ZAKON ZA ZA[TITA NA DECATA

"Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.98/2000 od 23 noemvri

2000 godina.

OSNOVNI ODREDBI

^len 1

So ovoj zakon se ureduva sistemot, organizacijata i na~inot na obezbeduvawe za{tita na decata.

^len 2

Za{titata na decata e organizirana dejnost zasnovana na pravata na decata, kako i na pravata i obvrskite na roditelite i na dr`avata za planirawe na semejstvoto, obezbeduvawe uslovi i `ivoten standard {to odgovara na fizi~kiot, mentalniot, emocionalniot, moralniot i socijalniot razvoj na decata i obvrskite na dr`avata vo sozdavaweto na uslovi za vodewe na humana populaciona politika, davawe soodvetna materijalna pomo{ na roditelite spored mo`nostite na dr`avata za izdr`uvawe, podignuvawe, gri`a i za{tita na decata i organizirawe i obezbeduvawe na razvoj na ustanovi i slu`bi za za{tita na decata.

^len 3

Za{tita na decata vo smisla na ovoj zakon se ostvaruva preku obezbeduvawe na opredeleni prava i oblici za za{tita na decata.

^len 4

Prava za za{tita na decata vo smisla na ovoj zakon se:

1) detski dodatok;

2) poseben dodatok;

3) pomo{ za oprema na novoroden~e i

4) participacija.

Pravata od stav 1 na ovoj ~len pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon gi obezbeduva dr`avata.

Pogolem obem na pravata od stav 1 na ovoj ~len mo`e da obezbedi edinica na lokalnata samouprava.

^len 5

Oblici na za{tita na decata vo smisla na ovoj zakon se:

1) zgri`uvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast;

2) odmor i rekreacija na deca i

3) drugi oblici na za{tita.

^len 6

Dejnosta na za{titata na decata e od javen interes.

^len 7

Pravata na decata utvrdeni vo ~len 4 na ovoj zakon se li~ni prava i ne mo`at da se prenesuvaat.

Pravata na decata {to se sostojat vo pari~ni primawa, ne mo`at da bidat predmet na izvr{uvawe.

^len 8

Kako dete vo smisla na ovoj zakon se smeta sekoe lice do napolneti 18 godini `ivot, kako i lice so pre~ki vo fizi~kiot i psihi~kiot razvoj do napolneti 26 godini `ivot.

^len 9

Se zabranuva psihi~ko ili fizi~ko maltretirawe, kaznuvawe ili drugo ne~ove~ko postapuvawe ili zloupotreba na decata.

Se zabranuva politi~ko ili versko organizirawe i dejstvuvawe i zloupotreba na decata poradi politi~ko ili versko organizirawe i dejstvuvawe.

^len 10

Zgri`uvawe i vospitanie i odmor i rekreacija na decata se organizira i obezbeduva vo javni i privatni ustanovi za deca.

Ustanovi za zgri`uvawe i vospitanie na deca se: javna i privatna detska gradinka (vo natamo{niot tekst: detska gradinka).

Zgri`uvawe i vospitanie na deca mo`e da se organizira i ostvaruva i vo drugi ustanovi i prostorni uslovi, pod uslovi utvrdeni so ovoj zakon.

Zgri`uvawe i vospitanie na deca mo`e da se organizira i ostvaruva i pri osnovno u~ili{te samo za deca na vozrast od 6 do 7 godini.

Ustanova za odmor i rekreacija na deca e detsko odmorali{te (vo natamo{niot tekst: detsko odmorali{te).

Odmor i rekreacija na deca mo`e da se organizira i obezbeduva i vo odmorali{te za deca od sezonski tip pri organizacionite edinici na Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

^len 11

Ustanovite za deca imaat svojstvo na pravno lice i se zapi{uvaat vo sudski registar.

^len 12

Ustanovite za deca imaat statut.

Statutot go donesuva organot na upravuvawe na ustanovata za deca.

Soglasnost na statutot na javna ustanova za deca dava Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

^len 13

Ustanovata za deca ima pe~at.

Vo sredinata na pe~atot e grbot na Republika Makedonija, a od strana e imeto na Republika Makedonija, imeto i mestoto na ustanovata.

^len 14

Razvojot na dejnosta za za{titata na decata se utvrduva so programa za razvoj na dejnosta za za{titata na decata.

Programata od stav 1 na ovoj ~len ja donesuva Vladata na Republika Makedonija (vo natamo{niot tekst: Vlada).

Vladata ja utvrduva mre`ata na javnite ustanovi za deca po predlog na Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

PRAVA ZA ZA[TITA NA DECATA

1. Detski dodatok

^len 15

Za pokrivawe na del od tro{ocite vo podigaweto i razvojot na deteto se obezbeduva detski dodatok kako pari~en nadomestok.

^len 16

Pravo na detski dodatok ima eden od roditelite na deteto so postojano mesto na `iveewe vo Republika Makedonija, ako:

-deteto e dr`avjanin na Republika Makedonija;

-deteto e na {koluvawe vo Republika Makedonija i

-deteto ne e dr`avjanin na Republika Makedonija pri uslovi na zaemnost.

Detski dodatok mo`e da ostvari i staratel za dete pod uslovite utvrdeni vo stav 1 od ovoj ~len.

^len 17

Stranski dr`avjanin koj ima `iveali{te na teritorijata na Republika Makedonija mo`e da ostvari detski dodatok za dete soglasno so ovoj zakon, ako ova pravo e uredeno so me|unaroden dogovor, pod uslov na zaemnost.

^len 18

Detski dodatok se ostvaruva vo zavisnost od vozrasta na deteto i materijalnata sostojba na semejstvoto.

^len 19

Pravo na detski dodatok ima eden od roditelite na deteto do napolnuvawe na 15 godini vozrast, a za postari deca ako se {koluvaat, dodeka imaat status na redoven u~enik.

Po isklu~ok od stav 1 na ovoj ~len pravo na detski dodatok ima eden od roditelite i za dete koe poradi bolest ili povreda e spre~eno redovno da ja posetuva nastavata i zaradi takvata spre~enost vonredno go prodol`uva obrazovanieto soglasno so zakon.

^len 20

Materijalnata sostojba na semejstvoto se utvrduva vrz osnova na prihodite i primawata koi gi ostvaruva semejstvoto i brojot na ~lenovite na semejstvoto.

^len 21

Semejstvo vo smisla na ovoj zakon go so~inuvaat bra~nite, odnosno vonbra~nite drugari, decata rodeni vo brak, von brak ili posvoeni, posinoci, vnuci bez roditeli zemeni na izdr`uvawe, roditeli i maloletni bra}a i sestri (dokolku nemaat roditeli i se bez sredstva za egzistencija), koi so~inuvaat zaednica na `iveewe.

^len 22

Detski dodatok ne sleduva:

-za dete koe poradi vospituvawe, {koluvawe ili osposobuvawe e vo zavod ili ustanova vo koi celosno besplatno e zgri`eno za vreme dodeka e vo zavodot ili ustanovata i

-za dete dr`avjanin na Republika Makedonija koe steknalo pravo na detski dodatok vrz osnova na me|unaroden dogovor.

^len 23

Visinata na detskiot dodatok iznesuva:

1) za dete do 15 godini `ivot, odnosno dodeka e redoven u~enik vo osnovno u~ili{te 5,50% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo Republika Makedonija vo prethodnata godina i

2) za dete od 15 do 18 godini `ivot, odnosno dodeka e redoven u~enik vo sredno u~ili{te 8,50% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo Republika Makedonija vo prethodnata godina.

2. Poseben dodatok

^len 24

Za dete so specifi~ni potrebi koe ima fizi~ki ili psihi~ki pre~ki ili kombinirani pre~ki vo razvojot do 26 godini `ivot se obezbeduva poseben dodatok kako pari~en nadomestok.

Naod, ocena i mislewe za potrebata od ostvaruvawe na poseben dodatok dava stru~en organ za ocena na specifi~nite potrebi.

^len 25

Dete so specifi~ni potrebi vo smisla na ovoj zakon e:

-so te{ka, pote{ka ili najte{ka invalidnost;

-so umeren, te`ok ili dlabok mentalen hendikep;

-so najte{ki oblici na hroni~ni zaboluvawa;

-najte`ok stepen na o{tetuvawe na vidot, sluhot ili govorot i

-so pove}e vidovi na pre~ki (kombinirani) vo razvojot.

^len 26

Pravo na poseben dodatok ima eden od roditelite na deteto so postojano mesto na `iveewe vo Republika Makedonija, ako e deteto dr`avjanin na Republika Makedonija so postojano mesto na `iveewe vo Republika Makedonija do navr{eni 26 godini `ivot, dokolku ne e institucionalno zgri`eno na tovar na dr`avata.

