ZIKLO ZELULARRA
MITOSIA
G1 aldia
S aldia
G2 aldia
INTERFASEA: 2 mitosi arteko fasea da eta 3 alditan
banatzen da: G1-S-G2
ZELULEN ZIKLO ZELULARRA
INTERFASEA
G1 aldia S aldia G2 aldia MitosiaMitosia
G0 aldia
ADN
5´
ADNaren BIKOIZKETA
a) HIPOTESI ERDIKONTSERBATZAILEA: ADN molekula berri bakoitzak jatorrizko kate oso bat eta berri bat ditu.
b) Hipotesi Kontserbatzailea: ADNaren molekula berri bat jatorrizko bi katez osatuta dago eta bestea bi kate berriaz.
c) Hipotesi Sakabanatzailea:ADNaren molekula berri bakoitza kate berriaren eta jatorrizko katearen zatiak nahastuz osatuta dago.
MESELSON ETA STAHLEN ESPERIMENTUAK
1. Urratsa: N15 (isotopo astuna) duten nukleotidoekin hazi arazi bakterioak eta bere ADNa isolatu zentrifugazioz.
2. Urratsa: 2. belaunaldia sortu: Lehengo bakterioak N14(isotopo arina) duten nukleotidoekin hazi arazi eta ADNa isolatu zentrifugazioz.
3. Urratsa: 3.belaunaldia sortu: Bigarren belaunaldikoak N14 (isotopo arina) duten nukleotidoekin hazi arazi eta ADNa isolatu zentrifugazioz.
N14
1. BELAUNALDIA 2.BELAUNALDIA 3. BELAUNALDIA
LORTUTAKO EMAITZAK: HIPOTESI ERDIKONTSERBATZAILEAREKIN BAT DATOZ
Hipotesi kontserbatzailea
1. BELAUNALDIA 2. BELAUNALDIA
Ez ziren emaitza hauek lortu
ADNaren BIKOIZKETA
Helikasa
ADNaren BIKOIZKETA
BALDINTZAK: ADN polimerasek ezin dute ADN kate baten sintesia hasi, bakarrik luzatu, eta beti 5’-3’ noranzkoan.Horregatik zebadore bat behar dute: zebadorea ARN molekula zati bat da.
Zebadorea: ARN
Zebadorea: ARN
5’3’
3’5’
ADN berria
ADN berria
ADNaren BIKOIZKETAKate aurreratuaren sintesia jarraitua da
Kate atzeratuaren sintesia ez da jarraitua eta Okazaki zatien bidez gertatzen da.
Erreplikazio urkila irekitzen doa
OKAZAKI ZATIAK
ADNaren BIKOIZKETA
HELIKASA
ADN POLIMERASA III
PRIMASA (ARNpolimerasa)
ADN POLIMERASA III
TOPOISOMERASA
ERREPLIKAZIO NORANZKOA
Zebadorea
Kate aurreratua
Kate atzeratua
ADN kate atzeratuaren sintesiaARNzko zebadorea
ADN POLIMERASA III(ADN katea luzatzen du)
ARNzko zebadorea
1. PRIMASAk ARNzko zebadorea sintetizatzen duLuzatzen ari den ADN katea
2. ADN POLIMERASA III-k ADN nukleotido berriak eransten ditu 3 muturrean, katea luzatuz eta Okazaki zatia sintetizatuz beste ARNzko zebadore batekin topo egin arte
ADN POLIMERASA I3. ADN polimerasa I-k ARNzko zebadoreahidrolizatu eta ADNz osatzen du hutsunea
ADN LIGASA
4. ADN ligasak 2 okazaki zatiak lotzen ditu
ADNaren bikoizketa
• ADNaren bikoizketa (animazioa)
• ADNaren bikoizketa (animazioa azalpenekin)
ADNaren BIKOIZKETA ZELULA PROKARIOTIKOETAN
Kate bikoitzeko ADN zirkularra
ADN berria
ADN berria
ADNaren BIKOIZKETA ZELULA PROKARIOTIKOETAN
Bikoizketa erdikontserbatzailea eta binoranzkoan E.coli bakterioan
ADNaren bikoizketa prokariotikoetan
Lazoa Erreplikaziourkila
Erreplikaziourkila
ADNaren bikoizketa prokariotikoetan
Okazaki zatiak
Kate atzeratua
Kate jarraia
Kate jarraia
Kate atzeratua
Okazaki zatiak
ADNaren BIKOIZKETA ZELULA EUKARIOTIKOETAN
ADN molekula
ADN berria
Erreplikazio hasiera guneak
Erreplikazio urkilak
ADN kate berriak:Erreplikazioaamaituta
Erreplikaziourkilak
ADNaren BIKOIZKETA ZELULA EUKARIOTIKOETAN
TELOMEROEN ERREPLIKAZIOA
PROTEINEN SINTESIA
TRANSKRIPZIOA
ITZULPENA
ADNaren transkripzioa nukleoan gertatzen da
Itzulpena edo proteinen sintesia zitoplasman, erribosometangertatzen da
PROTEINEN SINTESIA
ADN
ARN primarioa
ARN mezularia
1.ADNarenTRANSKRIPZIOA
2.ARN HELTZEA
ITZULPENA
Polipeptidoa
PROTEINEN SINTESIA:1.ADNaren TRANSKRIPZIOA
URRATSAK:
