A maxia do
Entroido
2018
BIBLIOTECA PROVINCIAL
DEPUTACIÓN DA CORUÑA
A MAXIA DO ENTROIDO|
2
Sumario
Introducción ............................................................................................................... 3
Introdución ................................................................................................................. 3
Introduction ................................................................................................................ 4
Breve historia y orígenes del Carnaval ................................................................... 4
Breve historia e oríxenes do Entroido ...................................................................... 5
Brief history and origins of Carnival ......................................................................... 5
El Carnaval en el mundo.......................................................................................... 6
O Entroido no mundo ............................................................................................... 6
Carnival around the world ....................................................................................... 7
El Carnaval en Galicia .............................................................................................. 7
O Entroido en Galicia ............................................................................................. 10
Galician Carnival ..................................................................................................... 12
Guía de lectura ....................................................................................................... 15
A MAXIA DO ENTROIDO|
3
Introducción
El Carnaval es una de las fiestas
más esperadas del año y suele
celebrarse la segunda semana de
febrero, 40 días antes de Semana
Santa. En España, tradicionalmente
comienza un jueves, el Jueves
Lardero, y acaba el martes
siguiente, Martes de Carnaval, que
este año coinciden el 8 y el 13 de
febrero, respectivamente. Sin
embargo, para muchos de sus
protagonistas, la fiesta empieza
mucho antes.
Esta muestra bibliográfica
pretende dar a conocer algunas
pinceladas sobre la historia del
Carnaval y cómo se celebra en
distintas partes del mundo,
especialmente en Galicia. Además
de enseñar algunos de los
materiales más interesantes que la
colección de la Biblioteca de la
Diputación Provincial posee sobre
esta fiesta.
Introdución
O Entroido é unha das festas máis
esperadas do ano e adoita
celebrarse a segunda semana de
febreiro, 40 días antes de Semana
Santa. En España, tradicionalmente
comeza un xoves, o Xoves Lardeiro,
e remata o martes seguinte, Martes
de Entroido, que este ano
coinciden o 8 e o 13 de febreiro,
respectivamente. Con todo, para
moitos dos seus protagonistas, a
festa comeza moito antes.
Esta mostra bibliográfica
pretende dar a coñecer algunhas
pinceladas sobre a historia do
Entroido e como se celebra en
distintas partes do mundo,
especialmente en Galicia; así como
ensinar algúns dos materiais máis
interesantes que a colección da
Biblioteca da Deputación Provincial
posúe sobre esta festa.
A MAXIA DO ENTROIDO|
4
Introduction
Carnival is one of the most
expected holidays of the year for
galicians and spaniards and usually
it is set on February, its end marks
the beginning of Lent, the forty-day
period before Easter. It depends on
the moon, because Easter is
celebrated on the first Sunday
following the fourteenth day of a
particular new moon – the one that
begins on or after the vernal
equinox. In Galicia, it traditionally
begins on a Thursday, “Xoves
Lardeiro” – Fat Thursday -, and it
ends on the following Tuesday,
Shrove Tuesday or Fat Tuesday. This
year Fat Thursday is on February 8th
and Fat Tuesday on February 13th.
However, for a lot of people it
begins much earlier.
This exhibition tries to inform
about Carnival’s history and how it is
celebrated around the world, with a
special focus on Galicia. It also
attempts to display the most
interesting items from the
Deputación da Coruña’s Library.
Breve historia y orígenes del Carnaval
La palabra “carnaval” proviene
del italiano carnelevare, de carne,
“carne” y de levare, “quitar”; es
decir, elevación o supresión de la
carne. Términos que en Italia y
Francia, a mediados de la Edad
Media, eran utilizados para expresar
la prohibición de la ingesta de
carne durante la cuaresma católica
–período de purificación del cuerpo
antes de la Semana Santa–. Se
desconoce cómo derivó este
significado al irónicamente opuesto
de fiesta de exaltación de los
placeres y de “adiós a la carne”, en
preparación de las penitencias de
ayuno posteriores.
A pesar de ser incorporado al
calendario religioso a partir de la
Edad Media, es probable que el
Carnaval tenga su origen en fiestas
paganas anteriores, como las
romanas en honor a Baco –dios del
vino–, o las que se realizaban en
Egipto en honor del toro Apis –dios
de la fertilidad–. Además de
A MAXIA DO ENTROIDO|
5
extenderse por el resto de Europa
durante la Edad Media, a partir del
siglo XV, los navegantes españoles y
portugueses lo introdujeron en
América.
Breve historia e oríxenes do Entroido
A palabra “entroido” provén do
italiano carnelevare, de carne,
“carne” e de levare, “quitar”; é
dicir, elevación ou supresión da
carne. Termos que en Italia e
Francia, a mediados da Idade
Media, eran empregados para
expresar a prohibición da inxesta de
carne durante a coresma católica –
período de purificación do corpo
antes da Semana Santa–.
Descoñécese como derivou este
significado ao ironicamente oposto
de festa de exaltación dos praceres
e de “adeus á carne”, en
preparación das penitencias de
xaxún posteriores.
A pesar de ser incorporado ao
calendario relixioso a partir da
Idade Media, é probable que o
Entroido teña a súa orixe en festas
pagáns anteriores, como as
romanas en honra a Baco –deus do
viño–, ou as que se realizaban en
Exipto en honra do touro Apis –deus
da fertilidade-. Ademais de
estenderse polo resto de Europa
durante a Idade Media, a partir do
século XV, os navegantes españois
e portugueses introducírono en
América.
