1

Oceny i wyboru najlepszych realizacji dokonało piętnastoosobowe Jury, w składzie którego, poza władzami Towarzystwa, zasiadali Izolda Buzar (dyrektor w Ministerstwie Infrastruktury), Zbigniew Maj (przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) oraz Anna Boryska (sekretarz generalny Stowarzyszenia Architektów Polskich).

Pierwszy etap konkursu wyłonił 17 przestrzeni nomino­wanych do nagród, spośród których nagrodzono i wyróżniono po jednej przestrzeni publicznej w trzech kategoriach:

Kategoria „Zrewitalizowana miejska przestrzeń publiczna”•  Nagroda  –  Rynek Kościuszki  i  Plac  Jana Pawła  II 

w Białymstoku.•  Wyróżnienie – Przestrzeń publiczna wokół kompleksu 

Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego w Kamiennej Górze.Kategoria „Nowo wykreowana przestrzeń publiczna”•  Nagroda  –  Zespół  ciągów  spacerowych  złożony 

z promenady nadmorskiej w Świnoujściu i ciągu pieszego wzdłuż wydmy białej.

•  Wyróżnienie  –  Nowa  Promenada  na  Bulwarze Nadmorskim im. Feliksa Nowowiejskiego oraz plac zabaw i baza ratowników z zapleczem sanitarnym na plaży miejskiej w Gdyni.

Kategoria „Przestrzeń Zielona”•  Nagroda – Park Ocalałych w Łodzi.•  Wyróżnienie – Układ terenów zieleni, tworzących 

korytarz ekologiczny dla osiedli mieszkaniowych w Puławach.Ponadto przyznano wyróżnienie specjalne – Plac Wolności 

w Dygowie.

Pozostałe obiekty nominowane to: Kleszczów – kompleks dydaktyczno-sportowy „Solpark”;  Legionowo – plac miejski przed Ratuszem oraz Park miejski;  Rejowiec Fabryczny – nowe centrum funkcjonalno­przestrzenne przyfabrycznego miasteczka; Smętowo Graniczne – stworzenie nowych miejsc rekreacyjnych w centrum oraz zainstalowanie oświetlenia ozdobnego na głównych ulicach wsi; Sopot – Park Północny; Urzędów – Rynek; Poznań – kompleksowa rewaloryzacja zieleni ciągu ulic: Solna, Wolnica, Małe Garbary oraz skrzyżowania ulic: Małe Garbary i Garbary. Ocenę trzech dalszych zgłoszonych obiektów odroczono do czasu zakończenia ich realizacji. 

Wręczenie nagród odbyło się w czasie Kongresu Miast Polskich 16 września 2010 r. w Kaliszu.

Uroczystość wręczenia nagród: przemawia Olgierd R. Dziekoński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury; z prawej – prof. Tadeusz Markowski, prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich.

Z natury człowieka wynika chęć pozostawienia dla przyszłych pokoleń trwałych, materialnych śladów własnych dokonań w miejscach,  które mogą być bez przeszkód intensywnie odwiedzane. Z tych względów publiczna przestrzeń miejska staje się wyjątkowo atrakcyjna, zawiera bowiem w sobie unikalne cechy tożsamości kulturowej. Jednocześnie pełni ona dla mieszkańców i przyjezdnych ważną funkcję integracyjną. Z tych samych powodów jest także atrakcyjna dla różnych zewnętrznych użytkowników miasta i poddawana wielkiej presji do zabudowy i coraz silniej podlega globalnej grze rynkowej. Przestrzeń publiczna jest więc dobrem i zasobem o strategicznym znaczeniu dla społeczności lokalnych. Wymaga zatem rozsądnej polityki ochronnej i rozważnej kreacji nowych konkurencyjnych wobec siebie miejsc.

Za jakość i funkcjonowanie przestrzeni publicznych odpowiadają jej użytkownicy, społeczności lokalne, samorządy terytorialne. Obowiązki państwa i jego władz publicznych polegają  na  przeprowadzeniu  działań  legislacyjnych, planistycznych i organizacyjnych, dających stabilne podstawy rozwoju i gwarantujących rozwój partycypacji społecznej w zintegrowanym planowaniu społeczno­gospodarczym i przestrzennym oraz procesach decyzyjnych. Stąd też, w porozumieniu z Ministerstwem Infrastruktury, zostały zaprezentowane w niniejszej publikacji rekomendacje do reformy praw gospodarki przestrzennej, wypracowane przez Główną Komisję Urbanistyczno-Architektoniczną.

W Towarzystwie Urbanistów Polskich, mimo że ciągle wyrażamy zaniepokojenie pogarszającym się stanem przestrzeni publicznej w Polsce, uznajemy jednocześnie, iż są realizacje będące pozytywnymi przykładami wysiłków władz samorządowych, wartymi szerokiego upowszechnienia i wyróżnienia.

W  ubiegłym  roku  został  rozstrzygnięty  czwarty, doroczny konkurs na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną, organizowany przez Towarzystwo Urbanistów Polskich przy udziale Związku Miast Polskich. Patronat nad konkursem objęło, tak jak w latach poprzednich, Ministerstwo Infrastruktury. Podstawową ideą przyświecającą organizacji konkursu jest zamiar prezentacji wzorcowych rozwiązań w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, mogących przyczynić się do pozytywnego i kreatywnego zarazem naśladownictwa.

Dla uhonorowania i utrwalenia wysiłku władz lokalnych Związek Miast Polskich podjął decyzję o ufundowaniu pomnika, który wzbogacać ma nagrodzone przestrzenie publiczne. Projekt rzeźby opracowały artystki z pracowni prof. Andrzeja Jocza z Zamiejscowego Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, który gościł tegoroczną ceremonię wręczenia nagród w czasie Kongresu Miast Polskich.

Mamy nadzieję, że ta publikacja zachęci jednostki samorządu terytorialnego do zwiększenia wysiłków na rzecz rewitalizacji miast i budowy nowych przestrzeni publicznych ważnych dla dalszego rozwoju i poprawy jakości życia mieszkańców.

Prof. Tadeusz MarkowskiPrezes Towarzystwa Urbanistów Polskich

założenia i cele KonKURSU WYniKi iV eDYcJi KonKURSU

2 3

Historia przeobrażeń przestrzennych Rynku jest odzwierciedleniem 

bu rzliwych dziejów grodu nad Białą, poczynając od momentu spontaniczne­go kształtowania się przestrzeni rynkowej w XVI wieku, poprzez szeroko zakrojoną osiemnastowieczną przebudowę miasta przez ówczesnych właścicieli – Branickich, degradację jego walorów artystycznych i przestrzennych podczas żywiołowego rozwoju industrialnego miasta w XIX wie­ku, prace związane z dwudziestowieczną odbudową po zniszczeniach II wojny świa towej i kolejną deprecjację w okresie PRL, aż po prace ostatnich lat, przywracające jego wyjątkowe znaczenie w krajobrazie miasta.

Odbudowę centrum miasta przepro­wadzono w latach 1945–1958; część budynków, zwłaszcza w pierzei pół­nocnej, odbudowano metodą go­

architektury wprowadzane od końca XIX wieku po czasy współczesne, m.in. pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego. Schody prowadzące z płyty Rynku do katedry flankują figury św. Piotra i św. Pawła oraz pomnik papieża Jana Paw­ła II. W pobliżu ratusza zlokalizowano ka­mienne kręgi z ekspozycją historycznych widoków Rynku oraz historycyzujące wodopojki z figurami św. Jana Chrzcicie­la i św. Floriana.

Początki białostockiego Rynku sięgają  XV wieku. Powstał on na skrzyżowaniu dróg wiodących do pobliskich miejsco­wości – Suraża, Wasilkowa i Choroszczy. W 1692 roku nadano miastu prawa miejskie magdeburskie, jednak dopiero w XVIII wieku, z inicjatywy Branickich, rozpoczęto świadomą działalność urbanistyczną w celu uporządkowa­nia spontanicznie narosłej zabudowy i rozplanowania przestrzennego, tak aby rynek i wiodące doń ulice stanowiły godną oprawę wielkopańskiej rezyden­cji. Jego wydłużone, lekko wygięte pie­rzeje – południowa i północna – zwężały się w centralnym punkcie placu dzieląc

go na dwie, prawie trójkątne części. Pierwsza z nich, wschodnia, wyraźnie związana była z rezydencją hetmana Jana Klemensa Branickiego. Główne miejsce zajmował w niej kościół parafial­ny p.w. Wniebowzięcia NMP. Obok niego, z czasem pojawiły się najważniejsze fundacje Branickich – klasztor i szpital. Druga część – zachodnia, z centralnie umieszczonym ratuszem, związana była z funkcjami miejskimi.

Rynek Kościuszki w Białymstoku, mimo wielu przeobrażeń, jest jednym z najle­piej zachowanych późnobarokowych założeń urbanistycznych w Polsce. Prze­prowadzone przez Branickiego zabiegi urbanistyczne i architektoniczne wynika­ły z modnej w tym czasie maniery teatra­lizacji przestrzeni miejskiej, zmierzającej do zadziwienia widza, zaskakiwania go rozległymi perspektywami widokowymi, długimi osiami, nagłymi zmianami pla­nu. Była to w pełni tego słowa znaczeniu sztuka urbanistyczna najwyższej próby.

Rynek Kościuszki znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej centrum

spodarczą zaraz po ustaniu dzia łań wojennych. Z kolei pierzeję po łudniową, zrealizowaną w drugiej poło wie lat 40., wypełniły elewacje gmachów w stylu monumentalnego socrealizmu, opar­tego na przedwojennym modernizmie. Pierzeję zachodnią i północną Rynku zrea lizowano w duchu rodzimego histo ryzmu, nawiązującego wprost do architektury lat 20. XX wieku. W trakcie odbudowy, w celu udrożnienia układu komunikacyjnego miasta, dokonano przebicia ulicy Sienkiewicza przez po­łudniową pierzeję. Odbudowano bądź zrekonstruowano większość obiektów historycznych pochodzących z czasów Jana Klemensa Branickiego. W kolejnych latach podjęto decyzję o założeniu skweru obsadzonego wysoką zielenią, co w znacznym stopniu wpłynęło na zatarcie osi widokowych osiemnasto­wiecznej kompozycji.

Każda epoka w różnym stopniu wniosła swój twórczy wkład w kształtowanie oblicza urbanistyczno­architektoniczne­go Rynku, w którym akcenty przestrzen­ne stanowią pomniki i elementy małej

­przytułek, wybudowany w 1762 roku, gruntownie wyremontowany i rozbudowany w 1935 roku.

3) Odwach – zbrojownia (obecnie Ar­chiwum Państwowe), wybudowany w 1795 roku, zniszczony w lipcu 1944 roku. Odbudowany w latach 1953–1956 (proj. Z. Filipczuk i S. Bukowski).

4) Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Win­centego i szpital św. Marcina (dzisiaj klasztor i przedszkole) z 1769 roku, w 1944 roku uległ prawie całkowite­mu zniszczeniu; odbudowany w 1954 roku (proj. S. Bukowski).

5) Bank Rolny (dziś Bank PKO S.A.), wzniesiony w latach 1947–1950 w stylu modernizmu (proj. T. Grzy­wiński, J. Sztaudynger i J. Brzeziński).

6) Ratusz (obecnie Muzeum Podla­skie w Białymstoku), od powstania pełnił funkcję handlową; wzniesiony w latach 1745–1798 w stylu późnego baroku, rozebrany w 1940 roku przez Rosjan, zrekonstruowany w latach 

RYneK KoŚciUSzKi i Plac Jana PaWła ii W BiałYMSToKU

Nagrodę przyznano za właściwe wykorzystanie historycznie ukształtowanej przestrzeni o szczególnych walorach kulturowych i wykreowanie miejsca o dużej witalności, a jednocześnie

charakteryzującego się dużą powściągliwością w relacji do zastanych wartości.

Na zdjęciach: fragment projektu koncepcyjnego zagospodarowania przestrzennego obejmu­jacego centrum Białegostoku  (s. 2); Rynek na pocztówkach z lat 30. XX wieku (s. 3, pośrodku); Rynek i plac Jana Pawła II obecnie (s. 3, u dołu).

