ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-1
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
บทท 3
ผลการส ารวจประเดนสนคาและบรการ
ความคบหนาของขอตกลงและประเดนจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ
1. ประเดนดานภาษศลกากร
การคาสนคาภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ไดมการลดอตราภาษการคาสนคาระหวาง
ประเทศอาเซยนเดม 6 ประเทศ (ASEAN-6) ลงเปนรอยละ 0 ไปแลวตงแตวนท 1 มกราคม 2553 โดยส าหรบ
การคาสนคากบกลมประเทศสมาชกอาเซยนใหม หรอกลม CLMV จะมการลดอตราภาษเปนรอยละ 0 ในป
2558 และอาจมการขยายชวงเวลาการลดภาษจนถงป 2561 ส าหรบสมาชก CLMV ทยงไมมความพรอม แต
อยางไรกตามสนคาสงออกของไทยหลายๆ รายการโดยเฉพาะสนคาเกษตร อาท ผกและผลไมหลายๆ รายการ
ยานยนต ชนสวนและอะไหล ในกรณทไทยสงออกไปยงประเทศ CLMV หรอแมแตในระหวางกลม ASEAN-6
สนคาออกของไทยหลายรายการโดยเฉพาะ ขาว และน าตาล กยงมขอจ ากดทางการคาในรปของภาษศลกากร
และมาตรการทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ อาท มาตรการ Tariff-Quotaอยในปจจบน ตวอยางเชน
อนโดนเซยยงคงจดเกบภาษน าเขาสนคาขาว (HS Code 1006) ในอตรารอยละ 30 และจะลดลงเปนรอยละ
25 ในป 2558 และจดเกบภาษน าเขาส าหรบสนคาน าตาล (HS Code 1701) ในอตรารอยละ 30 ในป 2555
และจะลดลงเปนรอยละ 10 ในป 2558 (ASEAN Secretariat, 2010) และมแนวโนมทจะไมลดอตราภาษใน
สนคาหมวดน ซงเปนสนคาออกทส าคญของไทยอยด แมจะมการอนญาตใหไทยสามารถสงออกไปยง
อนโดนเซยไดดวยอตราภาษศลกากรรอยละ 0 ไดกเพยงภายใตโควตาจ านวนหนงเทานน ดงนนในเรองของ
ภาษศลกากร ผสงออกไทยกยงมความจ าเปนทจะตองตรวจสอบอตราภาษใหรอบคอบกอนวางแผนการสงออก
ภายใตเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ซงเกดขนแลวในป 2553
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-2
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
2. ประเดนดานมาตรการทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ
ส าหรบการคาสนคา อปสรรคทางการคาทยงคงอยและยงเปนประเดนหลกในการเจรจาการคาใน
ปจจบนคอ 1) มาตรการทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ (Non Tariff Measures: NTMs) บางมาตรการท
มลกษณะเปนมาตรการกดกนทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ (Non Tariff Barriers: NTBs) และ 2)
มาตรการอ านวยความสะดวกทางการคา (Trade Facilitation)
ส าหรบการเจรจาการคาในประเดนมาตรการทางการคาทม ใชมาตรการทางภาษ แมจะม
ความกาวหนาไปมากกวาในอดต แตกยงมความลาชาอยในหลายๆ ประการ โดยการด าเนนการในปจจบนอย
ในระหวางการปรบปรงขอมลของ NTMs ทมทงหมดของประเทศสมาชก ซงในปจจบนกยงไมแลวเสรจ
เนองจากการจดท าฐานขอมลตองท าใน 2 ลกษณะ นนคอ ใหสมาชกอาเซยนแตละประเทศรวบรวมและแสดง
ฐานขอมลมาตรการ NTMs ทตนเองน ามาบงคบใช (Verification) และตองใหประเทศสมาชกอนๆ ท าการ
ตรวจสอบอกครง (Cross-Verification) วาฐานขอมลทแตละประเทศสมาชกรวบรวมนนมความครบถวน
หรอไม ซงในขนตอนน หนวยงานทมหนาทในการเจรจาการคา และรวบรวมขอมลมความจ าเปนอยางยงท
จะตองไดรบความรวมมอและความชวยเหลอจากภาคเอกชนทท าการคากบประเทศสมาชกอาเซยนในทกๆ
รายการสนคา
เมอเสรจสนกระบวนการ Verification และ Cross-Verification แลว ขนตอนตอไปคอการ ศกษา
รายละเอยดของ NTMs วามาตรการใดบางทเปนมาตรการกดกนทางการคา (NTBs) ซงในปจจบนนการ
รวบรวมฐานขอมลพงจะจดท าแลวเสรจเพยงอตสาหกรรมเดยวเทานน นนคอ อตสาหกรรมสงทอ โดยอก 2
อตสาหกรรมก าลงอยในระหวางท าการศกษา ไดแก อตสาหกรรมอเลกทรอนกส และอตสาหกรรมยานยนต
อยางไรกตาม ประเดนทยงเปนขอกงวลตอไป หลงจากการจดท าฐานขอมลเสรจเรยบรอยนนคอ
ขนตอนในการยกเลกการกดกนทางการคาเหลานน ซงขอก าหนดวามาตรการใดเปน NTBs ทไมอนญาตใหม
การบงคบใช แมจะไดมการบญญตไวแลวใน ATIGA ซงสอดคลองกบบทบญญตขององคกรการคาโลก (WTO)
ซงยงมชองวางอยเปนจ านวนมากทท าใหประเทศสมาชกหลายๆ ประเทศยงสามารถน า NTMs หลายๆ
ประเภทมาบงคบใชในลกษณะ NTBs ได
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-3
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ส าหรบประเดนความลาชาในการจดท าฐานขอมล เจาหนาทจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศเสนอ
แนวคดวา อาจตองจดท าฐานขอมลในลกษณะ Peer Review โดยน ารปแบบทกลมประเทศความรวมมอทาง
เศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacific Economic Cooperation: APEC) มาใช โดยมการจดคณะท างาน
สวนกลางขนมาเปนผจดท าฐานขอมล แลวใหประเทศสมาชกท าหนาทตรวจสอบความถกตอง แตพบวาใน
ขนตอนนยงไมมความคบหนาเทาใดนก เนองมาจากการท างานของประเทศสมาชกอาเซยนในขณะนยงไมไดม
การแบงหนาทกนอยางชดเจนวาใครจะเปนเจาภาพในการจดท าฐานขอมลน โดยในปจจบนการประชม
รฐมนตรอาเซยนมการเสนอแนวความคดใหมการระบรายละเอยดของ NTMs ใหส าเรจเรยบรอยเสยกอน แลว
จงกลบมาแกไข NTMs ทมปญหาในภายหลง
3. ประเดนดานมาตรการอ านวยความสะดวกทางการคา
จากการศกษาของนกวจยนานาชาตหลายคณะ อาท Wakamatsu (2004) Urata and Okabe
(2011) Medalla and Rosellon (2011) และ Chirathivat and Srisangnam, 2012 พบขอสรปตรงกนวา
มาตรการอ านวยความสะดวกทางการคา (Trade Facilitations: TFs) เปนเรองเรงดวนอยางยงส าหรบ
ประเทศสมาชกอาเซยนทจะตองท าใหเกดการบงคบใชเพอใหการจดตงประชาคมเศรษฐกจสามารถเกดขนได
ภายในป 2558 ในทางปฏบตมาตรการTFs มมากมายหลายประเภท และครอบคลมการคาสนคาและบรการ
ในทกๆ ขนตอนของการคาระหวางประเทศ แตในเวทการเจรจาการคาภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจ
อาเซยนมาตรการอ านวยความสะดวกทางการคา 3 ประเภทหลก ทเปนประเดนเรงดวนทตองด าเนนการให
เกดขน ไดแก Self-Certification, ASEAN Single Windows และ Standard and Conformity โดยท ง
Self-Certification และ ASEAN Single Windows มการก าหนดระยะเวลาแนนอนแลววาประเทศสมาชก
อาเซยนตองน าทง 2 ระบบนมาบงคบใชภายในป 2555 น
ในกรณของ Self-Certification นน การเรงอบรมและจดทดสอบตวแทนของภาคเอกชนใหสามารถ
เปนผออกใบรบรองถนก าเนดสนคา (Certificate of Origin) จะท าใหผประกอบการมตนทนลดลงอยางมาก
ทงตนทนทเปนตวเงนและตนทนในแงของเวลาในการบรหารจดการ โดยพบวาในปจจบนไดมการจดท า Pilot
Project ในประเทศไทย สงคโปร มาเลเซย และบรไน แตส าหรบประเทศในกลม CLMV นกเจรจาการคาของ
ไทยอธบายวาประเทศเหลานอาจยงไมมความพรอม ท าใหยงคงตองมการใช Form D ในการรบรองถนก าเนด
สนคาอย ซงปญหาของการใช Form D คอ ความยงยากในการกรอกเอกสาร การตรวจสอบเอกสาร และ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-4
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ความไมสบายใจของผประกอบการในการเปดเผยขอมล จนบางครงท าใหผประกอบการยอมไมใชสทธ
ประโยชนทางการคาจากกรอบขอตกลงทางการคา เพราะค านวณแลววาตนทนในการด าเนนการเพอขอใช
สทธมมลคาสงกวาภาษทประหยดได และยงมความกงวลในการเปดเผยโครงสรางการผลตใหเจาหนาทของรฐ
ไดรบทราบอกดวย และเพอใหมาตรการอ านวยความสะดวกทางการคาโดยใชระบบ Self-Certification ได
ผลประโยชนอยางเตมท จ าเปนตองบงคบใชไปควบคกบการปรบปรงกฎวาดวยถนก าเนด (Rules of Origin:
ROOs) ใหมความซบซอนลดลง (User Friendly) และตองเปน Rules of Origin ทเออใหการคาเกดขนได
นนคอเปนกฎวาดวยถนก าเนดทผประกอบการสามารถผลตสนคาและไดถนก าเนดไดจรง เพอประโยชนทาง
การคา
ส าหรบมาตรการอ านวยความสะดวกดานพธการศลกากรผานระบบ ASEAN Single Windows
ปจจบนยงมปญหาเนองจากประเทศอาเซยนทางประเทศโดยเฉพาะในกลม CLMV ยงไมมความพรอมในระบบ
คอมพวเตอร และเพอให ASEAN Single Windows มประโยชนในการบงคบใชมากขน จ าเปนอยางยงท
จะตองท าระบบนควบคไปกบการจดท าฐานขอมล หรอคลงขอมลการคาระหวางประเทศอาเซยน
ส าหรบการก าหนดมาตรฐานสนคา Standard and Conformity ยงมความลาชาอยมาก โดยปจจบน
มเพยง 2 ประเภทสนคาเทานนทสมาชกอาเซยนสามารถหาขอยตและมมาตรฐานสนคารวมกนไดนนคอ สนคา
อเลกทรอนกส และเครองส าอางค โดยในอนาคตคาดวาสนคาประเภทท 3 ทจะสามารถบงคบใชมาตรฐาน
สนคารวมกนไดในระหวางประเทศสมาชกอาเซยนคอ ผลตภณฑยา (Pharmaceutical Products)
แมจะมความพยายามในหลายๆ ประเทศในการศกษาแนวทางการจดท าขอตกลงยอมรบรวมในการ
ก าหนดมาตรฐานสนคา เชน กรณของประเทศไทยมการศกษาความเปนไปไดในการจดท าขอตกลงยอมรบรวม
ในการก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร (HSCode 16-23)แตจากการศกษาพบวาในบางครงและในสนคาบาง
ประเภท หนวยงานของทางภาครฐบางหนวยงานเองกลบเปนผไมพรอมในการจะน าขอตกลงยอมรบรวม
เหลานมาบงคบใช (ชโยดม สรรพศร และคณะ, 2554)
4. ประเดนจากการเจรจาเพอเปดเสรการคาบรการ
ส าหรบการคาบรการใน Mode 3: Commercial Presence ปจจบนยงไมสามารถเปดเสรไดตาม
กรอบการเจรจาทตกลงกนไวใน 7thและ 8th Package โดยเฉพาะการอนญาตใหนกลงทนอาเซยนสามารถ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-5
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ถอครองหนในกจการไดถงรอยละ 70 ใน 4 ภาคบรการทถกจดอนดบใหตองมการเปดเสรในอนดบตน อน
ไดแก การขนสงทางอากาศ โทรคมนาคม การทองเทยว และบรการสขภาพ เนองจากเหตผลหลก 2 ประการ
ไดแก
1) การก าหนดความหมายและเงอนไขในการพสจนสญชาตของนกลงทนตามหลก Substantive Business
Operation: SBO หรอการสรางกฎวาดวยถนก าเนด (Rules of Origin หรอ ROOs) ส าหรบการคาบรการยง
ไมมความแนชด ซงการพสจนสญชาตทแทจรงของนกลงทนวาเปนนกลงทนอาเซยนจรง ไมใชนกลงทนจาก
ประเทศนอกกลมอาเซยนแลวมาสวมสทธโดยการเขามาจดทะเบยนเปดบรษทในบางประเทศสมาชกเพอให
ไดรบสทธพเศษภายใต AEC เปนเรองทมความซบซอนอยางมาก เพราะตองพจารณาในหลายมต เชน บญช
การเงน การจายภาษเงนได การพสจนสญชาตของบรษท ฯลฯ ซง SBO ทยงจดท าไมแลวเสรจนเองจะท าให
การเสรการคาบรการมการลาชาออกไปเกนกวาวนท 1 มกราคม พ.ศ.2558
2) กฎหมายภายในของแตละประเทศสมาชกยงไมไดรบการแกใหมความสอดคลองกบขอตกลงทแตละ
ประเทศใหไวกบอาเซยน
ส าหรบการคาบรการใน Mode 4: Movement of Natural Persons ณ ปจจบน อาเซยนไดมการ
จดท าคณสมบตของผประกอบวชาชพทจะอนญาตใหมการเคลอนยายระหวางประเทศสมาชกไดในอนาคตใน
รปแบบของขอตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Arrangements: MRAs) โดยในปจจบนจดท า
MRAs แลวเสรจไปแลวใน 8 วชาชพ ไดแก วศวกรรม สถาปตยกรรม แพทย พยาบาล ทนตแพทย ชางส ารวจ
นกบญช และลาสด ผประกอบการการทองเทยว ซงในกรณของผประกอบการการทองเทยวซงครอบคลม 32
วชาชพยอยนน ประเทศไทยยงไมไดท าการยอมรบอยางเปนทางการ และดวยความยงยากซบซอนในการ
เจรจา ท าใหประเทศสมาชกอาเซยนท ง 10 ประเทศไมสามารถท าการศกษาและราง MRAs ส าหรบ
ผประกอบการการทองเทยวฉบบนไดดวยตนเอง แตตองใหนกวชาการจากออสเตรเลยเปนผจดเตรยม MRAs
ให ท าใหในปจจบนยงมขอกงวลใจจากผประกอบการวาคณสมบตของผประกอบวชาชพในภาคบรการนจะม
ความสอดคลองกบสภาพความเปนจรงหรอไม และจะเออประโยชนใหกบผประกอบการจากนอกอาเซยน
มากกวาหรอไม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-6
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แตการก าหนดคณสมบตตาม MRAs ทง 8 วชาชพกยงคงไมใชการเปดเสรใหเกดการเคลอนยาย
แรงงานฝมอไดอยางแทจรง เนองจากขอตกลงทจะท าใหเกดการเปดเสรทเรยกวา Framework Agreement
on Movement of Natural Person (MNP) ยงอยในระหวางการเจรจา ซงถาการเจรจามความลาชา คาดวา
การเปดเสรใหมการเคลอนยายอยางเสรของแรงงานฝมอภายใตกรอบประชาคมอาเซยนในวนท 1 มกราคม
2558 นาจะยงไมเกดขน
นอกจากปญหาความลาชาในประเดนทกลาวมาแลว อปสรรคอกประการหนงในการเตรยมความ
พรอมผประกอบการภาคบรการของไทย และในการจดท านโยบายรวมทงการศกษาผลกระทบทจะเกดขนจาก
การเปดเสร คอ ประเทศไทยยงไมมการจดเกบขอมลการคาบรการอยางเปนระบบ และยงไมม การจดเกบ
ขอมลอยางตอเนอง ท าใหการศกษา การจดท านโยบาย และการวางแผนเพอเตรยมรบมอการเปดเสรภาค
บรการท าไดยาก โดยเฉพาะอยางยงขอมลของผประกอบการทเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (Small
and Medium Enterprises: SMEs) ซงในบางภาคบรการไมมการรวมกลมกนอยางชดเจน ท าใหการ
ประสานงานเพอรวบรวมขอมลและความคดเหนแทบจะเปนไปไมได
ส าหรบความคดเหนของเจาหนาทของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศทมตอการเปดเสรการคา
บรการและสถานะการเตรยมความพรอมของผประกอบการไทยในแตละภาคบรการสามารถสรปไดดงน
บรการกอสราง เปนภาคบรการทมการเตบโตไดดโดยเนนในการรวมตวกนของผประกอบการประเภท
ตางๆ เชน ชางไฟ และรวมกนจดตงเปน “สหพนธ” เพอการออกไปด าเนนธรกจในตางประเทศ เชนเดยวกน
กบสถาบนเหลกและเหลกกลาแหลงประเทศไทยทมแนวความคดในการรวมตวของผคาเหลกเพอการจด
จ าหนายสนคาทใชในการกอสรางแบบครบวงจรเพอใหลกคาทมาตดตอสามารถหากซอสนคาไดครบในทเดยว
ธรกจคาสง เปนธรกจทมผประกอบการเฉพาะกลมเทานนและยงไมเนนการขยายตวไปยงตางประเทศมากนก
ธรกจคาปลก เปนธรกจทมผประกอบการเฉพาะกลมเทานนและยงไมเนนการขยายตวไปยงตางประเทศมาก
นก
ธรกจโรงแรมและรานอาหาร เปนสวนหนงของธรกจการทองเทยวทประเทศไทยใหความส าคญมากทสด
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-7
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ธรกจขนสงและกระจายสนคา สามารถแบงธรกจออกเปน 2 กลมไดอยางชดเจน คอ กลมของธรกจขนสงและ
กระจายสนคารายใหญ และธรกจขนสงและกระจายสนคารายยอย ตามขนาดของผประกอบการ หากยง
สามารถแบงประเภทของธรกจขนสงและกระจายสนคาไดเปน 3 ประเภทหลก (การขนสงทางบก ทางน าและ
ทางอากาศ) และแบงแยกยอยไดอก 13 ประเภท ท าใหเปนการยากในการเลอกศกษาในรายละเอยด
บรการทางกฎหมายและบรการทางบญช มผประกอบการไทยบางรายไดใชประโยชนจากพนธกรณและ
ขอตกลงการคาเสรมาใชในการจดตงบรษททปรกษาทางดานการลงทนแกประเทศญปนทตองการเขามาลงทน
ในกลมประเทศอาเซยน (ภายใต ASEAN Plus) ซงประเทศไทยมความรและความเชยวชาญในประเทศภายใน
ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมากกวาประเทศทตองการเขามาลงทน เปนตน
บรการ Professional Services ในภาคบรการสวนนยงไมมความพรอมในการรบมอกบการเปดการคาเสรท
ก าลงจะเกดขน ซงในปจจบนอาเซยนมการก าหนดคณสมบตในลกษณะขอตกลงรวม (MRAs) และไดรบการ
ยอมรบจากประเทศสมาชกอาเซยน ยกเวนประเทศไทย
บรการโทรคมนาคม เปนการตงรบการเปดเสรเพยงอยางเดยวโดยภาคบรการนมการแบงความดแลรบผด
ออกเปน 2 สวน คอ โทรคมนาคมและโทรทศนออกจากกนอยางชดเจน บรก ารโทรคมนาคม มการใช
ประโยชนจากพนธกรณใน Mode ท 3 และ 4 แต Mode ท 1 และ 2 นนยงไมเคยมการใชประโยชน หากแต
Mode ท 1 จะมความส าคญเปนอยางมากเมอมการเปดเสรในอนาคต เพราะระบบโทรคมนาคมในปจจบนนน
ถกปลอยใหเปนไปตามธรรมชาตและไมมขอก าหนดใดๆ
ส าหรบกจการโทรทศน เปนสวนของภาคบรการทผประกอบการในประเทศมประสทธภาพและมการออกไป
ท าการคาในตางประเทศอยแลวโดยไมตองอาศยประโยชนจากพนธกรณใดๆ
บรการสนบสนนประเภทอนๆ เชน บรการท าความสะอาด บรการซกรด เปนสวนหนงของธรกจการทองเทยว
ทประเทศไทยใหความส าคญมากทสด
บรการดานการศกษา ความพรอมของประเทศไทยในภาคบรการดานการศกษานนมเฉพาะในกลมของสมาคม
โรงเรยนนานาชาตและระดบอดมศกษาเทานน สวนการบรการดานการศกษาในระดบอนๆนนประเทศไทยยง
ไมพรอมส าหรบการเปดเสร
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-8
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
บรการดานสขภาพ เปนสาขาทภายในประเทศไทยเองยงขาดแคลนและมบคลากรไมเพยงพอตอความตองการ
ของประชากรซงท าใหเกดความกงวลใจเปนอยางมากวา หากมการเปดเสรในสาขานแลวจะเกดภาวะสมอง
ไหลออกนอกประเทศท าใหการสงเสรมการเปดเสรในสาขาบรการดานสขภาพนนเปนไปในรปแบบของการ
ทองเทยวเชงสขภาพมากกวาการสงเสรมดานสขภาพเพยงอยางเดยวเทานน นอกจากนนยงพบปญหาเกยวกบ
การเบกประกนในประเทศไทยทไมสามารถเบกไดเนองจากตดปญหาทางดานกฎหมายท าใหผปวยจ านวนมาก
ทตองการเขามารกษาตวในประเทศไทยตองเลอกไปท าการรกษาในประเทศอนแทน โดยมตวอยางของการ
เปดเสรของบรการดานสขภาพในยโรปทประเทศโปแลนดและมคาใชจายในการรกษาพยาบาลถกกวาใน
ประเทศองกฤษกวาครงจงมการโฆษณาการบรการดานสขภาพของประเทศโปแลนดในประเทศองกฤษเปน
จ านวนมาก
บรการนนทนาการ เปนสวนหนงของธรกจการทองเทยวทประเทศไทยใหความส าคญมากทสด
การใชสทธประโยชนจากพนธกรณในภาคบรการ ในปจจบนยงถอวามอตราการใชประโยชน
(Utilization Ratio) คอนขางต า โดยเจาหนาทกรมเจรจาการคาระหวางประเทศพจารณาวามสาเหตมาจาก
1) ปญหาทางดานโครงสรางธรกจในภาคบรการซงสวนมากมกเปนการด าเนนธรกจในรปแบบของตลาด
ผกขาด โดยผประกอบการรายใหญมอ านาจในการผกขาดตลาดกบกลมลกคาของตนเองไดในระดบหนง ท าให
ไมมความกระตอรอรนในการขอใชสทธประโยชนจากการเจรจาการคา
2) พนธกรณทเกดขนนนไมสามารถใชงานไดเนองจากตดกฎหมายภายในประเทศ ท าใหการเปดเสรในบางภาค
บรการทมผลบงคบใชไปแลว แตในสภาพความเปนจรง ไมสามารถเปดเสรได นอกจากนนแลว ในบางครง
กฎหมายภายในประเทศดงกลาว นอกจากจะกดกนผประกอบการจากตางประเทศแลวยงมลกษณะเปนการ
กดกนผประกอบการภายในประเทศดวยเชนกน ซงกจะยงเสรมภาวะผกขาดใหกบผประกอบการรายเดมมาก
ยงขน
3) ส าหรบผประกอบการภาคบรการทสนใจเขามาลงทนด าเนนกจการในประเทศไทย (Inward Investment)
บางครงไมมมความจ าเปนตองใชสทธพเศษทไดจากการเจรจาการคาในกรอบตางๆ เนองจาก หนวยงาน เชน
คณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Board of Investment: BOI) ใหขอเสนอสงเสรมการลงทนทดกวา และม
ความสะดวกมากกวาการขอใชสทธประโยชนจากพนธกรณตางๆท าใหผประกอบการชาวตางประเทศท
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-9
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ตองการเขามาลงทนในประเทศไทยนยมทจะใชประโยชนจากการสงเสรมการลงทนมากกวาจากพนธกรณ
สวนทางดานขาออก (Outward Investment) นน ผประกอบการไทยสวนใหญมกเปนผประกอบการรายใหญ
ทมเครอขายความสมพนธในตางประเทศทดและเงนทนจ านวนมากจงออกไปท าการลงทนในตางประเทศเอง
โดยไมพงพนธกรณใดๆ และอกสวนหนงมากจากความนยมของผประกอบการไทยสวนใหญทไมนยมลงทนใน
ตางประเทศมากนก
3.1 สนคา
3.1.1การคดเลอกสนคาทใชในการศกษา
จากรายการสนคาออนไหว (Sensitive List: SL) และออนไหวสง (Highly Sensitive List: HSL)
ภายใตกรอบความตกลงการคาเสรทมมลคาการสงออกสง และรายการสนคาทจะท าการศกษา
เพมเตม สามารถสรปรายการสนคาทสนใจของรายการสนคา ณ ระดบ HS-Code 2 Digits ดงน
กลมท 1 สนคาเกษตร
o ปลา สตวน าจ าพวกครสตาเซยโมเลลสก และสตวน าทไมมกระดกสนหลงอนๆ
o ธญพช (ขาว)
o ของปรงแตงจากเนอสตว ปลา หรอสตวน า
กลมท 2 สนคาเกษตรแปรรป
o น าตาลและขนมท าจากน าตาล (ชการคอนแฟกชนเนอร)
o ของปรงแตงจากผก ผลไม ลกนต หรอจากสวนอนๆของพช
กลมท 3 สนคาอตสาหกรรม
o พลาสตกและของทท าดวยพลาสตก
o ยางและของทท าดวยยาง
o ไมและของทท าดวยไม ถานไม
o สงทอและของท าดวยสงทอ
o อญมณและเครองประดบ
o เหลกและเหลกกลา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-10
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
o เครองปฏกรณนวเคลยร บอยเลอร เครองจกร เครองใชกล และสวนประกอบของเครอง
ดงกลาว
o เครองจกรไฟฟาเครองอปกรณไฟฟาฯ
o ยานบกนอกจากรถทเดนบนรถไฟหรอรางรถรางฯ
o เฟอรนเจอร เตยง เครองเตยง ฟก ฐานรองฟก เบาะฯ
3.1.2 ผลการศกษารายสนคา
3.1.2.1 น าตาล
ปจจบนนกลมอตสาหกรรมน าตาลม 3 สมาคมหลกท าหนาทเปนตวแทนของผประกอบการโรงงาน
น าตาล ไดแก สมาคมโรงงานน าตาลทราย สมาคมการคาอตสาหกรรมน าตาล และสมาคมโรงงาน
น าตาลไทย โดยประกอบไปดวยสมาชกจ านวน 47 โรงงานน าตาล
สถานการณทวไปของอตสาหกรรมน าตาล และตลาดสงออกส าคญของอตสาหกรรมน าตาล
ตลาดหลกในการสงออกน าตาลของประเทศไทยไดแก อนโดนเซยและญปน นอกนนเปนการสงออก
ในลกษณะการคาชายแดนในกลมประเทศลาว กมพชา และเวยดนาม ปจจบนน าตาลยงเปนรายการ
สนคาสนคาออนไหวของตลาดสงออกหลกของไทยในกลมอาเซยนซงไดแก อนโดนเซยและฟลปปนส
ในขณะทกลมประเทศ CMLV ยงคงบรรจน าตาลไวใน Exclusion List และ/หรอไมไดมแผนการใน
การเปดเสรในสนคาจากอตสาหกรรมน าตาล โดยความตองการสนคาในอตสาหกรรมน าตาลใน
ประเทศอนโดนเซย และฟลปปนสมรายละเอยดดงน
ประเทศฟลปปนส น าเขาน าตาลจากประเทศไทยไปรบประทานภายในประเทศ สวนน าตาลทสามารถ
ผลตไดภายในประเทศฟลปปนสเองเกอบทงหมดสงออกไปยงประเทศสหรฐอเมรกาซงสามารถสงออก
ไปขายดวยราคาทสงกวาทขายไดในประเทศเนองมาจากประเทศฟลปปนสไดรบโควตาพเศษในการ
สงออกไปยงประเทศสหรฐอเมรกาภายใตความสมพนธระหวางประเทศเปนกรณพเศษ แตหาก
พจารณาตามสถตของการน าเขาและสงออกน าตาลของประเทศฟลปปนส พบวามความผดพลาด
คลาดเคลอนอยบางประการ เนองจาก พบวาในทางปฏบตมความยากล าบากในการพสจนวาน าตาลท
ฟลปปนสสงออกไปยงสหรฐนนเปนน าตาลทน าเขาไปจากประเทศท 3 เพอสงออกในลกษณะ Re-
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-11
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
Export ไปยงประเทศสหรฐอกครง หรอเปนน าตาลทผลตไดเองภายในฟลปปนส ซงน าตาลจาก
ประเทศไทยกมแนวโนมทจะเขาไปสวมสทธสงออกไปยงประเทศสหรฐนดวยเชนกน เนองจากน าตาล
จากประเทศไทยมราคาต ากวา
ส าหรบการสงออกไปยงประเทศอนโดนเซย ผประกอบการพบปญหาของมาตรการทางการคาทมใช
ภาษ (NTMs) เนองจากการก าหนดคาความหวานของน าตาล (Polarization) มความซบซอน โดย
อนโดนเซยก าหนดคาความหวานของน าตาลทจะน าเขาในระดบความหวานทสงมาก โดยสงมากกวา
น าตาลทไทยสงออกไปญปนซงเปนตลาดหลกของไทย โดยคาความหวานของน าตาลทโรงงานน าตาล
ท าการสงออกไปญปนจะอยทระดบ 97.9 ดกร ซงนยมเรยกกนในหมผสงออกน าตาลวา J-Specซง
เปนคาความหวานทต ากวาเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ สงผลใหราคาของน าตาลทสงออกไปยง
ประเทศญปนมราคาต ากวาน าตาลทสงออกไปยงประเทศอนๆ สาเหตทประเทศญปนตองการน าตาล
ทมคาความหวานต านนเนองมาจากประเทศญปนมระบบของการแปรรปน าตาล(Refine)ทดมากและ
ตองการน าตาลทมคาความหวานต าเขาสระบบแปรรป รายละเอยดตามตารางท 3-1
ตารางท 3-1 ตารางแสดงคาความหวานและราคาของน าตาลทรายดบ
น าตาลทรายดบ คาความหวาน ราคา ญปน 97.9 (ต า) ต า อนโดนเซย 99.0 (สง) สง
เมออนโดนเซยก าหนดคาความหวานของน าตาลสงกวาคาความหวานหลกของน าตาลทไทยสงออก
ท าใหเมอเปรยบเทยบกบน าตาลน าเขาจากประเทศคแขงในตลาดอนโดนเซย ซงไดแก บราซล และ
ออสเตรเลยแลว น าตาลจากประเทศไทยมคาความหวานต ากวา ท าใหสนคาน าตาลจากประเทศไทย
ตองขายในราคาต ากวา นนคอตองขายดวยราคาทม Discount Rate ตามระดบความหวานทต ากวา
โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบน าตาลน าเขาจากบราซล
แตในทางปฏบต ผน าเขาน าตาลชาวอนโดนเซย กลบไมยอมน าเขาน าตาลจากประเทศไทย แมจะยอม
ขายในราคาทต ากวา เนองจากผน าเขาอนโดนเซยตองการน าเขาเฉพาะน าตาลทไดระดบความหวาน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-12
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ตรงตามทตองการเทานน นนคอตองการน าเขาน าตาลทมระดบความหวานท 99 ดกรเทานน ซง
ผประกอบการพจารณาวาการก าหนดระดบความหวานของน าตาลน าเขาเชนนถอเปนมาตรการทาง
การคาทมใชมาตรการทางภาษ (NTMs)
แมวาเทคโนโลยในขบวนการผลตน าตาลของไทยสามารถผลตน าตาลทมคาความหวานในระดบตางๆ
ตามความตองการของตลาดได แตเนองจากการผลตน าตาลสงออกของไทยสวนใหญผลตตาม J-Spec
ท าใหไมเกดความคมคาหากจะตองปรบเครองจกรในการแปรรปน าตาลใหผลตน าตาลทมระดบคา
ความหวานแตกตางกนออกไปตามแตละตลาดทจะสงออก
รปท 1 แผนภาพแสดงอตราการสงออกน าตาลของประเทศไทย
การน าเขาน าตาลภายในกลมประเทศสมาชกอาเซยนยงมอตราภาษทจะลดเหลอรอยละ 0-5 ภายใน
ป 2015 เมอน าอตราภาษดงกลาวมาพจารณารวมกบตนทน คาแปรรปและคาขนสงแลว
เปรยบเทยบกบน าตาลทน าเขาจากประเทศบราซลท าใหคา Premium ของสนคาลดลง โดยราคา
(น าตาลเปนสนคาทมการซอขายกนในตลาดซอขายลวงหนา) และอตราภาษเปนตวแปรส าคญในการ
แขงขนกบประเทศอนๆ
ตลาดโลก 100%
ตลาดเอเซย(ตลาดหลกคอ ญปน) 95%
ตลาดอาเซยน45%
ตลาดอนโดนเซย
30%
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-13
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
จากแผนภาพท 1 ปรมาณการสงออกน าตาลของประเทศไทยอยประมาณ 1 ลานตน/ป โดยรอยละ
30 ของปรมาณการสงออกน าตาลทงหมดของประเทศไทยเปนน าตาลทสงออกไปประเทศอนโดนเซย
อกรอยละ 15 เปนน าตาลทสงออกไปยงกลมประเทศสมาชกอาเซยนอนๆ ซงสวนใหญสงออกไป
ฟลปปนส ลาว พมา และกมพชารวมเปนรอยละ 45 ของน าตาลทงหมดทสงออกไปยงอาเซยน อก
รอยละ 50 เปนน าตาลทสงออกไปในทวปเอเชย ซงมตลาดหลกคอ ญปน
ประเทศฟลปปนส ซงมอตราภาษน าเขาน าตาลทระดบรอยละ 28 ในปปจจบน และจะลดลงเปนรอย
ละ 5 ในป 2558 และประเทศอนโดนเซย ซงมอตราภาษน าเขาในปจจบนอยทรอยละ 5 ส าหรบ
น าตาลดบและรอยละ 10 ส าหรบน าตาลทราย ตางจะคงน าตาลไวในรายการสนคาออนไหวไปใน
กรณของกลมประเทศ CMLV โดยเฉพาะ ลาว เวยดนามและกมพชาทในปจจบนภาษน าเขาน าตาลยง
ไมเปนรอยละ 0 ซงผประกอบการพจารณาวา จ าเปนจะตองมการเจรจาเพอขอใหมการลดภาษ
น าตาลใหเหลอรอยละ 0 ใหไดกอนป 2558
ส าหรบการลงทนของผประกอบการไทยในประเทศอาเซยน เนองจากประเทศลาวและประเทศ
กมพชา สามารถสงออกน าตาลทรายขาวไปยงกลมประเทศสมาชก EU ดวยภาษรอยละ 0 เนองจาก
ทงสองประเทศยงคงเปนประเทศดอยพฒนา ท าใหในปจจบนประเทศลาวเปนทสนใจของผประกอบ
ไทยในการไปลงทนปลกออยเพอเปนการลดตนทนในผลต
ปญหาอนๆของอตสาหกรรมน าตาล
การตรวจสอบคณภาพสนคาเพอการสงออกมความซ าซอน โดยในปจจบนตองท าการตรวจสอบ 2
ครงซงกอใหเกดคาใชจายเพมเตม โดยเฉพาะคาระวางเรอ และคาเชาพนทส าหรบรอการตรวจสอบ
ณ บรเวณทาเรอระหวางรอการตรวจสอบ โดยบรษทตรวจสอบคณภาพน าตาลสงออกขนาดใหญใน
ปจจบนไดแก บรษทในกลม SGS Agricultural Servicesของประเทศสวสเซอรแลนด ททงๆทเปน
บรษทเดยวกนซงมส านกงานอยในหลายประเทศ แตในทางปฏบตพบวา เมอท าการทดสอบจาก
ประเทศไทยโดยบรษท SGS แลว เมอสงไปถงประเทศคคากลบตองท าการตรวจซ าอกครง โดยสวน
ใหญกท าการตรวจสอบโดยบรษทเดยวกนนนคอ SGS อกครงผประกอบการจงอยากใหกรมเจรจา
การคาระหวางประเทศมบทบาทในการเจรจาเพอขอใหลดความซ าซอนในการตรวจสอบในกรณเชนน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-14
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
น าตาลเปนสนคาทคอนขางจะมภาวะผกขาด โดยสามารถพจารณาไดจากโควตา โดยโควตาน าตาลม
ความซบซอนกนถง 3 โควตา ไดแก โควตา ก ข และ ค และในการสงออกน าตาลยงมความจ าเปนท
จะตองท าการสงออกผาน Shipping ของตนเองเทานน ท าใหกลไกการจ าหนายน าตาลทงในดานของ
ปรมาณและราคาไมไดเปนไปตามกลไกตลาด หากแตขนอยกบการวางแผนของภาครฐ (รวมกบ
ผประกอบการในบางโอกาส) โดยระบบการก าหนดโควตาของอตสาหกรรมน าตาลของประเทศไทย
นนเปนแบบแบงปนผลประโยชนทงหมดตงแตขบวนการผลต กากน าตาล และเอทานอลโดย
ขบวนการผลตน าตาลเรมตนจากการน าออยมาแปรรปเปนน าตาลดบ และมกากน าตาลเปนผลพลอย
ได (By-product) โดยโควตา ข เปนโควตาทก าหนดปรมาณการสงออกโดยบรษท ออยและน าตาล
ไทยจ ากด โดยก าหนดใหมโควตาสงออกจ านวน 800,000 ตน/ป และใชราคาจากโควตา ข นเปน
ตวก าหนดราคาขนต าของราคาสงออกน าตาล โดยน าตาลสวนทเกนกวาโควตา ข นนเปนการก าหนด
ราคาตามแตทแตละโรงงานจะก าหนด ในขณะทโควตา ค เปนโควตาของการขายน าตาลส าหรบขาย
ใหกบอตสาหกรรมแปรรปอาหารทมความจ าเปนตองใชน าตาล (สามารถดเอกสารค าอธบายระบบ
โควตาน าตาลเพมเตมในทายรายงาน)
เนองจากราคาน าตาลภายในประเทศมการควบคมราคาท าใหราคาน าตาลภายในประเทศไทยมราคา
ต ากวาราคาน าตาลในตลาดโลกประมาณ 7 – 8 บาท/กโลกรม ซ งทางกลมผประกอบการ
อตสาหกรรมน าตาลมความเหนวา สมควรทจะปลอยใหราคาน าตาลภายในประเทศมการปรบตว
อางองตามราคาน าตาลในตลาดโลกมากกวาเพอเปนการปองกนการลกลอบขนน าตาลออกนอก
ประเทศไปยงประเทศเพ อนบาน ในขณะทภาครฐใหสาเหตของการควบคมราคาน าตาล
ภายในประเทศของไทยวาเปนไปเพอคมครองผบรโภคและสงเสรมอตสาหกรรมเกยวเนองทมความ
จ าเปนตองใชน าตาล เชน ผลไมกระปอง เครองดม น าอดลม เปนตน
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ผแทนกลมผประกอบการอตสาหกรรมน าตาลภายในประเทศไทยกลาววา ผประกอบการไทยมความ
พรอมและไมกลวตอการเปดเสร แมวาประเทศไทยจะปรบลดอตราภาษศลกากรเทากบรอยละ 0
แลวทงหมดตามประเภทของน าตาลภายในประเทศไทย ทงน าตาลดบน าตาลขาว และน าตาลขาว
บรสทธ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-15
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
โดยหากภาครฐตองการสงเสรมการผลตน าตาลภายในประเทศ ภาครฐควรมนโยบายสงเสรมการ
ขยายปรมาณการผลตเพอการสงออก โดยจ าเปนตองมการขออนมตจากคณะรฐมนตรเพอใหมการ
เพมโควตาการผลตเสยกอนจงจะสามารถเพมปรมาณการผลตได โดยผประกอบการรบรองวาสามารถ
หาวตถดบทจะปอนใหแกโรงงานน าตาลไดอยางแนนอน หากมการอนญาตใหมการขยายขนาด
โรงงานเพมเตมได
การเปดเสรภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนาจะท าใหเกดการผลกดนใหม การปรบ
โครงสรางการผลตน าตาลภายในประเทศไทยโดยเรมตนจากการปรบคามาตรฐานความหวาน (Pol)
ใหมความสอดคลองกบตลาดสงออกแตละแหง
ตองการใหมความรวมมอกบประเทศฟลปปนสและอนโดนเซยในการเจรจาตอรองเรองโควตาการ
น าเขาน าตาล และพยายามใชประโยชนจากฟลปปนสในการเปนฐานการสงออกน าตาลของภมภาค
ไปยงประเทศทสาม และประเดนส าคญอกประการหนงในการเตรยมความพรอมเพอรองรบการเปด
เสรการคาภายใตกรอบอาเซยนจ าเปนจะตองมกระบวนการในการปรบทศนคตของภาครฐ ผผลตใน
อตสาหกรรมน าตาลทงเกษตรกรและโรงงานน าตาลตอการเปดการเสรทไดเรมตนขนแลวในปจจบน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-16
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.2 ขาว
สถานการณปจจบนของการสงออกขาวของผประกอบการภายในประเทศไทย
นโยบายการรบจ าน าของรฐบาลในปจจบนทก าหนดราคารบจ าน าขาวในราคา 15,000 - 20,000
บาท/เกวยนซงเปนราคาทสงกวาราคาในทองตลาดมากสงผลกระทบตอการสงออกขาวในชวงปลายป
2554 โดยเฉพาะในชวงเดอนตลาคม-พฤศจกายนทผานมา โดยยอดการสงออกตลอดป 2554 ในชวง
แปดเดอนเทากบ 8,000,000 ตน (เฉลยเดอนละ 1 ลานตน) เมอรฐบาลด าเนนนโยบายการรบจ าน า
ขาวแลวยอดสงออกในชวง 4 เดอนหลงลดลงเหลอ 2,000,000 ตนเทานน ท าใหยอดรวมการสงออก
ขาวในป 2554 อยทประมาณ 10.5 ลานตนเทานน จากปกตทในชวงปลายปซงเปนชวงทผลตภณฑ
ขาวออกสตลาดเปนจ านวนมาก ยอดกรสงออกในชวง 4 เดอนหลงควรจะมยอดเพมสงกวาในชวง
แปดเนองแรก แตในป 2554 ยอดสงออกกลบลดลงมากโดยผสงออกขาวพจารณาวาสาเหตหลกทท า
ใหยอดการสงออกลดลงกเนองมาจากการก าหนดราคารบจ าน าทสงมากกวาราคาขาวในตลาดโลก
อยางมาก
แมรฐบาลมแนวความคดทวาประเทศไทยเปนผสงออกขาวรายใหญทสดในโลกดงนนหากการรบจ าน า
และเกบรกษาขาวไวตามนโยบายการจ าน าขาวแลว เมอทอดเวลาออกปากชวงทขาวออกสตลาดโลก
มาก และเมอเกดอปสงคความตองการขาวจากทงโลกเพมขนในชวงทขางออกสตลาดนอย เมอนน
ประเทศไทยกจะสามารถสงออกขาวได และยงอาจควบคมราคาขาวใหสงรบกบตนทนทรบจ าน ามา
ดวยตนทนทสงไดซงในทางปฏบตผประกอบการมความเหนตรงกนวา ท าไมได เนองจากขาวเปน
สนคามการเนาเสยและเสอมคณภาพเมอเกบไวในไซโลเปนระยะเวลายาวนาน คณภาพของขาวท
ต าลงกท าใหราคาขายทขายไดในตลาดโลกตกต าอยท เนองจากขาวทราคาสงตองเปนขาวใหมทพง
เกบเกยว เมอหงแลวจะมยางขาว มความนม และมกลนหอม แตเมอเกบขาวไวนานเพอรออปสงค
ของตลาด ขาวทเกบไวเปนขาวเกากจะมคณภาพลดลง ท าใหขายไดในราคาต า ไมคมกบตนทนทรบ
จ าน ามาแพงและยงตองมตนทนคาเกบรกษาเพมขนอกดวย แมเทคโนโลยการควบคมอณหภมและ
ความชนในการจดเกบจะท าใหขาวเสอมคณภาพชาลงไดกจรง แตตนทนทสงขนเพราะตองลงทน
ตดตงอปกรณในไซโลใหมกไมคมคาอยด
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-17
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากนนยงมอกหนงเหตผลส าคญทเปนภาวะคกคามตอการสงออกขาวของไทย คอ ในปจจบน
ประเทศอนเดย ซงเปนคแขงของประเทศไทยในตลาดแอฟรกาและประเทศในเอเชยบางประเทศ
กลบมาท าการสงออกขาวอกครงหลงจากทเคยมค าสงของรฐบาลอนเดยในการหามสงออกขาวมาแลว
อยางตอเนองเปนเวลา 2 ปเพอแกปญหาความไมมนคงทางอาหารภายในประเทศ โดยผลตภณฑท
ประเทศอนเดยท าการสงออก คอ ขาวขาวและขาวนง ซงมปรมาณการสงออกกวา 4-5 แสนตน และ
เปนคแขงโดยตรงของขาวไทยในตลาดแอฟรกา โดยเฉพาะในตลาดไนจเรย
ขณะนอปสงคของขาวไทยเรมกลบมมากขนเนองมาจากขาวไทยมคณภาพสงกวาขาวของประเทศ
อนเดยโดยเฉพาะอปสงคจากประเทศไนจเรยทก าลงเพมมากขน โดยในป 2553 และ 2554 ทผานมา
ประเทศไนจเรยเปนประเทศทท าการน าเขาขาวของประเทศไทยมากทสดเปนอนดบท 1 ในอดตขาว
นงของประเทศไทยยงไมไดรบความนยมมากนก จนกระทงเมอ 2-3 ปทผานมาประเทศอนเดยไดหยด
สงออกขาวเพราะการผลตภายในประเทศอนเดยไมเพยงพอตอการบรโภคภายในประเทศและเปน
นโยบายของรฐบาลทตองการรกษาเสถยรภาพของภาวะเงนเฟอภายในประเทศอนเดยทมภาวะเงน
เฟอสงและคาครองชพภายในประเทศสง โดยเมอใชมาตรการหามสงออก ขาวในตลาดในประเทศ
อนเดยกมอปทานมากขน และท าใหราคาขาวภายในประเทศอนเดยลดต าลง ท าใหแรงกดดนจากเงน
เฟอในประเทศอนเดยลดลง ประเทศไทยเลยไดรบโอกาสในการสงออกขาวนงกวา 1 ลานตนเขาไปยง
ตลาดไนจเรย แทนขาวนงจากอนเดยซงเปนเจาตลาดอยเดม แตในทสดเมอประเทศอนเดยกลบมา
สงออกขาวอกครง สวนหนงเนองจากทนเสยงเรยกรองของผสงออกไมไหวและสตอกของขาวทรฐบาล
เกบไวกมปรมาณมาก กคาดไดวาตลาดขาวนงไทยในไนจเรยกจะถกแยงชงตลาดกลบไป
เมอเปรยบเทยบตนทนการผลตขาว พบวาตนทนการผลตขาวของประเทศอนเดยถกกวาตนทนในการ
ผลตขาวของประเทศไทยมากกวา 100 เหรยญและประเทศเวยดนามนนมตนทนถกไปกวาประเทศ
อนเดยอกดวยซ า โดยประเทศเวยดนามเปนตวอยางทดมากในการก าหนดราคาขาวใหสามารถ
ปรบตวขนลงไดอยางรวดเรวและสามารถท าก าไรได โดยในชวงทราคาขาวของประเทศไทยขนราคา
นนประเทศเวยดนามกมการปรบขนราคาเชนกนแตราคากยงถกกวาขาวของประเทศไทยเพอท าก าไร
และเมอประเทศอนเดยกลบเขามาสงออกอกครงท าใหขาวมราคาถกลง ประเทศเวยดนามกสามารถ
ปรบราคาลงเพอใหราคาถกกวาประเทศอนเดยไดเชนกน ซงเหตผลสวนหนงทประเทศเวยดนาม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-18
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สามารถท าเชนนไดนาจะมาจากระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมทรฐบาลวางแผนจากสวนกลางท าให
ราคาขาวของประเทศเวยดนามมราคาทปรบตวไดอยางสะดวกและเปนทตองการของผบรโภค
นโยบายการรบจ าน าขาว
นโยบายการรบจ าน าเขาของรฐบาลชดปจจบนนนทางสมาคมผสงออกขาวพจารณาวาเปนนโยบายท
ผลประโยชนตกแกโรงสขาวมากทสด รองลงมาเปนเกษตรกรชาวนา และผสงออกเปนผแบกรบตนทน
และไดรบผลกระทบมากทสด นอกจากประเดนดานผลประโยชนทไมไดตกไปสเกษตรกรอยางแทจรง
แลว นโยบายจ าน าขาวยงท าใหคณภาพของขาวตกต าลงเนองมาจากชาวนาเปลยนเปาหมายจากการ
ปลกขาวสายพนธทดเพอใหสามารถขายไดราคาสง ไปเปนเปาหมายตองการมขาวไปจ าน าใหมากทสด
แทน ท าใหชาวนาบางสวนเลอกทจะปลกขาวเบาทมระยะเวลาปลกจนถงการเกบเกยวลดลงจาก 120
วนเปน 90 วนซงแนนอนวาคณภาพของขาวทไดกจะมคณภาพลดลงเพราะไมไดสนใจในเรองคณภาพ
อกตอไป สนใจแตเฉพาะปรมาณและความเรวในการชงเขาโครงการรบจ าน าไดกอนเกษตรกรรายอน
เทานน อยางไรกตามไมใชชาวนาในทกพนทจะสามารถปฏบตเชนนได จะมกเฉพาะพนทเกษตรกรรม
ทมระบบชลประทานเทานน การปลกขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอกยงคงปลกไดเพยงปละครง
เชนเดม ปญหาวธการในการเกบรกษาขาวและการปลอมปนท าใหคณภาพของขาวของประเทศไทย
แยลงไปกวาเดมอกดวย
นโยบายการรบจ าน าขาวยงมการทจรตดวยการน าขาวเกาทเคยผานโครงการมาแลวมาเขาโครงการ
รบจ าน าแทนขาวใหมซงถาน าไปสและรบสงออกไปขายทนทจะไดราคาสงมาก ดงนนขาวเกาซงพสจน
ยากจงถกน ามาเวยนเทยนสวมสทธและท าใหคณภาพของขาวทรบจ าน าเขามาใหมยงมคณภาพต าลง
นอกจากนยงมการลกลอบน าขาวจากประเทศลาวและกมพชามาสวมสทธ แมวาในปจจบนการทจรต
ดงกลาวจะท าไดยากขนเนองจากมการตรวจสอบอยางเขมงวดของภาครฐแตกยงมการทจรตใน
บางสวนทสามารถท าได
ปกตในเดอนพฤศจกายนจะเปนชวงทขาวใหมของประเทศไทยออกสตลาดและเปนขาวทมราคาสง
และเปนทนยมของลกคาในทวปยโรปและประเทศสหรฐอเมรกา (ขาวใหมจะมยางและเหนยว
มากกวาขาวเกาซงยางนจะหายไปภายใน 3 เดอน) แตเมอมนโยบายการรบจ าน าขาวแลวเกษตรกร
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-19
