Upload
lambao
View
222
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Zeramika
Hiztegia
Vitoria-Gasteiz, 2016
HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKAETA KULTURA SAILA
DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN,POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA
Argitaraldia: 1.a, 2016ko xxxx
Ale-kopurua: 1.500 ale
© argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra
Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz
Internet: http://www.euskara.euskadi.eus/euskalterm
Azala: Concetta Probanza
Inprimaketa: XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
ISBN: XXXXXXXXXXXXXX
Lege gordailua: XXXXXXXXX
Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan aurki daiteke:
http://www.bibliotekak.euskadi.net/WebOpac
5
HITZAURREA
euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak onartutako hiztegia duzu hau. Hortaz, Batzordeak gomendatu egiten du hiztegi honetako terminologia erabiltzea.
Izan ere, Terminologia Batzordeari dagokio, besteak beste, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egitea, terminologia-lanerako irizpideak ezartzea, termino lehiakideen arteko lehentasunak jartzea ponderazio-markak finkatuz, eta terminoen erabilera onestea eta gomendatzea. Terminologia Batzordeak urteko jarduketa-planetan jasotzen ditu horiek guztiak.
Hiztegi hau, Terminologia Batzordeak onartutako gainerako hiztegiak bezala, EUSKALTERM Euskal Terminologia Banku Publikoan (www.euskara.euskadi.eus/euskalterm) dago integratuta.
EUSKALTERM erabilera publikoko bankua da, Eusko Jaurlaritzak bideratu eta sustatu nahi duen terminologiaren produkzioaren, kudeaketaren eta hedapenaren muina. Banku hori metodologia eta irizpide jakin batzuen arabera eguneratu eta elikatzen da, betiere Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planei jarraituz. Beraz, EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa
6
etengabe elikatzen eta zabaltzen ari gara Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzatik IVAPekin lankidetzan, euskal terminologiaren normalizazioari eta zabalkundeari ekin eta eusteko.
Garaiaren arabera, gizartea aldatzen den neurrian, hizkuntzak ere aldatzen dira, bizirik badaude, behar berriei erantzuteko. Ondorioz, hizkuntza baten modernizatzearen eta eguneratzearen prozesua ez da inoiz amaitzen. Horregatik, hizkuntzaren altxor lexikoa eta terminologikoa etengabe elikatu behar dira, hizkuntza bera normalizatzeko, batetik, eta erabiltzaileen premiei erantzuteko, bestetik.
Honakoa, hiztegiak jorratzen duen eremuko erabiltzaileen oinarrizko premiak asetzeko baliagarri izatea nahi genuke, baita gure hizkuntzaren normalizazioaren eta eguneratzearen bidean urrats garrantzitsua izatea ere. Hiztegi hau eta honekin batera argitaratzen ditugun guztiak eguneroko jardunean erabiltzera animatzen zaituztegu, euskaldunok hizkuntza gero eta aberatsagoa izan dezagun.
Vitoria-Gasteiz, 2015eko martxoaren 17a
Patxi Baztarrika galParsoro
Hizkuntza Politikarako sailburuordea
7
Hiztegiari BUrUzko argiBiDeak
Hiztegi hau UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak egin du EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa (www.euskara.euskadi.eus/euskalterm) eguneratzeko eta elikatzeko entitate horrek Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarekin (HPS) izenpetutako kontratuaren barruan. Kontratua HPSk eta IVAPek finantzatu dute, bi erakunde horiek sinatutako hitzarmenaren bidez.
EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa da Terminologia Batzordeak1 finkatutako terminologia-lana zabaltzeko ardatza. Aldi berean esan behar da Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planen barruan ezarritako lehentasunen arabera eguneratzen dela Terminologia Banku Publikoa. Euskararen Aholku Batzordeko Terminologia-batzorde atal bereziak euskarazko terminologia-lanerako finkatu zuen metodologiari jarraituta, hiztegi hau, lehenengoz, hizkuntzalariez eta eremuko adituez osatutako batzorde teknikoak aztertu eta landu zuen, Terminologia Batzordeari behin betiko proposamena luzatzeko. Normalizazio-prozesuaren azken urratsa Terminologia Batzordeak onartzea izan da. Beraz, hemen duzue eremu honetako terminologiaren erabiltzaileei Termi nologia Batzordeak gomendatzen dien terminologia.
1 176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa.
8
Hiztegian erabilitako ponderazio-markak:
(4) Termino normalizatua / gomendatua(3) Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako)
Hiztegian erabilitako laburtzapenak:
eu euskaraes españolfr françaisen English
Sin. sinonimoaIk. ikus
9
Normalizazioa
Batzorde teknikoa
Esther Astarloa (Debako Arte Eskola. Zeramikaria)Imanol Aranburu (Zeramikaria)Begoña Arrate (UZEI)Koordinatzailea: Nerea Laskibar Etxebarria (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza)
terminologia Batzordea
Patxi Baztarrika Galparsoro, Hizkuntza Politikarako sailburuordea, batzorde-ataleko lehendakariaEneko Oregi Goñi, IVAPeko zuzendariordea, batzorde-ataleko lehendakariordeaJorge Giménez Bech, EABko eta batzorde-ataleko idazkariaAraceli Díaz de Lezana Fernández de Gamarra, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako ordezkariaMaite Imaz Leunda, IVAPeko ordezkariaAndoni Sagarna Izagirre, Euskaltzaindiaren ordezkariaIker Etxebeste Zubizarreta, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxeko (UZEI) ordezkariaXabier Alberdi Larizgoitia, Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuko ordezkariaIbon Olaziregi Salaberria, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren Euskara Zerbitzuaren ordezkariaMertxe Olaizola Maiz, adituaJoseba Erkizia Itoitz, adituaAsier Larrinaga Larrazabal, adituaMiel Loinaz Beristain, adituaAlberto Atxabal Rada, adituaAlfontso Mujika Etxeberria, aditua
10
uzei-ren lankide izan diren adituak
Ane Miren Mujika. EHUBlanca Gomez de Segura. Euskal Buztingintza MuseoaBelen Bengoetxea. EHU
11
eremU-zUHaitza
1 Zeramikagintza1.1 Materialak1.2 Prozesuak1.3 Apaintze-teknikak eta dekorazio-motak1.4 Tresnak
2 Zeramika-objektuak2.1 Euskal zeramikagintzako ontziak
12
aUrkiBiDea
Bokabularioa sailka
1. ZERAMIKAGINTZA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.1. Materialak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.2. Prozesuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.3. Apaintze-teknikak eta dekorazio-motak . . . 271.4. Tresnak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2. ZERAMIKA-OBJEKTUAK . . . . . . . . . . . . . . . 362.1. Euskal zeramikagintzako ontziak. . . . . . . . . 42
Euskarazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Gaztelaniazko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Frantsesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Ingelesezko aurkibidea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Erreferentzia bibliografikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
14
Zeramika
1buztingintza (4)Sin. eltzegintza (4)Tornua edo bestelako eskuzko teknikak erabiliz buztinezko pieza tradizionalak egiteko prozesua. Bereziki, erabilera arrunterako piezak edo tresnak lortzen dira.es alfareríafr poterieen pottery
2buztinlari (4)Sin. eltzegile (4)Buztigintzan edo eltzegintzan diharduen pertsona.es alfarerofr potieren potter
buztinolaIk. eltzetegi
eltzegileIk. buztinlari
eltzegintzaIk. buztingintza
eltzegintza-lantegiIk. eltzetegi
3eltzetegi (4)Sin. buztinola (4); eltzegintza-lantegi (4)es ollería; alfarfr usine de poterie; atelier de potieren pottery factory; potter’s
workshop; pottery
4zeramika (4)Buztina nahiz bestelako lehengai inorganikoak beroaren bidez eraldatuz egindako objektuen multzoa.es cerámicafr céramiqueen ceramics; pottery
zeramikaIk. zeramikagintza
zeramikagileIk. zeramikari
5zeramikagintza (4)Sin. zeramika (4)Zeramika-objektuak ekoizteko egiten den prozesu osoa, eskuzkoa zein industriala.es cerámicafr céramiqueen ceramics; pottery
6zeramikari (4)Sin. zeramikagile (4)Zeramikagintzan diharduen pertsona.es ceramistafr artiste-potieren ceramist
1. ZERAMIKAGINTZA
15
Zeramika
7alkalino (4)es alcalinofr alcalinen alkaline
8alumina (4)Aluminio oxidoa (Al
2O
3). Bai
buztinaren, bai beiraduraren osagai garrantzitsua da.es alúminafr alumineen alumina
9argizarizko erreserba (4)es reserva de cera; cera de repelerfr réserve à la cireen wax resist
10azido (iz.) (4)es ácidofr acideen acid
11aztarna (4)es trazafr traceen track
barbotinaIk. buztin-lohi
12beira (4)es vidriofr verreen glass
13beiradura (4)Sin. esmalte (4)Zeramika-piezek azalean izan dezaketen geruza beirakara, kolore eta testura izan dezakeena eta opakutu daitekeena.OHARRA: Arkeologian, bereizi egiten dira beiradura eta esmaltea. Beiradura opakuari esmaltea esaten zaio, eta esmaltea kolore zuriarekin erlazionatzen da pieza historikoetan.es vidriadofr glaçure; émailen glaze; glazing
14beiradura gordin (4)Sin. esmalte gordin (4)Labean errea izan ez den beiradura.es vidriado crudofr glaçure crueen raw glaze
15bentonita (4)Montmorillonitaren taldeko buztin bolkanikoa. Egokia da zenbait oretan erabiltzeko. Beiraduren ezaugarriak hobetzeko eta beiradura esekitzeko ere erabiltzen da bentonita.es bentonitafr bentoniteen bentonite
16berniz (4)Zeramika-objektuen azala estaltzen duen beirazko geruza.es barnizfr vernisen varnish
1.1. Materialak
16
Zeramika
17borax (4)Behe-tenperaturako beiraduretan erabiltzen den urgarrietako bat.es bóraxfr boraxen borax
