Dr. Czigner Andreaegyetemi adjunktus
SZTE ÁOK Anatómiai, Szövet- és Fejlıdéstani Intézet
Szeged, 2013
A koponyacsontok által határolt üregek, térségek és azok összeköttetései
OrbitaOrbita; ; CavumCavum nasinasi; ; CavumCavum orisoris; Fossa ; Fossa infratemporalisinfratemporalis; ;
Fossa Fossa pterygopalatinapterygopalatina
AZ ORBITAAZ ORBITASzemSzemüüregreg
Az arckoponya páros ürege.
Általános jellemzıi:
• Négyoldalú, piramis alakú üreg.
• Élei lekerekítettek.
• Tengelyét a canaliscanalis nervinervi opticiopticit az aditusaditus orbitaeorbitae kköözzééppontjppontjáával összekötı vonallal határozhatjuk meg.(Ez a tengely a sagittalis síktól kb. 20-25°–nyira oldalfelé tér el.)
• Medialis falaik sagittalis lefutásúak és párhuzamosak egymással.
• A látószervet, a látóideget, és a szem járulékos készülékeit tartalmazzák ( szemizmok, könnymirigy, erek, idegek, stb.).
• Falainak alkotásában 7 csont vesz részt.
Os frontale
Os ethmoidale
Os zygomaticum
Os sphenoidale
Maxilla
Os lacrimale
Os palatinum !!!!!!
1. Os frontale
2. Os ethmoidale
3. Os zygomaticum
4. Os sphenoidale
5. Maxilla
6. Os lacrimale
7. Os palatinum
1
4
35
AZ ORBITA FALAINAKAZ ORBITA FALAINAKALKOTALKOTÁÁSSÁÁBAN RBAN RÉÉSZTVEVSZTVEVİİ CSONTOK I.CSONTOK I.
AZ ORBITA FALAINAKAZ ORBITA FALAINAKALKOTALKOTÁÁSSÁÁBAN RBAN RÉÉSZTVEVSZTVEVİİ CSONTOK II.CSONTOK II.
1
34 5 6
2
7
8
910
Os frontale pars orbitalisa (1)
Os sphenoidale kis szárnya (2)
MEDIALIS FALA :
Maxilla processus frontalisa (3)
Os lacrimale (4)
Os ethmoidale lamina orbitalisa (5)
Os sphenoidale teste (6)
Maxilla teste (7)
Os palatinum processus orbitalisa (8)
Os sphenoidale nagy szárnya (9)
Os zygomaticum facies orbitalisa(10)
FELSİ FALA: ALSÓ FALA:
LATERALIS FALA
AZ ORBITA AZ ORBITA ÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
Fissura orbitalis superior
Canalis opticusForamen ethmoidale posterius
Foramen infraorbitale
Sulcus infraorbitalis
Fissura orbitalis inferior Canalis nasolacrimalis
Incisura frontalisForamen supraorbitale
Foramen ethmoidale anterius
A nyílás neve Hova vezet? A benne futó képletek:
Canalis opticus(12)
fossa cranii anterior ésmedia határa
n. opticus (II.)a. ophthalmica
Fissura orbitalissuperior (10)
fossa cranii media
n. oculomotorius (III.)n. trochlearis (IV.)n. ophthalmicus (V/1.)n. abducens (VI.)v. ophthalmica superior
Fissura orbitalis inferior(11)
fossa pterygopalatinan. infraorbitalis (←V/2.)n. zygomaticus (←V/2)v. ophthalmica inferior
fossa infratemporalis a. et v. infraorbitalis
Foramen ethmoidaleant.(13)
fossa cranii ant.a.,v. et n. ethmoidalis anterior
(←V/1)
Foramen ethmoidale post.(14)
cellulae ethmoidales postt.; sinus sphenoidalis
a., v. et n. ethmoidalis posterior
(←V/1)
Canalis nasolacrimalis meatus nasi inferior ductus nasolacrimalis
Foramen infraorbitale(17)
fossa canina a., v. et n. infraorbitalis (←V/2)
Incisura frontalis homlok a. et n. frontalis (←V/1)
Foramen supraorbitale homlok a. et n. supraorbitalis (←V/1)
Canalis zygomaticus
arc lateralis részecanalis zygomaticofacialisfossa temporalis
canalis zygomaticotempo-ralis
n. zygomaticus r. zygomaticofacialisa (←V/2)
n. zygomaticus r. zygomaticotemporalisa (←V/2)
Aditus orbitae arc
os frontale 1
os ethmoidale 2
os zygomaticum 3
os sphenoidale 4
os nasale 5
maxilla 6
os lacrimale 7
vomer 8
os palatinum 9
fissura orbitalis superior 10
fissura orbitalis inferior 11
canalis opticus 12
foramen sphenopalatinum 13
foramen ethmoidale anterior 14
foramen ethmoidale posterior 15
sulcus infraorbitalis 16
foramen infraorbitale 17
Az Az orbitaorbita öösszeksszekööttetttetééseisei
99
CAVUM NASI OSSEICAVUM NASI OSSEIA csontos orrA csontos orrüüregreg
apertura piriformis
Az arckoponya ürege.