Białegostoku. Wokół Rynku Kościuszki znajduje się szereg elementów architek­tonicznych kształtująych jego prze­strzeń:

1) Zespół rzymskokatolickiego kościoła katedralnego p.w. Wniebowzięcia NMP (fara), na który składają się:

•   Kościół parafialny p.w. Wniebo­wzięcia NMP (tzw. stary), Najstarszy zachowany zabytek architektury w Bia­łymstoku. Zbudowany w 1617 roku w duchu wczesnego baroku z fundacji ówczesnego właściciela miasta Piotra Wiesiołowskiego – młodszego; prze­budowany w latach 1751–1752 przez hetmana Jana Klemensa Branickiego i wyposażony w stylu późnego rokoko.

•   Kościół katedralny p.w. Wniebo­wzięcia NMP (tzw. fara), Wzniesiony w latach 1900–1905 w stylu neogotyc­kim (proj. J. P. Dziekoński) jako „przy­

budówka” do prezbiterium starego kościoła.

•   Pozostałości ogrodzenia z bramą i basztą wokół kościoła, wznoszone w kilku etapach od 1 poł. XVII w. do 1 poł. XVIII w., częściowo rozebrane po 1900 r. podczas budowy neogotyc­kiej fary.

•   Mur oporowy wraz ze schodami wokół zespołu katedralnego, wznie­siony w 1938 roku podczas regulacji ulic Kościelnej i ul. Kilińskiego w celu zabezpieczenia neogotyckiej fary wzniesionej na wysokim nasypie.

•   Stara plebania parafii rzymskokato­lickiej Wniebowzięcia NMP (obecnie rezydencja Arcybiskupa Białostockie­go), budowana w latach 1758–1761. 

2) Szpital parafialny (obecnie kinote­atr „TON”) ufundowany przez Jana Klemensa Branickiego jako szpital­

4 5

1953–1958 (proj. Z. Chojnacka i S. Bu­kowski).

7) Kamienica staromiejska (obecnie centrum „Astoria”), wybudowana (1731) w stylu późnego baroku, w trakcie II wojny światowej poważ­nie zniszczona, odbudowana w la­tach 1946–1952 (proj. S. Bukowski i W. Paszkowski).

8)   Neoklasyczna fontanna z 1892 roku, w latach 1962–1963 przeniesiona na skwer przed ratuszem, w pierwotne miejsce powróciła podczas ostatniej przebudowy Rynku.

9) Sgraffita na elewacjach kilku kamie­nic przyrynkowych.

Teren inwestycji zagospodarowano nowymi elementami małej architektu­

ry w postaci posadzki placu, murków, ławek, ciągów lamp oświetleniowych, wodopojów, kręgów granitowych, archi­walnymi fotografiami. Obszar inwestycji został wyłączony z ruchu kołowego i przebudowywany w celu utworzenia ogólnodostępnego ciągu pieszego oraz centralnego placu miejskiego. Jedynie na skrzyżowaniu ul. Sienkiewicza z Ryn­kiem wprowadza się ciąg pieszo­jezdny,

który w przyszłości powinien zostać zamieniony w ciąg pieszy, a ruch kołowy całkowicie wyeliminowany z obszaru placu poprzez wprowadzenie ciągu komunikacji kołowej pod ziemię. Do osiągnięcia ostatecznego wyglądu za­mierzenia projektowego konieczne jest odnowienie elewacji kamienic pierzei Rynku oraz w jego okolicy. 

Myślą przewodnią była realizacja nowe­go zagospodarowania rynku miejskiego jako centralnego placu Białegostoku oraz pasażu pieszego w miejscu Rynku Kościuszki wraz z przedłużeniem do placu przed katedrą. Założeniem pro­jektowym była renowacja przestrzeni głównego placu miejskiego, rezygnacja z elementów szpecących oraz wpro­wadzenie nowych, które będą atrakcją i uaktywnią centrum miasta, nawiązując jednocześnie do historycznego układu

rynku. Uzyskano w ten sposób zmianę mentalną w percepcji Rynku Kościuszki: ZE SKWERU NA RYNEK MIASTA – STOLI­CY REGIONU.

W projekcie zachowany został osiem­nastowieczny kształt założenia oraz główne osie kompozycyjne i widokowe. Przestrzeń rynku i ciągu ulicy Lipowej potraktowana została jako kompozycyj­

na całość głównego traktu miejskiego. Główną dominantą jest ratusz miejski. Historyczny układ dróg – podkreślony wzorem i kolorem posadzki – eksponuje w ten sposób dawny trakt Choroski i Su­raski. Lokalizacje dawnej Wagi Miejskiej i zbrojowni zasygnalizowane zostały rysunkiem fundamentów w posadzce Rynku. 

Powstała przestrzeń służy do organizacji uroczystości państwowych i kościelnych, jako przestrzeń handlowa, usługowa, reprezentacyjna i kulturalna.

W związku z przekształceniem przestrze­ni rynku w plac miejski, Białystok uzyskał miejsce, gdzie koncentruje się życie miasta, a także regionu. W 2009 roku odbyło się tu 56 imprez, nie wliczając uroczystości państwowych i kościel­nych; dominowały jednak imprezy

kulturalne. Były to między innymi Dni Sztuki Współczesnej, Festiwal Kultury Żydowskiej, Dni Białegostoku, Podlaska Oktawa Kultur, Festiwal Kultur „Inny Wymiar”. W okresie zimowym na placu działa ślizgawka miejska. Odbywają się również tradycyjne jarmarki: Bożona­rodzeniowy, Wielkanocny, Kaziukowy, Na Jana. Rynek był miejscem ekspozycji następujących wystaw: „Ziemia z nieba”, „W rocznicę wybuchu II wojny świato­wej”, „Uśmiech świata”.

Rynek Kościuszki otaczają tereny zabudowy śródmiejskiej mieszkaniowej z usługami w parterach. Wokół samego rynku swoje siedziby mają instytucje publiczne (Kuratorium Oświaty, Archi­wum Państwowe w Białymstoku, Bank Pekao SA, PKO Bank Polski, Archidie­cezja Białostocka, Książnica Podlaska, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego). Plac Jana Pawła II sąsia­duje również z terenami Parku Pała­cu Branickich.

Przestrzeń Rynku Kościuszki jest dostęp­na dla osób niepełnosprawnych dzięki

zastosowaniu pochylni, które łączą wszystkie poziomy placu, a także dzięki naturalnemu spadkowi, jaki występuje na ulicy Suraskiej. Obiekty publiczne posiadają podjazdy.

W ramach porządkowania struktury przestrzennej przewidziano (lub już zrealizowano) m.in. przebudowę ulic Zamenhofa i Białej, pasażu między ulicą Legionową a Suraską i powstanie Alei Bluesa, uatrakcyjnienie połączenia Rynku Kościuszki z Parkiem Planty, przebudowa ulicy Kilińskiego (2010)  jako historycznej drogi łączą­cej w przeszłości Rynek z Pała cem, wprowadzenie ruchu jednokierunkowego i przesunięcie tras komunikacji miejskiej z ul. Lipowej.

Równoległe z oddaniem placu gmina przygotowała program zmiany branży lokali gminnych w kierunku usług gastronomicznych. Spowodowało to zainteresowanie właścicieli prywat nych lokali na przestawienie się na branżę gastronomiczną, która ściąga coraz więcej użytkowników.

Na zdjęciach: rynek w czasie przebudowy (s. 4, pośrodku z lewej), przestrzeń rynku obecnie: widok ogólny i fragment z formami małej architektury (s. 4, pośrodku i z prawej), projekt urbanistyczny Rynku Kościuszki  (s. 4, u dołu), zwraca uwagę estetyka latarni (s. 5 u góry) i sposób wprowadzenia zieleni (s.5 u dołu), rynek żyje o każdej porze dnia i roku (s. 5 pośrodku).

Projekt był realizowany w trzech eta­pach: –    I etap (2007): projekt budowlany – 

wykonawczy przebudowy części pla­cu w celu utworzenie ciągu pieszego w zachodniej części Rynku;

–   II etap (2008–2009): przebudowa wschodniej części Rynku (w tym przeniesienie pomnika marsz. J. Pił­sudskiego);

–   III etap (2009): przebudowa dalszej części Rynku Kościuszki i budowa placu Jana Pawła II przy kościele kate­dralnym p.w. Wniebowzięcia N.M.P. 

Projekt został zrealizowany ze środków Urzędu Miejskiego.

Autorzy projektu: Atelier Zetta.

6 7

zeSPół ciągóW SPaceRoWYch W ŚWinoUJŚciU

Nagrodę przyznano za umiejętną, subtelną ingerencję w zastane środowisko przyrodnicze, pozwalającą realizować potrzebę intensywnego użytkowania, przy zastosowaniu

czytelnej kompozycji i prostych środków wyrazu.

Świnoujście leży nad Bałtykiem, przy granicy z Niemcami, na

kilkudziesięciu wyspach, w tym trzech zamieszkałych: Uznam, Wolin, Karsibór. Miasto dzieli na dwie części cieśnina Świny, która wraz z Kanałem Piastowskim łączy akwen morski z Zalewem Szczecińskim. Na obszarze miasta i w jego sąsiedztwie występują cenne kompleksy przyrodnicze objęte różnymi formami ochrony. Szczególną wartość prezentuje pasmo wydm nadbrzeżnych (wydma szara i biała) z występującymi tu unikalnymi gatunkami roślin. Świnoujście szczyci się jedną z najszerszych (ok. 100 m) na polskim wybrzeżu, piękną, ciągle poszerzajcą się, piaszczystą plażą.

Świnoujście prawa miejskie otrzymało w 1765 roku, a jego położenie geograficzne i topografia terenu miały decydujący wpływ na kolejne zmiany wiodących jego funkcji (port, funkcja militarna, uzdrowisko). Za port morski Świnoujście zostało uznane już w 1747 roku, natomiast strategiczna, poza gospodarczym znaczeniem, rola drogi

wodnej, łączącej porty w Szczecinie i Świnoujściu z Bałtykiem wymusiła konieczność ufortyfikowania ujścia Świny. Wiek XIX przyniósł znaczną rozbudowę portu, pogłębiono tor wodny i wzniesiono (1857) – najwyższą wówczas w świecie – latarnię morską. Uruchomiona została regularna żegluga pasażerska, a pod koniec tegoż wieku miasto uzyskało połączenie kolejowe z Berlinem. Wszystko to wpłynęło korzystnie na rozwój miasta i jego układ przestrzenny, zachowany w ogólnym zarysie do czasów dzisiejszych.

Walory klimatyczne i zdrowotne spo-wodowały, iż w 1824 roku miasto uzyskało status kurortu, a w 1895 roku – po odkryciu źródeł solanek i borowiny – uzdrowiska. Początkowo zabudowania do obsługi kurortu zlokalizowano w obrębie śródmieścia, w znacznym oddaleniu od brzegu morza, co po­wo dowało regres w rozwoju funk­cji wypoczynkowej. Od 1885 roku, w obrębie ujścia Świny, zaczęła po­wstawać dzielnica uzdrowiskowa, a już wcześniej, na przełomie XVIII i XIX

wieku, założono park zdrojowy, izolujący dzielnicę nadmorską od centrum miasta.

Na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęła się hossa budowlana związana z realizacją zabudowy kurortowej. W tym czasie, pod kierunkiem miejskiego budowniczego Ploetza, opracowany został plan zagospodarowania nad­morskich nieużytków oraz wytyczono podstawowe zadania w zakresie budowy instalacji komunalnych i sanitarnych – z tego też okresu pochodzą początki promenady jako ciągu spacerowego wzdłuż brzegu morskiego.

Postępujące w okresie XX wieku od­dalanie się linii brzegowej morza i ukształtowanie zalesionych wydm pozbawiły uzdrowisko otwierających się z promenady widoków na morze. Chociaż odtworzenie dawnej sytuacji nie jest już możliwe, powstał pomysł ciągu widokowego , który do niej na­wiązuje. Jest nim ścieżka spacerowa biegnąca grzbietami wydm, powiązana z promenadą nadmorską dojściami do plaży. To przedsięwzięcie, łącznie

z wydłużeniem i modernizacją pro me nady, pozwoliło uzyskać atrakcyjną, chętnie uczęszczaną przestrzeń publiczną w obrębie Dzielnicy Nadmorskiej.