^len 27

Visinata na posebniot dodatok iznesuva 26,30% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo Republika Makedonija vo prethodnata godina.

3. Pomo{ za oprema na novoroden~e

^len 28

Pomo{ta za oprema za novoroden~e se obezbeduva za prvo novorodeno dete vo vid na oprema (paket).

^len 29

Pravo na koristewe na pomo{ za oprema na novoroden~e ima eden od roditelite, dr`avjanin na Republika Makedonija so postojano mesto na `iveewe vo Republika Makedonija za dete rodeno na teritorijata na Republika Makedonija.

Sodr`inata na paketot ja utvrduva Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Visinata na pomo{ta za opremuvawe na novoroden~e iznesuva do 25% od prose~nata plata isplatena po vraboten vo Republika Makedonija vo prethodnata godina.

4. Participacija

^len 30

Vo zavisnost od materijalnata sostojba na semejstvoto se obezbeduva participacija vo tro{ocite za zgri`uvawe i vospitanie i odmor i rekreacija na deca vo javna ustanova za deca i odmorali{te od sezonski tip.

Participacijata od stav 1 na ovoj ~len se obezbeduva vo cenata na uslugata po dete {to ja pla}a roditelot.

Participacijata se obezbeduva od Buxetot na Republikata.

5. Postapka za ostvaruvawe na prava za za{tita na decata

^len 31

Postapkata za ostvaruvawe na pravoto za za{tita na deca se poveduva po barawe na roditelot, odnosno staratelot na deteto.

^len 32

Po barawe za ostvaruvawe na pravoto za za{tita na decata od ~len 4 osven za pravoto od to~ka 4, re{ava organizacionata edinica na Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Po `alba protiv re{enieto na Ministerstvoto za trud i socijalna politika re{ava Komisija na Vladata.

@albata ne go odlo`uva izvr{uvaweto na re{enieto.

^len 33

Po barawe na Ministerstvoto za trud i socijalna politika pravnite i fizi~kite lica se dol`ni da dadat podatoci {to pretstavuvaat dokaz za ostvaruvawe na pravata na decata utvrdeni so ovoj zakon.

^len 34

Ostvaruvaweto na edno od pravata za za{tita na decata, ne go isklu~uva koristeweto na drugo pravo soglasno so ovoj zakon.

^len 35

Podnesuva~ot na baraweto e odgovoren za vistinitosta na podatocite vo baraweto.

^len 36

Vo postapkata za ostvaruvawe na pravata za za{tita na deca se primenuvaat odredbite od Zakonot za op{tata upravna postapka dokolku so ovoj zakon poinaku ne e opredeleno.

^len 37

Pravoto za za{tita na deca se ostvaruva od prviot den na naredniot mesec po podnesuvaweto na baraweto.

^len 38

Podnesuva~ot na baraweto e dol`en organizacionata edinica na Ministerstvoto za trud i socijalna politika da ja izvesti za sekoja promena na faktite ili okolnostite koi bile osnova za priznavawe na pravoto za za{tita na decata, najdocna vo rok od 15 dena od denot koga nastanale tie promeni.

^len 39

Dokolku pravoto e ostvareno i isplateno sprotivno na odredbite na ovoj zakon, primeniot iznos korisnikot e dol`en da go vrati soglasno so zakon.

^len 40

Pobliskite uslovi, kriteriumi i na~inot na ostvaruvawe na pravata za za{tita na deca od ~len 4 na ovoj zakon so akt gi utvrduva Vladata na Republika Makedonija.

OBLICI NA ZA[TITA NA DECATA

1. Zgri`uvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast

^len 41

Zgri`uvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast e oblik na za{tita na deca koj kako dejnost e organiziran vo detska gradinka koja ostvaruva zgri`uvawe, prestoj, nega, ishrana, vospitanie, obrazovanie, sportsko-rekreativni, kulturno-zabavni aktivnosti, merki i aktivnosti za podobruvawe i za~uvuvawe na zdravjeto i za pottiknuvawe na intelektualniot, emocionalniot, fizi~kiot, mentalniot i socijalniot razvoj na deteto do 7 godini `ivot, odnosno do vklu~uvawe vo osnovnoto obrazovanie.

2. Odmor i rekreacija na deca

^len 42

Odmorot i rekreacijata na decata e oblik na za{tita na deca koj kako dejnost se organizira za prestoj, aktiven odmor, socijalizacija na decata, vospitni, obrazovni, kulturno-zabavni, sportsko-rekreativni i drugi aktivnosti so decata za razvivawe na psihomotorniot razvoj na decata i sposobnost za dogovarawe, po~ituvawe na razlikite i sorabotka vo grupi, sposobnost za prifa}awe na sebesi i drugite i orientacija vo prostorot.

3. Drugi oblici na za{tita

^len 43

Za razvoj na li~nosta na deteto, talentot, mentalnite, fizi~kite, kreativnite i drugite sposobnosti, podgotvuvawe za samostoen i odgovoren `ivot se obezbeduvaat i drugi oblici na za{tita na decata kako programski aktivnosti od oblasta na kulturata, izdava~kata, zgri`uva~kata i vospitnata dejnost, ekologijata, umetnosta i sportot.

Programiranite aktivnosti od stav 1 na ovoj ~len se ostvaruvaat soglasno so posebni programi.

DETSKA GRADINKA

1. Dejnost

^len 44

Dejnosta zgri`uvawe i vospitanie na decata od predu~ili{na vozrast se obezbeduva i ostvaruva vo detska gradinka.

Detskata gradinka mo`e da obezbeduva prestoj i ishrana i za deca nad 7 do 10 godini vozrast.

Za decata koi ne se opfateni so zgri`uvawe i vospitanie vo detskata gradinka mo`e da se organiziraat i drugi skrateni voninstitucionalni formi za zgri`uvawe i vospitanie soglasno so ovoj zakon.

^len 45

Javna detska gradinka zapi{uva i prima deca vo svoi programi vrz osnova na prijavi preku celata godina.

Ako vo detskata gradinka ima prijaveno pogolem broj na deca otkolku {to ima slobodni mesta, za priemot re{ava komisija za priem na deca.

Sostavot i na~inot na rabota na komisijata od stav 2 na ovoj ~len, kako i kriteriumite za priem na deca vo gradinkata gi utvrduva upravniot odbor na gradinkata vo soglasnost so Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Komisijata ja imenuva direktorot.

Komisijata od stav 2 na ovoj ~len e nadle`na da re{ava i za ostvaruvawe na pravoto za participacija.

Po `alba protiv re{enieto na komisijata re{ava Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Roditelite se dol`ni pri priemot na deteto vo gradinkata da prilo`at potvrda od pedijatar za zdravstvenata sostojba na deteto.

Pravata i obvrskite na gradinkata i korisnicite na uslugite se ureduvaat so dogovor.

^len 46

Dejnosta na detskata gradinka se ostvaruva spored planovi i programi za ostvaruvawe na dejnosta.

Roditelite imaat pravo za svoite deca vo detskite gradinki da izbiraat programi za zgri`uvawe i vospitanie na decata.

Detskata gradinka e dol`na na roditelite da im gi pretstavi programite koi gi izveduva, nivnite celi, sodr`ini i metodi na rabota.

^len 47

Vo detskata gradinka aktivnostite se izveduvaat na makedonski jazik i kirilsko pismo.

Za decata na pripadnicite na nacionalnostite aktivnostite se izveduvaat na jazikot na nacionalnostite, za grupa deca, soglasno so odredbite na ovoj zakon.

^len 48

Detskata gradinka za decata so pre~ki vo fizi~kiot ili psihi~kiot razvoj, soobrazno na vidot i stepenot na popre~enosta, mo`e da organizira zgri`uvawe i vospitanie.

Zgri`uvaweto i vospitanieto na deca so pre~ki vo fizi~kiot ili psihi~kiot razvoj, kategorizirani i evidentirani spored vidot i stepenot na pre~kite vo razvojot od soodvetna stru~na institucija se organizira i vo posebni grupi spored posebni programi.

^len 49

Javnata detska gradinka oddelni uslugi od svojata dejnost mo`e da organizira i vo drugi prostorni uslovi (osnovno u~ili{te, bolnica, dom na kultura, mesna zaednica i drugi ustanovi, vo stanot na roditelite), kako i davawe odredeni uslugi od dejnosta na gradinkata na deca i semejstva, soglasno so ovoj zakon.

