สารบญ
ค�าน�า โดย เซอรเคน โรบนสน
8
1 การเรยนรเชงสรางสรรค
14
2 โครงงาน
46
3 ความหลงใหล
76
4 เพอน108
5 การเลนสนก
146
6 สงคมอดมความคดสรางสรรค
182
แหลงความรและหนงสออานเพมเตม
212
กตตกรรมประกาศ216
รจกผเขยน222
รจกผแปล223
6 Li fe long Kindergarten
ค�าน�าโดย เซอรเคน โรบนสน
ความคดสรางสรรคของมนษยเคลอนทเกาะเกยวไปกบเทคโนโลย
ตลอดระยะเวลาในประวตศาสตร เครองมอมววฒนาการเรอยมา ตงแต
ยงเปนมดหนเหลกไฟ จนมาถงเครองชนอนภาคแฮดรอนขนาดใหญและ
อปกรณทล�าไปกวานน เครองมอตางๆ ไมวาจะเปนเครองจกรกลหรอกลไก
ดจทล เรยบงายหรอซบซอน ลวนเออใหมนษยเราเกดความคดสรางสรรค
ในสองรปแบบ ในตอนแรก พวกมนขยายขอบเขตความสามารถของ
รางกายและชวยใหเราท�าสงทมฉะนนแลวจะท�าไดยากหรอเปนไปไมได
เราใชคนไถชวยในการเพาะปลก ใชกลองโทรทรรศนชวยใหมองเหน ใช
เครองยนตชวยใหเดนทางได ซงลวนแลวแตเปนสงทเกนขดความสามารถ
ของรางกายทไรเครองทนแรงอยางมหาศาล แตเครองมอยงท�าไดมากกวา
แคขยายขอบเขตของรางกายมนษย พวกมนชวยขยายขอบเขตความคด
ของพวกเราดวย เทคโนโลยสงเสรมใหเกดความคดทอาจไมมใครคดขนมา
ไดหากปราศจากมน
คนไถถกออกแบบมาเพอพลกหนาดน เมอถงเวลาอนเหมาะสม
มนยงชวยพลกวถชวตของมนษยในองครวมและใหก�าเนดวถชวตท
แตกตางไปอยางไมเหลอเคาเดม ตอนกาลเลโอมองผานกลองโทรทรรศน
เขาไมเพยงมองเหนดาวเคราะหในระยะใกล แตยงไดวางต�าแหนงแหงท
ของโลกในจกรวาลเสยใหมและจดชนวนใหเกดการปฏวตศาสนา ใน
ศตวรรษท 18 เครองยนตกลไกชวยขบเคลอนผคนไดเรวกวาทพวกเขา
Mitchel Resnick 7
จะวงไดเอง พวกมนยงชวยตดเครองใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมและ
ใหก�าเนดกระแสเชยวกรากของนวตกรรมซงแปลงโฉมอารยธรรมทงมวล
ในชวตการท�างานของมตเชล เรสนก เขาไดส�ารวจการผสานพลง
ของความคดสรางสรรคและเทคโนโลย โดยเฉพาะดานทเปนประโยชน
ตอเดกๆ ในหนงสอ Lifelong Kindergarten: อนบาลตลอดชวต เขาขจด
มายาคตทคนทวไปมกมเกยวกบความคดสรางสรรค (เชน ความคด
สรางสรรคจ�ากดอยในศลปะเทานน) เขายงยกตวอยางและกรณศกษา
ของการคดเชงสรางสรรคทเกดขนจรง พรอมน�าเสนอผลลพธอนนา
ประหลาดใจไดอยางเหนภาพ เขาเจาะลกไปถงพลวตอนนาทงของการ
คดเชงสรางสรรคและสงทเขาเรยกวาเกลยวการเรยนรเชงสรางสรรค
ตลอดระยะเวลาทเรสนกสรางผลงานทไมเคยมใครท�าไดมากอนทเอมไอท
มเดยแลบ เขาไดสรางคณปการอยางมหาศาลในการชวยใหพวกเราเกด
ความเขาใจเรองพลวตทงหลายเหลานในระดบมโนทศน รวมไปถงความ
ส�าคญของพวกมนตอแวดวงการศกษา ดงทคณจะไดคนพบในหนงสอ
เลมน ผลงานของเขาไมไดมคณคาเฉพาะในเชงวชาการเทานน เขาและ
ทมงานยงไดพฒนาโปรแกรม อปกรณ และกจกรรมทชวยเรงปฏกรยา
ใหเยาวชนหลายลานคนทวโลกพฒนาศกยภาพดานความคดสรางสรรค
พอแมและนกการศกษามกกงวลใจในเรองระยะเวลาทเยาวชนใช
