعش توانسته ارزشا یوتوپیاي روزمره

هاي نژادي و عقیدتی وجـود در جوامع غربی را کنار زند؛ اگر در جوامع غربی نابرابري

دارد، اگر برخالف وعده دموکراسی، آزادي واقعی براي مسلمانان وجـود نـدارد، اینجـا

کننـد، ستند و به شعائر دینی عمل میهمان سرزمین موعود است؛ مسلمانان در اقلیت نی

هاي مختلف با هم تفاوتی ندارد و زبـان یـا پیشـینه متفـاوت تـأثیري در نژادها و ملیت

ها قلمرو داعش، سرزمین تعالی است. ارتباط میانشان ندارد. در نظر آن

گیري نتیجه

لـف زنـدگی تالش شد با استفاده از نظریات زندگی روزمره به ابعاد مختدر این مطالعه

دهـد کـه ها نشان مـی یافتهروزمره زنان غربی در غرب و دولت اسالمی پرداخته شود.

آلی قرار داشت، امـا ایـن زندگی روزمره زنان در غرب از لحاظ ظاهري در شرایط ایده

ها با کاالها اشباع شده صرفاً پوسته ظاهري امور بود. درست است که زندگی روزمره آن

داري نتواسته به نیازهاي معنوي آنان توجه کند و بـه زندگیشـان معنـا هبود، اما نوسرمای

ها ریشه دواند. زنان غربـی پیوسـته بـه دهد. در نتیجه، احساس نارضایتی عمیقی در آن

کردند هاي اجتماعی تالش داعش با انجام دادن امور روزمره و انتشار آن از طریق رسانه

اي جنگی تأکید کننـد. ایـن امـر تـا حـد در منطقه نشان دادن زندگی بر عادي و آرمانی

ها مسئولیت جذب نیروهاي جدید به خصوص زنـان را زیادي ناشی از این است که آن

بر عهده داشتند. این باور که زنان به داعش ملحق شدند تا صرفاً عروس جهادي شوند،


گرایانه است و باید انگیزه و آرمانی براي این زنان در نظـر گرفـت. زنـان غربـی، تقلیل

دانستند که روي زمین تحقق یافتـه اسـت و صـرفاً قلمرو داعش را همان یوتوپیایی می

کـه هـا ها، دولت اسالمی جایگزین جامعه غربی بود. آن باید به آن سفر کرد. در نظر آن

در کشور خود احساس پوچی داشتند با مهاجرت به زندگیشان معنـا دادنـد. مهـاجرت

کرد از شرایط به ظـاهر بـه ها را وادار می هاي قوي است که آن زنان، بازنمایاننده انگیزه

هـا تمایـل نداشـتند در سامان در کشورهاي غربی بگذرنـد و بـه دل حادثـه برونـد. آن

شـان یعنـی رعایـت حجـاب مـورد ترین حقـوق ي ابتداییاي زندگی کنند که برا جامعه

ها در دولت اسالمی نیز زندگی روزمره دارند اما زندگی روزمـره گیرند. آن تبعیض قرار

هاي زنـدگی روزمـره را در ها روحی دارد که آن را با زندگی عادي، متمایز و سختی آن

کند. سایه امر قدسی قابل تحمل می

ها یادداشت

1. Speckhard 2. Mia Bloom 3. Lauren Sjoberg, Caron E. Gentry 4. Institute for Strategic Dialogue 5. Becoming Mulan? Female Western Migrants to ISIS 6. Till Martyrdom Do Us Part’ Gender and the ISIS Phenomenon 7. Erin Marie Saltman and Melanie Smith 8. Everydayness 9. Boredom 10. phantasmagoria 11. Mike Featherstone 12. Zygmunt Bauman 13. Self-Repression 14. ASKfm 15. Inside the life of a 20-year-old Scottish woman who ran away to become a hardline

supporter of ISIS

کتابنامه

یها در شبکه یا هاي تروریسم رسانه طراحی مدل مقابله با چالش ).١٣٩٧( فرهنگی، علی اکبر و حجت الله عباسی

، دوفصلنامه دیـن و ارتباطـات)، کبو ستوییتر و فی یها : مطالعه گروه داعش در شبکهی(مطالعه مورد اجتماعی

.٦١١ -٨٧، صص )، بهار و تابستان٥٣، ش اول پیاپی (٢٥سال

273 یاجتماع يها رسانه در به داعش یوستهپ یزنان غرب یوتوپیاییروزمره یدگبازنمود زن

تحقیقـات موجـود دربـاره شـبکه هتحلیل ثانوی .)١٣٩٤( پور، صمد، سید احمد میرتبار و بهجت یزدخواستی یعدل

) ٨٤ ی، ش دوم (پیـاپ٢٢، سـال دوفصلنامه دین و ارتباطـاتو نظم جامعه، یانبوک، جوانان ایر فیس یاجتماع

.٧٤ ٤٤١، صص پاییز و زمستان

COTTEE, S. (2016a). Tracking the Online Life of a Female ISIS Recruiter from the UK. Access September 20, 2017 from https://www.vice.com/en_us/article/umm-muthanna-al-britania-syria-828

COTTEE, S. (2016b). How a British College Student Became an ISIS Matchmaker. Access September 20, 2017 from https://www.vice.com/en_us/article/how-a-british-college-student-became-an-isis-matchmaker

Diary-of-a-muhajirah. (2014). Access September 20, 2017 from http://mannwasalwah.tumblr.com/post/97498993330/diary-of-a-muhajirah-i-would-like-to-narrate