Brief history and origins of Carnival
The word "carnival" comes from
the Italian carnelevare, carne,
"meat" and levare, "remove"; which
means elevation or suppression of
meat. Those terms were used in Italy
and France, in the High Middle
Ages, to express the prohibition of
eating meat during Catholic Lent –
period of body purification before
Holy Week–. It is unknown how this
meaning has changed into the
current one as a celebration of the
exaltation of pleasures and a
A MAXIA DO ENTROIDO|
6
"goodbye meat", in preparation for
subsequent fasting penances.
Despite being incorporated into
the religious calendar from the High
Middle Ages, Carnival has probably
its origins in earlier pagan festivities,
such as the Romans in honor of
Bacchus –the god of wine– or those
held in Egypt in honor of the bull
Apis –the god of fertility–. Carnival
was spread to the rest of Europe
during the Middle Ages and it was
introduced in America by the
Spanish and Portuguese navigators
in the 15th century.
El Carnaval en el mundo
El Carnaval nos trae color,
música, baile y disfraces, que llenan
las calles en distintos lugares del
planeta. A pesar de las grandes
diferencias que existen entre las
distintas tradiciones y celebraciones
del Carnaval alrededor del mundo,
todos comparten el mismo espíritu
de desinhibición, permisividad y
cierto descontrol.
El Carnaval más importante se
celebra en Río de Janeiro. En
Europa destaca especialmente el
de Venecia y en España los de
Santa Cruz de Tenerife y Cádiz. En
estas ciudades, el Carnaval se ha
convertido, por su historia y su
tradición de máscaras y desfiles, en
uno de los eventos del año que más
turismo atrae. En la exposición a la
que acompaña esta muestra
bibliográfica, hacemos un pequeño
recorrido por estos célebres
carnavales mostrando algunas de
sus imágenes y tradiciones más
relevantes, a través de documentos
que pueden consultarse en la
biblioteca.
O Entroido no mundo
O Entroido tráenos cor, música,
baile e disfraces, que tornan as rúas
en distintos lugares do planeta. A
pesar das grandes diferenzas que
existen entre as distintas tradicións e
celebracións do Entroido ó redor do
mundo, todos comparten o mesmo
espírito de desinhibición,
permisividade e certo descontrol.
A MAXIA DO ENTROIDO|
7
O Entroido máis importante do
mundo celébrase en Río de Janeiro.
En Europa destaca especialmente
o de Venecia, mentres que en
España os de Santa Cruz de Tenerife
e Cádiz. Nestas cidades, o Entroido
converteuse, pola súa historia e a
súa tradición de máscaras e
desfiles, nun dos eventos do ano
que máis turismo atrae. Na
exposición á que acompaña esta
mostra bibliográfica, facemos un
pequeno percorrido por estes
soados entroidos mostrando
algunhas das súas imaxes e
tradicións máis relevantes, a través
de documentos que poden
consultarse na biblioteca.
Carnival around the world
Carnival brings us color, music,
dance and costumes, which are
paraded through the streets in
different places of the world.
Carnival traditions and celebrations
differ across the world, but all of
them share the same disinhibited
behaviour, permissiveness and some
sense of laxity.
The biggest Carnival in the world
is held in Rio de Janeiro. In Europe
the most remarkable one is in
Venice, and Santa Cruz de Tenerife
and Cádiz in Spain. In those cities,
Carnival has become, due to its
history and its tradition of masks and
parades, one of the events of the
year that attracts the bigger
amount of tourists. In the exhibition,
we make a small tour of these
famous carnivals showing some of
their most relevant images and
traditions by documents that can
be consulted in the library.
El Carnaval en Galicia
Entre los Carnavales con más
arraigo y fama en Galicia destacan
los que se celebran en las
localidades orensanas de Laza,
Verín, Viana, Vilariño de Conso y
Xinzo de Limia. Los de Verín y Xinzo,
más urbanizados, son los que
congregan un mayor número de
gente, mientras que los de Viana y
Vilariño son los más centrados en las
fiestas gastronómicas. El Carnaval
de Laza es el más alejado de la
A MAXIA DO ENTROIDO|
8
incorporación de elementos
turísticos y gastronómicos. En
cualquier caso, todos mantienen
viejos rituales y tradiciones que nos
recuerdan los orígenes de esta
fiesta: en todos ellos son las
máscaras ancestrales las que
focalizan el interés de las
celebraciones.
Laza
Hoy por hoy, es el Carnaval que
conserva una mayor vigencia de los
antiguos rituales y la esencia de la
fiesta. Las celebraciones comienzan
semanas antes de los días grandes
de Carnaval, con cuatro Venres de
Folión. Las estrellas de la fiesta son
los Peliqueiros que, armados con
zamarras, se pasean después del
Domingo de Carnaval, llamando la
atención con su atuendo y caretas
demoníacas adornadas con
imágenes de animales. Recorren el
pueblo en grupo y se les puede
insultar pero nunca tocar ni ensuciar
su atavío. El Lunes de Carnaval o
Día da Borralleira tiene lugar la
Farrapada, una batalla de trapos
untados con barro; además de la
Xitanada, una procesión de parejas
montadas en burros.