ไปกบอปกรณดจทล แตอยางทเรสนกไดเนนย�า ประเดนไมไดอยทระยะ
เวลาทใช แตสงส�าคญทสดคอกจกรรมซงเกดจากการใชอปกรณดจทล
เหลานน โปรแกรมและอปกรณทวางขายในทองตลาดบางอยางเปนตว
เบยงเบนความสนใจของผบรโภคไดอยางแยบยล จรงอยทผออกแบบ
โปรแกรมและอปกรณอาจใชความคดเชงสรางสรรคอยางมากมายมหาศาล
ไปในการผลตพวกมน แตการใชงานอปกรณเหลานกลบอาศยความคดเชง
สรางสรรคนอยมากหรอไมมเลย เราสามารถออกแบบเทคโนโลยดจทล
เพอเออใหเกดการคดเชงสรางสรรค เรสนกมประสบการณคร�าหวอดใน
การท�างานทตองอาศยเทคโนโลยเหลาน นบตงแตผลงานรนบกเบกจาก
8 Li fe long Kindergarten
การสรางซอฟตแวรภาษาเขยนโปรแกรมสแครตช จนมาถงความรวมมอ
ในการท�างานเชงสรางสรรคทมมาอยางยาวนานรวมกบบรษทเลโกกรป
ซงผลดอกออกผลมาเปนผลตภณฑและกจกรรมทถกรงสรรคขนมาดวย
ความมงหมายใหชวยบมเพาะการคดเชงสรางสรรคของเยาวชน และผล
ปรากฏวาพวกมนกท�าไดส�าเรจ
วาแตท�าไมความคดสรางสรรคถงไดส�าคญนกหรอครบ นน
เพราะวาการเปนผมความคดสรางสรรคเปนสวนหนงของความเปนมนษย
ความคดสรางสรรคคอการพฒนาแนวคดทมคณคา และมนกไดขบเคลอนให
เกดความส�าเรจในทกแงมมของมนษย นบตงแตหนาแรกของประวตศาสตร
ความคดสรางสรรคของมนษยมรากฐานอยบนพลงของจนตนาการอน
พเศษไมเหมอนสตวอน ซงเปนความสามารถทชวยใหมนษยนกคดไปถง
สงทไมปรากฏตอผสสะ ความคดสรางสรรคเปนอกขนหนงของจนตนาการ
เพราะมนชวยใหจนตนาการของคณท�างาน ความคดสรางสรรคเปน
ทงกระบวนการภาคปฏบตและกระบวนการเชงมโนทศน การทเราจะ
สรางสรรคอะไรขนมาและสรางดวยวธการอยางไรนนขนอยกบเครองมอ
และวสดทม อกทงยงขนอยกบวาเราจะเลอกใชเครองมอและวสดเหลานน
เปนวตถดบและอปกรณในการสรางอะไร
การออกแบบเครองมอ ไมวาจะเปนเครองมอดจทลหรอไมกตาม
นบเปนโครงการทเปยมดวยความคดสรางสรรคในตวมนเอง และกเหมอน
โครงการสวนใหญ มนววฒนไปในระหวางการปฏบตใหเกดผล นนบเปน
ตวอยางชนยอดของเกลยวการเรยนรเชงสรางสรรคในขณะท�างานจรง
เครองมอตนแบบทสรางตอนแรกอาจใชสอยไดดพอตว แตในระหวางการ
ใชงาน มนกอาจจะถกปรบปรงในรปแบบทผสรางเองกยงมองไมเหนภาพ
ชดเจนหรออาจดเหมอนเปนไปไมไดในตอนแรก ผลงานเวอรชนหลงๆ
อาจถกใชงานแตกตางออกไปอยางสนเชงและสงผลกระทบในวงกวางกวา
ผลงานตนแบบอยางมหาศาล ลองนกถงแทนพมพ รถยนต อนเทอรเนต
หรอสมารตโฟนรนแรกๆ ดสครบ
Mitchel Resnick 9
ความคดสรางสรรคไมเพยงเพมพนขนไดเทานน แตมนยงตอง
อาศยการท�างานรวมกบผอนดวย เพราะถงแมวาจะแปลกใหมขนาดไหน
กตาม การคดเชงสรางสรรคเกอบทงหมดกเกดจากการตอยอดความคด
ของผอน บรษทแอปเปลเปดตวไอโฟนรนแรกในป 2007 ตอนทบรษท
เปดรานแอปสโตรครงแรกเมอป 2008 ยงมแค 800 แอปพลเคชน ทวา
ตอนนมมากกวาสองลานแอป ซงสวนใหญไมไดถกพฒนาโดยแอปเปล
หรอแอปเปลเองยงคดไมถงดวยซ�าไป ธมหนงทโดดเดนเปนเอกลกษณ
ของหนงสอเลมนคอการชประเดนเรองพลวตของการคดเชงสรางสรรค
