Αγαπητές φίλες και φίλοι, Η Μονή Λαζαριστών αποτελεί ένα μοναδικό κύτταρο πολιτισμού και αρχιτεκτονικό κόσμημα για τη δυτική Θεσσαλονίκη, που λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν της πόλης. Λαμπρό απομεινάρι μιας αλλοτινής κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης, που αντανακλά την ιστορία της πόλης μέσα από πολλές και διαφορετικές χρήσεις (νοσοκομείο, ορφανοτροφείο κ.ά.), το πάλαι ποτέ μοναστήρι του τάγματος των Λαζαριστών είναι σήμερα ένα ιδιαίτερο σύμβολο πολιτισμικής μνήμης, καθώς και ένα ξεχωριστό δείγμα αρχιτεκτονικής ανάπλασης και αποκατάστασης. Η Μονή Λαζαριστών είναι κόσμημα για τη Θεσσαλονίκη, αλλά όχι το μοναδικό. Η πόλη διαθέτει εκατοντάδες θησαυρούς, οι οποίοι, αν αξιοποιηθούν κατάλληλα, μπορούν να αναδείξουν τον πολιτισμικό πλούτο της Θεσσαλονίκης.    Διονύσης Χ. Ψωμιάδης Αναπληρωτής Περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας

Η δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης, από τα δυτικά τείχη και τις δύο πύλες τους (τη Λιταία Πύλη ή Γενί Καπού στην Αγίου Δημητρίου και τη Χρυσή Πύλη στο Βαρδάρι) μέχρι το Μπεχ Τσινάρ (Κήπος των Πριγκήπων μετά το λιμάνι) και το Νταούτ Μπαλί (Ωραιόκαστρο, δυτικά του στενού στο Δερβένι) απήλαυσε μια ιδιότυπη μοναξιά για πολλούς αιώνες. Ο τελευταίος από τους πρώτους οικισμούς έδωσε τη θέση του στην πόλη της Θεσσαλονίκης στους ελληνιστικούς χρόνους. Αντίστοιχα ο πρώτος από τους τελευταίους οικισμούς που εξελίχθηκαν στη σημερινή, εκτός των δυτικών τειχών, Θεσσαλονίκη στήθηκε το 1914. Λίγο πριν όμως, στα μέσα του 19ου αιώνα η δυτική αυτή ύπαιθρος, είδε ένα μικρό κομμάτι της να λάμπει. Το Ζέιτενλικ εμφανίζεται ως τόπος αγροκτημάτων στα τέλη του 17ου αιώνα όταν καταγράφονται αγοραπωλησίες αμπελιών. Οι αγοραπωλησίες όμως που συντελέστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα άφησαν τη σφραγίδα τους μέχρι σήμερα.

Η έκθεση ελαιώνας/zeitenlik παρακολουθεί το ενδιαφέρον των Λαζαριστών μισιονάριων της Θεσσαλονίκης να ανταποκριθούν στο αίτημα των Βούλγαρων της Μακεδονίας για Ένωση με την Καθολική Εκκλησία. Αγοράζουν γη, κτίζουν επιβλητικά κτίρια, συγκεντρώνουν

μικρούς βουλγαρόπαιδες τους οποίους εκπαιδεύουν για δασκάλους και ιερείς, βλέπουν να ξεπηδούν από αυτά τα ιδρύματα Βούλγαροι Ουνίτες που διαπρέπουν σ’ αυτό για το οποίο εκπαιδεύτηκαν. Ζουν τη μεγάλη αγωνία για την έκβαση των βαλκανικών πολέμων, βλέπουν τους πρόσφυγες του 1914 να στήνουν τον οικισμό τους στα όρια της περιουσίας τους. Μέρες δόξας επανέρχονται όταν τα αδέλφια τους οι Γάλλοι στρατιώτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαθίστανται στο Ζέιτενλικ κι επιλέγουν τα κτίρια των Λαζαριστών για να αναπτύξουν γύρω τους μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες. Οι Λαζαριστές προσφέρουν κομμάτι από τη γη τους για το σχολείο που ιδρύουν οι Γάλλοι για τα παιδιά των προσφύγων. Νέοι πρόσφυγες κατακλύζουν τη Μακεδονία στα 1922 και οι Λαζαριστές ανοίγουν τις πόρτες του Ιεροσπουδαστηρίου τους για κάποιους από αυτούς οι οποίοι θα μείνουν μέχρι να τους βγάλει από εκεί σεισμός του 1978.

Οι Λαζαριστές πωλούν τη γη τους, το ελληνικό δημόσιο αγοράζει και αναπαλαιώνει το Ιεροσπουδαστήριο μετατρέποντάς το στη Μονή Λαζαριστών η οποία καθιερώθηκε σαν σημαντικό πολιτιστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η Μονή Λαζαριστών αποτελεί ένα εμβληματικό κτίριο, με προορισμό και ρόλο ιδιαίτερα σημαντικό την περίοδο που η πόλη από οθωμανική γίνεται ελληνική και από πολυπολιτισμική μετατρέπεται σε εθνική. Είναι σύμβολο των μεταμορφώσεων και των βίαιων αλλαγών που επέφερε ο αιώνας· σήμα του δυτικού πολιτισμού, φυτεμένο στο σώμα της ανατολικής επαρχίας που  αγωνίζεται έκτοτε να καθορίσει τη νεώτερη ιστορία της.Διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο σε όλα τα ιστορικά γεγονότα, από την απελευθέρωση της πόλης μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Με το πέρασμα του χρόνου γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής, άρρηκτα συνδεδεμένες με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της πόλης της Θεσσαλονίκης.  Σχεδόν ερειπωμένη βρέθηκε το 1983. Αγοράστηκε από το ελληνικό δημόσιο για να αναστηλωθεί, να επεκταθεί και να στεγάσει τα πιο φιλόδοξα σχέδια της σύγχρονης πόλης (Θεσσαλονίκη 2300 χρόνια,

Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997).Σήμερα, η ενεργή παρουσία της Μονής Λαζαριστών στα δρώμενα της Θεσσαλονίκης εξασφαλίζεται με τη διοργάνωση παραστάσεων, εκθέσεων, συναυλιών και άλλων δραστηριοτήτων που συνθέτουν μια προσπάθεια διάχυσης του σύγχρονου πολιτισμού.   Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο Δήμος Παύλου Μελά, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης δραστηριοποιούνται μέσω της Αστικής μη κερδοσκοπικής Εταιρείας της Μονής Λαζαριστών για τη λειτουργία του συγκροτήματος της Μονής Λαζαριστών.   Η περιπέτεια της επαναλειτουργίας του παλαιού Ιεροσπουδαστηρίου των Λαζαριστών συνεχίζεται.Επί της ευκαιρίας του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών 2012 επιχειρείται και μια παρουσίαση της ιστορικής πορείας του κτιρίου και των πολλαπλών του χρήσεων.