18buztin (4)Arroka igneoek -hala nola granitoak- duten feldespatoa deskonposatzearen ondorioz sortzen den material naturala, mineral-pikor txikiek osatua. Urarekin nahasita, zeramikan eta buztingintzan lehengai nagusi gisa erabiltzen den pasta plastikoa osatzen du.es arcillafr argileen clay
19buztin-lohi (4)Sin. barbotinaBuztin likidoa, piezak bata bestearekin itsasteko, tornuarekin lan egiteko (lubrifikatzaile gisa) eta isurketarako moldeetan erabili ohi dena.es limo; limoja; barbotinafr barbotineen slip
20buztinaren egoera (4)Buztinak izan ditzakeen egoera fisikoetako bakoitza: gordina (erre gabea), errea, buztin-lohia, likidoa, lehorra, larru-trinkotasuna eta hautsa.es estado de la arcillafr état de l’argileen state of clay
21buztinki (4)es objeto de arcillafr objet d´argileen clay object
buztinzuriIk. kreta
22desmalutatzaile (4)es defloculante; desfloculantefr déflocculanten deflocculant
23desmoldetzaile (4)es desmoldeantefr démoulanten mould-release agent
24dilatazio termikoaren koefiziente (4)Material baten tenperatura 1 ºC igotzen denean materiala zenbat luzatzen den adierazten duen parametroa.es coeficiente de dilatación térmicafr coefficient de dilatation
thermiqueen coefficient of thermal expansion;
thermal expansion coefficient
25dolomita (4)es dolomitafr dolomie; dolomiteen dolomite
engalbaIk. engobe
26engobe (4)Sin. engalba (4)Egoera likidoan dagoen buztina. Normalean, buztinezko gainazal bati aplikatzen zaio -oro har, larruaren trinkotasuna duenean- kolorea eta testura emateko.es engobefr engobeen engobe
17
Zeramika
27errauts (4)Beiraduren edo engobeen osagai den hautsa, landareak edo animalien hezur edo maskorrak erreaz lortu ohi dena. Urgarri gisa jokatzen du, erreketa-tenperatura jaitsarazten baitu.es cenizafr cendreen ash
28erregogor (4)Fusio-puntu altua duena eta, beraz, tenperatura altuak jasateko gai dena. Material erregogorrak oso tenperatura altua eta erredukzio-prozesuak jasateko gai izan behar duten labearen alderdietan erabiltzen dira.es refractariofr réfractaireen refractory; fire-proof; fire-
resistant; fire-resisting
29erresistentzia (4)es resistenciafr résistanceen resistance
30errezeta (4)Pasta, beiradura edo dena delako material bat sortzeko behar diren osagaien zerrenda, haietako bakoitzari pisutan zer proportzio dagokion adierazten duena.es recetafr recetteen recipe
31errutilo (4)Pasta zeramikoari eta/edo beiradurari gehitu ohi zaion titanio dioxidozko mineral-hautsa. Hainbat efektu lortzeko erabil daiteke.es rutilofr rutileen rutile
32eskaiola (4)es escayolafr plâtreen plaster
esmalteIk. beiradura
esmalte gordinIk. beiradura gordin
33ezpurutasun (4)es impurezafr impuretéen impurity
34feldespato (4)Tenperatura baxuetan material erregogor gisa eta tenperatura altuetan urgarri gisa erabiltzen den feldespatoen mineral-taldeko mineral bakoitza. Feldespato sodikoa eta feldespato potasikoa dira zeramikan gehien erabiltzen direnak.es feldespatofr feldspathen feldspar
35fluor-espato (4)Sin. fluorita (4)es espato de flúor; espato flúor;
fluorita; fluorinafr spath fluor; fluorite; fluorineen fluorspar; fluorite
18
Zeramika
fluoritaIk. fluor-espato
36fritakin (4)Beiradura edo berniz ehoa, beiradura gordina ez bezala labean errea izan dena. Bere horretan erabil daiteke, beiradura gisa. Beste beiradura baten osagai gisa ere erabil daiteke, fusioa kontrolatzeko eta koloreen uniformetasuna eta beiraduraren banaketa erregularra bermatzeko.es fritafr fritteen frit
37galena (4)Berun sulfuroa (PbS). Berun-mea da, eta berun-beiradura egiteko erabiltzen da zeramikan.es galenafr galèneen galena
38gatz (4)Sodio kloruroa; zeramikan, gatz-beiradurak egiteko erabiltzen da batez ere.es salfr selen salt
39gehigarri (4)es aditivofr additifen additive
40goma arabigo (4)Akazia-espezie batzuek adarretan eta enborrean jariatzen duten goma antzeko substantzia. Zeramikan, engobeetan eta beiraduretan erabiltzen da.es goma arábigafr gomme arabiqueen gum arabic
41hirugarren errealdiko kolore (4)Dagoeneko beiratuta dagoen pieza bati hirugarren errealdian aplikatzen zaion beiradura koloreduna.es color de tercer fuegofr couleur troisième feuen third fire colour
42kaolin (4)Buztin zuri naturala, hein handi batean kaolinitak osatua. Tenperatura altuak jasaten ditu, eta portzelanaren osagai garrantzitsua da. Engobeak, beiradurak eta bestelako buztinak egiteko erabili ohi da.es caolín; arcilla de China; china
clayfr kaolinen china clay
43karbonato (4)Azido karbonikoaren gatz edo esterra, CO
32- anioia duena. Karbonatoak
zeramika-beiraduren osagai gisa eta karea ekoizteko erabiltzen dira, besteak beste.es carbonatofr carbonateen carbonate
19
Zeramika
44koipegabetzaile (4)Plastikotasun txikiko materiala, buztinei edo buztin-nahasteei gehitzen zaiena plastikotasuna eta koipe-edukia murrizteko.es desengrasante; desgrasantefr dégraissanten opening material
45kolemanita (4)es colemanitafr colémaniteen colemanite
46koloragarri (4)es colorantefr coloranten colorant
47kreta (4)Sin. buztinzuri (4)Zeramikan urgarri gisa erabili ohi den kareharri-mota.es cretafr craieen chalk
48kristal (4)es cristalfr cristalen crystal
49kuartzo (4)Beiradura eta pasta zeramiko gehienetan dagoen minerala. Silize-barietate kristalinoa da.es cuarzofr quartzen quartz
50lehengai (4)es materia primafr matière premièreen raw material
51litargirio (4)es litargiriofr lithargeen litharge
52litio (4)es litiofr lithiumen lithium
53malutatzaile (4)Partikula txikiak elkartzen dituen gehigarria. Esekiduran dauden partikulak eta hauts-nahasteei gehitzen zaizkien substantziak aglomeratzeko eta jalkiarazteko erabiltzen da, produktuaren aleak ondo batuta gera daitezen.es floculantefr flocculanten flocculant
54material zeramiko (4)es material cerámicofr matériel céramiqueen ceramic material
55mika (4)es micafr micaen mica
20
Zeramika
56minio (4)Berun oxidoa. Oso urgarri ona denez, asko erabili izan da beiradurak egiteko. Edonola ere, toxikotasuna dela eta, gutxiago erabiltzen da gaur egun, batez ere janariarekin eta edariarekin kontaktuan egoteko egindako piezetan.es miniofr miniumen red lead
57mullita (4)Nesosilikatoen klaseko minerala, 1.000 eta 1.200 ºC arteko tenperatura altuko pastetan aluminosilikatozko orratz-formako kristalak sortzen dituena. Zeramika eta portzelana egiteko erabiltzen da, kristalek horien propietateak hobetzen baitituzte: trinkotasun eta gogortasun handiagoa ematen dizkiete, eta lotura sendoagoa sortzen dute beiraduraren eta pastaren artean. Egonkorra da oso tenperatura altuetan.es mullitafr mulliteen mullite
58opakutzaile (4)Beiradura gardenei gehituta esekiduran geratzen den eta beiradura horiek opakuak edo zuriak egiten dituen substantzia. Beiradurak opakutzeko, eztainu, zirkonio edo titanio oxidoak erabiltzen dira.es opacificantefr opacifianten opacifier
59osagai (4)Sistema baten osaera kuantitatiboki adierazteko ezinbestekoak diren banakako aldagai independenteetako bakoitza (lurrun, likido zein solidoa).es componentefr composanten component
60oxido koloragarri (4)Beiradurekin edo buztinarekin nahasita edo gainetik margotuta kolorea ematen duten oxido metalikoetako bakoitza.es óxido colorantefr oxyde coloranten colorant oxide
61pasta (4)Buztinak, mineralek eta beste material batzuek osatutako nahaste gordina. Edozein buztin, berez, “pasta” da. Pasta bakoitzak bere ezaugarriak (tenperatura, kolorea, plastikotasuna eta abar) eta osagai propioak ditu.es pastafr pâteen clay body; paste
62pasta egiptoar (4)Plastikotasun-maila txikiko pasta artifiziala, pieza txikiak egiteko erabili izan dena batez ere. Bitxiak egiteko, adibidez.es pasta egipciafr pâte égyptienneen Egyptian paste
21
Zeramika
63pigmentu (4)Oxido koloragarriek, aluminak, kuartzoak eta urgarri batek osatutako nahastea.es pigmentofr pigmenten pigment
64pisu espezifiko (4)es peso específicofr poids spécifiqueen specific weight
65poro (4)es porofr poreen void; pore
66potasa (4)Potasio hidroxidoa zein potasio karbonatoa. Beiren eta beiraduren urgarri gisa erabiltzen da, baita desmalutatzaile moduan ere, engobeetan adibidez.es potasafr potasseen potash
67silize (4)Silizio dioxidoa, zeramikarako lehengaien oinarria eta agente beiraztatzaile garrantzitsuena.es sílicefr siliceen silica
68soda (4)Sodio oxidoa (Na
2O), berun-
beiraduraren eta soda-beiraduraren osagaia izan ohi dena. Mineral askok ere izaten dute soda.es sosafr soudeen soda
69txamota (4)Erre eta eho den buztin erregogorra, hainbat tamainatako pikorrek osatua. Buztinari gehitzen zaio.es chamotafr chamotteen calcined clay; grog
70urgarri (4)Buztin-masaren edo beiraduraren fusio-tenperatura murrizten duen substantzia. Urgarriak funtsezkoak dira beiraztatze-prozesuan.es fundentefr fondant; fluxen flux
urragarriIk. urratzaile
71urratzaile (4)Sin. urragarri (4)es abrasivofr abrasifen abrasive
22
Zeramika
72zeramika-zuntz (4)Sin. zuntz zeramiko (4)Hari-formako kristalek osatutako materiala, material zeramikotik eratorria. Pisu txikiko bero-isolatzaile gisa erabiltzen da, eta feltro itxura du.es fibra cerámicafr fibre céramiqueen ceramic fibre
zuntz zeramikoIk. zeramika-zuntz
1.2. Prozesuak
73arbastatu (4)es desbastar; retornear; esturgarfr tournasseren trim
74atmosfera erreduzitzaile (4)Erregaiak eskatzen duenarekin alderatuta oxigeno gutxiegi duen atmosfera edo labearen barne-ingurunea. Erreketa atmosfera erreduzitzailean gertatzen denean, karbono monoxidoa sortzen da.es atmósfera reductorafr atmosphère réductriceen reducing atmosphere
