Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Spis treści
Sło\vo \\'Stępne ......................................................................................... 7
I. U progu wojny .............................................................................. II l. Niezbyt dobre stosunki sąsiedzkie ..................................................... 12 2. Czy właściwe sojusze Polski? ............................................................ 22 3. Siły zbrojne sojuszników i wrogów .................................................. 29 4. Realia obrony Polski .......................................................................... 49 5. Diabelski pakt- czy wojna była przegrana zanim się rozpoczęła? ...... 62
II. Zarys działań wojennych w Polsce w pierwszej połowie września 1939 r . .............................................................................. 77
III. Czerwony "nóż w plecy" .......................................................... 93 l. Przygotowania do agresji ................................................................... 93 2. Dyrektywy Woroszyłowa ................................................................... 96 3. Czym dysponowaliśmy na Kresach? ............................................... } 06 4. "Sowiety wkroczyły" ....................................................................... III 5. Reakcje sojuszników Polski ............................................................. ll7
IV. Pierwszy impet sowieckiego uderzenia ................................... 121 l. Opanowanie Wilna ........................................................................... 124 2. W stronę Grodna i Białegostoku ...................................................... l32 3. Wschodnie Polesie ........................................................................... 135 4. Wołyń ............................................................................................... 140 5. Kierunek tamopolsko-lwowski ........................................................ l48 6. Odciąć Polaków od granicy z Rumunią i Węgrami ......................... 152
5
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
V. Dalsze próby oporu wobec Armii Czerwonej ...................... .... 159 l. Obrona Grodna ................................................................................. 161
2. Kodziowce i Puszcza Augustowska ................................................. l71
3. Pomiędzy Białymstokiem a Włodawą ............................................ 183
4. Północno-wschodnia Lubelszczyzna ............................................... 188
5. Oddanie Lwowa i dramat na Pokuciu .............................................. l98
VI. Ostatnie walki ......................................................................... 209 l. Sowiecko-niemiecka granica przyjaźni ........................................... 209
2. Białostockie i Podlasie ..................................................................... 216
3. Grupa Kawalerii gen. Andersa ........................................................ 218
4. Pod Szackiero i Wytycznem ............................................................. 223
5. Zgrupowanie płk. Zieleniewskiego .................................................. 236
6. SGO "Polesie"- między Włodawą a Parczewem ........................... 238
7. Dywersja na tyłach wojsk sowieckich ............................................. 243
Zakończenie ......................................................................................... 261
Aneksy ................................................................................................. 269
Bibliografia selektywna ....................................................................... 311
Indeks osobowy ................................................................................... 319
Wykaz skrótów ..................................................................................... 333
Mapy .................................................................................................... 337
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Słowo wstępne
Tamten wrzesień sojuszników jeszcze czekał
l z nadzieją zmieniał w twierdzę każdy próg,
Gdy ze wschodu śmierć i wzgardę dla człowieka
Na bagnetach wniósł w granice drugi wróg.
l na lata nad Ojczyzną stratowaną
Zaciągnęła się przemocy duszna mgła,
Lecz z pamięci użyźnionej krwią przelaną,
Wolna Polska odrodziła się i trwa.
(fragment wiersza W. Klejnego: Zapamiętaj tamten wrzesień)
Kręte są losy ludzkiego żywota. Człowiek nigdy nie wie co może przynieść następna godzina, następny dzień życia. Niby planuje swoje bieżące oraz bliższe i dalsze działania, ale tak naprawdę czeka, co przyniesie przyszłość bliższa i dalsza. Czasem jest ona tak zaskakująca, że nigdy nawet nie przemknęła przez umysł, nie mówiąc o jakimkolwiek w nim "kiełkowaniu".
Tak się czułem, gdy w październiku 1992 r. zostałem poinformowany, że jestem brany pod uwagę jako kandydat na członka Polskiej Wojskowej Komisji Archiwalnej w Rosji, mającej na celu prowadzenie kwerendy archiwalnej, związanej z losami polskich oficerów, którzy w 1939 r. znaleźli się w niewoli sowieckiej. Jako że już co nieco zajmowałem się problematyką sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 r., miałem właśnie nad tym problemem badawczym pracować, czyli inaczej mówiąc "przekopać pod tym kątem" moskiewskie archiwa.
Początkowo była to dosłownie droga przez mękę. Większość (i to znaczna) historyków rosyjskich, pomimo nieograniczonej dla nich możliwości dostępu do źródeł, lansowała dalej sowiecką tezę o marszu wyzwoleńczym Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r., bojąc się, jak przy-
7
D
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
słowiowy diabeł święconej wody- słowa agresja'. Wobec braku polskich materiałów archiwalnych z obrony Kresów Wschodnich (nazwa umowna), tylko archiwa rosyjskie mogły dać w miarę obiektywny obraz polityczno-militamej akcji Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. Była to zatem jedyna droga do wymazania tej "białej plamy" w najnowszej historii polskiego narodu i uświadomienia historykom rosyjskim, że w oparciu o ich archiwalia można również pokusić się o rzetelną interpretację tamtych wydarzeń historycznych, na tyle, na ile "rzetelne" są ich materiały źródłowe. A z tym bywa różnie.