Dzielnica Nadmorska, w obrębie której znajduje się promenada, została wpisana do rejestru zabytków woje­wództwa zachodniopomorskiego w 1991 roku; ochroną w formie wpisu do rejestru zabytków objęto też inne zespoły przestrzenne: park zdrojowy, układ urbanistyczny części śródmieścia wywodzący się z lat 20. XVIII wieku, trzy forty z drugiej połowy XIX wieku i zespół zabudowań dawnej stoczni wraz z tzw. Basenem Północnym (obecnie zaadaptowanym na marinę).Według Studium uwarunkowań i kie­runków zagospodarowania przestrzen­nego miasta Świnoujście, uchwalonego

Na zdjęciach: fragment planu Świnoujścia z oznaczonym obszarem modernizacji (s. 6), brzeg morski i równoległy ciąg pieszy sprzed przebudowy (s. 7 u góry), promenada nadmorska i dom zdrojowy przed II wojną światową (s.7 pośrodku z lewej), promenada w Dzielnicy Nadmorskiej (s. 7 pośrodku z prawej i u dołu).

w lipcu 2002 roku, obszar pomiędzy promenadą a ciągiem pieszym, wzdłuż wydmy białej, znaj duje się w obszarze koncentracji zainwestowania turystycz­nego z ele mentami zieleni miejskiej, dla którego kierunek rozwoju zainwe­s towania miejskiego to nowe struk­tury przestrzenne. Nagrodzony zespół ciągów spacerowych, zło żony z prome­nady nadmorskiej w Świnoujściu i ciągu pieszego wzdłuż wydmy białej, jest objęty miejscowym planem zagospo­darowania przestrzennego. Przestrzeń publiczna, którą zgłoszono do konkursu, składa się z dwóch powiązanych ze sobą elementów zagospodarowania miasta. Jeden z nich stanowi promenada nadmorska – główny ciąg spacerowy Dzielnicy Nadmorskiej. Odrestaurowanie odcinka nawierzchni ciągu spacerowe­go, równoległego do ul. Uzdrowiskowej, polegało na wykonaniu kompozycji nawierzchni możliwej do kontynuowa­nia w dalszej części promenady oraz wprowadzeniu mebli ulicznych w stylu retro. Nową nawierzchnię wykonano z jasnych elementów drobnowymiaro­wych, pojawiła się też atrakcyjna zieleń 

Lokalizacja nagrodzonej przestrzeni

8 9

urządzona (nowe nasadzenia cisów, klonów, robinii akacjowej i in., zieleń w donicach ceramicznych i półkolistych kwietnikach) oraz nowe ławki, kosze na śmieci, dekoracyjne pachołki uliczne, żeliwne ruszty ochronne wokół drzew i nowe oświetlenie. Kolorystyka tej przestrzeni dobrze harmonizuje z obiek­tami wczasowymi powstałymi w tej części Dzielny Nadmorskiej. Przestrzeń została zagospodarowana kompleksowo w ramach I etapu inwestycji polegającej na odnowieniu części promenady i jej przedłużeniu. Obramowanie promena­dy tworzą: od strony północnej zieleń pokrywająca wydmy oraz – na krótkim jej odcinku – współczesna zabudowa hotelowo­pensjonatowa z usługami w parterach, od strony południowej budynki sanatoryjne i wypoczynkowe wzdłuż ul. Uzdrowiskowej, równoległej do promenady. Opisywane miejsce stanowi atrakcyj­ny fragment uzdrowiskowej Dzielnicy Nadmorskiej w Świnoujściu, który cieszy zarówno mieszkańców jak i turystów. W pobliżu muszli koncertowej na­

wierzchnia cigu spacerowego została odrestaurowana z wprowadzeniem we fragmentach materiałów naturalnych oraz mebli ulicznych, w części wschod­niej nato miast, wykonano – w miejsce gruntowej – nową nawierz chnię z jas-nych elementów drobno wymiarowych, atrakcyjną zieleń urządzoną, jak również nowe ławki i oświetlenie.Autorem projektu jest Pracownia Projek towa ABC z siedzibą w Świnoujściu.

Drugim elementem omawianej prze­strzeni jest ciąg pieszy wzdłuż wydmy białej. Równolegle do promenady zrealizowano deptak wzdłuż wydmy (odcinek zrealizowany pomiędzy osią ul. Nowowiejskiego i osią ul. Powstań­ców Śląskich) z punktami widokowymi, wejściami na plażę i oświetleniem oraz sanitariatami. Deptak zaprojektowano i wykonano w poszanowaniu walorów przyrodniczych i widokowych – deli­katna konstrukcja na słupach ciekawie wkom ponowuje się w krajobraz nad­morski. Oba ciągi spacerowe stanowią całość komunikacyjną, połączoną prostopadle

do nich zorientowanymi wejściami na plażę. Kolorystyka tej przestrzeni dobrze harmonizuje z obiektami wczasowymi powstałymi w tej części Dzielnicy Nadmorskiej. Nawierzchnię ciągu pieszego wzdłuż wydmy wykonano z tworzywa sztuczne­go w kolorze antracytu wraz ze schoda­mi zejściowymi, kładkami łukowymi dla osób niepełnosprawnych z barierkami oraz punktami widokowymi z ba lu­stradami i ławkami. Budowa obejmowała także wejścia na plażę o nawierzchni z tworzywa sztucznego w kolorze antracytu, wraz z pomostem wejściowym do sanitariatów, budowę oświetlenia ciągu pieszego oraz budowę sanitariatów przy wejściu na plażę. Autorem projektu jest Biuro Projektowo-Inżynierskie REDAN ze Szczecina.

Na zdjęciach: muszla koncertowa w sąsiedztwie promenady, miejsce letnich imprez kulturalnych (s. 8 u góry), fragmenty promenady nadmorskiej z elementami wyposażenia w obiekty małejarchitektury i oświetlenia (ss. 8–9 pośrodku), bu­dowa ciągu pieszego nie tylko stanowi atrakcję turystyczną, lecz chroni cenny przyrodniczo pas wydmowy (s. 9 u dołu).

ną kulturę wysoką i popularną – jak mówią inicjatorzy tego wydarzenia: „od Pendereckiego do hip–hopu”. W ramach Karuzeli, organizatorzy chcą pokazać nie tylko wartościowych, nie-zwykłych ludzi, ale także to, co świat ma do zaoferowa nia – najnowsze technologie, wystawy multimedialne, dzieła kultury, a wszyst ko to w interdyscyplinarnej, dynamicz nej i żywiołowej formule.

Powyższe zadania pomaga realizo­wać funkcjonujący bez zarzutu zespół ciągów spacerowych złożony z prome­nady nadmorskiej w Świnoujściu i ciągu pieszego wzdłuż wydmy białej, zapro­jektowany i wykonany w poszanowaniu walorów przyrodniczych i widokowych.

Świnoujście jest miastem tętniącym życiem nie tylko w sezonie letnim. Przyjezdni mogą korzystać z bardzo nowoczesnej bazy kuracyjnej w uzdrowisku i w większości ośrodków wypoczynkowych. W Świnoujściu można także cały rok korzystać z wielu dodatkowych atrakcji. Wystawy, koncerty, recitale, imprezy sportowe i rekreacyjne odby wają się bardzo często.

Promenada nadmorska stanowi główny ciąg spacerowy Dzielnicy Nadmorskiej, ale również – dzięki zlokalizowanej tuż przy niej muszli koncertowej – stano-wi scenerię festiwalu artystycznego studentów FAMA, festiwalu piosenki morskiej WIATRAK, festiwalu folkloru  pn. Uznamski Festiwal Muzyczny (niemiec ko­ polski) i inne.

Największym wydarzeniem kulturalnym w tej części miasta jest z pewnością projekt pn. Karuzela Cooltury. To przed­sięwzięcie polegające na spotkaniu w jednej przestrzeni najwybitniejszych artystów reprezentujących tak zwa­

10 11

PaRK ocalałYch W łoDzi

Nagrodę przyznano za konsekwentną realizację polityki przestrzennej miasta przez wpisanie nowych elementów w system zieleni miejskiej i współtworzenie tożsamości Łodzi

przez pielęgnowanie pamięci historycznej.

Budowa parku rozpoczęła się w 2004 roku w związku z przygotowaniami

do obchodów 60. rocznicy likwidacji łódzkiego getta. Na urządzenie parku przeznaczono nieużytkowane, czę­ściowo zagruzowane tereny dawnych szkółek miejskich w dolinie rzeki Łódki. Park ma powierzchnię 8,54 ha i jest usy­tuowany pomiędzy ulicami: Oblęgorską, Wojska Polskiego, Brzeską i ogródkami działkowymi przy ul. Źródłowej. Z punk­tu widzenia historii Łodzi położenie Parku Ocalałych jest znamienne. Po

pierwsze – powstał on w południowej części „starych” Bałut – dzielnicy miasta zamieszkiwanej do czasów II wojny świa­towej przez niezamożną ludność polską i żydowską. Po drugie – został założony w dolinie Łódki (rzeka ta wyznacza północną granicę parku), którą uznaje się za pierwszą „rodzicielską” rzekę Łodzi, wokół której skupione było pierwotne osadnictwo na tym terenie. Po trzecie – przylega do historycznej granicy getta, funkcjonującego w Łodzi w latach 1940–1944, gdzie więziono ponad 200 000

nie posadzić drzewo w parku. Drzewo to następnie zostaje przypisane tej osobie, co potwierdzają tabliczki granitowe z wygrawerowanymi imionami i nazwi­skami Osób Ocalałych oraz numerem drzewa, umieszczone wzdłuż głównej alei parkowej. Inicjatorką posadzenia drzew – jako symbolu zwycięstwa życia nad śmiercią, a jednocześnie znaku pa­mięci o ofiarach Holocaustu – jest Halina Elczewska – łodzianka, nauczycielka, która przeżyła koszmar getta i hitle­rowskich obozów koncentracyjnych. Pierwotnie koncepcja parku opierała się na idei stworzenia jednej dużej grupy drzew, symbolizujących kolumnę ludzi prowadzonych na zagładę. Dookoła masywu drzew miały się rozciągać puste błonia. Koncepcja uległa zmianie, gdy zdecydowano o zlokalizowaniu w parku Pomnika Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Do chwili obecnej na terenie parku posadzono i przypisano Ocalałym 530 drzew, które rosną w kilku wyraźnie wyodrębnionych skupiskach. W ten sposób park odcho­dzi od bolesnej dosłowności symboli martyrologii i celowo wykorzystuje ra­

dosny symbol życia i przetrwania, jakim jest drzewo.

Układ parku ma wyraźne założenie osio­we. Główną oś stanowi aleja im. Arnolda Mostowicza, która łączy dwa charakte­rystyczne, symboliczne elementy parku: Pomnik Polaków Ratujących Żydów w latach 1939–1945, wzniesiony według projektu Czesława Bieleckiego (z wygrawerowanymi imionami i nazwi­skami ponad 3350 osób odznaczonych przez Instytut Yad Vashem w Jerozoli­mie medalem „Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata” za pomoc udzieloną Żydom w czasie II wojny światowej) oraz znajdujący się na drugim końcu alei Kopiec Pamięci, o wysokości 8 m i średnicy podstawy 45 m. W pomniku zawarte zostały: gwiazda Dawida jako symbol narodu żydowskiego oraz orzeł wznoszący się do lotu, nawiązujący do polskiego godła. Pomnik odbija się w lustrze zbiornika wodnego. Na szczycie kopca natomiast zamonto­wano Ławkę Jana Karskiego – mosiężną rzeźbę autorstwa Karola Badyny, służącą odpoczynkowi i chwili kontemplacji – 

Żydów, następnie wywiezionych do obozów zagłady i tam wymordowanych. Spośród nich ocalało jedynie kilkanaście tysięcy. Poświęcony im Park Ocalałych nie jest objęty reżimami konserwatorski­mi wynikającymi z przepisów o ochronie zabytków (ochronie podlegają jedynie dwa dęby szypułkowe – pomniki przy­rody), ale stanowi ogniwo Zielonego Kręgu Tradycji i Kultury, zapisanego w planie ogólnym z 1993 roku i uchwa­lonym w 2010 roku Studium uwarun­kowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta. Stanowi ogniwo łączące tereny zieleni wokół Akademii Sztuk Pięknych, na których jest plano­wany Park Sztuki im. K. Kobro, z parkami Helenowskim i Staromiejskim.