75atmosfera neutro (4)Erregaiak eskatzen duenarekin alderatuta ez oxigeno gehiegi ez gutxiegi duen atmosfera edo labearen barne-ingurunea. Erreketa atmosfera neutroan gertatzen denean, oxigeno erabilgarri guztia karbono monoxidorik sortu gabe erretzen da.es atmósfera neutrafr atmosphère neutreen neutral atmosphere
76atmosfera oxidatzaile (4)Erregaiak eskatzen duenarekin alderatuta oxigeno gehiegi duen atmosfera edo labearen barne-ingurunea. Erreketa atmosfera oxidatzailean gertatzen denean, oxidoak ez dira eraldatzen, baina elementuak guztiz oxidatzen dira.es atmósfera oxidantefr atmosphère oxydanteen oxidizing atmosphere; oxidating
atmosphere
77beira-estaldura (4)es cubierta vítreafr couverte vitreuseen vitreous transparent glaze
78beiratze (4)Sin. gresifikazio (4)Buztin edo pasta bat erreketa-prozesu baten ondorioz pixkanaka eta partzialki fusionatzea dakarren prozesua.es vitrificación; gresificaciónfr vitrification; grésageen vitrification
23
Zeramika
79beiratze-tarte (4)es intervalo de vitrificaciónfr palier de vitrificationen vitrification range
80berdindu (4)es alisarfr lisseren smooth
81buztin-hobi (4)es terrero; yacimiento de arcillafr gisement d’argileen clay bed; clay deposit
82buztina heltze (4)es maduración de la arcillafr maturation de l’argileen maturing of clay
83deformazio (4)Gorputz zeramiko baten edozein motatako desitxuraketa.es deformaciónfr déformationen deformation
84dekantazio (4)es decantaciónfr élutriationen elutriation
85erre ondoko (izlag.) (4)Sin. erre osteko (izlag.) (4)Prozedura edo teknika batez mintzatuz, erre ondoren egiten edo aplikatzen dena. Adibidez, erre ondoko dekorazioa.es postcocciónfr post-cuissonen post-firing
erre ostekoIk. erre ondoko
86erreketa (4)Pieza zeramikoei labean beroa aplikatzeko prozesua. Piezek hezetasuna galtzen dute, gogortu egiten dira, eta bestelako ezaugarri batzuk hartzen dituzte.es cocciónfr cuissonen firing
87erreketa-kurba (4)Erreketa gertatu bitartean izandako tenperatura-aldaketak adierazten dituen grafikoa.es curva de cocciónfr courbe de cuissonen firing curve
88erreketa-mota (4)es tipo de cocciónfr type de cuissonen firing type
89erreketa-tenperatura (4)Erreketa-prozesu batek lortzen duen gehieneko tenperatura.es temperatura de cocciónfr température de cuissonen firing temperature
90erreondo (4)Sin. erreoste (4)Erreketaren ondorengo aldia, labea hozten hasten denetik piezak labetik ateratzen diren artekoa.es postcocciónfr post-cuissonen post-firing
24
Zeramika
erreosteIk. erreondo
91estaldura (4)Beiradura gardena, orea beiraztapen partzialera iritsi arte egiten den tenperatura altuko erreketan fusionatzen dena.es cubiertafr couverteen transparent glaze
92formula (4)Material bat prestatzeko behar diren substantzien eta horien kantitateen adierazpena, osagaien sinboloek eta kantitateei dagozkien zenbakiek osatua.es fórmulafr formuleen formula
93fusio-puntu (4)es punto de fusiónfr point de fusionen melting point
gresifikazioIk. beiratze
94heltze (4)Pastak, beiradurak edo engobeak ezaugarri baten edo batzuen araberako egoera optimoa eskuratzea. Ezaugarri horiek asko izan daitezke, hala nola bitrifikazioa, hezetasuna, gogortasuna, sonoritatea edo homogeneotasuna.es maduraciónfr maturationen maturing
95irazkitze (4)Piezak modelatzeko modua, oinarri finko baten gainean buztinezko erroiluak gainjarriz eta ondoren erroiluak elkartuz eta leunduz egiten dena.es urdidofr ourdissageen warping
96jalkitze (4)es sedimentaciónfr sédimentationen sedimentation
kaltzinatuIk. kiskali
97karbono monoxido (4)es monóxido de carbonofr monoxyde de carboneen carbon monoxide
98kare-pikor (4)Pastak eduki dezakeen kaltzio karbonatozko inklusioa, erreketaren ondoren pieza edo beiradura puskatzea ekar dezakeena.es calichefr grain de chauxen lime
99kargatze (4)es estibafr estiveen tracking
100kargatzeko ataka (4)es boca de cargafr bouche d’enfournementen doghouse
25
Zeramika
karrakatuIk. limatu
101kiskali (4)Sin. kaltzinatu (4)es calcinarfr calcineren calcine
102konponketa-teknika (4)Pitzadurak edo zuloak dituzten piezak konpontzeko erabiltzen diren prozeduretako bakoitza, besteak beste alanbre-sarea jartzea, grapaketa, botoidura eta ezarkinak (kortxoarena, bikearena edo brearena).es técnica de reparaciónfr technique de réparationen reparation technique
kontrakzioIk. uzkurtze
103larru-trinkotasun (4)Buztinaren egoera gogortuta baina heze dagoenean. Buztinak larruaren trinkotasuna duenean, hainbat prozesu egiten dira; hala nola, distira ematea, esgrafiatzea eta engobea ematea.es dureza de cuero; consistencia de
cuero; dureza de la pielfr consistance du cuir; dureté du
cuiren leather-hard
104leundu (4)es pulirfr poliren polish
105limatu (4)Sin. karrakatu (4)es limarfr limeren file
106modelatze (4)Buztinezko piezari forma ematean datzan prozesua.es modeladofr modelageen modelling
107mokil (4)Modelatzeko hartzen den buztin-zati biribildua.es pellafr balleen ball
108moldekatze (4)Pieza bati molde bat erabiliz forma ematean datzan prozesua.es moldeado; moldeofr façonnageen making; shaping
109oratu (4)es amasarfr pétriren knead; slip
pieza berdeIk. pieza gordin
110pieza gordin (4)Sin. pieza berde (4)es pieza cruda; pieza verde; obra en
verdefr pièce crue; produit cruen raw ware; green ware
26
Zeramika
111pieza modelatu (iz.) (4)es pieza modeladafr pièce mouléeen shaped product
112plastikotasun (4)Buztinaren propietatea, buztinari manipulatua eta modelatua izatea eta horrela hartutako forma pitzatu edo deformatu gabe mantentzea ahalbidetzen diona.es plasticidadfr plasticitéen plasticity
113porositate (4)Material zeramiko batek dituen poro irekien zein itxien proportzioa. Zeramikan, porositatea neurtzeko, erretako pasta batek xurgatzen duen ur-kantitatea kalkulatu, eta ehunekotan adierazten da.es porosidadfr porositéen porosity
114raku (4)Erreketa-teknika: beiradura oraindik urtzen ari dela, zeramika-piezak, labetik gori atera, eta egur-txirbiletan, zerrautsetan, lastotan edo hosto lehorretan murgiltzen dira. Erredukzio lokalizatuak sortzen ditu, eta, beiradurekin eta/edo kearekin, kolore- eta testura-efektu bereziak. Teknika, ustez, Korean sortu zen, XVI. mendean, eta, ondoren, Japonian errotu.es rakúfr rakuen raku; raku ware
115Seger-en formula (4)Beiradura baten formula adierazteko erabiltzen den modu bat, oxidoak -haien baliokide molekularrekin batera- hiru taldetan adierazten dituena.es fórmula de Segerfr formule de Segeren Seger formula
116terraila (4)Buztina molde birakari baten gainean presio bidez moldekatzeko erabiltzen den profila. Zenbaitetan, molde birakariak eta profilak osatutako multzoari esaten zaio terraila.es terrajafr calibre; traîneauen modelling board
117torneaketa (4)Tornuan jarritako pasta plastikoa azkar biraraziz eskuz altxatzeko eta pieza hutsak modelatzeko erabiltzen den metodoa.es torneadofr tournageen throwing
118uzkurtze (4)Sin. kontrakzio (4)Buztinak lehortzean eta/edo erretzean izaten duen tamaina-murrizketa, ehunekotan adierazita.es merma; contracciónfr retrait; contractionen shrinkage; contraction
119xurgapen (4)es absorciónfr absorptionen absorption
27
Zeramika
120zentratze (4)Buztina edo zeramika torneatzeko gurpilaren erdian behar bezala jartzea.es centradofr centrageen centering
121aerografia (4)Pieza koloreztatzeko aerografoa (aire konprimatu bidez eragindako espraia) erabiltzen duen apaintze-teknika.es aerografíafr décorer au vaporisateuren aerography
122aplikazio (4)Oro har, pieza baten gainean zerbait ezartzean datzan ekintza (kolore-geruza bat, beiradura, apaingarri bat, etab.).es aplicaciónfr applicationen application
123arabesko (4)Motibo geometrikoen eta hostailaren nahaste batetik eratorritako dekorazio-mota, hostoen eta zurtoinen diseinu lineal bereizgarria izan ohi duena.es arabescofr arabesqueen arabesque
1.3. Apaintze-teknikak eta dekorazio-motak
124bainu (4)Pieza beiraduraz edo engobez estaltzeko teknika. Pieza kasuan kasuko substantziaz betetako ontzian murgilduz egiten da, edo substantzia hori pieza gainera isuriz.es bañofr bainen dipping; pouring
125barbotina bidezko dekorazio (4)es decoración con barbotinafr décor à la barbotineen slip decoration; barbotine
decoration
126behe-erliebe (4)es bajorrelievefr bas-reliefen bas-relief; low relief
127beiradura opakuaren gaineko dekorazio (4)es decoración sobre vidriado opacofr décor peint sur glaçure opaqueen decoration painted over opaque
glaze
28
Zeramika
128beiratze-kabina (4)Sin. esmaltatze-kabina (4)Beiratze-pistolarekin lan egiten denean beiradura ez arnasteko erabili behar den kabina. Izan ere, beiradura toxikoa da.es cabina de esmaltadofr cabine d’émaillageen glaze spray cabin
129beiratze-pistola (4)Sin. esmaltatze-pistola (4)Beiratzeko erabiltzen den tresna, aire konprimatuz eragindakoa.es pistola de esmaltado; pistola de
esmaltefr pistolet d’émaillageen glaze spray gun
130dekorazio ebakidun (4)Piezaren gainazala arinki ebakiz edo marratuz egiten den dekorazioa; piezari ez zaio zatirik kentzen.es decoración incisafr décor inciséen incised decoration
131dekorazio eszisiodun (4)Piezari zatiren bat moztuz edo kenduz egiten den dekorazioa.es decoración excisafr décor exciséen excised decoration
132dekorazio ildaskatu (4)es decoración estriadafr décor striéen ribbed decoration
133dekorazio inprimatu (4)es decoración impresafr décor impriméen printed decoration
134dekorazio leundu (4)Piezak larruaren trinkotasuna duenean azal leuneko tresna batekin igurtziz distira ematean datzan dekorazio-mota.es decoración bruñidafr décoration brunie; décoration