Otóż, z grubsza biorąc, na dokumenty wojskowe każdej bitwy, kampanii czy wojny składają się dyrektywy, wytyczne, rozkazy, meldunki rozpoznawcze, operacyjne, sprawozdania itp. Dokumenty te mają dać szczegółowy obraz prowadzonych działań za pomocą dostępnych sił i środków poła wałki. Mają dać! I dają, ale tylko pewien obraz, widziany łub chcący być widzianym oczyma wydającego dyrektywy, wytyczne, rozkazy, czy opracowującego meldunki rozpoznawcze, operacyjne, sprawozdawcze itp. Zwłaszcza meldunki nie zawsze pokrywają się z rzeczywistością, ale są niejednokrotnie zgodne z życzeniami przełożonych i, co gorsza, są z kolei "motorem" dalszych dyrektyw, wytycznych czy rozkazów, pogłębiając w ten sposób coraz bardziej zamazany, subiektywny obraz wydarzeń. Przykładów tego typu w sowieckich materiałach źródłowych znajdujemy niemało.
Wiele meldunków operacyjnych, które sztaby brygad, dywizji, korpusów czy armii musiały składać przynajmniej 2-3 dziennie, chcąc nie narażać się przełożonym, podawały z reguły stuprocentowe wykonawstwo zadań dnia, gdy w rzeczywistości tak nie było. Wysyłani oficerowie łącznikowi (szczególnie samolotami) z rozkazami ze szczebla wyższego do niższego, kierując się danymi zawartymi w meldunkach nie zawsze znajdowali w podanym miejscu sztaby brygad czy dywizji, bo ich po prostu tam nie było. Dopiero surowe kary, w postaci chociażby dyscyplinamego zdejmowania dowódców ze stanowisk (między innymi dowódcy 25. Korpusu Pancernego komdiwa Riepina z wojsk 12. Armii Frontu Ukraińskiego), wiarygodność sprawozdawczą nieco poprawiły, chociaż, jeżeli chodzi o oceny sił polskich, niejednokrotnie pododdział w sile plutonu urastał do rangi batalionu, a kompania do rangi pułku.
1 Z kuriozalnymi, wręcz "szatańskimi" tezami wystąpił m.in. J. W. Iwanow w artykule: Protiw Iż i i fals(fikacii. Oswoboditielnyj pochod i li agriesija:'. "Wojenno-lstoriczeskij Żurnal", 1994, nr 9, s. 82-86.
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Badania w archiwach rosyjskich stanowiły też jedyną drogę do wymazania tej ,.białej plamy" z najnowszej historii polskiego narodu. Ta luka w polskiej historiografii nosiła szczególne piętno. Związek Sowiecki. który jest w bardzo poważnym stopniu odpowiedzialny za wybuch II wojny światowej, wchodząc do niej jako agresor wobec państwa polskiego, wyszedł z niej nie tylko jako sojusznik naszych sojuszników, ale narzucił naszemu krajowi ustrój społeczny nieakceptowany przez większość polskiego społeczeństwa. Wiązało się to do 1989 r. między innymi z narzuconym polskiej historiografii milczeniem wokół agresji 17 września i innych niewygodnych ocen historycznych w stosunku do wschodniego potężnego sąsiada, a po zakończeniu wojny sojusznika oraz głównego "koordynatora" polskiej drogi do socjalizmu. Co najwyżej wspominano, w kontekście 17 września, o słusznej decyzji rządu sowieckiego wzięcia w obronę braci Białorusinów i Ukraińców, zamieszkujących nie wschodnie terytorium II Rzeczypospolitej, ale zachodnią Ukrainę i zachodnią Białoruś. nie wspominając ani słowem o odpowiednich zapisach w traktacie pokojowym zawartym w Rydze 18 marca 1921 r. czy w pakcie o nieagresji pomiędzy Polską a ZSRS z 1932 r.
Pierwsze kroki w Rosyjskim Państwowym Archiwum Wojskowym (RGWA - Rosijskij Gossudarstwiennyj Wojennyj Archiv), gdzie przechowywane są główne dokumenty związane z agresją 17 września, do łatwych nie należały. Początkowa nieufność ze strony pracowników archiwum. ograniczenia w zamawianiu "dziennej porcji" teczek archiwalnych i obostrzenia w wykonywaniu z nich kserokopii (mimo iż posiadaliśmy własne kserokopiarki i pracowników ich obsługi) były z czasem mniej lub bardziej tonowane dzięki różnym formom przyjaźni. Ale wiele dni wolnych od pracy w archiwum z różnych powodów: oprócz sobót i niedziel były jeszcze każdego miesiąca jakieś święta państwowe lub resortowe oraz "sanitarnyj dień"; "wychodnyj dień"; .. zakryte po techniczeskim priczynam" itp., pracy nie ułatwiały, tym bardziej gdy się wiedziało, że do przebadania jest około 800 tysięcy kart. Niemniej, w miarę prowadzenia badań, wyłaniał się coraz pełniejszy obraz przygotowania i działań bojowych jednostek Armii Czerwonej na wschodnim terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wiedziałem, że treści tych dokumentów rosyjscy historycy nie będą w stanie podważyć. Ale czy zauważą polskie opracowanie, które w oparciu o te dokumenty powstanie~?