Koga vo mestoto na `iveewe nema javna detska gradinka, odnosno detskata gradinka nema slobodni mesta, a roditelite imaat interes za vklu~uvawe vo detska gradinka na odreden broj deca, spored koi vo soglasnost so normativite i standardite za vr{ewe na dejnosta mo`e da se

formira edna grupa, detskata gradinka oddelni uslugi od svojata dejnost, vo soglasnost so Ministerstvoto za trud i socijalna politika mo`e da organizira vo drugi prostorni uslovi.

Javnata detska gradinka mo`e da organizira i povremeno ~uvawe na deca vo doma{ni uslovi koe }e go ostvaruva so postojniot kadar od detskata gradinka i nadvore{ni sorabotnici i stru~ni rabotnici so koi detskata gradinka sklu~uva dogovor so koi se ureduvaat me|usebnite prava i obvrski.

Na~inot za vr{ewe na povremeno ~uvawe na deca vo doma{ni uslovi od stav 3 na ovoj ~len gi opredeluva ministerot za trud i socijalna politika.

^len 50

Vo sostav na detska gradinka mo`e da se formira sovetuvali{te za deca i roditeli kako slu`ba vo sostav na javna ustanova za deca.

Pobliski kriteriumi za formirawe i rabota na sovetuvali{teto donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

^len 51

Vo detska gradinka mo`at da se organiziraat i drugi institucionalni aktivnosti za zadovoluvawe na specifi~nite interesi i potrebi na deteto.

Programskite aktivnosti od stav 1 na ovoj ~len, se ostvaruvaat soglasno so posebni programi.

2. Organizacija i sodr`ina na dejnosta vo detskata gradinka

^len 52

Organizacijata i sodr`inata na dejnosta se ostvaruva preku planovi i programi.

Planovite i programite za vospitno-obrazovnata dejnost na javna detska gradinka gi izgotvuva Biroto za razvoj na obrazovanieto, a po predlog na Pedago{kata slu`ba gi donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

Drugite planovi i programi za ostvaruvawe na dejnosta na javna detska gradinka gi izrabotuva nau~na ustanova, odnosno specijalizirana stru~na ustanova, a gi donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

Planovite i programite za dejnosta zgri`uvawe i vospitanie na deca sodr`at osobeno: naziv na programata, vid i traewe, osnovni zada~i, aktivnosti i formi na sorabotka so roditelite.

^len 53

Programata za zgri`uvawe i vospitanie na privatnata detska gradinka ja donesuva osnova~ot po prethodno pribaveno pozitivno mislewe od Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Programata od stav 1 na ovoj ~len, vo zavisnost od vidot, obemot i karakterot na dejnosta gi sodr`i uslovite, kriteriumite i standardite za vr{ewe na dejnosta, utvrdeni so ovoj zakon.

^len 54

Detskata gradinka spored vremetraeweto ostvaruva programi za:

-celodneven prestoj;

-poludneven prestoj;

-skrateni programi;

-pilot programi i

-voninstitucionalni formi za aktivnosti so deca.

Detskata gradinka mo`e da ostvaruva i programa za prodol`en prestoj na deca spored potrebite i rabotnoto vreme na korisnicite na ovie uslugi.

^len 55

Rabotata vo detskata gradinka se organizira vo grupi, vo zavisnost od vozrasta na decata i toa:

1) do 12 meseci.................................... od 6 do 8 deca

2) nad 12 meseci do 18 meseci... ..... od 8 do 10 deca

3) nad 18 meseci do 2 godini ..............od 10 do 12 deca

4) nad 2 godini do 3 godini........... .....od 12 do 15 deca

5) nad 3 godini do 4 godini.................od 15 do 18 deca

6) nad 4 godini do 5 godini.............. ..od 18 do 20 deca

7) nad 5 godini do 7 godini.................od 20 do 25 deca.

Po isklu~ok od stavot 1 na ovoj ~len, vo zavisnost od vozrasta na decata, mo`e da se organizira:

1) kombinirana grupa

(od 3 do 7 godini)........................... od 15 do 20 deca i

2) grupa deca so pre~ki vo razvojot...od 5 do 8 deca. Rabotata vo zabavi{na grupa vo osnovno u~ili{te se organizira samo za deca na vozrast od 6 do 7 godini.

Ako ne postojat mo`nosti za formirawe na grupi soglasno so ovoj ~len, soglasnost za formiraweto na grupi so pogolem broj, odnosno pomal broj deca, dava ministerot za trud i socijalna politika.

^len 56

Vo javnata detska gradinka i zabavi{nata grupa vo osnovnoto u~ili{te mo`e da se izveduva eksperiment za voveduvawe na novi vospitno-obrazovni sodr`ini, formi, metodi i sredstva.

Javnata detska gradinka vo koja }e se izveduva eksperimentot od stav 1 na ovoj ~len ja opredeluva ministerot za trud i socijalna politika, a zabavi{nata grupa vo osnovno u~ili{te, ministerot za obrazovanie i nauka.

^len 57

Pedago{ko-metodska praktika na studentite se izveduva vo javna detska gradinka i zabavi{na grupa vo osnovno u~ili{te.

^len 58

Detskata gradinka zaradi za~uvuvawe i unapreduvawe na zdravjeto na decata ja sledi zdravstvenata sostojba na decata i sproveduva preventivni merki za za{tita na zdravjeto na decata.

Detskata gradinka ima obvrska vo slu~aj na pojava na naru{uvawe na normalnata zdravstvena sostojba da go izvesti roditelot na deteto, a vo slu~aj na pogolem broj na zaboleni deca, vedna{ da gi izvesti soodvetnata zdravstvena ustanova i Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

^len 59

Javnata detska gradinka donesuva godi{na programa za rabota.

Godi{nata programa za rabota sodr`i osobeno: organizacija i rabotno vreme na gradinkata, programite na detskata gradinka, rasporeduvawe na decata vo grupi, rabotata na direktorot i stru~nite i drugi rabotnici, sorabotka so roditelite, sorabotka so vospitno-obrazovni, sportski, zdravstveni, kulturni, nau~ni i drugi ustanovi, fondacii, zdru`enija, aktivnosti za vklu~uvawe na decata vo gradinka, permanentno stru~no usovr{uvawe na vrabotenite, rabota na stru~nite organi i drugi raboti za ostvaruvawe na dejnosta.

Programata za rabota od stav 1 na ovoj ~len, detskata gradinka e dol`na da ja donese najdocna do 30 septemvri vo tekovnata godina za narednata godina.

V. ZABAVI[NI GRUPI VO OSNOVNO

U^ILI[TE

^len 60

Zgri`uvawe i vospitanie se organizira i ostvaruva i vo zabavi{na grupa vo osnovno u~ili{te.

^len 61

Zabavi{na grupa vo osnovno u~ili{te mo`e da se organizira i za deca so pre~ki vo razvojot.

DETSKO ODMORALI[TE

1. Dejnost

^len 62

Dejnosta odmor i rekreacija se obezbeduva i ostvaruva vo detsko odmorali{te.

So dogovor se ureduvaat pravata i obvrskite na detskoto odmorali{te i korisnicite na uslugite na odmor i rekreacija.

^len 63

Odmor i rekreacija mo`e da se organizira i za deca so pre~ki vo razvojot.

Odmor i rekreacija za deca so pre~ki vo razvojot se organizira spored posebni programi.

^len 64

Roditelite imaat pravo za svoite deca da izberat programi za odmor i rekreacija vo detskite odmorali{ta.

Detskoto odmorali{te e dol`no na roditelite da im gi pretstavi programite koi gi izveduva, nivnite celi, sodr`ini i metodi na rabota.

2. Organizacija i sodr`ina na dejnosta

^len 65

Odmor i rekreacija vo javno detsko odmorali{te i vo sezonsko odmorali{te se ostvaruva spored planovi i programi za ostvaruvawe na dejnosta koi gi izrabotuva nau~na ili specijalizirana stru~na ustanova, odnosno stru~en organ, a gi donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

Planovite i programite za dejnosta odmor i rekreacija na deca sodr`at osobeno: naziv na programata, vid i traewe, osnovni zada~i i aktivnosti.

Programata za odmor i rekreacija na privatnoto detsko odmorali{te ja donesuva osnova~ot po prethodno pribaveno pozitivno mislewe od Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Programata od stav 2 na ovoj ~len vo zavisnost od vidot, obemot i karakterot na dejnosta, gi sodr`i uslovite, kriteriumite i standardite za vr{ewe na dejnosta utvrdeni so ovoj zakon.

^len 66

Javno detsko odmorali{te i sezonsko odmorali{te organizira i sproveduva programi za:

-zimuvawe;

-letuvawe;

-nastava vo priroda i

-drugi programi (ekskurzii, kampuvawe, izleti, pohodi, seminari, mini-skija~ka {kola, rekreativno-ekolo{ka {kola, ishrana na decata i drugo).