Park Ocalałych, jeden z najmodszych parków Łodzi, wyróżnia na tle pozosta­łych 37 łódzkich parków idea oraz zasto­

sowana symbolika, widoczna w formie budowli wkomponowanych w otoczenie parkowe i obiektów małej architektury. Przede wszystkim Park Ocalałych wyko­rzystuje siłę i czytelność symbolu drze­wa dla upamiętnienia Żydów–łodzian oraz obywateli krajów europejskich pod okupacją niemiecką, którzy znaleźli się w czasie II wojny światowej w getcie w Łodzi. Zgodnie z założeniem pomy­słodawczyni i autorki koncepcji parku, każdy Żyd, który ocalał z getta (lub członek jego rodziny) może własnoręcz­

Na zdjęciach: usytuowanie parku w strukturze miasta (s. 10 u góry), Zielony Krąg Tradycji i Kultury tworzą tereny parkowe Łodzi – strzałka pokazuje lokalizację Parku Ocalałych (s. 10 u dołu po lewej), wyrys z aktualnego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Łodzi – strzałka wskazuje położenie Parku Ocalałych (s.10 u dołu po prawej), zagospodarowanie parku – stan z 2008 roku (s.11 u góry), tereny parku przed i w trakcie realizacji inwetycji (s. 11 pośrodku).

12 13

którą ocienia Dąb Pamięci. Przestrzeń pomiędzy znajdującym się u stóp po­mnika widokowym zbiornikiem na rzece Łódce a kopcem, wypełniają gęsto po­sadzone drzewa Ocalałych (dęby, klony, lipy, brzozy, graby, buki, sosny, świerki, modrzewie), symbolizujące kolumny ludzi idące na zagładę. Wzdłuż wyło­żonej kostką granitową alei A. Mosto­wicza umieszczono tablice z imionami i nazwiskami Ocalałych oraz numerami ich drzewek. Drugą, poprzeczną osią kompozycyjną jest droga wjazdowa od strony ulicy Wojska Polskiego. Docelowo ulica ta ma ulec poszerzeniu, stąd wyco­fanie trwałego zagospodarowania parku w kierunku południowym.

Nieopodal zbiornika i pomnika usy­tuowano obelisk (projektu Zbigniewa Dudka) upamiętniający działalność Rady Pomocy Żydom „Żegota” – jedynej orga­nizacji na terenie okupowanej Europy, która programowo ratowała Żydów przed zagładą. Na terenie parku, pod jednym z dwóch pomnikowych dębów szypułkowych, znajduje się obelisk upamiętniający tragiczne wydarzenia

Na zdjeciach: Pomnik Polaków Ratujących Żydów ­ proj. Cz. Bielecki (s. 12 u góry), Drzewa Pamięci sadzone przez Ocalałych tworzą zwarte grupy zieleni (s. 12 pośrodku z lewej), oś parkową zamyka pomnik (s. 12 pośrodku z prawej), Kopiec Pamięci (s. 12 u dołu wyżej) z umieszczoną na szczycie Ławeczką Jana Karskiego - proj. K. Bady­na (s. 12 u dołu niżej); wzdłuż alei A. Mostowicza umieszczono płytki z nazwiskami Ocalałych oraz numerami drzewek (s. 13 u góry), obelisk – proj. Z. Dudek – upamiętniający działalność Rady Pomocy Żydom „Żegota” (s. 13 pośrodku z lewej), Centrum Dialogu – proj. IMB Asymetria i TEQUM (s. 13 pośrodku z prawej), przestrzeń parku po­rządkują osie komunikacyjne i widokowe (s. 13 u dołu).

lat 1940­1944, wyjaśniający ideę parku w czterech językach: polskim, angiel­skim, hebrajskim i jidysz.

Teren, na którym powstał park, był obszarem zdegradowanym, częściowo porzuconym, z pewnością źle zagospo­darowanym i prowokującym do dalszej dewastacji. Realizacja Parku Ocalałych obejmowała prace porządkowe (rozbiór­ki, usuwanie gruzu i odpadów), rekul­tywację i właściwe zagospodarowanie terenu, tj. urządzenie zieleni wysokiej i niskiej, budowę układu komunikacyj­nego, parkingów, oświetlenia, stawu widokowego na Łódce, Kopca Pamięci, Pomnika Polaków Ratujących Żydów oraz pozostałych elementów małej architektury. Prace te zostały wykonane w latach 2004­2009. Nowy teren zieleni bardzo wydatnie wpłynął na poprawę estetyki krajobrazu oraz warunków

środowiska, stając się narzędziem re­habilitacji tej części Bałut. Park świetnie wpisuje się w istniejący ciąg obszarów zieleni publicznej położonych wzdłuż doliny Łódki, tworzy oryginalną po­zytywną jakość w sensie materialnym (jest nową atrakcją turystyczną Łodzi, kreującą pozytywny wizerunek mia­sta) i psychologicznym. Został również zaakceptowany przez lokalną społecz­ność, stając się miejscem codziennego odpoczynku łodzian oraz corocznych spotkań Osób Ocalałych z Litzmann­stadt Ghetto, przyjeżdżających do Łodzi z całego świata.

Park, jak wspomniano, pełni funkcję memorialną i edukacyjną oraz, jako uzupełniające, rekreacyjną i przyrodniczą. Park od strony północnej i zachodniej otoczony jest zabudową wielorodzinną, od strony wschodniej zabudową jednoro­dzinną a od południa ogrodami działko­wymi, za którymi jest Park Helenowski. Park użytkowany jest codziennie przez mieszkańców miasta jako miejsce space­rów oraz zwiedzany przez zorganizowane grupy młodzieży polskiej i zagranicznej

w ramach realizowanego programu „Dia­log”. Teren parku jest ogólnie dostępny dla osób niepełnosprawnych.

W ramach II etapu realizacji inwestycji, wzdłuż alei, po jej wschodniej stronie, powstaje budynek Centrum Dialogu, w którym odbywać się będą liczne międzynarodowe imprezy naukowe i kul­turalne, w tym plenerowe, wykorzystu­jące przestrzeń parku. Kamień węgielny uroczyście wmurowano 24 listopada 2008 roku, akt erekcyjny budowy podpi­sali prezydent Łodzi i izraelski biznesmen Mordechay Zisser, jeden z fundatorów centrum. Nowo powstały budynek bę­dzie niewysoki a jego bryła swoją fakturą i kompozycją zintegruje się z parkiem. Wewnątrz znajdzie się m.in. sala historii, galeria, ogród zimowy oraz pokoje warsz­tatowe, gdzie będą się odbywać różnego typu prezentacje dla młodzieży. Koszt

oraz terenu parkingów i zieleni dookoła nastąpi w 2011 roku.Park realizowany jest w ramach wielo­letniego programu inwestycyjnego ze środków budżetowych Łodzi, Regional­nego Programu Operacyjnego Woje­wództwa Łódzkiego na lata 2007–2013 oraz przekazanych przez sponsorów. Koszt budowy I etapu parku (zakończo­ny w 2009 roku), łącznie z pomnikiem, zbiornikiem wodnym, renowacją rzeki Łódki wyniósł 7,2 mln zł.

Autorki koncepcji i projektu parku: Grażyna Ojrzyńska i Monika Reppel­­Michnowska.

budowy centrum przekroczy 12,5 mln zł. Obiekt zaprojektowały krakowskie firmy IMB Asymetria i TEQUM. Wokół budynku założony zostanie ogród różany, wrzosowisko oraz poja­wią się elementy wodne. Połączą one bryłę Centrum z przestrzenią parku. Wśród istniejących starych drzew, są dwa pomniki przyrody, dęby szypuł­kowe, relikty lasu Kusy Kąt. Oddanie do użytku Centrum Dialogu, obiektu edukacyjno­badawczo­kulturalnego,

14 15

Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego mieści się w XVIII­wiecznej,

barokowej kamienicy w rynku Kamiennej Góry, miasta założonego w 1249 roku. Obszar zgłaszanej przestrzeni publicznej znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej, wobec czego działalność inwestycyjna musi być uzgadniana z Państwową Służbą Ochrony Zabytków. Na omawianym obszarze obowiązuje Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, a przestrzeń publiczna zgłaszana we wniosku obejmuje kwartały zabudowy ograniczone placem Wolności, placem Browarowym i ul. Muzealną; granicę północnozachodnią stanowi ul. Spacerowa.

Obszar pełni funkcję mieszkalną (zabudowa wielorodzinna), usługową

(zlokalizowaną głównie w parterach), edukacyjną (Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego) i komunikacyjną (głównie dla ruchu pieszego).

Analizowana  przestrzeń wchodzi w skład zwartej struktury urbanistycz­nej – tkanki miejskiej Starego Miasta w Kamiennej Górze. Centralnym jego punktem jest plac Wolności (rynek) o wymiarach 80 × 70 × 75 × 65 m,  z którego odchodzi pięć ulic. Zwartą zabudowę miejską, oprócz placu Wolności, uzupełniają: park zlokalizowany przy al. Wojska Polskiego, plac Grunwaldzki, z  budynkiem Ratusza Miejskiego, oraz kościół pw. św. Piotra i Pawła w południowo­zachodniej części Starego Miasta.

Istnienie muzeum wiąże się z tra­dycjami tkackimi charakterystycznymi dla obszaru Sudetów Zachodnich i Środkowych. Miasto leżało bowiem na szlaku handlu płótnami wiodącym aż na Bliski Wschód i dalej do Indii. Szczególnie ważnym surowcem był

len, którego jakość ceniona była daleko poza obszarem Europy.

Budynek główny muzeum wraz z oficyną posiada trzy skrzydła ułożone w kształcie litery „U”, które razem tworzą zamknięty dziedziniec dostępny poprzez bramę przejazdową od strony ul. Muzealnej. Korpus główny oficyny (skrzydło zachodnie) jest założony na rzucie trapezu. W osi elewacji, od strony dziedzińca znajduje się wejście na pierwsze piętro oraz galeria otoczona balustradą. Dziedziniec przykryty jest szklanym dachem. Zadaszenie dziedzińca zaprojektowano w ten sposób, że konstrukcję postawiono na istniejących murach. Granice przekrycia ustalono w liniach kalenic skrzydeł bocznych, aby zachować ciągłość połaci dachu i przeszklenia, przeprojektowano geometrię dachu.

oToczenie MUzeUM TKacTWa DolnoŚląSKiego W KaMienneJ góRze

Wyróżnienie przyznano za dostrzeżenie potencjału drzemiącego w niedostrzeganym dotąd otoczeniu eksponowanych przestrzeni miejskich i konsekwentną oraz płynną rozbudowę

wsystemu przestrzeni publicznych.

Na zdjęciach: położenie muzeum względem centrum miasta: linią przerywaną zaznaczono przestrzeń publiczną związaną z obiektem muzealnym (s.14 u góry), wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (s. 14 po lewej wyżej), wyrys z planu miejscowego obejmującego przestrzeń wokół muzeum (s. 14 po lewen niżej), plac Browarny przed (s 15 pośrodku po lewej) i po (s.15 pośrodku po prawej) wykonaniu robót, fasada muzeum przed (s. 15 u dołu z lewej) i po (s. 15 u dołu z prawe) ukończeniu robót.

W miejscu, gdzie zachodnie skrzydło oficyny styka się z budynkiem głów nym muzeum, zaprojektowano wbudowanie dźwigu osobowego. Dzięki zasto­sowaniu urządzenia z kabiną prze­lotową dźwig obsługiwać będzie wszystkie poziomy użytkowe oficyny i muzeum (bez piwnicy i strychu), a także możliwa będzie swobodna

komunikacja pomiędzy poziomami muzeum i oficyny.

Część południowo-wschodnia placu zamknięta jest zwartą zabudową wielorodzinną z usługami. Kamienice od strony placu Wolności (północna pierzeja) wpisane są do rejestru zabytków. Większość kamienic pochodzi z XVIII w. i była przebudowywana w pocz. XIX w.

Dzięki przeprowadzonej rewitalizacji w sposób naturalny wykrystalizowała się zupełnie nowa przestrzeń publiczna, przez co najmniej interesująca część Starego Miasta stała się impulsem do prac nad rewitalizacją całego obszaru centrum oraz korekty Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego.