2 C. K. Grzelak, Kre:,y w czerwieni 1939. Agresja Zwiq:ku Sowieckiego na Pvlskę, Warszawa 199~, 200 l, 2008.
9
-
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Zauważyli. Może nie wszyscy, ale przynajmniej ci, którzy w nauce historycznej mają spore osiągnięcia w tej problematyce3.
Na kanwie mojej obszernej monografii (patrz przypis 2) przedstawiam niniejszym popularnonaukowe, skrócone opracowanie tych wydarzeń, mając nadzieję, że spełni ono oczekiwania czytelników. Tych, których zainteresuje ta "cząstka" tragicznej historii polskiego narodu, zachęcam do przeczytania wcześniej wydanej monografii.
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
l. U progu wojny
Polska odradzała się w złożonych warunkach geopolitycznych środkowej Europy, między wciąż potężnymi sąsiadami i na styku dwóch przeciwstawnych (chociaż mających wiele wspólnego) systemów politycznych: na wschodzie - komunistycznego Związku Sowieckiego, który dążył do wywołania rewolucji proletariackiej i przeniesienia jej za pomocą Komintemu (z możliwym wsparciem przez bagnety Armii Czerwonej) na zachód przy najbliższej sprzyjającej okazji, na zachodniej granicy zaś- Niemiec, gdzie klęska wojenna 1918 r. i dyktat wersalski sprzymierzonych rodziły i wzmagały hasła odwetu oraz chęć odzyskania siłą utraconych ziem. Francuski marsz. Ferdynand Foch już wtedy zauważył trafnie, że traktat wersalski "To nie żaden pokój. To tylko zawieszenie broni na okres 20 lat"1•
W latach trzydziestych ubiegłego stulecia w Niemczech i Rosji panowały najbardziej zbrodnicze systemy totalitarne, faszystowski i komunistyczny, które prowadziły intensywne przygotowania do wojny zaborczej. Charakterystyczne przy tym jest, że wodzowie obu mocarstw -Adolf Hitler i Józef Stalin- wśród pierwszych celów w swych planach wojennych stawiali zadanie podboju Polski.
Naczelne władze polityczne i wojskowe Polski od zarania niepodległości dostrzegały ograniczone możliwości obronne kraju i zdawały sobie sprawę, że w wypadku agresji Niemiec lub Związku Sowieckiego, Polska pozostawiona sam na sam, tak z jednym, jak i z drugim mocarstwem, nie będzie miała szans na uzyskanie trwałego powodzenia, ani nawet na dłuższe przetrwanie. Stąd, w realnych kalkulacjach stosunku sił i własnych możliwości w wypadku N (Niemcy) lub R (Rosja), a tym
1 Cyt. za: W. S. Churchill, Druga wojna światowa, tom l, ks. l, Gdańsk 1994. s. 6.
11
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Wandycz Piotr, Telegram ambasadora Steinharda, "Zeszyty Historyczne" nr 84, 1989, (Paryż).
Wieczorkiewicz Paweł, Stalin i generalicja sowiec/w w latach /937-194/. Sprawa Tuchaczewskiego i jej konsekwencje, Warszawa 1993.
Wieiborski Janusz, Materiały do historii kawalerii KOP, "Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej", t. X, nr 77 z 1974 r.
Włodarkiewicz Wojciech, Przedmoście ntmuńskie 1939, Warszawa 2012. Włodarkiewicz Wojciech, Obrona Lwowa 1939, Warszawa 1996. Wróblewski Jan, Samodzielna Gntpa Operac.~jna .. Polesie" 1939. Warszawa
1989. Zarys dziejów wojskowości polskiej 1864-1939, oprac. zbiorowe pod red. P.
Staweckiego, Warszawa 1990. Zbrodnia lwtyńslw. Droga do prawdy, oprac. pod red. M. Tarczyńskiego.
Warszawa 1992. Zgórniak Marian, Europa w przededniu wojny, Kraków 1993. Zgómiak Marian, Możliwości wojenne Niemiec i Pafski w 1939 r .. .. Wojskow-y
Przegląd Historyczny", nr 3 z 1989 r.