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สวนใหญน าขาวไปจ าน าแลวตามสญญาในการจ าน าทระบวาโรงสทเขารวมโครงการตองเกบขาวไว
เปนเวลา 3 เดอน หากภายใน 3 เดอนนเกษตรกรไมท าการไถถอนคนแลวภาครฐจงจะสามารถน าขาว
ไปสและออกจ าหนายได ซงท าใหผานชวงเวลาทขาวมราคาแพงทสดไปแลว หากจะท าใหขาวทรบ
จ าน ามคณภาพเสอมลงนอยทสดตองมการจดเกบขาวในไซโลทมการควบคมอณหภมซงมตนทนสง
และควรเกบขาวในสภาพของขาวเปลอก แตเพอปองกนการน าขาวเปลอกของฤดการเกบเกยวทแลว
ไปรอสวมสทธในฤดเกบเกยวหนา ขาวในสตอกเหลานจงตองถกบงคบใหน ามาส โดยผทท าหนาทเกบ
ขาวซงสวนใหญคอโรงสจงตองท าหนาทสขาวในทก 7-14 วน ท าใหคณภาพขาวทเกบไวตกต าลง และ
ราคาขายกต าลงอกดวย
ขอกงวลใจประการส าคญ คอ นโยบายการรบจ าน าขาวน นถอเปนมาตรการกดกนทางการคาใน
ลกษณะของการใหเงนอดหนน (Subsidy) หรอไม โดยเฉพาะทมการประการราคาจ าน าท
20,000 บาทตอเกวยนซงสงกวาราคาในตลาดโลกอยางมาก ดงน นนอกจากนโยบายรบจ าน าขาว
จะท าลายระบบการผลตขาวของประเทศไทยแลว ยงจะท าใหไทยมความเสยงทจะเกดขอพพาธ
และการใชมาตรการตอบโตทางการคา หากมการพสจนไดวาราคารบจ าน าของรฐบาลสงเกนกวา
ราคาทรฐบาลจะน าขาวเหลาน ออกมาขาย มาตรการ CVD จะถกน ามาใชทนท ดงน นเพอการ
หลกเลยงการโดนคแขงในตลาดโลกกลาวหาวาไทยมการใชมาตรการใหเงนอดหนน และเปดชอง
ใหประเทศผน าเขาสามารถใชมาตรการตอบโต (CVD) รฐบาลควรมการทบทวนนโยบายรบจ าน า
ขาวและเปลยนกลบไปใชนโยบายประกนรายไดเกษตรกรทน ามาใชโดยรฐบาลชดกอนหนาแทน
นอกจากนนผประกอบการพจารณาวา โครงการรบจ าน าเปนการชวยเหลอในระยะสน ซงไมตรง
วตถประสงคโดยผไดประโยชนกลบกลายเปนโรงส และถาน ามาใชตอเนองในระยะยาวแลวเกษตรกร
จะเปนผไดรบความเดอดรอนเอง เพราะจะเกดปญหาของการจดเกบ Stock ขาวทมจ านวนมากกวา
4-5 ลานตนและปญหาของการบรหารจดการขาวจ านวนดงกลาว นอกจากนนการก าหนดราคารบ
จ าน าควรเปนการก าหนดราคาขนต าซงไมสงกวาราคาตลาดจนเกนไปนก แตรฐบาลกลบตงราคารบ
จ าน าเกนกวาราคาตลาดไปมาก แมวาสมาคมจะเหนดวยกบการชวยเหลอเกษตรกร (ชาวนา) แตควร
อยบนพนฐานของความเหมาะสมดวยเชนกน และมความคดเหนวาโครงการประกนรายไดจะดกวา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-20
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เพราะจะไมสงผลกระทบตอระบบกลไกราคาขาว แตอยางไรกตามหากมความจ าเปนตองใชโครงการ
รบจ าน ากขอใหเปนราคาทสอดคลองไปกบราคาในตลาดโลก
นอกจากนนแลวโครงการรบจ าน าขาวยงสงผลกระทบและท าใหเกดความเสยหายในตลาดสงออกขาว
ไทยไปยงตลาดขนาดใหญในประเทศจนอกดวย เนองจากลกคาจนสวนใหญใหความส าคญทราคา
มากกวาคณภาพ เมอลกคาเหนวาราคาขาวจากประเทศไทยมราคาแพงแลวกจะหนไปลองขาวจาก
ประเทศเวยดนามทมราคาถกกวา และมลกษณะทางคณภาพของขาวในดานความนม และความหอม
ไมตางกนมากนก ซงเปนการสรางโอกาสใหแกขาวจากประเทศเวยดนามเขามาแบงตลาดของขาวจาก
ประเทศไทยไป
ตลาดสงออกขาวของประเทศไทย
สวนของอาเซยนนน สนคาขาวเปนสนคาทยงคงมการเกบภาษในทกประเทศสมาชกและทกประเทศ
เองกตองการปกปองสนคาขาว แตอยางไรกตามภายใต AFTA กยงมการก าหนดโควตาของขาวจะ
สงออกไปประเทศอนโดนเซยโดยไมถกจดเกบภาษน าเขาท 360,000 ตนตอป จากปรมาณดงกลาว
ทางสมาคมผสงออกขาวไทยกอยากจะใหมการเพมเตมโควตาเปน 500,000 ตนตอป แตโควตาทม
การก าหนดดงกลาวกไมมเจาหนาทก ากบการดแลและไมมบทลงโทษใดๆท าใหการใชสทธประโยชน
นนไมสามารถใชไดอยางเตมท เชน ฟลปปนสทภาครฐจดการประมลโควตาใหภาคเอกชนในประเทศ
ฟลปปนสทท าการประมลไดท าหนาทในการจดสรรโควตาการน าเขาขาวซงท าใหผลประโยชนจาก
โควตาเหลานนตกอยทภาคเอกชนของฟลปปนสและขาวทน าเขาจากไทยกยงคงตองถกเรยกเกบภาษ
ในอตราปกต
ประเทศอนโดนเซยกเปนตลาดสงออกขาวทส าคญอกแหงของประเทศไทยโดยมการสงออกขาวไป
ประเทศอนโดนเซยกวา 1 ลานตนตอป อนโดนเซยจดเปนตลาดสงออกขาวทใหญเปนอนดบท 3-4
ของไทย ซงกมปญหาเชนเดยวกบในกรณของฟลปปนส นนคอโควตาน าเขาขาวถกจดสรรโดยเอกชน
ทประมลได ท าใหขาวไทยทกเมลดทสงออกไปอนโดนเซยตองถกเรยกเกบภาษน าเขาในอตราทสง
โดยในปจจบนถกเรยกเกบภาษศลกากรทอตรารอยละ 30
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-21
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ความคดเหนในการเปดเสรทางการคา ราคาและการเกบภาษน าเขา
ดานการน าเขาของประเทศไทยมการน าเขาขาวในปรมาณนอยมากและไทยกมการบงคบใชมาตรการ
ทมใชภาษดวย ดงนนการเปดเสรใหมการน าเขาจะพบแตเฉพาะขาวหก (ขาวทใชในการผลตโจก)
เทานน โดยความคดเหนตอการเปดเสรในการน าเขาขาวของประเทศไทยนน หากกลาวถงในสวนของ
โรงสนน ปจจบนโรงสไทยมก าลงการผลต (Capacity) เกนกวาปรมาณขาวภายในประเทศถง 2-3
เทาตว ท าใหสามารถน าเขาขาวมาผลตไดโดยไมตองมตนทนเพม และส าหรบผสงออกมความพรอม
หากมการเปดเสร ซงการน าเขาขาวเปลอกราคาถกเขามาจากประเทศเพอนบานน ามาสนาจะยงสงผล
ดกบผสงออกและผคาขาวในประเทศเนองจากมสนคาราคาถกเขามาใหท าการตลาด แตมความ
คดเหนวาหากเปดเสรแลวจะท าใหเกษตรกร (ชาวนา) เดอดรอนเพราะขาวทผลตภายในประเทศไทย
มราคาและตนทนทสงกวาขาวทผลตในประเทศกมพชา และในระยะยาวแลวจะกอใหเกดปญหาของ
แหลงก าเนดขาวทไมสามารถยนยนไดวาขาวทสงออกดงกลาวเปนของประเทศไทยหรอเป นขาวท
น าเขามาส ท าใหตองมการพสจนแหลงก าเนดสนคาซงจะเพมทงความยงยาก และตนทน และยงท า
ใหเสยภาพลกษณของขาวไทยทประเทศไทยไดสรางชอเสยงไวแลวตอเนองยาวนาน
ราคาขาวทเหมาะสมและสามารถแขงขนไดในปจจบนควรอยทประมาณ 600 ดอลลารสหรฐตอตน
เมอมโครงการรบจ าน าขาวแลวราคาสงออก F.O.B. ของไทยสงขนไปอยท 700 ดอลลารสหรฐตอตน
ท าใหประเทศไทยสญเสยความสามารถในการแขงขนในดานราคา แตราคาของขาวกไมสามารถ
ก าหนดไดตายตวเปนราคาทเปลยนแปลงไปตามสภาพอากาศและปรมาณผลผลตทออกมาในแตละป
ซงราคาตลาดโลกทสงกเปนอกแรงจงใจส าคญทท าใหเกษตรกรและโรงสท าการผลต แตในปจจบน
จากราคาขาวของประเทศไทยทมราคาสงท าให ณ ขณะนอปสงคทเคยเปนของประเทศไทยไหลยงซอ
ขาวจากประเทศเวยดนามทดแทน แมวาขาวไทยจะมคณภาพดกวา แตขาวจากเวยดนามกมคณภาพ
ทพอรบไดดวยสวนตางราคาทสง
ความคดเหนเกยวกบการเกบภาษการน าเขาขาวจากประเทศในกลมอาเซยนนน ผสงออกมความ
คดเหนวาแมจะมการเกบภาษในการสงออกขาวไปยงประเทศตางๆกยงคงเปนอตราภาษในระดบท
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-22
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ยอมรบไดแตส าหรบประเทศไนจเรยทก าลงจะขนก าแพงภาษของขาวน าเขาจากประเทศไทยเพยง
ประเทศเดยวในชวงเดอนมถนายนทก าลงจะถงนนน ทางสมาคมมความกงวลมากเพราะประเทศ
ไนจเรยเปนผน าเขาหลกของประเทศไทย ซงในปจจบนประเทศไนจเรยเกบภาษการน าเขาขาวอยท
ประมาณรอยละ 30 แตส าหรบประเทศอนเดยนนประเทศไนจเรยมการก าหนดอตราภาษน าเขาใน
อตราทต ากวามากเนองมาจากความสมพนธระหวางประเทศทมมาตงแตอดต และคนอนเดยทเขาไป
ลงทนท าธรกจและท างานในประเทศไนจเรยกมจ านวนมาก ทางสมาคมมขอเสนอแนะในการ
แกปญหาดวยการขอรองใหกรมเจรจาการคาระหวางประเทศมบทบาทในการเขาไปเจรจาในประเดน
น รวมทงฝายไทยควรจดตงทมนกธรกจประเทศไทยทมบคคลส าคญระดบรฐมนตรและขาราชการ
ระดบสงเปนผน าคณะเดนทางไปเยยมเยอนและเจรจาการคารวมกน
มาตรการทางการคาทมใชภาษทพบในการสงออกขาว
ประเทศญปนมการตรวจสอบสารปนเปอนตางๆ ในขาวทสงออกมากกวา 500 ชนด และตองใหท า
การตรวจสอยโดยบรษทตรวจสอบ Overseas Merchandise Inspection Co., Ltd. (OMIC) ของ
ญปนเทานนโดยใชเวลาในการตรวจสอบกวา 2 สปดาห แตผคาขาวพจารณาวาเปนมาตรการท
ยอมรบไดเนองจากญปนตองการคมครองผบรโภคของตนอยางแทจรง
ส าหรบการตรวจสอบขาวหอมมะลโดยการตรวจ DNA นน ในปจจบนกสรางความเสยงใหกบผสงออก
ขาวอยางมากดวยเชนกน แมวาคณภาพของขาวหอมมะลจากประเทศไทยจะมคณภาพดกวา
Fraglance rice จากประเทศอนๆ มาก แตในสวนของขาวขาวนนคณภาพขาวไทยยงคงไมตางจาก
ประเทศอนมากนก และในปจจบนยงพบกบปญหาของขาวหอมมะลและขาวขาวปทมธานทมคณภาพ
คลายกนมากจนไมสามารถแยกออกไดดวยตาเปลา หากตองการแยกนนตองท าการตรวจ DNA
เทานนและหากมการขายขาวหอมมะลทมการปลอมปนขาวปทมจะถอเปนความผดทางอาญา ซงเปน
ภาระอกอยางของผสงออกเนองจากผสงออกรบซอขาวเปนปรมาณมาก หากตรวจสอบตองเสย
คาใชจายเยอะมากและท าใหขาดทนได
ส าหรบประเดนการรวมกนก าหนดราคาขาวของผสงออกขาวเพอกดราคาขาวภายในประเทศทผ
สงออกมกจะถกกลาวหานน ในความเปนจรงเมอพจารณาจากราคาสงออกขาวของประเทศไทยซงม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-23
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ราคาสงทสดในโลก และผสงออกเองกไมสามารถก าหนดราคาใดๆไดเพราะหากขอซอทราคาต า
เกนไปทางโรงสกจะไมขายให แตในทางตรงกนขามเมอมรายการสงซอเขามาและเมอเรอจอดเทยบทา
แลวผสงออกขาวกมความจ าเปนตองหาสนคาใหไดเรวทสด แมในบางครงจะตองรบซอขาวจากโรงสท
ขายราคาสงมาก กยงดกวาจะเสยคาระวางเรอทจอดเทยบทาเรอรอสนคาเพมหากขนสนคาลงเรอ
ลาชา สวนการก าหนดราคารวมกนของผสงออกและโรงสในลกษณะผกขาดนนกไมสามารถท าได
เพราะมจ านวนผประกอบการเปนจ านวนมาก ดงนนในทางปฏบตเมอตองมการเจรจาการคาระหวาง
ประเทศ โดยเฉพาะในกรณทเกยวของกบขาว ผสงออกมความตองการใหรฐบาลเขามาท าหนาทเปน
เจาภาพในการประสานงานใหมเวทกลางทเชญทงเกษตรกร ชาวนา โรงส ผสงออกขาว ผขายใน
ประเทศ ตลอดจนผประกอบการในสวนอนๆ ทเกยวของ เชน เครองจกรการเกษตร สารเคมทใชใน
การเกษตร เขามารวมปรกษาหารอ ระดมสมองกน เพอใหไดแนวทางในการเจรจาการคากอนทจะ
ออกไปท าความตกลงกบตางประเทศ โดยอาจใหสถาบนการศกษาเปนผประสานงาน และเขามารวม
ท าการศกษาไปพรอมกนดวย
สมาคมผสงออกขาวไทยเคยมความพยายามในการรวมกลมและสรางความรวมมอกนระหวางประเทศ
ผสงออกขาวทงประเทศอนเดยและเวยดนามใหเหมอนกบสนคาอนๆ เชน ยางพารา เปนตน แตไม
สามารถท าไดเนองมาจากขาวเปนสนคาทผลตออกมาแลวตองรบท าการจดจ าหนายและเปนสนคาท
ไมสามารถควบคมปรมาณการผลตได
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-24
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.3 อตสาหกรรมประมงและอาหารทะเลแชแขง
ขอมลทวไปอตสาหกรรมประมง
ปจจบนผประกอบการก าลงประสบปญหาทรพยากรสตวน าลดจ านวนลง สวนหนงมาจากการจบปลา
ดวยเครองมอท าประมงทผดกฎหมายซงปญหาดงกลาวอาจสงผลใหผประกอบการขาดแคลนวตถดบ
ในทสด ดงนนประเทศไทยควรหนมาเนนการท าประมงดวยการเพาะเลยง ภายในจงหวดสมทรสาครม
การถายทอดความรทางดานการเพาะเลยงใหแกเกษตรกรแตเปนลกษณะการด าเนนการชวยเหลอซง
กนและกนเอง เนองจากยงไมรบการสนบสนนอยางจรงจงจากทางภาครฐ นอกจากนตองมการ
รณรงคการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะสตวน าทไมสามารถเพาะพนธไดอกทาง
หนงดวย
ศกยภาพการผลต
ศกยภาพการผลตของไทยดานการแปรรปอยในอนดบตนๆของโลก โดยไทยสามารถปรบเปลยน
คณภาพการผลตใหตรงตามความตองการของลกคาไดทกรปแบบ ในกระบวนการผลตจะใช
เทคโนโลยโดยน าเขาเครองจกรจากตางประเทศ ไดแก เยอรมน เดนมารค อตาล เกาหล จนปจจบน
การน าเขาเครองจกรส าหรบการผลตเพอสงออกเหลานไมเสยภาษ
การสงออก
สนคาทท าการสงออกหลก ไดแก กงและปลา โดยจงหวดสมทรสาครท าการสงออกกงเปนอนดบหา
มลคาการสงออกประมาณหาหมนลาน การสงออกปลาอยในอนดบเจดคดเปนมลคาประมาณสอง
หมนลาน ตลาดสงออกอนดบหนง คอ สหรฐอเมรกา รองลงมาเปนประเทศญปน ปจจบนเรมมลกคา
จากจนและออสเตรเลยเขามาบาง
เรองของกระบวนการสงออกผประกอบการสวนมากจะใหบรษท Shipping ด าเนนการแทน การ
สงออกสนคาไปยงประเทศญปน ออสเตรเลย สหรฐอเมรกา หรอประเทศอนไมคอยพบปญหามาก
เทากบการสงออกไปแถบยโรป เนองจากไทยโดนยโรปตงก าแพงภาษสงกวาประเทศคแขงอนๆ
โดยเฉพาะเวยดนามและอนเดย ยกตวอยางเชน ปลาทนาจากประเทศไทยจะถกเกบภาษศลกรกรท
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-25
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
อตรารอยละ 16 ในขณะทสนคาประเภทเดยวกนจากบางประเทศนอกสหภาพยโรปจะถกจดเกบภาษ
ศลกากรทอตรารอยละ 12.5 มเพยงลกคาสองบรษทในสหรฐอเมรกาทใหสทธพเศษกบไทยมาก ดวย
การจายชดเชยภาษคนให
การตรวจสอบคณภาพ
โรงงานทจะท าการผลตเพอการสงออกเบองตนจะตองผานการตรวจสอบคณภาพมาตรฐานจากกรม
ประมงกอน เชน มาตรฐาน GMP HACCP เสมอนผานการกรองคณภาพในระดบหนง จากนนสนคา
จะถกตรวจซ าในประเทศปลายทาง โดยอาจเพมเตมการตรวจสอบทางดานทมาของการจบ วาตองมา
จากแหลงทถกตองดวยวธการทถกตอง ไมสรางผลกระทบตอสภาพแวดลอมหรอระบบนเวศ
การเขามาตรวจสอบโรงงานของตางชาต มทงการตรวจมาตรฐานกระบวนการผลต ความสะอาด
สงแวดลอม และแรงงานทใชโดยเจาหนาทของทาง EU ถอวามความเขมงวดมากทสดจะเขามา
ตรวจสอบทกป ออสเตรเลยมความเขมงวดมากเชนกน สนคาไทยมกไมผานการตรวจสอบจาก
ออสเตรเลยและถกท าลายโดยการเผาทงเสมอ ดานจนและญปนไมมปญหาการตรวจสอบ โดยเฉพาะ
ญปนซงท าการคากบไทยมาเปนเวลานาน สวนหนงเนองจากสนคาทสงออกไปญปนเปนพวกวตถดบ
เชน ปลาหมกกระดองตดแตง เนอปลาซรมแชแขง เปนตน
คแขงขน
คแขงทส าคญ ไดแก ประเทศเวยดนาม อนเดย และพมา(ในอนาคต) โดยปจจบนไทยเสยเปรยบคแขง
ในดานตนทน โดยเฉพาะคาตอบแทนแรงงาน
เวยดนาม
ปจจบนเวยดนามมระบบสาธารณปโภคทด แรงงานเวยดนามขยนและเหนความส าคญของอาชพใน
ภาคการเกษตรคาตอบแทนแรงงานถก และยงคงมทรพยากรในประเทศอยมาก แตเวยดนามยงขาด
ระบบการบรหารจดการทด แมจะน า Know How ของไทยไปปรบใชกตาม เชน การปรบรปแบบ
เรอประมงของไทย ใหทองเรอปลอยโลงเพอความจในการบรรทกสนคา แตเมอจบปลาไดชาวประมง
เวยดนามจะน าปลาใสถงแลวกองทบกน สงผลตอคณภาพเนอปลา ตางจากไทยทมการแบงทองเรอ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-26
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เปนหอง และมถาดส าหรบแบงบรรจปลา นอกจากนระบบการขนสงสนคาขนจากเรอประมงถง
โรงงานแปรรปใชเวลานานประมาณครงวน ตางจากประมงไทยทวตถดบใชเวลาหนงถงสองชวโมงเพอ
ปอนเขาสโรงงาน สถานการณดงกลาวสงผลใหสนคาไทยมคณภาพดกวาทงในรปอาหารทะเลสดและ
แปรรป (เนองจากใชวตถดบตวเดยวกน) ปจจบนพบวามผประกอบการเวยดนามน าเขากงไทยไปแปร
รปสงออกในนามของเวยดนาม
พมา
พมาเปนอกประเทศทนาจบตามอง เนองปจจบนสถานการณการเมองในประเทศเรมคงทและเรมม
การพฒนาในทกรปแบบ โดยเฉพาะดานกฎหมายซงพมาน ารปแบบกฎหมายจากประเทศไทยไป
ปฏบต แตสามารถบงคบใชไดอยางเขมงวดกวา เชน กฎหมายงดการจบปลาสามเดอนในชวงฤด
วางไข ซงทางพมาเพงเรมบงคบใชในปน เนองจากตระหนกถงการจบปลาทท าลายทรพยากรและ
ระบบนเวศนมากเกนไปเมอมการฝาฝนพบวาชาวประมงถกจบและยดเรอขายทอดตลาดทนท
นอกจากนยงมกฎหมายหามการลากหอยแครง การใชอวนดนใตน า เรอลากค และการใชไฟลอปลา
อกดวย ตางจากการบงคบใชกฎหมายในประเทศไทยทปลอยใหมการประมงทผดกฎหมายและ
ท าลายทรพยากรธรรมชาตอย
ในอนาคตพมาจะมการเตบโตอยางรวดเรวผประกอบการไทยควรมองโอกาสในการใชพมาเปนฐาน
การผลต โดยทางพมาใหสทธไทยเชาทดนสามปและเชาตอครงละ 15 ป ปจจบนมผประกอบการไทย
วางแผนเขาไปปลกพชทางการเกษตรในพมา เชน ปลกถวเขยวเพอทดแทนการน าถวเขยวผงจากเดน
มารค เพอใชในการผลตวนเสน การปลกถวเหลองเพอสกดน ามน เปนตน
การเปดเสรทางการคา
การเปดเสรโดยเฉพาะ AEC อาจกอใหเกดปญหาจากการไมบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวดของไทย
เนองจากปจจบนคนไทยยงมการใชเครองมอการท าการประมงทผดกฎหมายอยจ านวนมาก หากใน
อนาคตมเรอหรอผประกอบการจากตางประเทศเขามาท าประมงอยางผดกฎหมายจะกอใหเกดความ
เสยหายตอทรพยากรในประเทศมากขน นอกจากนผลประโยชนจากการเปดเสรจะตกอยกบโรงงาน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-27
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แปรรป ทสามารถเขาถงแหลงวตถดบในตางประเทศไดมากขน แตเรอประมงไทยจะเปนผเสย
ประโยชน
อยางไรกตามผลไดผลเสยขนอยกบขอสรปจากการเจรจา ไมวาจะเปนเรองของการใหสมปทานหรอ
การอนญาตใหจบปลาในนานน าตางประเทศ ซงไดรบการสอบถามจากเกษตรกรจ านวนมาก
การน าเขา
ไทยมการน าเขาปลาจาก อนโดนเซย อนเดย บงกลาเทศ โดยสนคาทมการน าเขาจ านวนมากเพอการ
แปรรปสงออก ไดแก ปลาทนา ซงไมพบในนานน าไทย กรณของปลาทนาเนองจากไทยเปนผผลตปลา
ทนากระปองรายใหญผประกอบการจงตองมการสงจากแหลงวตถดบส ารอง ไดแก นวซแลนดและ
นอรเวยอกทางหนง ปจจบนมการลกลอบน าเขาปลาจากบงกลาเทศและอนเดยมาขายเชนพวกปลาท
ปญหาทพบในอตสาหกรรมประมง
ลาสดมขอเสนอใหปดอาวเพออนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตของไทย แตในขณะเดยวกนกลบ
ไมมการแกปญหาทตนเหต คอ การผลตเครองมอการท าประมงทผดกฎหมายทมอยจ านวนมาก
ปญหาเกดจากการทผประกอบการผลตเครองมอท าการประมงในไทยไมมการขนทะเบยน และการ
บงคบใชกฎหมายเอาผดเพยงชาวประมงผ ใชเคร องมอท มลกษณะผดกฎหมาย ไมลงโทษ
ผประกอบการผลตแตอยางใด
นอกจากนรฐบาลควรมการเรยกเกบเงนจากแรงงานตางดาวทเขามาท างานในประเทศไทย เนองจาก
ไทยตองสญเสยปจจยและทรพยากรจากการดแลแรงงานตางดาวจ านวนมากสงผลใหไทยมภาระ
ตนทนทสงขนโดยไมจ าเปน
ขอมลทวไปอตสาหกรรมอาหารทะเลแชแขง
สนคาอาหารเปนสนคาทยงสามารถสงออกไปยงตลาดตางประเทศไดอยางตอเนอง ปญหาและ
อปสรรคทพบสวนใหญในการสงออกสามารถจ าแนกไดเปน 3 กลม ไดแก สขอนามย การตรวจสอบ
คณภาพ และการด าเนนการทางเอกสาร ทงนการน าเขา-สงออกหากเปนกลมสนคาประมงจะอย
ภายใตความรบผดชอบของกรมประมง กลมเนอสตวอนๆ อยภายใตความรบผดชอบของกรมปศสตว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-28
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
และมส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) เขามาดแลภายใตสงกดกระทรวง
เกษตรและสหกรณดวย
ปจจบนประเดนดานสขอนามย กยงคงมปญหาบางครงในเรองของมาตรการทางการคาทมใช
มาตรการทางภาษ (NTMs) แตสวนใหญผประกอบการการไทยมกจะมมาตรฐานสนคาทสงในระดบท
ผานมาตรฐานสากลอยแลว ปญหาทจะพบมากคอตอไปคอการ Labeling หรอการแสดงตราสนคา
ซงจะอธบายเพมเตมในสวนหลง
การตรวจสอบคณภาพ แบงไดเปนสามสวน ไดแก มาตรฐานโรงงาน มาตรฐานดานการผลต และ
มาตรฐานสนคา
มาตรฐานโรงงาน
ปจจบนมาตรฐานโรงงานของประเทศไทยคอนขางสงและสงมากเมอเทยบกบประเทศเพอนบาน แต
ทงนหากท าการคากบประเทศอนจะตองผานขอก าหนดตางหากของประเทศนนๆยกตวอยางเชน
หากสงออกไปยโรปจะตองผานมาตรฐาน RC ตางหาก การทไทยมมาตรฐานโรงงานสงถอเปนดาบ
สองคม เนองจากแมการมมาตรฐานสงจะชวยรบประกนคณภาพในการสงออก แตในขณะเดยวกนก
จะสญเสยโอกาสในการแขงขนกบบางกลม เชน สมยกอนการน าสนคาเขาประเทศเกาหลไมตองม
Health Certificate ลกคาจากเกาหลจงเขามาหา Supplier โดยตรง (ไมผานโรงงาน) และขอให
Supplier ไทยลงทนหองเยนเพมเตมเพอจะไดท าการซอขายระหวางกน Supplier จ านวนมาก
มองเหนโอกาสและสรางหองเยนขนมาแตสวนใหญกลมนจะไมผานมาตรฐานของกรมประมง แตใน
ขณะเดยวกนกลมผผลตในประเทศเพอนบานกลบผานการตรวจสอบมาตรฐานไดงายกวา
สถานการณทเกดขนเกดจากความไมสอดคลองกนระหวางมาตรฐานของไทยและตางชาตนนเอง
ดานญปนตองการมาตรฐานสองตว ไดแก GMP และ HACCP มาตรการของญปนกแบงเปนสอง
ประเภทเชนกน ทงนการผอนผนดานมาตรฐานขนกบความสมพนธของโรงงานและลกคาดวย แตท
ผานมายงไมเคยมเจาหนาทจากรฐบาลญปนเขามาตรวจสอบโรงงานแตอยางใด แตจะเปนเจาหนาท
จากผซอหรอ Third Party ทลกคาจางมา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-29
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
มาตรฐานดานการผลต
ญปนมความเขมงวดสง โดยฝายลกคาจะมบคลากรเขามาตรวจสอบหลายสวนทงฝายจดซอ ฝาย
ควบคมคณภาพ และฝายพฒนาสนคา ทงนการคากบญปนตองพยายามรกษาความสมพนธกบลกคา
ใหมากทสดโดยลกคาจากญปนแบงเปนสองกลม ไดแก กลมโรงงานทจะรบสนคาไปแปรรปอกทอด
หนงและกลมของ Trader ทจะรบสนคาบางเกรดทอาจจะไมผานมาตรฐานของกลมแรกไปขายตอ
การขายของ Trader จะไมปกปดกลมลกคา (End User) และจะเรยกมาตรฐานตามความตองการ
ของกลมลกคา
มาตรฐานสนคา
ตลาดยโรปและอเมรกาจะมความจกจกตอสเปคสนคานอยกวาประเทศญปน เนองจากวฒนธรรม
ความสวยงาม และความพถพถนตออาหารของญปน
โรงงานพนฐานในเมองไทยตองมมาตรฐาน GMP และ HACCP ซงลกษณะการตรวจสอบจะเปนระดบ
เชน หากการตรวจสอบเดมอยในระดบ 1 จะตองรบการตรวจสอบจากภาครฐประมาณหนงครงตอ
สามเดอน หากระดบสองจะตรวจสอบทกหนงเดอน หรอหากลดลงมาจากนนจะตองไดรบการ
ตรวจสอบทกครงทมการสงสนคาออก
ทางฝงญปน เมอสนคาไปถงจะมการสมตวอยางตรวจ โดยครงแรกทท าการสงจะตองผานการ
ตรวจสอบสนคาอยางเขมงวดแตหากไมเคยพบประวตการตรวจเจอเชอโรคหรอสงแปลกปลอม การ
ตรวจสอบในคราวตอไปกจะงายและรวดเรวขน การตรวจสอบของญปนจะไมไดสนใจขนาดโรงงาน
ของผผลต (ทกขนาดตองผานเกณฑเดยวกน) ทงนสบปทผานมาเคยพบปญหาเพยงคร งเดยวเทานน
ดงนนมองวาการตรวจสอบใดๆของประเทศญปนไมไดเกนความสามารถ และไมไดมการสรางขอกด
กนแตอยางใดเวนแตสนคาอาหารทะเลบางตวทในประเทศญปนมการผลตและจ ากดปรมาณการ
น าเขา เชน ปลาหมกกลวย ปลาหมกหอม เปนตน
ดานตลาดยโรปและอเมรกาการก าหนดมาตรฐานใดๆมกจะครอบคลมหลายดาน เชน ครอบคลมถง
แรงงานและสงแวดลอมดวย ดงนนผประกอบการรายเลกจะไมสามารถเขาไปเปดตลาดในยโรปหรอ
อเมรกาไดเลย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-30
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
กระบวนการดานเอกสาร
ในการสงออกตองออก Form JTEPA ใหแกลกคา (กอนหนานเปน Form A) ไมพบวาผลกระทบใน
ทางตรง แตอาจมผลชวยใหมชองทางทจะไดลกคาเพมขน การกรอกฟอรมไมพบความยงยากแตอยาง
ใด ปญหาทผผลตไทยพบเมอท าการคากบญปนเปนเรองระหวางผผลตกบลกคามากกวา ไมใชการ
สรางการกดกนจากรฐบาลญปน
สนคาทสงไปญปนไมตองม Health Certificate จากไทยเนองจากทางญปนจะมการตรวจซ าอกครง
ดงนนหากโรงงานใดพบปญหาการขอ Health Certificate ในไทยเพอการสงออก นนหมายถงฝง
ลกคาเปนผก าหนดเกณฑขนมา
ปญหาภายในประเทศทพบเกดจากอตสาหกรรมตนน า นนคอ เกษตรกรไทยมเปนเกษตรกรรายยอย
และมลกษณะการผลตแบบกระจายตว ตวอยางเชน เกษตรกรผเลยงกงขนาดใหญทสดในประเทศ
ไทย (ถาไมนบเครอเจรญโภคภณฑทงเครอ) สามารถผลตกงไดประมาณ 400 – 500 ตน/ฤดกาล
ในขณะทโรงงานกงแชงแขงมความตองการกงสดเพอน ามาเปนวตถดบวนละ 500 ตน ดงนนอ านาจ
การตอรองจงตกอยกบโรงงานแปรรป และโรงงานแปรรปเองกประสบปญหาขาดแคลนวตถดบ การ
เจรจากบฟารมกงนบสบๆ หรอนบรอยๆ รายกสรางปญหา โดยเฉพาะในการควบคมคณภาพวตถดบ
ซงจะสงผลโดยตรงตอคณภาพสนคาทจะสงออกวาจะผานมาตรการดานสขอนามยหรอไม ดงนนใน
อนาคตควรมการรวมกลมเกษตรกรเปนสหกรณ ซงจะชวยเพมอ านาจในการเรยกรองสทธประโยชน
แกเกษตรกร อกทงยงชวยอ านวยความสะดวกใหกบการหาซอวตถดบของผประกอบการแปรรปอก
ดวย
สถานการณของผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs)
จากการส ารวจผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ในจงหวดสงขลาพบวาโรงงาน
อาหารทะเลแปรรปแชแขงในจงหวดสงขลา (หาดใหญ) มจ านวนประมาณ 30 โรง สวนใหญเปน
ขนาดใหญและเปนบรษทในเครอประมาณรอยละ 30 และขนาดกลาง ส าหรบ Southern Marine
Product ถอเปนโรงงานขนาดเลก ทงน เกณฑในการจ าแนกขนาดคอ จ านวนพนกงาน จ านวน
พนกงานตงแต 2,000 คนขนไปถอเปนโรงงานขนาดใหญ ขนาดกลาง 1,000 คน ขนาดก ากงระหวาง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-31
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ขนาดกลางและเลก 400-500 และขนาดเลกมจ านวนพนกงานตงแต 400 ลงมา แตปจจบนโรงงาน
ขนาดเลกปดตวไปเปนจ านวนมากเหลอเพยงไมกโรงเทานน
ผผลตอาหารทะเลแชแขงสงออก มตลาดหลกในประเทศเพอนบานคอ มาเลเซยและอนโดนเซย โดย
ไมมภาระดานภาษ แตพบปญหาทมใชภาษบางยกตวอยางเชน ครงหนงเมอสนคาถกส งไปถงยง
ประเทศอนโดนเซยแลว รฐบาลอนโดนเซยกลบประกาศหามน าเขาสนคาอาหารทะเลทกชนดจาก
ตางประเทศ (เพอปกปองอตสาหกรรมอาหารทะเลภายในประเทศ) โดยปกตการสงออกไปอนโดนเซย
นน ผสงออกชาวไทยจะไมไดด าเนนการเองแตอาศยบรษททเปนคขาในตางประเทศเปนผด าเนนการ
เนองจากผประกอบการ SMEsพจารณวาการสงสนคาเองโดยตรงจะพบความยงยากทางดานเอกสาร
ดานมาเลเซยไมพบความยงยากในการสงออก เนองจากสามารถขบรถผานทางชายแดนไดเลย
นอกจากปญหาเรองมาตรการทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ (NTMs) แลว ปญหาอนๆ ท
ผประกอบการพบคอ ปญหาการขาดแคลนวตถดบ เนองจากอณหภมในทองทะเลทเพมสงขน ปญหา
ผประกอบการ SMEs ในอตสาหกรรมไมคอยมการรวมกลมระหวางผประกอบการนอกจากสมาคม
อาหารแชแขง สวนใหญผผลตอาหารทะเลแชแขงในแถบสงขลาจะสงสนคาไปยงกรงเทพฯ และ
สงออกไปยงแถบประเทศเพอนบานเปนหลก มการน าเขาจากประเทศเพอนบานเชนกน (โดยเฉพาะ
มาเลเซย) แตการน าเขาจะมขอจ ากดอยบาง เชน อาหารทะเลน าเขาหามผสมสใดๆหากจะผสมตอง
ด าเนนการในประเทศเทานน
กระบวนการตรวจสอบสนคาลกคาจะเดนทางมาส ารวจคณภาพสนคาในตลาดของประเทศไทยและ
เพอนบานโดยตรง ซงประเทศไทยเสยเปรยบทางดานราคา เนองจากพมาเพงเปดประเทศไมนานและ
ยงมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ปจจบนประเทศมาเลเซยเขาไปจบจองเปนเจาของแพใน
ประเทศพมาเพอสงกลบประเทศโดยตรง ประเทศไทยกสามารถเขาไปเปนเจาของแพไดแตอาจไม
คมคาเนองจากมความเสยงทางดานการเมอง
มกรณลกคาชาวมาเลเซยเขามาเชคราคาสนคาในไทยและกลบไปเปรยบเทยบราคาในประเทศ เมอ
พบวาราคาในไทยถกกวาจงซอสนคาจากไทยกลบไปขายในมาเลเซยเองและบางรายเขาไปหา
Supplier เองโดยตรงไมยอมซอผานคนกลาง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-32
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
คแขงในอตสาหกรรมเดยวกนทนากลวคอ พมา เวยดนาม เนองจากท าการผลตสนคาชนดเดยวกนแต
มตนทนถกกวาและสงออกในปรมาณทมากกวา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
หากเรมจากอตสาหกรรมตนน าคอการท าประมง กลมธรกจประมงตองการใหประเทศไทยมความ
รวมมอเรองการท าประมงรวมกนภายในภมภาคอาเซยน โดยเฉพาะอยางยงประเทศอนโดนเซย ซง
เปนพนทหลกทชาวประมงไทยนยมเดนทางออกไปจบสตวน า ตลอดชวง 10 ปทผานมากฎระเบยบ
และแนวทางการปฏบตในการเขาไปจบสตวน าในทะเลของอนโดนเซยมการปรบเปลยนอยตลอดมา
ท าใหบางครงเกดปญหาเนองจากชาวประมงบางกลมไมรบรขอมลขาวสาร ท าใหเกดการละเมด
กฎระเบยบขอตกลง ดงนนควรเจรจาสรางขอตกลงหรอความรวมมอทมลกษณะชดเจน แนนอน
ตายตว และโปรงใส รวมทงตองใหมการประชาสมพนธใหชาวประมงไดรบรรบทราบถงขอตกลงและ
ความรวมมอทไดเจรจาไว รวมทงตองบงคบใชอยางเขมงวด เพอใหชาวประมงและธรกจสามารถ
ค านวณตนทนไดอยางแนนอน และเปนการปองกนการลวงละเมดเขาไปจบปลาในบรเวณทไมไดรบ
อนญาต
ส าหรบการเปดเสรการคาภายใตกรอบอาเซยน สมาคมผอาหารแชเยอกแขงพจารณาวา ชองทางการ
เจรจา Bilateral ของประเทศตางๆ ในอาเซยน ทยงเปดใหแตละประเทศสามารถเจรจาการคาเสร
แบบทวภาคควบคไปกบการเปนสมาชกอาเซยน เชน ไทย-ญปน ซอนทบอยกบกรอบอาเซยน-ญปน
เปนการขดขวางเปาหมายการเปนตลาดเดยวของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยเฉพาะในประเดน
เรองความซ าซอนและทบซอนกนของอตราภาษหลายอตรา หรอทนยมเรยกวา Asian Noodle
Bowl Effect หรอ Spagehtti Bowl Effect ดงนนอาเซยนควรจะสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน
ใหมากขน เชน เมอมการเจรจาใดๆจะเจรจากบสมาชกอาเซยนทงหมดเสมอนเปนหนงเดยว ไมมการ
ตกลงในระดบทวภาคกนอก และการสรางมาตรฐานสนคารวมกน (Standard and Conformance)
เชนเดยวกบสนคาจากยโรปทระบขางฉลากวา “Product of EU” เปนตน ทงนมองวาผประกอบการ
สงออกไปมความพรอมกบการเปดเสรอยแลว แตผลกระทบใดๆจะเกดขนกบผประกอบการระดบ
SMEs
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-33
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ส าหรบตลาดสงออก กงแชแขงเปนสนคาสงออกส าคญทสดของไทย ตลาดหลกไดแก สหรฐอเมรกา
ญปน ซงเมอรวม 2 ตลาดนเขาดวยกนกมมลคาเทากบ 3 ใน 4 ของมลคาตลาดสงออกทงหมด โดย
ญปนเปนผเชยวชาญทางดานอาหารทะเล ปญหาในการเจรจา เชน การขอใหเปดเสรลดภาษศลกากร
เปนรอยละ 0 โดยก าหนดวามสตวน าสายพนธใดบางทสามารถไดรบสทธพเศษทางภาษ อาจท าให
ฝายไทยไมเทาทนฝายญปน ตวอยางเชน ปลาหมกไทยเปนคนละสายพนธกบทก าหนดไวในขอตกลง
ทางการคา ท าใหเมอผผลตไทยสงปลาหมกออกไป ประเทศญปนไมสามารถใหสทธพเศษทางการคา
ไดเนองจากไมไดมถนก าเนดในประเทศไทย เนองจากมหลกฐานทางวทยาศาสตรวาปลาหมกสายพนธ
ทไทยสงออกไปอาศยอยในเขตนานน าของประเทศไทย ดงนเปนตน ดงนนการคากบญปนควรเปนไป
ในลกษณะตรงไปตรงมา การเจรจาขอตกลงทางการคาควรเปนลกษณะการแลกเปลยนสนคาตอ
สนคาซงไทยอาจจะไดเปรยบจากปรมาณการคา ทางญปนเองกยงตองอาศยไทยเปนฐานการผลตอย
มาก
ปจจบนเวยดนามซออาหารจากไทยเพมมากขน แตสวนมากเปนลกษณะของการน าวตถดบไปแปรรป
แลวขายตอ เนองจากตนทนการแปรรปของเวยดนามถกกวาไทย (คาแรงเวยดนามเพยง 70 บาท) ใน
อนาคตไทยอาจจะตองปรบตวเปนเพยงเกษตรกรผเลยง แลวสงวตถดบตอใหเวยดนามเปนผผลต
เนองจากการเลยงสตวของเกษตรกรไมสามารถโยกยายได แตโรงงานแปรรปสามารถยายได
มาตรฐานจมก (Nose Calibration)
ปจจบน ฟลปปนสและมาเลเซยมการฝกฝนบคลากรทท าหนาทในการตรวจสอบคณภาพสนคามาเปน
เวลานาน เชน การตรวจสอบความสดของกง ดวยวธการสดดมวากงนนเปนกงสด กง 1 วน หรอ
มากกวานน หรอทฟลปปนสเรยกวา “มาตรฐานจมก(Nose Calibration)” ในประเทศไทยมการใช
ระบบนเฉพาะในโรงงานผผลตเทานน ไทยควรเตรยมสรางมาตรฐาน และสรางผเชยวชาญดานนไวให
พรอมหากมาตรการนถกดงมาใชในการเปดเสร เนองจากในเวทการคาโลก ส าหรบสนคาอาหารแช
เยอกแขงหากมขอพพาทเกดขน ค าชขาดของบคลากรทผานมาตรฐานจมกจะเปนหลกฐานส าคญใน
การเจรจาเพอระงบขอพพาท ในขณะเดยวกนค ายนยนเรองคณภาพสนคา โดยเฉพาะในเรองความสด
ใหมของสนคา ตองใชบคลากรทผานมาตรฐานจมกเทานนเปนผยนยนเพออนญาต หรอระงบการ
น าเขาสนคาในแตละตคอนเทนเนอรทสงออกไปหรอน าเขามา เพราะการใชหองปฏบตการในการ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-34
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ตรวจสอบคณภาพกนเวลายาวนาน กวาจะไดผลการตรวจ สนคากเนาเสยเสยกอน ดงนนการชขาดจง
ขนกบตวบคคลทผานมาตรฐานจมก
ปญหาการตดฉลาก
กระบวนการตรวจสอบของกรรมการกลมอาหารมเกณฑตามล าดบดงน
1. Food Safety
2. Sanitary and Phyto-Sanitary
3. Declaration of Labeling
ทงนในการตดฉลากตองระบชอสามญในภาษาทองถน ซงพบปญหาในหลายรปแบบ เชน การแปลชอ
ชนดปลาไมตรงกนเมอมการสงออกสนคาจงถกกกอยปลายทาง ตวอยางปญหาการตดฉลากหนงคอ
ปลาดอลล (Dolly) ซงเปนปลาน าลกหายาก เรมแรกเวยดนามท าการแลปลาแพงกาเซยส
(Pangasiusอยในตระกลเดยวกบปลาสวาย) และตดชอฉลากวาปลาดอลลสงออกไปสหรฐอเมรกา แต
ทางอเมรกามกฎหมายเอาผดกบการตดฉลากไมตรง เวยดนามจงน าสนคานนมาสงไทยและฟลปปนส
แทน ท าใหในปจจบนประเทศไทยเรยกเนอปลาประเภทนทจ าหนายในประเทศวา ปลาดอลล ท าให
ผประกอบการทไมทราบทมาทไป บางครงสงออกปลาแพงกาเซยสออกไปโดยตดตราสนคาผด
ประเภท ซงในบางประเทศนอกจากถกสงหามน าเขาแลว ผสงออกยงตองตอสในคดอาญาและคดแพง
อกดวย เนองจากเปนการใหขอมลทผดพลาดเปนการหลอกลวงผบรโภค
กรณการตดฉลากเปนเรองการคมครองผบรโภค เจาภาพในไทยควรจะเปน มกอช. ซงมความพรอม
เรองเทคนคการตรวจสอบ แตเรองของการบงคบใชตองอาศย อย. และหนวยงานอนๆประกอบกน
ดวย
ประเดนยอยอนๆ ทตองการเสนอแนะตอรฐบาลและกรมเจรจาระหวางประเทศ
ภาครฐควรมการเจรจาเพอปรบลดอปสรรคทมใชภาษกบประเทศคคาของไทย ด าเนนการลด
ขนตอนการด าเนนการดานเอกสารตางๆเพออ านวยความสะดวกใหแกการสงออกและพจารณา
ตนทนคาตอบแทนแรงงาน ตนทนดานพลงงานของไทยซงสงกวาประเทศเพอนบาน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-35
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
อยากใหมการเจรจาเรอง GSP กบทางยโรป ชวงหลงภยสนามยโรปใหสทธทาง GSP กบประเทศ
ในเอเชยรวมถงไทยเพมขน แตลาสดมแนวโนมจะตดสทธลงในป 56-57 น
การเจรจาบางอยางไมกอใหเกดประโยชน เนองจากไทยมขอมลนอยกวาคเจรจา เชน กรณการ
เจรจากบญปนในรายการสนคาอาหารทะเลบางตว ทางญปนระบ Species ของสตวน ามา แต
เมอตรวจสอบแลวพบวาสตวน า Species ดงกลาวไมมในนานน าไทย
ไทยควรพฒนาระบบการคาสนคาทตนมความถนดใหมศกยภาพ เชน ขาว กรณการเจรจาลด
ภาษระหวางไทยกบญปน และไทยกบเกาหล ญปนและเกาหลตางยกขาวออกจากการเจรจา โดย
อางวาขาวตองไดรบการตรวจสอบคณภาพ ซงขาวไทยไมมการตรวจสอบคณภาพดงกลาวมเพยง
การวดคาความชนเทานน ดงนนไทยควรปรบปรงระบบการตรวจสอบดงกลาวรวมไปถงการเกบ
ขาวและกลไกราคา จน เกาหล ญปนเปนกลมประเทศทมปรมาณการบรโภคขาวจ านวนมาก ม
การเกบขาวใน Silos ใหเพยงพอกบการบรโภคในประเทศยามขาดแคลนเปนเวลาหลายป
โดยเฉพาะญปนสามารถควบคมราคาขาวใหเปนระบบไดอยางดอกดวย
ไทยมจดออนในเรอง logistics โดยเฉพาะระบบรางไมรองรบการขนสงสนคาใสตคอนเทนเนอร
ตองใชการขนดวยรถสบลอเทานน
หลายครงทตวแทนในการเจรจาการคาไมมความช านาญในรายอตสาหกรรมตางๆ สงผลใหการ
เจรจาส าเรจเพยงเฉพาะเรองหรอเฉพาะบางกลมสนคา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-36
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.4 ยางพารา
ปรมาณการผลตยางพาราของไทยมการปลกยางพาราประมาณ 18 ลานตน กรดน ายางได 12 ลาน
ตน โดยเมอน ายางแหงแลวจะไดยางพาราจ านวน 4 ลานตน โดยหลกยางพาราเกอบทงหมดถก
สงออกไปยงประเทศจน ญปน และเกาหล
ประเดนทท าใหผประกอบการไทยเสยเปรยบคแขงในการสงออกคอ ในการสงออกชาวสวนยางตอง
เสยคาชดเชยการปลก 5 บาท/กก. ขณะทมาเลเซยเกบ 1.4 บาท ปจจบนมเงนทเกบไดจากคาชดเชย
การปลกประมาณหนงหมนลานทยงไมไดใช สรางตนทนแกผสงออก และผสงออกจะผลกภาระแก
เกษตรกรผปลก เงนจ านวน 5 บาทจะเกบเมอราคาเกน 100 บาท (หากนอยกวาจะเกบลดลง) แต
ผผลตผลกใหเกษตรกรทง 5 บาท
ปจจบนประเทศจนปลกยางพาราเพอขายในตลาดโลกแลว โดยตองดจากการปลกใน ลาว กมพชาซง
มกจะเปนของนกธรกจจนทเขามาลงทนมากกวา แต ณ ปจจบนปรมาณการปลกโดยหลกมเพยงไมก
แสนไร (200,000 ไร กรดไดวนละ 10,000 ไรไดยาง 25 ตน/วนหรอ 1 ตคอนเทนเนอรขนาด 20
ฟต)
ในกรณของประเทศมาเลเซย แมจะมนโยบายลดพนทปลกยางลง แตมาเลเซยมการใชน ายาเรงน ายาง
ซงมคณภาพสงท าใหผลผลตสงขน ประเทศไทยเองมการสงน ายางขนไปมาเลเซย แตมกจะลงรายการ
สงออกเปนน ายางสดเพอหลบเลยงภาษ ทงมาเลเซย อนโดนเซย มการปลกยางพาราเพอใชใน
ประเทศไมมการสงออก อนเดยมการปลกยางพาราจ านวนมากและมการปกปองโดยการหามน าเขา
ปญหาการสงออกยางพาราทเกดขนเปนปญหาภายในจากฝายไทยมากกวาปญหาจากประเทศคคา
ทงเรองภาษและมใชภาษเกษตรกรไทยทท าการสงออกโดยตรงมเพยงสหกรณเบตง โดยสงออก 600
ตน * 12 เดอนตอป
ผประกอบการยนยนวา ไทย อนโดนเซย มาเลเซย ไมเคยแยงตลาดตางประเทศกน นโยบายการพยง
ราคายางไมสามารถท าได เพราะตองใชเงนจ านวนมากและมบทเรยนความลมเหลวจากตลาด
นานาชาตเกดขนแลวดงนนเพอใชประโยชนจากประชาคมเศรษฐกจอาเซยนใหไดอยางเตมท ไทยไม
ควรมองมาเลเซยเปนคแขงแตควรมองวาเราจะเรยนรจากมาเลเซยไดอยางไร จะรวมทนกบมาเลเซย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-37
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
อยางไร และจะสราง cluster ในการผลตอยางไร การผลตยางครบวงจรจนกระทงเปนยางแปรรป
ควรจะเปนรปแบบใด Cluster/International Production Networks
ส าหรบปญหาการเพาะปลกยางพาราในประเทศไทย รศ.ดร.สายนต สดดชแจงวา เนองจากไทยไมม
หลกสตรยางพาราไมไดมการเรยนรวธการท าสวนยางอยางเปนระบบ ท าใหการพฒนาองคความรและ
ถายทอดองคความรเกดอปสรรค ท าใหผลผลตตอไรของไทยต า นอกจากนนแลว ไทยยงปลกยางใน
สภาพดนทไมเหมาะสม ภาคเหนอ/อสานมปญหาตนไมโต ภาคใตผลผลตยางพาราลดลงเพราะโลก
รอนและวนกรดนอยลง ในป 2553/4 กรดไดเพยง 100 วนจากปกตกรดได 150 วนในฤดฝนเกดโรค
ราแปงท าใหกรดยางไมไดและปญหาทจะพบมากยงขนในระยะยาวคอ ยางไทยผสมตวเองเรอยๆ ท า
ใหพนธเลวลง (พนธ 600)จรงๆพนธ 600 ควรใชเปนตนตอ
การปลกยางพาราเพอใหไดผลผลตทมมลคาสง มหลกส าคญคอ Productivity – เชน พนธยางการ
เตรยมดนการแปรรปสนคา – การสรางมลคาเพมการสรางมลคาตอหนวยสนคาและการขายโครง
ปญหาทผประกอบการกงวลคอ ไทยลดภาษการคาภายใต AEC เปน 0 ในขณะทศกยภาพการผลต
ของไทยยงสมาเลเซยไมไดโดยทางการมาเลเซยมการก าหนดยทธศาสตรอตสาหกรรมยาง (Malaysia
Rubber Industry Strategies) ซงตงเปาหมายในการผลตยาง 1.8 ลานตน ทงทมาเลเซยลดพนท
การเพาะปลกลง โดยตงเปาหมายผลตใหไดประสทธภาพสงขนเปน 1.8 ตน/ha (1ha=6ไร)โดยมการ
จดตง Malaysia Rubber Board Industries (2010-2020) ซงจะเนนการบรณการอตสาหกรรมยาง
และลงทนเพมในการท าวจยและพฒนาผลตภณฑ โดยวางแผนจะน าผลตภณฑยางทไดในประเทศมา
ผลตเปนถงมอยาง มเปาหมายทสวนแบงตลาดทระดบรอยละ 60 ของตลาดโลก
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ขอเสนอแนะตอส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง (สกย.)