Η Μονή Λαζαριστών αποτελεί το στολίδι των Δυτικών Συνοικιών, το Πολιτιστικό Κέντρο της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Με μία δημιουργική συνύπαρξη των πιο δραστήριων πολιτιστικών φορέων της πόλης η Μονή δύο δεκαετίες τώρα δίνει το πολιτιστικό παρόν με σημαντικές θεατρικές ή συναυλιακές παραγωγές και μοναδικές εκθέσεις. Λίγα μόλις μέτρα από το διεκδικούμενο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά μπορεί να δημιουργηθεί ένα μεγάλο πολιτιστικό τρίγωνο γύρω από την οδό Λαγκαδά, τη δυτική είσοδο της πόλης, ενισχύοντας την ακτινοβολία της και την κεντρικότητά της στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης και ταυτόχρονα να γίνει πόλος έλξης νέων δημιουργικών και καλλιτεχνικών συμβάντων.

Διαμαντής Παπαδόπουλος Δήμαρχος Παύλου Μελά

Σπύρος ΛαζαρίδηςΣυγγραφέας - Επιμελητής Έκθεσης

Λάζαρος ΚωνσταντινίδηςΚαλλιτεχνικός Διευθυντής Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών

Χάρτης που συντάχθηκε από τον ταγματάρχη Ίωνα Κοκκίδη το 1884, Καισαροβασιλικό Γεωγραφικό Στρατιωτικό Ινστιτούτο Βιέννης, συλλογή Σάββα Δεμερτζή.

Ξυλογραφία από την εφημερίδα Le Monde Illustré, 13 Μαΐου 1876. Τα χαρακτικά της Θεσσαλονίκης από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα. Φάκελος με 44 γκραβούρες. Από τις συλλογές των Γιώργου Πατιερίδη και Κώστα Σταμάτη. Επιμέλεια: Χρήστος Καλεμκερής. Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» Δήμου Καλαμαριάς, 2009.

Υδρογραφικός χάρτης του Βρετανικού Ναυαρχείου που σχεδιάστηκε πρώτη φορά το 1850 και συμπληρώθηκε αργότερα, συλλογή Σάββα Δεμερτζή.

Ξυλογραφία επιχρωματισμένη από το βιβλίο του Abbé Hamard, Par delà l’ Adriatique et les Balkans, 1890. Τα χαρακτικά της Θεσσαλονίκης από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα. Φάκελος με 44 γκραβούρες. Από τις συλλογές των Γιώργου Πατιερίδη και Κώστα Σταμάτη. Επιμέλεια: Χρήστος Καλεμκερής. Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» Δήμου Καλαμαριάς, 2009.

A. Η εικόνα της δυτικής υπαίθρου της Θεσσαλονίκης τον 19ο αιώνα

Η Θεσσαλονίκη είναι γοητευτική αν την δει κανείς από τη θάλασσα. Είναι όμως και δύστροπη. Αναγκάζει τον περιηγητή να στρέψει το βλέμμα προς τ’ ανατολικά μη διστάζοντας ν’ ακρωτηριάσει τη συνολική εικόνα της. Η έκθεση

ελαιώνας/zeitenlik αντιστέκεται σ’ αυτήν την, διαχρονική, παρόρμηση και εστιάζει το φακό της στα δυτικά. Στο έρημο τοπίο μεταξύ των τοπωνυμίων Χαρμάνκιοϊ, Λεμπέτ, Καραϊσίν. Εκεί όπου στα μέσα του 19ου αιώνα συντελείται μία,

ιστορικής σημασίας, σειρά αγορών γης για μία επένδυση με θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά και εθνικά χαρακτηριστικά.

B. Η εγκατάσταση των Λαζαριστών στο Ζέιτενλικ

Όλα ξεκίνησαν από μια επιστολή που συνέταξαν Βούλγαροι του Κιλκίς και με την οποία ζητούσαν Ένωση με την Καθολική Εκκλησία. Οι πατέρες

Λαζαριστές της Θεσσαλονίκης ανταποκρίθηκαν και έστρεψαν το βλέμμα τους δυτικά. Στο Ζέιτενλικ. Στο άδειο από οικιστικής πλευράς

Ζέιτενλικ. Το όνομα της περιοχής σημαίνει Ελαιώνας.

Η τούμπα του Ζέιτενλικ, στο ύψος του σημερινού δημαρχείου Σταυρούπολης. Ισοπεδώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Είναι το βορειοανατολικό όριο της ιδιοκτησίας των Λαζαριστών (συλλογή ΚΙΘ).

Η δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (συλλογή ΚΙΘ).

Απόσπασμα επιστολής του πατέρα Ιωάννη Turroques (Annales de la Congrègation de la Mission, v. 25, 1860. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

Η δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης σήμερα (αεροφωτογραφία Α. Αλαματίδης).

Οι αγοραπωλησίες της γης αρχίζουν το 1859 και συνεχίζονται μέχρι και την αυγή του 20ου αιώνα. Turroques, Bonetti, Gorlin, Cazot,

επικεφαλής των Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη οι δύο πρώτοι και στο Ζέιτενλικ οι δύο επόμενοι εμφανίζονται ως αγοραστές στο «Διάγραμμα

Εφαρμογής Τίτλων του Τάγματος Λαζαριστών εν Ζειτενλίκ».

Οι επικεφαλής των Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη αρχικά και στο Ζέιτενλικ αργότερα οι οποίοι φέρονται ως αγοραστές γης στη δυτική ύπαιθρο απέναντι από τους στρατώνες πυροβολικού (Catalogue des maisons et du personnel de la Congrégation de la Mission, 1860, 1887, 1888, 1900. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

Εδώ και στη διπλανή σελίδα:Από το διάγραμμα τίτλων της ιδιοκτησίας των Λαζαριστών στο Ζέιτενλικ (αρχείο δήμου Παύλου Μελά, δημοσιεύεται στο βιβλίο του Σπύρου Λαζαρίδη, Η μοναξιά του Ζέιτενλικ, εκδ. Ζήτρος, 2012).

Να λοιπόν που το μάτι των καλλιτεχνών του 19ου αιώνα σκάλωνε και στα δυτικά. Παρ’ όλες τις πληροφορίες που δίνει η φωτοτυπία με τη φωτογραφία του πρώτου κτίσματος στο Ζέιτενλικ από τις Αδελφές του Ελέους,

έρχεται η εκπληκτική εικαστική απόδοσή του σε βιβλίο του 1890 για να μας αποζημιώσει. Έχει ήδη κτιστεί το μεγάλο Ιεροσπουδαστήριο απέναντι σ’ αυτό το ταπεινό διώροφο. Το ίδιο το διώροφο παύει να υπάρχει με την έκδοση του

βιβλίου που το εικονίζει και δίνει τη θέση του στο μεγαλειώδες κτίριο του οποίου τμήμα του κελύφους του έφτασε μέχρι τις ημέρες μας.