Verín
El carnaval de Verín, como todos
los celebrados en las grandes urbes,
se puede documentar desde finales
del siglo XIX. Aquí los protagonistas
son los Cigarróns, que aparecen el
Domingo Corredoiro, el anterior al
Domingo de Carnaval, saludando
con sus bailes al son de sus
cencerros.
La vestimenta y máscara del
Cigarrón consta de una careta de
palo trabajada en madera y
pintada de modo que en ella
resalten las cejas, las sonrojadas
mejillas, el amplio bigote, la cínica
sonrisa mostrando la dentadura y la
barba de pega. El Cigarrón camina
siempre brincando y ladeando y
volteando los cencerros,
golpeando con la zamarra a los
que se cruzan en su camino.
Muchos rituales se celebran en
estas fiestas, como la guerra entre
los jóvenes en los Xoves de
Comadres y de Compadres. El
Lunes de Carnaval tiene lugar la
batalla de harina y, el Martes, el
gran desfile de carrozas,
comparsas, máscaras y Cigarróns
por el centro del pueblo.
A MAXIA DO ENTROIDO|
9
Xinzo de Limia
Es el Carnaval más largo de toda
España, ya que empieza El
Domingo de Fareleiro –tres antes del
Domingo de Carnaval– y termina el
Domingo de Piñata. El Martes de
Carnaval las Pantallas suelen ir en
pequeños grupos por las calles en
busca de un convite a vino por
parte de los viandantes conocidos,
y tienen preferencia por aquellos
que no se disfracen. Las Pantallas
no pueden descubrirse en público
ni ser insultadas, además, se les
debe guardar respeto en todo lo
relacionado con su papel y su
función.
Otros actos que se llevan a cabo
estos días se centran en el festival
de Coplas de Entroido, durante el
que se cantan coplas y sermones
satíricos preparados o improvisados.
Grupos, comparsas o espontáneos
participan en la fiesta aportando
diversión y crítica social, sobre
personajes y acontecimientos
locales.
Viana do Bolo
Aquí el personaje típico es el
Boteiro, con su máscara de madera
pintada de negro, rojo o blanco,
con una gran boca en la que
resaltan los dientes y unos ojos
cargados de cejas y pestañas. La
salamandra o culebra que llevan
pintada junto a la boca alude a la
representación maligna y
demoníaca que de estos animales
hacía la religión católica.
El Boteiro es el encargado de
abrir paso y mantener el orden en
la comparsa. Muy respetados por el
público, tienen la habilidad de
hacer sonar los cencerros de su
cinturón, con distintos sonidos, al
compás de sus movimientos.
Vilariño de Conso
El Entrudio de este ayuntamiento
se asemeja en sus manifestaciones
al de Viana do Bolo. Sin embargo,
las máscaras, también llamadas
Boteiros, difieren de las de Viana en
que la careta está hecha de cartón
pintado con ojos, cejas, barba,
patillas y largo bigote, destacando
una pronunciada nariz y los
coloretes rojizos de las mejillas
similares a los de los Cigarróns.
Actualmente, y desde hace una
docena de años, o Entrudio en
A MAXIA DO ENTROIDO|
10
Vilariño de Conso se ha focalizado
principalmente en la Festa do
Cabrito y en la Feira da
Gastronomía. Lanzamiento de
harina, desfiles de folións y
máscaras por las calles del pueblo
aportan la nota de color y ritual
propia de estos días.
O Entroido en Galicia
Entre os entroidos de máis
raizame e sona de Galicia,
destacan os que se celebran nas
localidades ourensás de Laza, Verín,
Viana, Vilariño de Conso e Xinzo de
Limia. Os de Verín e Xinzo, máis
urbanizados, son os que convocan
un maior número de xente, mentres
que os de Viana e Vilariño xiran ó
redor das festas gastronómicas. O
Carnaval de Laza é o máis
afastado da incorporación de
elementos de carácter turístico ou
gastronómico. Mais, en calquera
caso, todos manteñen vellos rituais
e tradicións que nos remontan ás
orixes desta festa: en todos eles son
as máscaras ancestrais las que
focalizan o interese das
celebracións.
Laza
Hoxe en día, é o Entroido que
conserva unha maior vixencia dos
antigos rituais e a esencia da festa.
As celebracións comezan semanas
antes dos días grandes de Entroido,
con catro Venres de Folión. As
estrelas da festa son os Peliqueiros
que, armados con zamarras,
paséanse despois do Domingo de
Entroido, chamando a atención
coa súa vestimenta e caretas
demoníacas adornadas con imaxes
de animais. Percorren o pobo en
grupo e pódeselles insultar pero
nunca tocar nin ensuciar o seu
atavío. O Luns de Entroido ou Día
da Borralleira ten lugar a Farrapada,
unha batalla de trapos untados con
barro; ademáis da Xitanada, unha
procesión de parellas montadas en
burros.
Verín
O Entroido de Verín, do mesmo
xeito que os celebrados nas
grandes urbes, pódese documentar
dende finais do século XIX. Aquí, os
protagonistas do Entroido son os
A MAXIA DO ENTROIDO|
11
Cigarróns, que aparecen na vila o
Domingo Corredoiro, o anterior ao
Domingo de Entroido, saudando
coas súas danzas e o son das súas
chocas.