และการน�าไปประยกตใชในแวดวงการศกษา
นอกจากนน หนงสอเลมนยงมธมทขยายใหญไปอกขน นนคอ เดก
ทกคนเกดมาพรอมพรสวรรคทยงใหญตามธรรมชาต สวนทวาพวกเขา
จะพฒนาไปไดอยางไรนนขนอยกบสภาพแวดลอมในการเลยงดและโอกาส
ทคนรอบขางหยบยนให การศกษาควรเปนหนงในโอกาสทดทสด แต
บอยครงกลบไมเปนเชนนน ในหลายประเทศพบวา การศกษาในระบบ
ตดหลมอยในวฒนธรรมทมดมนของการทดสอบและการแขงขน ปจจบน
วฒนธรรมเชนนก�าลงคบคลานเขามาสการศกษาปฐมวย และเสยงจะไป
ยบยงพลงในการรเรมสรางสรรคทเพงตงไขของผเรยนรนเยาว หวใจของ
หนงสอเลมนคอการเรยกรองอยางเรงดวนใหการศกษาเปลยนทศทาง
ฟรดรช เฟรอเบล ใหก�าเนดการศกษาปฐมวยในรปแบบของ
โรงเรยนอนบาล <แปลตรงตวไดวา สวนของเดกๆ> เพราะเขาเขาใจอยาง
ถองแท (ไมตางจากทชาวสวนเขาใจตนไม) วาเดกๆ จะเจรญงอกงาม
ไดดทสดในสภาวการณบางแบบ บทบาทของนกการศกษาคอการชวย
สรางสภาวการณแบบนน เฟรอเบลสนบสนนแนวปฏบตเชนนในศตวรรษ
ท 19 ในขณะทการปฏวตอตสาหกรรมก�าลงมาแรง และสถานการณ
เชนนเองทกอใหเกดการศกษาเพอมวลชน (mass education) ซงม
ลกษณะแบบอตสาหกรรม เขาจงตองตอสอยางหนกหนวง ทกวนนผท
สนบสนนแนวทางการจดการศกษาแบบเดกเปนศนยกลางกยงคงตอง
10 Li fe long Kindergarten
ตอสอยเชนกน แตนนไมไดท�าใหแนวความคดเหลานมความส�าคญนอยลง
ตรงกนขาม ในขณะทเราก�าลงเคลอนทลกลงไปสความทาทายอนซบซอน
ของศตวรรษท 21 แนวความคดเชนนกลบทวความส�าคญยงขน
จากชวงเวลาสวนใหญในประวตศาสตรมนษย เครองมอเพอการ
สรางผลงานเชงสรางสรรคมกตกอยในมอของคนสวนนอย การปฏวต
ดจทลชวยใหเราแทบทกคนเออมถงเครองมอทฉลาดและซบซอนได แต
ตอใหเครองมอเหลานเขาถงไดงายทสดกไมมประโยชนอนใด หากไรซง
ความคดและความเชยวชาญของผใช หนงสอเลมนจงมความส�าคญดวย
เหตน มนเปนการเรยกรองทสมเหตสมผลและเปยมวสยทศนใหเกดการ
ศกษาในองครวมทจะชวยบมเพาะพลงความคดสรางสรรคซงมมาแต
บรรพกาลในตวมนษยเรา ผานการใชเครองมอใหมๆ ทพวกเรามในตอนน
ดงทเรสนกไดกลาวไวอยางคมคายวา ชนเรยนอนบาลทกวนนกลายสภาพ
เปนเหมอนชนเรยนอนๆ ในโรงเรยน เขาเสนอแนะทางเลอกทตรงกนขาม
ไวในหนงสอเลมนวา ชนเรยนอนๆ ทงหมดในโรงเรยน (อนทจรงนาจะ
ตองเปนทงหมดของการด�าเนนชวต) ควรกลบกลายเปนเหมอนชนเรยน
อนบาล และผมกมนใจวาเขาพดถก
เซอรเคน โรบนสน
ลอสแอนเจลส มถนายน ป 2017
แปลโดยวชยา ปดชามก
อนบาลตลอดชวต
by
Mitchel Resnick
Lifelong Kindergarten
Cultivating Creativity through Projects, Passion, Peers, and Play
บทท 1การเรยนรเชงสรางสรรค
Mitchel Resnick 15
จากเอถงเอกซ
เมอวนท 23 สงหาคม 2013 ผมไดพบอธการบดมหาวทยาลยชงหวา ซง
เปนมหาวทยาลยชนแนวหนาของจนในสาขาวศวกรรมศาสตร เนองดวย
ตวผมเปนศาสตราจารยแหงสถาบนเทคโนโลยแมสซาชเซตส (เอมไอท)
ในขณะทมหาวทยาลยชงหวากไดรบการขนามนามวาเปน เอมไอทแหง