Általános jellemzıi:
• Sagittalis irányú, résszerő, felsı részében keskeny, lefelé fokozatosan táguló üreg.
• A median sagittalis síkban elhelyezkedı orrsövény két részre osztja.
• A körülötte lévı koponyacsontokban találjuk az orr melléküregeit (SSinus inus paranasalesparanasales).
• Az orrmelléküregek saját nyílásaikon keresztül összeköttetésben állnak az orrüreggel.
• Az arckoponya elülsı felszínén körte alakú nyílással nyílik: AAperturapertura piriformispiriformis
• Hátrafelé téglalap alakú nyílásokkal (CChoanaehoanae) megy át a garatba.
• Felsı, alsó, medialis és lateralis falát különböztetjük meg.
• Lateralis faláról orrkagylók emelkednek el.
FELSİ FALA: ALSÓ FALA:
CAVUM NASI OSSEICAVUM NASI OSSEI
Többszörösen megtört csontfelszín.
Alkotásában résztvevı csontok:
1. Os nasale
2. Os frontale pars nasalisa
3. Os ethmoidale lamina cribrosája
4. Os sphenoidale teste
1
23
4
Alsó falát a kemény szájpad alkotja.
Alkotásában résztvevı csontok:
5. Maxilla processus palatinusa
6. Os palatinum lamina horisontalisa
5
6
LATERALIS FALA MEDIALIS FALA (septum nasi)
1 2 34 5
1. Maxilla processus frontalisa
2. Os lacrimale
3. Os ethmoidale
4. Os palatinum ( lamina perpendicularis)
5. Os sphenoidale (processus pterygoideus)
PARS CARTILAGINEA (A)
PARS OSSEA (B) alkotásában résztvevı csontok:
a. Os ethmoidale lamina perpendicularisa
b. Vomer
c. Maxilla processus palatinusának crista nasalisa
d. Os palatinum lamina horisontalisának crista nasalisa
a.
b.
c. d.
A.
CAVUM NASI OSSEICAVUM NASI OSSEI
Alkotásában résztvevı csontok:
AZ ORRAZ ORRÜÜREG LATERALIS FALAREG LATERALIS FALA
Az orrüreg lateralis fala a legbonyolultabb.
Róla orrkagylók emelkednek el:
Concha nasalis superior
Concha nasalis media
Concha nasalis inferior
Az orrkagylók mindegyike alatt 1-1 orrjárat keletkezik:
Meatus nasi superior
Meatus nasi medius
Meatus nasi inferior
os ethmoidale részei
különálló csont
AZ ORRAZ ORRÜÜREG REG ÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
fila olfactoria (n.I.); a. et n. ethmoidalis anteriorfossa cranii anteriorLamina(foramina) cribrosa
A nyílás neve Hová vezet? A benne futó képletek:
Apertura piriformis arc -
Choana pars nasalis pharyngis -
Foramen sphenopalatinum fossa pterygopalatina a. sphenopalatina et nn. nasales postt. supp.