A vestimenta e a máscara do
Cigarrón consta dunha careta de
pau traballada en madeira e
pintada de modo que nela resalten
as cellas, as rosadas fazulas, o
amplo bigote, o cínico sorriso
mostrando o dentame e a barba
de mentira. O Cigarrón camiña
sempre choutando e morneando as
chocas, batendo coa zamarra nos
que se cruzan no seu camiño.
Moitos son os rituais que se
suceden nestas lúdicas festas,
como son as guerras entre mozos e
mozas, nos Xoves de Comadres e
de Compadres. O Luns de Entroido
ten lugar a batalla de fariña e, o
Martes, o gran desfile de carrozas,
comparsas, máscaras e Cigarróns
polo centro da vila.
Xinzo de Limia
É o ciclo de carnaval máis longo
de toda España, xa que comeza o
Domingo Fareleiro –tres antes do
Domingo de Entroido– e remata co
Domingo de Piñata. O Martes de
Entroido as Pantallas adoitan ir en
pequenos grupos pólas rúas
procurando un convite a viño por
parte dos viandantes coñecidos e
teñen preferencia por aqueles que
andan sen disfrazar. As Pantallas
non poden descubrirse en público e
tampouco ser insultadas, ademais,
deben ser respectadas en todo o
que atinxe ó seu papel.
Outros actos que teñen lugar
estes días céntranse no festival de
Coplas de Entroido, durante o que
se cantan coplas y sermóns satíricos
preparados o improvisados. Grupos,
comparsas ou espontáneos
participan nesta festa aportando
diversión e crítica social, sobre
personaxes e acontecementos
locais.
Viana do Bolo
Aquí a personaxe típica é o
Boteiro, coa súa máscara de
madeira pintada de negro,
vermello ou branco, cunha gran
boca na que resaltan os dentes e
uns ollos cargados de cellas e
pestanas. A píntega ou cobra que
levan preto da boca alude á
representación maligna e
A MAXIA DO ENTROIDO|
12
demoníaca que delas facía a
tradición católica.
O Boteiro é o encargado de abrir
o paso e manter a orde na
comparsa. Moi respetado polo
público, cos seus movementos ten a
habilidade de facer que as chocas
do seu cinto, de distintos tons, soen
como é axeitado en cada
momento.
Vilariño de Conso
O Entrudio deste concello
asemellase nas súas manifestacións
básicas o xa descrito de Viana do
Bolo. Non obstante, as máscaras,
chamadas tamén, Boteiros difiren
das de Viana en que a careta está
feita de cartón pintado con ollos,
cellas, barba, patillas e longo
bigote, destacando un
pronunciado nariz e os coloretes
avermellados das meixelas
semellantes ós dos Cigarróns.
Na actualidade, e dende hai
una ducia de anos, o Entrudio en
Vilariño de Conso está focalizado
na Festa do Cabrito e na Feira da
Gastronomía. Fariñadas e desfiles
de folións e máscaras polas rúas da
vila achegan a nota de cor e ritual
propia destes días.
Galician Carnival
Among the carnivals most well
known and rooted in the past in
Galicia are those held in the
Ourense towns of Laza, Verín, Viana,
Vilariño de Conso and Xinzo de
Limia. The more urban carnivals held
in Verín and Xinzo draw in more
people, whereas those helds in
Viana and Vilariño, focus on
gastronomic festivities. Laza`s
Carnival is the furthest away from
including tourist and gastronomic
attractions. In any case, all of these
carnivals still keep the old rituals and
traditions reminding us its origins:
they all have ancestral masks as the
focal point of the celebrations.
Laza
In modern times, it is the Carnival
which best preserves the ancient
rituals and the very essence of this
festivity. Celebrations begin before
the big days of Carnival, with four
Folión Fridays. The stars of the party
are the Peliqueiros who stroll after
A MAXIA DO ENTROIDO|
13
Carnival Sunday, catching attention
with their attire and demonic masks
adorned with images of animals.
They tour the village in groups and
they could be insulted although
they are untouchable and their
attire cannot be stained. Carnival
Monday or Borralleira´s Day is
celebrated the Farrapada, a battle
of rags smeared with mud and the
Xitanada, a parade of couples
riding on donkeys.
Verín
Carnival in Verín, in common with
others held in larger towns, can be
documented back to the close of
the 19th century. Here the
protagonists are the Cigarróns, who
show up on Corredoiro Sunday, the
one before Carnival Sunday,
dancing to the sound of their bells.
The dress and mask of the
Cigarróns comprise a wooden face
mask, painted in such a manner as
to accentuate the eyebrowns, rosy
cheeks, wide moustache, a cynical
smile showing the teeth and a false
beard. The Cigarróns would always
walk in leaps and bounds, jangling
the bells as he went, beating
anyone who crossed his path with
his stick.
Many rituals are held in these
festivities, such as the war of the
sexes among young people in the
Sundays on Godfather and
Godmother. Carnival Monday takes
place the battle of flour and, on
Tuesday, the great parade of floats,
masks and Cigarróns through the
center of town.
Xinzo de Limia
It is the longest Carnival in Spain,
as it begins on Fareleiro's Sunday -
three before Carnival Sunday - and
ends with Piñata Sunday. On
Carnival Tuesday, the Peliqueiros
usually do round the streets in small
groups in search of people they
know to invite them to wine,
preferably those who are not
dressed up for Carnival. The
Peliqueiros cannot reveal who they
are in public, nor can they be
insulted; what`s more, they must be
respected in all matters related to
their role and function.