Το πρώτο κτίριο των Αδελφών του Ελέους στο Ζέιτενλικ (Abbé Hamard, Par delà l’ Adriatique et les Balkans, 1890. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Επιστολή του πατέρα Ιωάννη Turroques το Δεκέμβριο του 1865 (Annales de la Congrèga-tion de la Mission, v. 31, 1866. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

Από την εργασία του Δημήτρη Ζυγομαλά για τη Μονή Καλογραιών (περ. Θεσσαλονικέων πόλις,

αρ. 4, 2001).

Το επιβλητικό κτίριο στο οποίο επένδυσαν πολλά οι πατέρες Λαζαριστές για την πνευματική και όχι μόνο παρουσία τους στη Μακεδονία των ταραγμένων Βαλκανίων όταν τα έθνη ξυπνούσαν από τον οθωμανικό λήθαργο και αναζητούσαν το βηματισμό τους.Και μόνο η καταγραφή του τίτλου αυτού του Ιδρύματος στους ετήσιους (εκδίδονται κατά κανόνα τον Ιανουάριο κάθε έτους) καταλόγους για τα ιδρύματα και το προσωπικό των Λαζαριστών ανά την υφήλιο είναι διαφωτιστικός των περιπετειών του: Séminaire bulgare το 1885 και το 1886 κάτω από το λήμμα

SALONIQUE. Ο ίδιος τίτλος αλλά σε νέο λήμμα, το 1887: ZEIN-TEN-LIK. Η εξωτική γραφή δίνει τη θέση της στη σωστή από την επόμενη χρονιά 1888 και προσθέτει έναν ακόμη προσδιορισμό: Séminaire catholique bulgare με έτος ίδρυσης το 1886. Ο τίτλος διατηρείται μέχρι και το 1914 ενώ τo 1915 διαγράφεται το bulgare. Η Θεσσαλονίκη είναι οριστικά πια ελληνική. To 1930 έχουμε λήμμα SALONIQUE αλλά έχουμε και λήμμα SALONIQUE με προσδιορισμό Zeitenlik 1886. To 1932 και το 1933 επανέρχεται και το Séminaire catholique. Από το 1934 ο χαρακτηρισμός

του Zeitenlik 1886, αποκτά τον προσδιορισμό Aumônerie. Από το 1936 το δεύτερο λήμμα ξαναγίνεται ZEITENLIK από SALONIQUE και ο προσδιορισμός του Zeitenlik 1886 αποκτά πληθυντικό: Aumôneries. Από το 1939 άλλαξε και το SALONIQUE σε THESSALONIKI. Το 1939 και το 1940 προστίθεται επί πλέον και το Séminaire catholique. Τέλος. Από το 1947 και μετά έχουμε ένα και μοναδικό λήμμα το THESSALONIKI και σταματούν οι αναφορές στο Ζέιτενλικ.

Γ. Το Βουλγαρικό Καθολικό Σεμινάριο του Ζέιτενλικ.

Το Σεμινάριο των Λαζαριστών (Les missions catholiques françaises au XIXe siècle, Volume 1, 1900. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Λαζαριστές μισσιονάριοι του Ζέιτενλικ (Les missions catholiques françaises au XIXe siècle, Volume 1, 1900. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Η κεντρική έσιοδος του Σεμιναρίου των Λαζαριστών στο Ζέιτενλικ. Διακρίνονται ιερωμένοι και δύο ένστολοι (συλλογή ΚΙΘ)

Το Ιεροσπουδαστήριο την περίοδο 1915-1918 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (συλλογή Γιάννη Μέγα).

Οι δύο πρώτες καταγραφές του Ζέιτενλικ το 1887 και 1888 ως ανεξάρτητο ίδρυμα από αυτό της Θεσσαλονίκης, καταγραφή με την ένδειξη Aumonerie και όχι Semi-naire το 1934 και η τελευταία καταγραφή στους καταλόγους των Λαζαριστών το 1940 (Catalogue des maisons et du personnel de la Congrégation de la Mission, 1887, 1888, 1934, 1940. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

Δύο άνδρες συνέδεσαν το όνομά τους με τα κτίρια στο Ζέιτενλικ και τους Βούλγαρους Ουνίτες. Ο Αύγουστος Bonetti και ο Λάζαρος Mladenoff. Λαζαριστής πατέρας ο ένας, Βούλγαρος εκπαιδευμένος από Λαζαριστές ο δεύτερος. Ο Bonetti γεννήθηκε το 1831 και πέθανε το 1904. Χειροτονήθηκε το 1858 και τον Οκτώβριο του 1859 έρχεται στη Θεσσαλονίκη. Αύγουστο μήνα γεννήθηκε, Αύγουστο μήνα ήρθε στη Μακεδονία και Αύγουστο μήνα πέθανε στην Κωνσταντινούπολη. Θεωρείται ο πνευματικός πατέρας των Αδελφών του Ελέους και ο εμπνευστής της κατασκευής του κτιρίου

που θα στέγαζε το μεγάλο Ιεροσπουδαστήριο των Λαζαριστών. Ο Mladenoff είναι η προσωποποίηση της Ουνίας. Γιος Βούλγαρου ιερέα, γεννήθηκε το 1854. Σε ηλικία 8 χρονών εισάγεται στο διώροφο κτίσμα των Αδελφών του Ελέους. Παρακολουθεί το μικρό Σεμινάριο το 1866 στην οδό Φράγκων. Το 1874 χειροτονείται και το 1883 είναι ήδη Επίσκοπος των Ενωτικών Βουλγάρων της Μακεδονίας. Δέκα χρόνια μετά αρχίζει η πτώση.Οι δυο τους παρευρίσκονται στα εγκαίνια του νέου μεγάλου κτιρίου στο Ζέιτενλικ το 1885 και μαζί τους βρίσκουμε στον κατάλογο των

Λαζαριστών για το 1887. Τον Bonetti με τον τίτλο του τιτουλάριου Επισκόπου Σαρδικής (Σόφια) και τον Mladenoff με τον τίτλο του τιτουλάριου Επισκόπου Σατάλων και Αποστολικού Βικάριου των Βουλγάρων της Μακεδονίας. Ενώ όμως ο Bonetti τιμήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Mladenoff γνώρισε και την αποκαθήλωση. Καθαιρείται το 1894, επανέρχεται μεταμελημένος τον επόμενο χρόνο αλλά εγκλωβίζεται σε μια μονή στη Ρώμη όπου και πεθαίνει το 1917.