1. ADNa desbiribilkatzen da eta 2 kateetatik 1 izango da modelo gisa erabiliko dena.
2. ARN polimerasak ezagutuko du PROMOTORE izeneko ADN zati bat eta bertan kokatuko da.
3. Transkripzioa hasiko da osagarriak diren erribonukleotidoak gehituz eta lotuz 5´-3´ noranzkoan.
4. Transkripzioak jarraituko du bukatzeko seinale bat (ADN base nitrogenatu sekuentzia berezi bat) aurkitu arte.
5. Sintetizatutako ARNa askatu eta ADNa berriro biribilkatzen da.
ARN polimerasa
ADN kate ez aktiboa ADN kate
moldea (transkribitzendena)
PROMOTOREA
• Promotorea: ARN polimerasak ezagutzen duen ADN zatia, transkripzioa hasteko ezinbestekoa dena.
• Prokariotikoetan: ARN polimerasa bakar bat dago ARN mota guztiak sintetizatzeko, beraz Promotore bakarradago.
• Eukariotikoetan 3 ARN polimerasa daude (bakoitza ARN mota bat sintetizatzeko); honen ondorioz, 3 Promotoreezberdin daude.
• Orokorrean promotoreetan errepikatzen diren segidabatzuk daude TATATA
PROMOTOREA
Promotorea
ARN polimerasa II itsasten da
Transkripzioparen noranzkoa
1. ADNaren TRANSKRIPZIOA
ADN moldea : 3´TACGAACCGTTG 5´ARN transkribatua: 5´AUGCUUGGCAAC 3´
TRANSKRIPZIOA (animazioa)
1. ADNaren TRANSKRIPZIOA
• PROKARIOTIKOTAN ARN polimerasa batbakarra ARN mota guztiak sintetizatzeko.
• EUKARIOTIKOETAN: 3 ARN polimerasa:
-ARN polimerasa I: ARNr sintetizatzeko
- ARN polimerasa II: ARNm sintetizatzeko
- ARN polimerasa III: ARNt sintetizatzeko
2.ARNaren HELTZEAZELULA EUKARIOTIKOETAN
5 muturrean kapelu bat sintetizatzen da: Metil guanosina trifosfatoa
2. POLI- A ERANSKETA
3 urrats ditu:
1. CAPING
100-200 A nukleotido eranten dira 3 muturrean
2.ARNaren HELTZEAZELULA EUKARIOTIKOETAN
3. SPLICING: Introiak kendu eta exoiak lotu
ADN
ARN transkritoprimarioa
ARN mezularia
Exoia Introia Exoia
Exoia Introia Exoia
2.ARNaren HELTZE PROZESUA zelula EUKARIOTIKOETAN
HELTZE PROZESUA DIFERENTZIALA: Heltze prozesua aldakorra izan daiteke:
ARN transkrito primarioa ARN transkrito primarioa
KODE GENETIKOA
HASIERA KODOIA:AUG: Metionina
AMAIERA KODOIAK:UAA, UAG, UGA ( mutuak)
KODE GENETIKOAREN EZAUGARRIAK:1. HIRUNAKA IRAKURTZEN DA (64 hirukote ezberdin)1. UNIBERTSALA DA ( berdin
irakurtzen da izaki bizidun guztietan)
2. KODEA ENDEKATUA EDO DEGENERATUA DA: aminoazido batentzako kodoi bat baino gehiago dago ( 61 kodon 20 aminoazidoentzako)
ERRIBOSOMEN EGITURA
AZPIUNITATE TXIKIA (30S)
AZPIUNITATE HANDIA (50S)
ARNm (mezularia)
Pgunea
Agunea
P gunea: Peptidoa daraman ARNtkokatzen den gunea(peptidil ARNgarraiatzailearen lekua)
A gunea: Aminoazido berria daraman ARNt kokatzen den lekua. (Aminoazil ARN garraiatzailearen lekua)
ARNt (garraiatzailearen) EGITURA
AMINOAZIDOA
Aminoazido besoa
D besoa besoa
Antikodoi besoa
ANTIKODOIA
PROTEINEN SINTESIA: 3.ITZULPENA
1.HASIERA
2. LUZAPENA
3. AMAIERA
LOTURA PEPTIDIKOA
1º TRANSLOKAZIOA
3. ITZULPENA: Proteinen sintesia
1. HASIERA
MetMet Met
a) ARNm erribosomaren azpiunitate txikian kokatzen da.b) AUG kodoiari (hasiera kodoia) antikodoi osagarria (UAC) duen ARNt itsasten zaio Metionina aminoazidoa ekarriz.c) Erribosomaren azpiunitate handia itsasten da.