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Indeks osobowy
A.braham. Roman 88 Ajdukiewicz. Adam płk dypl. 89 Akimow. Stiepan Dmitrijewicz kombrig 114, 135 Albrecht. Conrad adm. 41 Albrecht, Janusz płk 218, 222 Alicki. Józef 182 Alter. Franciszek gen. bryg. 88 Anczarski, Józef 255 Anders. W 78 Anders. Władysław gen. bryg. 6, 77, 197, 204, 218-223, 236 Andrys-Jankoll'ski. Rys:ard l 31 Arcis:e1rski. Mirosław 7 l Aschenbrenner. H. płk 160 Astachow. Gieorgij 66 Augustyniak. szer. Stanisław 88-90 Awchimienko. kpt. 185
Backalewicz, Aleksandr kombrig 153 Balcerzak, Józef mjr 140, 142, 143, 226, 227 Barancewicz, Witold ppor. 127, 130 Batowski, Henryk 12, 35 Beck,Józef16-18,20,21,26,28,68,69, 71,115,117,118 Benesz, Edward 18 Berka, Wacław mjr dypl.151 Bielakow, kombrig A. !59 Bielikow, mjr 180 Bielski, Mieczysław l 64
319
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Bielski, Mieczysław 164
Biełow, Paweł kombrig 154, 254
Bikżanow, Ibrahim kombrig 154
Billotte, G.H. gen. 30
Bilwin, Jerzy rtm. 173
Blaskowitz, Johannes gen. piech. 40
Bliicher, Wasilij 43, 44
Blumski, Izydor ppłk 164, 167, 263
Bock, Fedor von gen. płk 40, 87
Bodenschatz, gen. Karl 16
Bodyla, st. lejtn. 128
Bogdanow, mjr 164, 165, 172, 180
Bogomołow, Michaił kombrig 146, 193-195
Bohlen, Charles 71
Boliński, Kazimierz 130
Bołbot, Jan ppor. 142
Bołdin, Iwan komkor 98, 99, 113, 132, 134, 161, 169-17 L 180. 18 L 183. 187.
207,248,257 Bołtuć, Mikołaj gen. bryg. 79
Borisow, komisarz 149
Bortnowski, Władysław gen. dyw. 61, 79, 89
Boruta-Spiechowicz, Mieczysław gen. bryg. 87
Borzikow, Arsenij płk 245
Bregman, A. 14, 62, 64, 68, 94, l 05
Breżniew, komisarz 240
Broniewski, Władysław 74
Brzoza-Brzezina, Ottokar płk 186,187, 238
Budionny, Siemion marsz. 43, 134
Cejt1in, kombrig 153, 220
Cha1uzin, kombrig Grigorij 148
Chamber1ain, Neville 25, 26, 35, 120, 214
Charitonow, płk 138 Chłusewicz, Benedykt płk dypl. 171, 179
Chomicz, lejtn. l 32
Chriakow, st. lejtn 247
Chruszczow, Nikita 72, 199
Chruszczow, Nikita 71
320
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Churchill, Winston. 1/, l 20, 2 l 4 Churchill, Winston 32, 119. 120 213 Cieplewicz. MiecZ)·sław 19, 81 Clausewitz. Carl von 38 C orbin. Andre-C har\ es 118 Cot. Pierre 97 Coulondre. Robert 14. 64 Curzon. George lord 120 Czerewiczenko. komdiw 99 Czemik. Stefan mjr 140. 142, 143, 193. 226. 227 Czubanow, Grigorij kpt. l rangi 114, 139 Czujkow, Wasilij komdiw 99, 114, 135, 136. 139. 183, 184, 186, 187,207, 218.248.249 Czuma. Walerian gen. bryg. 83 Czuwakin. mjr 172-174. 177. 180
Daladier. Edouard 69. 97. 118 Dąb-Biemacki, Stefan gen. dyw. 61, 80, 87,218 de Gaulle. Charles gen. 117 Diemidow. A. płk 153 Diernientjew, Nikołaj płk 154 Dobrzański. Henryk mjr 217 Dobrzański. Stanisław por. 173, 175, 176 Dollmann, Friedrich gen. art. 41 Dołęga-Mostowicz, Tadeusz kpr. pchor. 206 Dombrowski, kpt. 247 Donitz, Karl adm. 39 Douhet. Giulio gen. 39 Drucki-Lubecki. Konstanty płk 218, 219 Duraczyński. Eugeniusz 12, 71, 118 Dyszkiewicz, Jan ppłk 231, 234 Dżurko. lejtn. 165
Ejsmont, Władysław por. 164 Epler. Adam 241 Epler,Adam płk 137,238,240,241
Fabrycy, Kazimierz gen. dyw. 61, 87
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Fam-y. Louis gen. l 08 Filipkowski, Władysław płk 236, 237
Filipowicz.Julian płk dypl. 80, 218
Fiłatow, Piotr M. komdiw I 14
Florkowski, mjr 18 I F och. Ferdynand marsz. I I Fotczenkow, Paweł płk 148, 151,252 Frunze, Michaił 47
Furgalski, Tadeusz płk dypl. 78
Fursin, płk 135, 136, 187, 217