One of the other events taking
place at this time is the Carnival
Ballads Festival. Here ballads and
A MAXIA DO ENTROIDO|
14
satirical sermons are heard, some
prepared beforehand while others
are improvised on the spur of the
moment. Groups, musical bands or
spontaneous performers take part in
this fiesta, showing the funny side of
things, while airing a healthy social
criticism of local characters and
events.
Viana do Bolo
The typical character here is the
Boteiro, with his wooden stick
painted black, red, or white, with a
large mouth bearing teeth, its eyes
with heavy eyebrows and
eyelashes. The salamander or cobra
painted near the mouth most
probably alludes to the Catholic
tradition associating them with evil
or the devil.
The Boteiro is in charge of
opening the way and maintaining
the order in the parade. They are
very respected by the public and
they have the ability ring the bells of
their belts to the beat of their
movements.
Vilariño de Conso
Carnival here is similar to the
Entrudio described in Viana do Bolo.
However, the masqueraders, also
called Leapers, differ from those
found in Viana in that the face-
mask is made of cardboard, with
eyes, eyebrows, beard, sideburns
and a long moustache painted on,
with a long nose and rouge on the
cheeks, similar to those worn by the
Cigarróns.
In modern times, as from a dozen
years ago, Entrudio in Vilariño de
Conso mainly centers on the Kid
Goat Fiesta and the Gastronomy
Fair. Flour throwing and the parades
of street revelers and masquerades
around the town streets give added
colour and ritual particular to these
festivities.
A MAXIA DO ENTROIDO|
15
Guía de lectura
O ENTROIDO NA BIBLIOTECA DA DEPUTACIÓN PROVINCIAL
Monografías
Baroja, Pío
Locuras de carnaval : novela / Pio baroja. -- Madrid : Espasa Calpe, 1937
Signatura: 3A/593
Bécquer, Gustavo Adolfo
El Carnaval / Gustavo Adolfo Bécquer. En: Obras completas II. -- Madrid :
Turner, D.L. 1995
Signatura: 2E/195/2
Bioy Casares, Adolfo
Máscaras venecianas ; La Sierva ajena / Adolfo Bioy Casares. -- Madrid :
Alianza, D.L. 1994
Signatura: 3A/1873
Bioy Casares, Adolfo
El Sueño de los héroes / Adolfo Bioy Casares. -- Madrid : Alianza, 1999
Signatura: 3M/14271
Blanco Conde, Xesús
Laza : o entroido enxebre / Xesús Blanco Conde. -- Ourense : Deputación
Provincial, D.L. 2000
Signatura: GAL/8834
A MAXIA DO ENTROIDO|
16
Cabrera Navarro, Daniel
Cádiz : un recorrido por las playas, pueblos y paisajes del Litoral Gaditano
/ [texto, Daniel Cabrera Navarro, Luis Mazarrasa Mowinckel, Fernando de La
Orden]. -- Madrid : Gaesa, D.L. 2012
Signatura: 1K/115
Cádiz / texto, Rafael Arjona, Lola Wals. -- Madrid : Anaya Touring Club,
2008
Signatura: 3M/29684
Cádiz y Gibraltar / [autores, Rafael Arjona ... et al.]. -- 7ª ed.. -- Madrid :
Anaya Touring, 2012
Signatura: 1K/454
Cádiz y Jérez : express / [textos, Lola Wals, Antonio Hernández, y Equipo
editorial Anaya Touring]. -- Madrid : Anaya Touring, 2012
Signatura: 1K/474
Carnaval 92. -- La Coruña : Ayuntamiento, D.L. 1992
Signatura: FOL/12/12
Carnaval en Santa Cruz / [texto, José Solórzano Sánchez ; fotografías, Juan
Antonio Pérez Giralda]. -- Santa Cruz de Tenerife : Tauro, [1991]
Signatura: ML/1001
Carnavales : colección de carteles del Círculo de Bellas Artes. -- 2ª ed. --
Madrid : Círculo de Bellas Artes, 1993
Signatura: 4I/314
Caro Baroja, Julio
El Carnaval : análisis histórico-cultural / Julio Caro Baroja. -- Madrid :
Taurus, 1965
Signatura: 3I/671
A MAXIA DO ENTROIDO|
17
Cocho, Federico
O Carnaval en Galicia / Federico Cocho. -- Vigo : Xerais de Galicia, D.L.