Programata za zimuvawe e nameneta za deca od u~ili{na vozrast za vreme na zimskiot raspust, a vo ostanatiot period od zimata detskoto odmorali{te mo`e da raboti kako ustanova, odnosno odmorali{te od otvoren tip spored kriteriumite utvrdeni od Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Programata za letuvawe e nameneta za deca od predu~ili{na vozrast i za deca od u~ili{na vozrast za vreme na letniot raspust.

Programata za nastava vo priroda e nameneta za deca od u~ili{na vozrast i }e se ostvaruva vo soglasnost so nastavnite planovi na osnovnite u~ili{ta.

Drugite programi od stav 1 alineja 4 na ovoj ~len }e se ostvaruvaat vo zavisnost od potrebite na korisnicite i slobodnite termini vo detskoto odmorali{te.

^len 67

Rabotata vo detskoto odmorali{te se organizira vo grupi, vo zavisnost od vozrasta na decata i toa:

1) do 7 godini `ivot................................. od 6 - 8 deca

2) nad 7 do 10 godini `ivot..................od 10 - 15 deca

3) nad 10 do 13 godini `ivot............... od 15 - 18 deca

4) nad 13 do 15 godini `ivot................od 18 - 20 deca

5) nad 15 do 18 godini `ivot............... od 20 - 25 deca.

^len 68

Javnoto detsko odmorali{te i sezonskoto odmorali{te donesuvaat godi{na programa za rabota.

Godi{nata programa za rabota sodr`i osobeno: organizacija i rabotno vreme na odmorali{teto, ishranata, vidot na programite na detskoto odmorali{te, vremetraeweto na smenite na oddelnite oblici na odmor i rekreacija, rabotata na direktorot i drugite rabotnici vo odmorali{teto, sorabotka so vospitno-obrazovni, sportski, zdravstveni, kulturni, nau~ni i drugi ustanovi, fondacii i zdru`enija, rabota na stru~nite organi i drugi raboti za ostvaruvawe na dejnosta.

Programata od stav 1 na ovoj ~len, detskoto odmorali{te e dol`no da ja donese najdocna do 30 septemvri vo tekovnata godina za narednata godina.

OSNOVAWE I PRESTANOK

^len 69

Javna ustanova za deca so odluka osnova Vladata na predlog na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, vo soglasnost so programata za razvoj.

Ministerstvoto za trud i socijalna politika utvrduva kriteriumi za razvienost na ustanovite so standardite i normativite za vr{ewe na dejnosta.

^len 70

Edinicata na lokalna samouprava i gradot Skopje, mo`at da osnovaat ustanova za deca po dobieno odobrenie od Vladata, a soglasno so uslovite utvrdeni vo ovoj zakon.

Sredstvata za osnovawe i rabota na ustanova za deca od stav 1 na ovoj ~len gi obezbeduva osnova~ot.

^len 71

Ustanova za deca se osnova, ako:

-e obezbeden potreben broj deca, soglasno so propi{anite standardi i normativi za vr{ewe na dejnosta;

-se obezbedeni soodvetni prostorni uslovi, oprema i didakti~ki sredstva, soglasno so propi{anite standardi i normativi za vr{ewe na dejnosta;

-se doneseni planovi i programi za vr{ewe na dejnosta;

-se obezbedeni soodvetni i stru~ni i drugi rabotnici, soglasno so propi{anite standardi i normativi za vr{ewe na dejnosta i

-se obezbedeni potrebni finansiski sredstva. Odredbite od stavot 1 na ovoj ~len se primenuvaat i vo slu~aite na pro{iruvawe na programite za vr{ewe na dejnosta na detskata gradinka i na detskoto odmorali{te.

Standardite i normativite za vr{ewe na dejnosta od stav 1 na ovoj ~len, gi donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

^len 72

Osnova~ot e dol`en pri osnovawe na javna ustanova za deca da formira komisija koja vo soglasnost so ovoj zakon izvr{uva podgotovka za rabota na ustanovata.

^len 73

Ustanovata za deca mo`e da otpo~ne so rabota otkako Ministerstvoto za trud i socijalna politika }e utvrdi deka se ispolneti uslovite utvrdeni so ovoj zakon i drugite propisi i }e donese re{enie za vr{ewe na dejnosta.

Po donesuvawe na re{enieto od stavot 1 na ovoj ~len, ustanovata za deca se zapi{uva vo sudskiot registar.

Protiv re{enieto od stav 1 na ovoj ~len, mo`e da se izjavi `alba do Vladata.

Ustanovata za deca se zapi{uva vo registar na ustanovi {to go vodi Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Pobliski propisi za sodr`inata i na~inot na vodewe na registarot od stav 4 na ovoj ~len, donesuva ministerot za trud i socijalna politika.

^len 74

Ustanova za deca prestanuva so rabota, ako:

-ne se sproveduvaat odredbite od ovoj zakon, podzakonskite akti i drugi propisi;

-so pravosilna sudska odluka se utvrdi ni{tovnost na upisot na ustanovata vo sudskiot registar;

-e izre~ena merka za zabrana za vr{ewe na dejnosta, zaradi neispolnuvawe na uslovite za vr{ewe na dejnosta, a vo rok opredelen za izvr{uvawe na merkata ne se ispolneti uslovite za vr{ewe na taa dejnost, odnosno ne ja promeni dejnosta;

-prestanala potrebata za vr{ewe na dejnosta za koja e osnovana i

-ne ispolnuva drugi uslovi propi{ani so zakon.

^len 75

Postapkata za prestanuvawe so rabota na ustanovata za deca ja pokrenuva i vodi Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Predlog za prestanok so rabota na javna ustanova do osnova~ot podnesuva Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Odluka za prestanok so rabota donesuva Vladata.

Odlukata za prestanok so rabota se objavuva vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija".

^len 76

Privatna ustanova na deca mo`e da osnova doma{no pravno ili fizi~ko lice vrz osnova na odobrenie, vo soglasnost so ovoj zakon.

Sredstvata za osnovawe i rabota na privatnata ustanova gi obezbeduva osnova~ot.

^len 77

Odobrenieto za osnovawe na privatna ustanova za deca go dava Vladata po prethodno mislewe na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, dokolku se ispolneti uslovite predvideni vo ~len 71 stav 1 alinei 2, 3, 4 i 5 od ovoj zakon i dokolku programite i planovite sodr`at minimum standardi i normativi za vr{ewe na dejnosta.

Odobrenie za osnovawe na privatna ustanova se izdava vrz osnova na podneseno barawe na pravno, odnosno fizi~ko lice (vo natamo{niot tekst: osnova~).

^len 78

So odlukata na Vladata za davawe odobrenie za osnovawe na privatna ustanova se utvrduva:

-vidot na dejnosta za koja se osnova ustanovata;

-potrebniot kadar, oprema, prostor, spored standardi i normativi za vr{ewe na dejnosta;

-planiran broj na opfat na deca;

-programa za vr{ewe na dejnosta;

-jazikot na koj se izveduva programata i

-po~etok so rabota na privatnata ustanova.

^len 79

Odobrenieto za osnovawe na privatna ustanova mo`e da se izmeni ili pro{iri vo slu~aj koga osnova~ot bara promena ili pro{iruvawe na programata za vr{ewe na dejnosta.

^len 80

Odobrenieto za osnovawe na privatna ustanova mo`e da go odzeme Vladata po predlog na Ministerstvoto za trud i socijalna politika, ako:

-osnova~ot osnova privatna ustanova sprotivno na aktot za odobrenie od ~len 76 na ovoj zakon,

-se utvrdi deka privatnata ustanova pove}e ne ispolnuva nekoi od uslovite od ~len 71 stav 1 alinei 2, 3, 4 i 5 na ovoj zakon, ili ne gi sproveduva odredbite od ovoj zakon i podzakonskite akti {to proizleguvaat od nego.

^len 81

So denot na donesuvaweto na aktot za odzemawe, odnosno prestanok na odobrenieto, privatnata ustanova prestanuva so rabota.

Vrz osnova na aktot za odzemawe, odnosno prestanok na odobrenieto, privatnata ustanova se bri{e od registarot od ~len 73 stavovi 2 i 4 na ovoj zakon.

^len 82

Na fizi~ki i pravni lica koi vr{at dejnost za za{tita na deca, mo`e da im se izdade odobrenie za otstapuvawe na koristewe na objektot ili del od objektot na javna ustanova za deca ili sezonsko odmorali{te zaedno so opremata po pat na javen konkurs.

Konkursot go raspi{uva Ministerstvoto za trud i socijalna politika, a na~inot na koristewe na objektite se ureduva so dogovor koj go sklu~uva ministerot za trud i socijalna politika soglasno so zakon.