polieen burnished decoration; polished
decoration
135dekorazio margotu (4)es decoración pintadafr décor peinten painted decoration
136dekorazio taillatu (4)es decoración talladafr décor tailléen carved decoration
engalba-dekorazioIk. engobe-dekorazio
137engobe-dekorazio (4)Sin. engalba-dekorazio (4)es decoración con engobefr décor à l’engobeen engobe decoration
138erreserba-metodo (4)Pieza baten gainazaleko alderdi batzuk substantzia batekin babesten dituen apaintze-teknika.es método de reservas; reservasfr peinture en réserveen negative painting; resist dyeing
29
Zeramika
139erruletatu (iz.) (4)es ruleteadofr roulotté; impression par
roulementen rouletting
140esgrafiatu (4)Engobe-geruza batean azpiko pastaren kolorea azalerarazi arte harraskatuz egindako dekorazioa.es esgrafiadofr sgraffito; sgraffiteen sgraffito
esmaltatze-kabinaIk. beiratze-kabina
esmaltatze-pistolaIk. beiratze-pistola
141estaldura azpiko dekorazio (4)Pieza beiradura gardenezko geruza batekin estali aurretik egiten den dekorazio-mota.es decoración bajo cubierta;
decoración bajo-barnizfr décoration sous-glaçure;
décoration sous-émailen underglaze decoration
142estaldura gaineko dekorazio (4)es decoración sobre cubiertafr décor sur couverteen on-glaze decoration
143hari idorraren bidezko dekorazio (4)Olioak eta oxido beltzak osatutako nahastearen bidez marrazki bat egitean eta horren barne-espazioak beiraduraz betetzean datzan dekorazio-teknika.es decoración con cuerda secafr décor à la corde sècheen dry cord
144hartxintxar bidezko dekorazio (4)es decoración enchinadafr décor de caillouxen pebbled decoration
145hatz-dekorazio (4)es decoración con digitacionesfr décor doigtéen finger-tip decoration
146inkrustazio (4)Sin. mishima (4)Buztinak larruaren trinkotasuna duenean egiten den dekorazio-mota, oso lerro finekin osatutako diseinua eta zirrikituak kolarekin beteak izaten dituena. Korean sortu zen, eta gaur egun Japonian erabiltzen da batez ere.es incrustación; mishimafr incrustation; mishimaen inlay; mishima
147isla metaliko (4)Oxido metaliko bat erreduzituz beiraduraren gainean lortzen den geruza metaliko fina, beiradura guztiz estaltzen ez duena.es reflejo metálicofr reflet métallique; lustreen lustre
30
Zeramika
148jaspekara (4)Dekorazio-motei dagokienez, jaspeak berezkoak dituen zainak eta zipriztin-itxurako formak imitatzen dituena.es jaspeadofr tacheté; jaspé; veinéen speckled
149kalkomania (4)Paperezko euskarri berezietan inprimatutako diseinua, bizkotxoari edo pieza beiratuei aplikatu ondoren papera kentzean itsatsita geratzen dena.es calcomaníafr décalque; décalcomanieen ceramic litho; decal
150karbonazio (4)Erredukzio-prozesua, erreketan labearen barne-inguruneko oxigenoa agortzen denean (atmosfera karbonatzaile bilakatzen denean) gertatzen dena. Zeramika belzteko egiten da.es carbonaciónfr carbonatationen carbonation
151ke bidezko dekorazio (4)Apaintze-teknika, erreketa-prozesuan kea sorrarazi eta, hala, zeramikaren azalean orban ilunak sortzean datzana.es decoración al humo; ahumadofr enfumageen smoke-firing
152krakeladura (4)Arrail-multzoa, erreketaren ondoren, pieza hozten denean, beiradura pasta baino gehiago uzkurtzearen ondorioz azalean agertzen dena. Elementu apaingarria izan daiteke.es craquelado; cuarteadofr craquelage; tressaillement;
craquelureen crackle; craquelure; crazing
153lumaz margotze (4)Tresna mehe eta malgu baten bidez (luma baten nerbioa, esate baterako) kolazko turrustatxoak eta puntuak egitean datzan apaintze-teknika.es plumeadofr peindre à la plumeen feathering
154lustre (4)Itxura metalikoa duen dekorazio-mota, gatz metalikoz, erretxinaz eta bismuto nitratoz osatua. Pieza beiratu baten gainean aplikatzen da, eta, ondoren, pieza berriz erretzen da labean, tenperatura baxuagoan.es lustrefr lustreen luster; lustre
mishimaIk. inkrustazio
31
Zeramika
155neriage (4)Sin. nerikomi (4)Apaintze-teknika: kolore desberdineko bi pasta edo gehiago nahasten dira, baina kolore bakarreko pasta lortzeraino nahasi gabe. Kolore-konbinazio horren emaitza izan daiteke marmolaren antzeko efektua edo, pasta ebakita, motibo apaingarri jakin bat.es neriage; nerikomifr neriage; nerikomien neriage; nerikomi
nerikomiIk. neriage
156orbantze (4)es manchadofr tacheren flashing
157orrazte (4)Tresna horzdun batekin lerro paralelo itxurako ebakiak egitean datzan apaintze-teknika.es peinadofr peignageen combing
158pikardatu (izond.) (4)Akaberei dagokienez, beiraduraren gainean hainbat koloretako orbantxo ugari dituena.es moteadofr mouchetéen mottled; dappled
159presio bidez estanpatze (4)Tanpoi, matrize, trokel edo antzeko beste tresna batekin presioa eginez buztina dekoratzea.es estampado a presiónfr décorer par impressionen print
160serigrafia (4)Irudi bat estanpatzeko edo inprimatzeko teknika.es serigrafíafr sérigraphie; décor au stencil;
impression à l’écran de soieen silk-screen printing
161txantiloiz pintatze (4)es estarcidofr poncifen stencil; stencilling
162urreztatu (4)es dorarfr doreren gild
32
Zeramika
163almaiz (4)Sin. motrailu (4)es morterofr mortieren mortar
apalIk. labeko apal
164arbastagailu (4)es desbastador; retorneador;
esturgaderafr tournassinen trimming tool
165arrabol (4)es rodillofr rouleauen rolling pin
166arraspa (4)Sin. errasketa (4)es rasquetafr petit racleuren striker
167bahe (4)es tamiz; cedazofr tamisen screen; sieve
168belaki (4)Sin. esponja (4)es esponjafr épongeen sponge
169birabarki (4)Ontzi puskatuak edo pitzatuak alanbrezko grapen bidez konpontzeko erabiltzen den tresna.es berbiquífr vilebrequinen bit brace
170bola-errota (4)Sin. bolazko errota (4)Material urragogorrezko ontzi zilindriko horizontala, bere ardatzaren inguruan biratzen duena eta barnean bolak edo errekarriak izaten dituena. Sartzen zaion materiala (arrokak eta mineralak, batik bat) xehatzeko erabiltzen da.es molino de bolasfr broyeur à galets; moulin à
bouletsen ball mill; drum ball-mill
bolazko errotaIk. bola-errota
171dekantazio-putzu (4)Buztina garbitzeko erabiltzen den egitura.es balsa de decantaciónfr bassin de décantationen slurry tank
172dentsimetro (4)es densímetrofr aréomètre; densimètreen hydrometer; densimeter
errasketaIk. arraspa
1.4. Tresnak
33
Zeramika
173erregailu (4)es quemadorfr brûleuren burner
174espatula (4)es espátulafr racleuren squeegee
esponjaIk. belaki
175estrusio-makina (4)Buztina oratzen duen eta estrusio bidez forma ematen dion makina.es extrusora; galleterafr extrudeuse; boudineuseen extruder
176hortz (4)es cuchillafr lameen blade
177ilargi-erdi (4)Piezak modelatzeko erabiltzen den profil-mota, elipse-erdi baten forma izan ohi duena.es media lunafr estèqueen potter’s rib
178karamuko (4)Buztinezko ontziak torneatzerakoan ahoko ertzak hobeto fintzeko erabiltzen den oihal-puska.es peineta; badanafr basaneen sheepskin
179katilu-erdi (4)Platerak zein katiluak torneatzerakoan barrutik leuntzeko erabiltzen den zeramikazko tresna. Luzetara ebakitako katilu-erdi baten forma du, eta ez du beiradurarik.es casco
180kono pirometriko (4)Sin. Seger kono (4)Material zeramikozko tenperatura-adierazlea, bastoi- edo piramide-forma izaten duena. Tenperatura jakin batera iristean, deformatu egiten da.es cono pirométrico; cono Segerfr cône pyrométrique; montre
pyroscopique; montre fusible; cône de Seger
en pyrometric cone; cone; Seger cone
181konpas (4)es compásfr compasen calipers
krispiIk. trebera
182labe (4)Piezak buztina zeramika bihurtu arte erretzeko erabiltzen den egitura, erretokiak eta sutegiak osatua. Erregaia erretokian erretzen da, eta piezak, sutegian; erretokia eta sutegia elkarrekin edo bereizita egon daitezke.es hornofr fouren kiln
34
Zeramika
183labeko apal (4)Sin. apal (4)es taca
184mahai birakari (4)Mugimendu birakaria duen mahai edo xafla zirkularra, piezak erosotasunez errepasatzeko edo dekoratzeko erabiltzen dena.es torneta; mesa giratoriafr table tournanteen turn table
185matoi (4)Buztin errezko pieza zilindrikoa, labean ontziak, apalategi batean bezala, solairuka jartzeko erabiltzen dena.es bodoque
186matxardak (4)Sin. pintzak (4)es pinzasfr pincesen tongs
187molde (4)Pieza edo objektu bati forma jakin bat emateko erabiltzen den tresna.es moldefr mouleen mould
motrailuIk. almaiz
188mozteko alanbre (4)Pieza modelatuak tornutik ateratzeko erabiltzen den alanbre sendo, fin eta malgua.es alambre para cortar; alambre
cortadorfr fil à couperen cut-off wire
189mufla (4)Labe barneko material erregogorrezko barrunbea, labean sartzen diren substantziak uniformeki berotzeko erabiltzen dena eta zeramika-objektuak sugarren eta gas beroen eraginetik babesten dituena.es muflafr moufleen muffle; muffle kiln
190oratzeko ohol (4)es tabla de amasarfr dalle de pétrissageen wedging board
191padilla (4)Beruna eztainuarekin batera kiskaltzeko erabiltzen zen labe txikia. Bertan lortutako nahastea silize-harearekin nahasten zen, eta guztia eho egiten zen eztainuzko beiradura opakua prestatzeko.es padilla
192parrila (4)es parrillafr grilleen grate
pintzakIk. matxardak
35
Zeramika
193pintzel (4)es pincel; brochafr pinceauen paint brush
194pirometro (4)Labe barruko tenperatura neurtzeko tresna.es pirómetrofr pyromètreen pyrometer
195profil (4)Tornuan pieza bat modelatzeko erabiltzen den tresna.es perfilfr profilen profile
196puntzoi-tresna (4)es herramienta de aguja; aguja
punzónfr aiguilleen pin tool
Seger konoIk. kono pirometriko
197termopare (4)es termoparfr thermocouple; couple
thermoélectriqueen thermocouple