Galicki, Kuźma płk 245
Gaładyk, Janusz płk dypl. 81
Garnel in, Maurice gen. 24, 34, 91, 119
Ganin, Wasilij komdiw 154, 220, 254
Gardejko, kpr. l 76
Gąsiorowski, Janusz gen. bryg. 80
Gierasimow, kombrig 203
Gierycz, por. 175
Głuchowski, Janusz gen. 194
Gnoiński, Michał płk rez. 239 Goebbels, Joseph 91
Gering, Hermann 16, 91 Golikow, Filip komkor 102, 114, 148, 219, 23 7
Gorodetsky, Gabriel prof 67 Gorzkowski, ppłk 187 Grefner, Alfred ppłk 199 Grigorienko, komisarz l 72, l 77 Grobicki, Jerzy płk 2 l 8. 2 19 Grot, Lucjan mjr 143 Grnnberg. Karol 6 7
Grzelak, Czeslall' K. 1.), 69
Grzeszkiewicz, Tadeusz 242 Grzmot-Skotnicki, Stanisław 88 Grzybowski, Wacław l 04, l 05 Grzywacz, kpt. 164 Guderian, Heinz gen. 39, 79, 87, 88, 136, 186, 189
322
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Halicki, Kazimierz płk 199 Halifax, Eduard 64, 120 Hanka-Kulesza, Stefan płk 82, 146, 199 Hejnich, Stanisław mjr 220 Heldut-Tamasiewicz, Edmund płk dypl. l 09, 171 HeTWarth, Hans von 71 Hitler. Adolf Ił. \3, 15-17, 25, 26, 27, 29, 35-37, 39, 40, 52, 63-66, 69-72, 74, 77,90,91,94,183,209-211,262 Hlebowicz, Brunon pchor. 165, 169
lglewski, Antoni ppor. rez. 163, l 64 Iwaniuk, Dmitrij płk 249 Iwanow, G. płk 148 Iwanow, komdiw 201
Jagmin-Sadowski, Jan gen. bryg. 81 Jaklic. Jó:.ef81. 107 Jaklicz. Józefpłk 81, 82 Janicz. mjr. 200 Januszajtis. Marian gen. dyw. w st. spocz. 198, 200 Jasiński, Lucjan płk l 96 Jeremienko, Andriej komdiw 133, 134, 168, 184 Jeroszenko, st. lejtn. 162 JodL Alfred 74 Jura, Jacek ppłk 234 Jurga. Tadeusz 49 Juszczak, Kazimierz l 30
Kaliński, Władysław płk dypl. 83 Kamiński, Stefan kmdr ppor. 240 Karcz, Jan płk dypl. 78 Kardaszewicz, Kazimierz ppłk 127 Karpiński, Feliks por. 182 Kasprzycki, Tadeusz gen. dyw. 24 Kasykowski, kpt. 138 Katukow, Michaił płk 153 Keitel, Wilhelm 74 Kennard, Howard 27
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Kesselring, Albert gen. lotn. 41
Kiriłłow. Nikołaj komdiw 154. 203, 205
Kisielew, mjr 225
Klauda, Józef 235
K1auda, Józef ppor. rez. 234
Kleeberg, Franciszek gen. bryg. 87, 109, 136, 137, 139, 184, 186, 187, 189,
191, 192, 223, 231. 235. 238-241
Kleist, Heinrich von 88
Kluge, Giinther von gen. art. 40
Kmicic-Skrzyński, Ludwik gen. bryg. 187, 239
Knoll-Kownacki. Edmund gen. bryg. 88
Koc, Julian pchor. rez. 128
Koc. Leon płk 236, 237 Kołganow, Konstantin komdiw 148
Kondrusiew. Siemion płk 196
Konstantinow, kombrig 183, 248
Kopański, Stanisław 82
Komiłow, Iwan kombrig 145
Korobkow, Aleksandr komdiw 24 7
Korzon, Piotr kpt. 163, 164, 168, 169
Kosma, F. 67 Kossakowski, Tadeusz gen. 194
Kostienko, Fiodor komdiw 148, 252
Kostring, Ernst gen. por. 159, 160
Kotiełkow, płk 20 l Kotula, A. 192
Kowalenko, Luka płk 148 Kowa1ow, Michaił Prokofiewicz komandarm II rangi III, 116
Kozłowski, Eugenius: 19, 49, 58, 59, 66, 81
Kozłowski, Olgierd 174 Krasowski, Sylwester mjr 127, 129 Krebs, Hans ppłk 160 Kriuczenkin, Wasilij kombrig 148 Kriworot, lejtn. 180 Kriwoszein, Siemion kombrig 136-137, 186 Królikowski, rtm. 236 Kruczenkin. kombrig 237 Ktichler, Georg von gen. art. 40
324
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Kuczyński, Stanisław rtm. 220 Kulew, mjr 223 Kulik, Grigorij komandarm I rangi 204 Kurki n, Aleksiej płk l 71 Kuroczkin, Paweł kombrig 200 Kustroń, Józef gen. bryg. 87 Kutrzeba, Tadeusz gen. dyw. 24, 6l, 80, 88, 89,262 Kuty ba, Józef ppłk 196 Kuzniecow, Wasilij komkor 98, 113, 246 Kużnicki, ppor. rez. 169 Kwapiszewski, Józef gen. bryg. 83 Kwiatkowski, Zdzisław ppłk 181 Kwitko, Filip mjr 165