หามปลกยางในนาเดดขาด
การผลตของไทยจ าเปนตองมการใชปยเพราะทดนเสอมโทรม ปลกเขา Crop 3 แลวและตองแก
ความเขาใจผดเรองการปลกยางเปนพชเชงเดยว (ปลกยางพาราอยางเดยว) เพราะในความเปน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-38
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
จรงเกษตรกรสามารถปลกพชอนเสรมได เชน ปลกโขมงผลผลตของไทยอยทระดบต า ไทย
ผลผลต 300 กก./ไร ในขณะทมาเลเซยไดผลผลต 500 กก./ไรปจจบนอยระหวางการทดลอง
พนธ RIT251 เนองจากพนธอนๆผลผลตต า
งานวจยยาง ตามพรบ.กองทนสวนยาง รอยละ 5 ของคา CESS มาลงทศนยวจยยางเพอการวจย
และพฒนาคณภาพสวนยางและปรมาณผลผลตของยาง (พรบ.การยางแหงประเทศไทย ดแลการ
ยางใหครบโดยม ส านกงานกองทนสวนยาง องคกรสวนยางพารา และศนยวจยยาง)
ไทยขาดการสนบสนนจากภาครฐในอตสาหกรรมแปรรปยาง
ไทยเกบคา CESS 5 บาทและไมใหน าเขาวตถดบ กอใหเกดการลกลอบซอขายน ายางและการตง
โรงงานวตถดบในมาเลเซยแลวยอนกลบมาขายไทย
ทงนตางชาตไมสามารถเขามาปลกยางในไทยได เนองจากวตถดบนนจะยงคงเปนของไทย ดงนน
upstream ไมเปลยนแปลงแตเปลยนแปลงท downstream เกษตรกรไมไดรบผลกระทบ
กระบวนการผลตผลตภณฑยางรอยละ 90 สงออกไปมาเลเซยและมาเลเซยท าการแปรรปตอ
และทเหลอรอยละ 10 แปรรปในประเทศโดยการแปรรปยางในประเทศมมลคาถง 200,000 ลาน
บาท แบงออกเปน
1. ผลตภณฑวศวการ ไดแก ทอยาง สายพาน อะไหลรถยนต
2. ผลตภณฑน ายางขน ผลตเครองมอแพทย ลกโปง ฟองน า ยางยด ถงยางอนามย
3. ยางลอ รถยนต มอเตอรไซค
4. ผลตภณฑอนๆ ไดแก กาว รองเทา เปนตน
คแขงของยางธรรมชาตคอยางสงเคราะห ราคาวตถดบขนกบราคาน ามนซงอยในชวงขาลง
มาเลเซยน าเขาน ายางไทยไปแปรรปสงออกมลคามหาศาล (เปนสนคาแปรรปทมมลคาสง)
ปญหา
o การก าหนดราคา เปนราคาอางองจากปตท. (TOCOM)ทงทไทยมการผลตยางจ านวนมาก
o การสรางมลคาเพมเพอการสงออก
o บทบาทของพมาตออตสาหกรรมยาง พมามการปลกยางกอนไทย
ตองการเหนพรบ.ยาง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-39
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
Dripping Process ตอรอง FDA สงถงมอยางเขายโรป/สหรฐอเมรกาโดยไมตองตรวจซ า
เศรษฐกจอนโดนเซยดขน สงผลใหมการลงทนสาธารณปโภคและโรงงานอตสาหกรรมยางลอ
เพมขน (AEC ท าใหมการขยายสวนเหลอใหกบประเทศอนๆ)
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-40
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.5 พลาสตกและผลตภณฑพลาสตก
สถานการณทวไปของอตสาหกรรมพลาสตกและผลตภณฑพลาสตก
กลมอตสาหกรรมพลาสตกและผลตภณฑพลาสตก ภายใตสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย
ประกอบดวยสมาชกทงสน 159 รายจากจ านวนผผลตในอตสาหกรรมทงหมด 3,000 ราย โดยจาก
ผประกอบการทงหมดจ านวน 3,000 รายสามารถจ าแนกเปนผประกอบการรายใหญรอยละ 15 และ
ผประกอบการทเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ถงรอยละ 85
โดยผประกอบการรายใหญมกจะเนนท าการคากบประเทศพฒนาแลว (Developed Countries) ซง
สนคาสวนใหญมกเปนสนคาทผลตเปนจ านวนมาก (MassProduction)เชน ถงส าหรบบรรจเสอเชต
ส าหรบวางจ าหนายการผลตจ านวนมากท าใหสามารถผลตไดดวยตนทนทต ากวา และยงไดเปรยบ
ผประกอบการในประเทศพฒนาแลวเนองจากกลมประเทศพฒนาแลวมตนทนทางดานแรงงาน
คอนขางสง สวนผประกอบการขนาดกลางและเลกมกจะท าการคาภายในประเทศ และผลตเพอปอน
ตลาดในประเทศเพอนบานเทานน
นอกจากอตสาหกรรมพลาสตกและผลตภณฑพลาสตก ภายใตสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยแลว
ยงมสมาคมอตสาหกรรมพลาสตกอกหนงสมาคมทมสมาชกกวา 300 รายแตสวนใหญสมาชกของ
สมาคมอตสาหกรรมพลาสตกจะเปนผคาพลาสตกมากกวาทจะเปนผผลตและสมาชกสวนใหญเปน
ผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมโดยจากการส ารวจความคดเหนของผประกอบการพบวา
ผประกอบการรายเลกสวนใหญยงไมตระหนกถงผลทจะเกดขนการเปดเสรการคาเลย
สนคาภายใตอตสาหกรรมพลาสตกสามารถแบงประเภทไดตามเทคโนโลย ในการผลตได เปน 6
ประเภทไดแก1) Blown (Film and Sheet) 2) Extruder 3) Injection Mold 4) Blown Mold 5)
Thermo Moldและ 6) Press Mold
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-41
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ปญหาและอปสรรคทพบในการท าการคาระหวางประเทศ
สนคาทพบปญหาในการสงออกคอผลตภณฑRoll Modeling (ขวดเปลา) ทไมสามารถแขงขนใน
ตางประเทศไดเนองจากในแตละประเทศมการผลตภายในประเทศอยแลว ท าใหสวนมาก Roll
Modeling (ขวดเปลา) ทสงออกไปไดตองสงออกไปในรปแบบของบรรจภณฑสนคาส าเรจรป
มาตรการทางดานมาตรฐาน (Standard) และสงแวดลอม (Environment) เปนปญหาส าหรบ
ผประกอบการขนาดเลกทยงไมมมาตรฐานรองรบในสวนน แตผประกอบการรายใหญไมไดรบ
ผลกระทบใดๆกบปญหาน
ผประกอบการประสบปญหาจากการทดสอบสนคา เนองจากกลมอตสาหกรรมตองการใหเกดศนย
ทดสอบทมลกษณะ One Stop Servicesทมขอมลพนฐานทงหมดและเปนทนาเชอถอดวยมาตรฐาน
ในระดบนานาชาต เนองจากมาตรฐานของส านกงานมาตรฐานอตสาหกรรม (สมอ.) เปนมาตรฐาน
เบองตนทจดท าขนเพอใหผผลตภายในประเทศสามารถผลตและจ าหนายภายในประเทศไดเทานน
โดยมาตรฐาน สมอ. ยงไมไดรบการยอมรบในตลาดตางประเทศดงนนถาภาครฐและอาเซยนสามารถ
สรางมาตรฐานสนคาอาเซยนทไดรบการยอมรบในระดบนานาชาตไดแลว กจะท าใหเกดผลพลอยได
ในรปแบบทผผลตสนคาของประเทศไทยทท าไดตามมาตรฐานภายในประเทศจะไดรบการยอมรบใน
ระดบสากลโดยอตโนมต
ผประกอบการตองการใหมหนวยงานภาครฐเขามามหนาทความรบผดชอบสนบสนนในเรองการ
ทดสอบคณภาพโดยตรงโดยนอกจากการจดท าศนยทดสอบ เพออ านวยความสะดวกใหกบ
ผประกอบการภายในประเทศแลว ศนยทดสอบทมลกษณะเปน One Stop Servicesนยงสามารถ
ปฎบตหนาทในลกษณะเปนผใชมาตรการตอบโตสนคาราคาต าทมคณภาพไมไดมาตรฐานจาก
ตางประเทศ หรอในบางครงอาจท าหนาทเปนผออกมาตรการทางการคาทมใชมาตรการทางภาษ
(NTMs) ทประเทศไทยสามารถน ามาใชไดโดยไมละเมดขอบงคบขององคกรการคาโลก และอาเซยน
เชนเดยวกบประเทศมาเลเซยทม การจดตงศนยทดสอบ และก าหนดมาตรฐานในนาม the
Standards and Industrial Research Institute of Malaysia (SIRIM) และมการก าหนดมาตรฐาน
คณภาพสนคาของตนเองทเรยกวาSIRIM Berhad
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-42
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากนแลวศนยทดสอบสนคาภายในประเทศทมมาตรฐานยอมรบในระดบสากลนยงชวยลด
ตนทนใหกบผประกอบการไดอกดวย โดยเฉพาะกลมผผลตพลาสตกทสงออกสนคาไปยงกลมประเทศ
ในทวปยโรปทตองท าการสงสนคาเขาส Lab Test ซงมคาใชจายในสวนนสงมาก โดยในบางครง
คาใชจายสงมากถงประมาณรอยละ 10 ของตนทนสนคาทงหมด
ดงนนผประกอบการจงอยากเรยกรองใหกรมเจรจาการคาระหวาประเทศชวยมบทบาทในการเจรจา
กบประเทศในกลมอาเซยน และประเทศทเปนคคาทส าคญของไทยใหยอมรบมาตรฐานของไทยทจะ
จดท ารวมกนอาเซยน
ส าหรบกฎวาดวยแหลงก าเนด (ROOs) และการออกใบรบรองถนก าเนด ผประกอบการแจงวายงไม
พบปญหาใดๆ และกฎการใชสดสวนวตถดบภายในภมภาค (Regional Value Content: RVC)ท
ระดบรอยละ 40 กเปนทยอมรบของกลมอตสาหกรรมพลาสตกและประเทศไทยมวตถดบเพยง
พอทจะท าไดเพราะอตสาหกรรมพลาสตกของไทยมฐานการผลตทมขนาดใหญทดเทยมกบประเทศ
สงคโปร
ส าหรบการก าหนดกฎวาดวยถนก าเนดในลกษณะProduct Specific Rule (PSR)ในรปแบบ RVC
หรอ CTH นนทางกลมอตสาหกรรมพลาสตกมความคดเหนวามไดในสนคาบางรายการเทานน
เนองจากวา RVC ทมกมความเพยงพอส าหรบอตสาหกรรมพลาสตกอยแลว สวน CTH (Change in
Tariff Heading (4-digit HS Code)) นนกลบจะสรางความยงยากใหกบผประกอบการ และแมจะม
การประยกตใชบางแลวในบางรายการสนคาภายใตกรอบความตกลง JTEPA กไมมในสวนของสนคา
จากอตสาหกรรมพลาสตกอยเลย
ปญหาทางดานการลงทน และเทคโนโลยในการผลตผลตภณฑใหมๆ กเปนอกปจจยส าคญทท าให
สนคาจากอตสาหกรรมพลาสตกไมสามารถสงออกไปตางประเทศไดในทกกลมผลตภณฑและท าให
มลคาการน าเขาสงทงทมปรมาณน าเขานอยกวาปรมาณสงออก (มลคาการสงออกต า) เพราะสนคาท
น าเขามาสวนใหญเปนสนคา High Value Added
นโยบายของส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน(BOI)ในสวนของการสนบสนนการลงทน
เกยวกบเครองจกรนนยงมขอจ ากดในประเภทของเครองจกรทท าการน าเขามาภายในประเทศวาตอง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-43
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เปนประเภทเครองจกรส าหรบการผลตสนคาสงออกและสนคาภายในประเทศทแตกตางกน ซงในทาง
ปฏบตท าใหการลงทนซอเครองจกรใหมไมเกดขน
นโยบายของภาครฐในการปรบขนคาแรงขนต ากเปนอปสรรคประการหนงของผผลต เนองจากใน
ขบวนการผลตของผลตภณฑอตสาหกรรมพลาสตกมความแตกตางกนบางประเภทมความจ าเปนใน
การใชแรงงานจ านวนมากในการผลต (Labor Intensive Product) เชน แหอวนซงมการขนรปแบบ
Injection ในกลมนสวนมากเปนผประกอบการรายเลก จงจ าเปนตองพยายามลดตนทนและเพม
มลคาของผลตภณฑเพอทดแทนในสวนของคาแรงทจะเพมขนเปน 300 บาท
และดวยนโยบายเชนนท าใหอตสาหกรรมผลตสนคาพลาสตกประเภท Injection บางผลตภณฑ เชน
ของเลนไดมการเคลอนยายฐานการผลตไปทประเทศอนแลว โดยท าการผลตจากตางประเทศแลว
สงกลบมาขายในประเทศไทย
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ประเดนทผประกอบตองการความชวยเหลอเพมเตมจากภาครฐ คอ ชองทางการจดจ าหนาย ไมได
หมายถงการหาตวแทนจดจ าหนายสนคา (Agency)แตหมายถงการอ านวยความสะดวกใหแกผ
ประกอบในการคาขายทงการลงทนระบบขนสง ถนน การเชอมโยงเสนทางการคา การบงคบใช
กฎหมาย และภาครฐควรท าการเจรจาการคาเพมเตมใหผประกอบการไดรบสทธพเศษในการท า
ตลาดในประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะในกลม CLMV ตวอยางของปญหาทผประกอบการพบและ
ตองการใหภาครฐเขาไปเจรจา เชน ในการท าการคากบประเทศพมาจ าเปนตองใชสกลเงนดอลลาร
สหรฐ เนองจากสกลเงนของพมามอตราแลกเปลยนหลายอตรา นอกจากนนตองมการซอโควตาการ
แลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ผน าเขาของประเทศพมาจงตองมโควตา US Currency ในการน าเขา
สงออกเพอท าการคารวมกบประเทศพมา
สวนความตองการของกลมอตสาหกรรมตอการเจรจาความตกลงการคาเสร คอ กลมอตสาหกรรม
พลาสตกตองการใหเรงการเจรจาความตกลงการคาเสรรวมกบเปร ชลและประเทศอนๆ ในเขตละตน
อเมรกา นอกจากนนตองการใหเรงการเจรจากบกลมประเทศยโรปซงยงมความลาชาอยางมาก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-44
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เนองจากปจจบนสาธารณรฐเกาหลไดเปดการคาเสรกบกลมประเทศยโรปในอตราภาษทรอยละ 0
แลว หากประเทศไทยยงคงลาชาจะท าใหไมสามารถแขงขนกบประเทศอนได
ภาครฐควรจดท าแหลง เผยแพรและประชาสมพนธขอมลเกยวกบความตกลงการคาเสรแก
ผประกอบการเพอใหผประกอบการภายในประเทศสามารถเขาใจและใชสทธประโยชนจากความตก
ลงการคาเสรเหลานนได
มมมองของกลมอตสาหกรรมพลาสตกตอการท าความตกลงการคาเสรในระดบทวภาคและภมภาค
โดยเฉพาะประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนน ทางกลมอตสาหกรรมพลาสตกมความเหนวาการท าความ
ตกลงการคาเสรในระดบทวภาคจะอ านวยความสะดวกใหกบผประกอบการมากกวาการเปดเสร
การคาในระดบภมภาคและระดบพหภาค
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-45
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.6 เฟอรนเจอร และผลตภณฑจากไม
สถานการณปจจบนของอตสาหกรรมเฟอรนเจอร
การสงออกเฟอรนเจอรของประเทศไทยอาจจ าแนกตามประเภทของวตถดบไดเปน 2 ประเภทหลก
ดงน
1. เฟอรนเจอรทท าจากเหลก (Steel Furniture) ปจจบนผประกอบการไทยไมมศกยภาพในการ
แขงขนทางดานราคาในตลาดเฟอรนเจอรประเภทนแลว ผประกอบการจนเปนเจาตลาด สามารถ
ผลตสนคาดวยตนทนทต ากวามาก
2. เฟอรนเจอรทท าจากไม (Wooden Furniture) ปจจบนมผสงออกหลกมากกวา 10 ราย โดย
สามารถจ าแนกสนคาออกเปน 3 ประเภทยอย ไดแก
2.1. เฟอรนเจอรไมส าหรบใชภายนอกอาคาร (Outdoor)ซงมผสงออกรายใหญ คอ บรษทด
สวสด
2.2. เฟอรนเจอรไมยางพารา ทผสงออกรายใหญ คอ บรษท East Coast และ
2.3. เฟอรนเจอรไมอดพารตเคล (Particle) หรอแบบ Knock-down ทผสงออกรายใหญ คอ
บรษท Index, บรษท SB, บรษท In-Home และบรษท Eastern เปนตน
ทง 3 ประเภทยอยผประกอบการไทยไมสามารถสผประกอบการจนในดานราคาได แตมนวตกรรม
และฝมอชางทดกวา (Innovation และ Craftsmanship) ท าใหสรางมลคาเพม สรางตราสนคา
(Brand)ไดและสงออกไปตลาดโลกได
โดยสาเหตทเฟอรนเจอรไมจากประเทศไทยมราคาสงกวาคแขงจากประเทศจน เนองจากเหตผลดาน
ตนทนคาไมทจะน ามาใชท าเฟอรนเจอรทมราคาสง ซงสามารถอธบายไดดวย 2 เหตผลหลก ประการ
แรก กลมผคาไมสงออกของไทยเองไดสงออกไมไปประเทศจนเปนจ านวนมาก ท าใหผประกอบการ
ไทยขาดแคลนวตถดบ เนองจากผคาไมไทยไมยอมขายวตถดบให ทเปนเชนนเนองจากผประกอบการ
เฟอรนเจอรจนมอปสงคทตอเนอง ท าใหสามารถก าหนดปรมาณการขายไดแนนอน ในขณะท
ผประกอบการเฟอรนเจอรของไทยมอปสงคทไมตอเนอง ประกอบกบการทโรงงานผลตไมมตนทน
คงททสง ผคาไมจงมกตองการลกคาทสามารถเซนสญญาผกพนการซอขายลวงหนาทมปรมาณมาก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-46
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
และมระยะเวลานานมากกวาลกคาทไมมสญญาผกพน เมอปรมาณไมในประเทศลดลง ราคาไมทเปน
วตถดบส าคญของการท าเฟอรนเจอรสงขน ตนทนการท าเฟอรนเจอรจงสงขนตามล าดบ
ประการทสอง ผคาไมมการรวมกลมเพอก าหนดตลาดในลกษณะ Cartel โดยมผขายรายใหญไมกราย
รวมกนก าหนดราคา และปรมาณทจะสงขาย ท าใหราคาไมทขายภายในประเทศสงกวาภายนอก
ประเทศ ลาสดบรษทเหลานไดมการประกาศขนราคาไม สงผลใหตนทนของเฟอรนเจอรทท าดวยไม
ภายในประเทศสงขนอกราวรอยละ 5
อยางไรกด แมจะมการสงออกไมไปตางประเทศเปนจ านวนมาก อปทานของไมกยงมเพยงพอตอ
ความตองการของผผลตเฟอรนเจอรภายในประเทศ หากจะมการน าเขาบาง กน าเขาจากนวซแลนด
ปญหาอกประการทพบในการสงออกเฟอรนเจอร คอ มาตรการทางการคาทมใชภาษ (NTMs) เชน
ในกรณของประเทศอนโดนเซย ทมเกณฑก าหนดความตองการเฟอรนเจอรของคนในประเทศ
(Furniture Need) โดยใชราคาขายเปนตวชวด ถาราคาสงออกของผประกอบการไทยต ากวาเกณฑ
ราคาน กสามารถใชสทธประโยชนทางภาษจาก AFTA ได แตถาเกนเกณฑราคาน ประเทศอนโดนเซย
จะถอวาเปนเฟอรนเจอรฟมเฟอย (Luxury Furniture) และคดภาษเพมเตมอกในอตรารอยละ 25 ท
เรยกวา Luxury Tax อยางไรกด การก าหนดเกณฑราคาน ผประกอบการพจารณาวาไมไดตงอยบน
พนฐานของความเปนจรง เชน โซฟา เกณฑราคาถกตงอยท 120 ดอลลารสหรฐ หรอประมาณ
3,600 บาท ซงเปนไปไมไดในแงตนทนการผลตท งของผประกอบการไทยและผประกอบการ
อนโดนเซย หรอในกรณไมอดพารตเคล ทมเกณฑราคาคงทมานานแลว ไมมการปรบตามตนทนหรอ
ระดบเงนเฟอทเพมขน
นอกจากน ในอนาคตผประกอบการไทย อาจประสบปญหาจากนโยบายคาแรงขนต าของรฐบาล ทท า
ใหตนทนปรบตวสงขน ทงจากแรงงานทไดประโยชนจากคาแรงขนต าโดยตรง และการทบรษทตางๆ
ตองมการปรบฐานเงนเดอนของแรงงานระดบอนใหเกดความเหมาะสม อนจะมผลตอความสามารถ
ในการแขงขนของสนคาจากไทย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-47
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
องคประกอบภายนอกอนๆ เชน สภาวะเศรษฐกจของประเทศเพอนบานและการเปดประเทศของ
พมา อาจท าใหมการเคลอนยายแรงงานกลบสประเทศบานเกดและมการเคลอนยายฐานการผลต
เฟอรนเจอร ซงอาจสงผลกระทบตอตนทนการผลตของผประกอบการไทยเชนกน
การน าเขา ประเทศไทยน าเขาเฟอรนเจอรจากประเทศจนเปนหลก โดยทผประกอบการจนสามารถ
เขามาตตลาดไดเปนบางสวนเนองจากราคาถก โดยปญหาหลกทพบจากการน าเขาเฟอรนเจอรจาก
ประเทศจน คอ ประเดนดานคณภาพทไมไดมาตรฐาน หรอ มาตรฐานไมคงท ซงมหลายสาเหตดงน
(!) ผประกอบการจนมจ านวนมาก แตละรายผลตสนคาทมคณภาพแตกตางกน (2) ผประกอบการราย
เดยวกน ผลตสนคาทมคณภาพไมคงทในแตละชวงเวลา (3) ผน าเขาน าเขาสนคาจากแหลงผลตทไมได
มาตรฐาน และไมไดตรวจสอบคณภาพอยางถถวน
ผประกอบการชาวไทยบางราย มความจ าเปนตองน าเขาเฟอรนเจอร และชนสวนจากจน กตองลงทน
ไปตงบรษททประเทศจน เพอใหสามารถควบคมคณภาพสนคาได โดยเหตผลทท าใหตองไปลงทนใน
ตางประเทศกเพราะตองการลดตนทนการผลต ในขณะเดยวกนกยงตองการควบคมคณภาพและใช
ตราสนคาของตนเปนตวรบประกนมาตรฐาน
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
1. รฐบาลควรตรวจสอบราคาของไมทใชท าเฟอรนเจอรทขายภายในประเทศ และตรวจสอบวาม
การรวมกลมกนเพอก าหนดตลาดจรงหรอไม อยางไร
2. รฐบาลควรศกษากฎหมายของประเทศคคา โดยเฉพาะอยางยงประเทศอนโดนเซยทมการคด
Luxury tax วาภาษทเพมขนมานน ไดคดกบผประกอบการภายในประเทศตนเองดวยหรอไม
หรอวาใชภาษนเปนมาตรการในการเลอกปฏบต และถาเปนอยางหลง รฐบาลควรรองขอให
ประเทศอนโดนเซยอธบายเหตผล และยกเลกมาตรการดงกลาว
3. รฐบาลควรมการก าหนดมาตรฐานสนคา และมการตรวจสอบคณภาพของเฟอรนเจอรทน าเขา
โดยเฉพาะสนคาจากประเทศจน และอาจตองมการเจรจาใหมมาตรการบงคบคณภาพ
(Standard and Conformity) โดยอาจใชมาตรฐานของยโรปซงผผลตจนมความสามารถผลต
สนคาใหไดมาตรฐานระดบนน เมอสงออกไปยโรป แตกลบลดคณภาพลงเมอสงออกมาประเทศ
ไทย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-48
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ในทางตรงกนขามมาตรฐานสนคาจะท าใหผประกอบการไทยตองพฒนาฝมอตนเองใหดขน เพยง
พอทจะเพมระดบคณภาพได โดยเฉพาะผประกอบการรายยอย ซงกมศกยภาพและมความสามารถใน
การศกษาและพฒนาฝมอได การจดตงมาตรฐานเฟอรนเจอรน าเขาจะท าใหผประกอบการจนเจาะ
ตลาดภายในประเทศไดยากขน เพราะการเพมระดบคณภาพเปนการเพมตนทนใหกบผประกอบการ
จน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-49
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.7 เหลก เหลกกลา และผลตภณฑ
การเปดเสรการคาในกลมอตสาหกรรมเหลกเปนการเปดเสรในบางสวนโดยแบงกลมสนคาเปน 2 กลม
ไดแก 1) รายการสนคาใน Exclusion List ทไทยไมสามารถสกบประเทศคเจรจาไดเลย 2) รายการ
สนคาออนไหว (Sensitive List) ทพอจะสกบประเทศคเจรจาไดแตตองการระยะเวลาในการพฒนา
ตนเอง โดยการเจรจาในกรอบแรกเรมตนในป 2546-2547 และเรมตนในการใชอยางจรงจงในป
2554-2555 ซงในปจจบนอตสาหกรรมตางๆ ไดพฒนาในทศทางทแตกตางกนไป แตอตสาหกรรม
เหลกยงคงพฒนาไปไดนอยมาก โดยอตสาหกรรมเหลกสวนใหญยงมการพฒนาในระดบคงทเทาเดม
กระบวนการผลตและขนตอนในการผลตยงคงเหมอนเดมทกอยาง ซง ถาไมมการแกไขทปญหา
เบองตนของอตสาหกรรมเหลก อนไดแก การขาดอตสาหกรรมตนน า นนคอไมมโรงงานถลงแรเหลก
ภายในประเทศ ซงเปนเหตผลทท าใหสถานะของอตสาหกรรมเหลกนนคงท ไมมการเปลยนแปลงเชน
ในปจจบน สวนดานเทคโนโลยนน การผลตของอตสาหกรรมเหลกทวโลกมเทคโนโลยทเปลยนแปลง
อยางตอเนอง แตอตสาหกรรมภายในประเทศไทยไมสามารถเปลยนแปลงตามได เนองจากขาดเหลก
ตนน าจากอตสาหกรรมตนน าทท าใหเกดการผลตสนคาไดในทกระดบ แมกระทงสนคาเหลกในระดบ
High Quality กตาม
ผประกอบการในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลายงพจารณาวา รายการสนคาตามรายการ
Exclusion List และ Sensitive List นนยงคงตองเกบไวเชนเดมไมสามารถท าการเปดเสรใหสนคาม
ภาษเปนรอยละ 0 ไดในในทนทและไมตองการใหมการเรงลดภาษใหเหลอรอยละ 0 ไดเรวขนใน
รายการ Sensitive List แมแตรายการสนคาทก าลงจะจดเกบอตราภาษศลกากรทระดบรอยละ 0 ท
ก าลงจะเกดขน ในรายการสนคาออนไหวบางรายการกยงคงประสบปญหา เพราะผผลต
ภายในประเทศจ านวนหนงไมสามารถแขงขนกบสนคาน าเขาไดหากมการลดภาษน าเขาลงเปนรอยละ
0
ปญหาส าคญอกประการของกลมอตสาหกรรมเหลกกคอปญหาในเรองของกฎวาดวยแหลงก าเนด
สนคาทประเทศไทยไดรบความกดดนจาก 3 ประเทศอาเซยน ไดแก มาเลเซย อนโดนเซยและ
เวยดนามทมอตสาหกรรมเหลกตนน าภายในประเทศทงสน ทรวมมอกนในการก าหนดกฎวาดวย
แหลงก าเนดสนคาทรอยละ 40 เนองจากภาษในภมภาคอาเซยนในปจจบนเทากบรอยละ 0 แลว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-50
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ดงนนทง 3 ประเทศจงพยายามกดกนประเทศไทยทไมมอตสาหกรรมเหลกตนน าดวยการก าหนดกฎ
วาดวยแหลงก าเนดสนคาทประเทศไทยไมสามารถท าใหถงรอยละ 40 ได เนองมาจากรากฐานของ
อตสาหกรรมเหลกของไทยแตกตางจาก 3 ประเทศขางตนทสามารถผลตสนคาไดเองตงแตเหลกตน
น า ท าใหสนคาของประเทศเหลานนม RVC ทรอยละ 40 ไดและสนคาเหลานนสามารถน าเขามาใน
ประเทศไทยโดยภาษเปนรอยละ 0 ได ตางจากสนคาของไทยทไมสามารถสงออกไปยงภมภาค
อาเซยนดวย RVC ทรอยละ 40 จงมความจ าเปนอยางมากทจะตองเปลยนแปลงเงอนไขของ ROO
RVC PSR ไปเปน CTH เพอความอยรอดของอตสาหกรรมเหลกของไทย ผประกอบการหลายราย
พจารณาวา การเปดเสรของไทยในปจจบนเหมอนเปนการมดมอชกใหอตสาหกรรมยอมรบการเปด
เสรทไดตกลงกนไปแลว โดยทผประกอบการไมเหนดวย
ปญหาของมาตรฐานสนคาจากมาเลเซย (The Standards and Industrial Research Institute of
Malaysia) ทมการก าหนดมาตรฐานคณภาพสนคาน าเขาของตนเองทนยมเรยกวา SIRIM Berhad ก
มการก าหนดมาตรฐานดงกลาวในทกรายการสนคาภายใตรหสHS Code72 และ 73 สวนประเทศ
ไทยมการก าหนดมาตรฐานสนคาในรหส 72 และ 73 เชนกน แตมการก าหนดมาตรฐานในสนคาเพยง
14 รายการเทานน และประเทศอนโดนเซยกไมมการก าหนดมาตรฐานใดๆในสนคาของอตสาหกรรม
เหลก ผประกอบการพจารณาวามาตรฐานสนคาSIRIM ของมาเลเซยในรปแบบทใชอยปจจบนม
วตถประสงคในการใชเพอเปนมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ(NTBs) มากกวาทจะเปน
มาตรฐานเพอสรางความปลอดภยใหแกผบรโภค แมผประกอบการในมาเลเซยซงสวนใหญสามารถ
ผลตตามมาตรฐานสากล (ASTM) แตกไมใชผประกอบการทงหมดทจะสามารถผลตสนคาไดมาตรฐาน
SIRIM สวนการก าหนดมาตรฐานของสนคารวมกนในภมภาคอาเซยนนนยงอยในขนตอนของการ
จดท า ดงนนเพอปองกนสนคาไทยจากมาตรฐานของแตละประเทศทอาจมลกษณะเปน NTBs กรม
เจรจาการคาระหวางประเทศและรฐบาลตองมบทบาทอยางยงในการผลกดนใหอาเซยนม MRA
มาตรฐานสนคา ททกประเทศยอมรบรวมกนเปนมาตรฐานเดยว
ส าหรบระบบของ Import License ทเคยมการบงคบใชในลกษณะ Non-Automatic Licensing ได
ถกยกเลกไปหมดแลวในกรณของมาเลเซย ในกรณของประเทศไทยยงคงมการใชมาตรการ Import
License อย แตกไดปรบปรงใหเปนระบบ Automatic Licensing ไปหมดแลว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-51
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
โดยสรป ความคดเหนของกลมอตสาหกรรมเหลกในสภาอตสาหกรรมแหงประเทศตอความตกลง
การคาเสรในปจจบนเปนดงน
1. รายการสนคาของสนคาในกลมอตสาหกรรมเหลกไมมรายการใดทสามารถเปดเสรเพมเตมจาก
เดมได
2. ปญหาของ ROO TBT และมาตรการทเกยวของกบสงแวดลอม ยงคงเปนอปสรรคตอการสงออก
ของไทย
3. อตสาหกรรมเหลกของประเทศมาเลเซยและเวยดนามตางไดรบการสนบสนนจากรฐบาล ตางจาก
ประเทศไทยทกลมอตสาหกรรมเหลกไมไดรบการสนบสนนจากภาครฐท าใหการลงทนใน
อตสาหกรรมเหลกหลงไหลไปยงประเทศเวยดนามและมาเลเซย ปจจบน ประเทศไทยไมม
นโยบายสาธารณะใดๆทจะสนบสนนอตสาหกรรมเหลก (อตสาหกรรมอนๆและภาคการเกษตร
เชนกน) ซงเตบโตดวยตวของอตสาหกรรมเอง
4. ในอก 5 ปขางหนาเมอประเทศพมาเปดประเทศดวยการสนบสนนของประเทศมหาอ านาจทง จน
ญปนและสหรฐอเมรกาแลว แรงงานพมาทอยในประเทศไทยกวา 1 ลานคนอาจจะหายไป
5. การเปดเสรการคาในปจจบนท าใหราคาสนคามการเปลยนแปลงตลอดเวลา แตตลาด
ภายในประเทศยงคงมการก าหนดราคาอย แมวาราคาวตถดบมการเปลยนแปลงทเพมสงขน ท า
ใหเกดการขาดทน และไมมมาตรการเยยวยาจากภาครฐ เชน เมอราคาตลาดโลกมการปรบตว
แลว มการก าหนดไมใหปรบขนราคา โดยภาครฐไมมการใหเหตผลดงกลาว นอกจากนน การ
ควบคมราคาควรท าการควบคมราคาทงสนคาทผลตภายในประเทศและสนคาน าเขา โดยบงคบ
ใชในลกษณะเดยวกน มาตรฐานเดยวกนกบผประกอบการทกราย แตในปจจบนมการควบคม
เฉพาะผน าเขารายใหญเทานน สวนผน าเขารายเลกไมมการควบคม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-52
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.8 อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส
กรอบความตกลงการคาเสรทมความนาสนใจทสดของกลมสนคาในอตสาหกรรมไฟฟาและ
อเลกทรอนกสนน ตามความเหนของสถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส คอ ประชาคมเศรษฐกจ
อาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) ซ งในปจจบ นมการก าหนดท ง TBT และ
Standard รวมไปถง MRA ของสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกสทมการเปลยนแปลงอกครงภายใตชอ
AHEEERR เพอใหเกด ASEAN Standard โดยสนคาในอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสเปน
อตสาหกรรมแรกทไดรบการผลกดนจากกลมประเทศอน นอกเหนอจากสมาชกอาเซยน (ญปนและ
สาธารณรฐเกาหล) ทตองการสงสนคาจากฐานการผลตภายในประเทศสมาชกอาเซยนเขามาในไทย
และมในจนบางเปนบางสวน ซงขาสงออกสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกสของไทยนนมทง ประเทศ
สมาชกอาเซยน อนเดย และจน (โดยในจนนนเปนการสงออก Part of Hard disk เปนสวนใหญและ
ในปจจบนกมภาษเปนรอยละ 0 แลว)
ความตกลงวาดวยการปรบระบบดานกฎระเบยบและการควบคมบรภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส
ข อ ง อ า เ ซ ย น (Agreement on the ASEAN Harmonized Electrical and Electronic
Equipment Regulatory: Regime AHEEERR) ซงมสาระส าคญ คอ อาเซยนพยายามทจะขจด
อปสรรคทางการคาอนเนองมาจากกฎระเบยบทางเทคนคหรอมาตรฐานบงคบ โดยสนคาทผาน
กระบวนการตรวจสอบรบรอง โดยหนวยตรวจสอบรบรองทขนบญชมาตรฐาน ในประเทศสมาชก
หนงๆ แลว ประเทศสมาชกอนๆ กตองยอมรบวาสนคาหรอบรการนนๆ มมาตรฐานตามทไดรบการ
รบรองดวย
โดย AHEEERR เปนความตกลงดานกฎระเบยบ ส าหรบสนคาในหมวดเครองใชไฟฟาและ
อเลกทรอนกส ซงขอตกลงนมผลบงคบใชแลวส าหรบประเทศสมาชกอาเซยน โดยผลตภณฑไฟฟา
และอเลกทรอนกสทผานกระบวนการตรวจสอบรบรองโดยหนวยตรวจสอบรบรองทมชอในบญชของ
AHEEERR จะมมาตรฐานตามขอก าหนด ท าใหหนวยงานควบคมกฎระเบยบ (Regulatory Body)
ของแตละประเทศสมาชกอาเซยนไมจ าเปนตองท าการตรวจสอบซ าอก โดยในประเทศไทย
Regulatory Body ซงเปนผตรวจสอบคณภาพสนคาคอ ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-53
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
(สมอ.) ซงผผลตสนคา EEE สามารถใชใบรบรองคณภาพจากการตรวจสอบของหองปฏบตการของ
สถาบนไฟฟาฯ ไปยนเพอขอตรา AHEEERR ได
เมอสนคาไดรบการรบรองตาม AHEEERR แลว ผผลตเพอการสงออก ผสงออก และผน าเขาจะไดรบ
ความสะดวกมากขน โดยใชชองทางจากกลไกของการยอมรบรวม (MRA) ในผลการตรวจสอบรบรอง
(Conformity Assessment) และไมตองผานกระบวนการตรวจสอบรบรองซ าอกเมอไปถงปลายทาง
ทสนคานนสงออกไป หรอน าเขามา ซงจะชวยใหประหยดคาใชจายและเวลา ตลอดจนมโอกาสทาง
การคาเพมมากขน
อยางไรกตาม ผทเสยประโยชนจาก AHEEERR กมเชนกน นนคอ ผผลตภายในประเทศทท าไมไดตาม
มาตรฐานสนคาทมการตกลงกนไว กจะถกเบยดออกจากตลาดไป และ AHEEERR กไปเพมภาระ
ใหกบหนวยงานทเปนคนตรวจสอบคณภาพ และถาประเทศใดยงมหองแลบทใชตรวจสอบคณภาพ
สนคาไมเพยงพอ หรอระบบการสมตรวจคณสมบตทไมดพอ ปญหาคอขวด ความลาชาในการไดรบ
การรบรอง กจะท าใหผประกอบการเสยโอกาสทางการแขงขนมากยงขน
ผสงออกสนคาของไทยบางรายรองเรยนวาเมอสงสนคาออกไปยงประเทศอนโดนเซย โดยตองการสง
เขาไปทเกาะชวาเพอกระจายสนคาจากกรงจารกาตา แตทางการอนโดนเซยแจงวาหองปฏบตการท
จารกาตาแออดมากท าใหไมสามารถตรวจสอบคณภาพสนคาไดทนตามเวลาทก าหนด จงขอใหผ
สงออกสงสนคาไปตรวจทหองปฏบตการทอเรยนจายา (Irianjaya หรอเดมเรยกวา ปาปว(Papua))
ซงอยทางตะวนออกสดของหมเกาะอนโดนเซยเกอบจะถงตอนเหนอของประเทศออสเตรเลย แม
ระบบการตรวจสอบจะเปนไปตามาตรฐานสากล แตดวยสภาพภมประเทศและระยะทาง รวมทง
ระบบการคมนาคมขนสง ผประกอบการพบวาตนทนการขนสงสนคาจากกรงเทพไปจารกาตาต ากวา
ตนทนคาขนสงจากจารกาตาไปอเรยนจายา และระยะเวลาเดนทางกใชเวลาหลายวน ท าใหตนทน
ของการตรวจสอบมาตรฐานสนคาสงจนไมสามารถขายสนคาได ลกษณะเชนนเรยกไดวามการใช
มาตรการกดกนทางการคาทมใชมาตรการทางภาษเกดขน
จนถอเปนคแขงและเปนอปสรรคใหญในกลมอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส เนองจากมผผลต
เปนจ านวนมาก ผลตใน Scale ขนาดใหญ จนกยงคงมยอดขายเพมขนทกปขอไดเปรยบของจน คอ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-54
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
จนมการพฒนาอตสาหกรรมและระบบสาธารณปโภคภายในประเทศอยางรวดเรว รฐบาลจนใหการ
สนบสนนอตสาหกรรมด มตนทนการผลตถก ถงแมคาแรงในจนจะปรบตวสงขนมากแลว คาตอบแทน
แรงงานกยงนบวาถกเมอเปรยบเทยบกบประสทธภาพ และคาตอบแทนแรงงานจนเพมขนโดยเฉลย
รอยละสบตอป ตางจากไทยซงเพมขนครงเดยวถงรอยละ 40 ซงจะสงผลกระทบรนแรงกบ SMEs
ไทย
อยางไรกตาม จนยงถอเปนผผลตรายใหมในอตสาหกรรมระดบโลก ยงคงตองการเวลาในการสราง
ความนาเชอถอในอกระยะหนง โดยเฉพาะในสนคาบางรายการเชน เครองท าความเยนซงเปนสนคาท
ตองการความทนทานเปนหลก ดงนนผผลตไทยยงมขอไดเปรยบจากการอยในอตสาหกรรมมานาน
กวา มความช านาญในการผลตสนคาทไดคณภาพมาตรฐานมากกวา และม niche market ซงจนยง
ไมมความพรอมเทาไทย แตถงอยางไรการเจรจาขอตกลงการคาเสรระหวางไทยกบจนควรม
Sensitive List คงไวกอนเพอปองกนการเขามา Dump ตลาด
มาเลเซยกถอเปนอกหนงคแขง และคคาทส าคญของไทยในแถบอาเซยน ไทยเปนผผลตสนคาทได
คณภาพมาตรฐานเปนอนดบตนๆ แตสนคาไทยยงถกมองวาคณภาพลาหลงสนคามาเลเซยอย ทงน
สาเหตไมไดมาจากคณภาพหรอทกษะของแรงงานมาเลเซย แตปจจยส าคญคอการบรหารจดการของ
รฐบาลมาเลเซย
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ส าหรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การลงทนในตางประเทศนาจะเปนจดทนาสนใจมากทสด
ประเทศในอาเซยนทผประกอบการเหนวานาเขาไปลงทน ไดแก เวยดนาม และพมา เนองจาก
ลกษณะของคนสองชาตน เปนคนขยน ในพมาหากโปรเจคทวายส าเรจจะเปนปจจยสงเสรม
อตสาหกรรมทส าคญ นอกจากนทงสองประเทศมตลาดเพอรองรบการผลตขนาดใหญ ดงนนการ