198tiradera (4)Buztina berdintzeko erabiltzen den zurezko edo metalezko xafla, erdian, behatza sartu ahal izateko, zulo bat izaten duena.es tiradera; escavetafr estèqueen throwing rib; rib
199tornu (4)Gurpil edo disko birakaria, eskuz edo mekanikoki bultzatzen dena eta pasta edo buztina manipulatzeko erabiltzen dena.es tornofr tour de potier; touren potter’s wheel; wheel
200trebera (4)Sin. krispi (4)Labean piezak elkarri itsatsita ez geratzeko erabiltzen den tresna. Hiru besokoa edo triangelu-formakoa izaten da, eta tamaina desberdinetakoak daude, pieza bakoitzari ondoen egokitzen zaiona erabili ahal izateko.es atifle; trébedefr trépieden trivet
201tximinia (4)es chimeneafr cheminéeen stack
zeramika ijezteko makinaIk. zeramikarentzako prentsa
202zeramikarentzako prentsa (4)Sin. zeramika ijezteko makina (4)es laminadora; prensa para cerámicafr galetteuseen slab roller
203zurezko paleta (4)es paleta de maderafr ébauchoiren wooden modelling tool
36
Zeramika
204adobe (4)Sin. pezo (4)es adobefr brique crue; adobeen adobe
205adreilu (4)Paretak egiteko erabiltzen den paralelepipedo-formako buztin errezko pieza.es ladrillofr briqueen brick
206aho (4)Ontziek goiko aldean izaten duten irekidura, ontzia betetzeko eta, gehienetan, husteko balio duena.es bocafr lèvreen rim
207aire-burbuila (4)Sin. aire-poltsa (4)Buztina behar bezala ez oratzearen ondorioz piezak izan dezakeen airea, erreketan zeramika apur dezakeena.es burbuja de aire; bolsa de airefr bulle d’air; poche d’airen air bubble; air pocket
aire-poltsaIk. aire-burbuila
208akabera (4)es acabadofr finissage; finitionen finishing; finish
209akats (4)es defectofr défauten flaw
210anfora (4)Bi helduleku eta lepo luze eta estu bat dituen zeramikazko ontzi handia.es ánforafr amphoreen amphora
211arrail (4)Sin. pitzadura (4)Zeramika-piezak eta beiradurak izan dezaketen zartadura, akatsa dena.es agrietamiento; fisurafr fendillement; gerçureen crazing
212azal-harrotze (4)Sin. ezkatatze (4)Beiradura gorputz zeramikotik altxatzea, bereziki ertzetan eta muturretan.es descascarilladofr écaillageen shivering
213azpialde (4)Sin. oinarri (4)es base; fondofr fonden base
2. ZERAMIKA-OBJEKTUAK
37
Zeramika
214azuleju (4)es azulejofr carreauen tile
215baldosa (4)Zoladurarako erabiltzen den zeramikazko xafla.es baldosafr carreau de sol; carreau pour
pavementen floor tile
216bi errealdiko pieza (4)es pieza de bicocciónfr pièce de bicuissonen twice fired ware
217bizar (4)Zeramika-objektu baten ertzetan edo azalean nabarmentzen den soberako materia.es rebabafr bavureen flash
218bizkotxo (4)Beiradurarik gabeko buztin errea. Erreketa 650 ºC-tik gora eginez sortzen da; zenbat eta tenperatura baxuagoan erre, orduan eta porotsuagoa izango da pieza.es bizcocho; biscuitfr biscuiten biscuit ware; bisque ware
219bol (4)es bol; cuencofr bolen bowl
220bucchero (4)Etruskoek ekoizten zuten gorputz beltzeko zeramika distiratsua. Burdin oxido eduki handia duen buztin-mota bat erabiliz egiten zuten, erreketa erreduzitzailearen bidez.es bucchero; búcarofr buccheroen bucchero
buztin egosiIk. buztin erre
221buztin erre (4)Sin. buztin egosi (4)Buztina 650 ºC-tik gorako tenperaturetan errez sortutako zeramika.es barro cocido; arcilla cocidafr argile cuiteen fired clay
ehunduraIk. testura
222errealdi bakarreko pieza (4)Pasta eta beiradura prozesu bakarrean eta batera errez egindako pieza.es pieza de monococciónfr pièce de monocuissonen once fired ware
223erretilu (4)es bandejafr plateauen tray
224ertz (4)Ontzi baten goiko muturra.es bordefr borden rim
38
Zeramika
225eskuleku (4)es manijafr poignéeen handle
eskultura zeramikoIk. zeramika-eskultura
226estalki (4)es tapa; tapaderafr couvercleen lid
ezkatatzeIk. azal-harrotze
227ezpain (4)Ahoaren bukaera, hainbat forma izan ditzakeena (zuzena, zapala, borobila eta alakatua, besteak beste).es labiofr lèvreen lip
228giladun (4)Sin. karinatu (4)Oinarri biribil bat eta barnerantz makurtutako pareta batzuk elkartuz egindako ontziaren forma.es carenadofr carénéen carinate
229gres (4)Tenperatura altuko produktu zeramiko trinko, iragazgaitz eta gogorra.es gresfr grèsen stoneware
230helduleku (4)es asafr anseen handle
231histura (4)Zeramikazko pieza batean beiraduraren zati batzuk galduta daudenean gertatzen den akatsa.es desconchadofr écaillageen peeling
232hodi (4)Teontzi, kafeontzi eta abarretan likidoen jarioa bideratzen eta kontrolatzen duen tutua. Gehienetan, tornuan egiten da.es cañofr bicagnonen spout
233iragazgaizteko (iz.) (4)es impermeabilizantefr produit imperméabilisanten waterproofer
234iragazki (4)es coladorfr passoireen colander
izurtuIk. uhindu
235kaiman-azal (4)Portzelana-beiradurak izan dezakeen muturreko laztasuna, akatsa dena.es piel de caimánfr peau de caïmanen alligator hide
39
Zeramika
karinatuIk. giladun
236kolorebakar (4)Sin. monokromo (4)es monocromofr monochromeen monochrome
konkorduraIk. kopadura
237kopadura (4)Sin. konkordura (4)Buztinezko piezak izan dezakeen deformazioa; modelatze-, lehortze- edo erretze-prozesuetan sortutako tentsio diferentzialen ondorioz sor daiteke.es combadurafr gauchissementen warpage
238laranja-azal (4)Zimur txikiak edo uhinak dituen beiraduraren akatsa. Beiradura pistola bidez aplikatzen denean agertu ohi da.es piel de naranjafr peau d’orangeen orange peel
239lepo (4)es cuellofr colen neck
240loreontzi (4)es florerofr vaseen vase
241loza (4)Tenperatura ertaineko pasta zuri karedun eta porotsua.es lozafr faïenceen faience; earthenware
242mailatu (4)Sin. maspildura (4)es abolladurafr bosse; bosselureen bump; dent
243marradura (4)es rayadofr veiné; marbréen streaked
maspilduraIk. mailatu
mokoIk. mutur
monokromoIk. kolorebakar
244mosaiko (4)Zeramika-pieza txikiek osatutako dekorazio-lana. Piezak diseinu edo marrazki bat osatzeko moduan kokatzen dira gainazal baten gainean.es mosaicofr mosaïqueen mosaic
245mutur (4)Sin. moko (4)Likidoak isurtzeko balio duen ontzi baten ertzeko alderdia, moko-itxura izan ohi duena.es pico; pitorro; vertederafr becen spout
40
Zeramika
objektu zeramikoIk. zeramika-objektu
246oin (4)Pieza askok oinarrian izaten duten egitura, piezaren gorputza azpiko gainazaletik altxatzen duena.es piefr pieden foot
oinarriIk. azpialde
247oinazpiko (4)es peanafr socleen pedestal; stand
248ontzi (4)es vasijafr récipient; vaseen vessel
pezoIk. adobe
pieza zeramikoIk. zeramika-pieza
pitzaduraIk. arrail
249polikromo (izond.) (4)Bi kolorerekin edo gehiagorekin margotua.es polícromofr polychromeen polychromatic
250portzelana (4)Zeramika zuri eta zeharrargia, funtsean kaolinak, silizeak eta urgarri pixka batek osatutako pasta tenperatura altuan erreta lortzen dena.es porcelanafr porcelaineen porcelain
251profil (4)Arkeologian, zeramikazko pieza baten ebakiduraren marrazkia, pieza horren forma adierazteko egiten dena.es perfilfr profilen profile
252sabel (4)Pieza baten gorputzaren zati handi eta nabarmenena.es panza; vientre; galbofr panseen body; belly
253sorbalda (4)Tina baten gorputzaren goiko aldea, lepoaren edo ertzaren azpitik egon ohi dena. Pieza batean gehien ikusten den alderdia izaten da, eta bertan egoten da dekorazioaren zatirik handiena.es hombrofr épauleen shoulder
254teila (4)es tejafr tuileen roof tile
41
Zeramika
255teontzi (4)es teterafr théièreen teapot
256terra sigillata (4)Dekantazio bidez buztinaren partikula finenak bereiziz sortutako engobea. Zeramika-piezen azala apaintzeko erabiltzen da, eta argizari-itxurako akabera izaten du. Oso ezagunak dira erromatar zeramikan agertzen diren sigillatak: azal gorrixkak eta pixka bat distiratsuak.es terra sigillatafr terra sigillataen terra sigillata
257terrakota (4)Beiradurarik ez duen zeramika porotsuzko pieza, buztin gorrizkoa izan ohi dena. Hedaduraz, buztin gorri errearen koloreari ere horrela esaten zaio.es terracotafr terra cottaen terra cotta
258testura (4)Sin. ehundura (4)Pieza baten azala ikustean (ikusmenezko testura) edo ukitzean (ukimenezko testura) hautematen den egitura.es texturafr textureen texture
259uhindu (izond.) (4)Sin. izurtu (izond.) (4)1. Azal beiraztatu batek zati handi batean uhin uniformeak dituenean izaten duen itxura, akatsa dena. 2. Buztina torneatzean piezaren azalean sortutako zimurren ondorioz azalak har dezakeen itxura.es onduladofr onduléen rippled
260zeramika-eskultura (4)Sin. eskultura zeramiko (4)Eskulturagintzaren esparruko praktika, zeramikaren teknikak erabiliz egiten dena.es escultura cerámicafr sculpture céramiqueen ceramic sculpture
261zeramika-objektu (4)Sin. objektu zeramiko (4)Buztina beroaren bidez eraldatuz egindako objektua, bereziki erabilera konkretu baterako egiten dena.es objeto cerámicofr objet céramiqueen ceramic object
262zeramika-pieza (4)Sin. pieza zeramiko (4)Buztina beroaren bidez eraldatuz egindako pieza edo alea.es pieza cerámicafr pièce de poterieen ceramic piece
263zilindro (4)es cilindrofr cylindreen cylinder
42
Zeramika
264abizari (4)Sin. gezurrezko arrautza (4)Arrautza-itxurako zeramika-pieza, oiloei arrautza errunarazteko erabiltzen dena.es huevo de reclamo; huevo de
engañofr nicheten nest egg
265argimutil (4)Sin. zutargi (4)es candelerofr chandelieren candlestick
266azpil (4)Sin. erretilu (4)es fuentefr platen platter; serving dish
267azunbre (4)Pitxerren edukiera adierazteko erabiltzen den neurria. Azunbre bat bi litro dira.es azumbre
barrinoiIk. terreina
268bataiarri (4)Sin. ponte (4)es pila bautismalfr fonts baptismauxen baptismal font
2.1. Euskal zeramikagintzako ontziak
