Zespół wypaleniazawodowego wśródzespołów OIT

Dorota Merecz

Zakład Psychologii Pracy

Instytut Medycyny Pracy

28 grudnia godz. 6.58

„Przepełnienie, brak łóżek, nic się nie zmieniło. Piętnaście ciałw półmroku i góra badań do przeanalizowania. Wkraczam dokieratu OIT dźwigając młyński kamień zmęczenia. Mój termosz kawą wysechł przed południem więc dzwonię do żony po ratunek.Chyba mam hyperacuris: podskakuję na każdy najmniejszy dźwięk.Robota musi być zrobiona chociaż zdążyłem ją już znienawidzić.Ogarnia mnie pragnienie snu w jakimś cichym kącie. Znowuprzyjęcia i kolejna żonglerka łóżkami. Chociaż pacjenci mają różnediagnozy, zaczynam dostrzegać podobieństwa i ich równość wobecnadchodzącej śmierci. Mój OIT podnosi wrzawę: intubować,udrażniać, monitorować, czekać.Czekam. Czekam aż do następnego poranka i trwam. Tak jak moipacjenci, spieszę się by wydostać się stąd i odpocząć.”

Diary of ICU slaveShane Neilson

Długotrwała się reakcja na stres,która pojawia się szczególnie częstow zawodach, w których praca polegana kontakcie z ludźmi

Charakteryzuje się obecnością trzechstanów:1. wyczerpania emocjonalnego2. depersonalizacji3. obniżonej oceny osiągnięć

osobistych

To proces, który stopniowo się rozwija

Ważnym czynnikiem rozwoju wypalenia jestchroniczne doświadczanie niepowodzenia wzmaganiu się ze stresem zawodowym i powstaniuprzekonania o niemożliwości skutecznegoradzenia sobie z trudnościami, konfliktami,uciążliwościami obecnymi w życiu zawodowym(H. Sęk)

Kolejnym czynnikiem wpływającym na rozwójwypalenia zawodowego jest rażący rozziewpomiędzy ideałami, marzeniami a realiamiwykonywania zawodu i bolesne tracenie złudzeń

Brakpoczuciaosiągnięćosobistych

depersonalizacja

Wyczerpanie emocjonalne

To proces, który stopniowo się rozwijaEtap I to brak równowagi pomiędzy wymaganiami(stresem) a własnymi zasobami potrzebnymi doradzenia sobie z nimEtap II – rozwijają się negatywne postawy izachowania takie jak: skłonność do traktowaniainnych w obojętny, mechaniczny sposób czycyniczna koncentracja na zaspokajaniu własnychpotrzeb. W ten sposób rozwija się depersonalizacja.Jest ona próbą dystansowania się odniesprzyjającego otoczeniaEtap III – dystans od innych utrzymuje się i pogłębia,co utrudnia wykonywanie pracy i radzenie sobie ztzw. czynnikiem ludzkim. Zaczynają się pojawiaćmyśli, że jest się „do niczego”

Edelwich i Brodsky sądzą, że wypalenie topostępująca utrata idealizmu, energii i celudotykająca ludzi w zawodach, których istotąpracy jest kontakt z drugim człowiekiem,która pojawia się na skutek warunków wjakich pracują

Wyróżniają 4 stadia tego procesu:idealizmstagnacjafrustracjaapatia

Wypaleniezawodowe

Treści pracy

Warunki pracy

Konflikt roli

Konfliktyinterpersonalne

Czynnikiosobowościowe

Zmiennedemograficzne

Sytuacja rodzinna

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZKO WYPALENIA

Wypalenie zawodowe pociąga zasobą dalsze skutki w postaci:

braku zadowolenia z pracy,

pogorszenia funkcjonowania w pracy,

narastania problemów rodzinnych,

dolegliwości somatycznych i innychproblemów zdrowotnych,

obniżenia poziomu identyfikacji ze swojągrupą zawodową,

pasywnego i/lub pesymistycznegopodejścia do życia

zbyt autorytarnego stylu kierowania

liczb

apu

nktó

w

40

30

20

10

0

wyczerpanieemocjonalne

depersonalizacjaosiągnięcia

osobiste

19,4 19,8

11,5

6,1

36,2

33,2

mężczyźni

kobiety

WSKAŹNIKI WYPALENIA NA OIT

liczb

apu

nktó

w

40

30

20

10

0

wyczerpanieemocjonalne

depersonalizacjaosiągnięcia

osobiste

21,4

17,7

11,5

7,2

34,536,0

lekarze

pielęgniarki

WSKAŹNIKI WYPALENIA NA OIT

liczb

apu

nktó

w

40

30

20

10

0

wyczerpanieemocjonalne

depersonalizacjaosiągnięcia

osobiste

18,0

28,6

14,4

5,2

34,5 34,5

mężczyźni

kobiety

Lekarze:

WSKAŹNIKI WYPALENIA NA OIT

Wysoki poziom wyczerpaniaemocjonalnego (pow. 24. punktów) uzyskało

36% lekarzy

28% pielęgniarek/pielęgniarzy

30% mężczyzn

35% kobiet

Wysoki poziom depersonalizacji(pow. 9. punktów) uzyskało

56% lekarzy

48% pielęgniarek/pielęgniarzy

70% mężczyzn

25% kobiet

Niski poziom poczucia osiągnięćosobistych (pow. 29. punktów) uzyskało:

28% lekarzy

20% pielęgniarek/pielęgniarzy

17% mężczyzn

35% kobiet

Źródła dyskomfortu i stresu w OIT

podejmowanie decyzji w wielkim pośpiechu,

duża częstość nieprzewidywalnych zdarzeń,wymagających szybkich reakcji (brak kontroli),

częste przypadki zgonów negatywniewpływające na poczucie zawodowejskuteczności,

dylematy etyczne w związku z podejmowanymidecyzjami,

kontakty z rodzinami pacjentów,

problemy organizacyjne

Najpowszechniejsze stresory

2.731.931.19Negatywny wpływ stresu na życieprywatne

2.762.051.10Konieczność kompromisów

2.301.591.39Zaprzestanie leczenia

2.241.411.51Dokształcanie się

2.041.321.53Podejmowanie decyzji wpojedynkę

2.451.461.60Rozmowy z rodzinami pacjentów

3.382.021.52Negatywny wpływ czasu pracy nażycie rodzinne

3.522.271.46Wzmożone napięcie

4.082.401.59Brak łóżek/ich rozmieszczenie

PRODUKTSIŁACZĘSTOŚĆSTRESOR

Najpowszechniejsze stresory

1.971.691.06Nadgorliwe/niewłaściwe leczenie

1.721.291.23Problemy z zarządzającymi

1.440.931.51Zespołowe podejmowanie decyzji

1.751.311.01Brak uznania dla własnej pracy

1.611.300.91Konflikty pomiędzy OIT a pracąoperatorów

2.051.781.04Trudne relacje ze starszymikolegami

2.071.711.09Lęk przed popełnieniem błędu

2.261.701.16Brak snu

2.011.251.58Kontakt ze śmiercią

PRODUKTSIŁACZĘSTOŚĆSTRESOR

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKOWYPALENIA

Skłonność doreagowania

agresją

Płeć męska

Depersonalizacja

Napięcie/lęk

Stosowanierozwiązań siłowych

Osiągnięciaosobiste

Zmęczenie

Depresyjność

Wyczerpanieemocjonalne

Wyczerpujące badania środowiskalekarskiego pod kątem stresu, zaburzeństanu zdrowia i wypalenia zawodowego niesą częste,

Metaanalizy tych badań wskazują, że ok. 22-46% lekarzy zatrudnionych w szpitalachprzynajmniej raz w życiu doświadczałoobjawów spełniających kryteria zaburzeńzdrowia psychicznego

Praca na OIT uznawana jest za jedną znajbardziej obciążających psychicznie (ok.12% lekarzy brytyjskich zatrudnionych natych oddziałach cierpi na zaburzeniadepresyjne, prawie 30% jest takzestresowanych, że utrudnia im to codziennefunkcjonowanie, 3% ma myśli samobójcze.

Stosowanie używek i środkówpsychogennych

18% przyznaje się do częstego picia większych ilościalkoholu,

53% przyznaje się do regularnego picia niewielkichilości alkoholu,

4% deklaruje całkowitą abstynencję,

5% zarówno dużo pije jak i dużo pali,

12% stosuje środki ułatwiające zasypianie,

4% przyjmuje antydepresanty,

4% przyjmuje leki przeciwlękowe,

5% przyznaje się do używania miękkich narkotyków.

Udzielone objawy wypalenia

Pielęgniarki z tendencją do porównańspołecznych miały silniejsze objawywypalenia jeśli ich współpracownicy skarżylisię lub manifestowali takie objawy(Groenestjn, 1992),

jeśli jesteś w środowisku „zarażonymwypaleniem” masz większe szanse na to bysamemu doświadczać wypalenia,

im więcej i im częściej słyszysz narzekanietym większe prawdopodobieństwo, że samwkrótce zaczniesz narzekać.