Langner. Władesłm1· 199 Langner, Władysław gen. 151, 200, 20 l Lawicz, Wilhelm płk dypl. 78 Lechnicki, Tadeusz płk 237 Leeb, Wilhelm von gen. płk 41 Liebmann, Curt von gen. pi ech. 4 I Lipski, Józef 15, 16 List, Wilhelm gen. płk 40, 114 Litwinow, Maksim 13, 64 Lohr, Aiexander gen. lotn. 41 Ludendorff, Erich gen. 38, 39 Ludwig, Emil I 3
Łojek, Jerzy 117 Łojek, Jerzy 70, 117, 118 Łomaka, płk 131
Łopianowski, Narcyz rtm. 175 Łossowski, P. 19, 126
Maczek, Stanisław płk dypl. 54, 55, 81 Majski, Iwan 118
Małejow, Michaił kombrig 148
Malinowski 81
Małuszyński, Narcyz kpt. mar. 139
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Małyszew, kpt. 239
Mańkowski, Zygmunt 47
Markiewicz, Emil kpt. 141-144
Matykin, Filip kombrig 145, 190
Mechlis. Lew 48 Mechlis, Lew 43, 48, 64, 204, 214, 254
Mickiewicz, Franciszek wachm. 175
Miedwiediew, Nikifor komdiw 113,247
Mieltjuchow, Michaił pro.f l O, 98
Milewski, Edward płk 238
Mirosznikow 128
Miszanin, T. płk 154
Młot-Fijałkowski, Czesław gen. bryg. 61, 79
Młynarski, por. rez. 162
Mojsiejew, mjr 254
Mołotow, Wiaczesław 48, 65, 66, 69, 93, 95, 97,209,211,212,216
Mond, Bernard gen. bryg. 81, 87
Moraczewski, Jędrzej 19
Morgenstem, kmdr 139
Mościcki, Ignacy 18, 115, 120
Mozdyniewicz, Mieczysław płk dypl. 88
Muzyczenko, Iwan kombrig 161, 180, 248
Nieseniuk, kpt. 225, 227
Niezabitowski, Tadeusz płk dypl. 89
Nikitin, kombrig 183
Noe!, Leon 27 Nosow, prokurator 149
Nowikow, Wasilij płk 135, 248
Nurek, M 119
Odariuk, płk 140
Okulicz-Kozaryn, Jarosław płk dypl. 126, 128, 132
Olbrycht, Brunon gen. bryg. 83
Olszyna-Wilczyński,Józefgen. bryg.l26, 132,172,171,177,178
Orlik-RUckemann, Wilhelm gen. bryg. 139, 188, 189, 191-193,223,224,226-
229, 232-236
Orłow, płk 241
326
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Os mola, Michał ppłk 164, 177, 180 Osokin., Wasilij komdiw 203 Ostrowski, Stanisław dr med. 198 Oziewicz, Ignacy płk 130
Pająk, Józef ppłk 221 Pawlik, Jan ppłk 127 Pawlikowski, Stefan płk pil. 83 Pfeitler, Eduard 97 Piasecki, Zygmunt gen. bryg. 80 Piątkowski. Henryk ]06 Piątkowski, Henryk mjr dypl. 206 Pielaszowski, por. 129 Pietrow, Michaił komdiw 133, 134, 162, 166, 167, 169 Piłsudski, Józef marsz. 19, 20, 50, l 07 Piskor. Tadeusz gen. dyw. 83, 87 Plisowski, Kazimierz 239 Plisowski, Konstanty gen. bryg. 218, 220 Płonka, Władysław płk 236 Podhorski. Zygmunt gen. bryg. 186, 238 Podwysocki, Tadeusz ppłk 126, 132 Po1ikarpow, płk 153 Poskriebyszew, Aleksandr 69 Potiornkin, Władimir 14, 63, 104, 159 Pretelat. gen. 30, 90 Przedrzymirski-Krukowicz, Emil gen. bryg. 61, 78 Przeździecki, Wacław gen. bryg. 109, 171, 176-178, 180, 181
Raczkiewicz, Władysław 213 Raginis, Władysław kpt. 87 Rakowski, Bronisław płk dypl. 151, 200 Reichenau, Walther von gen. art. 40 Riabyszew, Dmitrij komdiw 153,219,254 Ribbentrop, Joachim von 15, 16, 66, 69, 70,210-212 Richthofen, Wolfram gen. mjr 80 Riepin, Wasilij komdiw 8, 153 Rodziewicz, Romuald plut. 182 Rokossowski, Zdzisław kpt. 140, 191
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Rowecki, Stefan płk dypl. 54, 55, !B
Rozanow, kombrig 162, 170
Rómmel, Juliusz gen. dyw. 61, go, 82, 87, 90
Różycki-Kołodziejczyk, Tadeusz płk dypl. 223, 228, 231
Rubas, Mirosław Jan 123
Rubin, Josif kombrig 196
Rundstedt, Gerd von gen. płk 40
Russijanow, Iwan płk 135, 139, 192,224,225,228-230
Rybicki, Kazimierz płk 132
Rydz-Śmigły, Edward l 9 Rydz-Śmigły,Edwardmarsz.l9,50,52,24,60,81,85,87, 115-117,136.145,
186,262 Ryziński, Kazimierz ppłk dypl. 151, 200