ประเทศจน จงไมนาแปลกใจทเราสองคนจะไดโคจรมาเจอกน สงทชวน
ใหประหลาดใจมากกวาเหนจะเปนสถานทพบปะของเราทงค นนคอบรษท
ของเลนเลโก ณ ประเทศเดนมารก
เฉนจหนง (Chen Jining) อธการบดของมหาวทยาลยชงหวา
เดนทางมาเสาะแสวงหาแนวทางการศกษาและเรยนรทบรษทเลโกกรป
กอนหนานรฐบาลจนไดเลอกใหชงหวาเปนผน�าแผนรเรมปฏรปการศกษา
แบบยกเครองทจะเกดขนทวประเทศ อธการเฉนตระหนกดวาระบบ
การศกษาของจนก�าลงเผชญปญหาขนรนแรง ไมเพยงระดบมหาวทยาลย
16 Li fe long Kindergarten
เทานน แตเปนปญหาของทงระบบ เรมตงแตชนเรยนของเดกเลกทสด
อธการเฉนกลาววา ระบบการศกษาของจนไมไดเตรยมความพรอมให
ผเรยนสามารถตอบสนองความตองการของสงคมทววฒนอยางตอเนอง
ปญหาดงกลาวไมอาจมองเหนไดผานเกรดและคะแนนสอบ
ของนกเรยน อนทจรงเมอวดจากเกณฑดงเดมทใชกนเรอยมา นกเรยน
นกศกษาของจนจ�านวนมากยงคงท�าผลงานไดด ทชงหวาเอง นกศกษา
เกอบทกคนมผลการเรยนยอดเยยมมาตงแตชนประถมจนถงมธยมปลาย
และหลายคนกยงไดเกรดเออยางตอเนองเมอเขามาเรยนทชงหวา อธการ
เฉนเรยกเดกกลมนวา นกศกษาพนธเอ
อยางไรกด อธการเฉนตระหนกวาเทานยงไมพอ เขารสกวา
นกศกษาพนธเอจ�านวนไมนอย ตอใหมเกรดและคะแนนสอบทสง แตกยง
ขาดจตวญญาณของนกคดรเรมสรางสรรค อนเปนคณสมบตจ�าเปนทจะ
ชวยใหประสบความส�าเรจในสงคมทกวนน อธการเฉนเสนอความเหนวา
ประเทศจนก�าลงตองการนกศกษาสายพนธใหมทเรยกวา นกศกษาพนธ
เอกซ เขาอธบายวานกศกษาพนธเอกซจะเตมใจรบความเสยงและลอง
สงใหมๆ พวกเขากระหายทจะเปนผนยามปญหาในแบบของตนเอง
มากกวาจะรอแกโจทยในต�าราเรยน นกศกษาพนธเอกซนเองทจะเปน
ผรเรมไอเดยสดใหมทสดและก�าหนดทศทางใหมๆ ทเปยมดวยความคด
สรางสรรค
อธการเฉนกลาววา เปาหมายสงสดของชงหวาคอผลตนกศกษา
พนธเอกซปอนสสงคมจนใหมากขน เขาตองการเปลยนโฉมมหาวทยาลย
ใหกลายเปนสถานททจะทงดงดด ผลกดน และสนบสนนนกศกษาพนธ
เอกซ เขาเดนทางมาเยอนเลโกกรปเพราะเลงเหนวาบรษทนนาจะเปน
หนงในพนธมตรทชวยใหบรรลพนธกจดงกลาวได ตอนเหนเดกๆ เลนสนก
โดยใชตวตอเลโกประกอบสรางสงตางๆ เขารสกวาเดกกลมนก�าลงพฒนา
ไปสการเปนนกคดสายพนธเอกซ เดกๆ ไดส�ารวจ ทดลอง และทดสอบ
อาณาเขตตลอดเวลา และพฒนาตนเองในฐานะนกคดผเปยมความคด
Mitchel Resnick 17
สรางสรรค เขาอยากคนหาวธการนอกเหนอจากรปแบบเดมๆ เพอชวย
ปลกฝงรปแบบการคดเชนนใหนกศกษาทชงหวาบาง
ถงแมอธการเฉนจะพดถงนกศกษาและสถานศกษาในประเทศจน
แตเราพบเหนสถานการณคลายคลงกนนไดทกมมโลก โรงเรยนสวนมาก
ในประเทศสวนใหญใหความส�าคญสงสดกบการสอนเดกใหปฏบตตาม
ขนตอนและกฎ (เพอพฒนาไปเปนนกเรยนนกศกษาพนธเอ) มากกวาจะ
มงชวยใหผเรยนพฒนาความคด เปาหมาย และกลยทธตางๆ ของตวเอง
(เพอกลายเปนนกเรยนนกศกษาพนธเอกซ) เปาหมายและแนวทางของ
ระบบการศกษาทวโลกแทบไมเปลยนแปลงไปเลยในรอบ 100 ปทผานมา