Diary-of-a-muhajirah. (2015). Jihadology. Access September 20, 2017 from http://jihdology.tumblr.com/post/107688561362/diary-of-a-muhajirah-its-been-almost-9-months

Felski, R. (1999). The invention of everyday life. new formations. 39. 13-31. Gardiner, M. (1992). Bakhtin's Carnival: Utopia as Critique. Utopian Studies, 3, 2, 21-49. Gardiner, M. (1995). Utopia and Everyday Life in French Social Thought. Utopian Studies,6,

2, 90-123. Gardiner, M. (2000). Critiques of Everyday Life. London: Routledge. Gardiner, M. (2004). Everyday utopianism: Lefebvre and his critics, Cultural Studies, 18, 2-3,

228-254, DOI: 10.1080/0950238042000203048 Gardiner, M. (2012). Henri Lefebvre and the ‘Sociology of Boredom’. Theory, Culture &

Society. 29, 2, 37-62. DOI: 10.1177/0263276411417460 Gardiner, M. (2013). Weak messianism: essays in everyday utopianism. Oxford: Peter Lang. Hall, E. (2014a). Inside The Chilling Online World of the Women of ISIS. Access September

20, 2017 from https://www.buzzfeed.com/ellievhall/inside-the-online-world-of-the-women-of-isis?utm_term=.lnx8landA#.fsk7L92qb

Hall, E. (2014b). An ISIS Love Story: "Till Martyrdom Do Us Part". Access September 20, 2017 from https://www.buzzfeed.com/ellievhall/an-isis-love-story-till-martyrdom-do-us-part?utm_term=.loeOn2rrz#.ig0LlvVV3

Hall, E. (2015a). Gone Girl: An Interview With An American In ISIS. Access September 20, 2017 from https://www.buzzfeed.com/ellievhall/gone-girl-an-interview-with-an-american-in-isis?utm_term=.fiQMmQZjM#.ohK3jeVG3

Hall, E. (2015b). Inside The Lives of The Wives And Widows of ISIS. Access September 20, 2017 from https://www.buzzfeed.com/ellievhall/inside-the-lives-of-the-wives-and-widows-of-isis?utm_term=.vrW5bAWL5#.bk7kW05Gk

Highmore, B. (2002 a). Everyday life and cultural theory: an introduction. London: Routledge Taylor and Francis Group.

Highmore, B. (2002 b). The everyday life reader. London: Routledge. Hoyle, C. & Bradford, A. & Frenett, R. (2015) Becoming Mulan? Female Western Migrants

to ISIS. Institute for Strategic Dialogue London. Inside the life of a 20-year-old Scottish woman who ran away to become a hardline supporter

of ISIS. (2014). Access September 20, 2017 from http://nationalpost.com/news/inside-the-life-of-a-20-year-old-scottish-woman-who-ran-away-become-a-hardline-supporter-of-isis

Jaffer, N. (2015). The secret world of Isis brides: 'U dnt hav 2 pay 4 ANYTHING if u r wife of a martyr'. Access September 20, 2017 from


https://www.theguardian.com/world/2015/jun/24/isis-brides-secret-world-jihad-western-women-syria

Kaur Naidoo, N. (n.d.). WOMEN AND THE ISLAMIC STATE. Access September 20, 2017 from http://www.artefactmagazine.com/2015/03/11/women-and-isis/

Kelley, K. (2016). “Picking a Side,” The Western Muhajirat of ISIS: What the Women Want, What ISIS Wants with Them, and What Western Governments Can Do About It. Master’s thesis. The Faculty of the Elliot School of International Affairs of The George Washington University

Kneip, K. (2016). Female Jihad – Women in the ISIS. Politikon: IAPSS Political Science Journal, 29, 88-106.

Michaelson, R. (2014). How the Wives of ISIS Are Attracting Western Women to Syria. Access September 20, 2017 from http://www.vocativ.com/world/isis-2/wives-isis-attracting-western-women-syria/

Pooley, E. (2015). A New Sisterhood the Allure of ISIS in Syria For Young Muslim Women in the UK. Master’s thesis. ARIZONA STATE UNIVERSITY.

Roberts, N. (2014). The life of a jihadi wife: Why one Canadian woman joined ISIS's Islamic state, Canadian married an ISIS fighter who later died. Access September 20, 2017 from http://www.cbc.ca/news/world/the-life-of-a-jihadi-wife-why-one-canadian-woman-joined-isis-s-islamic-state-1.2696385

Saltman, E. & Smith, M. (2015). Till Martyrdom Do Us Part': Gender and the ISIS Phenomenon. International Center for the Studies of Radicalization, Institute for Strategic Dialogue, London.

Speckhard, A., & Akhmedova, K. (2008). Black Widows and Beyond: Understanding the Motivations and Life Trajectories of Chechen Female Terrorists. In C. Ness (Ed.), Female Terrorism and Militancy: Agency, Utility and Organization: Agency, Utility and Organization

Stern, J., & Berger, J. M. (2015). ISIS: The State of Terror. Harper Collins UK. Zamora, L. (2016). Hijrah: Answering to The Call Of The Caliphate Analysis of European

Muslim women’s migration to Syria to join ISIS. Master’s thesis. Aalborg University. Zavadski, K.(2014). Meet the Female Recruiters of ISIS. Access September 20, 2017 from

http://nymag.com/daily/intelligencer/2014/09/meet-the-female-recruiters-of-isis.html

Documents

Zahra Farmad Received: 2019/06/14 Abdollah Bicharanlou ...rc.journals.isu.ac.ir/article_2536_31b42480384264591eab918a2e77d6f6.pdf · Zahra Farmad* Received: 2019/06/14 Abdollah Bicharanlou