Αύγουστος Bonetti (Abbé Hamard, Par delà l’ Adriatique et les Balkans, 1890. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Λάζαρος Mladenoff (Abbé Hamard, Par delà l’ Adriatique et les Balkans, 1890. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Δύο καταγραφές στους καταλόγους προσωπικού των Λαζαριστών των ετών 1886 και 1887 όπου ο Bonetti και ο Mladenoff συνυπάρχουν (Catalogue des maisons

et du personnel de la Congrégation de la Mission, 1886, 1887. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

Η Μονή Καλογραιών, το κτίριο του 1890 το οποίο διαδέχθηκε το πρώτο κτίσμα των Αδελφών του Ελέους στο Ζέιτενλικ. Επιβλητικό στον καιρό του. Σε μια φωτογραφία του χρωστάμε και την απεικόνιση του μιναρέ του τζαμιού στο γειτονικό στρατόπεδο του Παύλου Μελά.

Το νέο κτίριο των Αδελφών του Ελέους (Les missions catholiques françaises au XIXe siècle, Volume 1, 1900. Στη συλλογή Γιάννη Μέγα).

Το Ορφανοτροφείο με τους τρόφιμούς του σε παράταξη (συλλογή ΚΙΘ).

Πίσω από το κτίριο των Αδελφών του Ελέους διακρίνονται κτίρια του στρατοπέδου Παύλος Μελάς και ο μιναρές του τζαμιού του (συλλογή Γιάννη Μέγα).

Η χρονολογία 1862 μνημονεύει τη χρονιά κατασκευής του πρώτου κτιρίου στο Ζέιτενλικ (Μάρκος Ρούσσος-Μηλιδώνης, Οι πατέρες Λαζαριστές στην Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη 1783-2004, 2004).

Έλληνες καθολικοί ιερείς γράφει η λεζάντα στο National Geographic ενώ πρόκειται για Βούλγαρους Ουνίτες. Ο τάφος στο Καθολικό

Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης ήταν για πολλά χρόνια το μόνο τεκμήριο που δήλωνε τον πραγματικό τίτλο του Σεμιναρίου στο Ζέιτενλικ.

Με την παρουσία των Χρονικών των Λαζαριστών στο διαδίκτυο θεωρείται πια ξεπερασμένο. Ο Λάζαρος Mladenoff σε πλήρη ισχύ.

Δ. Τεκμήρια Ουνιτών

Έλληνες καθολικοί ιερείς γράφει το περιοδικό (mag. National Geographic, Sept. 1916. Στο περ. Θεσσαλονικέων πόλις, αρ. 1, 2000).

Φωτογραφία του Λάζαρου Mladenof από το διαδίκτυο.

Τάφος στο Καθολικό Κοιμητήριο (φωτογραφία Γ. Στεφανίδης).

Το τοπίο πια έχει αλλάξει. Οι χάρτες σημειώνουν πλέον τα κτίρια των Λαζαριστών στο Ζέιτενλικ. Τον γαλλικό ασύρματο ιστό κοντά στο σημερινό δημαρχείο Σταυρούπολης τον θυμούνται

ακόμα πολλοί Σταυρουπολίτες γιατί προφανώς ξέμεινε, πολύ μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το στρατόπεδο Παύλου Μελά και η ιδιοκτησία των Λαζαριστών φιλοξενούν τα

πρώτα μεγάλα κτίρια στη δυτική ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης στα νεώτερα χρόνια.

Το τσιφλίκι Λεμπέτ. Το (Χ)αρμάνκιοϊ. Όπως στο 19ο αιώνα. Και ανάμεσά τους το στρατόπεδο Παύλου Μελά και τα κτίρια των Λαζαριστών. Ο χάρτης αυτός τυπώθηκε το 1943 με στοιχεία του 1933 (συλλογή Σάββα Δεμερτζή).

Ο χάρτης του Υδρογραφικού Γραφείου των ΗΠΑ του 1933 με πληροφορίες του 1917 και ο αντίστοιχος της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Ναυτικού του 1926 (συλλογή Σάββα Δεμερτζή) σημειώνουν τα κτίρια των Λαζαριστών ως Γαλλική Σχολή.

Τα κτίρια των Λαζαριστών με το στρατόπεδο Παύλου Μελά δεσπόζουν στην ύπαιθρο πάνω στις δυο πλευρές της οδού

Λαγκαδά σε χάρτη του 1909 (στον τόμο Θεσσαλονίκη 2300 χρόνια, 1985).

Ε. Το νέο τοπίο

«Και τώρα εμείς τι θα γίνουμε; Έλληνες ή Βούλγαροι; Ή η Μακεδονία θα γίνει ανεξάρτητο πριγκηπάτο; Αυτή είναι η μεγάλη ανησυχία μας». Έτσι καταλήγει η επιστολή του Αιμίλιου Cazot, προϊστάμενου στο Ίδρυμα του Ζέιτενλικ, στις 12 Νοεμβρίου 1912 (30 Οκτωβρίου 1912 με το νέο ημερολόγιο), μία μόλις ημέρα μετά την θριαμβευτική είσοδο του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ και την, αργότερα την ίδια μέρα, είσοδο των δύο Βούλγαρων πριγκήπων Boris και Cyrille στην Θεσσαλονίκη. Στην επιστολή αυτή

ο Cazot περιγράφει τα γεγονότα κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Κάνει λόγο για Τούρκους στρατιώτες εκεί γύρω (κοντά στο Ίδρυμα του Ζέιτενλικ ήταν το στρατόπεδο του πυροβολικού των Τούρκων, το σημερινό Παύλου Μελά) και Τούρκους πρόσφυγες τους οποίους περιέθαλπταν οι Αδελφές του Ελέους εν μέσω βροχής. Δυο μέρες αργότερα ο Cazot ξαναγράφει επιστολή για να περιγράψει ένα παράξενο συμβάν. Μια ισχυρή δόνηση του εδάφους ταρακούνησε ιερείς και τρόφιμους του

Σεμιναρίου του Ζέιτενλικ. Δεν ήταν όμως σεισμός. Μια πυρκαγιά που ξέσπασε στους γειτονικούς στρατώνες έφτασε και στα πυρομαχικά με αποτέλεσμα η ισχυρή έκρηξη να εκσφενδονίσει μεγάλα κομμάτια πέτρας (10 κιλών κάποια από αυτά, γράφει ο Cazot) σε μεγάλη απόσταση. Έπεσαν στον κήπο και στους τοίχους του Ιεροσπουδαστηρίου προκαλώντας μεγάλες ζημιές. Ποιος έφταιγε για τη φωτιά; Ο Cazot θεωρεί πως κανείς ποτέ δε θα το μάθει.

Έκρηξη στο στρατόπεδο (Annales de la Congrèga-tion de la Mission, v. 78, 1913. Στο διαδίκτυο:

Το εκκλησιαστικό τοπίο πριν και μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους κατά το Les Églises orientales et les Rites orientaux του Raymond Janin (πηγή το διαδίκτυο).