269bero-ontzi (4)Zeramika beiratuz egindako botila, aho eta lepo txikikoa, bertan ur beroa sartuz ohea epeltzeko erabiltzen zena.es botella calorífera; calorífero
270botoi-poto (4)Heldulekua botoi-itxurakoa duen potoa.es tarro de botones
271edontzi (4)Oiloei, usoei eta abarri ura jartzeko ontzia.es bebederofr abreuvoiren drinker
272eltze (4)Sin. lapiko (4)Ontzi biribil sakon samarra, globo-itxurako gorputzekoa, erabat aurrez aurre jarrita bi helduleku dituena.es ollafr pot; marmiteen pot; stew-pot
273eltze-motako su-ontzi (4)Sin. lapiko-motako su-ontzi (4)Barnean jarritako txingarren beroa irteten uzteko azal guztian zuloak dituen ontzia. Garai batean hankak berotzeko erabiltzen zen.es brasero de ollafr braseroen brazier
43
Zeramika
274eltzeitsu (4)Sin. itsulapiko (4)es huchafr tirelireen moneybox
275erabilera erlijiosoko ontzi (4)Erlijio-erritualetarako erabili izan den zeramika-pieza, edo erlijiosoek erabili izan dutena. Erabilera erlijiosoko ontziak dira, adibidez, argiontzia, kofradiako pitxerra, aguamanila, koilara-ontzia eta moja-platera.es recipiente de uso religioso
276eroanbide (4)Sin. hodi (4)es tubo de conducciónfr tube d’amenéeen penstock pipe
erretiluIk. azpil
277espeziategi (4)es especierofr boîte à épices; épicieren spice rack
278fraide-katilu (4)Katilua baino handiagoa den ontzi biribila.es tazón de fraile
279gatzontzi (4)es salerofr salièreen saltcellar
280gaztainak erretzeko ontzi (4)es castañerafr poêle à châtaignes; poêle à
marronsen chestnut stove; chestnut roaster
gezurrezko arrautzaIk. abizari
281gopor (4)Katilua baino ontzi zapal eta txikiagoa, kirtenik gabekoa eta zopak hartzeko erabiltzen dena.es escudillafr écuelleen bowl
282gozoki-ontzi (4)es bote para dulces; dulcero
283gurbil (4)es cántarafr broc
284gurbil txiki (4)Oin eta lepo estuko 6 litro inguruko ontzia, ardoa edo olioa gordetzeko erabiltzen zena.es cantarilla
285gurinontzi (4)es mantequero; orza
hodiIk. eroanbide
itsulapikoIk. eltzeitsu
286jardinera (4)es jardinerafr jardinièreen planter
44
Zeramika
287katilu (4)Goporra baino handiagoa eta fraide-katilua baino txikiagoa den ontzi biribila.es tazónfr gobeleten beaker
288kazola (4)Buztin errezko ontzi zabal eta borobila, sutan jartzeko eta janaria prestatzeko erabiltzen dena.es cazuelafr casserole; terrineen casserole
289kikara (4)es tazafr tasseen cup
290konketa (4)Diametro handiko eta sakonera txikiko zeramikazko ontzia, garai batean –pitxerrarekin batera– eskuak eta aurpegia gelan bertan garbitzeko erabiltzen zena.es jofaina
291kontserbatarako ontzi (4)Garai batean janaria kontserbatzeko erabiltzen zen buztin errezko ontzia.es recipiente para conserva
lapikoIk. eltze
lapiko-motako su-ontziIk. eltze-motako su-ontzi
292listu-ontzi (4)es escupiderafr crachoiren spittoon
293loreontzi (4)es maceta; tiestofr pot à plantesen flower pot
294lusuil (4)es cántarofr crucheen pitcher
295neurri (4)Sin. neurtzeko ontzi (4)Garai batean likidoen edo aleen bolumena neurtzeko erabiltzen ziren buztin errezko ontzietako bakoitza.es medida; recipiente para medirfr mesureen measure
neurtzeko ontziIk. neurri
296oliontzi (4)es alcuza; aceiterafr burette à huileen oiler; oil feeder
297oliotarako upel (4)es barril para aceite
45
Zeramika
298pegar (4)Ontzi handia, sabel zabala, aho bat eta, erabat aurrez aurre, helduleku goratu bat eta hodi bat dituena. Euskal Herriko zeramika-pieza bereizgarrienetako bat da.es pegarra; cántaro pirenaicofr cruche pyrénéenneen Pyrenean pitcher
299pipa (4)es pipafr pipeen pipe; smoking pipe
300pitxer (4)Likidoak edukitzeko erabiltzen den zeramika-pieza esmaltatua. Pitxerrek helduleku bakarra izan ohi dute.es jarra; jarrofr picheten jar
301pixontzi (4)es orinalfr vase de nuiten bed pan; chamber pot
302plater (4)es platofr assietteen plate
303plater txiki (4)es platillofr soucoupeen saucer
ponteIk. bataiarri
potizIk. txongil
304poto (4)es tarrofr bocal; poten jar; pot
305tartera (4)Haragia erretzeko erabiltzen den ontzi biribil edo luzanga, altuera txikia eta heldulekutxo batzuk dituena. Beiradura izan dezake edo ez.es tarterafr tourtièreen baking pan
306terreina (4)Sin. barrinoi (4)Txerri-hiltzeetarako ontzia, pareta lodikoa eta kono-enbor formakoa, aho oso zabala eta azpialde laua duena. Ontzi horiek bi, hiru edo lau helduleku izan ditzakete, tamainaren arabera, eta barneko aldea esmaltatua izaten dute. Hankak, arropa edo baxera garbitzeko ere erabiltzen ziren garai batean.es barreñón; lebrillo; terrizo;
mondonguera
307tina (4)Sin. treska (4)Ura, ardoa, olioa eta antzeko likidoak kontserbatzeko ontzi handia, azal leunekoa eta beiradurarik gabea. Ildaska, kordoi edo hatz-marka bidezko dekorazioa izan ohi du.es tinaja
308tintontzi (4)es tinterofr encrieren inkwell
treskaIk. tina
46
Zeramika
309txokolate-ontzi (4)es chocolatera
310txongil (4)Sin. potiz (4)es botijofr crucheen jug
311zopaontzi (4)es soperafr soupièreen soup tureen
zutargiIk. argimutil
48
Zeramika
Aabizari, 264adobe, 204adreilu, 205aerografia, 121aho, 206aire-burbuila, 207aire-poltsa, 207akabera, 208akats, 209alkalino, 7almaiz, 163alumina, 8anfora, 210apal, 183aplikazio, 122arabesko, 123arbastagailu, 164arbastatu, 73argimutil, 265argizarizko erreserba, 9arrabol, 165arrail, 211arraspa, 166atmosfera erreduzitzaile, 74atmosfera neutro, 75atmosfera oxidatzaile, 76azal-harrotze, 212azido, 10azpialde, 213azpil, 266aztarna, 11azuleju, 214azunbre, 267
Bbahe, 167bainu, 124
baldosa, 215barbotina, 19barbotina bidezko dekorazio, 125barrinoi, 306bataiarri, 268behe-erliebe, 126beira, 12beira-estaldura, 77beiradura, 13beiradura gordin, 14beiradura opakuaren gaineko
dekorazio, 127beiratze, 78beiratze-kabina, 128beiratze-pistola, 129beiratze-tarte, 79belaki, 168bentonita, 15berdindu, 80berniz, 16bero-ontzi, 269bi errealdiko pieza, 216birabarki, 169bizar, 217bizkotxo, 218bol, 219bola-errota, 170bolazko errota, 170borax, 17botoi-poto, 270bucchero, 220buztin, 18buztin egosi, 221buztin erre, 221buztin-hobi, 81buztin-lohi, 19buztina heltze, 82buztinaren egoera, 20buztingintza, 1buztinki, 21buztinlari, 2buztinola, 3buztinzuri, 47
49
Zeramika
Ddeformazio, 83dekantazio, 84dekantazio-putzu, 171dekorazio ebakidun, 130dekorazio eszisiodun, 131dekorazio ildaskatu, 132dekorazio inprimatu, 133dekorazio leundu, 134dekorazio margotu, 135dekorazio taillatu, 136dentsimetro, 172desmalutatzaile, 22desmoldetzaile, 23dilatazio termikoaren koefiziente, 24dolomita, 25
Eedontzi, 271ehundura, 258eltze, 272eltze-motako su-ontzi, 273eltzegile, 2eltzegintza, 1eltzegintza-lantegi, 3eltzeitsu, 274eltzetegi, 3engalba, 26engalba-dekorazio, 137engobe, 26engobe-dekorazio, 137erabilera erlijiosoko ontzi, 275eroanbide, 276errasketa, 166errauts, 27erre ondoko, 85erre osteko, 85errealdi bakarreko pieza, 222
erregailu, 173erregogor, 28erreketa, 86erreketa-kurba, 87erreketa-mota, 88erreketa-tenperatura, 89erreondo, 90erreoste, 90erreserba-metodo, 138erresistentzia, 29erretilu, 223, 266errezeta, 30erruletatu, 139errutilo, 31ertz, 224esgrafiatu, 140eskaiola, 32eskuleku, 225eskultura zeramiko, 260esmaltatze-kabina, 128esmaltatze-pistola, 129esmalte, 13esmalte gordin, 14espatula, 174espeziategi, 277esponja, 168estaldura, 91estaldura azpiko dekorazio, 141estaldura gaineko dekorazio, 142estalki, 226estrusio-makina, 175ezkatatze, 212ezpain, 227ezpurutasun, 33
Ffeldespato, 34fluor-espato, 35fluorita, 35formula, 92
50
Zeramika
fraide-katilu, 278fritakin, 36fusio-puntu, 93
Ggalena, 37gatz, 38gatzontzi, 279gaztainak erretzeko ontzi, 280gehigarri, 39gezurrezko arrautza, 264giladun, 228goma arabigo, 40gopor, 281gozoki-ontzi, 282gres, 229gresifikazio, 78gurbil, 283gurbil txiki, 284gurinontzi, 285
Hhari idorraren bidezko dekorazio, 143hartxintxar bidezko dekorazio, 144hatz-dekorazio, 145helduleku, 230heltze, 94hirugarren errealdiko kolore, 41histura, 231hodi, 232, 276hortz, 176
Iilargi-erdi, 177inkrustazio, 146iragazgaizteko, 233iragazki, 234irazkitze, 95isla metaliko, 147itsulapiko, 274izurtu, 259
Jjalkitze, 96jardinera, 286jaspekara, 148
Kkaiman-azal, 235kalkomania, 149kaltzinatu, 101kaolin, 42karamuko, 178karbonato, 43karbonazio, 150karbono monoxido, 97kare-pikor, 98kargatze, 99kargatzeko ataka, 100karinatu, 228karrakatu, 105katilu, 287katilu-erdi, 179kazola, 288ke bidezko dekorazio, 151
51
Zeramika
kikara, 289kiskali, 101koipegabetzaile, 44kolemanita, 45koloragarri, 46kolorebakar, 236konketa, 290konkordura, 237kono pirometriko, 180konpas, 181konponketa-teknika, 102kontrakzio, 118kontserbatarako ontzi, 291kopadura, 237krakeladura, 152kreta, 47krispi, 200kristal, 48kuartzo, 49
Llabe, 182labeko apal, 183lapiko, 272lapiko-motako su-ontzi, 273laranja-azal, 238larru-trinkotasun, 103lehengai, 50lepo, 239leundu, 104limatu, 105listu-ontzi, 292litargirio, 51litio, 52loreontzi, 240, 293loza, 241lumaz margotze, 153lustre, 154lusuil, 294
Mmahai birakari, 184mailatu, 242malutatzaile, 53marradura, 243maspildura, 242material zeramiko, 54matoi, 185matxardak, 186mika, 55minio, 56mishima, 146modelatze, 106mokil, 107moko, 245molde, 187moldekatze, 108monokromo, 236mosaiko, 244motrailu, 163mozteko alanbre, 188mufla, 189mullita, 57mutur, 245
Nneriage, 155nerikomi, 155neurri, 295neurtzeko ontzi, 295
Oobjektu zeramiko, 261
52
Zeramika
oin, 246oinarri, 213oinazpiko, 247oliontzi, 296oliotarako upel, 297ontzi, 248opakutzaile, 58oratu, 109oratzeko ohol, 190orbantze, 156orrazte, 157osagai, 59oxido koloragarri, 60