แตกมคนจ�านวนมากขนเรอยๆ เชน อธการเฉน ทเรมตระหนกแลววาเรา
ตองการการเปลยนแปลง
แรงจงใจใหเปลยนสวนหนงมาจากเหตผลทางเศรษฐกจ สถานท
ท�างานทกวนนเรมเปลยนแปลงรปโฉมชนดไมเหลอเคาเดม หลายอาชพ
ก�าลงหายไปจากตลาดเพราะคอมพวเตอรและหนยนตเขามาแยงงานท
มแบบแผนซ�าๆ (แมแตงานทไมมแบบแผนกดวย) และเกอบทกอาชพ
ก�าลงเผชญการเปลยนแปลงเมอทงผคนและสถานทท�างานตองปรบตว
อยตลอดเวลาเพอใหสอดรบกบเทคโนโลยใหม แหลงขอมลใหม รวมถง
ชองทางสอสารใหมๆ ทถาโถมเขามาอยางตอเนอง เคธ เดวดสน (Cathy
Davidson) ไดประมาณการไวในหนงสอ ทนคณเหนแลวใชไหม (Now
You See It) วาสองในสามของนกเรยนชนประถมศกษาตอนนจะตอง
ประกอบอาชพทยงไมไดถกคดคนขนมาในสารบบเลยดวยซ�า ความ
สามารถทจะคดและแสดงออกอยางสรางสรรคจงเปนคณสมบตส�าคญ
ยงกวาเคย เพอทบคคลจะเจรญงอกงามไดในภมทศนทแปรปรวนปบปบ
เชนน
การคดเชงสรางสรรคไมไดจ�าเปนเฉพาะในสถานทท�างาน
เทานน กจกรรมทกประเภทในทกแงมมของชวตจะเปลยนแปลงในอตรา
เรงทสงขน เยาวชนคนหนมสาวทกวนนตองเผชญหนากบสถานการณ
18 Li fe long Kindergarten
ทแปลกใหมและไมคาดคดไปจนชวชวต พวกเขาจ�าเปนตองเรยนร
ทจะรบมอความไมแนนอนและการเปลยนแปลงไดอยางสรางสรรค
ไมเฉพาะในชวตการท�างานเทานน แตยงรวมถงชวตสวนตว (วธพฒนาและ
ประคบประคองมตรภาพในยคทเครอขายสงคมเปลยนแปลงอยตลอด
เวลา) และชวตในฐานะพลเมองดวย (วธมสวนรวมอยางมความหมาย
ในสงคมทความตองการและอาณาเขตขยบปรบเปลยนไมตายตว)
เราตองท�าอยางไรจงจะชวยใหเยาวชนคนหนมสาวพฒนาไป
เปนนกคดผเปยมความสรางสรรค เพอใหพวกเขาพรอมใชชวตในโลกท
ไมรจกหยดนงใบน ค�าถามขางตนคอหวใจส�าคญของหนงสอเลมน และ
ค�าถามนเองทเปนแรงบนดาลใจในการท�างาน (และการใชชวต) ของผม
ในชวงสามทศวรรษหลง
นบวาผมโชคดทไดท�างานทเอมไอทมเดยแลบ (MIT Media
Lab) ซงเปนหองปฏบตการวจยทรวบรวมนกศกษาและนกวจยพนธเอกซ
เอาไว ทกคนส�ารวจไอเดยและสรางความเปนไปไดใหมๆ อยางไมหยดหยอน
นบเปนสภาพแวดลอมทยอดเยยมส�าหรบผม แตผมกอดรสกขดใจไมไดท
มคนเพยงหยบมอเดยวไดเขาถงโอกาสและแรงบนดาลใจแบบเดยวกนน
ในสถานทอนนอกแลบของเรา เปาหมายของผมคอน�าจตวญญาณแหง
ความคดสรางสรรคและนวตกรรมแบบทมในมเดยแลบไปหยบยนใหเดกๆ
ทวโลก เพอทพวกเขาจะไดเตบโตไปเปนนกคดพนธเอกซเชนเดยวกน
เพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว กลมวจยของผมทมเดยแลบจง
มงพฒนาเทคโนโลยและกจกรรมใหมๆ ทจะชวยใหเดกๆ ไดรวมเปน
สวนหนงของประสบการณการเรยนรอยางสรางสรรค เราไดรวมงานกบ
บรษทเลโกกรปมานานกวา 30 ป ชวยพฒนาของเลนชดอปกรณกอสราง
รนใหมๆ อกทงยงชวยเผยแผกตตคณของการเรยนรอยางสนกสนานผาน
การเลนรวมกบพนธมตรใหมๆ อยางมหาวทยาลยชงหวา เรายงพฒนา
ภาษาเขยนโปรแกรมและชมชนออนไลนชอสแครตช (Scratch) ทมสวน
ชวยใหเยาวชนหลายลานคนทวโลกไดสรางสรรคและแบงปนเรองเลา