Hiatus semilunaris sinus maxillaris -
Infundibulum ethmoidale sinus frontalis -
Apertura sinus sphenoidalis sinus sphenoidalis -
Canalis nasolacrimalis orbita ductus nasolacrimalis
Canalis incisivus cavum oris a. nasopalatina és n. nasopalatinus (←V/2)
AZ ORRAZ ORRÜÜREG REG ÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
Sinus frontalisSinus sphenoidalisSinus maxillarisSinus ethmoidalis
SINUS PARANASALESSINUS PARANASALES(Az orr mell(Az orr melléékküüregei) regei)
Sph: Sinus sphenoidalis → Recessus sphenoethmoidalis
P: Cellulae ethmodales posteriores → Meatus nasi superior
F: Sinus frontalis → Meatus nasi medius (Infundibulum ethmoidale)
A: Cellulae ethmoidales anteriores → Meatus nasi medius (Hiatus semilunaris)
M: Sinus maxillaris → Meatus nasi medius (Hiatus semilunaris)
NL: Ductus nasolacrimalis → Meatus nasi inferior
SINUS PARANASALESSINUS PARANASALES HOVHOVÁÁ NYILIK AZ ORRNYILIK AZ ORRÜÜREGBEN?REGBEN?
Sinus frontalis
Sinus maxillaris
Sinus ethmoidalis
Sinus sphenoidalis
SINUS PARANASALESSINUS PARANASALES(Az orr mell(Az orr melléékküüregei) regei)
FOSSA PTERYGOPALATINAFOSSA PTERYGOPALATINA
Canalis palatinus major
Foramen sphenopalatinum
Fissura orbitalisinferior
Foramen rotundum
Canalis pterygoideusVidii
FOSSA PTERYGOPALATINA
Foramensphenopalatinum
Os ethmoidale
Os zygomaticum
Tuber maxillae
Hamuluspterygoideus
Processus pterygoideus(lamina lateralis)
FOSSA PTERYGO-PALATINA
Ala major ossis sphenoidalis(facies temporalis) Os temporale
Suturaspheno-squamosa
Os frontale(proc. zygomaticus)
Az arckoponya mélyén elhelyezkedı tölcsérszerő üreg.
HATÁRAI:Hátul:
Elöl:
Medialisan:
LateralisanLateralisan a fissura pterygomaxillaris útján közlekedik a
fossa infratemporalissal
Orvosi jelentısége:
Itt ágazik el vágágaira az a. et n. maxillaris, melyek az
orrüreg, a szájpad, a felsı fogak és a felsı ajak
vérellátásáért és beidegzéséért felelısek.
Az ékcsont nagy szárnyának elülsı felszíne(facies maxillaris) és processus pterygoideusánaktöve
Maxilla teste
Os palatinum processus perpendicularisa
FOSSA PTERYGOPALATINA FOSSA PTERYGOPALATINA ÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
Canalis palatinus major
Foramen sphenopalatinum
Fissura orbitalisinferior
Foramen rotundum
Canalis pterypoideusVidii
FOSSA PTERYGOPALATINA
Foramensphenopalatinum
Os ethmoidale
Os zygomaticum
Tuber maxillae
Hamuluspterygoideus
Processus pterygoideus(lamina lateralis)
FOSSA PTERYGO-PALATINA
Ala major ossis sphenoidalis(facies temporalis) Os temporale
Suturaspheno-squamosa
Os frontale(proc. zygomaticus)
A nyílás neve Hová vezet? A benne futóképletek:
Fissura orbitalisinferior
szemüregn. infraorbitalisn. zygomaticus(az V/2 ágai)
Fissurapterygomaxillaris
fossainfratemporalis
az a. maxillaris itt lép be és oszlik végágaira
nn. alveolares supp. postt.
Foramensphenopalatinum
orrüreg(hátsó részéneklateralis falán)
a. sphenopalatina etnn. nasales postt.
Foramen rotundum fossa craniimedia
n. maxillaris (V/2.)