^len 83

Objekt ili del od objekt na javna ustanova za deca i sezonsko odmorali{te so ili bez oprema mo`e da bide dadeno pod zakup soglasno so zakon.

Dogovorot za zakup go sklu~uva ministerot za trud i socijalna politika.

STRU^EN KADAR

^len 84

Stru~nite raboti za zgri`uvawe i vospitanie gi vr{at:

-stru~ni rabotnici (pedagog, psiholog, socijalen rabotnik, defektolog, logoped, lekar, pedijatar i stomatolog);

-vospituva~i;

-negovateli i

-stru~ni sorabotnici (muzi~ki pedagog, likoven pedagog, pedagog po fizi~ko vospitanie, vi{a medicinska sestra, socijalen rabotnik).

Stru~ni rabotnici mo`at da bidat lica so zavr{en VII-1 stepen na stru~na podgotovka.

Stru~ni sorabotnici mo`at da bidat lica so zavr{en VI ili VII-1 stepen na stru~na podgotovka.

Vospituva~i mo`at da bidat lica so zavr{en VI ili VII-1 stepen na stru~na podgotovka.

Negovateli mo`at da bidat lica so zavr{en IV stepen na stru~na podgotovka.

^len 85

Stru~ni raboti vo detska gradinka vr{at i pravnik i ekonomist so zavr{en VII-1 ili VI stepen na stru~na podgotovka.

^len 86

Stru~ni raboti za decata so specifi~ni potrebi popre~eni vo psihi~kiot ili fizi~kiot razvoj mo`at da vr{at i pomo{nici - vospituva~i so IV ili VI stepen na stru~na podgotovka.

^len 87

Stru~nite raboti vo detskoto odmorali{te vo zavisnost od vidot na rabotite gi vr{at rabotnici so zavr{en VII-1 i VI stepen na stru~na podgotovka.

^len 88

Administrativnite, gotvarskite i tehni~kite raboti vo javna ustanova za deca gi vr{at rabotnici so zavr{en soodveten stepen na stru~na podgotovka.

^len 89

Vidot i stepenot na stru~nata podgotovka za rabotnicite od ~lenovite 84 do 88 se utvrduvaat so standardite i normativite za vr{ewe na dejnosta.

^len 90

Rabotnik vo ustanova za deca, mo`e da bide lice koe pokraj uslovite utvrdeni od ~lenovite 84 do 89 na ovoj zakon e:

-dr`avjanin na Republika Makedonija;

-fizi~ki i psihi~ki zdrav;

-go poznava makedonskiot jazik i kirilskoto pismo i

-da ne mu e izre~ena merka na bezbednost zabrana za vr{ewe profesija, dejnost ili dol`nost.

Licata od stav 1 na ovoj ~len koi se vklu~eni vo grupite vo koi dejnosta se izveduva na jazicite na nacionalnostite treba da go poznavaat i vladeat literaturniot jazik i pismoto na koj se izveduva dejnosta.

^len 91

Rabotnicite vo javna ustanova za deca se izbiraat po pat na javen oglas.

Za itni i neodlo`ni raboti ~ie vr{ewe ne trpi odlagawe, rabotniot odnos mo`e da se zasnova i bez javno ogaasuvawe, no najmnogu do 90 dena.

^len 92

Rabotnicite vo ustanova za deca koi se vo neposreden kontakt so decata i hranata se podlo`uvaat na sistematski pregledi soglasno so zakon.

So propis {to go donesuva ministerot za zdravstvo vo soglasnost so ministerot za trud i socijalna politika se opredeluva na~inot i postapkata za utvrduvawe na psihofizi~kite sposobnosti na rabotnicite.

^len 93

Rabotnicite vo ustanova za deca vo tekot na svojot raboten vek se dol`ni permanentno stru~no da se usovr{uvaat.

Ministerstvoto za trud i socijalna politika go propi{uva na~inot i postapkata na stru~noto usovr{uvawe.

^len 94

Pri promeni vo obemot na rabota vo javna ustanova za deca {to se javuvaat poradi promenite vo planovite i programite, organizacijata na rabota, brojot na grupite i drugite promeni, rabotniot odnos na rabotnicite mo`e da se promeni od raboten odnos na neopredeleno vreme so polno rabotno vreme, vo raboten odnos na neopredeleno vreme so pokratko od polnoto rabotno vreme i obratno.

Vo slu~aite od stav 1 na ovoj ~len se sklu~uva nov dogovor za rabota so rabotnikot.

Rabotnicite vraboteni na neopredeleno rabotno vreme pri promena na obemot na rabota vo ustanovata za deca poradi pri~inite od stav 1 na ovoj ~len, od edna ustanova za deca mo`e da se rasporedi vo druga ustanova za deca.

Vo slu~aite od stav 3 na ovoj ~len ustanovata sklu~uva nov dogovor za rabota so rabotnikot.

1. Rabotno vreme

^len 95

Rasporedot, po~etokot i zavr{etokot na rabotnoto vreme na rabotnicite vo javnata ustanova za deca vo ramkite na 40 ~asovna rabotna nedela, se utvrduva so akt na ministerot za trud i socijalna politika.

UPRAVUVAWE I RAKOVODEWE

1. Organ na upravuvawe

^len 96

Organ na upravuvawe vo javna ustanova za deca e upraven odbor.

Upravniot odbor go so~inuvaat pretstavnici na osnova~ot, na javnata ustanova za deca, na roditelite i na edinicata na lokalnata samouprava.

Vo javna ustanova za deca upravniot odbor broi sedum ~lena od koi ~etiri pretstavnici od osnova~ot, eden pretstavnik od javnata ustanova za deca, eden pretstavnik od roditelite na decata i eden pretstavnik od edinicata na lokalnata samouprava, na ~ija teritorija e sedi{teto na detskata gradinka.

Pretstavnicite na osnova~ot gi imenuva i razre{uva Vladata na predlog na Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Pretstavnikot na javnata ustanova za deca go imenuva i razre{uva stru~niot sovet na ustanovata vrz osnova na stru~nost i kompetentnost, po postapka propi{ana so statut.

Pretstavnikot na roditelite go imenuva i razre{uva sovetot na roditelite.

Pretstavnikot na edinicata na lokalnata samouprava go imenuva i razre{uva organot na lokalnata samouprava.

^len 97

^lenovite na upravniot odbor se imenuvaat za period od ~etiri godini.

Upravniot odbor donesuva odluki so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj ~lenovi na odborot.

So upravniot odbor rakovodi pretsedatel koj se izbira od redot na ~lenovite na odborot.

Na~inot na rabota na upravniot odbor se ureduva so statut.

^len 98

Upravniot odbor na javnata ustanova za deca:

-donesuva statut;

-donesuva godi{na programa za rabota;

-usvojuva izve{taj za rabota;

-donesuva finansov plan i ja usvojuva godi{nata smetka;

-raspi{uva javen oglas za imenuvawe na direktor;

-donesuva akt za organizacija i sistematizacija na rabotata na ustanovata na koj soglasnost dava Ministerstvoto za trud i socijalna politika;

-donesuva akt za plati i nadomestoci;

-rasprava po naodite i mislewata, po izve{tajot za stru~niot nadzor i nadzor nad zakonitosta vo rabotata i raboteweto i

-odlu~uva i za drugi raboti utvrdeni so zakon i statut.

^len 99

Upravuvaweto vo privatnata ustanova i ustanovata za deca od ~len 70 na ovoj zakon go utvrduva osnova~ot.

2. Organ na rakovodewe

^len 100

So javna ustanova za deca rakovodi direktor na ustanovata, kako organ na rakovodewe.

Za direktor na javna ustanova za deca mo`e da bide imenuvano lice koe pokraj op{tite uslovi utvrdeni so zakon i uslovite utvrdeni vo ~len 90 na ovoj zakon ima zavr{eno visoko obrazovanie i nad ~etiri godini rabotno iskustvo po diplomiraweto vo strukata.

Direktorot na javna ustanova za deca go imenuva i razre{uva ministerot za trud i socijalna politika.

Direktorot se imenuva vrz osnova na javen oglas.

Javniot oglas se raspi{uva najdocna 30 dena pred istekot na mandatot na direktorot.

Dokolku javniot oglas ne se raspi{e vo rokot utvrden vo stav 5 na ovoj ~len, javniot oglas go raspi{uva Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Direktorot na javnata ustanova za deca se imenuva za vreme od ~etiri godini.

Po istekot na rokot od stav 7 na ovoj ~len, istoto lice mo`e povtorno da bide imenuvano za direktor.