1990
Signatura: GAL/2895
Cocho, Federico
O Entroido galego / Federico Cocho. -- Vigo : Promocións Culturais
Galegas, D.L. 2001
Signatura: GAL/9858
Coifman, David
Imágenes carnavalescas : a propósito del Mômoprecóce de Heitor Villa-
Lobos / David Coifman. -- [S.l.] : Fundación Cluster, 2003
Signatura: 3I/1305
Cooper, Heather
Carnaval perpetuel / Heather Cooper. -- Toronto (Canadá) : Le Carnaval
Perpetuel, 1987
Signatura: 4C/192 cartoné
Darío, Rubén
Canción de Carnaval / Rubén Darío ; edición e introducción de Alvaro
Salvador. En: Prosas profanas y otros poemas. -- Madrid : Akal, D.L. 1999
Signatura: 3A/1215
El Carnaval en Europa / edición, selección, prólogo y notas de José Luis
Sánchez. -- Madrid : Miraguano, [2007]
Signatura: 3M/24705
A MAXIA DO ENTROIDO|
18
Formas carnavalescas en el arte y la literatura / Javier Huerta Calvo... [et
al.] ; edición al cuidado de Javier Huerta Calvo. -- Barcelona : Ediciones del
Serbal, 1989
Signatura: 3L/1841
Fortes, Alberto
Memorias de Ravachol / Alberto Fortes. -- Bueu (Pontevedra) : Paradela
10, D.L. 2006
Signatura: GAL/12849
Fraguas Fraguas, Antonio
Carnaval e outras festas / Antonio Fraguas Fraguas. -- Ed. non venal. --
Santiago de Compostela : El Correo Gallego, D.L. 1992
Signatura: GAL/3625
Fraguas Fraguas, Antonio
Do entroido / Antonio Fraguas Fraguas. -- [Santiago de Compostela] :
Museo do Pobo Galego, 1994
Signatura: GAL/7347
García, Jesús
Tenerife / [texto, Jesús García]. -- Madrid : Gaesa, D.L. 2012
Signatura: 1K/509
García, Mariano
Festas gastronómicas de Galicia : festas, receitas, calendario e puntos de
interese turístico / Mariano García ; Fina Casalderrey. -- Vigo : Xerais de
Galicia, 1994
Signatura: GAL/4821
A MAXIA DO ENTROIDO|
19
Gato Soengas, Antonio
O Entroido de Casa de Naia / Antonio Gato Soengas. -- Lugo : Diputación
Provincial, Servicio de Publicaciones, D.L. 1992
Signatura: GAL/3867 ; GAL/4277
González Reboredo, Xosé M.
Entroido en Galicia / José Manuel González Reboredo, José Mariño Ferro.
-- La Coruña : Diputación Provincial, 1987
Signatura: GAL/2233
González Reboredo, Xosé M.
Guía de festas populares de Galicia / Xosé M. González Reboredo ;
fotografías, Vítor Vaqueiro. -- Vigo : Galaxia, D.L. 1997
Signatura: GAL/6849
Heers, Jacques
Carnavales y fiestas de locos / Jacques Heers ; traducción de Xavier Riu i
Camps. -- Barcelona : Península, D.L. 1988
Signatura: 3I/1110
La Máscara / por Geneviève Allard y Pierre Lefort. -- México : Fondo de
Cultura Económica, 1988
Signatura: 3T/93
Machado, Manuel
Carnavalina. Manuel Machado ; edición, introducción y notas de Rafael
Alarcón Sierra. En: Alma ; Caprichos ; El mal poema -- Madrid : Castalia, D.L.
2000
Signatura: 2K/262
A MAXIA DO ENTROIDO|
20
Machado, Manuel
Don Carnaval. Manuel Machado ; edición, introducción y notas de Rafael
Alarcón Sierra. En: Alma ; Caprichos ; El mal poema -- Madrid : Castalia, D.L.
2000
Signatura: 2K/262
Manno, Antonio
Los Tesoros de Venecia / [texto Antonio Manno ; traducción Mª José
Antón]. -- Alcobendas (Madrid) : Libsa, cop. 2006
Signatura: 1K/896
Mariño Ferro, Xosé Ramón
O Entroido ou os praceres da carne / Xosé Ramón Mariño Ferro. -- Sada (A
Coruña) : Ediciós do Castro, 2000
Signatura: GAL/8932
Mazarrasa Mowinckel, Luis
Cádiz / Luis Mazarrasa Mowinckel, Daniel Cabrera Navarro, Fernando de
la Orden. -- Madrid : Guías Azules de España, 2014
Signatura: 3M/4262
Núñez Lendoiro, José Raimundo
El Antroido en las Mariñas dos Condes / José Raimundo Núñez Lendoiro. --
Betanzos (A Coruña) : Ayuntamiento ; A Coruña : Diputación Provincial, D.L.
1985
Signatura: GAL/2232 ; BM/2124 ; BM/2878
Panella, Maitén
Venecia : 300 ideas y direcciones... guía práctica / [textos, Maitén
Panella]. -- Madrid : [s.n.], [198-]
Signatura: 3M/29992
A MAXIA DO ENTROIDO|
21
Planas, Rosa
Las Máscaras de Florencia / Rosa Planas. -- Barcelona : Planeta, 2004
Signatura: 3S/1131
Puga, Carlos
O Entroido ancestral = Carnival in the past = El carnaval ancestral / Carlos
Puga, Nacho Gómez, Xerardo Dasairas. -- Vigo : Edicións do Cumio, D.L. 2002
Signatura: GAL/10368
Quintero, Mary
Album de carnaval/ Mary Quintero. --Madrid: Grupo Foto, [1987]
Signatura: ML/304
Ramírez, Sergio
Un Baile de máscaras / Sergio Ramírez. -- México : Alfaguara, 1995
Signatura: 3M/7594
Río / editado por Edwin Taylor ; dirigido y diseñado por Hans Hoefer ;
fotografía, H. John Maier jr. ; traducción del inglés José Yáñez. -- Madrid : El
País : Aguilar, cop. 1990
Signatura: 1K/500
Rivas, Manuel
Libro do entroido / Manuel Rivas. -- A Coruña : Rueiro, [1980]
Signatura: BM/526
Rogers, Barbara Radcliffe
Tenerife y La Gomera / [autores, Barbara Redcliffe Rogers y Stillman
Rogers]. -- 4ª ed. -- Madrid : El País : Aguilar, 2010
Signatura: 3M/7293
A MAXIA DO ENTROIDO|
22
Rosero, Evelio
La Carroza de Bolívar / Evelio Rosero. -- Barcelona : Tusquets, 2012
Signatura: D7972 860-31 ROS car ; 3S/6980
Santa Cruz de Tenerife : revista oficial del carnaval. -- Santa Cruz de Tenerife
: Periódicos de Tenerife, D.L. 1993
Signatura: ML/134
Tempos de festa en Galicia. -- [A Coruña] : Fundación Caixagalicia, D.L.