Mitchel Resnick 19
เกม และแอนเมชนแบบอนเตอรแอกทฟของตวเอง ไมเพยงเทาน เรายง
มสวนชวยกอตงเครอขายสโมสรคอมพวเตอร (Computer Clubhouse)
ใหกบศนยการเรยนรหลงเลกเรยน อนเปนสถานททเยาวชนจากชมชน
ผยากไร ไดเขามาเรยนรวธแสดงตวตนอยางสรางสรรคโดยใชเทคโนโลย
ใหมๆ เปนเครองมอ
ในหนงสอเลมน ผมจะหยบยกเรองราวและบทเรยนทไดจาก
โครงการเหลานมาใชส�ารวจประเดนค�าถาม ท�าไม และ อยางไร ในเรอง
การคดเชงสรางสรรค ผมจะชใหเหนวาท�าไมการคดเชงสรางสรรคจงส�าคญ
นกในโลกปจจบน รวมถงแบงปนกลยทธวาท�าอยางไรจงจะชวยใหเยาวชน
พฒนาไปเปนนกคดเชงสรางสรรคได
หนงสอเลมนเขยนขนเพอทกคนทสนใจเรองเยาวชน การเรยนร
และความคดสรางสรรค ไมวาคณจะเปนพอแมทก�าลงตดสนใจเลอก
ของเลนและกจกรรมใหลกๆ ครอาจารยทก�าลงมองหาวธใหมๆ เพอชวย
ใหนกเรยนเกดการเรยนร ผบรหารโรงเรยนทก�าลงท�าโครงการรเรมทาง
การศกษาใหมๆ นกออกแบบทก�าลงสรรสรางผลตภณฑหรอกจกรรมใหมๆ
ส�าหรบเดก หรอแมแตคนธรรมดาสกคนทสนใจใครรเกยวกบเยาวชน
การเรยนร และความคดสรางสรรค
ผมคาดวาหนงสอเลมนจะตองใจคณเปนพเศษหากคณเปน
คนหนงทรสกทง (หรอกงวล) กบบทบาทของเทคโนโลยใหมๆ ทมตอ
ชวตเยาวชน ถงแมวาผมจะมสวนอยางแขงขนในการพฒนาเทคโนโลย
ใหมส�าหรบเดก แตผมกยงรสกกงขาและกงวลเมอเหนวธการทเทคโนโลย
หลายอยางเขามามบทบาทในชวตเดกๆ แอปพลเคชนส�าหรบเดกและ
ของเลนไฮเทคสวนมากไมไดออกแบบมาเพอสนบสนนหรอชวยกระตน
ความคดเชงสรางสรรค หนงสอเลมนน�าเสนอวสยทศนทางเลอกใหม
โดยเนนย�าวาหากออกแบบและไดรบการสนบสนนอยางเหมาะสมแลว
เทคโนโลยใหมๆ จะชวยขยายโอกาสใหเดกจากทกพนเพไดทดลอง ส�ารวจ
และแสดงตวตน พรอมกนนนกไดพฒนาไปเปนนกคดเชงสรางสรรคดวย
20 Li fe long Kindergarten
เปาหมายสงสดในการท�างานของผมคอ ไดเหนโลกทเตมไป
ดวยนกคดเชงสรางสรรคหรอคนพนธเอกซ ผไมเคยหยดพฒนาความ
เปนไปไดใหมๆ ส�าหรบทงตวเองและชมชน ผมเชอมนวาหนงสอเลมน
มาถกจงหวะเวลา ทกวนนเราตองการการคดเชงสรางสรรคมากยงกวา
ยคสมยใดทผานมา และเทคโนโลยใหมกชวยหยบยนหนทางใหมๆ ท
จะพฒนาเยาวชนใหกลายเปนนกคดเชงสรางสรรคได แตผมกยงเชอ
อกดวยวาสาระหลกของหนงสอเลมนไมมวนลาสมย การคดเชงสรางสรรค
เปนสวนส�าคญทท�าใหชวตมคาเสมอมา และจะเปนเชนนนตลอดไป การ
ใชชวตในฐานะนกคดเชงสรางสรรคไมเพยงน�าผลตอบแทนทางเศรษฐกจ
มาให แตยงจะน�าความสข การเตมเตม จดมงหมาย และความหมาย
มาใหดวย ทงหมดนลวนเปนสงทเดกๆ สมควรไดรบ
อนบาลตลอดชวต
ชวงปลายป 1999 ยางป 2000 ผมไดเขารวมการประชมทใหทกคน
อภปรายถงสงประดษฐทยงใหญทสดในรอบพนปทผานมา บางคนยกให
แทนพมพเปนสงประดษฐส�าคญทสด อกหลายคนเสนอเครองจกรไอน�า
หลอดไฟ หรอคอมพวเตอร
แลวผมเสนอใหอะไรเปนสงประดษฐทยงใหญทสดในรอบพนป
ทผานมานะหรอครบ ค�าตอบคอโรงเรยนอนบาล
ตวเลอกนอาจฟงดนาประหลาดใจ เพราะคนสวนใหญไมไดมอง