Ppadilla, 191parrila, 192pasta, 61pasta egiptoar, 62pegar, 298pezo, 204pieza berde, 110pieza gordin, 110pieza modelatu, 111pieza zeramiko, 262pigmentu, 63pikardatu, 158pintzak, 186pintzel, 193pipa, 299pirometro, 194pisu espezifiko, 64pitxer, 300pitzadura, 211pixontzi, 301plastikotasun, 112plater, 302plater txiki, 303polikromo, 249ponte, 268
poro, 65porositate, 113portzelana, 250potasa, 66potiz, 310poto, 304presio bidez estanpatze, 159profil, 195, 251puntzoi-tresna, 196
Rraku, 114
Ssabel, 252Seger kono, 180Seger-en formula, 115serigrafia, 160silize, 67soda, 68sorbalda, 253
Ttartera, 305teila, 254teontzi, 255termopare, 197terra sigillata, 256terraila, 116terrakota, 257terreina, 306
53
Zeramika
testura, 258tina, 307tintontzi, 308tiradera, 198torneaketa, 117tornu, 199trebera, 200treska, 307txamota, 69txantiloiz pintatze, 161tximinia, 201txokolate-ontzi, 309txongil, 310
Uuhindu, 259urgarri, 70urragarri, 71urratzaile, 71urreztatu, 162uzkurtze, 118
Xxurgapen, 119
Zzentratze, 120zeramika, 4, 5zeramika ijezteko makina, 202zeramika-eskultura, 260zeramika-objektu, 261zeramika-pieza, 262zeramika-zuntz, 72zeramikagile, 6zeramikagintza, 5zeramikarentzako prentsa, 202zeramikari, 6zilindro, 263zopaontzi, 311zuntz zeramiko, 72zurezko paleta, 203zutargi, 265
56
Zeramika
Aabolladura, 242abrasivo, 71absorción, 119acabado, 208aceitera, 296ácido, 10aditivo, 39adobe, 204aerografía, 121agrietamiento, 211aguja punzón, 196ahumado, 151alambre cortador, 188alambre para cortar, 188alcalino, 7alcuza, 296alfar, 3alfarería, 1alfarero, 2alisar, 80alúmina, 8amasar, 109ánfora, 210aplicación, 122arabesco, 123arcilla, 18arcilla cocida, 221arcilla de China, 42asa, 230atifle, 200atmósfera neutra, 75atmósfera oxidante, 76atmósfera reductora, 74azulejo, 214azumbre, 267
Bbadana, 178bajorrelieve, 126baldosa, 215balsa de decantación, 171bandeja, 223baño, 124barbotina, 19barniz, 16barreñón, 306barril para aceite, 297barro cocido, 221base, 213bebedero, 271bentonita, 15berbiquí, 169biscuit, 218bizcocho, 218boca, 206boca de carga, 100bodoque, 185bol, 219bolsa de aire, 207bórax, 17borde, 224bote para dulces, 282botella calorífera, 269botijo, 310brasero de olla, 273brocha, 193búcaro, 220bucchero, 220burbuja de aire, 207
Ccabina de esmaltado, 128calcinar, 101calcomanía, 149
57
Zeramika
caliche, 98calorífero, 269candelero, 265caño, 232cántara, 283cantarilla, 284cántaro, 294cántaro pirenaico, 298caolín, 42carbonación, 150carbonato, 43carenado, 228casco, 179castañera, 280cazuela, 288cedazo, 167ceniza, 27centrado, 120cera de repeler, 9cerámica, 4, 5ceramista, 6chamota, 69chimenea, 201china clay, 42chocolatera, 309cilindro, 263cocción, 86coeficiente de dilatación térmica, 24colador, 234colemanita, 45color de tercer fuego, 41colorante, 46combadura, 237compás, 181componente, 59cono pirométrico, 180cono Seger, 180consistencia de cuero, 103contracción, 118craquelado, 152creta, 47cristal, 48cuarteado, 152cuarzo, 49cubierta, 91
cubierta vítrea, 77cuchilla, 176cuello, 239cuenco, 219curva de cocción, 87
Ddecantación, 84decoración al humo, 151decoración bajo cubierta, 141decoración bajo-barniz, 141decoración bruñida, 134decoración con barbotina, 125decoración con cuerda seca, 143decoración con digitaciones, 145decoración con engobe, 137decoración enchinada, 144decoración estriada, 132decoración excisa, 131decoración impresa, 133decoración incisa, 130decoración pintada, 135decoración sobre cubierta, 142decoración sobre vidriado opaco, 127decoración tallada, 136defecto, 209defloculante, 22deformación, 83densímetro, 172desbastador, 164desbastar, 73descascarillado, 212desconchado, 231desengrasante, 44desfloculante, 22desgrasante, 44desmoldeante, 23dolomita, 25dorar, 162dulcero, 282
58
Zeramika
dureza de cuero, 103dureza de la piel, 103
Eengobe, 26escaveta, 198escayola, 32escudilla, 281escultura cerámica, 260escupidera, 292esgrafiado, 140espato de flúor, 35espato flúor, 35espátula, 174especiero, 277esponja, 168estado de la arcilla, 20estampado a presión, 159estarcido, 161estiba, 99esturgadera, 164esturgar, 73extrusora, 175
Ffeldespato, 34fibra cerámica, 72fisura, 211floculante, 53florero, 240fluorina, 35fluorita, 35fondo, 213fórmula, 92fórmula de Seger, 115frita, 36
fuente, 266fundente, 70
Ggalbo, 252galena, 37galletera, 175goma arábiga, 40gres, 229gresificación, 78
Hherramienta de aguja, 196hombro, 253horno, 182hucha, 274huevo de engaño, 264huevo de reclamo, 264
Iimpermeabilizante, 233impureza, 33incrustación, 146intervalo de vitrificación, 79
Jjardinera, 286jarra, 300
59
Zeramika
jarro, 300jaspeado, 148jofaina, 290
Llabio, 227ladrillo, 205laminadora, 202lebrillo, 306limar, 105limo, 19limoja, 19litargirio, 51litio, 52loza, 241lustre, 154
Mmaceta, 293maduración, 94maduración de la arcilla, 82manchado, 156manija, 225mantequero, 285materia prima, 50material cerámico, 54media luna, 177medida, 295merma, 118mesa giratoria, 184método de reservas, 138mica, 55minio, 56mishima, 146modelado, 106molde, 187
moldeado, 108moldeo, 108molino de bolas, 170mondonguera, 306monocromo, 236monóxido de carbono, 97mortero, 163mosaico, 244moteado, 158mufla, 189mullita, 57
Nneriage, 155nerikomi, 155
Oobjeto cerámico, 261objeto de arcilla, 21obra en verde, 110olla, 272ollería, 3ondulado, 259opacificante, 58orinal, 301orza, 285óxido colorante, 60
Ppadilla, 191paleta de madera, 203
60
Zeramika
panza, 252parrilla, 192pasta, 61pasta egipcia, 62peana, 247pegarra, 298peinado, 157peineta, 178pella, 107perfil, 195, 251peso específico, 64pico, 245pie, 246piel de caimán, 235piel de naranja, 238pieza cerámica, 262pieza cruda, 110pieza de bicocción, 216pieza de monococción, 222pieza modelada, 111pieza verde, 110pigmento, 63pila bautismal, 268pincel, 193pinzas, 186pipa, 299pirómetro, 194pistola de esmaltado, 129pistola de esmalte, 129pitorro, 245plasticidad, 112platillo, 303plato, 302plumeado, 153polícromo, 249porcelana, 250poro, 65porosidad, 113postcocción, 85, 90potasa, 66prensa para cerámica, 202pulir, 104punto de fusión, 93
Qquemador, 173
Rrakú, 114rasqueta, 166rayado, 243rebaba, 217receta, 30recipiente de uso religioso, 275recipiente para conserva, 291recipiente para medir, 295reflejo metálico, 147refractario, 28reserva de cera, 9reservas, 138resistencia, 29retorneador, 164retornear, 73rodillo, 165ruleteado, 139rutilo, 31
Ssal, 38salero, 279sedimentación, 96serigrafía, 160sílice, 67sopera, 311sosa, 68
61
Zeramika
Ttabla de amasar, 190taca, 183tamiz, 167tapa, 226tapadera, 226tarro, 304tarro de botones, 270tartera, 305taza, 289tazón, 287tazón de fraile, 278técnica de reparación, 102teja, 254temperatura de cocción, 89termopar, 197terra sigillata, 256terracota, 257terraja, 116terrero, 81terrizo, 306tetera, 255textura, 258tiesto, 293tinaja, 307tintero, 308tipo de cocción, 88tiradera, 198torneado, 117torneta, 184torno, 199
traza, 11trébede, 200tubo de conducción, 276
Uurdido, 95
Vvasija, 248vertedera, 245vidriado, 13vidriado crudo, 14vidrio, 12vientre, 252vitrificación, 78
Yyacimiento de arcilla, 81
64
Zeramika
Aabrasif, 71abreuvoir, 271absorption, 119acide, 10additif, 39adobe, 204aiguille, 196alcalin, 7alumine, 8amphore, 210anse, 230application, 122arabesque, 123aréomètre, 172argile, 18argile cuite, 221artiste-potier, 6assiette, 302atelier de potier, 3atmosphère neutre, 75atmosphère oxydante, 76atmosphère réductrice, 74
Bbain, 124balle, 107barbotine, 19basane, 178bas-relief, 126bassin de décantation, 171bavure, 217bec, 245bentonite, 15bicagnon, 232biscuit, 218bocal, 304boîte à épices, 277bol, 219borax, 17
bord, 224bosse, 242bosselure, 242bouche d’enfournement, 100boudineuse, 175brasero, 273brique, 205brique crue, 204broc, 283broyeur à galets, 170brûleur, 173bucchero, 220bulle d’air, 207burette à huile, 296
Ccabine d’émaillage, 128calciner, 101calibre, 116carbonatation, 150carbonate, 43caréné, 228carreau, 214carreau de sol, 215carreau pour pavement, 215casserole, 288cendre, 27centrage, 120céramique, 4, 5chamotte, 69chandelier, 265cheminée, 201coefficient de dilatation thermique, 24col, 239colémanite, 45colorant, 46compas, 181composant, 59cône de Seger, 180cône pyrométrique, 180consistance du cuir, 103contraction, 118
65
Zeramika
couleur troisième feu, 41couple thermoélectrique, 197courbe de cuisson, 87couvercle, 226couverte, 91couverte vitreuse, 77crachoir, 292craie, 47craquelage, 152craquelure, 152cristal, 48cruche, 294, 310cruche pyrénéenne, 298cuisson, 86cylindre, 263
Ddalle de pétrissage, 190décalcomanie, 149décalque, 149décor à la barbotine, 125décor à la corde sèche, 143décor à l’engobe, 137décor au stencil, 160décor de cailloux, 144décor doigté, 145décor excisé, 131décor imprimé, 133décor incisé, 130décor peint, 135décor peint sur glaçure opaque, 127décor strié, 132décor sur couverte, 142décor taillé, 136décoration brunie, 134décoration polie, 134décoration sous-émail, 141décoration sous-glaçure, 141décorer au vaporisateur, 121décorer par impression, 159défaut, 209déflocculant, 22
déformation, 83dégraissant, 44démoulant, 23densimètre, 172dolomie, 25dolomite, 25dorer, 162dureté du cuir, 103
Eébauchoir, 203écaillage, 212, 231écuelle, 281élutriation, 84émail, 13encrier, 308enfumage, 151engobe, 26épaule, 253épicier, 277éponge, 168estèque, 177, 198estive, 99état de l’argile, 20extrudeuse, 175
Ffaçonnage, 108faïence, 241feldspath, 34fendillement, 211fibre céramique, 72fil à couper, 188finissage, 208finition, 208flocculant, 53fluorine, 35fluorite, 35
66
Zeramika
flux, 70fond, 213fondant, 70fonts baptismaux, 268formule, 92formule de Seger, 115four, 182fritte, 36
Ggalène, 37galetteuse, 202gauchissement, 237gerçure, 211gisement d’argile, 81glaçure, 13glaçure crue, 14gobelet, 287gomme arabique, 40grain de chaux, 98grès, 229grésage, 78grille, 192