2006-2008
Signatura: GAL/13759/1 T.1
Tenerife : playas singulares, ciudades y pueblos únicos .... -- Madrid : Grupo
Zeta, 2004
Signatura: 1K/807
Trías, Eugenio
Filosofía y carnaval / Eugenio Trias. -- Barcelona : Anagrama, 1970
Signatura: 3N/721
Venecia : [monumentos, museos, gastronomía, compras]. -- Madrid : Anaya
Touring Club, 2006
Signatura: 1K/652
Venecia : fin de semana / [Susie Boulton y Jessica Stewart, con textos de
Lisa Gerard-Sharp]. -- Barcelona : RBA Revistas, D.L. 2014
Signatura: 1K/642
Vila Pernas, Miguel
A Cociña do entroido e San Xoán / Miguel Vila. -- Vigo : Xerais de Galicia,
2006
Signatura: GAL/13109
A MAXIA DO ENTROIDO|
23
Xinzo de Limia : imaxes para a lembranza / [coordinación da obra,
recompilación, identificación e datación de fotos, Concepción Rúa
González]. -- Ourense : Deputación Provincial de Ourense ; Xinzo do Limia
(Ourense) : Concello Xinzo de Limia, [2009]
Signatura: GAL/14506
Audiovisuales
Berlioz, Louis Héctor
Obertura del carnaval romano [Grabación sonora] : op. 9 ; Sinfonía
fantástica, op. 14 / Hector Berlioz. -- Madrid : Polygram, D.L. 1983
Signatura: 324 BER obe
Milhaud, Darius
Le Carnaval d'Aix [Grabación sonora] : op 83b ; Concerto pour piano et
orchestre, op. 127 nº 1 ; Cinq études pour piano et orchestre, op. 63 ; Concerto
pour piano et orchestre, op. 295, nº 4 ; Ballade, op. 61 / Darius Milhaud. --
Germany : Erato ; France : Radio France, p. 1993
Signatura: 3 MIL 22 obr
Saint-Saëns, Charles Camille
Le Carnaval des animaux [Grabación sonora] / Camille Saint-Saens.
Ferdinand ; Little sad sound / Alain Ridout. Tier-gebete / Frieder Meschwitz. --
Germany : Philips, p. 1988
Signatura: 3 SAI 20 car
Schumann, Robert Alexander
Carnaval [Grabación sonora] : op. 9 ; Estudios sinfónicos, op. 13 / Robert
Schumann. -- Barcelona : Planeta, p. 1989
Signatura: 3 SCH 11.11 car
A MAXIA DO ENTROIDO|
24
Partituras
Campano y Nuin, Enrique
El Carnaval de los niños [Música impresa] : album infantil de música fácil
de baile / compuesto por Enrique Campano. -- Madrid : A. Romero, [1873]
Signatura: Mga-16/29
Strauss, Johann
El Anuncio del carnaval [Música impresa] : tanda de valses para piano :
op. 270 / por J. Strauss. -- Madrid : B. Eslava, [18--?]
Signatura: Mga-16/29
O ENTROIDO NA BIBLIOTECA INFANTIL E NA BEBETECA
Monografías
Abad Varela, José Antonio
El Carnaval de los animales / texto de José Antonio Abad Varela ; Camille
Saint-Saëns ; música interpretada por Academy of London ; ilustraciones de
Joao Vaz de Carvalho.
Signatura: N ABA car / z
Daporta Padín, Xosé Ramón
Entroido / textos e ilustracións, Mon Daporta Padín. -- Vigo : A Nosa Terra,
[2003]
Signatura: P DAP / z
Denou, Violeta
Teo se disfraza / ilustraciones y texto, Violeta Denou ; guía didáctica,
Timun Mas. -- Barcelona : Timun Mas, D.L. 1993
Signatura: N DEN teo / z
A MAXIA DO ENTROIDO|
25
Durán, Teresa
Manual del carnaval / Teresa Durán ; [ilustraciones], Irene Bordoy. --
Madrid : Anaya, 1993
Signatura: 39 DUR man / v
Eigl, Maria
Originales y creativos disfraces y maquillajes fáciles de hacer / Maria Eigl. -
- Madrid : El Drac, [2004]
Signatura: 379 CRE / v
El Gran libro de los disfraces : [50 proyectos fáciles y originales para hacer
en casa] / [ilustraciones, Savine Pied]. -- Zaragoza : Imaginarium ; Barcelona :
Círculo de Lectores, [2010]
Signatura: 394.2 PIE gra / z
Fittkau, Ernestine
Máscaras, sombreros y viseras de papel / Ernestine Fittkau. -- Madrid : El
Drac, [2002]
Signatura: 379 CRE / v
Fittkau, Ernestine
Sorprendentes máscaras, coronas, sombreros y viseras de papel /
Ernestine Fittkau. -- Madrid : El Drac, [2004]
Signatura: 379 CRE / v
Fuertes, Gloria
Diccionario estrafalario / Gloria Fuertes ; ilustrado por Jesús Gabán. --
Madrid : Susaeta, 1997
Signatura: P FUE dic / r
A MAXIA DO ENTROIDO|
26
González Reboredo, Xosé M.