Τι θα είμαστε πλέον; Έλληνες ή Βούλγαροι; (Annales de la Congrègation de la Mission, v. 78, 1913. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/).

3ο απόσπασμα.

1ο απόσπασμα.

2ο απόσπασμα.

Αεροφωτογραφία του 2006 (φωτ. Α. Αλαματίδης).

ΣΤ. Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Το 1914 έρχονται στη Θεσσαλονίκη πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία. Το ελληνικό κράτος τους υποδέχεται και στήνει δύο οικισμούς στη Θεσσαλονίκη. Ένας από αυτούς στήνεται δίπλα στην τούμπα του Ζέιτενλικ, ακριβώς

έξω από τα όρια της ιδιοκτησίας των Λαζαριστών. Ο οικισμός ονομάζεται Λεμπέτ παίρνοντας το όνομα του τσιφλικιού που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα πιο βόρεια. Θα μπορούσε να ονομαστεί Ζέιτενλικ. Μια εξήγηση είναι πως οι πρόσφυγες ταύτισαν

τον όρο Ζέιτενλικ με τους Λαζαριστές και την Ουνία άρα με τους Βούλγαρους από τους οποίους υπέφεραν πολλά και έτσι δεν το επέλεξαν ως όνομα του οικισμού τους. Προτίμησαν το μυστηριώδες όνομα Λεμπέτ.

Μπροστά από το φαρμακείο του οικισμού Λεμπέτ (συλλογή ΚΙΘ). Παιδιά και Γάλλοι στρατιώτες μπροστά σε ένα από τα οικήματα του Λεμπέτ (συλλογή ΚΙΘ).

Διακρίνεται η λεπτομέρεια της κατασκευής (συλλογή ΚΙΘ).

Ζ. Πρόσφυγες του 1914

Το 1915 στην περιοχή του Ζέιτενλικ στρατοπεδεύουν τα γαλλικά στρατεύματα της Στρατιάς της Ανατολής. Η Θεσσαλονίκη γεμίζει με ένα ετερόκλητο πλήθος στρατιωτών από κάθε

γωνιά της γης. Τα κτίρια των Λαζαριστών στο Ζέιτενλικ γίνονται η καρδιά δύο προσωρινών νοσοκομείων. Γάλλος υφυπουργός υπέυθυνος για τους στρατιωτικούς σχηματισμούς υγείας

επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη και, εκτός από τα νοσοκομεία, επισκέπτεται και τον γειτονικό οικισμό των προσφύγων του Λεμπέτ.

Στον χάρτη αυτό της Γαλλικής Στρατιάς σημειώνονται οι δύο οικισμοί Λεμπέτ και Τσιγγάνων (Θεσσαλονίκη, οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες 1913 & 1918, εκδ. Ολκός, Αθήνα, 1999).

Ο στρατηγός Μωρίς Sarrail στην αυλή του Ιεροσπουδαστηρίου των Λαζαριστών (συλλογή ΚΙΘ).

Επίσκεψη του Γάλλου υφυπουργού για τη στρατιωτική υγεία Justin Godart στον οικισμό προσφύγων του Λεμπέτ (συλλογή ΚΙΘ).

Η. Η Στρατιά της Ανατολής

Οι σχηματισμοί των δύο νοσοκομείων ξεκινούν από τα κτίρια των Λαζαριστών. Από το Ορφανοτροφείο των Αδελφών του Ελέους και προς τα βόρεια το νοσοκομείο με τον

αριθμό 3 και από το Ιεροσπουδαστήριο των Λαζαριστών και προς τα νότια το νοσοκομείο με τον αριθμό 1. Στις 2 Ιανουαρίου 1916 έγιναν τα εγκαίνια του Hopital temporaire no 1. Το

διαδίκτυο είναι γεμάτο με ονόματα στρατιωτών που νοσηλεύτηκαν ή πέθαναν σ’ αυτά τα νοσοκομεία αλλά και νοσηλευτριών και γιατρών που θήτευσαν εκεί.

Το σχόλιο και το διάγραμμα τα οφείλουμε στον Δημήτριο Ζυγομαλά και στην εργασία του για τη Μονή Καλογραιών (περ. Θεσσαλονικέων πόλις, αρ. 4, 2001).

Εγκαίνια του προσωρινού νοσοκομείου αρ. 1 στο Ζέιτενλικ στο Ιεροσπουδαστήριο των Λαζαριστών (συλλογή ΚΙΘ).

Μια βεβαίωση θανάτου στο προσωρινό νοσοκομείο αρ. 1 (πηγή το διαδίκτυο).

Προσωρινό νοσοκομείο αρ. 1 (συλλογή Γιάννη Μέγα).

Το προσωρινό νοσοκομείου αρ. 3 ταιριάζει απόλυτα με το σχέδιο από το διαδίκτυο (συλλογή Γιάννη Μέγα).

Το εκπληκτικό αυτό διάγραμμα

του προσωρινού νοσοκομείου αρ. 3 προέρχεται από το

διαδίκτυο και είναι σε μικρή ανάλυση.

Η σφραγίδα του προσωρινού νοσοκομείου αρ. 1 (από

τον ιστότοπο δημοπρασιών Καραμήτσος).

Οι Λαζαριστές που προηγήθηκαν στην εγκατάστασή τους στο Ζέιτενλικ, οι πρόσφυγες του 1914 που ήρθαν αργότερα στην ίδια περίπου γη και οι στρατιώτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου θα σμίγανε στον πιο ελπιδοφόρο συνδυασμό: ένα σχολείο. Οι Γάλλοι στρατιώτες

λοιπόν το 1916 ίδρυσαν ένα σχολείο για τα παιδιά των Ελλήνων προσφύγων σε γη που τους παραχώρησαν οι Λαζαριστές. Εκτός από τα μαθήματα τα παιδιά λάμβαναν και ιατρική φροντίδα αλλά και ρουχισμό. Ιατρική φροντίδα απολάμβαναν και οι κάτοικοι του οικισμού

Λεμπέτ.Το σχολείο βρίσκεται καταμεσής ενός ελαιώνα. Οι φωτογραφίες που δείχνουν τα παιδιά κάτω από τα δέντρα είναι τα μοναδικά τεκμήρια που συνδέουν το όνομα Ζέιτενλικ (Ελαιώνας στα τουρκικά) με τα όμορφα αυτά δέντρα.

Από τα εγκαίνια του σχολείου στο Λεμπέτ το 1916 (συλλογή ΚΙΘ).

Ο Lecoq δεξιά, της Mission Laique (συλλογή ΚΙΘ).

Εφημερίδα Μακεδονία το Δεκέμβριο του 1917 (ψηφιακό αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης).