Dokolku direktorot na javna ustanova za deca bide razre{en pred istekot na mandatot ili predvremeno }e mu prestane mandatot, kako i vo slu~aj koga ne e izbran, ministerot za trud i socijalna politika imenuva vr{itel na dol`nost direktor najmnogu do {est meseci.

^len 101

Direktorot na javnata ustanova za deca:

-ja organizira i rakovodi so dejnosta na ustanovata;

-samostojno donesuva odluki od delokrugot na negovata nadle`nost utvrdena so zakon i aktite na ustanovata;

-ja zastapuva ustanovata pred treti lica;

-predlaga godi{na programa za rabota i prezema merki za nejzina realizacija;

-gi izvr{uva odlukite na upravniot odbor;

-odlu~uva za zasnovawe i prestanok na raboten odnos na rabotnici za vr{ewe na dejnosta, soglasno so zakon, aktite na ustanovata i kolektivniot dogovor;

-vr{i rasporeduvawe na rabotnici,

-podnesuva izve{taj za realizacija na godi{nata programa za rabota do Ministerstvoto za trud i socijalna politika;

-podnesuva izve{taj za rabota na ustanovata vo tekot na godinata do Ministerstvoto za trud i socijalna prlitika;

-podnesuva izve{taj za materijalno-finansiskoto rabotewe na ustanovata vo tekot na godinata do upravniot odbor i do Ministerstvoto za trud i socijalna politika;

-podnesuva izve{taj za realizacija na programite do Ministerstvoto za trud i socijalna politika i

-vr{i i drugi raboti predvideni so zakon, statut i drugi akti na ustanovata.

^len 102

Direktorot na javna ustanova za deca mo`e da bide razre{en:

-na li~no barawe;

-ako ne go sproveduva zakonot i op{tite akti doneseni soglasno so zakon;

-ako ne ja ostvaruva godi{nata programa za rabota na ustanovata;

-ako po negova vina e nanesena {teta na decata, na nivnite roditeli ili starateli, na ustanovata ili na dr`avata;

-ako dozvoli organizirawe na dejnosta, sprotivno na zakon, op{tite akti doneseni soglasno so zakon i godi{nata programa za rabota i

-vo drugi slu~ai utvrdeni so zakon.

^len 103

Rakovodeweto vo privatnata ustanova i ustanovata za deca od ~len 70 na ovoj zakon go ureduva osnova~ot.

3. Stru~ni organi

^len 104

Stru~en organ vo javna ustanova za deca e stru~en sovet.

Stru~niot sovet go so~inuvaat site rabotnici koi vr{at stru~ni raboti i ja ostvaruvaat dejnosta vo ustanovata i direktorot.

So stru~niot sovet rakovodi direktorot.

Stru~niot sovet:

-utvrduva stru~ni osnovi za ostvaruvawe na programata za rabota;

-dava mislewe i predlozi do direktorot vo pogled na organizacijata za rabota i uslovite za rabota i

-vr{i i drugi raboti utvrdeni so statutot.

Vo javnata ustanova za deca mo`e da se formiraat i drugi stru~ni tela utvrdeni so statutot na ustanovata.

4. Drugi organi

^len 105

Vo javnata ustanova za deca se formira sovet na roditeli izbran od redot na roditelite na decata.

Sovetot na roditelite go sledi, razgleduva i dava mislewe za ostvaruvaweto na dejnosta na ustanovata.

Rabotata, brojot na ~lenovite, na~inot na izbor i organizacijata na sovetot na roditelite se utvrduva so statut.

EVIDENCIJA I DOKUMENTACIJA

^len 106

Vo ustanova za deca se vodi evidencija i dokumentacija.

Na~inot na vodeweto na evidencijata i dokumentacijata, kako i sodr`inata i formata na dokumentacijata so op{t akt gi utvrduva ministerot za trud i socijalna politika.

1. Evidencija na lica koi povremeno ~uvaat deca

^len 107

Detskata gradinka vodi evidencija na lica koi povremeno ~uvaat deca vo doma{ni uslovi.

Evidencijata na lica koi povremeno ~uvaat deca vo doma{ni uslovi gi sodr`i slednive podatoci;

-ime, prezime, adresa, broj na telefon na koj liceto mo`e da se najde;

-datum na ra|awe;

-pol;

-edinstven mati~en broj na gra|anite;

-formalno obrazovanie;

-posebni znaewa;

-dokaz za zdravstvenata sostojba i

-dokaz deka ne mu e izre~ena merka na bezbednost, zabrana na vr{ewe profesija, dejnost ili dol`nost.

Liceto koe povremeno ~uva deca vo doma{ni uslovi, se bri{e od evidencijata posle prestanuvawe na va`nosta na dogovorot od ~len 49 stav 3 na ovoj zakon ili dokolku so pravosilno re{enie mu e zabraneto vr{ewe na ovaa dejnost.

Ministerstvoto za trud i socijalna politika vodi evidencija na licata na koi im bilo zabraneto povremeno ~uvawe na deca vo doma{ni uslovi, so {to se spre~uva mo`nosta tie lica povtorno da ~uvaat deca.

Evidencijata od stav 4 na ovoj ~len gi sodr`i slednive podatoci:

-ime, prezime i adresa;

-datum na ra|awe i

-pravna osnova za zabrana za povremeno ~uvawe na deca vo doma{ni uslovi.

Podatocite od evidencijata se tajni i mo`at da se dostavuvaat samo na detskata gradinka.

PRIRA^NICI I DETSKI SPISANIJA

^len 108

Vo ustanovata za deca se upotrebuvaat prira~nici i detski spisanija.

Re{enie za odobruvawe i upotreba na prira~nicite i detskite spisanija donesuva ministerot za trud i socijalna politika, po prethodno mislewe na Pedago{kata slu`ba, odnosno specijalizirana stru~na ustanova.

XII. FINANSIRAWE

^len 109

Sredstva za finansirawe na za{titata na deca se obezbeduvaat od Buxetot na Republika Makedonija (vo natamo{niot tekst: Buxet).

So sredstvata od stav 1 na ovoj ~len se finansiraat:

-pravata za za{tita na decata;

-dejnosta na javnite ustanovi za deca;

-izgradba, odr`uvawe i opremuvawe na objektite na javnite ustanovi za deca i sezonskite odmorali{ta i

-programski aktivnosti vo odredeni oblici za unapreduvawe i razvoj na dejnosta i drugo.

So sredstvata za finansirawe na za{titata na decata upravuva i raspolaga Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Raspredelbata na sredstvata gi vr{i ministerot za trud i socijalna politika so re{enie.

Ministerot so akt propi{uva kriteriumi i na~in na raspredelba na sredstvata po korisnici.

Ministerot mo`e so re{enie da go zapre i da bara vra}awe na dodelenite sredstva ako istite se koristat sprotivno na namenata za koja se dadeni.

^len 110

Sredstvata od Buxetot za finansirawe za za{titata na decata se obezbeduvaat vrz osnova na Programata za razvoj na dejnosta za za{titata na decata.

Programata od stav 1 na ovoj ~len se donesuva do 31 dekemvri vo tekovnata za narednata godina.

^len 111

Sredstvata za finansirawe za za{titata na decata mo`e da se obezbeduvaat i od:

-fondacii, podaroci, legati, zave{tanija, sredstva po osnova na solidarnost vo pari i natura i drugi izvori vo soglasnost so zakonot.

Sredstvata od stavot 1 na ovoj ~len se koristat namenski.

Sredstva za finansirawe mo`at da se obezbeduvaat i od edinicata na lokalnata samouprava.

^len 112

Ustanovata za deca mo`e da obezbeduva sredstva i od:

-korisnicite;

-proda`ba na sopstveni proizvodi i uslugi i

-drugi izvori soglasno so zakon.

Ustanovata za deca mo`e da ostvaruva sredstva i po osnova na vr{ewe voninstitucionalni oblici, odnosno so vr{ewe na uslugi od povisok kvalitet od utvrdeniot so standardite i normativite od ~len 71 stav 3 na ovoj zakon.

Razlikata vo cenata na uslugata od povisok kvalitet utvrdena vo stavot 2 od ovoj ~len pa|a na tovar na roditelot korisnik na uslugata.

^len 113

Ustanovata za deca so op{t akt go ureduva na~inot na steknuvawe i rasporeduvawe na sredstvata po osnova na vr{ewe na uslugi od povisok kvalitet i na proda`ba na sopstveni proizvodi.

Ustanovata za deca, sredstvata steknati po osnova od stav 1 na ovoj ~len gi izdvojuva na posebna smetka za sopstveni prihodi.

Na aktot od stav 1 na ovoj ~len soglasnost dava Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

^len 114

Javnata ustanova za deca steknuva sredstva za rabota so izvr{uvawe na godi{nata Programa za rabota vo koja e utvrden vidot, obemot, sodr`inata i kvalitetot na uslugite, kako i vrz osnova na utvrdenite poedine~ni ceni.