วาโรงเรยนอนบาลคอสงประดษฐดวยซ�า อยาวาแตยกใหเปนสงประดษฐ
ทรงคณคาเลย ทงทจรงๆ แลวโรงเรยนอนบาลนบวาเปนไอเดยท
คอนขางใหมทเดยว (มอายไมถง 200 ป) อกทงยงเปนภาพแทนของการ
สลดทงแนวทางการศกษาทมมาแตเดม ตอนทฟรดรช เฟรอเบล (Friedrich
Froebel) เปดโรงเรยนอนบาลแหงแรกของโลกทประเทศเยอรมนใน
ป 1837 มนไมไดเปนเพยงโรงเรยนส�าหรบเดกเลกเทานน แตยงสรางขน
Mitchel Resnick 21
บนรากฐานของแนวทางการศกษาทแตกตางไปจากเดมชนดขดราก
ถอนโคน โดยยดหลกการพนฐานทตางไปจากโรงเรยนแบบเดมๆ ในอดต
อยางสนเชง
แนละวาตอนนนเฟรอเบลยงไมร แตทจรงเขาไดประดษฐคดคน
แนวทางการศกษาทสอดรบกบความตองการของศตวรรษท 21 อยางไมม
ทต และไมเพยงเหมาะส�าหรบเดกหาขวบเทานน แตยงเหมาะกบผเรยน
ทกวยดวย อนทจรงระหวางคดวธชวยพฒนาบคคลใหกลายเปนนกคดเชง
สรางสรรค แรงบนดาลใจสวนมากของผมกมาจากวธเรยนรของเดกๆ ใน
โรงเรยนอนบาลนเอง ผมไมไดใชวล อนบาลตลอดชวต แทนชอหนงสอ
เลมนเทานน แตยงใชเรยกกลมวจยของผมทเอมไอทดวย ผมเชอหมดใจ
วาการเรยนรแบบโรงเรยนอนบาลคอสงจ�าเปนส�าหรบชวยใหคนทกวย
พฒนาขดความสามารถในการสรางสรรค อนเปนปจจยส�าคญสการประสบ
ความส�าเรจในสงคมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวเชนทกวนน
กอนทเฟรอเบลจะประดษฐคดคนโรงเรยนอนบาลแหงแรกขน
มาในป 1837 โรงเรยนสวนมากใชวธทอาจเรยกไดวาเปนแนวทางการ
ถายทอดความร แบบกระจายเสยง คอมครยนอยหนาชนเรยนเพอท�า
หนาทกระจายเสยงขอมล สวนนกเรยนนงอยทโตะตวเองและคอยจดขอมล
ลงสมดชนดค�าตอค�า นานๆ ทนกเรยนจงจะมโอกาสเปลงเสยงทองสงทจด
ไว สวนการอภปรายถาจะพอมอยบางกนอยมาก
เฟรอเบลรวาแนวทางเชนนใชไมไดผลกบเดกหาขวบ เขาเขาใจด
วาเดกเลกๆ จะเรยนร ไดดทสดผานการมปฏสมพนธกบโลกรอบตว
ดงนนเมอกอตงโรงเรยนอนบาลแหงแรก เฟรอเบลจงเปลยนจากโมเดล
การศกษาแบบกระจายเสยงมาเปนโมเดลทเนนปฏสมพนธ โดยให
โอกาสเดกๆ ไดมปฏสมพนธกบของเลน อปกรณท�างานฝมอ และวตถอนๆ
แตเฟรอเบลยงไมพอใจกบของเลนและวสดทมใหเลอกในยคนน เขาจง
เรมตนสรางสรรคของเลนชนดใหมๆ โดยออกแบบมาเปนพเศษเพอชวย
ใหบรรลเปาหมายในการจดตงโรงเรยนอนบาลแหงใหมของเขา
22 Li fe long Kindergarten
สรรวมแลวเฟรอเบลสรางของเลนขนมา 20 ชนด ซงรจกกน
ในนาม ของขวญจากเฟรอเบล (Froebel’s Gifts) เดกในโรงเรยนอนบาล
ของเขาไดสรางลวดลายโมเสกแบบพนไมปาเกตจากกระเบองทรง
เรขาคณต ตอหอคอยและตกรามตางๆ จากบลอกไม เรยนรเทคนคพบ
กระดาษเพอสรางรปทรงและลวดลายโดยใชแผนกระดาษหลากสสน และ
ประกอบโครงสรางสามมตโดยใชของเลนทเรยกกนวาไมจมฟนและถว
กจกรรมทงหมดนมงหมายใหเดกๆ มองเหนความส�าคญของ
รปทรง ลวดลาย และความสมมาตรทพบเหนไดในธรรมชาต เฟรอเบล
อยากใหเดกอนบาลของเขาเขาใจโลกรอบตวไดดขน เขาตระหนกวาวธ