Σκηνές από το σχολείο για τα παιδιά των προσφύγων του Λεμπέτ (συλλογή ΚΙΘ).

Πρόσφυγες είχαμε και το 1922. Ο οικισμός του Λεμπέτ ξαναγέμισε όπως και πολλοί πια οικισμοί στη δυτική Θεσσαλονίκη. Κάποιοι από τους πρόσφυγες, καθολικοί κατά κανόνα,

φιλοξενήθηκαν στα, παροπλισμένα πια, κτίρια των Λαζαριστών. Κάποιοι από αυτούς θα παραμείνουν μέχρι το σεισμό του 1978. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος καταθέτει μια μαρτυρία

για επίσκεψή του σε συμφοιτήτριά του η οποία έμενε μέσα στη Μονή Λαζαριστών το 1951.

Έγγραφο του 1929 της γαλλικής πρεσβείας στην Αθήνα (Μάρκος Ρούσσος-Μηλιδώνης, Οι πατέρες Λαζαριστές στην Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη 1783-2004, 2004).

Η συνέντευξη του Ντίνου Χριστιανόπουλου (περ. Δημότης, αρ. 8, 1994).

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έξω από τη Μονή Λαζαριστών το 1994 (φωτ. Γ. Στεφανίδης).

Θ. Παρακμή

Ένα σχολείο φαίνεται να λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Το κτίριο των Λαζαριστών στη δεκαετία του 1960 περιτριγυρίζεται από σπαρτά όπου εκδράμουν κάτοικοι των γύρω περιοχών.

Φωτογραφία τάξης του 1934 (περ. Δημότης, αρ. 10, 1996).

Σπαρτά στη γη των Λαζαριστών στη δεκαετία του 1960 (από συλλογή Ε. Σειρά).

Τάξη του 1934-1935 του Δημοτικού σχολείου που λειτουργούσε δίπλα στο Ορφανοτροφείο των Αδελφών του Ελέους (Μάρκος Ρούσσος-Μηλιδώνης, Οι πατέρες Λαζαριστές στην Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη 1783-2004, 2004).

Τα κτίρια έχουν πια γίνει ερείπια. Το μεν Ιεροσπουδαστήριο ευτύχησε να γλιτώσει από πυρκαγιές και κατεδάφιση, το Ορφανοτροφείο όμως των Αδελφών του Ελέους κυριολεκτικά ακρωτηριάστηκε.

Το Ιεροσπουδαστήριο το 1991 σε εργασίες καθαρισμού της αυλής του.Το Ιεροσπουδαστήριο πριν την αναπαλαίωση.

Η Μονή Καλογραιών.

Ι. Νέος κύκλος

Δύο γιορτές της Θεσσαλονίκης στάθηκαν σωτήριες για το Ιεροσπουδαστήριο. Το 1985 γιορτάζονται τα 2300 χρόνια από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης και το Ιεροσπουδαστήριο

αγοράζεται από το ελληνικό δημόσιο και αποδίδεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το 1997 η Θεσσαλονίκη γίνεται πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης και το Ιεροσπουδαστήριο αποκτά

την τρίτη του πτέρυγα και γίνεται το Πολιτιστικό Κέντρο που γνωρίζουμε σήμερα.

Το Ιεροσπουδαστηρίου σήμερα.

Το συγκρότημα της Μονής Λαζαριστών και το κτίριο των ΕΠΑΛ Σταυρούπολης (φωτ. Α. Αλαματίδης).

Η γη των Λαζαριστών σήμερα (φωτ. Α. Αλαματίδης).

1859•Επιστολή Βουλγάρων από το Κιλκίς με την οποία ζητούν ένωση με την καθολική εκκλησία.•Αγορά των πρώτων κομματιών γης από τον Ζαν Turroques, ο οποίος ήταν επικεφαλής των Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη.1861•Εξασφάλιση χρηματοδότησης και έναρξη κατασκευής του πρώτου κτιρίου στο Ζέιτενλικ για λογαριασμό των Αδελφών του Ελέους. •Οι Αδελφές του Ελέους εγκαθίστανται στο Ζέιτενλικ.1862•Έτοιμο το κτίριο Άγιος Βικέντιος της Μακεδονίας.1863•Το κτίριο δέχεται τα πρώτα βρέφη βουλγαρικών οικογενειών, μεταξύ των οποίων και ο υιός του Δημήτρη Mladenov, Λάζαρος.1864•Στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωσήφ, στο Ζέιτενλικ, έγινε μια βάπτιση ενός νεογέννητου βουλγαρόπαιδα στις 2.10.1864 από τον έπαρχο των Λαζαριστών στην Κωνσταντινούπολη Ευγένιο Boré. Ήταν μια καλή έναρξη, θεωρεί ο Turroques.1866•Ιδρύεται το Μικρό Ιεροσπουδαστήριο. Πρώτοι τρόφιμοι είναι τρία αγόρια μεταξύ των οποίων και ο Λάζαρος Mladenov.1883•Αρχίζει το κτίσιμο του μεγάλου κτιρίου των Λαζαριστών απέναντι από το πρώτο κτίσμα του 1862 των Αδελφών του Ελέους.•Ο Λάζαρος Mladenoff χρίζεται τον Ιούνιο αποστολικός βικάριος στη Θεσσαλονίκη και επιδιώκει, ανεπιτυχώς, την ανεξαρτησία του ιδρύματος στο Ζέιτενλικ από την καθολική κοινότητα στην Φράγκων.•Το Νοέμβριο γίνεται μια σύναξη στο Ζέιτενλικ για την εξεύρεση χρημάτων για την αποπεράτωση του κτιρίου. Παρόντες και οι Fiat και Forester οι οποίοι συνέδραμαν οικονομικά.1885•Ιδρύεται το Μεγάλο Ιεροσπουδαστήριο.•Τον Οκτώβριο γίνονται τα θυρανοίξια του βυζαντινού παρεκκλησίου και η μετακόμιση στο νέο κτίριο 25 σπουδαστών από την Φράγκων.•Μέχρι το 1887 προΐσταται ο π. Φελίξ Gorlin.1886•Επιτυγχάνεται η διοικητική και οικονομική ανεξαρτησία του Ιδρύματος στο Ζέιτενλικ επί επισκοπείας στη Θεσσαλονίκη του Αύγουστου Bonetti.1887•Πρώτος διευθυντής ο π. Λουδοβίκος Droitcourt.