Vo cenata na uslugite e sodr`ana vrednosta na rezultatite od trudot, so koj se obezbeduva nadomest na materijalnite tro{oci vo soglasnost so zakonot, platite i zaedni~kata potro{uva~ka spored kolektivniot dogovor, soodveten iznos na tekovno, osnovno i specijalno odr`uvawe i sredstva za isplata na so zakon utvrdeni obvrski.

^len 115

Cenite na uslugite {to gi dava javnata ustanova za deca i iznosot na nadomestok na tro{ocite za prestoj vo ustanova za deca {to pa|a na tovar na roditelite ~ii deca gi koristat nivnite uslugi, gi utvrduva ministerot za trud i socijalna politika.

Cenite na uslugite za kvalitetot povisok od utvrdeniot so standardite i normativite gi opredeluva ustanovata za deca so prethodna soglasnost na ministerot za trud i socijalna politika.

Cenite na uslugite na privatnata ustanova i ustanovata za deca od ~len 70 na ovoj zakon gi utvrduva osnova~ot.

^len 116

Ministerstvoto za trud i socijalna politika vo javnata ustanova za deca vr{i kontrola na vistinitosta na podatocite koi javnata ustanova gi dostavuva do Ministerstvoto, kako i na zakonitosta na pravilnosta na koristeweto na sredstvata od Buxetot i sredstvata obezbedeni od drugi izvori.

NADZOR

^len 117

Ministerstvoto za trud i socijalna politika vr{i nadzor nad sproveduvaweto na ovoj zakon.

Ministerstvoto za trud i socijalna politika mo`e da zapre od izvr{uvawe op{t akt na ustanova za deca ako ne e vo soglasnost so Ustavot i zakon i vo rok od 15 dena }e pokrene postapka pred Ustavniot sud na Republika Makedonija za ocena na ustavnosta i zakonitosta na istiot.

Ministerstvoto za trud i socijalna politika po pravoto na nadzor mo`e da ukine kone~no re{enie za pravata za za{tita na decata utvrdeni so ovoj zakon, ako utvrdi deka so nego e povreden ovoj zakon.

Po ukinuvaweto na re{enieto od stav 3 na ovoj ~len organot koj go donel re{enieto e dol`en vedna{ da go zapre negovoto izvr{uvawe.

^len 118

Ministerstvoto za trud i socijalna politika ima pravo i dol`nost da zabrani na pravno i fizi~ko lice vr{ewe na dejnost, ako vrz osnova na izvr{eniot nadzor, utvrdi deka pove}e ne se ispolneti propi{anite uslovi za vr{ewe na dejnosta ili dejnosta se vr{i na {teta na korisnicite, a konstatiranite nedostatoci pravnoto i fizi~ko lice ne gi otstrani vo rokot opredelen od Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

Protiv re{enieto za zabrana na vr{ewe na dejnosta mo`e da se izjavi `alba do Komisijata na Vladata vo rok od 15 dena od denot na priemot na re{enieto.

^len 119

Po kone~nosta na re{enieto od ~len 118 na ovoj zakon, Ministerstvoto za trud i socijalna politika }e i predlo`i na Vladata da go odzeme odobrenieto od ~lenot 70 stav 1 i ~len 71 stav 1 na ovoj zakon, a koga se raboti za javna ustanova }e i predlo`i donesuvawe na odluka za prestanok na javnata ustanova za deca.

^len 120

Nad izvr{uvaweto na stru~nata rabota vo dejnosta za{tita na decata se vr{i stru~en nadzor.

So nadzorot na stru~nata rabota se utvrduva dali stru~nata rabota za ostvaruvawe na za{titata na decata e zasnovana na sovremeni, nau~ni i stru~ni metodi i dostignuvawa za toj vid na dejnost i dali taa se organizira na najcelishoden i najefikasen na~in.

So nadzorot na stru~nata rabota se dava i neposredna stru~na pomo{.

^len 121

Nadzor nad stru~nata rabota vo ostvaruvaweto na zgri`uvaweto na vospitanieto i odmor i rekreacija, vr{i Ministerstvoto za trud i socijalna politika, nad ostvaruvaweto na obrazovnata rabota Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, a nad zdravstvenata za{tita Ministerstvoto za zdravstvo.

Nadzor nad stru~nata rabota se vr{i najmalku edna{ vo godinata.

Izve{taj za izvr{eniot nadzor nad stru~nata rabota se dostavuva vo rok od 15 dena po izvr{eniot nadzor do ustanovata vo koja e izvr{en nadzorot, do Ministerstvoto za trud i socijalna politika i organot koj dal soglasnost za vodewe nadzor, odnosno i na osnova~ot ako ustanovata e privatna.

^len 122

Ustanovata za deca e dol`na da ovozmo`i vr{ewe na stru~en nadzor.

MANIFESTACII POSVETENI NA DECATA

^len 123

Manifestacii posveteni na decata se: "Svetski den na deteto", "Detska nedela" i "Den na deteto".

"Svetski den na deteto" e prviot ponedelnik vo mesec oktomvri.

"Detskata nedela" se odr`uva sekoja godina vo prvata polna nedela od mesec oktomvri i trae sedum dena.

"Den na deteto" e posledniot den od "Detskata nedela".

Vo vreme na traeweto na manifestaciite posveteni na decata se organiziraat kulturni, zabavni, obrazovni, sportsko-rekreativni, aktivnosti od oblasta na ekologijata i drugi aktivnosti posveteni na decata.

Aktivnostite na manifestaciite posveteni na decata se finansiraat od sredstvata {to se sobiraat vo vremetraeweto na manifestacijata.

^len 124

Za vreme na traeweto na "Detska nedela" se pla}a poseben iznos na:

- sekoj prodaden vlezen bilet za teatar, kino, umetni~ka izlo`ba i drugi kulturni manifestacii;

- sekoja po{tenska pratka vo vnatre{niot soobra}aj, osven na pe~ateni raboti;

- sekoj vlezen bilet na sportski natprevari i drugi sportski priredbi;

- sekoj prodaden vozen bilet vo `elezni~kiot, avtomobilskiot, me|unarodniot, me|ugradskiot i avionskiot soobra}aj i

- na sekoja prodadena gramofonska plo~a, muzi~ki kompakt disk i videokaseta.

Od pla}aweto na iznosot od stav 1 to~ka 1 na ovoj ~len, se isklu~uvaat izlo`bite, priredbite i drugite kulturni manifestacii organizirani od strana na u~enici i studenti vo javni ustanovi.

^len 125

Vladata so odluka sekoja godina go utvrduva na~inot na naplata na iznosot za "Detska nedela" od ~lenot 124 na ovoj zakon.

KAZNENI ODREDBI

^len 126

So pari~na kazna od 40.000 do 200.000 denari }e se kazni za prekr{ok rabotodavecot, ako sprotivno na odredbite na ovoj zakon, ne dava podatoci ili dava nevistinite podatoci od koi zavisi ostvaruvaweto na pravo od za{tita na decata ili koristeweto na uslugite vo ustanovite.

Za prekr{ok od stav 1 na ovoj ~len, }e se kazni i odgovornoto lice vo pravnoto lice so pari~na kazna od 10.000 do 40.000 denari.

^len 127

Roditelot ili staratelot na deteto, korisnik na pravo za za{tita na deca, odnosno korisnik na uslugi vo ustanovite, }e se kazni za prekr{ok so pari~na kazna od 8.000 do 10.000 denari, ako izjavata ili baraweto {to ja dal sodr`i nevistiniti ili neto~ni podatoci, a poslu`ila kako dokaz za ostvaruvawe na pravo od za{tita na decata ili za koristewe na uslugi vo ustanova za deca.

^len 128

So pari~na kazna od 20.000 do 50.000 denari }e se kazni za prekr{ok odgovornoto lice od organizacionata edinica na Ministerstvoto za trud i socijalna politika koe sprotivno na odredbite na ovoj zakon }e odobri pravo od za{tita na decata.

^len 129

So pari~na kazna od 20.000 do 50.000 denari }e se kazni za prekr{ok lice koe vr{i politi~ko ili versko organizirawe i dejstvuvawe i zloupotreba na decata poradi politi~ko ili versko organizirawe i dejstvuvawe, kako i lice koe vr{i psihi~ko ili fizi~ko maltretirawe ili kaznuvawe, ili drugo ne~ove~ko postapuvawe ili zloupotreba na decata (~len 9).