เรยนรรวมทงการบงคบใชใหขอตกลงทเกยวของกบการสงเสรมและคมครองการลงทนของอาเซยน
การผอนคลายขอบงคบเรองการเคลอนยายเงน และมาตรการดานภาษเงนไดทมความซ าซอนจงเปน
ประเดนทมความส าคญมากทสด
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-55
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากประเดนเรองการลงทนแลว ผประกอบการกเรยกรองใหหนวยงานภาครฐเขามามบทบาทใน
การบงคบใชกฎขอบงคบและขอตกลงในประเดนตอไปน
1. Standard and Conformance ใหมการบงคบใชอยางจรงจงและเปนทยอมรบ
2. มาตรการอ านวยความสะดวกทางการคาอนๆ ไดแก ASEAN Single Windows การทบทวนกฎวา
ดวยถนก าเนดสนคา และการบงคบใชระบบSelf Certification
3. มแนวทางการด าเนนการอยางจรงจงในการลด และยกเลกมาตรการทางการคาทมใชมาตรการทาง
ภาษทมความรนแรงจนเปนมาตรการกดกนทางการคา
ประเดนซงผประกอบการในเกอบจะทกอตสาหกรรมมความเหนรวมกนคอ นโยบายคาแรง 300 บาท
อาจสงผลใหแรงงานยายกลบภมล าเนา เนองจากอตราคาแรงเทาเทยมกนทวประเทศแตคาครองชพ
ตางกน โดยปกตแลวการปรบคาแรงควรเปนไปทละนอยเชนปรบขนรอยละสบตอป
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-56
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.9 อตสาหกรรมสงทอ
ภาพรวมอตสาหกรรมสงทอ
อตสาหกรรมสงทอประกอบดวยอตสาหกรรมตนน าคอ อตสาหกรรมเสนใย แบงออกเปน เสนใย
ธรรมชาต (ฝาย) และ เสนใยสงเคราะห อตสาหกรรมปนดาย ทอผา ฟอกยอม และแตงส าเรจ
วตถดบน าเขาคอ เสนใยฝายซงไมมในประเทศไทย สวนเสนใยสงเคราะห เชน เสนใยโพลเอสเตอร
สามารถผลตไดในประเทศและมการผลตเกนความตองการรวมถงมการสงออก ไทยน าเขาเสนใยฝาย
เกอบรอยเปอรเซนตจากสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย แอฟรกา ซงภาษการน าเขาเปนรอยละศนย
ทงหมด ดงนนราคาจะเปลยนแปลงไปตามอปสงค อปทาน และสวนหนงมความผนผวนจากระบบ
การซอขายลวงหนา (Future)
กระบวนการผลตของสงทอไมคอยมการเปลยนแปลงทางเทคนค ตางจากเครองจกร เชน เครองปน
ดาย ซงจะมการเปลยนเทคโนโลยเครองจกร ซงไทยยงไมมความสามารถในการผลตเครองจกรเหลาน
ไทยน าเขาเครองจกรจาก ยโรป ญปน อนเดย(จ านวนนอย)ปจจบนแมจนและอนเดยจะมการผลต
เครองจกรมากขน แตคานยมในการใชเครองจกรจากประเทศเหลานยงมไมมากสวนหนงเนองจาก
ผประกอบการทเคยทดลองใชเครองจกรจากประเทศจนมประสบการณทไมดในเรองการซอมบ ารงซง
ตองมคาใชจายสง หาอะไหลยาก และตองมการซอมบ ารงคอนขางถมากกวาการใชเครองจกรจาก
ประเทศญปน
การสงออก
การสงออกของกลมสงทอแบงสนคาออกเปนสามกลม ไดแก เสนดาย ผาผน และ Home Textiles
(เชน ผามาน ผาปทนอน ปลอกหมอน เปนตน)ตลาดหลกคอ อาเซยน
สมยกอนตลาดผาผนอยทสหรฐอเมรกาและยโรป แตปจจบนทงสองกลมนยายฐานการผลตมาแถบ
ประเทศทมคาแรงต าในเอเชย ไดแก บงกลาเทศ ศรลงกา เวยดนาม อนโดนเซย เปนตน โดยทางกลม
สงทอไทยจะเปนผสงออกวตถดบผาผนใหลกคากลมนสงไปตดเยบในฐานการผลตของตนในอาเซยน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-57
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ถงกระนนไทยยงมการสงออกสนคาบางชนด เชน กลม Home Textiles ไปยงประเทศทเปนฐานการ
ผลตเชน ประเทศเวยดนามเปนจ านวนมาก สวนหนงมาจากคณลกษณะของสนคาไทยซงมความ
แตกตางทางดานคณภาพและการออกแบบ
การจายคาชดเชยการสงออกของภาครฐ
ปญหาทพบในปจจบนคอ ตงแตเดอนมกราคม 2555 ทางกรมศลกากรยงไมคนเงนภาษชดเชยการ
สงออกให โดยอางวายงไมมประกาศฉบบใหม เมอหาปกอนเคยมการถกเถยงใหยกเลกนโยบายการ
ชดเชยภาษการสงออกของภาครฐ โดยถกมองวาเปนการ Subsidized อตสาหกรรมภายในซงขดกบ
หลกการของ WTO แตในทางปฏบตเงนตวนไมใชการใหเปลาแตเปนภาษแฝงทบวกรวมอยในการ
น าเขาวตถดบ เพยงแตหลกการค านวนคาชดเชยเดมอาจจะมากกวาเงนทผสงออกเสยไปเนองจากผ
สงออกเสยอตราภาษวตถดบ แตอตราเงนชดเชยถกค านวณจากมลคาสนคาส าเรจทท าการสงออก
ทายทสดจงมการปรบลดอตราการชดเชยลง เนองจากการน าเขาวตถดบ (ยกเวนกลมเครองจกร)
พวกเสนดายฝายแทบจะไมมภาระภาษแลว
การสรางมลคาเพมระหวางอตสาหกรรมสงทอและอตสาหกรรมเครองนงหม
สนคากลมสงทอมการสรางมลคาเพมมากกวากลมเครองนงหม (Garment) เนองจากสงทอเรมตงแต
กระบวนการปนดาย ยอมผา ทอผา ในขณะทกลมเครองนงหมจะถกแบงการผลตออกเปนสอง
ลกษณะ คอ การผลตตามค าสงซอ (ไทยไดเพยงคาแรง) และการผล ตทใชกระบวนการผลตและ
วตถดบภายในประเทศทงหมด เชน แถบส าเพง ประตน า โบเบ
การใชสทธประโยชนทางการคาเสร
กลมสงทอแทบไมมการใชสทธประโยชนทางการคาเสรเนองจากการคาขายสวนใหญอยภายใน
อาเซยนและภาระภาษแทบจะเปนศนยทงหมดอยแลว ท าใหไทยไมเกดการไดเปรยบ แตอาจจะได
ประโยชนจากกลมประเทศทไมมการท าขอตกลงดวยบางประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-58
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
คแขงขน
คแขงส าคญของไทยในอาเซยน ไดแก อนโดนเซย ซงมอตสาหกรรมปนดายเหมอนไทยและมความ
ไดเปรยบในแงการผลตจากการมคาแรงถก แตไทยยงมความไดเปรยบในแงของคณภาพ ถงอยางไรทง
ประเทศจนและอนโดนเซยกมศกยภาพในการผลตสนคาคณภาพหลากหลายระดบ ประเทศไทย
สามารถยกระดบการผลตใหสงขนจากการน าเทคโนโลยมาใช เชน เทคโนโลยนาโน แตปจจบนความ
ตองการสนคากลมนยงมไมมากประกอบกบตองใชขนาดการผลตทใหญพอสมควร ดานอตสาหกรรม
ทอผามอยหลากหลายประเภทกระจายตวอยในอาเซยน
ปญหาการวจยและพฒนา
ไทยยงไมมศกยภาพทางดานการวจยและพฒนามากพอ สวนหนงเนองจากการลงทนดานการวจย
ตลอดจนการน าไปปฏบตมตนทนสงผทท าไดสวนใหญจงเปนผประกอบการขนาดใหญทมบรษทใน
เครอจ านวนมาก ปจจบนไทยมการน าเขาเทคโนโลย (Know How) จากตางประเทศบาง เชน
Recycle Poly Ester ซงเปนการน าเสนใยโพลเอสเตอรเกากลบมาท าใหม
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
อตสาหกรรมสงทอของไทยมศกยภาพและมความแขงแกรง และตองการใหภาษทางการคาเปนรอย
ละศนยทงหมด เพอการแขงขนทยตธรรม
โดยเฉพาะอยางยงอยากใหเรงเจรจาใหอนเดยลดก าแพงภาษลงโดยเรว เนองจากปจจบนสนคาหลาย
รายการยงอยในรายการสนคาออนไหวของประเทศอนเดย รวมถงเจรจาผอนคลายความเขมงวด
ทางดานกฎวาดวยถนก าเนดสนคาของอนเดยในอกทางหนงดวย
ทงนภายในอตสาหกรรมมการเรยกรองกบภาครฐในการเจรจาลดภาษกอนทจะมการเจรจาจดท า
ขอตกลงการคาเสร เนองจากทางอตสาหกรรมมองเหนความคลายคลงกนของอตสาหกรรมในแถบ
อาเซยน และคาดการณความไดเปรยบเสยเปรยบทางการแขงขนไวลวงหนาแลว ดงนนจงยงไมมขอ
เรยกรองโดยเฉพาะ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-59
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.1.2.10 อตสาหกรรมเครองนงหม
ภาพรวมของอตสาหกรรมเครองนงหมไทย
เสอผาทผลตในประเทศไทยท าการสงออกรอยละ 80 อกรอยละ 20 ขายในประเทศ อนาคตคแขงจะ
เพมมากขนโดยเฉพาะจากอาเซยน ดงนนในระยะยาวควรเลกมองการปกปองอตสาหกรรม แตตอง
มองการรกตลาด คอ อตสาหกรรมตองพฒนาตนเอง และมองโอกาสทจะไดรบจากการคาเสรใหมาก
ขน
คแขงขน
ปจจบนกมพชาเปนผสงออกเสอผารายใหญของโลก มลคาการสงออกกวา 9,000 ลานเหรยญสหรฐ
แตครงหนงทท าการสงออกจากกมพชาเปนของบรษทจน ถงอยางไรเสอผาไทยยงมความไดเปรยบ
ดานคณภาพ และแฟชน
แนวทางการปรบตว
การปรบขนคาตอบแทนแรงงานไทยสงผลกระทบตอธรกจโดยตรง อตสาหกรรมสงทอและ
เครองนงหมไทยควรปรบยทธศาสตรดวยการ Relocate สวนการผลตทใชแรงงานเปนหลกออกไปยง
แถบประเทศเพอนบาน บางบรษทมองการตงบรษทแถบชายแดนใหแรงงานตางดาวเดนทางขามมา
ท างาน แตลกษณะดงกลาวไมเหมาะสมในระยะยาว เนองจากเปนการปฏบตในลกษณะสองมาตรฐาน
และอาจถกฟองรองในทสด
ปญหาและอปสรรค
อปสรรคทางการคาทเกดขนไมใชเรองของกฎเกณฑ แตเปนเรองกระบวนการทางธรกจทง
Business management หรอการ Sourcing ของไทยเอง
ปญหาทเกดขนจากผลการเจรจาการคาของไทยคอ ผเจรจากบผ ท าธรกจเปนคนละคนกน ผ
เจรจาไมเขาใจผลกระทบทจะเกดขนอตสาหกรรม
คนไทยมจดออนเรองการไมยอมออกไปลงทนตางประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-60
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
รฐบาลควรใหการสงเสรมและสนบสนนการออกไปลงทนในตางประเทศโดยเฉพาะในประเทศเพอน
บานอาเซยนอาจพจารณาแนวทางของรฐบาลจนเปนตนแบบเนองจากในเขตทอตสาหกรรม
เครองนงหมเปดด าเนนการอยในปจจบนกลายเปนศนยกลางทางธรกจ ท าใหคาจางแพง ตนทนการ
ผลตสง และทางการจนตองการพนทเพอไปสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมประเภทอนๆ รฐบาลจน
จงใหการสนบสนนผผลตทตองการยายฐานการผลตไปยงเขตทยงไมพฒนาดานสาธารณปโภคมากนก
หรอยายไปลงทนในพนททก าหนด เชน ในเขตปกครองตนเองชนชาตจวง (กวางส) ดวยการชวยเหลอ
การจายคาเชาใหผประกอบการ 3 ป ปแรกรฐบาลจายใหรอยละ 100 ปทสองรอยละ 75 และปทสาม
รอยละ 50 หรอถาตองการเปดหนารานในอาคารแสดงสนคารฐบาลจนรวมกบรฐบาลทองถนจะให
ชวงปลอดคาเชายาวนานถง 5 ป
ดงนนเพอรบมอกบตนทนการผลตทสงขนภายในประเทศไทย โดยเฉพาะตนทนคาแรงทสงขนอยาง
มาก อาจตองมการสงเสรมใหนกลงทนไทยไปลงทนในประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะในพมา และ
กมพชา ซงยงมคาแรงทต ากวา และมตนทนคาขนสงไมสงจนเกนไปนก รฐบาลตองเปลยนวธการคด
จากพจารณาเฉพาะมลคาการสงออก ซงบางครงแทบจะไมมปะโยชนเนองจากไทยตองน าเขาวตถดบ
เขามาในราคาทสงมาก จนท าใหมลคาเพมทเกดขนโดยคนไทย ในประเทศไทยในการแปรรปสนคา
น าเขาเหลานนเพอสงออกเหลออยในสดสวนทไมสงนก รฐตองสงเสรมใหไทยสามารถออกไปลงทน
ตางประเทศ แลวผประกอบการชาวไทยไดประโยชนจากการสรางมลคาเพม เนองจากการพฒนา
ผลตภณฑ และการบรหารจดการ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-61
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2 บรการ
3.2.1 การคดเลอกบรการทใชในการศกษา
ผลการคดเลอกภาคบรการทใชในการศกษาสมภาษณมดงตอไปน บรการกอสราง ธรกจโรงแรมและ
รานอาหาร บรการดานสขภาพ (แพทย พยาบาลทนตแพทยและสปา) ธรกจคาปลก บรการ
Professional services (นกบญช วศวกรและสถาปนก) และอตสาหกรรมทองเทยว โดยผวจยเลอก
ศกษาในภาคบรการทมการก าหนดขอตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Arrangements:
MRAs) และภาคบรการทบรรจใน Package 7 และ 8 ทประเทศสมาชกจะท าการเจรจาภายใตกรอบ
AFAS และเปนภาคบรการทประเทศไทยมศกยภาพในตลาดอาเซยนมาเปนเกณฑในการพจารณา
3.2.2 ผลการศกษาในภาคบรการ
3.2.2.1 บรการทองเทยว
สถานการณปจจบนของภาคบรการการทองเทยวในประเทศไทย
สมาคมการทองเทยวภายใตอตสาหกรรมการทองเทยวสามารถจ าแนกไดเปนสองลกษณะใหญใน 2
มต คอ
1. จ าแนกตามลกษณะพนท (Area base) ไดแก สมาคมในรายจงหวดตางๆ เชน สมาคมภเกต
สมาคมเชยงใหม สมาคมทองเทยวเมองสมย สมาคมทองเทยวพทยา ฯลฯ
2. จ าแนกตามลกษณะการท างาน (Functional base) เชน สมาคมโรงแรมไทย สมาคมมคคเทศก
บรษทน าเทยว โดยในกลมของบรษทน าเทยวยงแยกยอยเปนน านกทองเทยวเขามาทองเทยว
ภายในประเทศ ( inbound) และ น านกทองเทยวไทยออกไปทองเทยวในตางประเทศ
(outbound) ฯลฯ
ทงนจะมสมาพนธการทองเทยวแหงประเทศไทยเปนตวกลางเชอมโยงสมาคมเหลานเขาดวยกน ใน
ขณะเดยวกนกยงมสมาคมสาขาอาชพอนๆ เชน สมาคมของผประกอบการธรกจการทองเทยวทางเรอ
สมาคมรถรบจางไมประจ าทาง สมาคมภตตาคารไทย สมาคมสวนสนกฯลฯ ทมความเกยวของก บ
ธรกจทองเทยวอกเปนจ านวนมาก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-62
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แตเดมกลมสมาคมทงสองลกษณะ (Area base และ Functional base) มกจะมความคดเหนไม
ตรงกน เนองจากกลมสมาคมตามลกษณะการท างาน มองการทองเทยวโดยแบงเปนสาขา เชน สาขา
ทพก สาขาน าเทยว สาขาการขนสงและเหนวากลมของตนเองมมลคาการลงทนสงกวา ดงนนจงม
ความส าคญมากกวา โดยการลงทนสงมาจากการสรางโรงแรม ทพก และสงอ านวยความสะดวกอนๆ
แตในสวนกลมตามลกษณะพนทมองวา นกทองเทยวมาเพอซอแหลงทองเทยวในแตละพนทเปน
ส าคญ ดงนนความส าคญจงไมไดอยทโรงแรมทพก หรอรานอาหาร
ทงทในสภาพความเปนจรงแลวทกกลมภายใตอตสาหกรรมการทองเทยวลวนมความสมพนธและม
ความส าคญเทาเทยมกน และมความส าคญมากทงสน เนองจากหากสวนใดสวนหนงเสยหาย เชน
การเกดอาชญากรรมจากมคคเทศก เพยงคนเดยว ผลกระทบจะเกดขนกบทงอตสาหกรรมการ
ทองเทยว แตบางครงความเกยวของกนในดานผลประโยชนหรอก าไรทางธรกจสงผลใหการรวมตวกน
เปนไปไดยาก ยกตวอยางเชน ความไมสามารถรวมตวกนระหวางผประกอบการโรงแรมและบรษทน า
เทยว อาจเกดขนเนองจากขอจ ากดดานงบประมาณของนกทองเทยว โดยหากนกทองเทยวเสย
คาใชจายในรปแบบของคาโรงแรมในสดสวนทสง กจะมงบประมาณเหลอส าหรบใชจายกบบรษทน า
เทยวไดลดลง กรณดงกลาวแตกตางจากกลมสนคาซงแตละอตสาหกรรมเปนอสระตอกน สงผลให
สภาอตสาหกรรมท าการรวมกลมอตสาหกรรมสนคาไดอยางมประสทธภาพแตเหตการณตรงกนขาม
เกดขนกบภาคบรการการทองเทยว ทยงความเกยวพนกนสงกลบท าใหกลมธรกจไมสามารถรวมตว
กนได
ดงนนในป 2544 จงไดมพระราชบญญตก าหนดใหมการจดตงสภาอตสาหกรรมทองเทยวแหง
ประเทศไทยขน โดยสภาฯ มสมาคมการทองเทยวประเภทตางๆ เปนสมาชกโดยไมไดลงถงระดบ
ผประกอบการเปนสมาชก ดงนนสภาจงท าหนาทเพยงดแลในเชงนโยบาย สวนในดานการปฏบต และ
การเชอมโยงนโยบายไปสตวผประกอบการเปนเรองของสมาคม เนองจากสมาคมทองเทยวบาง
สมาคมด าเนนการมาแลวมากกวา 40-50 ปท าใหมความแขงแกรงและดแลสมาชกของตวเองไดเปน
อยางด
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-63
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากนสภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทยยงท าหนาทเปนองคกรตวแทนภาคเอกชนใน
การสรางปฏสมพนธกบภาครฐเชน เปนตวแทนของภาคธรกจการทองเทยวรวมกบภาครฐบาลในการ
เจรจาการคาระหวางประเทศ
เนองจากอตสาหกรรมทองเทยวมกลมผประกอบการทเกยวของจ านวนมาก ปญหาหนงท มกจะ
เกดขนคอ ความไมไดสมดลในการรบฟงความคดเหนระหวางกลมผประกอบการรายเลกและรายใหญ
ในการก าหนดนโยบายในเรองตางๆ ทงๆทสดสวนรอยละ 80 ของธรกจเปน SMEs ยกตวอยาง
สมาคมโรงแรมไทยมสมาชกในสงกดจ านวน 500 โรงจากจ านวนโรงแรมทมการจดทะเบยนอยาง
ถกตองในประเทศไทยกวา6,000 โรงแตเมอสมาคมโรงแรมไทยตองการเสนอขอเรยกรองกมกจะอาง
ตนวาเปนตวแทนกลมโรงแรมทงหมด ทงทในความเปนจรงจ านวนสมาชกคดเปนเพยงสดสวนต ากวา
รอยละ 10 ของโรงแรมทจดทะเบยนทงหมดเทานนซงในสภาพความเปนจรงยงมผประกอบการราย
เลกทไมท าการจดทะเบยนสถานประกอบการของตนเปนโรงแรมอกในราว 5,000 กวาราย เชน
guesthouse อพาตเมนตขนาดเลก บานพกตากอากาศขนาด 5-10 หอง เหลานเปนตนซงกลม
ผประกอบการธรกจเหลานกมการรวมกลมเชนกน โดยมากมกอยในลกษณะของชมรม เชน ชมรม
ตรอกขาวสารเปนตนท าใหในบางครงขอเรยกรองของบางสมาคมไมไดเปนขอเรยกรองอยางแทจรง
ของผประกอบการทงหมดอกตวอยางหนงคอสมาคมบรษทน าเทยวเคยเสนอการคดเลอกสมาชก
สมาคมโดยการใหบรษททตองการเขาเปนสมาชกและไดรบการรบรองตองมการวางเงนค าประกน
โดยก าหนดวางเงนค าประกนในอตราทสงภายใตเหตผลวามาตรการดงกลาวจะชวยลดปญหาการ
หลอกลวงนกทองเทยว แตแทจรงแลวมาตรการดงกลาวกลบเปนการขดขวางการเขามาของ
ผประกอบการรายเลกทไมไดจดทะเบยน ทงทในความเปนจรงการมเงนมาวางค าประกนกบความ
ซอสตยในการบรการลกคาเปนคนละประเดนทไมเกยวของกน และยงไมกอใหเกดการกระจายรายได
ในอตสาหกรรมอกดวย
การเขามาลงทนของตางชาต
ความคดเหนตอกรณโรงแรมตางชาตเขามาเปดใหบรการในไทย ในปจจบนนกลงทนตางชาตสามารถ
ถอหนไดสงสดรอยละ 49แตในทางปฏบตโรงแรมทมชอเปนโรงแรมในเครอตางชาต หรอโรงแรมใน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-64
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เครอทมเครอขายทวโลก มกจะมเจาของ และผถอหนสวนใหญเปนคนไทย แลวจางเครอโรงแรม
ตางชาตเขามาท าหนาทบรหารจดการมากกวา
ทงนผบรหารระดบสงในอตสาหกรรมโรงแรมทประสบความส าเรจอนดบตนๆในไทยมกจะเปน
ชาวตางชาต เนองจากธรรมชาตของคนไทยไมมความเดดขาดในการปกครอง มกจะยอม
ประนประนอมกบความไมม วนยของพนกงาน ท าใหไมสามารถควบคมการท างานใหสามารถ
ใหบรการในระดบทดเลศกบลกคาได ดวยความทยอมประนประนอมสงนเอง ท าใหโรงแรมทเปนเครอ
ระดบโลกสวนใหญ มกจะมคนไทยเปนเจาของ ใชระบบบรหารจดการแบบสหรฐอเมรกาซงม
เทคโนโลยในดาน Hotel Management แตมเจาหนาทบรหารเปนชาวยโรปทมความมวนยสง
ทศนคตของผประกอบการภาคบรการการทองเทยวตอการเปดเสรการคา
เมอกลาวถงการเปดเสรภาคบรการ ผประกอบการไทยสวนใหญมกจะกลวการเขามาของ
ผประกอบการตางชาต โดยกลมบรษทน าเทยวมกจะกลวการเขามาของบรษทน าเทยวจาก เกาหล
รสเซย ยโรป ในขณะทกลมโรงแรมกกงวลกบการเขามาลงทนของเครอโรงแรมตางชาตขนาดใหญ
เชนกน ทงนในสวนของกลมโรงแรมมการเสนอการสรางขอกดกนทางการคาในลกษณะของการ
ก าหนดใหโรงแรมตางชาตทจะเขามาลงทนไดตองมการลงทนในมลคาไมต ากวา 10 ลานบาท ซง
อาจจะมขอขดแยงกบการกฎเกณฑในการเปดเสรการคาบรการในลกษณะของมาตรการกดกนทาง
การคาทมใชมาตรการทางภาษ (Non Tariff Barriers: NTBs)
แตหากวเคราะหในภาพกวางของทงอตสาหกรรมแลวการเปดเสรจะกอใหเกดประโยชน เนองจาก
นกทองเทยวทมาจากนอกกลมอาเซยนมกจะไมทองเทยวโดยมจดหมายเพยงประเทศเดยว แตจะ
เดนทางไปยงประเทศอนๆ ในอาเซยนดวย ดงนนเมอพจารณาประกอบกบท าเลทตงทางภมศาสตร
ประเทศไทยมขอไดเปรยบในลกษณะของการเปนประตสอาเซยน(Hub/ Gateway)ดงนนการเปดเสร
การคาบรการการทองเทยวภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจงถอเปนโอกาสทดส าหรบ
ผประกอบการไทยในการสรางเครอขาย แตทงนประเทศไทยจ าเปนตองมการวางแผนในการผลกดน
ใหอตสาหกรรมทองเทยวในประเทศมความแขงแกรงขนเสยกอน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-65
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การออกสตลาดอาเซยนภายใตประชาคมอาเซยน
การออกสตลาดตางประเทศตองพจารณาแยกกลม หากเปนประเทศเพอนบานในแถบอาเซยนถอเปน
โอกาสของผประกอบการทองเทยวไทยทงขนาดใหญ และทงผประกอบการSMEs ชาวไทยทจะเขาไป
ลงทน เชน สรางโรงแรม สรางทพก และโครงสรางพนฐานทางการทองเทยวตางๆ ในกลมประเทศ
เพอนบาน โดยเฉพาะในกลม CLMV ทงน SMEs ไทยมศกยภาพอยแลวเพยงแตขาดความรเรอง
กฎหมายของประเทศทจะไปลงทน
แตส าหรบประเทศทพฒนาแลวและมระยะทางไกลจากไทยท เปน Dialogue Partners ภายใต
ขอตกลงทางการคาในกรอบ ASEAN Plus One อาท ญปน เกาหล ออสเตรเลย นวซแลนด ถอเปน
ชองทางทางธรกจส าหรบกลมผประกอบการการทองเทยวขนาดใหญเทานนโดยลกษณะของการ
ออกไปลงทนจะเปนธรกจประเภทรานอาหาร สปา บรษทน าเทยว เปนตน
บรษทของไทยทมการเตบโตดทสดและมศกยภาพในการออกตางประเทศ คอ เซนทรล แตแทจรง
แลว SMEs ไทยสวนใหญลวนมศกยภาพ ประกอบกบประเทศในแถบอาเซยนใหการยอมรบประเทศ
ไทย ประเทศทไทยมโอกาสเขาไปรกได ไดแก ลาว พมา แตในกรณของกมพชานน ในขณะน
เวยดนามและสงคโปรเขาไปลงทนเกอบเตมพนทแลว ทงนรฐบาลไทยควรมหนวยงานหลกทมหนาท
รบผดชอบโดยเฉพาะในการท าการศกษาโอกาสทางธรกจในประเทศเหลาน รวมทงท าหนาทเผยแพร
ใหความรกบผประกอบการในการออกไปท าธรกจในตางประเทศ และตองมการคมครองกลม
ผประกอบการทออกไปด าเนนธรกจดวย
โดยผประกอบการในอตสาหกรรมทองเทยวหลายรายพจารณาวาโครงสรางปจจบนของกระทรวง
ทองเทยวและกฬาไมเออใหกระทรวงสามารถปฏบตหนาทในเชงรกในลกษณะนไดมากนก แตควรม
การจดตงองคกรในลกษณะเดยวกบโครงการเฉพาะกจทมหนาทเฉพาะ เชน โครงการEastern
Seaboard ตองมแผนบรณการใหงานของหลายๆ หนวยงานทเกยวของกนสามารถเชอมโยงกนได
อยางสนท และมตองมส านกเลขาธการ(Secretariat)ทมคณภาพ มความเขมแขง เนองจากการ
ทองเทยวเปนภาคธรกจ เปนภาคการผลตมขนาดความรบผดชอบใหญกวาขอบเขตการปฏบตหนาท
ของกระทรวงหลกเพยงกระทรวงเดยวโดยโครงสรางขององคกรนอาจมลกษณะทคลายกนกบการควบ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-66
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
รวมส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (NESDB) ผสมผสานกบ
ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน(BOI)เขาดวยกน
ปจจบนกระทรวงทองเทยวฯ มกจะใหความส าคญกบการท าหนาทเปนผคมกฎ(Regulator)และ
ท างานวชาการโดยมการตงสถาบนพฒนาบคคลากรทางดานทองเทยว ในความเปนจรงการจดตง
สถาบนนของกระทรวงกอใหเกดความซ าซอนขนในระบบ เนองจากรฐบาลมกระทรวงศกษาธการท า
หนาทผลตบคคลากรในชวงกอนวยท างาน และมกระทรวงแรงงานท าหนาทพฒนาบคลากรทอยใน
ตลาดแรงงานอยแลว ดงนนแนวทางทควรจะเปนคอใหทงสองหนวยงานนท าหนาทพฒนาทรพยากร
บคคลใหเชยวชาญ อยาใหหนวยงานอนๆ เขามาท างานในลกษณะทซ าซอนกน แตหนวยงานอนๆ
ควรแสดงความตองการวาอยากไดบคคลากรลกษณะใด รวมทงเขาไปจดการปรบปรงหลกสตรการ
เรยนการสอน และการฝกอบรมรวมกบสถาบนการศกษาและรวมกบ 2 กระทรวงหลกน
ASEAN Mutual Recognition Arrangement (MRA)on Tourism Professional
เนองจากประเทศสมาชกอาเซยนตางกไมมความพรอมดวยตนเองในการเรมตนจดท ามาตรฐาน
วชาชพดานการทองเทยวในลกษณะของขอตกลงยอมรบรวม ท าใหประเทศออสเตรเลยเสนอตวเขา
มาเปนผด าเนนการจดท า รวมทงท าการเดนสายเพอโนมนาวประเทศสมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ
ยอมรบ MRA ฉบบน (นอกจากการทองเทยวแลว ยงม MRA อก 4 ฉบบทด าเนนการในลกษณะน)
สดทาย MRA ทเกดขนจงเปนการก าหนดแนวทางมาจากภายนอกประเทศสมาชกอาเซยนเอง ท าใหม
หลายฝายเกดความกงวลในเรองของการครอบง าทางความคดจากประเทศออสเตรเลย ตวอยางของ
MRA ดานการทองเทยวทมการก าหนด 32 ต าแหนงงานทเกยวของกบการทองเทยว เชน พนกงาน
น าเทยว หวหนาพอครว แมครวเปนตนซงมาตรฐานเหลานกลบสอดคลองกบแนวทางการปฏบต
ภายในประเทศออสเตรเลยมากกวาแนวทางการปฏบตงานภายในประเทศอาเซยน โดยในปจจบน
MRA ของ Tourism Professional เหลอเพยงประเทศไทยประเทศเดยวทยงไมไดลงนามเนองจาก
อยในขนตอนการผานระบบรฐสภา แมวาในทางไมเปนทางการ ประเทศไทยกไดยอมรบกบ
MRA ฉบบนไปแลว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-67
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ทงน MRA ถอเปนโอกาสส าหรบผประกอบการ แตเปนภยคกคามแกผประกอบวชาชพ กลาวคอ
ผประกอบการหรอเจาของธรกจจะมอ านาจในการตอรองเพมมากขน เชน ในการจางงาน ถา
บคคลากรในประเทศไทยท าไมไดตาม MRA เจาของธรกจกน าเขาผประกอบวชาชพจากตางประเทศ
หรอจากอาเซยนเขามาท างานไดในอนาคต ดวยคาแรงทอาจจะเทากนกบผประกอบวชาชพชาวไทย
ดวยกนเอง ในขณะทผประกอบวชาชพตกเปนฝายเสยเปรยบเนองจากอ านาจการตอรองทลดลง
รวมทงยงตองตองพยายามท าใหตวเองมคณสมบตเทยบเทาหรอมากกวาทก าหนดไวใน MRA ใหได
และตองไมเรยกรองคาจางทสงจนเกนไปจงจะมงานท า
สถานการณนกทองเทยวในปจจบน
นกทองเทยวทเดนทางเขามาทองเทยวในแตละประเทศอาเซยนมความแตกตางกน โดยนกทองเทยว
ทเดนทางเขาไปในประเทศมาเลเซยและสงคโปรสวนใหญ (เกนกวารอยละ 60) จะเปนนกทองเทยว
จากในประเทศอาเซยน ซงตางจากไทยทมโครงสรางนกทองเทยวสวนใหญ (เกนกวารอยละ 60) เดน
ทางเขามาจากประเทศตนทางทอยนอกประชาคมอาเซยน ซงแสดงใหเหนวาประเทศไทยมสถานะ
เปนประตสอาเซยน (Hub/ Gateway)ดงนนจากแนวโนมทเมอมการเปดเสรมากขนโดยเฉพาะตาม
แผนงาน Peop le -to -Peop leConnectiv ity ซ ง เป น 1 ใน 3 แผนงานห ล กภายใต
MasterPlanonASEANConnectivityการทองเทยวในอาเซยนมากกวาหนงประเทศโดยนกทองเทยว
ทงจากในภมภาคอาเซยนและจากนอกภมภาคอาเซยนนาจะเกดขน และไทยนาจะเปนผไดรบ
ประโยชนจากการขยายตวของการทองเทยวในภมภาค เนองจากไทยมศกยภาพทจะเปนศนยกลาง
อาเซยนได แต ณ ปจจบนลกษณะของการเคลอนยายบคคลอยางเสรโดยเฉพาะนกทองเทยว ใน
ภมภาคยงไมเกดขน
สถตนกทองเทยวจากประเทศรสเซยมาไทยจ านวนมาก เพมขนจากปกอนหนารอยละ 60 และการท
นกทองเทยวบางกลมเชนนกทองเทยวรสเซยไมยอมเดนทางไปประเทศอนในอาเซยน ยกเวนประเทศ
ไทยทงนสวนหนงเปนเพราะธรรมชาตของคนไทยทมลกษณะผอนคลาย ประนประนอม ไมเครงครด
ในกฎระเบยบดงนนไทยควรมองโครงสรางทงระบบวาจะท าอยางไรใหธรกจเตบโตอยางมศกยภาพ
รองรบอปสงคจ านวนมากทจะเกดขนในอนาคต
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-68
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แมอตสาหกรรมทองเทยวไทยมการรกในตางประเทศอยพอสมควรไมจ าเปนตองรอใหนกทองเทยว
เดนทางเขามาเอง โดยหลายบรษทน าเทยวเดนทางออกไปลงทนเปดส านกงานในรสเซย จน และ
อนเดย เพออ านวยความสะดวกแกนกทองเทยวทตองการเขามายงประเทศไทย ทงนในตางประเทศ
เราอาจไมไดประโยชนในทกภาคสวนของสายการผลตแตผประกอบการทองเทยวไทยกลบพจารณา
วาไทยอาจจะไมมความจ าเปนทจะตองไปเปดบรษทน าเทยวในตางประเทศเพราะสามารถรวมมอกบ
บรษททองถนในลกษณะของ Local Collaboration ไดโดยความสมพนธอยในลกษณะของการ
แลกเปลยนลกคาระหวางกน เชน นกทองเทยว Outbound ชาวไทยทออกไปตางประเทศกไปใช
บรการบรษทน าเทยวทองถนทบรษทไทยไปท าความรวมมอไวและเมอนกทองเทยวตางชาต
Inbound เขามากมาใชบรการบรษทน าเทยวในประเทศไทย ทมสญญารวมมอกน
ปจจบนนกทองเทยวไทยนยมใชบรการบรษททวรของไทย และออกไปเทยวในลกษณะเปนกรปท
บรษทน าเทยวจดโปรแกรมการทองเทยวใหทกรายการทงอาหาร ทพก และสถานททองเทยว แตใน
อนาคตแนวโนมการทองเทยวดวยรปแบบนอาจมการเปลยนแปลงได ขนอยกบพฤตกรรมของคนรน
ใหมวาจะหนไปนยมบรษททวรของตางชาตในไทย หรออาจเปลยนคานยมเปนการเดนทางไป
ทองเทยวดวยตวเอง ถงอยางไรปจจบนบรษททวรตางชาตทเขามาลงทนในไทยยงมความเสยเปรยบ
ทางดานตนทนซงสงกวาของบรษทไทย
จดออนของอตสาหกรรมทองเทยวไทย
จดออนของอตสาหกรรมทองเทยวไทยทส าคญม 2 ประการคอ 1) ความปลอดภยของนกทองเทยวทง
จากอบตเหต อาชญากรรม และจากความไมซอสตยของผประกอบการทองเทยว และ2) จดออนใน
ระบบของการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) ซงเกยวของกบทงผประกอบการและภาครฐ
เชน ในเรองของคณภาพถนน สายการเดนเรอ เดนรถ สายการบน เสนทางและบรการของระบบ
รถไฟ รวมทงขอมลเบองตนของแหลงทองเทยว และขอมลทวๆ ไป เชน ปายบอกทาง แผนท การ
ตดตอสอสาร เหลานเปนตน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-69
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แนวโนมการทองเทยวในอนาคต
ปจจบนนกทองเทยวตางชาตรอยละ 30-40 ทเขามาในประเทศไทยมลกษณะFIT (Free Individual
Traveler) คอเดนทางเขามาทองเทยวดวยตนเองและรอยละ 60-65 ของกลมนมแนวโนมทจะ
กลบมาเทยวอกครง(Repeater) โดยนกทองเทยวเหลานจะท าการคนหาขอมลผานทางระบบ
Internet และเขามาทองเทยวดวยตวเอง ดงนนระบบการเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility)ท
กลาวถงไปแลวขางตนจงมความส าคญอยางมาก ควรจะอ านวยความสะดวกนกทองเทยวใหมากทสด
เทาทจะท าได
ซงรปแบบการทองเทยวแบบ FIT ทมแนวโนมเพมมากขนนสอดคลองกบบทบาทของบรษทน าเทยว
ขาเขา (Inbound)ทเรมมบทบาทและความส าคญลดลงเรอยๆโดยลดลงในลกษณะของสดสวนเมอ
เปรยบเทยบกบการทองเทยวรปแบบอนๆ แมวาปรมาณจ านวนนกทองเทยวอาจจะไมไดลดนอยลงก
ตามโดยนกทองเทยวทใชบรการบรษทน าเทยวสวนใหญเปนกลมนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยว
ในประเทศไทยเปนครงแรก
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
1. หาก MRA บรการการทองเทยวมผลบงคบใช และเมอมการเปดเสรการเคลอนยายแรงงานฝมอ
อ านาจการตอรองจะตกอยกบนายจาง ในขณะทลกจางชาวไทยจะสญเสยอ านาจการตอรองใน
ทกระดบในทง 32 วชาชพ
2. เนองจากธรกจบรการใน Mode1:Cross Border Consumption ของภาคบรการไมสามารถ
สรางการกดกนได เนองจากระบบโทรคมนาคมและระบบอนเทอรเนตทพฒนามากขน ดงนน
ผประกอบการตองพยายามปรบตวเองใหสามารถขายบรการทมความแตกตางจากผประกอบการ
รายอน และสามารถสนองอปสงคของผบรโภคในลกษณะ Customize ได ผประกอบการตอง
พยายามปรบตวเองใหอยรอดได เนองจากรปแบบการบรโภคมการเปลยนแปลงไปตามเวลา
เชนกน และตองมการน าเอาระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาประยกตใชในการท าธรกจมาก
ยงขน โดยอยางนอยทสดกตองม Website ของตนเอง เพอใหนกทองเทยวชาวตางชาตสามารถ
หาขอมลได มฉะนนกจะเสยโอกาสใหกบผประกอบการทมความพรอมในทางเทคนคมากกวา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-70
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3. รฐบาลตองเรมวางแผนแมบท และก าหนดยทธศาสตรอยางจรงจงวาจะท าอยางไรใหประเทศไทย
เปน Regional Hub ในอตสาหกรรมการทองเทยวใหรวดเรว มประสทธภาพ และมความยงยน
ทสด
4. ภาคเอกชนตองการใหรฐบาลผลกดนแผนแมบทความเชอมโยงอาเซยน (Master Plan on
ASEAN Connectivity: MPAC) ใหเปนเรองเรงดวน ความเชอมโยงทางถนน รถไฟ สายการบน
สายการเดนเรอ การอ านวยความสะดวกดานการผานแดน การออก ASEAN Single Visa จะท า
ใหการวางแผนการทองเทยวของนกทองเทยวทงจากในและนอกอาเซยนเปลยนไป ไทยจะ
สามารถใชประโยชนจากสงเหลานในการสรางตนเองใหกลายเปนจดศนยกลางการทองเทยวของ
ภมภาคได
5. ผประกอบการในธรกจทองเทยวทงหวงโซอปทานตองเขามาประชมรวมกนเพอสรางแผนแมบท
การทองเทยวไทยททกฝายไดประโยชน เพราะปจจบนปญหาทพบคอ บรษททองเทยวพยายาม
ขายโปรแกรมการทองเทยวในราคาท ถกทสดเพอแยงลกคาตางชาตกนเอง ท าใหโรงแรม
รานอาหาร บรษทขนสง แหลงทองเทยว โดนกดราคาไปดวยแตธรกจตอเนองกตองยอมตดราคา
ลง เพราะตองการยอดขาย ตองการ Volume ทงทในความเปนจรง ถามการรวมเจรจา รวม
วางแผนก าหนดกลยทธ ก าหนดราคาดวยกนตงแตครงแรก โปรแกรมการทองเทยวทนาสนใจ
และดงดดลกคาตางชาต อาจไมจ าเปนตองเปนการแขงขนดานราคาเพยงอยางเดยวเสมอไป
ดงนนผประกอบการดานการทองเทยวจงมขอเสนอแนะใหหนวยงานภาครฐ เขามามบทบาทรวม
เปนเจาภาพท าใหเวทการประชมสมมนารวมกนของผประกอบธรกจการทองเทยวทงหวงโซ
อปทานเกดขน และตองเปนการรวมประชมกบหนวยงานภาครฐทเกยวของทงหมดดวย
6. ไทยควรมแหลงทองเทยวในลกษณะทมนษยสรางขน (Man made)ทสอหรอดงจดเดนของไทย
ไมจ าเปนตองจ ากดความคดอยทการสรางCasinoเทานน แตตองเปนแหลงทองเทยวทเปนท
ยอมรบในระดบสากลและตองแสดงออกถงตวตนความเปนไทยและอาเซยนอยางชดเจน เชอวา
จากจ านวนนกทองเทยวสงคโปรไมสามารถสอตสาหกรรมทองเทยวไทยได เพราะสวนใหญเปน
นกทองเทยวจากภายในกลมประเทศอาเซยนเทานน แตนกทองเทยวของไทยสวนใหญเดนทางมา
จากทวโลกการสราง Man Made Attraction ทดยงจะชวยบรรเทาปญหาเรอง Green Season