Rzepecki, Jan ppłk dypl. 82
Safonow, Dmitrij kombrig 135, 187
Salwiński, Wincenty kpr. 129
Sawczyński, Adam płk 107
Sawicki, Kazimierz gen. bryg. 145, 194, 195
Sawicki, Roman 163, 169
Sawicki, Wacław szer. 130
Schlieffen, Alfred von 38 Schulenburg, Friedrich Werner hr. von der 71, 94. 97. 159.209.216
Schweizer, Ludwik płk 220
Seeckt, Hans von l 5
Seeckt, Hans von gen. 15, 62
Sempołowska, Stefania 86 Serafin, Benedykt mjr 163, 164, 168, 169, 174
Serafin, Stanisław 21
Serczy k. J. 6 7 Siciński, mjr 175 Siedlecki, płk l go, l g l
Siemienczenko, płk 154, 254, 219
Siemiński, Jan /65
Siemiński, Jan 165 Sikorski, Franciszek gen. bryg. 199
Sikorski, Władysław gen. 171, 213
Skorobohaty-Jakubowski, Jan płk w st. spocz. 146
328
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Skrzyński, mjr 181
Skuratowicz, Piotr gen. bryg. 145, 146
Sławoj-Składkowski, Felicjan gen. dyw. 115 Smereczyński, Józef por. 174
Smorawiński, Mieczysław gen. bryg. 145, 195, 196
Sobc:ak. Ka:imier: 18
Sokołowski, Jan ppłk dypl. 200
Sołtykiewicz, Stanisław rtm. 182
Sosnkowski, Kazimierz gen. broni 71, 87 Sowietnikow, Iwan komdiw 102, 114, I46, 207
Stachiewic:, Wacław gen. bryg. 72 Stachiewicz, Wacław gen. bryg. 74, l 08, I 15, I 16, 206 Stachlewski, Bohdan ppłk 219 Stacirowicz, Piotr szer. 130 Stalin, Józef 11-14, 29, 43, 44, 63-67, 69, 70, 72, 74, 94, 97, 159, 183,209-212.215.262 Stalin. Jó:ef 48
Starzyński, Stefan 85 Stawecki. Piotr 49
Strączek, Józef plut. 143 Strzemeski, Mieczysław kpt. art. 177 Strzemiński, Stefan gen. bryg. 145, 146 Sulik, Nikodem ppłk 140, 142, 143, 223, 224, 226-230, 234 Suric, Jakow 118 Suszczyj, Fi1ipp kombrig 203 Suwenirov.; O F 69
Suworov.; W 71
Szafran, Jarosław płk dypl. 200 Szaposznikow, Boris komandarm I rangi 43, 44, 160 Szaraburk, Iwan kombrig 148, 150, 252 Szawłowski, Ryszard 175, 182, 207, 232
Szczadienko, Jefim (Jufim) 43 Szcześniak, Andrzej L. 16 Szembek, Jan 70 Szwarow, mjr 240, 241 Szylling, Antoni gen. bryg. 61, 80, 81 Szyłeyko, Stanisław ppłk 127, 128
329
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Ścisłowski, Apoloniusz Włodzimierz rtm. 176, 178 Ślaski, Ludwik rtm. 207 Świda, por. 127. 129 Świtalski, Stanisław płk dypl. 89
Tabaczyński, Tadeusz ppłk 190 Tadzik, por. 164, 168 Targowski, Franciszek ppłk 240 Thommee, Wiktor gen. bryg. 90 Timoszenko, Siemion komandarm I rangi III. 203 Tiuleniew, Iwan komandarma II rangi l 02, 114, 152, l 53. 202. 203. 219. 253 Trofimienko. Sierigej płk 145, 185
Umiastowski. Roman płk 85
Walasek, Jan mjr 190 Wallach, Meier 64 Wallek, Ryszard 130 Warlimont, Walter płk 159 Wartha, Witold płk dypl. 194 Watutin, Nikołaj komdiw 149, 203 Werakso, Sławomir strzelec 165 Werobej, Józefpłk 79 Wiedeński, mjr 166 Wielhorski, Janusz ppor. 176 Wieliczko, M. 4 7 Wilczyńska, Alfreda 177 Wiłczyński 177 Winogradow, Aleksiej kombrig 196 Wiszowaty, Ryszard rtm. 162, 164, 174, 182 Witzleben, Erwin von gen. piech. 41 Wizżylin, Wiktor kombrig 154 Wład, Franciszek gen. bryg. 88 Własow, płk 138 Wojciula, Edward pchor. rez. 128 Wołoch, Piotr płk 148, 150 Wołodźko, Mieczysław 168, 169 Woroszylow, Kliment 44
330
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Woroszyłow, Kliment marsz. 5, 42-44, 49, 68, 69, 94-97, 160, 198, 216, 256 Wróblewski, ppor. 175
Zacharkin, Iwan komkor 113, 183, 217 Zajączkowski. Zdzisław płk 190 Zembrzuski, Mieczysław por. rez. 162 Zgorzelski. Władysław rtm. 220 Zgórniak. Marianl3. 31. 35. 36. 39, 45. 49,62. 91. 119 Zgómiak, Marian prof. 32, 119 Zieleniewski. Tadeusz płk dypl. 6. 236-238 Zimna!, M. ppłk dypl. l 08 Zybin, kombrig 24 7