^len 130

So pari~na kazna od 40.000 do 200.000 denari }e se kazni za prekr{ok ustanovata za deca, ako:

-organizira politi~ko ili versko organizirawe i dejstvuvawe i vo ustanovata se vr{i zloupotreba na decata od istite pobudi, kako i se vr{i psihi~ko ili fizi~ko maltretirawe, kaznuvawe ili drugo ne~ove~ko postapuvawe ili zloupotreba na decata (~len 9);

-ostvaruva planovi i programi {to ne se doneseni od nadle`niot organ (~lenovi 52 i 65);

-ostvaruva programi bez pribaveno pozitivno mislewe (~lenovi 53 i 65 stav 3);

-ne ja sledi zdravstvenata sostojba na decata i ne sproveduva merki za sproveduvawe na istata (~len 58 stav 1);

-postapi sprotivno na odredbata od ~len 58 stav 2;

-ne donese ili ne dostavi godi{na programa za rabota (~lenovi 59 i 68);

-ne gi ostvaruva standardite i normativite za vr{ewe na dejnosta (~len 71 stav 3);

-osnova ustanova za deca bez odobrenie (~lenovi 70 i 76);

-zapo~ne so rabota i vr{i dejnost, a ne gi ispolnuva propi{anite uslovi, odnosno ako vr{i dejnost bez re{enie na nadle`en organ (~len 73 stav 1);

-izvr{i izbor na rabotnici sprotivno na uslovite utvrdeni so ovoj zakon (od ~lenovite 84 do 90);

-postapi sprotivno na odredbite od ~len 92 stavovi 1 i 2;

-ne ja vodi propi{anata evidencija i dokumentacija ili ja vodi sprotivno na propi{anoto so akt (~len 106);

-ne ja vodi propi{anata evidencija (~len 107);

-koristi prira~nici, detski spisanija i druga literatura za koi nema re{enie za odobruvawe i upotreba (~len 108);

-ne gi primenuva utvrdenite ceni na uslugi od nadle`en organ (~len 115);

-dostavuva nevistiniti podatoci, kako i nezakonski ili nepravilno gi koristi sredstvata (~len 116) i

-ne ovozmo`i vr{ewe na nadzor (~lenovi 117, 120 i 121).

Za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len }e se kazni so pari~na kazna od 10.000 do 40.000 denari i rakovodnoto lice vo ustanovata.

So pari~na kazna od 10.000 do 30.000 denari }e se kazni vrabotenoto lice vo ustanovata, ako:

-telesno kazni dete, odnosno psihi~ki go maltretira (~len 9);

-ja vodi evidencijata i dokumentacijata sprotivno na ~lenovite 106 i 107 i

-koristi prira~nik, detsko spisanie i druga stru~na literatura za koi nema re{enie za odobruvawe i upotreba (~len 108).

^len 131

So pari~na kazna od 50.000 do 100.000 denari }e se kazni za prekr{ok ustanova za deca koja sprotivno na odredbite od ~len 95 go rasporedi zapo~nuvaweto i zavr{uvaweto na rabotnoto vreme.

Za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len, }e se kazni odgovornoto lice vo ustanovata so pari~na kazna od 10.000 do 40.000 denari.

^len 132

So pari~na kazna od 50.000 do 100.000 denari }e se kazni pravnoto lice koe ne naplatuva sredstva za "Detska nedela", odnosno koe ne go uplatuva naplateniot iznos (~lenovi 124 i 125).

Za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len, }e se kazni so pari~na kazna od 10.000 do 20.000 denari odgovornoto lice na organizacijata, pravnoto lice.

PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI

^len 133

Postojnite organizacii za zgri`uvawe i vospitanie na deca od predu~ili{na vozrast od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da rabotat kako javni ustanovi za deca-detski gradinki.

Postojnite: Rabotna organizacija za odmor i rekreacija na deca "Mladost" Skopje, Rabotna organizacija za odmor i rekreacija na deca i mladina "Ilinden" Gostivar, Detsko odmorali{te "Pelister" Bitola, Pretprijatie vo op{testvena sopstvenost Rekreativen centar "Male{evo" Berovo, Pretprijatie vo op{testvena sopstvenost "Majski Cvet" Struga, od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon prodol`uvaat da rabotat kako javna ustanova za deca - detsko odmorali{te, a sezonskite odmorali{ta prodol`uvaat da rabotat vo ramkite na organizacionite edinici na Ministerstvoto za trud i socijalna politika.

^len 134

Dodatocite za deca, po vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, }e prodol`at da se ostvaruvaat soglasno so odredbite od Zakonot za op{testvena za{tita na decata ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 6/81, 40/87, 17/91 i 38/91 i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 12/93) i soodvetnite podzakonski akti do donesuvaweto na podzakonskiot akt od ~len 40 na ovoj zakon.

^len 135

Site podzakonski akti predvideni so ovoj zakon, }e se donesat vo rok od {est meseci od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.

Do donesuvaweto na podzakonskite akti predvideni so ovoj zakon, }e se primenuvaat postojnite podzakonski akti, dokolku se vo soglasnost so ovoj zakon.

^len 136

Detskite gradinki i detskite odmorali{ta, }e ja usoglasat svojata organizacija, rabotewe i akti so odredbite na ovoj zakon vo rok od {est meseci od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon.

Do donesuvaweto na aktite od stavot 1 na ovoj ~len }e se primenuvaat postojnite op{ti akti, dokolku se vo soglasnost so ovoj zakon.

Dokolku postojnite op{ti akti ne se vo soglasnost so ovoj zakon, ovoj zakon se primenuva neposredno.

^len 137

Direktorite na detskite gradinki imenuvani pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da gi vr{at svoite funkcii do imenuvaweto na nov organ na rakovodewe, soglasno so ovoj zakon.

Organite na upravuvawe na detskite gradinki izbrani pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da ja vr{at svojata funkcija do izborot na nov organ na upravuvawe, soglasno ovoj zakon.

Direktorite na postojnite organizacii za odmor i rekreacija detski odmorali{ta, imenuvani pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da gi vr{at svoite funkcii do imenuvawe nov organ na rakovodewe, soglasno ovoj zakon.

Organite na upravuvawe na postojnite organizacii za odmor i rekreacija detski odmorali{ta, izbrani pred vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da ja vr{at svojata funkcija do izbor na nov organ na upravuvawe.

^len 138

Postojnite zabavi{ni grupi pri osnovnite u~ili{ta po vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prodol`uvaat da rabotat vo sostav na osnovnite u~ili{ta preku koi obezbeduvaat sredstva za funkcionirawe od Ministerstvoto za obrazovanie i nauka, odnosno od Buxetot na Republikata.

^len 139

Rabotnicite so visoko, vi{e i sredno obrazovanie koi na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon nemaat soodveten vid i stepen na obrazovanie i imaat najmalku pet godini rabotno iskustvo na soodvetnoto rabotno mesto, mo`at i ponatamu da ja vr{at rabotata na rabotnoto mesto na koe se zate~eni so vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, a drugite se dol`ni da go oformat svoeto obrazovanie soglasno so ~lenovite od 84 do 89 od ovoj zakon vo rok od {est godini od denot na vleguvaweto vo sila na istiot.

Dokolku vo rokot predviden vo stav 1 od ovoj ~len rabotnicite ne go oformat svoeto obrazovanie, rabotniot odnos }e im prestane.

Po isklu~ok na stav 1 od ovoj ~len, postojniot kadar koj na denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon raboti vo javnata detska gradinka kako vospituva~i i koi zavr{ile Filozofski fakultet-pedago{ka grupa-nasoka za predu~ili{ni pedagozi, Filozofski fakultet-pedago{ka grupa za ednopredmetna pedagogija, ili Filozofski fakultet-grupa pedagogija dvopredmetni studii, grupa psihologija, Filolo{ki fakultet grupa

makedonski jazik i grupa istorija na kni`evnostite na narodite na SFRJ, Fakultet za muzi~ka umetnost-nastavna nasoka, Fakultet za likovni umetnosti-nastavna nasoka i Fakultet za fizi~ka kultura nastavna nasoka, ako imaat zavr{eno specijalisti~ka studija za predu~ili{ni pedagozi, prodol`uvaat i ponatamu da gi vr{at rabotite na vospituva~i.

^len 140

So denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, prestanuva da va`i Zakonot za op{testvena za{tita na decata ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 6/81, 40/87, 17/91 i 38/91) i "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 12/93), Zakonot za odmorali{tata na decata i mladinata ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 22/78, 17/91 i 38/91) i Zakonot za predu~ili{no i osnovno vospitanie i obrazovanie ("Slu`ben vesnik na SRM" br. 19/83, 29/89, 15/90, 11/91 i "Slu`ben vesnik na RepublikaMakedonija" br. 14/95).