3. ITZULPENA: Proteinen sintesia
Kodoiak
2.LUZAPENA
Antikodoia (kodoiaren osagarria)
Hasiera: Metionina aminoazidoa garraiatzen duen ARNt P gunean kokatzen da
2 aminoazil ARNt erribosomankokatuta
Hurrengo ARNt A gunean kokatzen da
Luzapen faktoreak behar dira eta energia kontsumoa dago:GTP kontsumitzen da prozesu guztian
Pro
Pro
3.ITZULPENA: Proteinen sintesia
2. LUZAPENA
Lotura peptidikoa sortzen da 2 aminoazidoen artean
1ºARNt askatu egiten daAntikodona kodonaren osagarria
Kodoiak
Antikodoia
Beste ARNt erribosoman sartzenda
Erribosoma mugitu egiten da posizio bat: TRANSLOKAZIOA
1. Aminoazidoak jauzi egiten du eta 2garrenarekin lotzen da
Pro
Pro
3. ITZULPENA: Proteinen sintesia
2garren lotura peptidikoa sortzen da
Aske gelditzen da
2. LUZAPENA
Sintetizatzen ari den kate polipeptidikoa: Met-Gly-Asn
Pro
Pro
3. ITZULPENA: PROTEINEN SINTESIA
3. AMAIERA
UGA (Kodoi mutua)
Askatze faktorea
Sintetizatutako kate polipeptidiko askea
ASKATU EGITEN DIRA ELEMENTU GUZTIAK
Met-Pro-Asn-Trp------
PROTEINEN SINTESIA
• TRANSKRIPZIOA-HELTZEA-ITZULPENA (animazioa)
• Itzulpena (animazioa)
GENEEN ADIERAZPENAREN ERREGULAZIOA PROKARIOTOETAN
1. LAC-OPERONA:
INDUKZIO ENTZIMATIKOA
OPERONAREN TEORIA
2. his OPERONA (histidina)
ERREPRESIO ENTZIMATIKOA
1.LAC- OPERONA: INDUKZIO ENTZIMATIKOA
- Gene erregulatzaileak: ERREPRESOREA sintetizatzeko informazioa dute
- P: PROMOTOREA: Gene erregulatzaileak transkribatzeko ARN polimerasarenkokapena .
P
Gene erregulatzaileak Promotorea
- O: OPERADOREA: Errepresorea kokatzen den lekua, transkripzioa oztopatzeko.
oOperadorea
Gene estrukturalak
- GENE ESTRUKTURALAK: Laktosa hidrolizatzen duten entzimak sintetizatzeko informazioa duten ADN zatiak
Transkripzio eta itzulpena
ERREPRESOREA
-ARN polimerasa
LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK:(B-GALAKTOSIDASA, PERMEASA, TRANSAZETILASA)
Transkripzio eta itzulpenaTranskripzioa
ADN
1.LAC-OPERONA: INDUKZIO ENTZIMATIKOA
P O
1. LAKTOSA EZ DAGOENEAN: ERREPRESOREA operadorean kokatzen da eta ez dio ARN polimerasari transkripzioa burutzen uzten eta ez dira LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK sintetizatzen .
P
2. LAKTOSA DAGOEN INGURUNE BATEAN: laktosak errepresorea ez-aktiboa bihurtzen du, operadorea desblokeatuz; honen ondorioz, ARN polimerasak egitura geneak transkribatu ditzake eta LAKTOSA HIDROLIZATZEN DUTEN ENTZIMAK sintetizatzen da.