Żeligowski, Lucjan 20 Żukowski, Stanisław mjr 171-173, 175, 176, 189, 227
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Wykaz skrótów
ACz- Annia Czerwona
bez- batalion czołgów
BKaw. - Brygada Kawalerii
BKRez. - Brygada Kawalerii Rezerwowej
BPanc.- Brygada Pancema
bs- batalion strzelecki
bsap. -batalion saperów
br- batalion rozpoznawczy
BSOW- Białoruski Specjalny Okręg Wojskowy
BZmot. - Brygada Zmotoryzowana
CAW- Centralne Archiwum Wojskowe dak- dywizjon artylerii konnej daplot. -dywizjon artylerii przeciwlotniczej dappanc.- dywizjon artylerii przeciwpancernej DGór. - Dywizja Górska DKaw. -Dywizja Kawalerii DOK- Dowództwo Okręgu Korpusu DP- Dywizja Piechoty DPLeg. -Dywizja Piechoty Legionów DS - Dywizja Strzelecka FB- Front Białoruski FU- Front Ukraiński GKZ - Grupa Konno-Zmechanizowana GO - Grupa Operacyjna GZP ACz - Główny Zarząd Polityczny Armii Czerwonej KKaw.- Korpus Kawalerii K.M.- Kazimierz MaJak (tłumaczenie dokumentów rosyjskich)
-333
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
KOP- Korpus Ochrony Pogranicza
KPanc.- Korpus Pancerny
KS - Korpus Strzelecki
kpt. - kapitan
KSOW - Kijowski Specjalny Okręg Wojskowy
Iejtn. - lejtnant
LKO (NKO)- Ludowy Komisariat Obrony
m. -mieJSCOWOŚĆ . .
mJr- maJor ND WP- Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego
NKWD- Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych
NW- Naczelny Wódz OKH- Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych (III Rzeszy) OPL- obrona przeciwlotnicza OWar. -Obszar Warowny OZ - ośrodek zapasowy pa- pułk artylerii pah- pułk artylerii haubic pcz - pułk czołgów PIA NY- Piłsudski Institute Archives New York PISM - Polish Institute and Sikorski Museum London pkaw. -pułk kawalerii 1/331. ps- l. batalion 331. pułku strzeleckiego plot. -pułk lotniczy płk - pułkownik pp - pułk piechoty ppłk - podpułkownik ps - pułk strzelecki psg- pułk strzelców górskich puł.- pułk ułanów
PW- Przysposobienie Wojskowe RKU - Rejonowa Komenda Uzupełnień RGWA (RPAW)- Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe rz.- rzeka SB- skorostnyj bombardirowszczik (szybki bombowiec) SGO - Samodzielna Grupa Operacyjna SKS - Samodzielny Korpus Strzelecki WIH- Wojskowy Instytut Historyczny ZSRS - Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich
334
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
Stopnie generalskie w Armii Czerwonej w 1939 r. i ich odpowiedniki od 7.05. 1940 r.:
kombrig ~ płk- gen. mjr; to samo: komdiw* ~gen. mjr; komkor* ~gen. lejtn.: komandann Ił rangi ~ gen. płk; -
brigkom* ~brygadowy komisarz diwkom ~ dywizyjny komisarz korkom~ korpuśny komisarz armkom ~armijny komisarz II rangi
komandam1 l rangi ~ gen. armii; - .. - annkom ~ I rangi
*Wszystkie stopnie nie są równoważne (tożsame) z pełnionymi funkcjami. jak sądzi wielu historyków (komdiw ~ komandujuszczij diwizjej ~ dowódca dywizji itd.). Np. komdiw Czujkow \\ l 939 r. dowodził 4. Armią. a brigkom lacharyczew był komisarzem i członkiem Rady Wojennej 6. Armii, dowodzonej przez komkora Golikowa. RYłv to normalne ( .. generalskie") stopnie awansowe.
http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu
Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu
Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl
0282.tif0283.tif0284.tif0285.tif0286.tif0287.tif0288.tif0289.tif0290.tif0291.tif0292.tif0293.tif0294.tif0295.tif0296.tif0297.tif0298.tif0299.tif0300.tif0301.tif0302.tif0304.tif0305.tif0306.tif