Iimpression à l’écran de soie, 160impression par roulement, 139impureté, 33incrustation, 146
Jjardinière, 286jaspé, 148
Kkaolin, 42
Llame, 176lèvre, 206, 227limer, 105lisser, 80litharge, 51lithium, 52lustre, 147, 154
Mmarbré, 243marmite, 272matériel céramique, 54matière première, 50maturation, 94maturation de l’argile, 82mesure, 295mica, 55minium, 56mishima, 146modelage, 106monochrome, 236monoxyde de carbone, 97montre fusible, 180montre pyroscopique, 180mortier, 163mosaïque, 244moucheté, 158moufle, 189moule, 187moulin à boulets, 170mullite, 57
67
Zeramika
Nneriage, 155nerikomi, 155nichet, 264
Oobjet céramique, 261objet d´argile, 21ondulé, 259opacifiant, 58ourdissage, 95oxyde colorant, 60
Ppalier de vitrification, 79panse, 252passoire, 234pâte, 61pâte égyptienne, 62peau de caïman, 235peau d’orange, 238peignage, 157peindre à la plume, 153peinture en réserve, 138petit racleur, 166pétrir, 109pichet, 300pièce crue, 110pièce de bicuisson, 216pièce de monocuisson, 222pièce de poterie, 262pièce moulée, 111pied, 246pigment, 63pinceau, 193
pinces, 186pipe, 299pistolet d’émaillage, 129plasticité, 112plat, 266plateau, 223plâtre, 32poche d’air, 207poêle à châtaignes, 280poêle à marrons, 280poids spécifique, 64poignée, 225point de fusion, 93polir, 104polychrome, 249poncif, 161porcelaine, 250pore, 65porosité, 113post-cuisson, 85, 90pot, 272, 304pot à plantes, 293potasse, 66poterie, 1potier, 2produit cru, 110produit imperméabilisant, 233profil, 195, 251pyromètre, 194
Qquartz, 49
Rracleur, 174raku, 114recette, 30
68
Zeramika
récipient, 248reflet métallique, 147réfractaire, 28réserve à la cire, 9résistance, 29retrait, 118rouleau, 165roulotté, 139rutile, 31
Ssalière, 279sculpture céramique, 260sédimentation, 96sel, 38sérigraphie, 160sgraffite, 140sgraffito, 140silice, 67socle, 247soucoupe, 303soude, 68soupière, 311spath fluor, 35
Ttable tournante, 184tacher, 156tacheté, 148tamis, 167tasse, 289technique de réparation, 102température de cuisson, 89
terra cotta, 257terra sigillata, 256terrine, 288texture, 258théière, 255thermocouple, 197tirelire, 274tour, 199tour de potier, 199tournage, 117tournasser, 73tournassin, 164tourtière, 305trace, 11traîneau, 116trépied, 200tressaillement, 152tube d’amenée, 276tuile, 254type de cuisson, 88
Uusine de poterie, 3
Vvase, 240, 248vase de nuit, 301veiné, 148, 243vernis, 16verre, 12vilebrequin, 169vitrification, 78
70
Zeramika
Aabrasive, 71absorption, 119acid, 10additive, 39adobe, 204aerography, 121air bubble, 207air pocket, 207alkaline, 7alligator hide, 235alumina, 8amphora, 210application, 122arabesque, 123ash, 27
Bbaking pan, 305ball, 107ball mill, 170baptismal font, 268barbotine decoration, 125base, 213bas-relief, 126beaker, 287bed pan, 301belly, 252bentonite, 15biscuit ware, 218bisque ware, 218bit brace, 169blade, 176body, 252borax, 17bowl, 219, 281brazier, 273brick, 205
bucchero, 220bump, 242burner, 173burnished decoration, 134
Ccalcine, 101calcined clay, 69calipers, 181candlestick, 265carbon monoxide, 97carbonate, 43carbonation, 150carinate, 228carved decoration, 136casserole, 288centering, 120ceramic fibre, 72ceramic litho, 149ceramic material, 54ceramic object, 261ceramic piece, 262ceramic sculpture, 260ceramics, 4, 5ceramist, 6chalk, 47chamber pot, 301chestnut roaster, 280chestnut stove, 280china clay, 42clay, 18clay bed, 81clay body, 61clay deposit, 81clay object, 21coefficient of thermal expansion, 24colander, 234colemanite, 45colorant, 46colorant oxide, 60
71
Zeramika
combing, 157component, 59cone, 180contraction, 118crackle, 152craquelure, 152crazing, 152, 211crystal, 48cup, 289cut-off wire, 188cylinder, 263
Ddappled, 158decal, 149decoration painted over opaque glaze,
127deflocculant, 22deformation, 83densimeter, 172dent, 242dipping, 124doghouse, 100dolomite, 25drinker, 271drum ball-mill, 170dry cord, 143
Eearthenware, 241Egyptian paste, 62elutriation, 84engobe, 26engobe decoration, 137excised decoration, 131extruder, 175
Ffaience, 241feathering, 153feldspar, 34file, 105finger-tip decoration, 145finish, 208finishing, 208fired clay, 221fire-proof, 28fire-resistant, 28fire-resisting, 28firing, 86firing curve, 87firing temperature, 89firing type, 88flash, 217flashing, 156flaw, 209flocculant, 53floor tile, 215flower pot, 293fluorite, 35fluorspar, 35flux, 70foot, 246formula, 92frit, 36
Ggalena, 37gild, 162glass, 12glaze, 13glaze spray cabin, 128glaze spray gun, 129glazing, 13grate, 192
72
Zeramika
green ware, 110grog, 69gum arabic, 40
Hhandle, 225, 230hydrometer, 172
Iimpurity, 33incised decoration, 130inkwell, 308inlay, 146
Jjar, 300, 304jug, 310
Kkiln, 182knead, 109
Lleather-hard, 103lid, 226
lime, 98lip, 227litharge, 51lithium, 52low relief, 126luster, 154lustre, 147, 154
Mmaking, 108maturing, 94maturing of clay, 82measure, 295melting point, 93mica, 55mishima, 146modelling, 106modelling board, 116moneybox, 274monochrome, 236mortar, 163mosaic, 244mottled, 158mould, 187mould-release agent, 23muffle, 189muffle kiln, 189mullite, 57
Nneck, 239negative painting, 138neriage, 155nerikomi, 155nest egg, 264neutral atmosphere, 75
73
Zeramika
Ooil feeder, 296oiler, 296once fired ware, 222on-glaze decoration, 142opacifier, 58opening material, 44orange peel, 238oxidating atmosphere, 76oxidizing atmosphere, 76
Ppaint brush, 193painted decoration, 135paste, 61pebbled decoration, 144pedestal, 247peeling, 231penstock pipe, 276pigment, 63pin tool, 196pipe, 299pitcher, 294planter, 286plaster, 32plasticity, 112plate, 302platter, 266polish, 104polished decoration, 134polychromatic, 249porcelain, 250pore, 65porosity, 113post-firing, 85post-firing, 90pot, 272, 304potash, 66
potter, 2potter’s rib, 177potter’s wheel, 199potter’s workshop, 3pottery, 1, 3, 4, 5pottery factory, 3pouring, 124print, 159printed decoration, 133profile, 195, 251Pyrenean pitcher, 298pyrometer, 194pyrometric cone, 180
Qquartz, 49
Rraku, 114raku ware, 114raw glaze, 14raw material, 50raw ware, 110recipe, 30red lead, 56reducing atmosphere, 74refractory, 28reparation technique, 102resist dyeing, 138resistance, 29rib, 198ribbed decoration, 132rim, 206, 224rippled, 259rolling pin, 165roof tile, 254
74
Zeramika
rouletting, 139rutile, 31
Ssalt, 38saltcellar, 279saucer, 303screen, 167sedimentation, 96Seger cone, 180Seger formula, 115serving dish, 266sgraffito, 140shaped product, 111shaping, 108sheepskin, 178shivering, 212shoulder, 253shrinkage, 118sieve, 167silica, 67silk-screen printing, 160slab roller, 202slip, 19, 109slip decoration, 125slurry tank, 171smoke-firing, 151smoking pipe, 299smooth, 80soda, 68soup tureen, 311specific weight, 64speckled, 148spice rack, 277spittoon, 292sponge, 168spout, 232, 245squeegee, 174stack, 201stand, 247
state of clay, 20stencil, 161stencilling, 161stew-pot, 272stoneware, 229streaked, 243striker, 166
Tteapot, 255terra cotta, 257terra sigillata, 256texture, 258thermal expansion coefficient, 24thermocouple, 197third fire colour, 41throwing, 117throwing rib, 198tile, 214tongs, 186track, 11tracking, 99transparent glaze, 91tray, 223trim, 73trimming tool, 164trivet, 200turn table, 184twice fired ware, 216
Uunderglaze decoration, 141
75
Zeramika
Vvarnish, 16vase, 240vessel, 248vitreous transparent glaze, 77vitrification, 78vitrification range, 79void, 65
Wwarpage, 237warping, 95waterproofer, 233wax resist, 9wedging board, 190wheel, 199wooden modelling tool, 203
79
Zeramika
Archaeology Wordsmith [linean]. <http://www.archaeologywordsmith.com> [Kontsulta: 2012-11-16]
COOPER, Emanuel. Historia de la cerámica. Barcelona: Grupo Editorial CEAC, 1987.
ESTRADA, Meli. Glosario y diccionario inglés/español sobre la cerámica [li-nean]. Mijas-Malaga: Meli Estrada, cop. 2001-2011. <http://www.me-liestrada.com/Glosario.htm> [Kontsulta: 2012-07-13]
Euceramics [linean]. <http://www.eu-ceramics.eu/> [Kontsulta: 2012-09-04]
FOURNIER, Robert. Diccionario ilustrado de Alfarería Práctica. Barcelona: Ediciones Omega, S.A., 1981.
GUILLEM MONZONIS, C.; GUILLEM VILLAR, M. C. Diccionario cerámico científico-práctico: español-inglés-alemán-francés. Valencia: Sociedad Española. de Cerámica y vidrio, 1987.
GIPUZKOAKO FORU DIPUTAZIOA. KULTURA DEPAR TAMEN TUA. Buztingintza tradizionalaren erakusketa. Mutriku - Donostia - Arrasate - Tolosa 1987-1988 = Exposición de alfarería tradicional. Mutriku - Donostia - Arrasate - Tolosa 1987-1988. Donostia: Gipuzkoako Diputazioa, 1987.
IBABE, Enrike. Cerámica popular vasca. Bilbao: Fundación Bilbao Bizkaia Kutxa, 1995.
MCN arte [linean]. <http://www.mcnarte.com/app-arte/do/show?key= ceramica> [Kontsulta: 2012-11-20]
MUSSI, Susan. Diccionario de cerámica [linean]. <http://ceramicdictionary.com/es/> [Kontsulta: 2012-09-04]
SOLAUN BUSTINZA, J.L.; LUMA Hizkuntza Zerbitzuak [itz.]. Erdi Aroko zeramika Euskal Herrian (VIII.-XIII. mendeak) = La cerámica me-dieval en el País Vasco (siglos VIII-XIII). Gasteiz: EJ Argitalpen Zerbitzu Nagusia; EHU Argitalpen Zerbitzua, 2005
Refdoc.fr La réference en fourniture de documents scientifiques [linean]. <http://cat.inist.fr> [Kontsulta: 2012-06-01]
ROMERO, Alfonso; CABASA, Santi. La tinajería tradicional en la cerámica española. Barcelona: Grupo Editorial CEAC, 1999.
TERMIUM PLUS [linean]. <http://www.termiumplus.com> [Kontsulta: 2012-06-01]
WILT, Robert; DUNCAN, Ronald. Multilingual dictionary of pottery words [linean]. [S.l.]: 1998-2000. <http://www.dinoclay.com/> [Kontsulta: 2012-07-13]