1888-1893•Διευθυντής ο π. Φελίξ Gorlin.1890•Σε βιβλίο του 1890 δημοσιεύεται φωτογραφία του μεγάλου Ιεροσπουδαστηρίου και σχέδιο με το κτίσμα του 1862 των Αδελφών του Ελέους.1892•Πρώτη αναφορά του νέου κτιρίου των Αδελφών του Ελέους το οποίο κτίστηκε στη θέση του παλιού που κτίστηκε το 1862. Η χρονολογία 1862 χαράσσεται κάτω από τα γράμματα SV (Saint Vincent).1895•Διευθυντής ο Καζιμίρο Hypert.1895-1897•Διευθυντής ο Αντώνιο Destino.1898•Διευθυντής ο Βαρθολομαίος Blancard.1898-1915•Διευθυντής ο Αιμίλιος Gazot.1912•Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, 8/11/1912 (γρηγοριανό ημερολόγιο) ή 26/10/1912 (ελληνικό ημερολόγιο).•Ζημιές στο Ιεροσπουδαστήριο από πυρκαγιά στο στρατόπεδο Παύλου Μελά και τις εκρήξεις που την ακολούθησαν, 14/11/1912 (γρηγοριανό).1914•Τον Ιούλιο κλείνουν οι πύλες του Αγίου Βικεντίου της Μακεδονίας.1915•Επιχειρείται μετατροπή του Ιδρύματος σε ελληνικό σχολείο χωρίς αποτέλεσμα.1915-1918•Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, 1ο και 3ο προσωρινά νοσοκομεία για τις ανάγκες των στρατιωτών. Παρέχεται περίθαλψη και στους πρόσφυγες του Λεμπέτ.1922•Εγκατάσταση προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής στο Ιεροσπουδαστήριο. Όλοι καθολικοί. Κάποιοι θα φύγουν μόλις το 1978 με τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης.1931•Απαγόρευση σε καθολικά ιδρύματα να δέχονται ορθόδοξα παιδιά. •Οι Αδελφές δέχονται ορφανά.•Πώληση οικοπέδων.

1934•Λειτουργεί σχολείο στη Μονή Καλογραιών.1940•Τον Ιούλιο το Ζέιτενλικ είναι ημιεγκαταλελειμμένο.1940-1944•Η περιουσία στο Ζέιτενλικ καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς αλλά ο κήπος καλλιεργείται από τους πατέρες Λαζαριστές και τις Αδελφές του Ελέους.1945•Εγκαταλείπουν και οι Αδελφές.1949•Ανταρτόπληκτοι φιλοξενούνται επίσης στο Ιεροσπουδαστήριο.1951•Μνήμη Ντίνου Χριστιανόπουλου για επίσκεψή του στη Μονή Λαζαριστών όπου έμενε συμφοιτήτριά του.1966•Η Τρασλάντα γκρεμίζει το μισό Οικοτροφείο.1972•Η Αγία Έδρα προικίζει το Βικαριάτο με το Ζέιτενλικ.1980•Το Ιεροσπουδαστήριο κηρύσσεται διατηρητέο λόγω της ιστορικής αλλά και αρχιτεκτονικής του σημασίας. 1983•Αγοράζεται από το Ελληνικό Δημόσιο για τον εορτασμό των 2300 χρόνων της Θεσσαλονίκης και χαρακτηρίζεται Πολιτιστικό Κέντρο της Δυτικής Θεσσαλονίκης. 1988•Προκηρύσσεται Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός με ευθύνη του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης.1991•Εκδηλώσεις ανάδειξης του μνημείου από την Άλλη Πλευρά και το Δήμο Σταυρούπολης.•Εντάσσεται στο πρόγραμμα των μεγάλων έργων που πραγματοποιήθηκαν από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης “Θεσσαλονίκη 1997”.1996•Ξεκινούν οι εργασίες αναστήλωσης και προσθήκης στο αρχικό κτίσμα. 1997•Το συγκρότημα της Μονής Λαζαριστών εγκαινιάζεται και αρχίζει σταδιακά να διατίθεται στο κοινό με την πραγματοποίηση θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών, εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων.

ΙΑ. ΧρονολόγιοRepertoire Historique, 1834-1899. Στο διαδίκτυο: http://via.library.depaul.edu/

1859• Letter from the bulgarian of Kilkis to the Lazaristes missioneries in order to achieve their union with the catholic church.• Purchase of the first pieces of land by Turroques (head of the Lazaristes missionaries in Thessaloniki). 1861• Beggining of the construction of the first building in Zeitenlik on behalf of the Sisters of Mercy.(Sister Luisa Morel secured the financial support) • Installation of the Sisters of Mercy in Zeitenlik1862• Completion of the building St. Vincent of Macedonia.1863• Installation of the first bulgarian babies. Among them it was the son of Dimitri Mladenov who was named Lazarus.1864• Baptism of a newborn bulgarian child in the chapel of St. Joseph in Zeitenlik on the 2.10.1864 by Eugene Boré. Turroques considered this ceremony as a good start. 1866• Establishment of the Small Seminary.The first internals are three boys among them Lazarus Mladenov.1883• Beginning of the construction of the large building of Lazaristes opposite the first building of the Sisters of Mercy (1862).• Lazarus Mladenov appointed as apostolic vicar in Thessaloniki (in June) and seeks, unsuccessfully, the independence of the institution Zeitenlik from the Catholic community at Fragon street.• Gathering in Zeitenlik (November) in order to find money for the completion of the building with the presence of Fiat and Forester (financial sponsors).

1885• Foundation of the Grand seminary• Opening of the Byzantine chapel (October) and the moving of 25 students (residents of Fragon street building) to the new building.• Father Felix Gorlin was the director till 1887.1886• Achievement of administrative and financial independence of the Foundation in Zeitenlik during the episcopacy of August Bonetti in Thessaloniki.1887• First director was father Ludwig Droitcourt.1888-1893• Second director was Father Felix Gorlin.1890• Publishing of a large photo of the seminary and a drawing with the building of 1862 (In a book issued this year).1892• First mention of the new building of the Sisters of Mercy that was built in the same area with the old one of1862. The date 1862 inscribed below the indication SV (Saint Vincent).1895• Director: Kazimir Hypert.1895-1897• Director: Anthony Destino.1898• Director: Bartholomew Blancard.1898-1915• Director: Emile Gazot.

1912• Liberation of Thessaloniki, 11/08/1912 (Gregorian calendar) or 10/26/1912 (Greek calendar).• Damages to the seminary due to the fire and explosions at Pavlou Mela camp, 11/14/1912 (Gregorian calendary).1914• Closing of the gates of Saint Vincent in Macedonia (July).1915• Unsuccessful attempt for convertion of the Foundation to Greek school.1915-1918• World War I, first and third temporary hospitals used for the needs of soldiers. Provided care to refugees in Lebet.1922• Installation of refugees from Asia Minor to the seminary. They were all Catholics. Some of them left after the big earthquakein Thessaloniki in 19781931• Prohibition on Catholic institutions to accept orthodox children.• The Sisters of Mercy accept orphans.• Purchase of land.1934• Operation of school at the nunnery.1940• In July Zeitenlik was almost deserted.1940-1944• The property in Zeitenlik was occupied by the Germans, but the garden was cultivated by fathers Lazaristes and Sisters of Mercy.1945• The Sisters of Mercy left the place.