O
LAKTOSA
Errepresorea ez-aktibatuta
Transkripzioa eta itzulpena
LAKTOSA HIDROLIZATZEKO ENTZIMAK
LAKTOSAK TRANSKRIPZIOA INDUZITZEN DU: INDUKZIO ENTZIMATIKOA (Laktosa hidrolizatzen duten entzimen sintesia induzitzen du)
Transkripzioa
(Ez da transkripzioa burutzen)
2.HIS OPERONAERREPRESIO ENTZIMATIKOA
• - HISTIDINA sintetizatzeko geneak
• - Errepresorea sintetizatzeko gene erregulatzaileak
• 1. HASIERAKO EGOERA: Errepresorea ez da aktiboa eta histidina sintetizatzeko geneak transkribatzen dira, histidina aminoazidoa sintetizatuz.
• 2. EGOERA: Nahiko HISTIDINA dagoenean , histidinak berak errepresoreaaktibatu egiten du (KORREPRESOREA da), eta ARN polimerasaren ekintza oztopatuz eten egiten da Histidinaren sintesia: ERREPRESIO ENTZIMATIKOA
P O
HISTIDINA
ARN polimerasaTranskripzioa eta itzulpena
P OHISTIDINA
ERREGULAZIOA ZELULA EUKARIOTIKOETAN
1. EUKROMATINA ( transkribatzen da ) eta HETEROKROMATINA ( ez da transkribatzen)
2. HISTONETAN:deskiribilkapena bultzatuz (transkripzioabultzatuz) edo deskiribilkapena oztopatuz ( transkripzioa oztopatuz ere)
3. BASE NITROGENATUETAN: C (ZITOSINA) metilatzean, oztopatzen da transkripzioa.
4. SUBSTANTZIA EZBERDINEN ERAGINA: HORMONAK: Gene batzuen transkripzioa suspertzen dute.
5. Genomaren %90a ez da proteinetan itzultzen, bainaARNan transkribatzen da: Zein da bere funtzioa?????
GENE KONTZEPTUAK
1. GENE KONTZEPTU KLASIKOA: Proteina bat ala kate polipeptidikobat sintetizatzeko informazioa duen ADN zatia.
2. GAUR EGUNGO GENE KONTZEPTUA:
a) GENE PROTEINIKOAK (%10)- Proteinak ala kate polipeptidikosintetizatzeko informazioa duten ADN zatiak
b) ARN-GENEAK(%90): ARN sintetizatzeko informazioa duten ADN zatiakdira baina ez dira proteinak sintetziatzen. Gainontzeko geneen espresioakontrolatzen dute
MUTAZIOAK
MUTAZIOA: Material genetikoan gertatzen diren eraldaketak dira.
MUTAZIO MOTAK:I. M.GENIKOAK edo PUNTUALAK: Gene batean eragiten duten base nitrogenatuen eraldaketak dira.
II. M. KROMOSOMIKOAK edo EGITURA MUTAZIOAK: Kromosoma zati bat aldatzen denean.
III. M GENOMIKOAK: Kromosomen kopurua aldatzen denean.a) ANEUPLOIDIAK: Kromosoma kopurua aldatzen denean baina bakarka.
b) EUPLOIDIAK: kromosomoa sorta guztia aldatzen denean: POLIPLOIDEAK, HAPLOIDEAK.
I. MUTAZIO GENIKOAK
II. MUTAZIO KROMOSOMIKOAK edoEGITURA MUTAZIOAK
JATORRIZKOA
DELEZIOA: Kromosoma zati bat galtzea da
BIKOIZKETA: Kromosoma zati baterrepikatzen denean
ALDERANZKETA: Kromosoma batek 180º biratzen duenean.
TRANSLOKAZIOA: Kromosoma zati bat kromosomabatetik homologoa ez den beste batera mugitzea da.
III.a) ANEUPLOIDIAK: Kromosoma kopurua eraldatua
a) DOWN SINDROMEA: trisomia 21 kromosoman
(47 kromosoma)
ANEUPLOIDIA:
b) KLINEFELTER SINDROMEA: XXY
ANEUPLOIDIA
c) TURNER SINDROMEA: XO (X kromosoma bakarra)
ANEUPLOIDIA:
d) EDWARDS SINDROMEA: Trisomia 18 kromosoman (18garren kromosomatik 3)
(47 kromosoma)
ANEUPLOIDIA
e) PATAU SINDROMEA: Trisomia 13 kromosoman (13garren kromosomatik 3)
(47 Kromosoma)
MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK
MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK
MUTAZIO ERAGITEN DUTEN AGENTEAK
MUTAZIO HAUEK GUZTIEK MINBIZIAK SOR DITZAKETE