Nowe oblicze muzealnej oficyny jest teraz jedną z największych atrakcji w Kamiennej Górze. Miejsce to jest także przykładem na to, iż przestrzeń publiczna potrafi wykreować się sama, niezależnie od założonych rozwiązań planistycznych. W tym przypadku do ożywienia zaniedbanego skrawka miasta wystarczyły jedynie prace poprawiające estetykę i funkcjonalność 

oficyny. Dodatkowym atutem nowo powstałej przestrzeni publicznej jest częściowe odciążenie i przeniesienie ruchu pieszego z placu Wolności oraz ul. A. Mickiewicza.

Zagospodarowanie przestrzeni publicznej wokół kompleksu Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego w Kamiennej Górze wiązało się z realizacją projektu pt. „Rewitalizacja unikatowego zespołu tkackiego w Kamiennej Górze” zgłoszonym przez Gminą Miejską Kamienna Góra.

Projektantem zadaszenia oficyny był arch. Cezariusz Fryc, Pracownia Projektowania i Usług Budowlanych we Wrocławiu.

16 17

PRoMenaDa na BUlWaRze naDMoRSKiM oRaz Plac zaBaW i Baza RaToWniKóW na PlażY MieJSKieJ W gDYni

Wyróżnienie przyznano za wzbogacenie oferty programowej zaniedbanej wcześniej, a intensywnie wykorzystywanej części miasta i stworzenie elementu podnoszącego

jakość całej strefy nadbrzeżnej; dającego jednocześnie podstawy do rozbudowy systemu centralnych przestrzeni publicznych miasta.

Bulwar Nadmorski znajduje się u podnóża Kamiennej Góry,

w rejonie, gdzie w początkach XX wieku zaczęło rozwijać się pierwsze polskie kąpielisko morskie, w granicach zespołu urba nistycznego Kamiennej Góry wpisanego w 1985 roku do rejestru zabytków. Na tym terenie występuje zakaz lokalizacji obiektów depre c jo­nujących czynną i bierną ekspozycję zespołu zabytkowego. Obszar leży w granicach pasa technicznego brzegu morskiego, stanowiącego część pasa nadbrzeż nego, co wymaga zastosowania rozwiązań określonych Prawem wodnym.

Bulwar i jego otoczenie obejmuje fragment głównej przestrzeni publicznej Gdyni – stanowi część Nadmorskiej Strefy Prestiżu Miejskiego. Leży przy ulubionej trasie spacerowej

mieszkańców Gdyni i turystów, prowadzącej od Skweru Kościuszki, przez Park Rady Europy i Bulwar Nadmorski im. Feliksa Nowowiejskiego rozciągający się u podnóża Kamiennej Góry. Przedsięwzięcie składa się z trzech elementów, które tworzą całość  i w nowoczesny oraz funkcjonalny sposób ułatwiają i uatrakcyjniają korzystanie z nadmorskiej przestrzeni publicznej. Są to: Promenada na Bulwarze Nadmorskim im. Feliksa Nowowiejskiego, plac zabaw dla dzieci na Plaży Miejskiej, baza gdyńskich ratowników z zapleczem sanitarnym na Plaży Miejskiej. Obiekty te zlokalizowane są blisko siebie, a elementami stanowiącymi ramy łączące je przestrzennie w całość są trapy z drewna sosnowego. Trapy wiążą prezentowaną przestrzeń – promenadę, plac zabaw, a także bazę ratowników z głównym ciągiem spacerowym – Bulwarem Nadmorskim oraz z pobliską gdyńską mariną. Zapewniają komfor­towe poruszanie się użytkownikom, szczególnie rodzicom z wózkami oraz osobom niepełnosprawnym i starszym.

Promenadę podkreśla rząd 30 pa­rasoli, które doskonale komponują się z nadmorskim krajobrazem oraz sąsiadującymi budynkami przy­plażowymi. Oprócz funkcji użytkowych, stanowią element znakomicie aran­żujący nadmorską przestrzeń, budując wyjątkowy, niepowtarzalny nastrój. Konstrukcja ich zadaszenia wykonana jest z elementów stalowych, w formie statkowego takielunku. Mocowanie po­krycia materiałowego z jasnego płótna, kojarzącego się z tkaniną używaną do szycia żagli, wykonane jest m.in. przy pomocy szekli i kabłąków. Na odcinku 220 metrów wykonana została posadzka z granitowej kostki w kolorze jasnoszarym z wstawkami z kostki czerwonej.

Plac zabaw dla dzieci zaprojektowano w nawiązaniu do istniejącego

zagospodarowania Bulwaru Nad­morskiego oraz plaży. Zastosowano materiały i elementy, dzięki którym nowa przestrzeń nawiązuje domor skiego charakteru miasta. Usytuowanie placu zabaw na piaszczystej, pełnej słońca gdyńskiej plaży sprawia, że jest to miejsce, gdzie chętnie spędzają czas nie tylko dzieci, ale i ich opiekunowie.

Baza ratowników znajduje się ok. 50 m od linii wody. Jest to nowoczesny obiekt, o pełnej ekspresji formie, harmonijnie wkomponowany w nadmorski krajobraz. Baza ratowników nie tylko poprzez swoje funkcje, lecz także poprzez unikalną architekturę podnosi jakość przestrzeni publicznej.

Inwestycję w całości finansowała Gmina Miasta Gdyni.

Autorem projektu jest arch. Jacek Droszcz, a wykonawcą, wybrane w przetargu, Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe MARBUD – Ryszard Marcinkiewicz.

Na zdjęciach: położenie opisywanych inwestycji względem terenów portowych Gdyni (s. 16 u góry), zdjęcie lotnicze terenu zagospodarowania (s. 16 pośrodku), promenada widziana od strony plaży miejskiej (s. 16 u dołu), charakterystyczne parasole imitujące konstrukcję ożaglowania ­ widok z promenady

w kierunku morza (s. 17 u góry), plaża miejska i marina sąsiadujące z Bulwarem Nadmorskim (s. 17 pośrodku z lewej), baza ratowników w sąsiedztewie promenady (s. 17 pośrodku po prawej), plac zabaw na plaży miejskiej (s. 17 u dołu).

18 19

TeRenY zieleni TWoRzące KoRYTaRze eKologiczne Dla oSieDli MieSzKanioWYch W PUłaWach

Wyróżnienie przyznano za stworzenie nowego elementu krystalizującego układ przestrzenny osiedla i podniesienie jakości życia mieszkańców przez kreowanie przestrzeni społecznych przekraczających

powszechne standardy oraz tworzenie miejsc codziennej rekreacji.

Przedmiotem zadania inwestycyjnego była kompleksowa rewitalizacja

zde gra dowanych terenów miejskich, dzięki której obszarom tym zostały przy wrócone właściwe funkcje

Założeniem projektu było powiązanie parku i 3 skwerów o różnym programie użytkowym  zielonym korytarzem – przyjaznym dla mieszkańców miasta: (1) Park Solidarności o powierzchni 3,2 ha wraz ze skwerem im. ks. J. Popiełuszki pełniący funkcję rekreacyjno­sportowo­wypoczynkową. Autorem projektu jest Pracownia Projektowa Architektury Krajobrazu „Przestrzeń” Anna Śniegucka-Pawłowska z siedzibą w Warszawie. (2) Skwer przy ul. Polnej, położony w obrębie osiedla mieszkaniowego o dużej intensywności zabudowy (po wierzchnia 0,25 ha), który został zagospodarowany zielenią niską i średnią z wprowadzeniem rabaty kwietnej; całość dopełniają elementy małej architektury, siłownia na po­wietrzu oraz stylowe oświetlenie. Autorem projektu jest Landmark Pracownia Architektury Krajobrazu Magdalena Słowik­Junko z siedzibą w Opolu Lubelskim. (3) Skwer przy ul. Skłodowskiej – teren w zarządzie Puławskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Projekt modernizacji został zrealizowany przy udziale i współpracy gminy Miasta

Puławy i dofinansowany ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środo­wiska i Gospodarki Wodnej m. Puławy. Projekt przewidywał zagospodarowa­nie placu jako miejsca rekreacyjno­-wypoczynkowego dla mieszkańców przyległych osiedli w powiązaniu organizacyjnym i wizualnym z zaprojek­towanym ciągiem pieszo­rowerowym. (4) Skwer przy al. Partyzantów – teren położony między budynkami miesz­kalnymi i Halą Sportową o powierzchni 0,23 ha, o charakterze rekreacyjno­wy­poczynkowym. Autorem projektu jest PPUH Bono Bożena Wójcik z siedzibą w Kazimierzu Dolnym. (5) Ciąg pieszo–rowerowy pomiędzy Halą Sportową MOSiR a Parkiem Soli­darności o długości ok. 700 m łączący wszystkie wymienione tereny zieleni. Teren zmodernizowany w 2008 roku z wprowadzeniem zieleni niskiej, śred­

gospodarcze, edukacyjne, rekreacyjno­wypoczynkowe, turystyczne i spo­łeczne. Podjęte w projekcie działania rewitalizacyjne przyczyniły się do po prawy ładu przestrzennego,

funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznej, wizerunku miasta, jakości życia osób mieszkających w sąsiedztwie rewitalizowanych terenów, a także do rozwoju życia kulturalnego w mieście.

niej i wysokiej oraz elementów małej architektury m.in. oświetlenia, ławek, koszy na śmieci. Projekt opracowany przez firmę Projektowanie Dróg i Ulic  z siedzibą w Lublinie.

Prze budowa Parku Solidarności objęła modyfikację ukształtowania terenu, całkowitą zmianę układu komu­nikacyjnego, wprowadzono zróż ni­cowane oświetlenie nawiązujące do nowych form małej architektury, wybu­dowano nowoczesne boiska sportowe, utworzono dwa place za baw dla dzieci, przebudowano układ zieleni, wzbogaca­jąc ją o no we gatunki, odmiany i zespoły.

Park jest stale monitorowany przez zain­stalowane dwie kamery wizyjne.W podobnym zakresie przebudowa­no ciąg pieszy ze ścieżką rowerową stanowiące łącznik pomiędzy parkiem i skwerami miejskimi przy ul. Polnej, Skłodowskiej i al. Partyzantów.

Inwestycja (2007–2008) była  sfinanso­wana z budżetu miasta i  Wojewódzkie­go i Gminnego FOŚiGW.

Na zdjęciach: wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta oraz wyrys z planu miejsco wego – loka­lizację terenów objętych projektem zaznaczono czerwoną linią (s. 18 u góry), skwer przy ul. Polnej sprzed wykonania robót (s. 18 u dołu po lewej), Park Solidarności przed nowym zagospo­darowaniem (s. 18. pośrodku). Po prawej stronie zdjęcia terenów po modernizacji: Park Solidar­

ności (s. 19 u góry po prawej), skwer przy al. Partyzantów, skwer przy ul. Skłodowskiej, skwer przy ul. Polnej (s. 19 kolejno w środku) oraz Park Soli dar ności (s. 19 u dołu), elementy nowego zagospodarowania obejmują nie tylko zieleń, lecz także realizację ozdobnych nawierzchni, obiektów małej architektury, nowoczesnego oświetlenia itp.

2120

Plac WolnoŚci W DYgoWieWyróżnienie przyznano za odkrycie potencjału miejsca i prawidłowe jego zagospodarowanie

dla potrzeb społeczności lokalnych, nadając tym samym nowy charakter miejscowości.

Pomysł zagospodarowania placu Wolności w Dygowie zrodził się 

już na początku 2002 roku. Niebawem gmina przystąpiła do projektu zagos podarowania terenu. Jednym z głów nych powodów skłaniającym do realizacji przedsięwzięcia były duże dysproporcje w dostępności do infrastruktury społeczno­kultu­rowej pomiędzy mieszkańcami ob szarów wiejskich i miejskich. Inwestycje związane z infrastrukturą społeczno­kulturową zapobiegają marginalizacji społecznej mieszkańców z terenów wiejskich.