หรอ Low Season ดวย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-71
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
7. รฐควรมเงนทนตงตน(Initial Fund)รวมกบภาคเอกชนไทยและรวมกบองคกรปกครองสวน
ทองถน เพอรกษาแหลงทองเทยวในแตละทองถนและสรางระบบรองรบนกทองเทยวเพอให
แหลงทองเทยวด ารงอยไดอยางยงยน โดยเฉพาะแหลงทองเทยวทางธรรมชาต เชอวาจะ
กอใหเกดประสทธภาพมากกวาการกระจายงบประมาณลงสทองถนดวยวธการเชนในปจจบน ท
ใหทองถนน าไปบรหารจดการกนเองโดยไมมการวางแผนงานรวมกนระหวางสวนกลาง สวน
ทองถน และภาคเอกชน
8. ผประกอบวชาชพในภาคบรการอาหารและเครองดมตองการใหภาครฐด าเนนการสนบสนน
โครงการอยางตอเนอง (แมวามการเปลยนแปลงรฐบาลกอยากใหโครงการด าเนนตอไป ไมใช
เรมตนนบหนงใหมทกรฐบาล)และการสนบสนนพอครวแมครวทจะออกไปท างานในตางประเทศ
อยางเตมท
9. พอครวแมครวทตองการเดนทางไปท างานตางประเทศขาดการเตรยมตวและศกษาขนตอนกอน
ลวงหนา สวนใหญรอใหมคนมาตดตอแลวจงเดนทางไปท างานโดยบางครงคณสมบตไมผาน
เงอนไขทแตละประเทศก าหนดไว ในทายทสดกไมสามารถเดนทางออกไปท างานไดจรงทาง
ภาครฐควรจดงบประมาณในการฝกอบรมแกพอครวแมครวใหมคณสมบตครบถวนและความ
พรอมในออกไปท างานในตางประเทศ
10. ปญหาของนายหนาทหาคนไปท างานในตางประเทศควรท าการแกไขด วยการจดใหมการ
ลงทะเบยนบรษทนายหนาเหลานนเพอปองกนการเอารดเอาเปรยบของบรษทนายหนา
11. ภาคการศกษา โดยเฉพาะอาชวะศกษาตองปรบตวอยางยงในการสรางบคลากรทมคณภาพ
มากกวาเพอปอนอตสาหกรรมการทองเทยวและอตสาหกรรมทเกยวของอนๆ ปจจบนพบปญหา
วา เดกจบใหมทเรมตนท างานไมสงาน และยายงานบอย รวมทงไมมความรความช านาญมาก
เพยงพอในระดบทสามารถปฏบตงานไดจรง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-72
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.2 บรการสปา
สถานการณของธรกจสปาไทย
ธรกจสปาถอเปนธรกจคอนขางใหมของไทย เกดขนประมาณสบปทแลว วสยทศนของธรกจสปาไทย
คอ การผลกดนประเทศไทยใหเปนศนยกลางการบรการสปาของโลก ปจจบนสมาพนธสปาไทยไดรบ
ความรวมมอจากสสว.ท าการพฒนารวมกบสปาตะวนตก (เปนกรณศกษาแลกเปลยนกบประเทศตรก)
พนฐานธรกจสปาของไทยยงตองพงพงกบธรกจการทองเทยว โดยในอดตรายไดหลกจากธรกจสปา
ขนกบธรกจการทองเทยวประมาณรอยละ 65 ปจจบนสถานการณเศรษฐกจโลกท าใหตลาดเรม
เปลยนแปลงไปโดยนกทองเทยวจากยโรปเรมลดจ านวนลง แตนกทองเทยวจากรสเซยหรออนเดย
เพมขนมาทดแทน สถานการณดงกลาวประกอบกบนโยบายของภาครฐในการเพม GDP รายไดของ
การทองเทยวจาก 1 ลานลาน เปน 2 ลานลานภายใน 5 ป สงผลใหปจจบนเรามการสงออกสปาหรอ
ผใหบรการมากกวา 65 ประเทศทวโลก เสมอนเปนการประชาสมพนธสปาไทยในตางประเทศอกทาง
หนง ปจจบนคาดวามสถานประกอบการสปาทวประเทศ ประมาณ 1,500 แหง แตตวเลขดงกลาวยง
ไมมความชดเจนสงผลใหการก าหนดหรอด าเนนยทธศาสตรใดๆตอธรกจไมมความชดเจนและไมม
ประสทธภาพเทาทควร
ปญหาและอปสรรคในการด าเนนธรกจ
การประกอบกจการสปาและการนวดไทยเพอสขภาพจดเปนการสงเสรมสขภาพซงออกเปนกฏหมาย
ทเรยกวาประกาศกระทรวงสาธารณสข แตเนองจากกฎหมายแมออกตามพระราชบญญตสถาน
บรการของกระทรวงมหาดไทย ดงนนเมอมการด าเนนการใดๆทผดกฎหมาย กระทรวงสาธารณสขจะ
ไมมอ านาจในการตรวจจบ ตางจากกรณของรานขายยาหรอคลนกเถอนทกระทรวงสาธารณสข
สามารถด าเนนการจบกมไดตามกฎหมาย ปญหาส าคญอกประการหนงคอ Spa Therapist ของไทย
จดเปนสาขาสงเสรมสขภาพ ยงไมมการรองรบเปนวชาชพ (ยงไมมการท า Competency)
นอกจากนยงพบอปสรรคในการออกไปท างานนอกประเทศ ยกตวอยางเชน ประเทศญปนไมอนญาต
ใหไทยน าบคลากรเขาไปท างานในสถานประกอบการไทยในญปน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-73
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ธรกจสปาไทยกบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน
การกาวส AEC เสมอนเปนการเปดประเทศกบทงโลก โดยประเทศทนาจบตามองทสดคอสงคโปร ซง
เปนนายหนาของทวโลก ในอนาคตธรกจสปาไทยมแนวโนมทจะถกซอกจการเพมขน และหากไมม
การปรบตวสดทายคนไทยจะกลายเปนแคแรงงาน ทงนไทยถอวามความพรอมทจะเปนผน าใน
อาเซยน
ประเทศทมการตนตวดานบรการสขภาพมากทสดในอาเซยนคอ ไทย รองลงมาคอ อนเดย ดาน
ศกยภาพ อนโดนเซยมศกยภาพใกลเคยงกบไทย ฟลปปนสเรมตนพฒนาธรกจสปาพรอมกบไทยแตม
ความไดเปรยบเรองภาษาและไดรบความชวยเหลอดานการบรหารจดการจากประเทศสหรฐอเมรกา
นอกนนแถบประเทศเพอนบานจะเปนกลมทการพฒนายงนอยกวาไทย จงอาจตองมการตงก าแพง
เพอปองกนใน Mode 4 ซงอาจเกดการเคลอนยายจากคาแรงทต ากวา
ขอไดเปรยบหนงของไทยคอ การนวดของไทยไดรบการยอมรบทวโลก ดงนนหากแบงกลมสปาเปน
Spa Management และ Thai Spa Management เร าม ความ ได เป ร ยบ ในส วน Thai Spa
Management มากเนองจากคแขงในสวนนยงมจ านวนคอนขางนอย
จากแนวโนมการทองเทยวอาเซยนทมากกวาหนงประเทศ ควรมการสรางเครอขายการใหบรการสปา
ในหลายๆรปแบบวฒนธรรมของแตละประเทศใหเปนเสนทางสายไหมสปา อกดานหนงคอการเขาไป
ลงทนด าเนนธรกจในตางประเทศเชน สงคโปร บรไน ญปน จน เกาหล ออสเตรเลย นวซแลนด ใน
อนาคต ส าหรบประเทศอนเดยปจจบนเตรยมเจรจาเรองขอน าการนวดอายรเวทเขามายงไทย
สถานประกอบการสปาในพทยา
พทยา มสถานประกอบการสปาเพอสขภาพประมาณ 70-80 แหง สถานประกอบการนวดเพอสขภาพ
เกอบ 400 แหง แตจ านวนสถานประกอบการทผานการรบรองจากสาธารณสขไมเกนรอยละ 30 ดาน
บคลากรผใหบรการในสปามพนกงานไมเกนรอยละ 70 ของจ านวนพนกงานทตองการในสถาน
ประกอบการ ซงแสดงใหเหนปญหาการขาดแคลนบคลากร ซงปญหานเกดขนในสถานประกอบการ
ในภมภาคอนๆเชนกน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-74
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ตลาดของสปาในพทยาเปนนกทองเทยวตางชาตซงประกอบไปดวยสามประเทศหลก ไดแก รสเซย
จน และเกาหล ปจจบนนกทองเทยวจากประเทศอนเดยเรมเพมจ านวนขน
ในสวนของ AEC กบพนทพทยายงไมมการตนตว และยงไมมความรความเขาใจถงปญหาและอปสรรค
ทจะเกดขนกบธรกจ แตปญหาทชดเจนคอ บรษททองเทยวจากตางประเทศเขามาประกอบกจการ
ธรกจสปาเอง และบางสวนไมผานการรบรองจากกระทรวงสาธารณสข
สถานประกอบการสปาในภเกต
ภเกต มจ านวนสปามากทสดในประเทศไทย โดยมจ านวนสปาทงหมดประมาณ 300 แหง แตเปน
ธรกจสปาทผานมาตรฐานเพยงประมาณ 80 แหง สาเหตหนงมาจากการไมเขารบการตออาย
ใบอนญาตของสถานประกอบการ ตลาดหลกเปนนกทองเทยวจากเอเชยและยโรป ปจจบนเรมม
นกทองเทยวจากอาเซยนเพมมากขน ประเทศหนงไดแก ลาว ซงถอเปนตลาดใหมทนาจะมการเตบโต
มากขน ทงนตลาดสปาภเกตคอนขางผนผวนเนองจากรอยละ 95 เปนอปสงคทเกดจากนกทองเทยว
ตางชาต
ปญหาและอปสรรคทพบคอ ไมมหนวยงานทเขามาแสดงความรบผดชอบเรองการบงคบใชกฎหมาย
กบสถานประกอบการทไมไดรบใบอนญาต ปญหาการขาดแคลนบคลากรผใหบรการ แมการจางงาน
จะมผลตอบแทนสงประมาณ 20,000-30,000 ตอเดอน อกสวนคอ การเขามาลงทนของนกธรกจ
ตางชาตซงไมไดมาตรฐาน ปจจบนจงเรมเกดการไลซอสถานประกอบการทมอยเดมในทองท
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
1. สรางความเปนเอกภาพระหวางองคกร ทงผทมหนาทในการตรวจสอบและผมหนาทในการจบกม
ผกระท าความผดตามกฏหมาย
2. สรางเครอขายการด าเนนงานของภาครฐใหเปนระบบทมประสทธภาพ คอ หนาทในการควบคม
การด าเนนธรกจเปนของกระทรวงสาธารณสข การตลาดการประชาสมพนธเปนของกระทรวง
การทองเทยวกบการทองเทยวแห งประเทศไทย การสงเสรมการศกษาการพฒนาขด
ความสามารถเปนของกระทรวงศกษาและกรมพฒนาฝมอแรงงาน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-75
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3. ปจจบนโรงแรมทเปน Chain ในระดบ 4-5 ดาวจากตางประเทศบงคบใหมการใหบรการสปา
ดงนนโรงแรมของไทยในระดบ 4-5 ดาวกควรจะมการปรบตวไปในลกษณะเดยวกน
4. สงเสรมการพฒนาสถาบนการศกษา โดยการเพมหลกสตรทางดานสปาใหเปนทยอมรบ
5. สงเสรมการพฒนามาตรฐานสปาไทยใหเปนทยอมรบในระดบสากล
6. สรางรวมมอระหวางสถานประกอบการในการอบรมพฒนาบคลากรผใหบรการ
7. เพมมลคาใหกบการนวดไทย
8. ผลกดนแนวคดการสรางสมาพนธสปาอาเซยนในอนาคต
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-76
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.3 บรการคาปลก
สถานการณปจจบนของบรการคาปลกไทย
จากขอมลของสมาคมคาปลกไทย ในป 2553 มลคาการคาปลกของไทยอยทประมาณ 1.3 ลานลาน
บาท หรอเทยบเทากบรอยละ 13 ของมลคาผลผลตมวลรวมภายในประเทศ (GDP) โดยประมาณ
ครงหนงของมลคานมาจากการด าเนนธรกจของผคาปลกทเปนสมาชกของสมาคมผคาปลกไทยซงม
สมาชกทงสนจ านวน 49 ราย นบตวเลขการคารวมกวา 6 แสนลานบาท โดยตวเลขสถตของมลคา
ภาคการคาปลกไทยจะค านวณจากระบบภาษมลคาเพม ดงนนมลคาภาคการคาปลกท 1.3 ลานลาน
บาทจงนาจะต ากวาความเปนจรง (Under-estimation) เนองจากเปนการรวมมลคาเฉพาะรานคา
ปลกทมลกษณะเปน Modern Trade คอมระบบบญช มการเกบรวบรวมสถต และอยในระบบภาษ
แตมลคานยงไมไดรวมเอามลคาทางธรกจของผคาปลกทเปนผคารายยอยซงมลกษณะเปนผคาแบบ
Traditional Trade เชน รานขายของช า ไมเขาสระบบภาษมลคาเพม ดงนนในสภาพความเปนจรง
แลวมลคาของธรกจคาปลกนาจะมสดสวนสงกวารอยละ 13 ของ GDP
ในภาพรวมทางสมาคมคาปลกซงถอเปนตวแทนของผประกอบการรายใหญ ยงไมมความกงวลเรอง
ผลจากการเปดการคาเสรโดยเฉพาะภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เนองจากเหตผลหลก 3
ประการ ไดแก
1. ทางสมาคมมการเตรยมความพรอม โดยไดท าการศกษาตลาดตางประเทศ โดยเฉพาะในภมถาค
อาเซยนมาแลวตงแตป 2545 โดยท าการกรณศกษาเวยดนาม ฟลปปนส อนโดนเซย และอนเดย
โดยเนนการศกษาเรองท าเลการคาขายมากกวาเรองของกฎระเบยบหรอขนตอนการด าเนนการ
ของกรอบความรวมมอทางการคาตางๆ
2. ผประกอบการไทยมความเหนรวมกนวาไทยมศกยภาพมากพอทจะบกตลาดเอเชย ยงไปกวานน
ปจจบนกลมเซนทรลเรมเดนทางไปเปดตลาดในกลมสหภาพยโรปแลว โดยเรมตนทประเทศอตาล
โดยการเขาซอกจการหางคาปลกทองถน“La Lista” และเรมตนเขาไปบกตลาดอาเซยนโดยเขา
ไปลงทนเปดหางสรรพสนคาในประเทศฟลปปนสและอนโดนเซย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-77
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3. ทผานมาถงแมจะยงไมม การเปดการคาเสร ห างคาปลกตางชาตก เขามาด าเนนธรกจ
ภายในประเทศไทยอยแลว เชน กรณของโลตส และบกซ ซงก ไมไดมผลกระทบกบหางคาปลก
ขนาดใหญของผประกอบการชาวไทยมากนกโดยหางตางชาตเหลานบางบรษทไดรบการสงเสรม
การลงทนดวยซ า ดงนนเมอมการเปดเสรการคา ถาธรกจตางชาตจะเขามาแขงขนบนพนฐาน
เดยวกน ไมไดมแตมตอเชนในกรณของการสงเสรมการลงทน หรอการสงเสรมและพฒนาธรกจก
ไมนาจะสรางความกงวลแกผประกอบการชาวไทยแตอยางใด
อยางไรกตามการเขามาของธรกจตางชาตกสงผลให โครงสรางการคาปลกในประเทศไทยมการ
เปลยนแปลงไปอยางมากเชนในกรณการเขามาของกลมแมคโครซงเปนหางคาสงเขามา ท าให
โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) ทางการคาปลกของไทยเปลยนแปลงไป แตกเปนไปในลกษณะท
มการพฒนามาเรอยๆ โดยผทไดรบผลกระทบมากทสดคอ พอคาคนกลางทท าหนาทในการกระจาย
สนคา (ยปวะซาปวะ) ซงอาจจะหายไปโดยปรบธรกจตวเองเปนผคาปลก และผกระจายสนคาใน
ลกษณะของ supplier ซงมอ านาจตอรองลดลง ปจจบนอ านาจตอรองอยทประมาณ 50:50จากแต
เดม แตทงนผประกอบการรายเลกจะเปนผไดประโยชนจากการมทางเลอกในการซอสนคาเขาราน
มากขน
การคาปลกเปนลกษณะของการซอมาขายไป เพราะฉะนนคนทจะเขามาท าธรกจตองมความเขาใจ
การกระจายสนคา (Distribution) ในแตละชองทาง โดยในอนาคตสมาคมผคาปลกไทยคาดการณวา
ชองทางการจดจ าหนายและการกระจขายสนคา (Distributor) ในประเทศไทยอาจจะถกควบคมดวย
ธรกจรายใหญจากตางประเทศ เชน ยนลเวอรดทแฮลม และเชอวาสดทายไมวาจะเปนสนคา หรอ
รานคาปลก(Retailer)จะเหลอเพยงไมกรายและ Supplier กบ Retailer มแนวโนมทจะสลบหนาท
กน เนองจากเมอ Retailer มขนาดใหญขนกมกจะตองการสรางความแตกตางใหกบผลตภณฑและ
บรการของตนเอง(differentiation)ในขณะทผกระจายสนคา(Supplier)ไมสามารถตอบสนองโดยการ
ผลตสนคาตามทตองการใหไดเนองจากตนทนทสงขนเนองจากเปนธรกจทไมเกดการประหยดตอ
ขนาด(economies of scale)เปนเหตใหผคาปลก(Retailer)หนมาท าการน าเขา (Sourcing)โดยตรง
จากตางประเทศดวยตนเอง สงผลให Supplier ซงเดมไมมทวางจ าหนายสนคาของตนเองมความ
จ าเปนตองหนมาท าการเปดหนารานของตนเอง โดยในปจจบนเรมมตวอยางใหเหน ในกรณของสนคา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-78
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ทไมใชอาหาร เชน เสอผา รองเทา ส าหรบในกลมสนคาอาหาร เชน fresh mart พรานทะเล เถาแก
นอย หรอกลมผน าเขาผลตภณฑอาหารส าเรจรป เชน กลมซโน -แปซฟค เทรดดงอนาคตคาดวา
รปแบบการคาจะเปนตามแนวโนมดงกลาวนมากยงขน
ผลกระทบจากการคาเสรและแนวโนมการเขามาท าตลาดของผคาปลกตางชาต
ผประกอบการรายใหญ เชน แมคโคร ซงมความเชอมโยงกบกลมเมโทร(Metro AG) ทมฐานทางธรกจ
ใน Düsseldorf ประเทศเยอรมน เปนกลมทมแนวโนมทจะเขามาลงทนในมลคาสงในภมภาคอาเซยน
โดยในปจจบนเมโทรมสาขาเปนจ านวนมากในประเทศเวยดนาม โดยแตเดมเมโทรและแมคโครม
เจาของเปนคนตระกลเดยวกน แตในปจจบนแมคโครเปนเพยงสดสวนไมถงรอยละ 5 ของมลคาธรกจ
ของกลมเมโทรโดยคาดวาการเขามาของธรกจตางชาตจะเขามาในลกษณะของการเขามาซอกจการ
(Takeover) เพราะคงไมมใครสามารถเขามาโดยเรมตนธรกจใหมไดเนองจากมขอกดกนทางการท า
ธรกจอยมากพอสมควร
ส าหรบกลมเทสโก (Tesco Plc) ปจจบนเทสโกเปนกลมธรกจคาปลกทมขนาดการท าธรกจใหญเปน
อนดบทสามของโลกรองจากWal-martและ Carrefour สมาคมผคาปลกไทยพจารณาวาการเขามา
ของ Wal-mart ไมใชเรองงาย อกทงเมอมการควบรวมกจการ(takeover) ระหวางกลม BIG C(ซงมผ
ถอหนสวนหนงคอ กลม Casino คาปลกสญชาตฝรงเศสกบ Carrefour (จากฝรงเศสเชนเดยวกน)
ดงนนจงมความเปนไปไดสงวาหาก Wal-martซงธรกจคาปลกขนาดใหญของสหรฐอเมรกาจะเขามา
เปดตลาดในประเทศไทย นนหมายความวา Tesco สญชาตองกฤษกบBig C ของฝรงเศสจะหนมา
รวมมอกน
ดานผคาปลกจากจนนน สมาคมผคาปลกไทยพจารณาวาเปนนกลงทนทมศกยภาพ แตยงไมนากงวล
เนองจากจนยงพจารณาวากลมเซนทรลพฒนาเปนตนแบบการด าเนนธรกจและในทางปฏบตจนยง
ไมไดมการลงทนซอทดนในไทยแตอยางใด
ส าหรบผคาปลกไทยทคาดวาจะไดรบผลกระทบ สมาคมผคาปลกไทยพจารณาวากลมรานคาปลกท
ขายสนคาเฉพาะอยาง (Specialty stores)จะเปนกลมทไดรบผลกระทบ โดยพบวาประเทศไทยม
ชองวางส าหรบรานคาเฉพาะอยางใหตางชาตเขามาด าเนนธรกจในประเทศไทย เชน Container
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-79
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
store (ขายเฉพาะคอนเทนเนอรเพยงอยางเดยว) หรอ รานเฟอรนเจอร และเครองใชในบาน IKEA
กลมพวกนจะเปนผรบผลกระทบเพราะรานคาเฉพาะอยางจากตางประเทศจะเขามามากขน โดยสวน
ใหญเปนการเขามาเปดตลาดจากธรกจทางแถบยโรป โดยเรมตนจะเขามาแถบประเทศใกลเคยงกบ
ไทยกอน
ดาน Hyper mart หรอ Convenience store สมาคมมองวาไมมชองทางเขามาเนองจาก 7-11 ปด
ตลาดหมดแลว ดวยการเขายดท าเลการคา และระบบจดสงสนคา ส าหรบหางสรรพสนคา
(Department store)กม เซนทรล เปนผน าและปดโอกาสทางการท าตลาดจากคแขงไปแลว
เพราะฉะนนกลมทนาเปนหวงในล าดบถดมา คอ รานคาขนาดกลางและขนาดเลก
ศกยภาพการออกไปลงทน และท าตลาดของผคาปลกไทยในตลาดอาเซยน
ผคาปลกไทยทมศกยภาพไปตางประเทศได ยกตวอยาง เซนทรล (ซงออกไปจนและอนเดยแลว)
ธรกจเซนทรลแบงเปน 5 กลมท าหนาทแตกตางกน ยกตวอยางเชนเซนทรลรเทล และเซนทรลพฒนา
เซนทรลรเทล ด าเนนการคาปลก ซงกจการคาปลกด าเนนการออกไปลงทนไดสะดวกเพราะไมตอง
ลงทนสนทรพย เพยงซอมาขายไปโดยไปเชาสถานทในตางประเทศแลวน าสนคาไปลง
เซนทรลพฒนา ด าเนนการเรองการลงทนในอสงหารมทรพยโดยลงทนสรางศนยการคา โดยจะพบ
ปญหาสทธการเปนเจาของทดนซงตองท าในลกษณะการรวมลงทนกบผประกอบการทองถนใน
ลกษณะ Local Collaboration
นอกจากเซนทรลแลวยงม กลม Index ทออกไปขายแฟรนไชสใหกบผประกอบการในประเทศ
เวยดนามและปากสถาน และ กลม Home Pro ซงจะเปดสาขาทมาเลเซยในป 2556 ในรปแบบของ
การลงทนแบบ joint venture กบผประกอบการทองถน
อาจกลาวไดวาโอกาสในการออกไปลงทนในตางประเทศนนเปดเสรอยแลว โดยไมจ าเปนตองมการ
เจรจาเพอเปดเสรการคาบรการใน Mode 3 โดยการออกไปลงทนมไดในหลายรปแบบ ปจจยส าคญ
ขนกบศกยภาพของกลมธรกจไทย และขอบงคบภายในประเทศนนๆทผประกอบการเลยงไมได เชน
กฎหมายคาปลกของเวยดนามทDistributor หามเปนเจาของสนคา ซงกฎหมายภายในของแตละ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-80
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเทศกเปนเรองทอยนอกเหนอขอบเขตของการเจรจาการคาระหวางประเทศเพอเปดเสรการคา
ขนกบความสมครใจของแตละประเทศสมาชกอาเซยนในการจะปรบกฎขอบงคบภายในประเทศของ
ตนใหมความเปดกวางมากนอยเพยงใด
ส าหรบรปแบบการออกไปลงทนและการท าธรกจนน ส าหรบผประกอบการคาปลกรายเลกของไทย
แลว ผประกอบการคงไมสามารถออกไปท าตลาดเพยงล าพงไดเนองจากโดนกดขวางจาก Supplier
ทองถน ทางออกหนงคอตองใหผประกอบการรายใหญเปนผไปเปดตลาดกอน เชน เซนทรลรเทล
และเซนทรลพฒนาออกไปลงทนและน าธรกจรานคา รานอาหารรายเลกของไทยตามไปพรอมกน
(รายเลกออกไปสตลาดภายใตรายใหญ) แตอยางไรกตามยงมความกงวลจากบางกลมซงไมเหนดวย
กบทางออกดงกลาว เนองจากเกรงวาธรกจรายใหญจะกลนรายเลกในทสด
นอกจากนรปแบบทเหมาะสมกบการท าตลาดในแตละประเทศมความแตกตางกน ยกตวอยางเชน
ตลาดอนเดยควรจะไปในรปแบบหางสรรพสนคา(Department store)โดยมกลมเปาหมายเปน
ผบรโภคในกลมระดบรายไดสงเพอตอบสนองความตองการซอ (desire) สนคาราคาสงแตในกรณของ
ประเทศเวยดนาม และลาว รปแบบการออกไปท าธรกจคาปลกควรจะเปนลกษณะ hypermart
เนองจากกลมประเทศเหลานยงคงเนนสนคาทใชในชวตประจ าวน ทมราคาไมสงจนเกนไป
แตกมผคาปลกประเทศไทยบางรายทเคยเปน supplier มากอนและนาจะมศกยภาพพอทจะออกไป
เปด รานคาปลก(Retail Store) ไดดวยตวเอง เชน AIIZ ไปลงทนเปดรานในประเทศสงคโปรแตบาง
ตราสนคาเชน Ten&Coและ Pena House กเลอกทจะไปในลกษณะ Outlet mallเปนตน
ส าหรบตลาดอาเซยนทนาสนใจส าหรบผประกอบการไทยทจะเขาไปลงทนไดแก ประเทศเวยดนาม
โดยในปจจบนตลาดเวยดนามมสนคาไทยวางจ าหนายอยจ านวนมาก และสวนใหญเปนสนคาระดบ
Premium แตภาพการคาของผประกอบการไทยยงนยมการสงสนคาออกไปขายไมใชการเขาไปลงทน
และยงไมมการท าการตลาดอยางเปนเรองเปนราว ซงแนวคดแบบนอาจท าใหธรกจอยในตลาดไดไม
นาน เชนกรณปลากระปองตราสามแมครว ซงปจจบนตองปรบตวโดยการออกไปลงทนสราง
โรงงานผลตในประเทศเวยดนามเพมอกชองทางหนงดวย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-81
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
จดออนของผประกอบการคาปลกไทย
1. ผประกอบการไทยยงไมไดท าการคาปลกแบบครบทงวงจรอยางแทจรง ยกตวอยางเชน นกธรกจ
ไทยทลงทนในหางสรรพสนคา(Department Store) กจะบรหารเฉพาะการท าการตลาด แตการ
ดแลสนคาคงคลงกลบบรหารจดการโดยsupplier ผคาปลกไทยนยมท าหนาทเพยงซอมาขายไป
และเกบสวนตาง (margin) เทานน ดงนนในระยะหลงผบรหารศนยการคาจงนยมรปแบบการให
เชาพนทเพยงเทานนเพอลดภาระความเสยงและตนทนของตน
2. ผประกอบการไทยซมซบองคความรและกลยทธในการคาปลกใหมๆ จากตางชาตไดชามาก
เนองจากยงไมยอมรบวธของตางชาตเทาทควร โดยเฉพาะในตางจงหวด ตวอยางเชน Super
Market ในตางจงหวดจะไมมการท าอาหารสดขายเองเปนเพยงลกษณะรานขายของช า(Grocery
Store) เทานน โดยรานคาจะท าตวเปนผกระจายสนคาและใชหนารานเปนรานคาปลกดวย แม
ผคาตางชาตจะน าเทคโนโลยใหมๆ เขามาดวยอาท การใชกาซไนโตรเจนในการบมอาหาร หรอ
การรกษาอาหารสดทขนโชวใหสดใหม ผประกอบการไทยทมเทคโนโลยทจะท าไดแบบนมเพยง
กลมเซนทรลเทานนทงนอาจเปนเพราะเซนทรลเปนผน าเขาเทคโนโลยนเขามาขายเอง แตกยงไม
สามารถกระจายเทคโนโลยเชนนในประเทศไทยไดเทาใดนก
3. ทศนะของผประกอบการไทยไมเขาใจการบรหารสนคาคงคลงและระบบโลจสตกสสาเหต
เนองมาจากเดมผคาปลกไทยไมมสนทรพยในการค าประกน นยมใชวงเงนเบกเกนบญช(O/D) จง
ใชสนคาในคลงเกาเปนตวค าประกน ตางจากการบรหารสนคาคงคลงของตางชาต ยกตวอยาง
เชน แมคโครจะมสนคาพอขายอยแค 22 วนเทานน ตางชาตจะเนนการจดเกบสนคาคงคลงให
นอยทสด เพอลดตนทนในการเกบรกษาสนคา และใชการพฒนาระบบโลจสตกสเขามาแบงเบา
ภาระทางดานตนทน แตผประกอบการไทย ในทางกลบกน ตองการเกบสนคาคงคลงใหมากเพอ
ค าประกนวงเงนเบกเกนบญช
4. ลกษณะของธรกจไทยเปนอตสาหกรรมภายในครอบครว ซงบางครงประสบปญหาการขาดการ
รบชวงกจการตอและคนรนเกากไมสามารถออกไปแขงขนในตลาดตางประเทศได ดงนนจะเหน
วาธรกจทออกไปสวนใหญจะเปนบรษททมลกษณะเปนบรษทขามชาตอยแลว เชน เนสเลดท
แฮลม ซงบรษทอตสาหกรรมกลมนจงนยมท าการจางนกบรหารมออาชพซงเคยมประสบการณ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-82
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ท างานในบรษทขามชาตเชนตวอยางขางตนเขาไปบรหารธรกจโดยท เจาของกจการไมไดไปท า
ธรกจเอง
5. ผประกอบการไทยนยมท าธรกจแบบยดตดกบพนทโดยเฉพาะถนฐานทตวเองอาศยอยและไม
คอยมแนวคดจะออกไปด าเนนกจการในตางประเทศ
ปญหาทเกดขนกบผประกอบการคาปลกไทยในการเจรจาการคาระหวางประเทศ
1. ทผานมาแมวาภาครฐจะนยมเชญภาคเอกชนเขามสวนรวมในการเจรจาการคาระหวางประเทศ
ผานทางสภาหอการคา และ/หรอสภาอตสาหกรรม แตเนองจากภาครฐมกจะหมนเวยน
บคคลากรทมาพดคยกบภาคเอกชนท าใหขาดความตอเนองในการท างานและท าใหท างานไดไม
เตมประสทธภาพ ประกอบกบภาคเอกชนซงมภาระในการบรหารจดการกจการของตนเองมาก
อยแลวไมไดมโอกาสในการตดตามเรองการคาเสรกจะไมมความรดานน เพอไปใหค าแนะน ากบ
หนวยงานของภาครฐไดเลย
2. รปแบบการประชาสมพนธของรฐทเกยวกบการเปดเสรการคามกจะสรางความเขาใจผด โดย
ภาคเอกชนมกจะรอวาเมอไรการเจรจาจะเสรจสนและสามารถออกไปด าเนนกจการท าธรกจได
อยางสะดวก โดยไมไดมการเตรยมความพรอมของตนเองไวกอน นอกจากนรฐบาลยงพยายาม
ประชาสมพนธเพอสรางความตนตวตอการเปดเสรภายใตกรอบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน
(AEC)มากเกนไปจนท าใหนกธรกจและประชาชนทวไปละเลยและไมใหความส าคญกบผลจากการ
เจรจาการคาในกรอบอนๆ ซงกมความส าคญตอธรกจของตนเองดวยเชนกน
3. หนวยงานภาครฐของไทยคอนขางกระจดกระจาย ไมเบดเสรจและไมมระบบทเปนอนหนงอน
เดยวกน เชนมภาระงานบางสวนของส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน(BOI) ทไป
ซ าซอนกนกบกรมพฒนาธรกจการคา และทบซอนกบกรมการคาตางประเทศ และยงไปทบซอน
กบกระทรวงอนๆ จนบางครงเกดการเกยงกนท างาน และสรางความสบสนใหกบผประกอบการ
4. การวางผงเมองของไทยก าหนดให รานคาปลกประเภท hypermartไปตงอยบรเวณพนทตรง
กลางของแตละเขตซงตางจากตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกาซงวางต าแหนงกลมนกระจาย
ออกไปนอกเมอง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-83
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
5. กฎหมายของไทยยงไมมการนยามค าวา “คาปลก-คาสง” และปจจบนเราไมไดแยกกฎหมาย
ตอตานการผกขาด(Antitrust law)กบกฎหมายปองกนการคาทไมเปนธรรม(Unfair trade)ออก
จากกน ซงแตกตางจากตางประเทศทจะแยกกฎหมายออกจากกนอยางเดดขาดโดยปญหา
ประการส าคญในประเดนการผขาดเกดขน เนองจากไทยไมสามารถระบกลมธรกจทมอ านาจ
เหนอตลาด (สวนแบงการตลาดมากกวารอย50) เนองจากผประกอบการรายใหญในไทยสวนใหญ
ลวนมอ านาจเหนอตลาดทงสน แตกลบมการออกกฎหมายส าหรบหมวดคาปลกคาสงวา “คาปลก
คาสงใดสามเจารวมกนมสวนแบงมากกวารอยละ75 ถอเปนพวกทมอ านาจเหนอตลาด”ซงเปน
การใหค าจ ากดความซงอาจจะไมสอดคลองสภาพความเปนจรงในตลาด
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
1. ภาคเอกชน โดยเฉพาะผคาปลกขนาดกลางและขนาดยอมยงไมมความรเรองเรองการเปดเสร
การคา โดยเฉพาะในตวรายละเอยดกรอบกตกาการคาเสรในแตละกรอบ โดยเฉพาะกรอบ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซงมความซบซอนและครอบคลมในหลายมต ท าให ไมทราบวา
สามารถขอใหรฐเขามาสนบสนน สงเสรม และเยยวยาในทางดานไหนไดบาง
2. ผประกอบการทราบวารฐบาลไมสามารถเขาไปชวยเรองการแกไขกฎระเบยบภายในของประเทศ
คคาทเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจเบองตนไดแตในระดบเบองตนภาครฐควรมแผนการ
ด าเนนงานทชดเจน(roadmap) วาแนวทางการเจรจา แนวทางการเปดเสรในภาพรวม ในทก
กรอบ จะเปนอยางไร เพอประโยชนอะไร จะท ากรอบการเคาเสรกบประเทศใดบาง ภายใต
ขอบเขตของแตละกรอบอยางไรเพอใหเอกชนทสนใจมองเหนทศทางการคาไดอยางชดเจนกอน
3. สมาชกสมาคมผ คาปลกมความตองการใหภาครฐเขามามบทบาทในฐานะต วกลางในการ
ท าการศกษาและรวบรวมฐานขอมลทผประกอบการสามารถเขาถงได ในเรองของโอกาสและ
อปสรรคในการออกไปลงทนในแตละประเทศสมาชก วาอตสาหกรรมหรอภาคบรการใดทม
โอกาสทางการลงทน กฎระเบยบภายในประเทศของแตละประเทศสมาชกเปนอยางไรตองการ
ทราบขอมลในประเดนวา หากเขาไปตลาดตางประเทศแลวจะเปนอยางไรตอ สามารถน าก าไร
กลบมาไทยไดหรอไม ภาษนตบคคลเปนเชนไร ซงประเดนเหลานลวนเปนเรองภายในของ
ประเทศทเราจะเขาไป
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-84
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.4 บรการวชาชพแพทยและบรการสาธารณสข
ภาพรวมและปญหาทพบของบรการวชาชพแพทย และบรการสาธารณสข
ในภาพรวมจ านวนแพทยทผลตไดภายในประเทศไทยมมากพอตอความตองการภายในประเทศโดย
อาจพจารณาจากแหลงสถานทท างานของแพทยและแหลงทผลตแพทย เชน โรงเรยนแพทยม
นกเรยนแพทยเขารบการศกษาอยางตอเนอง โรงพยาบาลเอกชนเองก ไมขาดแคลนแพทย
โรงพยาบาลภายใตการจดการของกรงเทพมหานคร เชน โรงพยาบาลวชระและโรงพยาบาลตากสนก
มการผลตแพทยอยางตอเนองและเพยงพอ หรอแมกระทงโรงพยาบาลของทหารเองกมการผลต
แพทยอยางตอเนองและมจ านวนแพทยทเพยงพอกบการใหบรการของโรงพยาบาลทเปนของกองทพ
หนวยงานเดยวทขาดแคลนบคลากรทางการแพทยในขณะน คอ กระทรวงสาธารณสข ทตองการ
แพทยเขามาท างานกบบคลากรประเภทอนๆ จนบางครงจ าเปนตองใชวธบงคบแพทยใหมาท างาน
ดวยแตปญหาทพบคอไมไดมการสรางแรงจงใจในการทแพทยจะเขามาท างานรวมกบกระทรวง ซงจะ
ท าใหเกดปญหาอนๆ ตามมา อาท แพทยบางทานทสงกดกระทรวงสาธารณสขออกระเบยบกฎเกณฑ
ซงเออประโยชนเฉพาะโรงพยาบาลของภาครฐซงตนเองมสวนไดสวนเสย หรอไดรบประโยชน
ทางออม และกดกนบทบาทของภาคเอกชนในการรวมสรางและพฒนาระบบสาธารณสขของประเทศ
อาท การออกกฎเกณฑใหโรงพยาบาลทจะจดการอบรมแพทยตองเปนโรงพยาบาลของภาครฐเทานน
ท าใหโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญซงมความพรอมในการจดอบรมพฒนาความรความเชยวชาญ
ใหกบนายแพทยไมสามารถจดอบรมได ทงนเพอสรางผลประโยชนใหกบผออกกฎเกณฑเองซงท างาน
อยในโรงพยาบาลของรฐ ดงนนหากมการการสรางแรงจงใจในรปแบบอนๆ ใหกบแพทยทเสยสละตน
เขามาท างานกบประทรวงสาธารณสข การหาผลตอบแทนโดยกดกนแพทยทไมไดสงกดกระทรวงกจะ
ลดลง
ปญหาทจรงของระบบบรการไทยไมใชอปทานแพทยแตเปนการกระจายตวของแพทยทมการกระจก
ตวอยทกรงเทพมหานครและเมองใหญเปนหลก แพทยมความรสกวาการไปตางจงหวดทไกลๆไมคม
และไมมแรงจงใจในการไป ไมมอปกรณทางการแพทยทเพยงพอหรอถาแพทยไปประจ าตางจงหวด
จรงกจะเปนแพทยทท างานอยตรงนนเพยงคนเดยว มงานมากเกนไป และไมใชแพทยทกคนทม
ความสามารถในการรกษาไดทก โดยสวนใหญแพทยจะมความถนดในการรกษาโรคเฉพาะทาง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-85
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
(Specialization หรอ Specialty) ท าใหบางครงเมอไปอยในโรงพยาบาลขนาดเลกในตางจงหวดกไม
มคนไขทปวยในโรคทตนถนด แตกลบตองไปรกษาโรคทตนเองไมมความเชยวชาญ เนองจากทง
โรงพยาบาลมแพทยอยไมกคน ท าใหเกดปญหาวางต าแหนงของคนไมถกกบงาน
ภาวะปจจบนของการคาบรการทางการแพทยระหวางประเทศ
แพทยตางชาตท เขามาประกอบการในประเทศไทย ในอดตมาในรปแบบหมอสอนศาสนา
(Missionary) และกลมแพทยทท างานกบหนวยงานของตางชาตทเขามาในชวงสงครามเยน อาท
Peace Corps พบวาในปจจบนแพทยทมความพยายามทจะสอบใบประกอบโรค (License) ใหมา
รกษาพยาบาลในประเทศไทยใหได และแพทยทจะเขามาประเทศไทยเพอตงใจประกอบอาชพน
เนองมาจากแรงจงใจทางคาตอบแทนจรงๆยงไมพบและไมนาเปนหวงวาจะเขามาดวย สวนใหญ
แพทยตางชาตทตองการเขามาสอบใบประกอบโรคจะมเหตผลหลกคอการตดตามเขามาท างานใน
ประเทศไทยเนองจากมสาม หรอภรรยาเปนคนไทย
ในดานการคาเสรทางบรการทมดวยกน 4รปแบบนน (4 Modes of Service Supply)นน ประเทศ
ไทยไดเสนอใหเปน Unbound ทงหมด โดยทใน Mode 1 และ Mode 2 ของการคาบรการทาง
การแพทยนน ประเทศไทยไมมปญหาอยแลว (และไมพบความแตกตางไมวาจะมการเปดเสรหรอไมก
ตาม) ปจจบนใน Mode 1 กมการสงผลการทดสอบทางการแพทยมาใหแพทยไทยวเคราะหพจารณา
ในรปแบบของการคาขามชายแดน (Cross Border Trade) บางแลว เชน โรงพยาบาลในประเทศ
กมพชาสงฟลมCT Scan ในรปแบบของไฟลมาใหแพทยไทยวเคราะหแปลผลบางแลว และประเทศ
ไทยกมความพรอมทางเครองมอและศกยภาพของแพทยสามารถท าการบรการตอบสนองประเทศ
เพอนบานได การสงคนไขขามแดนกมการท าอยแลว โดยเฉพาะการสงตอคนไขภายในเครอ
โรงพยาบาลทโรงพยาบาลของไทยไปเปดสาขาอยในภมภาคอาเซยนใหเขามารบการผาตดหรอการท า
หตถการตอเนองในโรงพยาบาลในเครอทตงอยในประเทศไทย ประเดนทนาสนใจอยท Mode 3 และ
4 มากกวา
ส าหรบการเขาลงทนในโรงพยาบาลไทยของตางชาตนน ประเทศไทยยงก าหนดใหขาวตางชาต
สามารถถอครองความเปนเจาของไดทรอยละ 49 อยไมใชรอยละ 70 อยางทอาเซยนตงเปาหมายไว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-86
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
วาจะใหเกดขนในปพ.ศ. 2553 อยางไรกดกในปจจบนมนกลงทนตางชาตเขามาถอครองหนของ
โรงพยาบาลไทยบางแลวโดยใหคนไทยเปนตวแทน(Nominee)โดยเฉพาะนกลงทนสงคโปร
โรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญทมการเขาตลาดหลกทรพยกมรปแบบการถอครองเปนเชนน เชน
โรงพยาบาลเปาโล พญาไท สมตเวช และบ ารงราษฎร โดยปจจบนบ ารงราษฎรมการรวมตวกบเกษม
ราษฎรแลวเพอปองกนการครอบง าจากตางชาต อยางไรกดการรวมตวของโรงพยาบาลใหญอาจเปน
การลอมกรอบโรงพยาบาลเอกชนขนาดเลกกได จนอาจมปญหาโดยเฉพาะในดานคารกษาพยาบาลท