1949• Some of the victims of the rebels conflict were also hosted at the seminary.1951• Memory of Dinos Christianopoulos from his visit to the Lazaristes seminary ( a classmate of him lived there).1966• Half of the Internship demolished byTraslanta.1972• The Holy See endowed Vikariato with the donation of Zeitenlik.1980• Declaration of the seminary as monument thanks to its historical and architectural importance.1983• Purchase of the building by the Greek government for the celebration of 2300 years of Thessaloniki (characterized also as Cultural Center of Western Thessaloniki).1988• Architectural Competition for the reconstruction of the building.1991• Cultural events with the supervision of the “Other Side” and the City of Stavroupoli.• Participation to the program of major projects undertaken by the Agency for Cultural Capital of Europe “Thessaloniki 1997”1996• Beginning of restoration to the main building.1997• The complex of building at Lazaristes inaugurated and gradually made this place available to the public by organising theatrical performances, concerts, exhibitions and other events.

XI. Timeline

1859• Lettre des Bulgares de Kilkis dans laquelle ils demandent l’ union avec l’ église catholique.• L’ achat des premières terres se fait par Turroques qui était chef des Lazaristes à Thessaloniki.1861• Le financement est rassuré et la construction du premier immeuble à Zeitenlik commence de la part des Filles de la Charité.• Les Filles de la Charité s’ installent à Zeitenlik1862• L’ immeuble Saint Vincent de la Macédonie est prêt.1863• On accueille à cet immeuble les premiers bébés des familles bulgares. Les fils de Dimitri Mladenov se trouve parmi eux.1864• A la chappelle de Saint Joseph à Zeitenlik on baptise le 2 octobre 1864 un nouveau-né d’ origine bulgare dont le parrain est Eugène Boré, le sous-pré fét le des Lazaristes à Konstantinople. Turroques considère cet événement un bon début1866• Le Petit Séminaire est fondé. Parmi les trois garçons qui étaient les premiers pensionnaires se trouve Lazaros Mladenov.1883• La construction du grand immeuble des Lazaristes commence cette année face à l’ immeuble des Filles de la Charité qui y est situé dès 1862.• Lazaros Mladenov est en charge à juin en tant que vicaire apostolique à Thessaloniki et essaie sans succès de rendre l’ établissement à Zeitenlik centre indépendant de la communauté catholique des Francs.• A novembre on fait un ressemblement à Zetenlik dans le but de rassurer des sources financières afin de compléter l’ immeuble. Fiat et Forrester y sont présents et offrent leur contribution.

1885• Le Grand Séminaire est fondé.• La cérémonie de l’ ouverture de la chappelle byzantine se passe à octobre et 25 élèves déménagent à leur nouveau logement alors qu’ auparavant ils habitaient à la rue des Francs.• Le prêtre Félix Gorlin en est le chef jusqu’ à 1887.1886• L’ indépendance économique et administérielle de l’ établissement à Zeitenlik est réussie pendant la période où Auguste Bonnet est l’ êveque à Thessaloniki.1887• Le prêtre Ludovic Droitcourt est le premier directeur.1888-1893• Le prêtre Félix Gorlin est le directeur de l’ établissement.1890• En 1890 une photographie du Grand Séminaire et une esquisse de l’ immeuble des Filles de la Charité de 1862 sont publiées dans un livre.1892• Le nouvel immeuble des Filles de la Charité est mentionné pour la première fois. Cet immeuble est construit à la place du bâtiment précédent. La date “1862” est inscrite au desous des lettres “SV”, signifiant “Saint Vincent”.1895• Director: Kazimir Hypert.1895-1897• Kazimiro Hypert est le directeur de l’ établissement.1898• Antonio Destino est le directeur de l’ établissement1898-1915• Director: Emile Gazot.1912• Thessaloniki est libérée le 8 novembre 1912 selon le calendrier

grégorien ou le 26 octobre selon le calendrier grec.• Selon le calendrier grégorien, le 14 novembre 1912 des dégâts se sont passés causés par l’ incendie au camp militaire “Pavlos Melas” et par les explosions dûes à cette incident.1914• Les portes de Saint Vincent de la Macédonie sont fermées.1915• Il y a une effort de modifier l’ établissement à une école grecque, sans résultat.1915-1918• Première Guerre Mondiale: Les immeubles sont employés en tant que 1er et 3ème hôpitaux temporaires pour couvrir les besoins des soldats. Les réfugiés du quartier de Lebet y reçoivent aussir des soins médicaux.1922• Des réfugiés venus de l’ Asie Mineure s’ installent au Grand Séminaire. Ils sont tous des catholiques. Certains pourront s’ en aller en 1978 après le Grand Tremblement de terre qui s’ est passé à Thessaloniki1931• Les établissements catholiques sont interdits d’ accueillir des enfants orthodoxes.• Les Soeurs accueillent des orphelins.• Des terres sont vendues.1934• Une école fonctionne au Monastère des Filles de la Charité.1940• A juillet Zeitenlik est presque abandonné.1940-1944• La propriété à Zeitenlik est occupée par les Allemands. Les jardins sont cultivés par les pères Lazaristes et les Filles de la Charité.1945• Les soeurs abandonnent l’ établissement.1949• Au Grand Séminaire on offre d’ hospitalité aux gens-victimes des partisans.

1951• Le poète de Thessaloniki Dinos Chistianopoulos se rappelle d’ avoir rendu visite à une camarade de l’ université qui logeait au Monastère des Lazaristes.1966• La compagnie “Translanta” détruit la moitié de la pension.1972• Le Saint-Siège offre Zeitenlik comme un don au vicariat.1980• Le Grand Séminaire est consideré en tant que bâtiment classé (à caractère patrimonial) grâce à son importance historique et architectural.1983• L’ Etat grec achète le Séminaire dans le cadre de célebrer l’ établissement de la ville de Thessaloniki avant 2.300 ans. La nouvelle propriété il est décrite en tant que “Centre Culturel de Ville de l’ Ouest”.1988• L’ avis d’ un concours architectural est publié sous la responsabilité de l’ Organisme de Planification Urbaine de Thessaloniki.1991• Des événements pour le monument sont organisés par l’ association “Alli Plevra” (“L’ autre côté”) et la Municipalité de Stavroupoli.• Le Monastère des Lazaristes est compris au programme des grands travaux qui étaient réalisés par l’ Organisme de la Capital Européenne de la Culture ‘Thessaloniki 1997”.1996• Les travaux de restauration et de modifications à l’ immeuble initial se sont mis au jour.1997• Le complexe du Monastère des Lazaristes est établi. Graduellement, le public a la chance d’ assister à des spectacles de théâtre, de musique, d’ art.

XI. Table chronologique