Plac Wolności jest centralnym punktem w miejscowości Dygowo. Służy on mieszkańcom jako miejsce spotkań przy różnego rodzaju imprezach kulturowych, obchodach, uroczystościach, świętach itp. Plac

ten jest również miejscem postoju dla przejeżdżających i zwiedzających miejscowość turystów, która znajduje się na trasie turystycznej (Wałcz – Ustronie Morskie). Dodatkowym atutem tego terenu jest zlokalizowany w pobliżu placu kościół. Realizacja przedsięwzięcia pozwoliła wyeksponować i dostosować pozostałą zabudowę placu do stylu gotyckiego kościoła. Zagospodarowanie placu jako miejsca centralnego wsi poprzez jego odnowę, dostosowanie tego miejsca do walorów zabytkowych kościoła pozytywnie wpływa na podniesienie atrakcyjności kulturowej

i turystycznej wsi, oraz dodatkowo pozwala na zachowanie istniejących zabytków odziedziczonych z wcześniejszego okresu. Teren, na którym jest zlokalizowany projekt leży w bliskim sąsiedztwie obszarów objętych ekologiczną siecią Natura 2000 (Dorzecze Parsęty i Trzebiatowsko­Kołobrzeski Pas Nadmorski).

Cele osiągnięte dzięki realizacji przedsięwzięcia: wzrost estetyki miejscowości, wzrost zadowolenia mieszkańców, wyrównanie dysproporcji w dostępie do infrastruktury społeczno­

kulturowej, wzrost poziomu życia mieszkańców gminy, wzrost liczby turystów odwiedzających miejscowość, integracja lokalnej społeczności.

Inwestycja została dofinansowana w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego dla projektu: „Zagospodarowanie i ukształtowanie centrum wsi poprzez przebudowę placu Wolności w Dygowie”.

KoMPleKS DYDaKTYczno-SPoRToWY W KleSzczoWie

Plac MieJSKi PRzeD RaTUSzeM oRaz PaRK W legionoWie

W skład kompleksu, który zajmuje powierzchnię 2,4 ha, wcho-dzi plac główny z fontanną (dziedziniec), obiektami małej architektury i zielenią oraz następujące obiekty: gimnazjum i liceum, internat z funkcją hotelu, pomieszczenia administracji i biblioteki, a ponadto centrum kultury i część sportowa w obiek cie zamkniętym (m.in. hala sportowa, gabinety odno­wy biologicznej, sale do gier, baseny) oraz na zewnątrz (pełno­wymiarowe boisko piłkarskie ze sztuczną, podgrzewaną mura wą o standardach określonych przepisami FIFA, sezonowe, sztuczne lodowisko z zadaszeniem i trybunami, które w okresie letnim będzie wykorzystywane jako plac do jazdy na rolkach lub plac do

organizowania imprez okolicznościowych, koncertów i spotkań). Kompleks funkcjonuje od 1 września 2009 roku. Wytworzenie nowoczesnego centrum gminy jest jedną z form wzbogacenia układu przestrzennego gminy Kleszczów. Gmina Kleszczów jest w trakcie tworzenia spójnej koncepcji zagospodarowania terenu uwzględniającej wykorzystanie wód termalnych w pobliżu istniejącego kompleksu. Rozwój funkcji leczniczych i rekreacyjnych będzie następował w kilku etapach. Gmina zainwestuje w stworzenie terenów zielonych, parków, skwe rów oraz niezbędnej infrastruktury towarzyszącej.

Kompleks został zrealizowany według projektu firmy NOW Biuro Architektoniczne w Łodzi (arch. Włodzimierz Nowakowski).

Przed nowo wybudowanym budynkiem Ratusza powstał plac miejski, powiązany z pierzeją ul. Piłsudskiego, głównej ulicy miasta, łączącej najstarszą część Legionowa z nowymi rejonami mieszkaniowymi. Pobliskie rondo otacza wysoka zabudowa mieszkaniowa, supermarket i szkoła co spowodowało, że plac ten został wydzielony z przestrzeni ulicy poprzez łukową arkadę wieży zegarowej.  Ściany placu tworzą dwa „skrzydła” Ratusza. Zamknięcie placu stanowi przeszklone atrium, przez które widać zieleń Parku. Łączy ono oba „skrzydła”– jest jednocześnie holem wejściowym do Ratusza i strefą wiążącą przestrzeń placu miejskiego z placem i przestrzenią otwartą powiązaną z parkiem

miejskim, powstałym na piaszczystych terenach wydmowych pokrytych lasem sosnowym. Ele gancki, reprezentacyjny charakter placu podkreśla spec jalny rysunek posadzki z płaszczyzną prowadzącą do wejścia z kostki granitowej, iluminowana fontanna, wyeksponowane, pod­świetlone istniejące drzewa, oświetlenie, ławki. W parku zreali­zowano plac zabaw dla dzieci, altanę, amfiteatr z możliwością wykorzystania zaplecza sali widowiskowej w budynku.Realizacja (2006-2009) według projektu PPiP - Pracownia Projektowa Janusz Pachowski.

Na zdjęciach: plac Wolności z fontanną (pomnikiem łososia), wyposażony w ozdobną posadzkę i meble uliczne służy mieszkańcom za miejsce spotkań. 

22 23

PaRK PółnocnY W SoPocie RYneK W URzęDoWienoWe cenTRUM MiaSTeczKa ReJoWiec faBRYcznY

zagoSPoDaRoWanie ReKReacYJne WSi SMęToWo gRaniczne

Rejowiec Fabryczny uzyskał prawa miejskie w 1962 roku, a jego rozwój wiązał się z zakładami przemysłu cementow ni czego. Prze­strzeń publiczna miasta, wraz z ważniejszymi obiek tami admini­stracyjnymi, edukacji i sportu, rozwinęła się głównie na terenie założenia dworsko-parkowego o pow. 5,9 ha, z końca XIX wieku, wpisanego obecnie do wojewódzkiej ewidencji zabytków.Na terenach tych powstała strefa usług publicznych wraz z wypo­sażeniem oraz towarzyszące jej odpowiednie parkingi i dojazdy.

W ramach przeprowadzonych działań zagospodarowano parki miejskie Stajne­Polesie i Dębinka i wyposażono je w urządzenia rekreacyjne, parkingi oraz zapewniono dojazd i chodnik do strefy usług publicznych. W sąsiedztwie parków i urządzeń sportowych zlokalizowano parking na 48 miejsc a przy budynku Urzędu Mia­sta wyznaczono miejsca postojowe dla 27 samochodów. Kolejne elementy zagospodarowania realizowano w oparciu o finansowa­nie z programów unijnych, w tym: programu SAPARD, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Norweskiego Instrumentu Finanso­wego i ZPORR. Kolejne inwestycje w obszarze centrum realizują zasadniczy cel strategii rozwoju miasta, którym jest pełnienie przez Rejowiec funkcji lokalnego osrodka administracyjno-usłu­gowo­handlowego.

Ideą projektu była poprawa wizerunku miejsc publicznych w centrum wsi Smętowo Graniczne poprzez utworzenie te­renów zieleni wzdłuż ulicy Gdańskiej, Dworcowej, Kolejowej, Starogardzkiej i usytuowanie na nich m.in. nowych ławeczek i koszy na odpady, trzypoziomowych kwietników na pelargonie, posadzenie kwiatów rabatowych, urządzenie nowych trawników,

wyposażenie placu zabaw dla dzieci, wykonanie nowego, ozdob­nego oświetlenia wzdłuż głównych ulic. Tereny, które zostały zagospodarowane, do niedawna były zaniedbane, zarośnięte i psuły ogólny wizerunek miejscowości. Dzięki staraniom władz gminy mieszkańcy zyskali nowe miejsca rekreacyjne, a sami aktywnie uczestniczą ich utrzymaniu. Przykład Smętowa, siedziby gminy, spowodował, że mieszkańcy okolicznych wsi zaczęli lepiej dbać o estetykę swojego otoczenia, m.in. poprzez sadzenie kwiatów przy swoich posesjach, wzdłuż chodników i płotów. Działania władz gminy dowodzą, że podnoszenie jakości wiejskiej przestrzeni publicznej znajduje akceptację lokalnej społeczności i gotowość partycypacji w jej urządzaniu i pielęgnacji. 

Park rozciąga się od Grand Hotelu do potoku Swelina, który stanowi granicę Sopotu z Gdynią. Powstał jako park kuracyjny w pierwszej połowie XIX wieku i od tego czasu był kilkukrotnie przekształcany i powiększany, obecny układ i wygląd uzyskał w 2009 roku. Jego wartością są cenne przyrodniczo obszary: zalesiona skarpa sopocka łączy się z terenami bagnistymi a te z kolei przylegają do wydm, plaży i brzegu morskiego Zatoki

Gdańskiej. W parku występuje ponad 60 gatunków drzew, co decyduje o wartości tego cennego zespołu przyrodniczego i krajobrazowego miasta. W ramach projektu zrealizowano wiele nowych nasadzeń drzew, wybudowano nowe obiekty, m.in.: brukowane ciągi piesze, ścieżkę dla rolkarzy, ścieżkę rowerową, drewniane pomosty i platformy edukacyjne, elementy małej architektury. Inwestycja była finansowana w 50% z RPO WP a w 50% ze środków budżetu miasta Sopot. Projektantami Rewaloryzacji Parku Północnego w Sopocie były pracownie: Europrojekt Gdańsk Sp. z o. o., Pracownia Projektowa Zagospodarowania Terenów Zieleni PePeZet z Gdyni oraz studenci Sopockiej Szkoły Wyższej.

Historia rynku w Urzędowie sięga założenia miasta w XIV wieku. Dzisiaj układ urbanistyczny miejscowości wraz z rynkiem jest ob­jęty ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków. Otoczenie rynku tworzy zabudowa z okresu międzywojennego i powojenna, ale sam rynek znajduje się w historycznym miej­scu, będąc nadal centralnym placem miasta i pełniąc funkcje usługowo­handlowe, komunikacyjne i integracyjno­wypoczyn­kowe; w sumie przestrzeń publiczną placu charakteryzuje wysoki 

stopień intensywności użytkowania. Przeprowadzone prace mo­dernizacyjne objęły m.in. wymianę zieleni oraz nawierzchni placu z asfaltowej na kostkę brukową. Zastąpiono stare maszty i słupy oświetleniowe nowymi. Teren został wzbogacony o elementy małej architektury: dwie fontanny oraz pomnik upamiętniający 600­lecie powstania miasta.Pierwszy etap inwestycji, obejmujący głównie odnowę skweru, współfinansowany był z funduszy unijnych (Sektorowy Pro­gram Operacyjny). Drugi etap odnowy placu centralnego został zrealizowany ze środków własnych gminy. Inwestycja przyczyniła się do podniesienia walorów estetycznych miejscowości oraz uporządkowania terenów zielonych. Autorem projektu realizacji jest Arkadia Studio Projektowe Anna Moroz.

24 25

ReWaloRYzacJa zieleniciągU Ulic W PoznaniU

Ciąg ulic Solna, Wolnica, Małe Garbary to jedna z głównych arterii komunikacyjnych Poznania, leżąca w samym jego sercu i okalająca Stary Rynek od strony północnej. Każda z ulic posiada cztery pasy ruchu, szeroki pas rozdziału oraz trasę tramwajową łączącą wschodnią i zachodnią część miasta. Zieleń w pasie roz­działu uzyskała swobodną kompozycję, niezwykle urozmaiconą

i atrakcyjną o każdej porze roku. Składa się ona zarówno z zieleni wysokiej: drzew, krzewów liściastych i iglastych, bylin jak i roślin cebulowych, wraz z niewielkimi elementami małej architektury w postaci murków oraz ozdobnych opasek brukowych. Krzewy oraz większość powierzchni trawiastych, także zielone torowi­sko, wyposażone są w systemy automatycznego nawadniania. Dzięki takiemu zagospodarowaniu uzyskano m.in. urozmaicenie przestrzeni miejskiej, poprawę mikroklimatu, wytłumienie hałasu, poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Realizacja została sfinansowana w 75% z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a w 25% z budżetu miasta.

URoczYSTe WRęczenie nagRóD i DYPloMóW

Uroczystość wręczenia nagród i dyplomów laureatom IV edycji konkursu na najlepiej zagospodarowaną prze strzeń publiczną odbyła się w czasie Kongresu Miast Polskich, 16 września 2010 roku w Kaliszu.