อาจจะแพงขนได
ส าหรบการออกไปลงทนในตางประเทศโดยเฉพาะในอาเซยนนน โรงพยาบาลไทยไดมการออกนอก
ประเทศไปยงภมภาคอาเซยนบางแลว เชน โรงพยาบาลกรงเทพทมการเปดสาขาทเสยมราฐและ
พนมเปญ แตการจดตงโรงพยาบาลนมลกษณะเปนโรงพยาบาลขนาดเลกเพอเปนการตงหนาดานใน
การหาลกคาและเพอดงดดใหบคลากรทางการแพทยทมความสามารถของประเทศนนใหเขามารวม
ท างานกนมากกวา โดยในการหาลกคาโรงพยาบาลในประเทศนนๆกอาจสงตอคนไข (Referral) มายง
โรงพยาบาลหลกในประเทศไทยไดอก และการจดหาบคลากรทางการแพทยนนกเนนไปทผชวย
พยาบาลทไมใชแพทยโดยเฉพาะทมาจากประเทศกมพชา เวยดนามและฟลปปนส
ปจจบนคนไขทเขามาท าการรกษาในประเทศไทยนนอยางแบงไดดงน
1). กลมคนไขทเขามาท าการรกษาในประเทศเพอนบาน เชน ประเทศพมา ลาว และกมพชา ซงเขา
รบการรกษาฟร ประเทศไทยไมไดเงน
2). กลมคนตางชาตจ าพวกคนยโรปและอเมรกาทเขามาท างานในประเทศสมาชกอาเซยน (กลม
Expat) ทมก าลงซอ
3). กลมนกทองเทยวทเกดอบตเหตระหวางการอยในประเทศไทย
4). กลมนกทองเทยวทตงใจเขารบการรกษาพยาบาลในประเทศไทย (Medical Tourist)
โดยพบวาคนไขในกลมท 4 โดยเฉพาะทเดนทางเขามาจากประเทศอาเซยนยงมไมมากปรมาณไมมาก
นก สวนใหญเปนคนไขยโรป ญปนและตะวนออกกลางเปนหลก และมคนไขอาเซยนบาง โดยกลมท 4
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-87
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นนเขามาจากการท าการตลาดของโรงพยาบาลเอกชนเอง เนองจากการเกดภาวะวกฤตเศรษฐกจในป
พ.ศ. 2540-41 (1997 Asian Financial Crisis) ทท าใหอปสงคการรกษาพยาบาลในประเทศลดลง
จนโรงพยาบาลเหลานตองหาคนไขจากภายนอกประเทศ และจากการกอการรายในประเทศ
สหรฐอเมรกาในปพ.ศ. 2544 (September 2001) ทท าใหการเขาไปรกษาพยาบาลของชาว
ตะวนออกกลางในประเทศสหรฐอเมรกาและในยโรปมความเปนไปไดยากขนจนตองยายมา
รกษาพยาบาลในประเทศไทยแทน ทงนระบบการประกนสขภาพของคนในประเทศเหลานกสนบสนน
ใหคนไขมารกษาพยาบาลในประเทศไทยโดยออกคารกษาพยาบาลให แตคนไขตองเปนผรบผดชอบ
คาใชจายในการเดนทางเอง เชนในกรณของประเทศญปน เปนตน
ในทางปฏบตเรากลบพบวา รฐบาลไทยเองกลบมสวนท าใหอตสาหกรรมนออนแอ ปจจบนมการใช
ระบบสองมาตรฐานทท าใหโรงพยาบาลเอกชนท างานไดยากกวาโรงพยาบาลรฐ เชนการวางระบบให
โรงพยาบาลเอกจนมระบบการจดตงทยากกวา โดยมจ านวนเตยงเปนตวก าหนดวาใหเปนโรงพยาบาล
ไดแตโรงพยาบาลรฐไมมขอก าหนด มการตรวจสอบโรงพยาบาลเอกชนอยางเขมงวดแตไมมการ
ตรวจสอบโรงพยาบาลรฐ นอกจากนยงมการคดภาษโรงพยาบาลเอกชนรอยละ 30 แตโรงพยาบาลรฐ
ไมเสยภาษซงยงมการใหเงนสนบสนนอก ความแตกตางทางราคาของโรงพยาบาลเอกชนและ
โรงพยาบาลรฐจงเปนผลสบเนองมาจากมาตรฐานทไมเทากนทรฐบาลเปนผก าหนดเอง รวมไปถง
คาแรงของแพทยทสงกวาซงเหมาะสมแลวเพราะแพทยในภาคเอกชนโดยสวนใหญมคณภาพดกวา
แพทยของรฐ และอปกรณทางการแพทยททนสมยกวามาก
รฐบาลยงมการใชนโยบาย “Medical Hub” ในการกดกนโรงพยาบาลใหญอกดวย เชน โรงพยาบาล
กรงเทพและบ ารงราษฎรใหการสนบสนนใหคนไขรกษาพยาบาลกบโรงพยาบาลตางจงหวดแทน
พรอมมความคดกเพมภาษกบโรงพยาบาลเอกชน และตองการบบในภาคเอกชนเลกลง หรอแมแต
การมแนวคดทวา โรงพยาบาลทงหมดควรเปนของรฐ และแพทยตองมความเสยสละ แนวคดเชนนก
ท าใหประเทศไทยเสยเปรยบการจดท า “Medical Hub” ใหกบประเทศคแขงส าคญอยางประเทศ
อนเดย ดงทไดในตวอยางจากในประเทศองกฤษแลวทระบบ NHS (National Health Services)
เปนการท าใหโรงพยาบาลทกโรงพยาบาลเปนโรงพยาบาลรฐ ผลคอแพทยชาวองกฤษในประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-88
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ออกไปท างานนอกประเทศเปนจ านวนมาก และแพทยอนเดยทไมมคณภาพเขามารกษาพยาบาลคน
องกฤษในประเทศแทน
โดยสรปส าหรบ Mode 3 นนไมนาเปนหวงเพราะโรงพยาบาลมศกยภาพออกไปนอกประเทศได ม
กระบวนการท าการตลาดหาลกคาทงจากอาเซยน ญปน ยโรปและตะวนออกกลางไดอยางตอเนอง
และมการหาลกคาและบคลากรทางการแพทย (ทไมใชแพทย) ในประเทศอาเซยนบางแลว ส าหรบขา
เขานน กอาจมการลงทนจากตางชาตซงมอยบางแลวจากทงนกลงทนสงคโปรและไตหวน ซงคาดวา
จะมาใหรปแบบการซอกจการและน าผบรหารมา แตจะไมน าแพทยมาดวย อยางไรกดแพทยเปนผท า
การตลาดเองทดทสด หากแพทยไทยไมเหนดวยกบการบรหารของตางชาต โรงพยาบาลกอยไมได
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ประเดนการเจรจาในอนาคตส าหรบ Mode 3 นนส าหรบในกรณของอาเซยน แพทยสวนใหญ
สนบสนนใหเปดเสรตามกรอบขอตกลงของอาเซยนไดเลย เพราะประเทศไทยอยในสถานภาพและ
ความสามารถทางการแขงขนทดกวา ไมนามปญหา อยางไรกตามการเปดเสรนาจะตองจ ากดขอบเขต
ใหสทธการเปดเสรส าหรบโรงพยาบาลเทานน ไมรวมคลนก เพอความสะดวกในการควบคมคณภาพ
การรกษาพยาบาล
Mode 4 เปน Mode ทมปญหามากทสด เนองจากในอาเซยนมความแตกตางทางหลกสตรทางการ
แพทยและกฎเกณฑภายในมาก เชน ประเทศเวยดนาม พมา ฟลปปนสและอนโดนเซย ทไมมการ
สอบใบประกอบอาชพและและประเทศฟลปปนสกไมมแพทยสภา ทงยงบงคบใหผประกอบวชาชพ
แพทยภายในประเทศตองถอสญชาตฟลปปนสโดยการเกดในประเทศฟลปปนสเทานนในขณะท
ประเทศมาเลเซยเองกไมรบรองแพทยไทยจะเหนไดวาสถานการณปจจบนของแตละประเทศมการ
เปดเสรไมเทากน โดยประเทศไทยเปดเสรใหแพทยตางชาตมากทสด หากจะเปดเสรMode 4 จะตอง
มการแกไขกฎระเบยบภายในใหสอดคลองกนมากกกวาน
ปจจบนแพทยสภาไดมการปรบปรงการสอบใบประกอบอาชพ (License Test) ไปบางแลว โดยยด
หลกของการประตบตเยยงคนชาต (National Treatment) เพอปองกนค าครหาวากดกน โดยจะ
เปลยนการสอบจากทใชภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ ซงการสอบนประกอบไปดวยหลายสวน สวนท
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-89
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เปนวชาพนฐาน เชน Basic Science และ Clinical Science นนไดปรบใหเปนภาษาองกฤษทง
หมดแลว แตสวนทเกยวของกบภาษา วฒนธรรม กฎหมายและหลกเกณฑทางการประกอบอาชพของ
แพทยนนยงคงเปนภาษาไทยอย เรยกการสอบสวนนวา OSCE Part II โดยเปนการแนะน า/วนจฉย
อาการคนไข แตภายใน 2 ป การสอบใบประกอบโรคศลปทกสวนจะเปนภาษาองกฤษทงหมดซงกไม
นาจะเปนปญหาตอนกเรยนแพทยไทย เพราะการเรยนการสอนภายในประเทศรวมทงการสอบแพทย
เฉพาะทาง (Specialty Board) กเปนภาษาองกฤษอยแลว
นอกจากนยงมนโยบาย (ทไมผานกระทรวงพาณชย) ในลกษณะของความรวมมอของ ASEAN
Association of Medical Regulatory Authority ทการยอมรบคณภาพซงกนและกนเองของสภา/
สมาคมทางการแพทยของประเทศในอาเซยนดวยกนเอง มแนวทางใหสอบใบประกอบโรคศลปเปน
ภาษาองกฤษทงหมดแตตองมการทดสอบความรเฉพาะทองถน (Local Content) ดวยและใหแพทย
ทจะท าอาชพในตางประเทศไดนนตองมประสบการณการรกษาแลวอยางนอย 5 ป ไมใหแพทยจบ
ใหมมโอกาสท างานในตางประเทศเลย นโยบายยงอยในระหวางการจดท า
แพทยสภายงมความพยายามผลกดนใหมการแกกฎหมายใหฝกอบรมแพทยจากประเทศอนใน
ASEAN ได ทงน ไมใชวาจะเปนการสนบสนนใหแพทยประเทศอนมศกยภาพ แตตองการใหวงการ
แพทยไทยเปนผน า จะไดมประสทธภาพในการคาบรการ เพอทวาแพทยทไดรบการอบรมแลวกลบ
ประเทศไปแลวนน จะไดใชยาของประเทศไทย และปรกษาแพทยไทยเมอมปญหา โดยจะใหมการ
ออก“ใบประกอบการชวคราว” ระหวางการอบรมเพอใหสามารถฝกทกษะการรกษาพยาบาลไดโดย
การท างานจรง แตจ ากดใหอยในโรงเรยนแพทยเทานนไมใหออกไปท างานขางนอก
การเขามาของแพทยจากตางประเทศนนกมความเปนไปไดในเขตจงหวดไกลๆ โดยเฉพาะในบรเวณ
ชายแดนซงปจจบนทชาวตางชาตจากประเทศเพอนบานเขามารบบรการทางการแพทยอยแลวเปน
จ านวนมาก กอาจมแพทยจากตางชาต เชนประเทศพมา ประเทศลาวมารกษาได หรอใหแพทยพมา
รกษาคนงานพมาแถบชายแดนกท าไดซงกไมควรกดกน แตตองค านงถงการควบคมคณภาพใหได โดย
อาจใชระบบของประเทศสหรฐอเมรกาทใหมแพทยตางชาตตองสอบใบประกอบโรคศลปประเภท
พเศษทมลกษณะเฉพาะใหมการก าหนดขอบเขตพนททสามารถปฏบตงานไดและใหโอกาสประกอบ
อาชพได แตตองท างานในทไกลๆทขาดแคลนแพทยกอน เมอท างานในบรเวณนนครบถวนตาม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-90
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
จ านวนระยะเวลาและลกษณะงานทมการก าหนดแลว จงใหใบประกอบโรคศลปถาวรหรออาจให
แพทยตางชาตท าการรกษาไดเฉพาะโรงพยาบาลเพยงอยางเดยว หามมคลนก กจะสามารถควบคม
คณภาพได
ส าหรบการออกนอกประเทศของแพทยไทยนนกมความเปนไปได โดยเฉพาะ ประเทศมาเลเซย ลาว
สงคโปร และบรไน โดยเฉพาะในประเทศบรไนซงไมมแพทยมากนกแตมเงนทนมาก แพทยไทยทม
คณภาพระดบกลางกสามารถไปได หรอในประเทศสงคโปรเองกขาดแคลนแพทยเฉพาะทางเรองขอ
ไขขอ และแพทยรกษาเดก กอาจเสนอขอจงใจในแพทยในสาขาเหลานนยายไปได อยางไรกดเพอจะ
ออกไปท างานในประเทศอาเซยนได ความรความเขาใจเรองการแพทยวถมสลมกเปนเรองจ าเปนท
แพทยจะตองเรยนร
อยางไรกด จากการส ารวจความคดเหนพบวา แพทยไทยสวนใหญยงมความตองการทจะท างานอย
ภายในประเทศมากกวาแมการไปท างานในตางประเทศโดยเฉพาะในประเทศสงคโปรอาจใหเงนเดอน
เยอะกวาในประเทศไทย แตเมอรวมรายไดจากการท างานในโรงพยาบาลเอกชนและรายไดจากคลนก
แลวกนาจะใกลเคยงกน นอกจากนแพทยไทยกยงอาจมปญหาทางดานภาษาและตดบาน ปจจบนกม
แพทยไทยไปประกอบอาชพทประเทศสงคโปรบางเพราะใกลบาน และเปนพวกทท างานเตมเวลาท
สงคโปรเลย ไมใชแบบไปมาระหวางประเทศสงคโปรกบประเทศไทย แตแพทยเหลานมจ านวนนอย
อยางไรกด มปจจยบางประการทอาจท าใหแพทยไทยยายออกนอกประเทศไทยในอนาคต
1). ปจจยดานภาษ ซงแพทยไทยจายภาษรายไดสงกวาประเทศอนในอาเซยน ท าใหอาจมแรงจงใจใน
การออกนอกประเทศ
2). ปญหาจากการบรหารจดการระบบรกษาสขภาพในประเทศไทย ซงปจจบนการใหบรการรกษาทก
โรคไดฟร (Universal Coverage) นนท าใหแพทยในภาครฐมภาระงานทมากขน จนบางครงเกน
ความสามารถ (ทงจากปจจยทางดานราคาทลดลงจนเปนศนยท าใหอปสงคเพมขน และจากการท
ประชาชนดแลตวเองนอยลงจนท าใหเจบปวยเพมขน) แมวาไดรายไดเทาเดม
นอกจากนยงมการฟองรองแพทยมากขน และดวยงบประมาณของการรกษาพยาบาลทต าลง ท าให
แพทยไมกลาท าการรกษาพยาบาลในกรณทผปวยมโรคซบซอนตองยกกรณรกษาพยาบาล (Case
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-91
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
Referral) ใหแพทยในโรงพยาบาลใหญหมด ปจจยเหลานนบเปนการบงคบใหแพทยท างานหนกขน
และไดรายไดนอยลง (Negative Reinforcement) และไมสรางแรงจงใจใหแพทยท างานในภาครฐ
จนสมองไหลไปภาคเอกชนบางแลวและอาจออกไปตางประเทศไดในทสด
โดยสรป ส าหรบ Mode 4 นนแพทยไทยนาจะยงคงอยในประเทศและแพทยตางชาตโดยเฉพาะใน
ประเทศอาเซยนจะยงคงอยในประเทศของตน การเคลอนยายผประกอบวชาชพขามประเทศคงไม
เกดขนมากนก ยกเวนในเขตชายแดนทขาดแคลนแพทยไทยทอาจมแพทยตางชาตเขามาได จงตองม
การควบคมคณภาพใหได ผรกษาพยาบาลกนาจะรกษาพยาบาลจากประเทศของตนมากกวา
โดยเฉพาะผรกษาพยาบาลไทยทพดเพยงภาษาไทย ประเทศอน เชน ประเทศมาเลเซยและสงคโปร
นากงวลในประเดนนมากกวาไทย เพราะอนโดนเซยพดภาษา Bahasaของประเทศมาเลเซยและ
สงคโปรได และโดยเฉลยมคณภาพต ากวาแพทยมาเลเซยและสงคโปร
ส าหรบ MRA ทมการท าเสรจสนไปแลวนน แพทยสภาไดมการจดท าการสอบใบประกอบโรคศลปให
สอดคลองกบขอบทประตบตเยยงคนชาตแลว โดยออกขอสอบมาจากสวนกลางและเปนภาษาองกฤษ
บางสวนแลวเพราะจะเปลยนภาษาองกฤษทงหมดในอก 2 ป
ประเดนส าคญกวาคอ การแกไขระบบรกษาสขภาพและกฎหมายภายในประเทศใหเอออ านวยตอการ
รกษาทรพยากรบคคลทางการแพทยของประเทศไทยเอาไวใหได พรอมอาจใหตางชาตทม
ความสามารถมโอกาสเขามาพฒนาบคลากรไทย และใหวงการแพทยไทยเปนผน าในภมภาค
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-92
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.5 บรการวชาชพทนตแพทย
ภาพรวมและสถานะการเปดเสรของบรการวชาชพทนตแพทย
ในกลมวชาชพทนตแพทยนนมการประชมรวมกนในหมสมาชกอาเซยนแลว 5 ครงและไดลงนาม
ขอตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Arrengement on Dental Practitioners:MRA) ใน
ครงท 3 โดยครงท 4 และ 5 เปนการทบทวน MRA เพอใหมความสมบรณมากขน สาเหตหลกทท าให
กลมทนตแพทยสามารถตกลงกนไดเรวนน เพราะไดเรยนรจากประสบการณของวชาชพแพทยและ
พยาบาลทไดท า MRA ไปกอนหนาแลว
การประชมในกลม วชาชพทนตแพทยนนท าในกล มท เรยกวา ASEAN Joint Coordinating
Committee on Dentistry (AJCCD) และจดควบ คไปกบการประชมการคาบรการท เรยกวา
Coordinating Committee on Services (CCS) โดย CCS นนมการประชมไปแลว 68 ครงและครง
ลาสดไดเรมมการพดถงการจดท าใบประกอบรวมกนในอาเซยน (ASEAN License) และขอบทดาน
การเคลอนยายผประกอบวชาชพอยางเสร(Free Flow)ทอนญาตใหทนตแพทยประกอบวชาชพ
ภายในประเทศอาเซยนไดโดยเสร ซงทางทนตแพทยสภาคดวาตองมการทบทวน เพราะใน MRA
ปจจบนมแคการกลาวถงขอบทการประตบตเยยงคนชาต (National Treatment) เทานนและม
ขอยกเวนเกยวกบการประเมนคณภาพเพมเตม ซงประเดนนอาจเปนปญหาได เพราะการท าให MRA
ไปขดตอกฎระเบยบภายในประเทศซงยงมความแตกตางกนมากในแตละประเทศสมาชกอาเซยน
นอกจากนทนตแพทยสภายงคดวาขอบทดาน Free Flow นนตองมเงอนไขประกอบ การประกอบ
อาชพของแพทยนนมเพยงใบประกอบชนเดยว เมอไดใบประกอบแลวกไมสามารถควบคมได
เนองจากเปนการท างานของทนตแพทยแตละบคคลทเปนอสระตอกน ตางจากวชาชพประเภทอน
เชน วศวกร ทแมวาไดใบประกอบแลวกตองท างานภายใตการก ากบดแลหรอตองท างานรวมกนกบ
วศวกรทองถนของประเทศนนๆอย
ปจจบนในดานการสอบใบประกอบวชาชพ (License Test) ของทนตแพทยสภานน ยงเปนภาษาไทย
อยและจะยงไมมการเปลยนเปนภาษาองกฤษจนกระทงอาเซยนประกาศใหภาษาองกฤษเปนภาษา
ของอาเซยนกอน และหากทนตแพทยในประเทศใดๆกตามจะประกอบอาชพในประเทศไทยกตอง 1).
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-93
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
มใบประกอบในประเทศตนและ 2). มใบประกอบในประเทศทตนไปท างาน โดยทนตแพทยสภาม
ความเหนวาคณภาพของทนตแพทยในอาเซยนไมนาจะตางกนมาก เพราะหากประเทศนนอนญาตให
ทนตแพทยรกษาคนในประเทศได กนาจะมคณภาพระดบหนงแลวไมควรใชคณภาพมาดถกทนต
แพทยประเทศอน
อยางไรกด แตละประเทศยอมรบวาการศกษาดานทนตแพทยมความแตกตางกนมาก หากจะใหม
ASEAN License ทใชไดทงภมภาคกยงเปนไปไดยาก และตองมการปรบหลกสตรการศกษา หรอการ
สอบวดระดบความสามารถในการประกอบหตถการ(Competence)เสยกอน ตวอยางของความ
แตกตางในระหวางประเทศสมาชกอาเซยน เชน ในประเทศไทยและฟลปปนสหลกสตรทนตแพทยนน
ใชเวลาเรยน 6 ป และในกรณของประเทศไทยการเรยนการสอนในสาขาการจดฟนกมการเรยนการ
สอนแลวในระดบปรญญาตร แตในกรณของสงคโปร บรไนและมาเลเซยซงยงใชระบบการเรยนการ
สอนแบบองกฤษสบเนองมาตงแตยงเปนประเทศในเครอจกรภพนน การเรยนการสอนจะใชหลกสตร
องกฤษทเรยนเพยง 5 ปและการจดฟนเปนสาขาทจะจดการเรยนการสอนในระดบหลงปรญญาตร
ท าใหการสอบความรพนฐานระหวางกนเพอจดท า ASEAN License เปนไปไดยาก
ส าหรบการออกไปลงทนในตางประเทศของทนตแพทย หรอการใชประโยชนจากการเปดเสรการคา
บรการใน Mode 3 นน คาดวาจะเกดขนนอยมากโดยลาสดพบวามทนตแพทยไทยบางรายไปลงทนท
เวยดนามแตไมประสบความส าเรจเทาทควร คาดวาเพราะตวทนตแพทยไทยทานนนไมไดเดนทางไป
ควบคมคณภาพการใหบรการดวยตนเองท าใหเกดความลมเหลวทนตแพทยสวนใหญมความเชอวา ถา
จะออกไปขยายกจการในตางประเทศกนาจะไปในรปแบบนตบคคลและไปพรอมกบโรงพยาบาล
มากกวาทจะออกไปหางานหรอลงทนดวยตนเอง
อยางไรกดจดแขงของการท าทนตกรรมของไทย คอ การมผชวยทนตแพทยทมความสามารถด และม
ใจรกการใหบรการ (Services Mind) แตผชวยทนตแพทยในประเทศอนอาจไมมคณภาพดเทาเทยม
ผชวยทนตแพทยชาวไทยเองและอาจตองเสยเวลาในการฝกฝน แตหากทนตแพทยไทยตองการ
ออกไปนอกประเทศจรง เชอวานาจะสามารถแขงขนไดแนนอน เพราะมคณภาพดและการท าทนตก
รรมของทนตแพทยไทยกมราคาถกพอสมควร ดงจะเหนไดจากตวเลขคนไขตางชาตโดยเฉพาะกลม
ทมาจากสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย นวซแลนด และคนไขในอาเซยนทมฐานะดบางกล ม อยางใน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-94
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สงคโปรทตองเนนวาเปนผมฐานะนนเพราะทนตกรรมเปนการรกษากรณเฉพาะ (Selective Case)
บางครงกไมมความจ าเปนมาก
ในดานการแขงขนจากทนตแพทยตางชาตกอาจจะมบางอาจะมทนตแพทยบางกลมอยากมาท างานใน
ประเทศไทย แตลกๆแลวทนตแพทยสภาเชอวาไมมประเทศใดอยากใหทนตแพทยของตนเคลอนยาย
และแตละประเทศเองกมความตองการทนตแพทยภายในประเทศสงอยแลว เพยงพอตอการประกอบ
อาชพ จงไมนามทงปญหาสมองไหลออกและไหลเขา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ส าหรบประเดนทเกยวของกบการเจรจาการคาตอไปในอนาคตนนทนตแพทยสภาเหนวา หากใหกลม
วชาชพเปนผจดท าขอบทใดๆ กตาม หนวยงานภาครฐโดยเฉพาะกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ
ควรมการจดเตรยมขอมลของประเทศภาคทงหมดทจะท าการเจรจาใหกบทนตแพทยสภาอยาง
พอเพยง เพราะเทาทผานมา ทนตแพทยสภาและทนตแพทยทเปนผรวมในการเจรจาการคาตองเสาะ
แสวงหาขอมลดวยตนเอง ซงบางครงไมครบถวน เทยบเทากบกรมเจรจาฯ ซงมประสบการณในการ
เจรจาการคามากกวา และการใหแตละสมาคมวชาชพไปหาขอมลเอาเองนาจะกอใหเกดตนทน
มากกวาโดยเฉพาะในกรณการเปดเสรการคาระหวางประเทศสมาชกอาเซยนซงมหลายประเทศ
สมาชกท าใหมปญหาอยางมากในการหาขอมลใหครบถวนในทกประเทศ
กรมเจรจาการคาระหวางประเทศควรเปดโอกาสและเปนเจาภาพใหกลมสมาพนธและสภาวชาชพท
ก ากบดแลการใหบรการของผประกอบวชาชพ (Professional Services) สาขาตางๆ อนประกอบไป
ดวย กลมแพทย พยาบาล สตวแพทย วศวะ สถาปตย บญช ทนายความและทนตแพทยไดมการ
ปรกษาหารอกนในระหวางกนดวยเพอใหเกดการเรยนรแลกเปลยนประสบการณ รวมทงเพอรวบรวม
ขอคดเหนตางๆ เพอเปนแนวทางในการทบทวนการตกลงรวมกนของแตละวชาชพตอไปในอนาคต
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-95
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.6 บรการวชาชพพยาบาล
ขอมลทวไปของสภาการพยาบาล
สภาการพยาบาลท าหนาทดแลเฉพาะสวนทเกยวของกบผประกอบวชาชพพยาบาล ในแตละปจะ
ควบคมก ากบดแลการผลตพยาบาลกวา 9,000 รายโดยในการก าหนดคณลกษณะตางๆ ใน
กระบวนการผลตบคลากรพยาบาลเพอรองรบความตองการพยาบาลนน สภาการพยาบาลจะใชการ
พจารณาแนวโนมของโรงพยาบาลวาการด าเนนกจการของโรงพยาบาลมความตองการบคลากร
พยาบาลในลกษณะใดเปนหลก จากนนจงจดหลกสตร และการเรยนการสอนทเหมาะสม เชน เมอ
โรงพยาบาลมลกษณะเปนนานาชาตมากขน กจะมการจดหลกสตรทมการเรยนการสอนทเนนทกษะ
ทางดานภาษาองกฤษมากยงขน และในปจจบนยงมภาษาตางประเทศภาษาอนๆ ทหลากหลายให
เลอกเรยนอกดวย ทงนเพอสรางพยาบาลทมลกษณะเปน International Nurse และกมการจด
กาเรยนการสอนภาษาทองถนของประเทศเพอบานเพอสรางพยาบาลตามเขตชายแดน เหลานเปนตน
ประเดนการคาเสร
สภาการพยาบาลและผประกอบวชาชพพยาบาลเรมมการตนตวตอการเปดเสรการคาบรการอยาง
เหนไดชดเจนในชวง 5 ปทผานมา
บคลากรในระบบบรการของพยาบาลมองวาทกรปแบบการใหบรการ (Mode of Service Supply)
ลวนสงผลกระทบตอวชาชพดงน
Mode 1 การใหบรการแบบขามพรมแดน ไทยมศกยภาพเรองมาตรฐานบรการสง มความเปนไปได
ทจะมการใหบรการผานดาวเทยม แตสวนนยงเปนเพยงการวางแผนเตรยมการเทานน
Mode 2 การใชบรการในตางประเทศ จากศกยภาพของไทย ปจจบนมคนไขตางชาตเขามารบการ
รกษาในประเทศจ านวนมาก
Mode 3 การจดตงกจการในตางประเทศ
เมอมการจดตงโรงพยาบาลไทยในตางประเทศ พยาบาลจ านวนหนงจะมสญญาเดนทางไปกบ
โรงพยาบาลดวย โดยพยาบาลไทยทเดนทางไปกบโรงพยาบาลทไปเปดสาขาในตางประเทศจะท า
หนาทหวหนาพยาบาล ท างานรวมกบพยาบาลทองถน เนองจากการจางพยาบาลจากประเทศไทย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-96
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ทงหมดไปประจ าในโรงพยาบาลสาขาในตางประเทศมตนทนสงมาก ดงนนการท างานรวมกนกบ
พยาบาลทองถนจงเปนสงจ าเปนอยางยง ทงนการทพยาบาลไปท างานกบโรงพยาบาลไทยใน
ตางประเทศไมถอเปนการสญเสย แตเปนการชวยธรกจไทยและเสรมสรางประสบการณใหแกผ
ประกอบวชาชพพยาบาลเอง ซงกรณนพยาบาลเพยงแคมศกยภาพทางดานภาษาองกฤษเพยงภาษา
เดยวคงไมเพยงพอ เชน พยาบาลไทยทเดนทางไปท างานในโรงพยาบาลในพนมเปญ กจ าเปนตองร
ภาษาทองถนคอภาษาเขมรดวย ถงแมโรงพยาบาลทไปเปดสาขาจะเปนโรงพยาบาล International
Hospital แตคนไขและเจาหนาทอนๆ ในโรงพยาบาลกเปนคนทองถนเปนหลกอยด
นอกจากนหากมการเขามาลงทนของโรงพยาบาลตางชาต กไมนากงวลเนองจากบรการกคงยงอยใน
ประเทศไทยซงตองอยภายใตการควบคมของสภาการพยาบาลอยด และเชนเดยวกนกบกรณพยาบาล
ไทยเดนทางออกไปท างานในตางประเทศ นนคอพยาบาลตางชาตทเขามากตองมความสามารถในการ
ใชภาษาไทยดวยเชนกน
Mode 4 การเดนทางเขาประเทศของบคลากรผใหบรการ
พจารณาจาก Migration Policy ของแตละประเทศ เรมจากการมองวาประเทศใดในอาเซยนทม
นโยบายการสงออกพยาบาล ตวอยาง ประเทศฟลปปนสมการสงออกพยาบาล แตสวนใหญจะสงไป
ประเทศสหรฐอเมรกามากกวาประเทศในอาเซยน
การเขาไปท างานในประเทศใดจ าเปนตองไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพพยาบาล (License) จาก
ประเทศแมกอนจงจะท าการขอใบอนญาตจากประเทศปลายทางได ทงนในอาเซยนมเพยงสอง
ประเทศทมการออกใบอนญาตพยาบาล ไดแก ประเทศไทย และฟลปปนส
การออกไปท างานตางประเทศของพยาบาลไทย
โดยปกตแลวเมอเรยนจบจะมพยาบาลจ านวนหนงตองการไปท างานตางประเทศ จากแนวโนมในชวง
30 กวาปทผานมา สวนใหญเดนทางไปท างานในสหรฐอเมรกา เนองจากมการเปดรบจางงาน
พยาบาลตางชาต (โดยมประเทศไทย ฟลปปนส อนโดนเซย เปนประเทศผสงออกพยาบาล)
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-97
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การออกไปของพยาบาลไทยเปนลกษณะเครอขายญาตพนองเพอนพองชวนกนไป หรอไปท างาน
พรอมกบโรงพยาบาลจากประเทศไทย สวนใหญเปนการไปเพยงชวคราวเพอหาประสบการณการ
ท างาน ลกษณะของการเดนทางไปท างานล าพงมนอยมาก ทงนพยาบาลไทยไดรบเสยงตอบรบจาก
ตางชาตวามคณสมบตของการดแลเอาใจใส เอออาทร มความรบผดชอบสง และไววางใจไดมากกวา
ชาตอน
ปจจบนสภาฯพยายามเกบรวบรวมขอมลพยาบาลจากสมาคมพยาบาลตางๆในตางประเทศ เชน
สมาคมพยาบาลใน Los Angeles Chicago เปนตน
ทงนการเดนทางออกไปท างานในตางประเทศของแพทยและพยาบาล มความเสยงจากการท า
Malpractice นอกประเทศ ซงมความแตกตางทงทางดานกฎหมายและวฒนธรรม อกทงปจจบนยง
ไมมการประกนภยวชาชพส าหรบพยาบาลแตอยางใด
การเขามาของพยาบาลตางชาต
ปจจบนทางสภาฯเรมไดรบค ารองขอขอมลการปฏบตตนเมอตองการเขามาท างานในประเทศไทย
จากหลายประเทศ โดยเฉพาะจากประเทศฟลปปนส ซงในกรณของประเทศไทย ผทจะเขามา
ประกอบวชาชพพยาบาลตองปฏบตตามกฎหมายภายใน (Domestic Law) ดงนนพยาบาลจาก
ตางชาตจงยงเขามาเปนจ านวนนอย ปจจบนมพยาบาลจากฟลปปนสซงไดรบใบอนญาตท างาน
(Work Permit)เขามาในลกษณะของการเปนผชวยแพทย และผชวยพยาบาล แตไมไดสามารถเขามา
ในฐานะพยาบาลวชาชพได เนองจากไมผานการสอบใบอนญาตประกอบวชาชพพยาบาล
(License)ของไทย ปจจบนสภาการพยาบาลพยายามเกบขอมลเหลานมารวบรวมไวเชนกน เนองจาก
โรงพยาบาลในไทยเรมเปลยนเปนลกษณะนานาชาตมากขน
การเขามาของพยาบาลตางชาตไมกอใหเกดความกงวล เนองจากปรมาณการเขามาขนอยกบการเปด
จางงานของโรงพยาบาล อกทงโรงพยาบาลในไทยยงไมมลกษณะของโรงพยาบาลนานาชาตทแทจรง
นอกจากนหลกการจางพยาบาลขนอยกบวาเพอดแลใคร หากดแลคนไขคนไทยแนวโนมการจาง
พยาบาลไทยจะสงกวา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-98
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ปจจบนญปนสงเครอขายบรษทรเออ (Reie) เขามาใหบรการดแลผสงอายในประเทศไทย แตกไมได
สรางความกงวลเนองจาก
รปแบบเปนการดแลในลกษณะของ Social Care ไมใช Professional Care
ประเทศไทยถอวา Health Care มความเกยวของกบการละเมดสทธหรอการท าอนตรายผปวย
ดงนน กระทรวงฯจงประกาศใหการดแลผปวยหรอผสงอายทบานเปนกจการอนตราย สงผลตอ
ความยากงายในการเขามาด าเนนธรกจ ในขณะเดยวกนกสงผลตอการปรบมาตรฐานของผใหการ
ดแล (Care Giver)ทงนผประกอบวชาชพพยาบาลมการปรบตวโดยสง Professional เขาไปรวม
ดแลผสงอายตามบานดวย
วชาชพพยาบาลกบอาเซยน
ในกลมประเทศอาเซยน มการจดประชมตวแทนกลมวชาชพพยาบาลจากแตละประเทศปละ 3-4 ครง
ดงนนตวแทนวชาชพพยาบาลจากแตละประเทศจงมโอกาสหารอกนอยางตอเนอง
ประชากรสวนใหญในอาเซยนเปนสงคมมสลม รองลงมาเปนพทธ ท าใหพยาบาลทตองการจะออกไป
ท างานในประเทศอาเซยนตองเรยนรวธการปฏบตตนตามหลกการของศาสนาอสลาม รวมทงในหลาย
ประเทศยงไมมระบบทเกยวของกบการสนบสนนวชาชพพยาบาล สงผลใหการเดนทางไปท างานตาง
พนท ตางวฒนธรรม เปนเรองยากและตองการการปรบตวมาก อยางไรกตามปจจบนบางประเทศเรม
มการพฒนา Nursing Council และ License Register ขนบางแลว
แนวทางการปรบตวของพยาบาลไทย
โดยทวไปเมอมการเจรจาขอตกลงยอมรบรวม(MRAs)และขอตกลงอนๆ เพมเตมกจะมความกาวหนา
ไปทละประเดนๆ ดงนนสภาการพยาบาลเชอวา ไทยยงมเวลาพอสมควรในการปรบตวอยางคอยเปน
คอยไปเพอเตรยมรบมอการเปดเสร ปจจบนการสอบเพอขอใบอนญาตประกอบวชาชพพยาบาล
(License) ของไทยนบเปนตวปองกนทส าคญ เนองจากทผานมายงไมมพยาบาลในอาเซยนได
ใบอนญาตน (ตดเรองการสอบภาษาไทย)แมอนาคตจะมผสอบผาน จากลกษณะเฉพาะของ Health
care ซงเกยวของกบการดแลชวต ความเจบปวยของประชากรภายในประเทศ การจางงานของ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-99
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
โรงพยาบาลจะไมเกดขนอยางรวดเรว เนองจากโรงพยาบาลมกประสบกบปญหาการฟองรอง และ
เรองของความตางทางดานภาษาและวฒนธรรมกถอเปนเรองส าคญ
เนองจากความแตกตางดงกลาวจงมการพฒนา ASEAN Nurse Competency ขน ดงนนหลกสตร
การเรยนการสอนของไทยจ าเปนตองไดรบการพฒนาปรบปรง เพอผลตบคลากรทไดคณสมบตตาม
ASEAN Nurse Competency น ปจจบนเรองนมความกาวหนาชามาก
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
เมอมการประชมรวมในกลมวชาชพพยาบาลในตางประเทศ ภาครฐมกจะขอรองใหสภาการพยาบาล
เปนตวแทนไปด าเนนการ โดยอางความช านาญการเฉพาะดาน แตในทางตรงกนขาม ภาครฐกลบไมม
การสนบสนนเพอรองรบสถานการณใดๆทจะเกดขนกบวชาชพพยาบาล ดงนนสงทสภาฯอยากรองขอ
ไดแก
1. ตองการการสนบสนนการศกษาดานภาษา เพอเตรยมความพรอมใหแกบคคลากร ทางสภาการ
พยาบาลแจงใหทราบวา ไดรบการปฏเสธไมใหตวแทนของสภาการพยาบาลไดเขารวมอบรมใน
หลกสตรพฒนาภาษาองกฤษซงจดโดยกรมการคาตางประเทศ ดวยเหตผลวาตองการสนบสนน
หนวยงานของรฐซงเปนหนวยงานราชการเทานน
2. ตองการการสนบสนนดานงบประมาณ เนองจากทผานมาทางสภาเปนผขบเคลอนเองทงหมด
พบวาปญหานเกดขนกบสาขาวชาชพพยาบาลของประเทศอนในอาเซยนเชนกน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-100
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.7 บรการวชาชพสถาปตยกรรม
ขอมลทวไปของสภาสถาปนก
สภาสถาปนกมหนาทรบผดชอบดแลทงหมด 4 วชาชพ ไดแก สถาปตยกรรมหลก ภมสถาปตยกรรม
สถาปตยกรรมผงเมอง และสถาปตยกรรมภายในและมณฑนศลปในขณะทสมาคมสถาปนกดแล
เฉพาะวชาชพสถาปนกเทานนปจจบนความสมพนธของสภาสถาปนกกบกลมสถาปนกอนๆเชน
สมาคมสถาปนกสยามไดรบความรวมมอมากขน
ทางสภาสถาปนกมการพดคยกบกลมวชาชพสถาปนกทถกควบคมจากอาเซยนอยเสมอ ไดแก
สถาปนกผงเมอง และภมสถาปนก (Landscape Architect)
โครงสรางวชาชพไทย
ประเทศไทยเปนประเทศเดยวทยงไมมการเปดเสรวชาชพสถาปนก ในขณะทมาเลเซย สงคโปร มการ
เปดเสรแลว นอกจากนประเทศอนในอาเซยนไมไดมขอจ ากดดานวชาชพมากเชนเดยวกบไทย
จดออนนท าใหการพดคยกบสถาปนกในประเทศเปนเรองยาก เนองจากโครงสรางวชาชพถกวางให
ไดรบคมครองมาเปนเวลานาน (ปว.281 คมครองวชาชพชางตดผม หมอ สถาปนก ฯลฯ วาเปนอาชพ
ทหามชาวตางชาตท า จากนนพรบ.ทออกมาภายหลงกถกวางมาจากโครงสรางน ) ดงนนการ
เปลยนแปลงใดๆจะสงผลใหเกดแรงตอตานขนทนท แตทางสภาฯมองวาการเปดเสรมประโยชนพอๆ
กบโทษจงด าเนนการเจรจานอกรอบกบกลมสถาปนกในตางประเทศเอง
การเตรยมรบมอการเปดเสร
กลมวชาชพสถาปนกไดคาดการณผลของ FTAs/WTO ลวงหนามาเปนระยะเวลานาน โดยมการวาง
กลยทธมาเปนเวลา 8-9 ปแลว เรมตนจากกอนมการลงนาม ASEAN FTA ประมาณ 4-5 ป ตวแทน
กลมวชาชพสถาปนกมการรวมกลมคยนอกรอบกบกลม APEC Architect ถงแนวทางการเปดเสร แต
เนองจากจ านวนสมาชกทมาก และความแตกตางทหลากหลายในระหวางสมาชก สงผลใหขอสรป
ลาชา จงมการดงกลมอาเซยนไดแก มาเลเซย และสงคโปร มาเจรจาถงแนวทางการจ าลอง model
ของ APEC Architect มาใชกบ ASEANArchitect กอน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-101
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การเจรจากบกลมประเทศสมาชกอาเซยน
ผลจากการเจรจาระหวางสถาปนกไทย มาเลเซย และสงคโปร เบองตน 3 ประเทศนจะวางตวเสมอน
เปนแกนของอาเซยน โดยมการท า MOU รวมกน เพอรวมกนวางแผนพฒนาแนวความคดการเปดเสร
สถาปนกในอาเซยน ขอสรปโดยคราว คอ ทกประเทศจะใชหลกการด าเนนการภายใตกรอบการ
ท างานรวมกบสถาปนกทองถน (Local CollaborationFramework) โดยอางองหลกการสากลของ
UIA Accord (องคกรวชาชพสถาปนกทไดรบการสนบสนนจาก UNESCO มสมาชกประมาณ 170
ประเทศ มการระบวธการปฏบตวชาชพสถาปนกทเปนสากล)
หลกการท างานรวมกบสถาปนกทองถน (Local Collaboration) ทไทยท าการเสนอนน ก าหนดให
สถาปนกทองถนและสถาปนกจากตางประเทศมศกดศรเทาเทยมกน และเมอมสถาปนกตางชาตเขา
ไปด าเนนงานในประเทศใด จะตองมสถาปนกทองถนเขารวมด าเนนงานดวย ขอสรปนสงผลใหการ
เจรจาระหวางสภาฯกบสถาปนกทองถนของไทยงายขน
การเจรจาของกลมสถาปนก
กลมสถาปนกมการเจรจาในลกษณะกาวกระโดด เนองจากสถาปนกในโลกแบงแยกเปนกลมยอยตาม
พนทเชน กลมอาเคเซย (ARCASIA) ซงมสมาชก 17 ประเทศในเอเชย เปนตน จากการมโตะเจรจากบ
ประเทศอนจ านวนมาก สงผลใหการเจรจาตอรองใดๆกบกลมวชาชพสถาปนกตางประเทศไมใชเรอง
ยาก ตางจากกลมของวชาชพอนๆซงยงขาดลกษณะเชนน และมกมแนวคดทจะตอตานการเปดเสร
เพยงอยางเดยว
ทงนทางสภาฯมองวาการเปดเสรไมสามารถหลกเลยงได จงจ าเปนตองมกลยทธในการรบมอทด โดย
สภาฯพยายามโนมนาวสมาชกใหเหนความส าคญ ดวยการหยบยกประเดนทมความกงวลขนมาชแจง