ทดทสดวธหนงทจะท�าแบบนนกคอใหเดกสรางแบบจ�าลองโลกขนมา
รงสรรคโลกขนใหมจากมมมองและสองมอของพวกเขาเอง นคอเปาหมาย
สงสดของ ของขวญจากเฟรอเบล กลาวคอ สรางความเขาใจผาน “การ
รงสรรคใหม” นนเอง
เฟรอเบลยงตระหนกถงความเชอมโยงระหวาง การรงสรรค กบ
นนทนาการ ดวย เขาเขาใจดวาเดกอนบาลจะมโอกาสสรางสรรคและท�า
ผลงานไดดทสดระหวางมสวนรวมในกจกรรมทสนกสนานและกระตน
จนตนาการ ดงนนเฟรอเบลจงออกแบบของขวญใหมโครงสรางและเปน
ระบบ แตขณะเดยวกนกสนกสนานและใหผเลนไดมสวนรวมอยางเตมท
ของขวญจากเฟรอเบลไมจ�ากดขอบเขตอยในศาสตรแขนงใดแขนง
หนง หากแตผสมผสานศลปะและการออกแบบเขากบวทยาศาสตรและ
วศวกรรม ดวยวธน ของเลนดงกลาวจงชวยสรางสภาพแวดลอมทเดก
เกดกระบวนการคดเชงสรางสรรคและแสดงออกอยางสรางสรรค
ความคดและของขวญของเฟรอเบลไดรบความสนใจอยาง
ลนหลาม เรมจากในเยอรมน กอนแพรหลายไปทวทวปยโรป และในทสด
กสหรฐอเมรกา ผลงานของเขามอทธพลชนดหยงรากลกตอนกทฤษฎ
การศกษาหลายตอหลายคน อยางมาเรย มอนเตสซอร (Maria Montessori)
เองกตอยอดความคดของเฟรอเบล โดยเฉพาะเรองความส�าคญของการให
Mitchel Resnick 23
เดกไดส�ารวจผสสะดานตางๆ ผานวตถทจบตองไดและชวยสงเสรมใหเดก
ไดทดลองเรยนรดวยตวเอง เครอขายของโรงเรยนทมค�าวามอนเตสซอร
อยในชอลวนเปนหนบญคณเฟรอเบลและความคดของเขา
ในหนงสอทแสนยอดเยยมเรอง การกอก�าเนดโรงเรยนอนบาล
(Inventing Kindergarten) นอรแมน บรอสเตอรแมน (Norman Brosterman)
ไดเขยนถงอทธพลของโรงเรยนอนบาล โดยเฉพาะอยางยงอทธพล
ของ ของขวญจากเฟรอเบล ทมตอวฒนธรรมและความคดสรางสรรคใน
ศตวรรษท 20 ศลปนและนกออกแบบชนแนวหนาแหงศตวรรษจ�านวน
มากเผยวา ประสบการณทไดรบในโรงเรยนอนบาลคอรากฐานส�าคญของ
ความคดสรางสรรคในชวงตอๆ มาของชวต ไมวาจะเปนบกมนสเตอร
ฟลเลอร (Buckminster Fuller) ทเคยใชไมจมฟนและถวของเฟรอเบล
ทดลองสรางโครงสรางรปสามเหลยมตอนเรยนอนบาล และภายหลง
ยกเครดตใหการทดลองเรยนรเหลานนวาเปนจดหนนน�าส�าคญใหเขาสราง
โดมผวโคงขนมาได แฟรงก ลอยด ไรต (Frank Lloyd Wright) กเคยกลาว
เชนกนวา ประสบการณทไดเลน ของขวญจากเฟรอเบล ในวยเดกมสวน
ชวยวางรากฐานในการสรางผลงานสถาปตยกรรมของเขา
นกประดษฐของเลนและวสดทชวยเสรมการเรยนรผานการ
สรางสงตางๆ ลวนไดรบแรงบนดาลใจมาจากความคดของเฟรอเบล คง
ไมผดหากเราจะพดวาทงบลอกไม ตวตอเลโก แทงไมชวยบวกเลข บลอก
เรขาคณต และชดของเลนทงเกอรทอย (Tinkertoy) ลวนแลวแตเปน
ทายาทของของขวญจากเฟรอเบล
อทธพลของเฟรอเบลยงคงปรากฏอยในโรงเรยนอนบาลทวโลก
แตกเรมมแนวโนมทชวนหนกใจปรากฏใหเหน ทกวนนเดกอนบาลจ�านวน
มากเอาแตฝกแกโจทยเลขในใบงานและอานบตรค�าฝกการออกเสยงซ�าไป
ซ�ามา เรามงเนนสอนใหเดกอานออกเขยนไดเรวๆ มากกวาใหเลนส�ารวจ
สงตางๆ บางคนถงกบเรยกโรงเรยนอนบาลสมยนวา คายตวเขมดานการ
อานเขยน