Najważniejszym, wstępnym warunkiem postępu w sferze gospodarki przestrzennej jest reforma prawa. Jej głównym ce­lem powinna być realizacja przez rząd i samorządy terytorialne kompleksowej polityki przestrzennej, w tym kontroli i koordynacji procesów urbanizacyjnych. Reforma prawa winna zagwaranto­wać skuteczną ochronę interesu publicznego, w szczególności ładu przestrzennego oraz interesów podmiotów prywatnych (właścicieli, inwestorów i użytkowników), ochronę wartości kulturowych i przyrodniczych, tworzenie właściwych warunków życia oraz funkcjonowania osadnictwa, koniecznych dla rozwoju społecznego i gospodarczego, w tym dla prawidłowego dzia­łania mechanizmów rynkowych oraz aktywności inwestorów i przedsiębiorców. Przeprowadzenie koniecznej reformy jest możliwe jedynie poprzez kompleksowe działania rządu i Sejmu, przy zachowaniu pięciu podstawowych priorytetów: •  Ochrona szeroko rozumianego interesu publicznego, w tym 

troska o przestrzenie publiczne – ważne dla budowy więzi społecznych i tożsamości; ochrona środowiska i zapewnienie określonych standardów życia mieszkańcom miast. •  Zbudowanie sprawnego systemu planowania przestrzen­

nego (jako podstawowego instrumentu polityki przestrzennej władz publicznych): krajo wego, regionalnego, obejmującego obszar całego województwa i jego obszarów funkcjonalnych (zwłaszcza metropolii) oraz lokalnego, definiującego strategię rozwoju i zagospodarowania oraz jej istotne rejony, na których obowiązuje prawo miejscowe. •  Zapewnienie praworządności w planowaniu i realizowaniu 

procesów przestrzennego rozwoju, skuteczna i wyważona ochrona praw obywatela, właściciela i przedsiębiorcy, przej­rzystość polityki przestrzennej państwa. •  Wdrożenie do systemu gospodarowania przestrzenią pod­

stawowych instrumentów ekonomicznych, zróżnicowanych terytorialnie i spójnych z polityką rozwoju, przy czym kluczo­we znaczenie ma w tej dziedzinie wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości (ad valorem). •  Stworzenie korzystnych warunków dla działalności gospo­

darczej i prawidłowego działania mechanizmów rynkowych, zbudowanie preferencyjnych warunków dla partnerstwa pu­bliczno­prywatnego oraz dla organizacji non-profit.W relacjach polityka – gospodarka przestrzenna powinny 

zostać wdrożone następujące zasady: •  Zmiany użytkowania terenu winny należeć do prerogatyw 

władz publicznych, gdyż to one odpowiadają za racjonalne prowadzenie gospodarki przestrzennej. •  Proces stanowienia oraz realizacji polityki przestrzennej 

musi być uspołeczniony. •  Polityka przestrzenna państwa wymaga zdefiniowania celów 

rozwoju w układzie hierarchicznym, musi zapewniać rozwój zrównoważony pod względem społecznym, gospodarczym, kulturowym i ekologicznym; niezbędne do tego jest nadanie ram ustrojowo­konstytucyjnych roli władz centralnych i samo­rządów regionalnych, powiatowych i gminnych w stanowieniu i realizacji polityki przestrzennej. •  Konieczne jest stworzenie instrumentów, które wdrażać 

będą decyzje planów przestrzennych krajowych i regionalnych.W systemie planowania przestrzennego należy: •  Uczytelnić i zoptymalizować podział władztwa planistycznego 

oraz wprowadzić instrumenty i instytucje arbitrażowe dla roz­wiązywania konfliktów związanych z użytkowaniem przestrzeni.

 •  Zdefiniować treść prawa użytkowania, zwłaszcza sposób realizowania konstytucyjnych praw właścicielskich. •  Wyeliminować uznaniowość z prawa gospodarki prze­

strzennej. •  Prowadzić stały monitoring przebiegu procesów prze­

strzennych. •  Wprowadzić obligatoryjność sporządzania planów prze­

strzennych dla wszystkich szczebli zarządzania: planowania krajowego, planowania regionalnego oraz planowania lokalnego – obejmującego zurbanizowane i przewidziane do urbanizacji lub przekształceń rejony gminy; ograniczyć procesy inwestycyjne do terenów objętych obowiązującym planem przestrzennym, a na terenach szczególnie istotnych dla kształtowania i ochrony ładu przestrzennego – również projektowaniem urbanistycznym.W zakresie stosowanych technik i procedur planowania prze­

strzennego trzeba: •  Wprowadzić do praktyki zintegrowany plan rozwoju woje­

wództwa, w którym będą zapisane strategie rozwoju i programy operacyjne oraz warstwa przestrzenna z tzw. ustaleniami wią­żącymi w sferze planowania regulacyjnego i wiążące ustalenia tekstowe, zorientowane na realizację polityki przestrzennej państwa oraz ochronę interesu publicznego. Plan ten, w zakresie decyzji wiążących, winien mieć charakter obligatoryjny i być głównym instrumentem realizacji polityki przestrzennej pań­stwa i regionu, gwarantującym jej przestrzeganie w planowaniu lokalnym i decyzjach materialnych wszystkich podmiotów. •  Traktować Studium uikzp jako zintegrowany dokument 

planistyczny rozwoju gminy (ujmujący zagadnienia przestrzenne i program rozwoju społeczno­gospodarczego) z uchwalonymi i wiążącymi ustaleniami w zakresie podstawowych elementów rozwoju przestrzennego i ochrony terenów, wprowadzanymi do planów miejscowych. Studium winno określać różne kate­gorie obszarów: zabudowane, chronione przed zabudową, nie nadające się do zabudowy oraz obszary ewentualnej ekspansji. •  Ograniczyć wydawanie pozwoleń na budowę na nowych 

terenach urbanizacji tylko na podstawie planu przestrzennego. Uzupełnianie zabudowy obszarów zainwestowania miejskie­go, bez zmiany ich funkcji, winno być możliwe również na podstawie gminnych przepisów urbanistycznych. Tereny, na których obowiązywać będą przepisy urbanistyczne należy wyznaczać w Studium. Konieczne jest również wdrożenie kra­jowych przepisów urbanistycznych określających minimalne standardy zagospodarowania. •  Zapewnić samorządom terytorialnym warunki do wyku­

pu gruntów dla przygotowania terenów budowlanych oraz wyprzedzającą budowę infrastruktury z jej refinansowaniem ze strony przyszłych użytkowników (powiązanie finansowania infrastruktury z opłatami użytkowników).

Przed przystąpieniem do prac legislacyjnych koniecznie trzeba uzyskać poltyczny consens w sprawach spójnej, kompleksowej polityki przestrzennej państwa, a zwłaszcza zdefiniować treść prawa własności, określić rangę interesu publicznego i wagę ładu przestrzennego, rozstrzygnąć kwestię hierarchii planów i stworzyć skuteczne instrumenty ich egzekwowania. Bez rozstrzygnięcia tych kluczowych problemów reforma syste­mu gospodarowania przestrzenią nie zakończy się sukcesem, podobnie jak wszystkie poprzednie próby naprawiania prawa.

( – ) Adam Kowalewski, przewodniczący GKUA

infoRMacJa głóWneJ KoMiSJi URBaniSTYczno-aRchiTeKTo niczneJ na TeMaT zaSaD i zaKReSU RefoRMY PRaW goSPoDaRKi PRzeSTRzenneJ

Pełny tekst uchwały GKU-A na stronie www.mi.gov.pl

W imieniu Białegostoku, za uzyskanie nagrody w kategorii zrewitalizowana miejska przestrzeń publiczna, pamiątkowy dyplom z rąk wiceprezesa ZMP Kazimierza Pałasza (w środku)i prezesa TUP, prof. Tadeusza Markowskiego (z prawej) odbiera Adam Poliński, wiceprezydent tego miasta. 

Janusz Żmurkiewicz, prezydent Świnoujścia (z lewej) w czasie odbierania plakiety i dyplomu za nagrodę w kategorii najlepsza nowo wykreowana miejska przestrzeń publiczna.

Przedstawiciele Łodzi:  Czesław Telatycki, b. wiceprzewodniczący Rady Miasta (z lewej) i Architekt Miasta Marek Lisiak z dyplomem i plakietą dokumentującymi uzyskanie nagrody w kategorii przestrzeń publiczna ukształtowana w zieleni. 

26 27

PRogRaM WSPieRania MieSzKalnicTWa

Ministerstwo Infrastruktury prowadzi prace nad wpro­wadzeniem do polskiego prawa ram prawnych dla realizowania inwestycji nad lub pod powierzchnią nieruchomości, w sytuacji gdy realizujący inwestycję nie jest właścicielem bądź użytkownikiem wieczystym jednej lub więcej nieruchomości, zajętych pod tę inwestycję. Podjęte w tym zakresie prace są odpowiedzią na postępujący w dużych miastach deficyt intratnych powierzchni pod zabudowę i wynikające z niego potrzeby zgłaszane przez prywatne, jak i publiczne podmioty działające na rynku nieruchomości. Przepisy prawne umożliwiające optymalne wykorzystanie przestrzeni nad lub pod powierzchnią nieruchomości, zagwarantują inwestorom stabilne prawo do wybudowanej nieruchomości, a jednocześnie zapewnią wykonywanie praw do nieruchomości na jej powierzchni, przez właściciela nieruchomości gruntowej. Rozwiązanie takie będzie korzystne dla obu podmiotów. Realizacja inwestycji nie pozbawi bowiem właściciela lub użytkownika wieczystego gruntu możliwości korzystania z nieruchomości, a ustanowienie odpłatnie odrębnej własności obiektu budowlanego będzie stanowić dla niego dodatkowe źródło dochodów. Natomiast inwestor, uzyskując silny tytuł prawny do budowanego obiektu, zyskuje większą swobodę w dysponowaniu obiektem, również w sferze ekonomicznej.

 Projektowana regulacja będzie mieć szczególne znaczenie dla podmiotów realizujących projekty infrastrukturalne, w tym przedsiębiorców z rynku inwestycji budowlanych. Omawiane unormowania będą również miały istotne znaczenie w stosunku do sektora jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa, w tym dla podmiotów należących do Skarbu Państwa takich jak np. spółka akcyjna Polskie Koleje Państwowe, która dysponuje przestrzenią nad torami nadającą się do zabudowy obiektami budowlanymi stanowiącymi odrębny od gruntu przedmiot własności.

Stworzone zostaną zatem szanse na rozwój szeroko pojętego rynku nieruchomości, w tym rozwój budownictwa w centrach miast, które do  tej pory ze względu na dopuszczalność prawną wyłącznie konwencjonalnej zabudowy uznawane były za tereny architektonicznie niemożliwe do dalszego zagospodarowania. Należy spodziewać się zatem np. zwiększenia podaży powierzchni użytkowych w centrach miast, co może przyczynić się do spadku cen najmu dla biurowych powierzchni komercyjnych. Projektowane rozwiązania stworzą również możliwość rozwoju i modernizacji infrastruktury transportu publicznego w kraju.

Uwzględniając powyższe można  spodziewać  się,  że projektowane rozwiązania będą miały istotny wpływ na rozwój przedsiębiorczości, a także na warunki konkurencji na polskim rynku.

Projekt badawczy-zamawiany nr PBZ-MNiSW-4/3/2006 pt: „Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju” był realizowany od czerwca 2007 do czerwca 2010 r. i finansowany początkowo przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a od kwietnia 2008 r. przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Projekt zrealizowany został przez konsorcjum w skład którego weszli: Instytut Rozwoju Miast (IRM) jako Partner Wiodący oraz Szkoła Główna Handlowa i Uniwersytet Jagielloński jako Partnerzy Projektu. W projekcie wzięło także udział Forum Rewitalizacji. Projekt kierowany był przez dr hab. arch. Zygmunta Ziobrowskiego prof. IRM.

Wyniki badań zostały opublikowane w dwunastotomowej serii „Rewitalizacja miast polskich”, oraz częściowo zamieszczone na portalu www.rewitalizacja.org.pl. Na podstawie wyników przeprowadzonych w projekcie badań przygotowano program i materiały niezbędne do uruchomienia studiów podyplomowych oraz szkoleń z zakresu rewitalizacji. Najważniejsze wyniki badań zostały przedstawione podczas serii czterech konferencji zorganizowanych na wiosnę 2010 r., w tym podczas I Kongresu Rewitalizacji Miast Polskich.