ดงน
ปจจบนสถาปนกไทยจ านวนมากออกไปท างานในระดบนานาชาตอยแลว
สถาปนกรนใหมสามารถสอสารภาษาองกฤษไดดขนมากจงถอวาเรามความพรอมดานภาษาใน
ระดบหนง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-102
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเทศไทยมแนวทางการคมครองอาคารทางวฒนธรรม/UIA Accord (อาคารวฒนธรรมควรจะ
ท าโดยสถาปนกทองถนเพยงอยางเดยว) จงไมตองกงวลวาการเขามาของตางชาตจะท าให
สญเสยอตลกษณของชาต
การเขามาปฏบตวชาชพของสถาปนกตางชาตไดมปรากฏอยแลวการเปดเสรจะชวยปรบการเขา
มาในลกษณะใตดน ใหเขาสระบบมากขน
ดงนนสถาปนกไทยมทางเลอกเพยงแคสองทาง คอ คมครองวชาชพสถาปตยกรรมไมใหมการปฏบต/
รวมมอกบสถาปนกตางชาตในประเทศไทยจนกวาสถาปนกไทยจะมความพรอม หรอเปดชองทางใหม
การปฏบต/รวมมอกบสถาปนกตางชาตในทองถนโดยเทาเทยมกน ภายใตกรอบทควบคมได
วธการปฏบตภายใตกรอบการท างานรวมกบสถาปนกทองถน
วธการปฏบตภายใตกรอบการท างานรวมกบสถาปนกทองถนแสดงดงภาพ เมอสถาปนกตางชาตเดน
ทางเขามายงประเทศไทยสามารถแยกไดเปนสองประเภท คอ บคคล และนตบคคล
1. บคคล (Mode 4) แบงไดเปนสองกลม
บคคลขอจดทะเบยนเปนสมาชก
o เปนภาคสถาปนก คอ ตองเปลยนเปนสญชาตไทยเทานน
o ภาคสถาปนกพเศษ (พรบ.ยงไมมการบงคบใช) เขากรอบการท างานรวมกบ
สถาปนกไทย (Local Collaboration Framework)
บคคลไมขอจดทะเบยนเปนสมาชกเขากรอบการท างานรวมกบสถาปนกไทย (Local
Collaboration Framework)
2. นตบคคล (Mode 3) แบงไดเปนสองกลม
นตบคคลไมขอจดทะเบยนเปนสมาชกเขากรอบการท างานรวมกบสถาปนกไทย (Local
Collaboration Framework)
นตบคคลขอจดทะเบยนเปนนตบคคล (สามารถมาจดทะเบยนเปนนตบคคลวชาชพหรอ
บรษทสถาปนกไดเลย แตสภาฯมเงอนไขเรองจ านวนกรรมการ และผมอ านาจเปนผตดสนใจ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-103
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เชนกรรมการผจดการคนเดยวสามารถตดสนใจได แตถาเปนกรรมการตองมจ านวน (บคคล)
มากกวากงหนง) ทงนมองวาการเปดใหตางชาตถอหนไดเกนรอยละ 70 จะไมกอใหปญหา
ทมา: สภาสถาปนก
ปจจบนกรอบการท างานรวมกบสถาปนกทองถนถกน ามาเจรจากบอาเซยน แตโดยหลกการแลวทาง
สภาฯวางกลยทธส าหรบปรบใชรวมกบทกกรอบ ซงระบบนจะสามารถสบยอนไดวาสถาปนกตางชาต
รายใดด าเนนงานรวมกบสถาปนกไทยคนใด
ลกษณะการเขามารวมท างาน หากเขามาในรปบรษทกตองจบ คท างานกบบรษทไทย และ
เชนเดยวกนถาเขามาในลกษณะบคคลตองท างานรวมกบบคคล ทงนกรมแรงงานก าหนดวาบคคลจะ
ขอใบอนญาตท างาน (Work Permit) ไดจะตองเปนภาคสถาปนกพเศษเทานน
การเปดเสร Mode 1 กบกลมสถาปนก
กลมวชาชพสถาปนกมตวปองกนปญหาทจะเกดจาก Mode 1 โดยอตโนมต นนคอ พรบ.สถาปนก ซง
ก าหนดขอบงคบวชาชพไววา ไมวาจะออกแบบจากทใด แตหากตวสงปลกสรางอยในประเทศ ก แลว
จะถอเปน การปฏบตวชาชพทองถน (Local Practice) ทนท และตองมการรวมมอกบคนทองถน
(Local Collaboration)คอ ตองยนใบขออนญาตกอสราง ซงตองมลายเซนสถาปนกทองถนทม
ใบอนญาตประกอบวชาชพสถาปนกรวมดวย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-104
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สงทสภาสถาปนกด าเนนการแลว
ภารกจทสภาสถาปนกไดด าเนนการแลวคอ
จดตง คณะกรรมการสภาสถาปนกแหงอาเซยน ASEAN Architect Council (AAC)
จดตง คณะกรรมการก ากบดแล ASEAN Architect Monitoring Committee (MC) ซงเปน
คณะกรรมการทองถนภายใต MRA ทจะท าหนาทตรวจสอบการขนทะเบยน ASEAN Architect
ขนทะเบยนเปนสถาปนกอาเซยน เพอรบรองมาตรฐานสถาปนกไทยวา มมาตรฐานเทากบ
สถาปนกของประเทศในกลมอาเซยน ASEAN Architect Registration (AA)
เงอนไขใน MRA ส าหรบการขนทะเบยน ASEAN Architect ขอหนงทไทยขาดไป คอ ระบบการ
พฒนาวชาชพตอเนอง (Continuing Professional Development-CPD) ไทยเคยมระบบ CPD โดย
กอนหนานบงคบใชกบการขอใบอนญาต/ขอตอใบอนญาต จงโดนสมาชกรวมตวกนตอตาน ระบบจง
ถกระงบไปลาสดมการดงระบบ CPD เขามาใหมโดยมการระบนยามชดเจนและไมน าไปบงคบใชกบ
ใบอนญาต แตหากจะกลายเปนกรณบงคบส าหรบกลมผทตองการขนทะเบยน ASEAN Architect
เทานน
ปจจบนระบบ CPD รอการประกาศในราชกจจานเบกษา หลงจากนนคณะกรรมการ MC จะมการ
วางเงอนไขการขนทะเบยนเปน ASEAN Architect โดยจะดง CPD มาเปนเงอนไขหนง
สงทสภาสถาปนกก าลงด าเนนการอย
รางขอบงคบวาดวยการพฒนาวชาชพตอเนองเพอน าไปขนทะเบยนสถาปนกอาเซยน
รางระเบยบวาดวยกรอบการท างานรวมกนระหวางสถาปนกไทยและสถาปนกอาเซยน
แกกฎกระทรวงกรมแรงงาน “การท างานของคนตางดาว” รวมกบกรมแรงงาน และส านกงาน
คณะกรรมการกฤษฎกา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-105
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สงทตองด าเนนการตอไป
ด า เน น ก าร จ ด ให ม ร ะ บ บ ก าร พ ฒ น า วช า ช พ ต อ เน อ ง ( Continuing Professional
Development-CPD) โดยสมครใจส าหรบผทมความประสงคจะขนทะเบยนเปนสถาปนก
อาเซยน (ASEAN Architect-AA)
จดท ากรอบการท างานรวมกนของสถาปนกไทยกบสถาปนกอาเซยน (Local Collaboration
Framework) ภายใตขอตกลงของสภาสถาปนกแหงอาเซยนวาดวยการท างานรวมกนอยางเทา
เทยม (Reciprocal Framework)
ด าเนนการปรบปรงขอบงคบของสภาสถาปนกใหสอดคลองกบกฎกระทรวงแรงงาน (ตดเรองงาน
ทอาจท าไดของคนตางดาว)
สถานการณหลงจากเปดเสร
เมอมการเปดเสรภายใตกรอบอาเซยนแลว ในอนาคตหากมการเจรจารวมกบประเทศคเจรจาอน ทาง
สภาฯจะอางองหลกการสามประการ เพอใชในการก าหนดกรอบการเจรจากบทกประเทศให
เหมอนกน(ท ามาตรฐานกลางเดยวกน ไมใหสทธพเศษมากกวาอาเซยน)หลกการสามประการ ไดแก
o หลกประตบตเยยงคนชาต (National Treatment)
o หลกประตบตเยยงชาตทไดรบความอนเคราะหยง (Most Favored Nation: MFN)
o หลกการวาดวยการไมเลอกปฏบต (Principle of Non-Discrimination)
ทงนสภาฯมองวากลมสถาปนกไทยสามารถเอาตวรอดได เนองจากมการวางยทธศาสตรรองรบไวแลว
แตส าหรบวชาชพอนควรมองการเจรจาในเวทอนๆรวมกบกลมวชาชพเดยวกนในตางประเทศ ซง
รปแบบอาจขนอยกบลกษณะเฉพาะของแตละวชาชพดวย เชน แพทยซงมลกษณะการท างานเดยว
อาจจะตองปรบกลยทธใหเขากบวชาชพหรอแมกระทงวศวกรซงยงมการแตกแยกกลมภายในประเทศ
ทงนวชาชพอนอาจมองสถาปนกเปนกรณศกษา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-106
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การปรบรปแบบการท างานของสถาปนกไทย
ในอนาคต MRA จะสงผลใหเจาของส านกงานมอ านาจตอรองสงขนในขณะทผประกอบวชาชพจะเสย
ประโยชน เนองจากเจาของสามารถหาบคลากรใหมทมประสทธภาพดกวา (ซงอาจเปนชาวตางชาต)
สภาฯมองวาเปนเรองยตธรรมทควรจะเกดขน ทงนบคคลวชาชพธรรมดาตองพยายามเปนสวนหนง
ของนตบคคลใหได เพอสรางความไดเปรยบ และตองท าความเขาใจวาไมควรท างานในลกษณะบคคล
อกตอไป เนองจากการท างานในลกษณะบคคลไมสงผลใหเกดการพฒนาและจากลกษณะเฉพาะของ
อาชพสถาปนกซงมเรองของ Liability เขามาเกยวของ การท างานในลกษณะบคคลจะไมสามารถ
รบมอได ปจจบนในประเทศสงคโปรไมพบสถาปนกทท างานลกษณะบคคล แมมสถาปนกรวมงานกน
เพยงสองคนกจะท าการจดทะเบยนเปนนตบคคล
การสรางบรษทสถาปนกลกในตางประเทศมองวายงเปนเรองไกล ประกอบกบประเทศไทยเปนฐาน
การผลตทางวชาชพสถาปตยกรรมทดทสดในภมภาค เนองจากตนทนต าบคลากรหางายดงนนการ
ออกไปตงฐานในประเทศอนจงไมจ าเปน แตสงทกลวคอการเขามาตงฐานของตางชาตในไทย เชน
สงคโปร ซงอาจสงผลใหเกดปญหาสมองไหล สถาปนกไทยอาจจะไมเพยงพอ ทงนการเขามาตงบรษท
ของตางชาตในไทยจะเรมเกดขนในป 2015 โดยไทยตองพยายามพฒนาแขงขนทางดานการตลาด
และวางกลยทธใหแขงแกรงขน
โอกาสและความไดเปรยบเสยเปรยบของวชาชพสถาปนกในตางประเทศ
สงคโปร
เราเสยเปรยบสงคโปรดานการบรหารจดการ การตลาด แตดานฝมอการออกแบบ บรษทสงคโปรท า
การจางงานสถาปนกไทยเปนจ านวนมาก (เราเสยเปรยบแงธรกจ แตในแงฝมอเราเปนเสมอนคน
ควบคม เนองจากหากเราไมสงคนออกสงคโปรจะขาดคนในวชาชพทนท)
เวยดนาม
เวยดนามมโอกาสในการเขาไปประกอบวชาชพมาก แตในแงธรกจยงเปนเรองยาก โดยเฉพาะยงตด
ปญหาเรองการน าเงนกลบเขาประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-107
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ลาว
ลาวมการพฒนาต า โอกาสในวชาชพยงต าแตปจจบนกมสถาปนกไทยท างานในลาวจ านวนหนง
มาเลเซย
มาเลเซยและไทยไมมความเสยเปรยบไดเปรยบกน ลกษณะคลายกบสงคโปร คอ มาเลเซยมการ
บรหารจดการดกวาไทย (คนมาเลเซยมความสามารถในการออกแบบสงกวาสงคโปรเลกนอย แตกยง
ไมเทากบไทย)
อนโดนเซย
อนโดนเซย สวนใหญสถาปนกไทยจะไปท างานทอนโดนเซยมากกวาทเขาจะเขามา
การประกนความเสยงในวชาชพ
ปจจบนมบรษทเมองไทยประกนชวตเพยงเจาเดยวทเขามารบประกนวชาชพสถาปนก (เมอกอนตอง
ซอประกนผานตางประเทศ) โดยมนโยบายเหมอนของตางประเทศแตเบยประกนถกกวา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
สภาสถาปนกตองการการสนบสนนดานงบประมาณจากภาครฐ ชวงปลายปทแลวสภาฯไดท าเรองขอ
งบประมาณจากกระทรวงพาณชย ในฐานะส านกงานเลขาธการสภาสถาปนกอาเซยน แตปญหาท
เกดขนคอ สภาฯไมไดรบการสนบสนนทางการเงน (สภาสถาปนกไดรบงบประมาณจากภาครฐเพยงป
ละสามลาน แตมรายจายปละเจดถงแปดลานเปนอยางต า) ส าหรบการสนบสนนดานอน เชน การ
บรหารจดการ ภาครฐใหการสนบสนนเปนอยางด โดยปกตสภาสถาปนกมการรวมประชมพดคยกบ
กรมเจรจาการคาระหวางประเทศเปนประจ าอยแลว
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-108
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.8 บรการวชาชพวศวกรรมและวชาชพนกส ารวจ
สถานการณปจจบนของภาคบรการวชาชพนกส ารวจ1
บคคลทวไปจ านวนมากยงมความไมเขาใจถงลกษณะการท างานของนกส ารวจ เชน การส ารวจรงวด
ควบคมทางราบและดง งานส ารวจวางแนว ส ารวจเพอการกอสราง เปนตน งานส ารวจขนสง เชน
งานรงวดพกดดวย GPS งานรงวดดาราศาสตร เปนตน รวมทงยงไดแนะน า Remote Sensingเชน
การวเคราะหและแปลภาพถายดาวเทยม และแนะน าระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) เชน การ
วางแผน ออกแบบ และบรหารระบบ GIS การประมวลผลและการวเคราะหขอมล GIS
ในสวนของสถาบนการศกษาทผลตนกส ารวจระดบปรญญานน ปจจบนจะมทโรงเรยนนายรอยพระ
จลจอมเกลา จฬาลงกรณมหาวทยาลย (ไมมสทธขอใบอนญาตภาควศวกรโยธา) มหาวทยาลย
เทค โน โล ย ร าชม งคลก ร ง เท พ (ม ส ท ธส อบ เพ อ ขอ ใบอนญ าตภาค วศ วก รโย ธา ) แล ะ
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (อยในภาควชาวศวกรรมโยธา โดยมสทธสอบเพอขอใบอนญาตภาค
วศวกรโยธา)
กรอบความตกลงอาเซยน ส าหรบจดท าขอตกลงยอมรบรวมในคณสมบตดานการส ารวจ ลงนามเมอ
วนท 19 พฤศจกายน 2550 ทสงคโปร
ความสบสนของการใหนยามค าวา “นกส ารวจ” โดยค าทมใชในประเทศไทยทหมายถงวชาชพ
Surveyor ไดแก ชางรงวด ชางส ารวจ นายชางส ารวจ ซงเปนต าแหนงงานในระดบต ากวาปรญญาตร
แตใน MRA หมายถง Surveyor ทจบการศกษาระดบปรญญาตร โดยใน MRA นกส ารวจ หมายถง
ชนในชาตของประเทศสมาชกอาเซยน ทส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรจากมหาวทยาลย วทยาลย
หรอสถาบนทหลกสตรการศกษาดานการส ารวจ ไดรบการยอมรบและผานการประเมนตามเกณฑ
1สรปจากการบรรยายโดย รศ.ดร.ดบญ เมธากลชาต อาจารยประจ าคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรในงานสมมนา “เปดโอกาสสอาเซยน: ความทาทายใหมทางวชาชพวศวกรรมและวชาชพการส ารวจ”วนพธท 20 มถนายน 2555 ณ โรงแรมโนโวเทลสยามสแควร จดงานสมมนาโดยศนยอาเซยนศกษาแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมกบสถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-109
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
และเงอนไขในสาขาวชาการบรการดานการส ารวจทก าหนดโดยองคกรทมอ านาจหนาท (ของไทย
ไดแก สภาวศวกร)
บรการส ารวจจาก MRA ใหถอตามนยามของสมาพนธนกส ารวจสากล (International Federation
of Surveyors: FIG) เชนการหาขนาดและรปรางของโลกการหาต าแหนงของวตถในหวงอวกาศและ
หวงเวลาการพฒนา ทดสอบ และวดสอบอปกรณตรวจจบสญญาณ การไดมาและใชขอสนเทศทาง
ต าแหนง การหาต าแหนงของขอบเขตทดนของรฐและเอกชน การออกแบบ การจดสรางและบรหาร
ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) การวเคราะห แปลความ และบรณาการขอสนเทศเชงต าแหนงของ
วตถ
การทสภาวศวกรเปนองคกรทมอ านาจหนาทภายใต MRA สาขาวชาชพการส ารวจนน อาจเกดปญหา
ไดจากการทสภาวศวกรขาดประสบการณในการควบคมวชาชพการส ารวจ อาจท าใหกระบวนการขน
ทะเบยนนกส ารวจลาชาและไมมประสทธภาพ รวมถงการทสภาวศวกรมงานมากอยแลว อาจท าใหไม
มความจรงใจในการแกปญหา นอกจากน อาจมปญหาบางประการใน MRA กลาวคอ การทวชาชพ
การส ารวจไมเคยถกก ากบดแลโดยองคกรใดมากอน จงไมมหลกเกณฑหรอมาตรฐาน และไมมการ
ประเมนหรอการวดผล ซงทงหลกเกณฑหรอมาตรฐาน และการประเมนหรอการวดผลนน ถกก าหนด
ไวใน MRA ทงน ผอภปรายเหนวาการท MRA สาขาวชาชพการส ารวจ เปนการลงนามแคในกรอบ
มารฐานรวม ท าใหไทยอาจเลอกลงนามกบประเทศทพรอมกอนได
โดยบคคลทจะไดรบการขนทะเบยนวศวกรส ารวจหรอนกส ารวจ จะตองผานการทดสอบมาตรฐาน
จากสภาวศวกร โดยคณสมบตของผมสทธรบการทดสอบ ไดแก
- จบการศกษาในระดบปรญญาตรดานวศวกรรมศาสตรและผานการเรยนวชาในกลมวชา
ส ารวจไมนอยกวา 15 หนวยกต หรอ
- จบการศกษาในระดบปรญญาตรดานวศวกรรมศาสตรหรอสาขาอน และผานการอบรม
ตามเกณฑทก าหนด (ไมนอยกวารอยละ 80)
การเตรยมความพรอมของนกส ารวจไทยตอ MRA ส ารวจ ไดแก เตรยมพรอมดานวชาความรส าหรบ
การทดสอบขนทะเบยนนกส ารวจ ตดตามขาวจากสภาวศวกรในเรองการจดทะ เบยนนกส ารวจ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-110
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากน ยงควรศกษาพนฐานทองถน องคกรวชาชพ เครองมออปกรณ และซอฟทแวรของประเทศ
เพอนบาน
ขณะท ผลของ MRA ส ารวจนน ผอภปรายเหนวา MRA จะกระตนใหเกดทงการรวมตวกนของนก
วชาชพการส ารวจ องคกรวชาชพของนกวชาชพการส ารวจ มาตรฐานวชาชพการส ารวจในประเทศ
รวมทงกระตนใหเกดการพฒนาคณภาพเพอยกระดบมาตรฐานในวชาชพของนกส ารวจในประเทศ อก
ทงยงเปนกรณศกษาส าหรบวชาชพอนทมปญหาทคลายกน
อยางไรกตาม แมวา MRA จะเปนเพยงสงอ านวยความสะดวกทางการคา ไมใชเปนการเปดเส ร
เคลอนยายนกส ารวจ แตบางประเทศกในอาเซยนกไมสามารถบงคบใชไดแลว เนองจากแมแตระดบ
ภายในประเทศเอง ในประเทศมาเลเซย ผประกอบวชาชพทไดรบใบอนญาตในเขต Sabah และ
Sarawak ยงไมสามารถขามมาท างานในฝง Pennisular Malaysia ไดอยางเตมรปแบบ นนแสดงให
เหนวาการเปดเสรการเคลอนยายแรงงานจากตางชาตเขาไปท างานคงยงไมสามารถจะเกดขนไดอยาง
เปนรปธรรม ซงอาจเปนขอดส าหรบประเทศไทย ทยงคงตองการระยะเวลาส าหรบการเตรยมความ
พรอมของผประกอบการในการรองรบการเปดเสร
สถานการณปจจบนของภาคบรการวชาชพวศวกรรม2
จากคณสมบตการเปนวศวกรวชาชพอาเซยน (ACPE) 5 ขอนน ปญหาของวศวกรในการท าใหไดตาม
คณสมบตของ MRA อาจจะเกดขนในคณสมบตขอทเกยวของกบการขนทะเบยนหรอมใบอนญาต
ภายประเทศทยงมผลในปจจบน เนองจากปจจบน กฎหมายไทยควบคมหรอก าหนดใหวศวกรเพยง 7
สาขาทจะตองจดทะเบยน แตยงมอกหลายสาขา เชน วศวกรปโตรเลยม ทไมตองจดทะเบยน ท าให
หากประเทศอนมการจดทะเบยนวศวกรในสาขานนๆ กจะมสทธขอเปนวศวกรวชาชพอาเซยน
(ACPE) แลวเขามาท างานในไทยได ในขณะทวศวกรไทยไมมโอกาสทจะออกไปท างานในตางประเทศ
2สรปจากการบรรยายโดย รศ.สฤทธเดช พฒนเศรษฐพงษ อาจารยประจ าคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในงานสมมนา “เปดโอกาสสอาเซยน: ความทาทายใหมทางวชาชพวศวกรรมและวชาชพการส ารวจ”วนพธท 20 มถนายน 2555 ณ โรงแรมโนโวเทลสยามสแควร จดงานสมมนาโดยศนยอาเซยนศกษาแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมกบสถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-111
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
นอกจากนน ในคณสมบตในประเดนเรองการอบรมพฒนาวชาชพอยางตอเนอง (Continue
Professional Development Programme: CPD) กยงมผประกอบวชาชพหลายทานตงค าถามวา
อยางไรจงจะเรยกวามการพฒนาวชาชพอยางตอเนอง เชนเดยวกบคณสมบตขอทเกยวของกบการ
ไดรบใบรบรองวาไมมประวตการกระท าผดในการประกอบวชาชพอยางรายแรง ผประกอบวชาชพ
เหนวาจะตองมการท าใหเปนมาตรฐานเดยวกนวากระท าผดประกอบดวยความผดลกษณะใดบาง
และระดบความรนแรงจะวดไดอยางไร
ผประกอบวชาชพหลายทานมความเชอวาการเปดเสรภายใตกรอบอาเซยนจะกอใหเกดการขยายตว
ของตลาด โดยเฉพาะจากการลงทนทเพมขน เกดการลงทนดานโครงสรางพนฐาน โดยเฉพาะระบบ
ขนสง เกดการยายการลงทน รวมลงทน เกดการลดความแตกตางดานมาตรฐานงานวศวกรรม เกด
การพฒนาคณภาพและเพมจ านวนวศวกร เกดการเคลอนยายวศวกรและแรงงานมฝมอ เนองจาก
พนทใดมการลงทนและเงนทนมาก แรงงานกจะไปทนน เกดการกระจกตว และเกดมาตรการพฒนา
แรงงานฝมอ
ขอดของการเปดเสรในการคาบรการกคอ ราคาบรการจะเหมาะสม (Price) คณภาพเปนไปตาม
มาตรฐานทก าหนด (Quality) การจดใหมบรการทเพยงพอตอความตองการ (Availability) การให
ลกคาไดเขาถงบรการโดยงาย (Accessibility) และสามารถสงมอบบรการใหลกคาภายในเวลาก าหนด
(Deliverability)
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
รฐบาลจะตองเนนและปลกฝงเรองภาษา (องกฤษและจน) ตงแตประถมถงมหาวทยาลย โดยตอง
สงเสรมใหวศวกรไทยพดและเขยนภาษาองกฤษใหไดอยางรบดวน
การเปดเสรจะตองเปนวาระแหงชาต และมกลยทธอยางชดเจน
สภาวศวกรจะตองใช CPD Hours ในการตอใบอนญาตประกอบวชาชพเพอพฒนาศกยภาพ
วศวกรไทย
รฐบาลจะตองสงเสรมสนบสนนการออกไปหางานตางประเทศ เชน ใหเงนชวยเหลอคาใชจาย
ลดหยอนทางภาษ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-112
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ปรบ Charge rate ของวศวกรไทยใหสงขนและปรบฐานใหเทากบวศวกรตางชาต
ผลกดนใหรฐบาลสงออกอตสาหกรรมกอสรางแบบเชงรกไปยงประเทศเพอนบาน โดยตงกองทน
ศกษาความเปนไปไดของโครงการตางๆ หากโครงการใดทเปนไปได กชวยหาเงนทนให
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-113
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.9 ธรกจกอสราง
ภาพรวมและสถานการณปจจบนของธรกจกอสรางไทย
อตสาหกรรมกอสรางโดยหลกแบงออกเปนการกอสรางอาคารและการกอสรางงานโยธา(การสราง
ถนน ทาเรอ สะพาน ฯลฯ)เมอพจารณาการจดหมวดตามเกณฑ CPC พบวามรายละเอยดดงน การ
กอสรางอาคาร บานเรอน นคมอตสาหกรรม Logistics และสวนเกยวของอน ไดแก วชาชพ
(วศวกรรม สถาปตยกรรม),raw material อาท วสดกอสราง วสดตกแตงภายใน เครองสขภณฑ ใน
ทนจะท าการศกษาวเคราะหเฉพาะการกอสรางทไมเกยวของกบวชาชพและอตสาหกรรมตอเนอง
โครงสรางอตสาหกรรมกอสรางไทย บรษทกอสรางของไทยรายใหญมนอยราย ไดแก อตาเลยนไทย
ช.การชาง นนทวน นวรตนพฒนาการ พาวเวอรไลน และ UEC เปนตน กลมดงกลาวจดอยในหมวด
ธรกจขนาดเลกและขนาดกลางเมอเปรยบเทยบกบบรษทกอสรางของตางประเทศ โดยเฉพาะของ
ญปน และจน ในขณะทบรษทกอสรางจนลวนเปนธรกจขนาดใหญและเปน State-Owned
Enterprise คอ มรฐบาลจนหนนหลงอยโดยการถอหนทงสน
บรษทกอสรางจนมองวาอเมรกาและยโรปเปนคแขง ปจจบนมสาขาของบรษทจนเขามาในไทยอยบาง
แลว และมความพยายามสรางเครอขายระหวางรฐบาลจนกบผประกอบการไทย โดยผประกอบการ
จนพจารณาวาผประกอบการไทยซงมขนาดเลกกวาโดยเปรยบเทยบเปนเสมอนพนธมตรทองถนทจะ
รวมงานกนท าทงในประเทศไทย และในตางประเทศ โดยเฉพาะในอาเซยนมากกวาทจะเปนคแขง แต
ความกงวลทเกดขนตามมาคอ บรษทจนขนาดใหญจะเขามาเรว และจะพาธรกจอนเขามาดวย เชน
พฒนาอสงหารมทรพย (Developer) วสดกอสราง และบรการวชาชพทเกยวเนองกบงานกอสราง
ดงนนกฎหมายไทยทระบการลงทนของตางชาตไดในสดสวนไมเกนรอยละ 49 ไมถอเปนอปสรรคแต
อยางใดเนองจากในทางปฏบตจนอาจใหตวแทนเขามาถอหนได
การกอสรางไทยมการเชอมโยงกบอาเซยนผานทางสมาคมกอสรางของแตละประเทศ (ยกเวน ลาว
เวยดนาม และบรไน ไมมสมาคมกอสรางเนองจากธรกจเหลานมขนาดเลกมาก) ประเดนส าคญท
สมาคมกอสรางอาเซยนมกจะหยบยกมาคอเรองของแรงงาน โดยแรงงานทกษะของแตละประเทศ
ลวนมเจตนารมณทตางกน เชน ฟลปปนสกบอนโดนเซยใหความส าคญกบการสงออกแรงงานทสด
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-114
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
เพราะถอเปนการสรางรายไดแกประเทศถงอยางไรแรงงานไทยยงคงไดรบความนยมมากทสดใน
อาเซยน
เมอกลาวถงการเปดเสรภาคการบรการกอสราง ทกประเทศตางมการสรางก าแพงเลกๆ
ภายในประเทศอยอกชนหนง เชน สงคโปรมกฎหมายทเกยวของกบการกอสราง ฟลปปนสและ
อนโดนเซยมกฎระเบยบของรฐ อตสาหกรรมกอสรางตางชาตทมการพฒนาอยางรวดเรวและก าลงเขา
มาบกตลาดไทยคอ มาเลเซย โดยมาเลเซยมธนาคาร CIMB ตงสาขาอยในประเทศไทยซงจะเปนตว
ชวยสนบสนนการด าเนนงานของบรษทมาเลเซยไดเปนอยางด สงคโปรกเชนกน ลกษณะดงกลาวเออ
ประโยชนแกการเขามาลงทนของบรษทตางชาต มากกวาทไทยจะออกไปสตลาดตางประเทศ
ปจจบนการรวมตวกนของอาเซยนทประสบความส าเรจจะเปนกรณหรอเปนโครงการๆ ไป เนองจาก
การแลกเปลยนความคดเหน อดมการณ และการแบงผลประโยชนยงไมมรปแบบทแนชด ปจจบนเรม
มการเสนอแนวคดใหม คอ ใหกลมกอสรางไทยรวมตวกบมาเลเซยและสงคโปรและบกเขาสตลาดใน
ประเทศทสาม โดยเฉพาะในประเทศกลม CLMV ซงบรษทกอสรางทองถนยงมขนาดเลกและไมม
เทคโนโลยการกอสรางททนสมย ดงจะเหนไดจากโครงการกอสราง ถนน ทาเรอ นคมอตสาหกรรมทง
ในลาว และพมา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ในอนาคต ประเทศไทยจ าเปนตองมสภาการกอสรางไทย เพอควบคม ตรวจสอบการด าเนนงาน
ของทงบรษทไทยและบรษทตางชาตทเขามาท างานในประเทศไทย และตองก าหนดใหการเขามา
ของบรษทตางชาตตองผานการจดทะเบยน และไดรบใบอนญาตประกอบการ (License) จาก
สภาดงกลาวในขณะเดยวกบรฐบาลควรเขามาใหการชวยเหลอสนบสนนอตสาหกรรมและ
คดเลอกบรษททไมไดมาตรฐานออกไปจากระบบ
ในกรณของอาเซยน ไทยสามารถเปดเสรภาคบรการการกอสรางทงหมด เนองจากไทยมศกยภาพ
ทจะรบมอกบการแขงขนจากผประกอบการจากอาเซยน และเชอวาโอกาสการท างานทมากขน
จะท าใหผประกอบการตองพฒนาตวเองและสรางมาตรฐานทดในการท างานยงขน อยางไรกตาม
อาจตองมมาตรการปองกนใหบรษทกอสรางจากนอกกลมอาเซยนทอาจจะแฝงตวเขามาโดยให
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-115
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
บรษทในอาเซยนเปนตวแทน (Nominee) ในกรณเชนน อาจตองวางมาตรการการเปดเสรท
รดกม รอบคอบมากยงขน
ควรมการจดตงธนาคารเพอการกอสรางขน เพอการชวยเหลอผลกดน และอ านวยความสะดวก
ในดานการเงน การระดมทน และการเสรมสภาพคลองระหวางกนในกลมอตสาหกรรมจดออน
ของธนาคารพาณชยไทย ณ ปจจบนทท าใหมความตองการธนาคารเพอสนบสนนธรกจกอสราง
ขนมาโดยเฉพาะ ประเดนหนงกคอ ธนาคารไทยไมไดรบการรบรองในระดบสากล ดงนนการ
ด าเนนการตองจางธนาคารตางชาต และเสยคาธรรมเนยมอกตอหนง
ดวยศกยภาพของผประกอบการไทย เชอวาผประกอบการไทยสามารถรกเขาไปยงตลาดสมาชก
AEC ไดดงจะเหนจากการเขาไปบกตลาดประเทศเพอนบานโดยผประกอบการกอสรางเอง ไดแก
โครงการทวาย โครงการเขอนในประเทศลาว อยางไรองคกรความชวยเหลอดานการเงนของไทย
เชน NEDA หรอ การใชBusiness modelคลายกบกรณTEMASEK ของประเทศสงคโปร แต
ปรบปรงใหเขากบกรณของประเทศไทย โดยใหหนวยงานทเกยวของกบการกอสราง ไดแก กรม
ทางหลวง กรมโยธาธการ กรมชลประธาน ฯลฯ เปนแกนหลกในการออกไปประมลโครงการและ
เปนผรบงานจากตางประเทศ แลวน ามากระจายใหผประกอบธรกจกอสรางขนาดกลางของไทย
รบงานตอในลกษณะของ Consortium หรอบรษทรวมคา นาพจารณามาประยกตใชเปน
โครงสรางในการพฒนาศกยภาพของอตสาหกรรมกอสรางไทยในการบกตลาดตางประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-116
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.10 โลจสตกส
จากสถานะปจจบนทธรกจโลจสตกสของไทยเกอบทงหมดเปนวสาหกจขนาดกลางและวสาหกจขนาด
ยอม (SMEs) และอาเซยนเองกมขอผกพนทจะใหประเทศสมาชกตองเปดโอกาสใหนกลงทนอาเซยน
เขามาถอครองหนในกจการโลจสตกสไดถงรอยละ 70 ในป 2556 ท าใหคณะผวจยเนนท าการศกษา
ผลกระทบและแนวทางการปรบตวของผประกอบการชาวไทยทเปน SMEs เปนหลกโดยเฉพาะ
SMEs ทด าเนนธรกจอยในตางจงหวด โดยในการศกษาครงนผวจยลงพนทส ารวจความคดเหนจาก
ผประกอบการธรกจโลจสตกส ในจงหวดเชยงใหม และล าพนเปนหลก เพอรวบรวมความคดเหนทง
เกยวกบการเปดเสรการคาภายใตกรอบอาเซยน และการใชประโยชนจากแผนแมบทความเชอมโยง
อาเซยน (Master Plan on ASEAN Connectivity: MPAC)
เสนทางการขนสงสนคาของผประกอบการ Logistics จากเชยงใหมจะท าการขนสงสนคาดวย
รถบรรทกไปยงทาเรอคลองเตยเปนหลกจากกนนจงใชการขนสงทางน าเพอขนสงตอไปยงตางประเทศ
สวนการขนสงไปยงประเทศจน ถาเปนสนคาประเภทเฟอรนเจอร หรอสนคาทมลกษณะเปนสนคาชน
ใหญ น าหนกมาก แตมจ านวนชนไมมากนกกจะไปทางถนนทางดานเชยงราย และใชถนนหมายเลข
R3Aเชอมจาก เชยงของ- Houayxay (สปป.ลาว) – Luan Namtha (สปป.ลาว) – Boten (สปป.
ลาว) – Mohan (จน) – Jinghong (จน) – Kunming (จน) โดยจะใช Kunming เปนแหลงกระจาย
สนคาในประเทศจนตอไป
แตส าหรบสนคาประเภทผก ผลไม โดยเฉพาะล าใย ผขนสงล าไยไทยกลบนยมใชเสนทางขนสงจาก
ล าพนไปจงหวดมกดาหารเสยกอน จากนนจงขามสะพานมตรภาพแหงท 2 ไปสะหวนนะเขต จากนน
จะใชเสนทางสาย R9Savannakhet – Xeno – Dansavanhแลวขามเขาไปเวยดนาม จากดาน Lao
Bao จะมถนนซงเชอมเขาถนนสาย A1 ในเวยดนามขนสนคาเขาประเทศจนทางเขตปกครองพเศษชน
ชาตจวง (กวางส) และใชเมองหนานหนงเปนจดกระจายสนคา เนองจากหนานหนงจะเปนเมอง
กระจายสนคาเกษตรและในทางปฏบตการขนสงสนคาเขาทางเวยดนามยงท าใหเกดการประหยด
ภาระภาษไปอก 3 ทางโดยในสภาวะการณปจจบน แมประเทศจนและอาเซยนมขอตกลงการคาเสร
ระหวางกนแลวในนาม ASEAN-China Free Trade Agreement: ACFTA ดงนนภาษการน าเขา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-117
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สนคาจากไทยซงเปนสมาชกอาเซยนเขาไปในจนจงกลายเปนศนย แตในประเทศจน ในแตละมณฑล
ยงมการเกบภาษประเภทอนๆ อกดวย โดยเฉพาะภาษมลคาเพม (Value Added Tax: VAT) โด
ส าหรบสนคาเกษตรสนคาอาหารจากประเทศไทยถาสงไปยนนาน หรอกวางสจะตองโดนเรยกเกบ
VAT ทอตรา 13% ในขณะทสนคาจากเวยดนามจะเสย VAT เพยง 6.5% เทานน เนองจากเปนอตรา
พเศษส าหรบประเทศทมพรมแดนตดกบจน ดงนนการสงสนคาผานเวยดนามและถาเวยดนามยอม
แจงวาล าไยนเปนของเวยดนามภาษสวนนกจะประหยดได
นอกจากนนนกธรกจหลายรายยงพบวา ทชายแดนเวยดนาม-กวางส รถบรรทกล าไยไทยสามารถเปด
ทายแลวขนสนคาบางสวนเขาไปในจนในลกษณะกองทพมดได เมอเปนเชนนภาษทถกจดเกบกลดลง
ไปไดอกสวนหนง
ในขณะเดยวกนพอคาและบรษทขนสงจนหลายรายกมสายสมพนธแบบไมเปนทางการท าใหการ
ประเมนราคาล าไยเพอค านวณภาษมราคากลางทถกลง เชน ในการสงออกล าไยอบแหงจะถกแบง
เกรดเปนเบอร 2A มเสนผานศนยกลาง 25 มลลเมตร เบอร A เสนผานศนยกลาง 22 มลลเมตร และ
เบอร B เสนผานศนยกลาง 20 มลลเมตร โดยจนจะคดอตราภาษมลคาเพมจากการตงราคากลางคอ
เกบภาษล าไยอบแหงเบอร 2A โดยตงราคากลางท 2 ดอลลารสหรฐ เบอร A ตงราคากลางท 1.75
เบอร B 1 ดอลลารสหรฐ และเบอร C 0.65 ดอลลารสหรฐ แตเมอบรษท Shipping จนเขามารบ
สนคาจากไทยพบวา มการแจงขนาดสนคาใหเลกกวาความเปนจรงเชน เราสงออกล าไยอบแหงขนาด
2A แตมการแจงเปนขนาด B หรอ C ซงเปนการชวยลดภาระภาษใหแกผประกอบการไทยแต
สถานการณดงกลาวผประกอบการไทยไมสามารถด าเนนการเชนเดยวกบบรษท Shipping จนได
(เนองจากกรมศลกากรของจนมความเขมงวดมาก โดยในป 2552 และ 2554 ผประกอบการไทยโดน
กกสนคาจากการสงออกล าไยไมตรงตามขนาดทแจงไว ท าใหสนคาเสยหายและพอคาจนไมกลามาซอ
ขายกบคนไทย) ดงนนหากผประกอบการไทยจะด าเนนการสงออกเองจะตองเผชญกบตนทนทสงกวา
จากการจายอตราภาษมลคาเพมอยางถกตอง
ทงนทางผประกอบการเคยท าหนงสอถงกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ ใหชวยเจรจากบทางการ
จนใหเกบภาษมลคาเพมล าไยแหงทกเกรดในอตราเดยวกน โดยการก าหนดอตราภาษดงกลาวจะไม
สงผลตอการสงออกล าไยอบแหงเกรด B และ C เนองจากเกรด B และ C คดเปนปรมาณการสงออก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-118
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ไมถงรอยละ 10 และมแนวโนมลดลงเรอยๆจากการทจนมสภาพเศรษฐกจดขนและหนมานยมบรโภค
ล าไยขนาดใหญ การเกบภาษมลคาเพมในอตราเดยวกนจะชวยปดชองวางการเขามาแขงขนอยางไม
ถกตองของบรษท shipping จน และเปดโอกาสใหผประกอบการไทยไดเขาไปด าเนนการเปนผ
สงออกสนคาดวยตนเอง
ทงนไมพบปญหาดานการตรวจสอบคณภาพสนคาสนคาล าไยอบแหงแตอยางใด
ส าหรบการใชสทธประโยชนจากการลดอตราภาษศลกากรภายใตกรอบความตกลงการคาเสรของไทย
กรอบตางๆ นน ในทางปฏบตพบวา การกรอกแบบ Form ส าหรบสงสนคาไปตางประเทศไมวาจะ
เปน Form AK ส าหรบการสงสนคาไปสาธารณรฐเกาหล, Form FTA ส าหรบการสงสนคาไป
ออสเตรเลย FormE ส าหรบกรณจน FormA ส าหรบกรณยโรป FormAJ ส าหรบการสงสนคาไป
ประเทศญปน และ Form D ในกรณทจะจดสงสนคาไปประเทศในกลมอาเซยนนน ผประกอบ
ธรกจโลจสตกสในประเทศไทยจะเปนผกรอกรายละเอยดใหทงหมด โดยใชวธการประมาณการตวเลข
ตางๆ เอาเองจากใบเสรจรบเงนและใบสงสนคาทผผลตสนคาทวาจางใหขนสนคาแจงมา และใน
หลายๆ ครงของการขนสงสนคากมการแจงภาษต ากวาราคาจรงเพอลดภาษการน าเขาตามแตจะเหน
โอกาสในการขนสงสนคาแตละครง ซงจะพจารณาเปนครงๆ ไป
ส าหรบรายการคาใชจายและรายการเอกสารทมความจ าเปนตองใชในการขนสงสนคา ไดแก Packing
Charge, Loading Charge, Transportation (CNX-BKK), Port Charge, Export License,
Customs Formality, Bill of Lading, THC, CFS, Form CO, Form A, Form D (MAL,PHI, IND
Only), Textile (Cotton Wear), Certificate of Fumigation, Courier Document, Phyto, Sea
Freight, Insurance (2%) ทางบรษทโลจสตกสของผประกอบการ SMEs ไทยสวนใหญ จะคดอตรา
เหมาจายรวมแลวในราคาขนสงสนคา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
จากการบรรยายโดยนกวชาการผเชยวชาญเรองระบบโลจสตกสในพนทอนภมภาคลมน าโขง ผศ.ดร.