Entroido en Galicia : asociación a la fiesta del Carnaval en Galicia / [Xosé
M. González Reboredo, José Ramón Mariño Ferro]. -- La Coruña : Diputación
Provincial, D.L. 1987
Signatura: 39 ENT / a
Hertfelder, Birgit
Maquillajes para niños : divertidos, salvajes, terroríficos / Birgit Hertfelder. --
Madrid : El Drac, [2006]
Signatura: 379 CRE / v
Hertfelder, Birgit
Nuevos maquillajes con pinturas y látex / Birgit Hertfelder. -- Madrid : El
Drac, [2006]
Signatura: 379 CRE / v
Kleist, Nicole Wolfanger von
Maquillajes exóticos, fantásticos, mágicos y terroríficos / Nicole Wolfanger-
von Kleist y Ewald Schlitt. -- Madrid : El Drac, [2007]
Signatura: 379 CRE / v
Kleist, Nicole Wolfanger von
Maquillajes sorprendentes : animales, princesas, hadas... / Nicole
Wolfanger-von Kleist y Ewald Schlitt. -- Madrid : El Drac, [2007]
Signatura: 379 CRE / v
Llovo Otero, Alejandro
Noite de entroido / Alejandro Llovo Otero. -- A Coruña : Toxosoutos, 2009
Signatura: N LLO noi / m
A MAXIA DO ENTROIDO|
27
Reiche, René
Cautivadores maquillajes de colores / René Reiche. -- Madrid : El Drac,
[2007]
Signatura: 379 CRE / v
Reiche, René
Fantásticos maquillajes para niños / René Reiche. -- Madrid : El Drac,
[2004]
Signatura: 379 REI fan / v
Rodari, Gianni
Luna de Carnaval / Gianni Rodari ; ilustración, Emanuele Luzzati ;
traducción, Armanda Rodríguez Fierro. -- Madrid : Celeste, D.L. 1994
Signatura: P ROD lun / r
Sobrino, Javier
Carnaval / Javier Sobrino ; ilustraciones, Rebeca Luciani. -- Barcelona : La
Galera, 2009
Signatura: 394 SOB car / r
Stegmann, André
Maquillajes rápidos para transformar a los niños en un pis pas / André
Stegmann. -- Madrid : El Drac, [2003]
Signatura: 379 CRE / v
Stilton, Tea
Carnaval en Venecia / Tea Stilton. -- Barcelona : Destino, 2017
Signatura: N STI tea / v
Taller de fantasía. -- Barcelona : Hymsa, D.L. 1995
Signatura: 379 TAL dis / v T.1 ; 379 TAL maq / v T.2
A MAXIA DO ENTROIDO|
28
Wick, Walter
Descubro el carnaval mágico : un libro de adivinanzas visuales /
fotografías de Walter Wick ; adivinanzas de Jean Marzollo. -- Madrid : Altea,
[2002]
Signatura: 79 WIC des / v
Wilberg, Bettina
Maquillajes para fiestas / Bettina Wilberg. -- Madrid : El Drac, [2005]
Signatura: 379 CRE / v
Wilberg, Bettina
Nuevos maquillajes para los más jóvenes / Bettina Wilberg. -- Madrid : El
Drac, [2005]
Signatura: 379 CRE / v
Audiovisuales
Río [DVD] / [dirigida por Carlos Saldanha]. -- Madrid : Twentieth Century
Fox, 2012
Signatura: JA 79 RIO
O ENTROIDO NA BIBLIOTECA CESAR ANTONIO MOLINA-MERCEDES MONMANY
Antoni, Robert
[Carnival. Español]
Carnaval / Robert Antoni ; traducción de Jesús Zulaika. -- Barcelona :
Anagrama, [2007]
Signatura: S 820-31 ANT car
A MAXIA DO ENTROIDO|
29
Barceló, Elia
Disfraces terribles / Elia Barceló. -- Madrid : Lengua de Trapo, D.L. 2004
Signatura: S 860-31 BAR dis
Dinesen, Isak
[Karneval og andre fortaellinger. Español]
Carnaval y otros cuentos / Isak Dinesen ; traducción de Jaime Silva. -- Madrid
: Nórdica Libros, 2010
Signatura: S 839.8-34 DIN kar
Ramírez, Sergio
Un Baile de máscaras / Sergio Ramírez. -- México : Alfaguara, 1995
Signatura: S 860-31 RAM bai
Rivas, Manuel
Libro do entroido / Manuel Rivas. -- A Coruña : Rueiro, [1980]
Signatura: S 869.9-1 RIV lib
Thurber, James
[The Secret life of James Thurber. Español]
Carnaval / James Thurber ; traducción de Celia Filipetto. -- Barcelona :
Acantilado, 2007
Signatura: S 820-31 THU sec
Las referencias en SIGNATURA se refieren a la localización de la obra en la
Biblioteca.
As referencias en SIGNATURA refíerense á localización da obra na Biblioteca.
References in SIGNATURA locate the book in the library.