Canalis pterygoideusVidii
Külsıkoponyaalap(a foramen lacerum elülsı
széle)
n. petrosus major
Canalis palatinusmajor(és a belıle leágazóminores)
szájüreg
n. palatinus major etnn. palatini minoresa. palatinadescendens
Orrüreg felé
Cavum oris
FOSSA PTERYGOPALATINA FOSSA PTERYGOPALATINA ÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
Orbita felé
Fossa cranii media
Basis cranii externa
FISSURA - k
CANALIS - ok
FORAMEN - ek
Fissura orbitalis inferior (1)
Fissura pterygomaxillaris (2)
Foramen sphenopalatinum (1)
Foramen rotundum (2)
Canalis pterypoideus Vidii (2)
Canalis palatinus major et minor (3)
Fossa Fossa infratemporalisinfratemporalis felfeléé Fossa Fossa infratemporalisinfratemporalis felfeléé
FOSSA TEMPORALISFOSSA TEMPORALIS
A koponya oldalfalának sekély benyomatátkitöltı lapos terület.
Részben a m. temporalis tölti ki.
Felsı határa:
Medialis határa:
Lateralis határa:
(a)
(b)
(c) (d)
(e)
FOSSAFOSSATEMPORALISTEMPORALIS Linea temporalis superior (a) et inferior (b)
Os sphenoidale nagy szárnyának facies temporalisa (c)Squama ossis temporalis (d)
Arcus zygomaticus (e)
FOSSA INFRATEMPORALISFOSSA INFRATEMPORALIS
A fossa temporalistól caudalisan elhelyezkedı térség.
A fossa temporalis és infratemporalis határát a jjááromromíív v (1) és az os sphenoidale nagy szárnyának cristacristainfratemporalisainfratemporalisa (2) által meghatározott sík adja meg.
(1)
(2) Elülsı határa: (E)
Medialis határa: (M)
Maxilla testének hátsó felszíne
Lamina lateralis processus pterygoidei külsı felszíne
Felsı határa: (F)Os sphenoidale nagy szárnyának infratemporalisfelszíne
Hátulsó határa: (H)
Fossa mandibularis ill. az art. temporomandibularis
A fossa infratemporalist a ramus mandibulae és a rajta tapadó rágóizmok töltik ki.Az egész tájék az arc orvosilag legfontosabb mély tájékait képezi.
(M)
(F)
(H)
(E)
FOSSAFOSSAINFRATEMPORALISINFRATEMPORALIS
A nyílás neve Hova vezet? A benne futó képletek:
Fissura orbitalisinferior
szemüreg a. et v. infraorbitalis
Fissurapterygomaxillaris
fossa pterygopalatina
az a. maxillaris itt lép be és oszlik végágaira
nn. alveolares supp. postt.
Foramen ovale fossa cranii media n. mandibularis V./3
Foramen spinosum fossa cranii media a. meningea mediaramus meningeus n. mandibularis
FOSSA INFRATEMPORALISFOSSA INFRATEMPORALISÖÖSSZEKSSZEKÖÖTTETTTETÉÉSEISEI
Fissura orbitalis inferior
Fissura pterygomaxillaris
Foramen ovale
Foramen spinosum
CAVUM ORIS(szájüreg)
Palatumosseum
HATÁRAI összezárt fogsorok mellett:
FELÜL: csontos szájpad (palatum osseum)
ELÖL, FELÜL: a maxilla processus alveolarisa és a felsı fogak belsı felszíne
ELÖL, ALUL: a mandibula processus alveolarisa és az alsó fogak belsı felszíne
a mandibula belsı felszíne a linea mylohyoideáig.
Palatum osseum
Palatum osseum
Linea mylohyoidea
Os palatinum, lamina horisontalis
Maxilla, processus palatinus
M
M: Mandibula; H: Os hyoideum
m. mylo-hyoideus
H
CAVUM ORIS (szájüreg)
Palatumosseum
Palatum osseum
Canalis incisivus
Canalis palatinus major
Foramen palatinum majus
Canalis incisivus
M
M: mandibula; H: Os hyoideum
m. mylo-hyoideus
A nyílás neve Hova vezet? A benne futó képletek:
Canalis palatinusmajor(és a belıle leágazóminores)
fossa pterygopalatinan. palatinus major etnn. palatini minoresa. palatina descendens
Canalis incisivus cavum nasia. nasopalatina ésn. nasopalatinus (←V/2)
H
Foramina palatina minoria