Realizacja projektu pozwoliła na osiągnięcie następujących celów poznawczych, aplikacyjnych i metodycznych:•  Cele poznawcze i osiągnięcia naukowe:

a) Ocena skali degradacji miast polskich,b)  Identyfikacja dotychczasowych działań rewitalizacyjnych,c) Identyfikacja barier i stymulantów rewitalizacji miast w Polsce,

•  Cele aplikacyjnea)   Ocena możliwości wykorzystania rozwiązań zachodnio-

europejskich w warunkach polskich,b)  Opracowanie założeń rewitalizacji miast,c) Stworzenie modelu rewitalizacji miast w Polsce,d) Opracowanie systemu kształcenia kadr,

•   Cele metodyczne, osiągnięcia naukowe i możliwości zasto-so wań praktycznych:a)  Wypracowanie metody delimitacji obszarów kryzysowych,b) Opracowanie metod monitorowania rewitalizacji.

Lista publikacji przygotowanych w serii pt. „Rewitalizacja miast polskich”.Guz ik R., (red.), Rewitalizacja miast w Wielkiej Brytanii, Instytut

Rozwoju Miast, Kraków, 2009.Ska lski K., Rewitalizacja we Francji – zarządzanie przekształceniami

obszarów kryzysowych w miastach, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

Bry x M., Jadach­Sepioło A., (red.), Rewitalizacja miast w Niemczech, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

 Jar czewski W.,  (red.), Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

Zbo rowski A., (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

Ryd zik W., (red.), Aspekty prawne i organizacyjne zarządzania rewitalizacją, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

Bry x M., (red.), Finansowanie i gospodarka nieruchomościami w procesach rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2009.

Zio browski Z., Jarczewski W., (red.), Rewitalizacja miast polskich – diagnoza, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.

Zio browski Z., (red.), 2010, Założenia polityki rewitalizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2010.

Jan as K., Jarczewski W., Wańkowicz W., Model rewitalizacji miast, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2010.

Jar czewski W., Jeżak J., System monitorowania rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2010.

Muz ioł-Węcławowicz A., (red.), Wybrane przykłady rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2010.

Powyżej wymienioną serię wydawnictw zamyka wyda na w 2010 r. przez Instytut Rozwoju Miast broszura pt: Podsu-mowanie projektu.

infoRMacJa na TeMaT PRoJeKTU BaDaWczego„ReWiTalizacJa MiaST PolSKich”

Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, wybudowane nad tunelem Wisło­strady (proj. RAr-2 Laboratorium Architektury Gilner + Kubec).

Budynek wielorodzinny w Lublinie. Przykład budownictwa mieszka­nio wego w systemie TBS.

Poprzez projekt zostały stworzone podstawy do dalszych działań, zarówno badawczych jak i aplikacyjnych, osadzone na trzech filarach:

 –  portal internetowy, który dzięki interaktywnej formule pozwoli na wymianę informacji pomiędzy autorami projektu a gminami,

 –  kształcenie podyplomowe (UJ i SGH) oraz szkolenia (IRM i FR), które będą aktywizowane po zakończeniu projektu,

 –  cykliczne (co 2 lata) Kongresy Rewitalizacji, będące w szerszym niż dotąd zakresie formą wymiany doświadczeń pomiędzy środowiskami badaczy i naukowców, a praktykami. Udział w organizacji tych Kongresów zadeklarowali: Związek Miast Polskich oraz Śląski Związek Gmin i Powiatów.

Sam projekt i szeroka popularyzacja jego wyników,

jak podkreślali uczestnicy I Kongresu, jest wydarzeniem przełomowym w dochodzeniu do systemowego zarządzania coraz bardziej skomplikowanymi procesami rewitalizacji.

Dokument „Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania budownictwa mieszkaniowego do 2020 roku” powstał w odpowiedzi na rezolucję Sejmu RP z dnia 19 lutego 2010 r. w „sprawie Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego na lata 2010–2020” (MP Nr 10, poz. 89), w której posłowie dostrzegli konieczność opracowania programu określającego zasady wspierania budownictwa mieszkaniowego i jego rozwoju w najbliższych latach. Przyjęty w dniu 30 listopada 2010 roku przez Radę Ministrów materiał określa podstawowe zasady polityki wsparcia mieszkalnictwa do 2020 roku.

Dokument składa się z kilku części merytorycznych. W warstwie diagnostycznej zidentyfikowano podstawowe problemy polskiego mieszkalnictwa na tle dotychczas realizowanej  polityki  mieszkaniowej  państwa.  Analiza dowiodła konieczności zmiany dotychczasowego modelu polityki mieszkaniowej i określenia nowych celów, kierunków i instrumentów tej polityki.

oDRęBna WłaSnoŚĆ oBieKTóW BUDoWlanYch?

Planowane instrumenty polityki mieszkaniowej zostały zasadniczo określone w ramach trzech podstawowych segmentów budownictwa mieszkaniowego (budownictwo socjalne, budownictwo społeczne, budownictwo własnościowe), uzupełnionych o instrumenty związane z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych oraz ogólne instrumenty sektorowe (polityka podatkowa, wsparcie infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu). Jednocześnie przedstawiono planowane działania towarzyszące racjonalizacji struktury wydatków budżetowych na mieszkalnictwo, wskazując na konieczność stopniowej realizacji tzw. starych zobowiązań odziedziczonych po poprzednim ustroju politycznym (pomoc w spłacie spółdzielczych kredytów mieszkaniowych, wypłata premii gwarancyjnych) oraz wygaszenie z początkiem 2014 roku systemu zwrotu osobom fizycznym części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Ponadto przedstawiono propozycje dotyczące podstawowych zmian zasad regulujących rynek najmu mieszkań i zasad gospodarowania zasobami mieszkaniowymi samorządów gminnych i towarzystw budownictwa społecznego. Zarysowano również konieczność przyszłej dyskusji dotyczącej dalszych zmian w zakresie planowania przestrzennego, gospodarowania nieruchomościami, prawa budowlanego i regulacji rynku najmu.

Tekst przyjętego przez Radę Ministrów dokumentu dostępny jest w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Infrastruktury (www.mi.gov.pl, w dziale: „Dokonania i zamierzenia”).

28

I. Organizator Konkursu1) Organizatorem Konkursu jest Zarząd Główny Towarzystwa

Urbanistów Polskich (zwany dalej Organizatorem). (…)II. Nazwa i przedmiot konkursu1)   Konkurs nosi nazwę: Konkurs Towarzystwa Urbanistów 

Polskich na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną w Polsce. (…)

4) Przedmiotem konkursu są przestrzenie publiczne zrealizowane przez dowolny podmiot gospodarczy lub administrację publiczną.

5)   Jako przestrzeń publiczną w  rozumieniu niniejszego regulaminu uważa się takie miejsca, które spełniają warunki wyszczególnione w pkt. 6.

6) Dla uznania obiektu (zespołu obiektów, terenów zieleni, akwenu wraz z otoczeniem itp.) za przestrzeń publiczną w rozumieniu regulaminu konkursu konieczne jest jednoczesne spełnienie następujących warunków:a.   teren  traktowany  jako przestrzeń publiczna musi 

mieć wyraźnie  zarysowane  granice  fizyczne  oraz stanowić jednostkę posiadającą uregulowane stosunki własnościowe i prawo władania oraz zarządcę;

b.   rozmiary  terenu mogą  być  dowolne,  lecz muszą dopuszczać  różne  formy  użytkowania  dla  jak najliczniejszych grup użytkowników i oddziaływać na otoczenie przynajmniej w skali osiedla lub miasta;

c.   nie mogą być brane pod uwagę  tereny  (obiekty), które są powszechnie dostępne, lecz pełnią wyraźnie wyspecjalizowane funkcje (place zabaw dla dzieci, kąpieliska, boiska sportowe itp.);

d.   nie mogą być  brane  pod  uwagę  obiekty w pełni kontrolowane przez władającego i dostępne odpłatnie w czasie i zakresie przez niego regulowanym, zwłaszcza znajdujące się w obiektach zamkniętych izolowanych od otaczającej przestrzeni (np. supermarkety, multikina, aquaparki, hale sportowe itp.).

7)   W konkursie mogą brać udział  również zrealizowane projekty  usprawniające  i  zwiększające  atrakcyjność przestrzeni publicznych w skali osiedla lub całego miasta, jeśli w znaczący sposób wpływają na podnoszenie jakości tej przestrzeni i wygodę mieszkańców (np. systemy miejskiego systemu informacyjnego, oznakowania  i udogodnień dla osób niepełnosprawnych, parkowania, wyposażenia w meble uliczne, uporządkowania zasad reklamy wizualnej, eksponowania i iluminacji obiektów zabytkowych itp.) (…).

IV. Zgłoszenia i tryb oceny prac1)   Przestrzenie publiczne mogą być zgłaszane do konkursu 

przez podmioty publiczne, prywatne, jak i organizacje społeczne. Wszystkie zgłoszenia do udziału w konkursie będą przyjmowane na zasadach równorzędnych.

2)   Do konkursu  zgłaszane mogą być  realizacje oddane do użytkowania do końca roku poprzedzającego daną edycję konkursu.

3)   Pracy  raz  zgłoszonej  nie można  zgłosić w  kolejnych edyc jach konkursu, chyba że zostanie ona „odroczona” przez Jury, ze względu na nieukończenie realizacji, bądź nieudokumentowanie jej wdrożenia.

4) Konkurs jest rozstrzygany dwuetapowo:a. Etap I

–   Zakres informacji wymaganych do zgłoszenia do konkursu określa załącznik nr 1 do regulaminu.

–   Jury  I Etapu wyłania  realizacje nominowane do nagród w kategoriach wymienionych w pkt. V.1, z zastrzeżeniem pkt V.3.

b. Etap II–   Zakres wniosku składanego do II Etapu, dotyczącego 

obiektu nominowanego do nagrody określa załącznik nr 2 do regulaminu.

V. Podstawowe zasady oceny1) Przestrzenie zgłoszone do konkursu są oceniane

w trzech kategoriach:a)   Nowo wykreowana przestrzeń publiczna – za  jaką 

uważa się przestrzenie utworzone w nowych miejscach, bez wcześniejszej tradycji publicznego użytkowania, zabudowane lub powstałe na terenach otwartych, lecz z przewagą obiektów spełniających różne funkcje i nie mających charakteru architektury parkowej.

b)   Zrewitalizowana przestrzeń publiczna – do której należą przestrzenie pełniące tę funkcję w przeszłości, a następnie przebudowane, odnowione, zmodernizowane, przywrócone mieszkańcom i turystom; ich ważnym zadaniem jest utrwalanie genius loci zgodny z tradycją i historią miejscowości.

c)   Przestrzeń zieleni – gdzie podstawowym tworzywem do wykreowania miejsc pobytu ludzi są różne formy zieleni, a o atrakcyjności i jakości stanowi oryginalne zagospodarowanie ogrodowe lub parkowe; w tej kategorii mogą brać udział tak obiekty zrewaloryzowane lub zmodernizowane jak i powstałe całkowicie od nowa (np. na terenach powojskowych, pokolejowych, ogródkach działkowych itp.).

2)   Wnioskujący nie mają obowiązku kwalifikowania zgłaszanych wniosków do jednej z wymienionych kategorii; dokonuje tego Organizator w pierwszym etapie konkursu.

3)   Organizator konkursu może również zwrócić się do Jury Konkursu o rozpatrzenie wniosku poza wymienionymi kategoriami w przypadku realizacji dotyczących większych obszarów lub inwestycji łączących ze sobą elementy poszczególnych kategorii.

4) O ostatecznym zaklasyfikowaniu wniosków i szczegółowych zasadach i kryteriach oceny decyduje Jury Konkursu na pierwszym posiedzeniu, zgodnie ze swoim regulaminem pracy i w dostosowaniu do decyzji podjętych przez Organizatora. (…)

Regulamin określa  także  tryb powoływania  i pracy  jury konkursowego, zasady działania biura i inne obowiązki Organizatora. Pełny tekst Regulaminu jest dostępny na stronie www.tup.org.pl

Tegoroczny konkurs został ogłoszony 13 stycznia w Poznaniu na konferencji z okazji Dnia Urbanisty. Termin zgłaszania obiektów upływa 4 kwietnia 2011 roku.

Więcej informacji na temat udziału w konkursie można uzyskać drogą mailową pisząc pod adres: zg@tup.org.pl lub telefonicznie: (22) 875 97 56.

RegUlaMin KonKURSUWYBRane PoSTanoWienia