วรพฒน เศรษฐสมบรณ แหงมหาวทยาลยขอนแกน พบวาในปจจบนความตกลงวาดวยการขนสงขาม
พรมแดนในอนภมภาคลมน าโขง (GMS Cross Border Transport Agreement: GMS CBTA) ซงม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-119
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
วตถประสงคเพอ 1) อ านวยความสะดวกการขนสงสนคาและผโดยสาร ระหวางประเทศสมาชก 2)
เพอใหกฎหมาย กฎระเบยบ มความเรยบงาย และ 3) เพอสงเสรมการขนสงตอเนองหลายรปแบบ
โดยสถานะปจจบนของ GMS CBTA คอ ประเทศสมาชกยงไมสามารถใหสตยาบนตอภาคผนวกและ
พธสารแนบทายความ ท าใหความตกลงยงไมมผลบงคบใชในทางปฏบต แตเพอใหประเทศสมาชกทม
ความพรอมและมพรมแดนตดกนสามารถน าสาระหลกในความตกลงไปใชด าเนนการ จงใหจดผาน
แดนน ารองคสญญาทมดนแดนตดตอกน ไดแก ไทย-ลาว ลาว-เวยดนาม จดท าเปนบนทกความเขาใจ
(The Initial Implementation of The Cross-Border Transport Agreement:IICBTA)
โดยพบวา ณ ปจจบน ระบบ Single Window Inspection (SWI) ถกน ามาใชแลว ณ ดานศลกากร
จงหวดมกดาหาร ซงเปนดานตนแบบ และมการท างานรวมกนและพรอมกนระหวางเจาหนาทและ
หนวยงานทเกยวของ
Common Control Area: CCA ซงเปนจดทจะท าการตรวจสนคารวมกนระหวางสองประเทศ โดย
จะตงอยทสนคาขาเขาของแตละประเทศ มความคบหนาปจจบนคอพนททจะใชกอสรางเสรจ
เรยบรอยแลวพรอมใชงาน โดยมการกอสรางอยบรเวณขาเขาของแตละประเทศ ทงมกดาหารและ
สะหวนนะเขต มการใชแบบฟอรมใบขนสนคาเดยว ประเดนหลกคอการใชเอกสารหรอแบบฟอรมใบ
ขนสงสนคาใบเดยวโดยประเทศผสงออก สามารถผานแดนไดทกประเทศทขนสงผาน ปจจบน
ประเทศภาคคสญญายอมรบเอกสารแบบฟอรมซงเปนมาตรฐานซงออกโดยประเทศผสงออกสนคา
แลว โดยสามารถอ านวยความสะดวกในการผานแดน ไมตองออกเอกสารใหมเมอถงจดผานแดน
แตสงทจะอ านวยความสะดวกทางการคาและการขามแดนอยางแทจรง และตองเรงใหเกดการน ามา
บงคบใชใหไดคอ
1. Single Stop Inspection: SSI หรอ การตรวจ แบบเบดเสรจจดเดยวโดยเจาหนาททงสองประเทศ
รวมกนและพรอมกน ปจจบนยงไมสามารถน ามาปฏบตทจดผานแดนมกดาหารไดเนองจากประเทศ
ไทยยงไมมกฎหมายรองรบการปฏบตงานนอกราชอาณาจกรของเจาหนาททเกยวของ
2. การยอมรบรถในขอตกลง ผประกอบการทไดรบคดเลอกขนสงทางถนน มทงหมด12 ราย 400 คน
แต ณ ปจจบนมผประกอบการทไดรบคดเลอกมาใชบรการ เพยงแค 6 รายจากทงหมด 12 ราย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-120
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
และขอเสนอแนะอกประการโดย ผศ.ดร.วรพฒน เศรษฐสมบรณ คณะวศวกรรมศาสตร
มหาวทยาลยขอนแกน ผเชยวชาญดาน GMS CBTA คอการขยาย GMS CBTA ใหครอบคลมเสนทาง
R8 และ R12ใน 4 ประเทศไทย-ลาว-เวยดนาม-จน(NakhonPhanom - Kummouan - Ha Tinh -
Lang Son - Nanning)
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-121
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.12 บรการวชาชพนกบญช
สถานการณปจจบนของภาคบรการวชาชพนกบญช3
ปจจบนไทยมผท าบญชรวม 73,00 คน และมผสอบบญช 8,400 คนนตบคคลทมหนาทตองจดท างบ
การเงนสงใหกรมพฒนาธรกจการคา โดยตองใชผท าบญชกบผสอบบญชทเปนสมาชกของสภาวชาชพ
บญช
การเปดเสรสาขาบญช ครอบคลม 5 ดาน ไดแก (1) บรการตรวจสอบงบการเงน (2) วเคราะหงบ
การเงน (3) เตรยมจดท างบการเงน (4) บรการบญชอนๆ (5) บรการบญชทไมเกยวกบการขอ
ลดหยอนภาษ สมาชกสภาวชาชพบญชม 3 ประเภท ไดแก สามญ วสามญ และทวไป โดยสมาชก
วสามญอนญาตใหไมมสญชาตไทยกได แตตองมสญชาตซงสภาวชาชพบญชในประเทศนนอนญาตให
คนไทยเปนสมาชกหรอไปท าบญชได การสอบใบอนญาตมการจดสอบ 7 วชาซงขอสอบยงเปน
ภาษาไทยทงหมด
โดยในการก าหนดคณสมบตนกบญชภายใต MRA ตองไมลดรอนสทธหนาทของสมาชกอาเซยนแตละ
ประเทศ ท าใหเราสามารถมกฎระเบยบภายใน โดยในปจจบนกฎหมายไทยมขอจ ากด คอ กฎหมาย
การอนญาตท างาน โดยการใหบรการทางบญชไมออก work permit ใหคนตางดาว และหามไมใหคน
ตางดาวประกอบกจการทางบญช เวนแตจะไดรบอนญาต ซงในปจจบนกรมใหอนญาตเฉพาะทจะมา
ท าบญชใหกบบรษทในเครอเทานน เชนในกรณของโตโยตา ซงจะมนกบญชชาวญปนเขามาท างานให
เฉพาะกบบรษทโตโยตาเทานน โดยปจจบนมนกบญชตางชาตทสามารถท างานไดในลกษณะน
ประมาณ 100 ราย
3สรปจากการบรรยายโดย คณทวป ชนะประยร ผอ านวยการส านกบญชธรกจ กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย และคณสพจน สงหเสนห ประธานคณะกรรมการพฒนาวชาชพ สภาวชาชพบญช ในงานสมมนา “เปดโอกาสสอาเซยน: ความทาทายใหมทางวชาชพวศวกรรมและวชาชพการส ารวจ”วนพธท 20 มถนายน 2555 ณ โรงแรมโนโวเทลสยามสแควร จดงานสมมนาโดยศนยอาเซยนศกษาแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมกบสถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-122
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ดงนนในเมอกฎระเบยบของแตละประเทศไมเปดชองในเรองการเคลอนยายแรงงาน (Mode 4) จงท า
ใหการเปดเสรอยางแทจรงเกดขนไดคอนขางยาก เนองจากการแกกฎหมายภายในเปนเรองยากมาก
โดยปกตตองใชเวลาอยางนอย 10 ปขนไป ท าใหการเปดเสรการคาบรการใน Mode 3 นาจะเปน
ความหวงและมความเปนไดมากทสด โดยอนญาตใหบรษทตางประเทศมาเปดในไทย แตตองจางนก
บญชไทย ซงจะท าใหเกดการแยงตวนกบญชฝมอด เงนเดอนของนกบญชกจะสงขน โดยในปจจบน
วธการเขาไปเปดส านกงานบญชทตางประเทศทงายทสด คอการหาพนธมตรทองถนในประเทศนน
และแมวาบางอาชพจะมกฎหมายหามไมใหคนตางดาวมาประกอบวชาชพ แตกยงมแรงงานซอนเรน
ลกลอบท างานเปนจ านวนมาก
ผประกอบวชาชพเชอวา หากมการใหตางชาตสามารถเขามาด าเนนการส านกงานบญชไดจรง
มาตรการทยงปกปองผประกอบวชาชพชาวไทยแบบดงเดมอนไดแก ราคาคาบรการทต า และประเดน
เรองการใชภาษาไทย จะถกขจดไปในระยะยาว และผประกอบวชาชพพจารณาวา หากมการเปดเสร
เกดขน ประเทศอาเซยนทจะรกไปเปดส านกงานบญชในประเทศอน คอ มาเลเซย อนโดนเซย และ
สงคโปร สวนอก 7 ประเทศทเหลอเปนประเทศตงรบโดยในปจจบนความไดเปรยบของส านกงาน
บญชตางชาตเมอเทยบกบส านกงานบญชของไทย ไดแก 1. องคความร ซงชาวตางชาตไดเปรยบ
เนองจากตนทางมาจากตางประเทศ ความรเรมตนเปนภาษาองกฤษ 2. เรอง Brand ของไทย โดย
ส านกงานบญชไทยไมเคยสราง brand ขนมา 3. ฐานลกคา
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
การเจรจาเพอเปดเสรการคาบรการวชาชพบญช ควรจะเปนการเจรจาใน 2 เวทคขนานกนไป คอ
เวทของภาครฐ และเวทของหนวยงานวชาชพ
ส านกงานบญชของไทยตองพฒนาองคความร ตองสราง Brand ของไทย และตองรกษาฐาน
ลกคาเอาไวใหได
กฎหมายไทยดแตตวบคคล ท าใหเมอเกดปญหาทางบญช ผทผดคอนกบญช ไมใชส านกงานบญช
เจาของส านกงานบญชไมตองรบผดชอบ ท าใหตางชาตนยมเขามาตงส านกงานบญช แลวรบ
ผลประโยชนกลบไป แตความเสยงเปนนกบญชไทยทตองรบเองทงหมด เมอมการเปดเสร
ประเดนทางการรบผดทางกฎหมายเปนเรองทจ าเปนตองมการทบทวน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-123
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.2.2.13 ธรกจโทรทศนผานดาวเทยมและเคเบ ลทว (โทรคมนาคมและเทคโนโลยสารสนเทศ)
เนองจากในปจจบนประเทศสมาชกอาเซยนเกอบทกประเทศยงมมาตรการปกปองคมครองกจการ
โทรคมนาคมภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะในกจการท เก ยวของกบระบบโทรศพท
โทรศพทเคลอนท เทคโนโลยสารสนเทศ ฯลฯ ดงนนในการศกษาครงนจงเนนธรกจโทรทศนผาน
ดาวเทยมและเคเบลทว ซงเปนเพยงธรกจเดยวทเปดกวางมากยงขนภายใตกรอบอาเซยน
โครงสรางของระบบเคเบลทวในไทยทสามารถแบงออกเปน ระบบสมปทานของ True Vision และ
ระบบ Cable TVทองถนทตองขออนญาตซงในปจจบนมจ านวน Operator กวา 300 ราย
ในป พ.ศ.2553 เรมมส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการ
โทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)เขามาดแลชองวางทางกฎหมายของการจดการของระบบ Cable TV
ใหด าเนนการตามใบอนญาต (แตกตางจากระบบสมปทาน) โดยไดออกใบอนญาต (1 ใบอนญาตตอ 1
เขตการปลอยสญญาณ) ทงหมด 800 ใบของ Operator กวา 400 ราย
ในป พ.ศ. 2537 มการเรมตนกฎหมายลขสทธระหวางประเทศซงในชวงแรกนนไมคอยดเทาทควร แต
ในภายหลงกลบเปนประโยชนอยางมากเมอมการน า Content (ละคร รายการทว เพลง) ทผลต
ภายในประเทศออกไปยงตางประเทศ
ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรตออตสาหกรรมเคเบลทวในประเทศไทยนนยงไมมผลกระทบท
เดนชดอยางไรกตามประเดนทตองค านงถงเมอมการเปดการคาเสรภายใตกรอบอาเซยนคอ
1. เงนทนภายในประเทศนนมนายทนระดบชาตทเปนคนไทยมาลงทนอยในธรกจ
2. เทคโนโลยทใชในอตสาหกรรมเคเบลทวยงมฐานการผลตอปกรณนอยมากในประเทศไทยและ
น าเขาอปกรณตางๆมาจากยโรปและอเมรกาส าหรบอปกรณขนาดใหญ สวนอปกรณภายในอนๆ
บางสวนมาจากจน
3. บคลากรสวนใหญเปนคนไทยทงหมดและบคลากรเหลานนมศกยภาพมากทสดในอาเซยน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-124
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
สดสวนของคนดภายในประเทศไทย ไดแก Free to Air คดเปนรอยละ 80 ของจ านวนคนดและสวน
ท เหลออกรอยละ 20 เปน Pay TV ซ งวดจากครวเรอนจ านวน 21 ลานครวเรอนโดยแสดง
รายละเอยดไดดงน
Pay TV แบงเปน True Vision (แบบ Cable 400,000 และ แบบจาน 1,000,000) และ Cable
TV จ านวน 3,000,000
Free to Air แบงเปนระบบ จานดาวเทยม (CU Band และ KU Band) และระบบเสาอากาศท
ก าลงถกทดแทนดวยเสาอากาศแบบหนวดกง
แตในอนาคตตอไปการวดฐานคนดจะเปลยนแปลงไปจากแตเดมทนบจากจ านวนครวเรอนทม
ภายในประเทศเปนการนบจากปรมาณโทรทศนเพราะตอไปในอนาคตการเกบคาบรการนนจะเกบ
ตามรายเครองของโทรทศนแทน
การรวมทนกบตางประเทศในอตสาหกรรมเคเบลทวในปจจบนมเพยงการรวมทนของ True Vision
เทานนทเปนธรกจทนาสนใจในการลงทนเพราะเปนรปแบบของสมปทานตางจากระบบ Cable TV ท
ตองท าการขออนญาตจากทางกสทช.โดยใบอนญาตเปนสญญาปตอป แตตอไปในอนาคตอาจจะ
เปลยนแปลงและขยายอายสญญา (ขยายอายสญญาอยางเปนล าดบจาก 1 ป – 5 ป – 7 ป – 15 ป)
ซงการเปลยนแปลงนจะท าใหเกดความนาสนใจในการเขามาลงทนจากตางประเทศในอตสาหกรรม
เคเบลทวของไทย โดยกฎหมายเกยวกบการลงทนของชาวตางชาตในปจจบนมการก าหนดให
ชาวตางชาตมสทธในการลงทนสอไดไมเกนรอยละ 25 เทานน ตางจากการลงทนในธรกจอนๆท
สามารถลงทนไดไมเกนรอยละ 49 แตโดยสวนใหญแลวนกลงทนชาวตางชาตมกจะม Nominee ของ
ตนเองทท าหนาทถอหนสวนแทน ซงในประเทศฟลปปนสกมระบบเชนเดยวกน แตหากมการออก
ใบอนญาตถาวรแลวธรกจนกคงจะไดรบความสนใจจากนกลงทนชาวตางประเทศมากขน
การรวมทนกบตางประเทศทมในปจจบนเปนการรวมทนกนระหวาง True และนกลงทนจาก
แอฟรกาใต ซงเปนการลงทนรวมกนมาตงแตตอนทยงเปน Orange อย นอกจากนนยงมนกลงทนจาก
ตางประเทศกลมเลกๆทเขามาลงทนในประเทศไทย เชน ไตหวน ทจดตงบรษทเคเบลทวขนาดเลกใน
กรงเทพมหานครและตางจงหวดซงนกลงทนชาวไตหวนโดยมากเปนผทมาแตงงานและมภรรยาคน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-125
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ไทย (ธรกจเคเบลทวในไตหวนประสบความส าเรจเปนอยางมากแลวน าประสบการณเหลานนมาใชใน
การด าเนนธรกจในไทย โดยธรกจเคเบลทวในไตหวนเปนทนยมอยางมากเนองจากมกฎหมายควบคม
ไมใหมการตดตงจานดาวเทยมออกมานอกอาคารท าใหธรกจเคเบลทวไดรบความนยมและประสบ
ความส าเรจอยางมาก)
สวนการออกไปลงทนในตางประเทศของผประกอบการไทยนนมการลงทนในประเทศเพอนบาน เชน
การเขาไปลงทนในเสยมราฐ ประเทศกมพชา การรวมลงทนกบชาวพมา การเขาไปวางระบบในหลวง
พระบาง ลาวและเวยดนาม เปนตน แตการลงทนในสงคโปรและมาเลเซยนนไมสามารถเขาไปท าได
เนองจากธรกจเคเบลทวในสงคโปรและมาเลเซยเขมแขงมากกวาไทย
เมอเปรยบเทยบธรกจเคเบลทวของไทยกบตางประเทศทง สาธารณรฐเกาหล ไตหวน ฟลปปนส
สงคโปร และมาเลเซยแลวประเทศเหลานนมความแขงแรงทางดาน Network มากกวา แตมจดออน
ทางดาน Content (ละคร ภาพยนตร รายการโทรทศน โฆษณาและเพลง) ซงในสวนนประเทศไทยม
ทม Production ทเกงกวาประเทศอนๆ และส าหรบลาว เวยดนาม และกมพชานนยงคงมจดออน
ทงในดานของ Network และ Content
ในระยะเวลา 5-6 ป ทผานมาในธรกจทางดาน Network และ Content ตางรวมกนเปนสมาชกของ
สมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทยแตในภายหลงธรกจทางดาน Content ไดแยกตวออกมาเปน
สมาคมทวดาวเทยมซงเปนการดแลเฉพาะ Content เทานน (ไมรวมผผลตจานดาวเทยม)
ธรกจทางดาน Content ในปจจบนเตบโตอยางมากและท าใหการขายจานดาวเทยมขยายตวดขน
มากเชนกน โดยผผลต Content รายใหญของไทยไดแก GMM Grammy RS กนตนา Work Point
JSL เปนตน ซ งบรษทเหลานตางน า Content ทผลตไดไปแลกเปลยนหรอขายแกบรษทใน
ตางประเทศ เชน มาเลเซย สงคโปร ไตหวนและเกาหลและหากเปนการแลกเปลยนไปทงชองท
สามารถเผยแพรทง Content และโฆษณาพรอมกนสวนระบบของเสาอากาศก าลงเรมเสอมถอยลง
และถกแทนทดวยเครองรบสญญาณแบบหกระตายทสามารถรบสญญาณในระบบดจตอลไดมาก
กวาเดมและมความคมชดมากกวาเดม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-126
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การขายลขสทธของ Content ส าหรบ ลาว กมพชา พมาทสามารถรบสญญาณจากไทยไดเลย (การ
ปลอยสญญาณดาวเทยมมายงประเทศไทยนนมขอบเขตไปถงประเทศใกลเคยงดงกลาวดวย) ไม
สามารถเกบคาลขสทธหรอท าการขาย Content แกประเทศเหลานนได แตอยางไรกตามไทยยงมการ
ขายลขสทธ Content ใหแกเกาหลและไตหวน ในทางกลบกนทางสมาคมเองกไดรบลขสทธจาก
รายการโทรทศนจากตางประเทศเชนกนและในบางรายการสามารถแจกจายลขสทธเหลานนแก
สมาชกได โดยเปนลขสทธจาก Free to Air ในตางประเทศทตองการเผยแพรภาพวฒนธรรม และ
ประเพณแกประเทศอนๆเพอเปดชองทางในการขยายฐานลกคา
การสนบสนนของสนคาในอตสาหกรรมเคเบลทวในประเทศไทยคอ การสนบสนนการผลต Content
เพอการเผยแพรสนคาไปดวยกนกบ Content ทมการกระจายสญญาณไปยงประเทศใกลเคยง
สมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทยมการจดตงมากวา 18 ปแลวโดยทางสมาคมเคเบลทวแหงประเทศ
ไทยและสมาคมทวดาวเทยมมการออกศกษาระบบอตสาหกรรมเคเบลทวและการเปดตลาดใน
ตางประเทศ แตยงคงมปญหาจากความลาชาของการจดตง กสทช. ทเพงเรมจดตงเพอท าดแลและ
พจารณาใหเกดความกระจางและชดเชนตาม นอกจากนน ทางสมาคมยงท าการศกษาการเปดการคา
เสรภายใต AEC ทมในอนาคตพรอมไปกบการพฒนาระบบสญญาณจากระบบ Analog เปน Digital
ทตองมการตดตง Center Box แตโทรทศนสวนใหญในประเทศไทยยงคงเปนโทรทศนในระบบ
Analog อยเปนจ านวนมาก
ดาวเทยม
ไทย พมา ลาว
กมพชา
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-127
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
โอกาสในการเปดตลาดของนกลงทนตางประเทศในอตสาหกรรมเคเบลทวในประเทศไทยมมาก และ
ในมมมองความคดเหนของคณเกษมและทางสมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทยคดวา ระบบ Network
ของอตสาหกรรมกเปรยบเสมอนถนนและ Content ทผลตออกมาคอ รถยนต ซงแสดงใหเหนวา
Content เปนสงทมความส าคญเพราะเปนสอกลางทจะถายทอดขอมลทงการเมอง วฒนธรรม
ประเพณและขอมลในประเภทตางๆแตอยางไรกตามควรมการก าหนดกตกาทเปนการเออประโยชน
แกผประกอบการไทยใหสามารถแขงขนกบนกลงทนจากตางประเทศไดและเพอปองกนไมใหเกดการ
ยดธรกจในการผลต Content (ในปจจบนมการเผยแพรวฒนธรรมจากตางประเทศเขามาในประเทศ
ไทยเปนจ านวนมากทง จน ญปนและเกาหล)นอกจากนนการจดการระบบของ Nominee ทสามารถ
สบทราบของเทจจรงไดแลงควรจบกมและท าการยดใบอนญาตพรอมถอนเงนลงทนออกไปจาก
ประเทศไทย
การสนบสนนทตองการจากภาครฐ คอ เงนทนเพอใหผประกอบการไทยสามารถแขงขนกบ
ชาวตางชาตทเขามาแขงขน
กฎหมายเกยวกบลขสทธและทรพยสนทางปญญานนมเขามาในประเทศไทยตงแต พ.ศ.2537 ทม
กฎหมายตางประเทศรองรบสทธเหลานนของไทยใน ASEAN (ยกเวน ลาว กมพชาและพมา) ท าให
ไทยสามารถแขงขนกบประเทศอนๆไดอยางเทาเทยมและไมไดเสยเปรยบหรอไดเปรยบเกนกวาใครใน
การแขงขน
ฝมอในการผลต Content ของบคลากรไทยไมไดดอยไปกวาบคลากรในประเทศอนๆในกลมประเทศ
ASEAN
ปญหาในการบงคบใชกฎหมายของไทยทขาดความสม าเสมอและไมมบทลงโทษทเดดขาดจงท าใหเกด
การละเมดลขสทธและการผลตสนคาลอกเลยนแบบเปนจ านวนมากอย หากมการเขมงวดกวดขน
มากกวานกจะเปนการดมาก
กฎหมายภายในกลมประเทศ CLMV นนไมครบถวน แตมการพดคยกนระหวางผประกอบการเคเบล
ทว ผผลต Content และกลมนกขาว ไดมการพดคยกนในภาพกวางในรปแบบของการท างาน การ
แลกเปลยนความร และการศกษากฎหมายทเกยวของของตางประเทศโดยเฉพาะไต หวนทมการ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-128
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
กลาวถงกฎหมายซงสงเสรมผประกอบการภายในประเทศและเมอมการท าผดกตกาทก าหนดไวกจะ
ถกยดใบอนญาตทนทท าใหผประกอบการเคเบลทวทมกวา 1000 รายลดลงเหลอเพยง 50 ราย
พรอมทงปญหาในการตดราคากนเองกลดลงไปดวยเมอปรมาณผประกอบการเคเบลทวลดลง และ
ผประกอบการโดยสวนใหญของไตหวนเปน MSO (การรวมตวของผประกอบการรายเลก) สวน
สาธารณรฐเกาหลมการพฒนาอยางมากและยงมการจดตงแผนกวจยเทคโนโลยเพอใชในการผลต
อตสาหกรรมเคเบลทว
นโยบายของทางสมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทยในการพฒนาอตสาหกรรมเคเบลทวในประเทศไทย
ดวยการจดดงานทวประเทศเพอไปใหความชวยเหลอผประกอบการในตางจงหวดและการออกดงาน
ในตางประเทศเพอเรยนรถงเทคโนโลยและน าความรเหลานนกลบมาพฒนาตอไปในอนาคต นอกไป
จากนนทางสมาคมกเรมตนการเกบขอมลทางสถตในอตสาหกรรมเคเบลทว
รปแบบของอตสาหกรรมเคเบลทวในจนและเวยดนามทมรฐบาลเปนผถอหนรายใหญทสดและท า
หนาทควบคมอตสาหกรรม
อตสาหกรรมเคเบลทวในอนเดยนนยงไมมการพฒนามากเทาทควรและไมแขงแรงเทาใดนก แตกยงม
ผประกอบการภายในประเทศกวา 1000 ราย
แนวโนมการลงทนในอตสาหกรรมเคเบลทวของนกลงทนตางขาตจะใหความสนใจในการลงทนในกลม
ประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยมากกวากลมประเทศทปกครองในระบอบ
คอมมวนสต
KBS ชองโทรทศนรายใหญและ อารรง ชองโทรทศนของรฐบาลของสาธารณรฐเกาหลทมการ
ตดตอกนเพอขายและแลกเปลยน Content ระหวางกน โดยในเรมตนจะเปนการใหลขสทธในการ
ถายทอด Content ฟรแลวพอผชมมจ านวนมากขนกจะเปลยนเปนการขาย Content เหลานนแทน
ซงสามารถทสามารถใหลขสทธในการถายทอด Content ฟรไดกเนองมาจากการรบเงนสนบสนนจาก
สนคาใหลขสทธในการถายทอด Content ฟรนอกจากนนกมการผลต Content แบบธรรมดาและ
Premium ทมความแตกตางกนบางสวนเพอการจดจ าหนายแกกลมลกคาทมความตองการเฉพาะ
กลม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-129
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
ความชดเจนของกฎหมายท ควรเออประโยชนใหแกอตสาหกรรมและการรวมตวของ
ผประกอบการเพอสรางความแขงแกรงของผประกอบการภายในประเทศและสามารถออกไป
ลงทนในตางประเทศไดในอนาคต
การจ ากดเนอหารายการบางสวนทไมควรน ามาเปน Content เพอออกสอรายการโทรทศน เชน
สนข ขอทาน คนทอง สาวประเภทสอง แมวาเรองราวเหลานจะเปนทยอมรบไดในสงคมแตกไม
ควรน าออกสอ (ในจนและเกาหลจะไมน าเรองราวเหลานมาท าเปน Content)
การวดคา Rating และการจด Rate ของ Content ตางๆทใหคนตางชาตเปนผท าแทนทจะเปน
คนไทย
สนบสนนในการสราง Network ใหมความแขงแรงเพอเตรยมพรอมในการแขงขนกบตางชาต
การสงเสรมใหผประกอบการในอตสาหกรรมเคเบลมความแขงแกรงในการแขงขนธรกจพรอมกบ
การควบคมไมใหผประกอบการเหลานนเอารดเอาเปรยบผบรโภคทงในสวนของ Content และ
ราคา
Korea“Co
ntent” Thai เงนสนบสนน
จากสนคาตางๆ
Free
Sell
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-130
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3 การเพมพนความรวมมอ (Cooperative Enhancement)
นอกเหนอจากการเจรจาการคาสนคาและบรการแลว อกหนงประเดนส าคญในความตกลงเขตการคา
เสร คอ การเพมพนความรวมมอระหวางประเทศสมาชกอาเซยนในดานอนๆ (Cooperative Enhancement)
ระหวางประเทศภาค ทเกดขนในรปแบบของการตองการชวยเหลอซงกนและกน โดยประเทศทพฒนาแลว
หรอมการระดบการพฒนาทสงกวาจะเสนอใหความชวยเหลอประเทศทก าลงพฒนาหรอมการระดบการพฒนา
ทนอยกวา เพอประโยชนทางการคาระหวางกนตอไป การเพมพนความรวมมอนนไมไดมลกษณะเหมอนกบ
การเจรจาการคาสนคาและบรการ ไมไดมการเสนอหรอสนอง (Request and Offer) แตอาจเปนการใหเปลา
ทผใหไมไดผลประโยชนทางตรง และอาจเกดขนโดยไมมความไมจ าเปนทประเทศผใหและประเทศผรบตองม
ความตกลงทางการคาระหวางกน
โดยทวไป กรอบความตกลงการคามกไมมรายละเอยดของการเพมพนความรวมมอทชดเจน แคมการ
กลาวถงไวเทานน การเพมพนความรวมมออาจแบงไดเปนหมวดหมคราว ๆ ดงน ความรวมมอดานวสาหกจ
ขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) การสงเสรมและการอ านวยความสะดวกดานการลงทน ( Investment
Promotion and Facilitation) การอ านวยความสะดวกทางการคา (Trade Facilitation) อนรวมถงความ
รวมมอดานการคมนาคมและการสอสาร (Transport and Communications) ความรวมมอทเกยวของกบ
ธรรมาภบาลของรฐ (Good Governance) อนรวมถงหลกการจดซ อจดจางภาครฐ (Government
procurement) การแลกเปลยนขอมล (Information Exchange) และการคมครองทรพยสนทางปญญา
( Intellectual Property Rights : IPRs) ความ ร วม ม อ เฉพ าะส าข า ได แ ก ด า น ส ง แ วด ล อ ม
(Environment) พลงงาน (Energy) การกอสราง (Construction) และการเกษตร การปาไมและการประมง
(Agriculture, Forestry and Fishery) และ ความรวมมอดานมาตรฐานแรงงาน (Labour Standards)
และการพฒนาทรพยากรและศกยภาพของมนษย (Human Resource Development and Capacity
Building) กรอบความตกลงการคาใดๆ อาจระบประเดนการเพมพนความรวมมอไมครบทกหมวดหม
ในทน จะกลาวถงความรวมมอเฉพาะในดานทเกยวของกบกรอบความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน
เทานน และจะอธบายทเรยงตามล าดบดงน ขอบททเกยวของตามความตกลง ความกาวหนาของความรวมมอ
ดานนนๆ โดยประมวลจากขอมลของหนวยงานราชการ และการประเมนความส าคญของความตกลงตอ
โครงการความรวมมอทเกดขนจรง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-131
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.1 ความรวมมอดานวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs)
ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนมการกลาวถงการชวยเหลอวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม
(SMEs) ไวในหลายสวน อาทเชน (1) ในบทท 3 ขอท 39 ของกรอบความตกลงการคาสนคา อนวา
ดวยกฎแหลงก าเนดสนคา ไดกลาวถง คณะอนกรรมการกฎแหลงก าเนดสนคา วามหนาทชวยเหลอ
และใหค าแนะน าทเหมาะสมในการอ านวยความสะดวกและสงเสรมการคาและการลงทนระหวาง
ประเทศภาค สนบสนนการสรางเครอขายการผลตภายในภมภาค และสนบสนนการพฒนาของธรกจ
SME เพอท าใหสามารถใชสทธประโยชนไดโดยไมขดตอกฎแหลงก าเนดสนคา (2) บทท 5 ขอท 45
ของกรอบความตกลงการคาสนคา อนวาดวยการอ านวยความสะดวกทางการคา ไดกลาวถงการสราง
และพฒนาคณะท างานการอ านวยความสะดวกทางการคาของอาเซยน (ASEAN Trade
Facilitation Work Program) อนครอบคลมถงเปาประสงคและเกณฑทางเวลาของมาตรการทจะ
ขยายโอกาสทางการคาและชวยเหลอนกธรกจ โดยทวไป อนรวมไปถงกลมธรกจ SME ใหสามารถ
ประหยดตนทนทางการเงนและเวลาได
ตามค าจ ากดความของกรมสงเสรมการสงออก กลมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมสามารถแบงได
ตามเกณฑดงน วสาหกจขนาดยอม/ขนาดเลกคอกลมทมทนจดทะเบยนอยระหวาง 1 ถง 10 ลาน
บาท มจ านวนราว 77% ในประเทศ วสาหกจขนาดกลางคอกลมทมทนจดทะเบยนอยระหวาง 10 ถง
50 ลานบาท มอยราว 17% และกลมสดทายคอ วสาหกจขนาดใหญ คอกลมทมทนจดทะเบยน
มากกวา 50 ลานบาทขนไป คดเปนสดสวนราว 6% กลมทนาจะตองการความชวยเหลอจากรฐบาล
เปนพเศษคอกลมท 1 และกลมท 2 เพอใหสามารถแขงขนกบธรกจจากตางชาตภายในประเทศ และ
มศกยภาพเพยงพอทจะออกไปนอกประเทศ
ตวอยางของโครงการชวยเหลอวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมภายใตก ากบของรฐบาลมดงน
1) กระทรวงคลง (ส านกเศรษฐกจการคลง) มมาตรการการเงนและมาตรการภาษทลดหยอนใหกบ
วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมเปนพเศษ โครงการเยยวยาผลกระทบทเกดขนจากนโยบายคาแรง
ขนต า โครงการใหสนเชอเพอพฒนาเครองจกรในการท างาน โครงการการค าประกนสนเชอ
(Portfolio Guarantee) โครงการฝกอบรมกลมธรกจใหม นอกจากนกระทรวงการคลงยงรบผดชอบ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-132
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ดแลธนาคารพฒนาธรกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME Bank) ทมการปลอยสนเชอเพอ
สนบสนนการลงทนเพมเตม โดยเงนค าประกนมจ านวนแตกตางกนไปตามแตโครงการของธนาคาร
2) กระทรวงอตสาหกรรม (กรมสงเสรมอตสาหกรรม) มโครงการภายใตส านกงานสงเสรมวสาหกจ
ขนาดกลางและขนาดยอม (สสว) จ านวนมาก มการอบรมการใชสทธประโยชนจากเขตการคาเสร
โดยเฉพาะในแงของกฎแหลงก าเนดสนคา (ROO) และการกรอกใบ c/o รวมทงยงมศนยบรการ SME
(SME Services Center) และมของอาเซยนโดยเฉพาะทเรยกวา ASEAN SME Services Desk ม
การรเรมกองทนเพอการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในภมภาค (ASEAN SME
Regional Development Fund) และยงไดด าเนนโครงการบมเพาะวสาหกจเพอการสงออก
(Business Incubation for Export) อนเปนโครงการทรวมมอกบมหาวทยาลยอสสมชญ ให
ผประกอบการสามารถปรบปรงและวางแผนการตลาดเพอการสงออกไดอยางมประสทธภาพมากขน
กระทรวงอตสาหกรรมเนนย าการใชยทธศาสตรเชงรกเพอการใชประโยชนเขตการคาเสรส าหรบ SME
3) กระทรวงพลงงาน (กรมพฒนาพลงงาน) ไมมโครงการชวยเหลอวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม
โดยตรง แต มบทบาทในการชวยใหกลมธรกจโดยทวไปประหยดพลงงาน พรอมเสรมสรางศกยภาพ
ในการผลตของแตละโรงงานใหไดมาตรฐานขนต าของสากลเปนอยางนอย (Minimum Standard)
นอกจากนยงมการรบประกนการประหยดพลงงานของสนคาดวยการตดฉลากเบอร 5 ซงยงไม
สอดคลองกบฉลากรปดาวของชาตอนๆเสยทเดยว และมกองทนเรองการสงเสรมพลงงานในการ
ตดตง High-efficiency Equipment ในโรงงานดวย
4) กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมวชาการเกษตรและส านกเศรษฐกจการเกษตร) มบทบาทในการ
ประสานงานกบสมาคมผสงออกพชของเอกชน แตจะสงเกตไดวากรมวชาการเกษตรมหนาทเปนทง
ผสนบสนนผสงออกในฐานะ Competent Authority และผสรางอปสรรคการสงออกในฐานะผ
ตรวจสอบสขอนามยและสขอนามยพชในเวลาเดยวกน ท าใหการท างานของหนวยงานเปนไปอยาง
ทลกทเล ทงน หนวยงานทไดชวยใหขอมลกบกรมเจรจาการคาระหวางประเทศจงถอวามบทบาทใน
การเจรจาทางออมไมใชทางตรง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-133
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
5) กระทรวงสาธารณสข (กรมพฒนาการแผนแพทยไทย) มการสนบสนนใหความรกบผประกอบการ
โดยเฉพาะกลมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทตองการสงออก เนนกลมทใชสมนไพรเปนหลก
โดยเลงเหนวาผประกอบการสมนไพรจะสงออกได กตอเมอไดมาตรฐาน GMP และ PIICS ซงเปน
มาตรฐานทสงกวาทวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมมศกยภาพท าได จงท าใหลงทนสงเกนไป ทาง
หนวยงานจงไดรวมกบสภาหอการคาในจงหวดตางๆ พยายามผลกดนภมปญญาพนบานอยางเปน
ระบบ โดยอาศยสถาบนการศกษา เชน มหาวทยาลยแมโจ และมหาวทยาลยมหาสารคาม มาชวย
รวมวจยถงคณภาพของสนคาสมนไพรเพอใชอางองในการสงออกสนคา และมการจดท าสวนสมนไพร
แบบ Herbarium ทวดชจตธรรมราม (วงนอย อยธยา) พรอมรวมมอกบคณะท างานกบประเทศ
อนเดยในการคนควาเรองสมนไพรเพมเตม ท าใหการรกษาดวยสมนไพรเปนระบบ และเปนทรจกมาก
ขน พรอมกอใหเกดองคความรสบรษทขนาดกลางและขนาดยอมตอไป ปจจบนปญหาส าคญของการ
สงออกสมนไพรไทย คอ มาตรฐานของสมนไพรทมสรรพคณไมแนนอน มฉลากทยงไมไดเปน
ภาษาองกฤษ และมการตลาดทยงสสมนไพรจากจนไมได
6) กระทรวงพาณชย (กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ) มการเชญชวนวสาหกจขนาดกลางและ
ขนาดยอมมาอยในรายชอผสงออก (Exporters List) และไดจดกจกรรมอบรม (Coaching) กลม
วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทมแนวคดทจะสงออก รวมทงไดขอใหผแทนทางการคา คอ ท
ปรกษากตตมศกดดานการคาระหวางประเทศ (Honorary Trade Adviser: HTA) มาชวยจบคธรกจ
ไทยและตางประเทศเพอขยายการคา (Business Matching) ใหดวย พรอมเนนย าใหเจาหนาทกรม
สงเสรมการคาระหวางประเทศตดตอ HTA อยางตอเนอง เพอจะไดทราบถงแนวทางธรกจของ
ตางประเทศไดอยางทนเหตการณ และชวยเหลอวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมไดตรงจดตอไป
ในภาพรวม วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทหนวยงานราชการไดสมผสมามปญหาในการเขาถง
ขอมลทเกยวของกบการสนบสนนธรกจของตนเอง และขอมลทเกยวของกบความตกลงเขตการคาเสร
ขาดทกษะในการแขงขนในระดบนานาชาต ไมมความรดานการจดการตลาดและพฒนาสนคา ขาด
เงนทนและการสนบสนนจากธนาคาร และมปญหาในดานภาษาท าใหตดตอสอสารไมได
ตวอยางทหนวยงานราชการพบบอย คอ การทผผลตไมมระบบฐานขอมลในการผลตสนคา เนองจาก
ไมทราบวาการสงออกตองใชกฎแหลงก าเนดสนคาแบบ RVC เพอใหไดสทธประโยชน บางกไมรจก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-134
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
HS Code หรอบางกรจกประโยชนจากเขตการคาเสรด แตคดวาการกรอกเอกสารเพอใชสทธ
ประโยชนมคาเสยเวลาทไมคมคา
โดยทวไป หนวยงานราชการเหนวาไดใหความรวมมอดานขอมลกบกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ
อยางเตมทแลว แตคดวาปญหาทเกดขนไมไดมาจากการปฏบตงานของแตละหนวยงาน แตเกดจาก
การทกรมเจรจาการคาระหวางประเทศสรางนโยบายมา โดยไมไดค านงถงแนวทางปฏบต นอกจากน
หนวยงานของรฐยงไมไดขนตรงตอกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ การรายงานขอมลทงหมดจง
ไมไดอยขอบเขตหนาท การจะท าใหโครงการทอยในมอหนวยงานตางๆด าเนนไปไดในทศทางท
สอดคลองกน อาจจ าเปนตองมหนวยงานทเปนเจาภาพชวยเปนคนประสานให เพราะตางหนวยงานก
ไมมความรเรองโครงการของอกฝายเลย ทงน โครงการความรวมมอของแตละหนวยงานทเปน
ลกษณะทวภาคเปนสงทมมากอนการเจรจาของกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ และมความตกลง
กนโดยไมไดค านงถงเขตการคาเสรเปนทตง
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-135
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.2 การสงเสรมและการอ านวยความสะดวกดานการลงทน (Investment Promotion and
Facilitation)
ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนมการกลาวถงการสงเสรมและการการอ านวยความสะดวกดานการ
ลงทนในหลายสวน โดยเฉพาะขอตกลงทนกลงทนในแตละประเทศสามารถเขามาลงทนในประเทศ
ภาคอนได (แมวาจะยงหามถอหนเกน 50% อยกตาม) และลาสดไดมการเจรจาจนแลวเสรจ ถงกลไก
การระงบขอพพาทระหวางนกลงทนและรฐ (Investor-state Dispute Settlement) โดยยดหลก
Negative List วามอตสาหกรรมใดทยงหามมใหตางชาตเขามาลงทนไดบาง และไดมการตกลง
ก าหนดกรอบทางเวลาเพอขยายอตสาหกรรมทใหตางชาตเขามาลงทนไดเพมเตมตอไป
ขอบทดานการลงทนของความตกลงเขตการคาเสรโดยทวไปสามารถแบงคราวๆได 3 หมวด คอ (1)
ขอบทเกยวกบการเปดตลาดการลงทน (Liberalization) อนรวมไปถงการเขาสตลาดลงทน (Market
Access) และการก าหนดสดสวนการถอหนของนกลงทนตางชาต (Foreign Equity Participation)
ซงเปนสวนทกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชยเปนผดแล (2) ขอบทเกยวกบการ
คมครองการลงทน (Foreign Investment Protection) อนครอบคลมถงการชดเชย/เยยวยานก
ลงทนตางชาต ในกรณทรฐบาลออกมาตรการทเปนการกดกนการลงทน และการสรางกลไกระงบขอ
พพาทระหวางนกลงทนและรฐ (Investor-state dispute settlement) ทนบเปนลกษณะพเศษของ
การลงทนในกรอบความตกลงเขตการคาเสรอนอนญาตใหนกลงทนทเปนปจเจกหรอนตบคคล
สามารถฟองรองรฐเมอเกดความไมเปนธรรมได ขอบทสวนนเปนความรบผดชอบของกรมเศรษฐกจ
กระทรวงตางประเทศ และ (3) ขอบทดานการอ านวยความสะดวกดานการคา (Trade Facilitation)
ซงเปนการรวมมอและใหขอมลระหวางหนวยงานของรฐหลายฝาย และม BOI เปนหนวยงานเจาภาพ
ส าหรบขอบททเกยวกบการคมครองการลงทนนน พบวาไมมกรณทนกลงทนฟองรองรฐมากเทาไรนก
สามารถคยกนได โดยเฉพาะภายใตกรอบความตกลงการคาเสร หากจะมการฟองรอง กมกอยใน
กรอบขององคกรการคาโลก (WTO) อยางเชนกรณการฟองรองเมอ 2 ปกอนระหวางรฐบาลไทยกบ
บรษท Philip Morris ทมนกลงทนสหรฐอเมรกาเปนหนสวนใหญ แตสวมรอยท าเปนของประเทศ
ฟลปปนส และเขามาใชสทธประโยชนทางภาษกบประเทศไทย แตการฟองรองขางตนกเปนเพยงไมก
กรณทเกดขน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-136
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ความตกลงดานกลไกการระงบขอพพาทระหวางนกลงทนและรฐเปนสงทหนวยงานรฐบาลทไปเจรจา
มความออนไหวเปนพเศษ เพราะถงแมจะไมไดมกรณพพาทเกดขนบอยครงแตทกครงท เกดขนกม
ผลกระทบรนแรงตอชอเสยงของรฐบาล รฐบาลจงมความพยายามทจะสรางสมดลใหกบธรกรรมดาน
การลงทน โดยใหความคมครองกบนกลงทนไทยทออกไปลงทนมากขน
อยางไรกด ในกระบวนการเจรจาเขตการคาเสร นอกเหนอจากกรมเศรษฐกจหรอกรมเจรจาการคา
ระหวางประเทศแลว ยงมหนวยงานรฐอน ๆ ทเกยวของอก เชน กระทรวงเกษตรฯ ทรบผดชอบเรอง
สขอนามยและสขอนามยพช หรอกระทรวงอตสาหกรรมทดแลเรองการกดกนการคาทางเทคนค
ความรวมมอทเกดขนระหวางหนวยงานรฐในเรองตางๆเหลาน อาจกอใหเกดขอพพาทไดเม อมการ
บงคบใช แตตวขอบทเองกลบไมมการลงรายละเอยดเรองกลไกการระงบขอพพาทไวเทาไรนก ใน
ขณะเดยวกน หนวยงานรฐทรบผดชอบเจรจาโดยตรง เมอตองไปเจรจาเรองกลไกการระงบขอพพาท
กไมทราบถงความตองการของกระทรวงเกษตรฯ และ/หรอกระทรวงอตสาหกรรม และไมทราบถง
ประเดนความรวมมอเพมเตม ท าใหเกดความคลาดเคลอนในการเจรจา รฐบาลจงควรจดใหม
หนวยงานกลางเปนเจาภาพผลกดนใหการเจรจาเปนรปธรรมและมรายละเอยดชดเจนมากขน และถอ
ใหความตกลงเขตการคาเสรเปนเวทใหหนวยงานทเกยวของมาแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน
แทนทจะมองถงผลประโยชนทางการคาและการลงทนอยางเดยว
ในสวนของอตสาหกรรมดานบรการสขภาพ ส านกงานคณะกรรมการบรหารสวนกลางสขภาพระหวาง
ประเทศ กรมสนบสนนบรการสขภาพ มหนาทดแลนโยบายใหประเทศไทยพฒนาเปนศนยกลางการ
บรการสขภาพระหวางประเทศ ซงปจจบนอยในชวงรางแผนยทธศาสตรฉบบท 2 ซงโครงการสวน
ใหญเปนการสนบสนนสงเสรมธรกจบรการสขภาพของผประกอบการ/โรงพยาบาลภายในประเทศ
มากกวา ไมไดเกยวของกบการลงทนโดยตรง ไมวาจะเปนดานการทองเทยวเพอสขภาพ (Medical
Tourism) หรอทางอนใด อยางไรกด ในอนาคตมแนวโนมทประเทศทมศกยภาพทางการเงนบาง
ประเทศโดยเฉพาะในกลมตะวนออกกลาง เชน สหรฐอาหรบเอมเรตสจะเจรจาขอใหผประกอบการ
ไทยทมศกยภาพ (โดยเฉพาะทไดมาตรฐาน Accreditation ระดบ JCI) อนรวมไปถงบคลากรทาง
การแพทยของไทยเขาไปลงทนได เพราะเปนอปทานทขาดแคลนของคนในชาตเหลานน แตยงมไดม
การตกลงแนชดในปจจบน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-137
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนทนาสนใจในดานการสงเสรมและการอ านวยความสะดวกดานการลงทน คอ ผประกอบการ
มกเปรยบเทยบระหวางการใชสทธประโยชนภายใตกรอบความตกลงเขตการคาเสรและการใชสทธ
ประโยชนจาก BOI ผานกรมธรกจการคา ซงกอใหเกดขอกงขาวา ถาผประกอบการสามารถใช BOI
แทนการใชความตกลงการคาเสรได และมผใชเขตการคาเสรนอย จะหมายความวาความตกลงการคา
เสรมประโยชนจ ากดหรอไม โดยแตละหนวยงานของรฐมความเหนแตกตางกน บางกเหนวา BOI และ
เขตการคาเสรเปนสงทดแทนกน (Substitutes) โดยยกตวอยางกรณ ผประกอบการไทยทท าธรกจกบ
ญปนทแมสามารถใช JTEPA ได แตมการใชสทธประโยชนสวนนนอยมาก และไปใช BOI มากกวา
เพราะใชสทธประโยชนไดงายและเตมทกวา อยางไรกด มสวนทเหนวา BOI และเขตการคาเสรทจรง
แลวเปนสงทน ามาใชประกอบกน (Complements) เรมจากการลงทนทนกลงทนอาจลงทนผาน BOI
กอน แตเมอไดลงทนผลตสนคาแลว กจะใช FTA มากขนเพอประโยชนในการสงออกสนคาและน าเขา
วตถดบ นอกจากน กรอบความตกลงเขตการคาเสรกยงมการเปดกวางมากกวา และเปนเวทท
สามารถสรางหนทางทางการคาการลงทนท BOI ใหไมได และในอนาคตการอนญาตใหบรษท/คน
ตางชาตถอหนได 70% ในกรอบเขตการคาเสรอาเซยนในป 2558 อาจท าใหผประกอบการใช
ประโยชนจากเขตการคาเสรมากขนกเปนได
ประเดนทหนวยงานราชการเหนตรงกน คอ การเจรจาความตกลงเขตการคาเสรนนมสามารถเปดเสร
ไปไดมากกวากรอบกฎหมายภายใน เพราะผลของการเจรจาแตละครงมความเชอมโยงตอขอบท
พระราชบญญตตางๆภายในประเทศ หากจะมการเจรจาตอไปกควรมการปฏรปกฎหมายเพอให
ประเทศไทยไดประโยชนจากเขตการคาเสรเตมทมากขน โดยอาจมหนวยงานทท าหนาทเปนเจาภาพ
ผลกดนใหมการมองกฎหมายทงหมดรวมกนอยางเปนระบบและท าใหกฎหมายภายในทนสมยรองรบ
การเปลยนแปลงจากภายนอกได
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-138
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.3 การอ านวยความสะดวกทางการคา (Trade Facilitation) และความรวมมอดานการ
คมนาคมและการสอสาร (Transport and Communications)
ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนมการกลาวถงการอ านวยความสะดวกทางการคาทดานศลกากร
โดยใชกระบวนการศลกากรไรกระดาษ (Paperless Trading) และการอ านวยความสะดวกทาง
การคาทพงพาการคมนาคมและการสอสาร
การคมนาคมและการสอสารมองคประกอบหลายสวนดวยกน ในกรณนจะยดหลกแผนแมบทของ
อาเซยนเปนหลก ซงจ าแนกการคมนาคมและการสอสารอนกอใหเกดความเชอมโยงระหวางกนท
เรยกวา ASEAN Connectivity เปนองคประกอบหลก 2 สวนดงน (1) ความเชอมโยงทาง
กายภาพ (Physical Connectivity) อนประกอบดวย โครงการรถไฟ ถนน เครอขายการ
คมนาคมหลากรปแบบ เครอขายการขนสงทางน า ประสทธภาพทางการทาโดยเนนทการขนสงทาง
อากาศ และการท าให ระบบการขนสงทางอากาศสอดคลองกนท งภมภาค และการสราง
สาธารณป โภคในการขนส งทางทะเล และ 2) ควมเชอมโยงทางสถาบน ( Institutional
Connectivity) อนประกอบไปดวยความรวมมอทางดานขอตกลงยอมรบร วม (Mutual
Recognition Arrangements) การอ านวยความสะดวกทางการเดนทาง การขนสงผโดยสารขามรฐ
การลดการกดกนทางการคา การพฒนาภาคการขนสงและการสอสาร การสรางศนยตรวจสอบทดาน
ศลกากรแบบ Single Window Inspection และการท าใหกระบวนการศลกากรสอดคลองกน จะ
สงเกตไดวา ความรวมมอดานการคมนาคมและการสอสารนน จดเปนการสงเสรมและอ านวยความ
สะดวกทางการคาประเภทหนง และยงมประโยชนเพมเตมอกหนงประการคอ ความเชอมโยงระหวาง
คน (People-to-people Connectivity) อนจะกอใหเกดความเขาใจทางวฒนธรรมและสงคมท
ลกขนระหวางกน และท าใหการเคลอนยายของประชาชนในภมภาคเปนไปไดโดยสะดวกยงขน
ความรวมมอดานการคมนาคมและการสอสารมอยในกรอบความตกลงทประเทศไทยไดลงนามไปแลว
หลายกรอบดวยกน ทงกรอบความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน กรอบ GMS กรอบ IMT-GT กรอบ
ความตกลงเขตการเสรอาเซยน-ญปน อาเซยน-จน และอาเซยน-เกาหล โดยกรอบความตกลง
ขางตนนมประเทศภาคทซ ากนบางสวน แตมโครงสรางการด าเนนการและการประสานงานทางการ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-139
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
คมนาคมและการสอสารทแตกตางกน อนอาจท าใหเกดความสบสน / ความขดแยงขนในอนาคต และ
ยงไมมกลไกรองรบปญหานในปจจบน
โดยทวไป กลมอาเซยนยงไมมการจดตงหนวยงานทถาวรในการด าเนนการโครงการความเชอมโยง
และยงไมมการสรางกลไกการเงน เพอการสรางสาธารณปโภคทจะกอใหเกดความเชอมโยงในภมภาค
ทชดเจน ยกเวนแตในความตกลงเขตการคาเสรทม Credit Guarantee Investment Facility
(CGIF) และกองทนสาธารณปโภคอาเซยน (ASEAN Infrastructure Fund)
กรมศลกากรเปนหนวยงานทรบผดชอบขอบทดานการอ านวยความสะดวกทางการคาโดยตรง ท า
หนาทเปนเสมอนหนาดานของการคาสนคาระหวางประเทศ และสามารถอ านวยความสะดวกทาง
การคาไดหลายประการ หนงในความรวมมอดานการอ านวยความสะดวกทางการคาทกรมศลกากร
เปนเจาภาพ คอ ความตกลงการคาขามแดน (Cross-Border Transport Agreement: CBTA) ท
ธนาคารการพฒนาแหงเอเชย (Asian Development Bank: ADB) เปนผผลกดน
กรมศลกากรพบวาผประกอบการใชสทธประโยชนจาก CBTA นอยมาก โดย CBTA เองกไมสมบรณ
เนองมาจากขอบท (Protocol) ท 6, 8, และ 14 ยงไมมการลงนาม เพราะยงไมถกก าหนดเปนวาระ
เขาสภาฯ ผประกอบการไดแสดงความเหนมาวาชองทางการขนสง East-West Economic
Corridor (EWEC) มไดตอบโจทยความตองการอยางแทจรง ผประกอบการตองการเพยงผานดานได
โดยสะดวกเทานน ปจจบน กระบวนการศลกากรทชายแดนของไทยจงพงพาอนสญญาบารเซโลนา
มากกวา และพงพาสภาหอการคาชวยดแลค าประกนสนคา เนองมาจากประเทศเพอนบานทม
ชายแดนตดกบไทยไมมระบบการประกนทดเพยงพอ
นอกจากน กระบวนการศลกากรไรกระดาษ (Paperless Trading) ภายใตความตกลง CBTA กไม
สามารถด าเนนการไดเตมท ในปจจบน ระบบศลกากรทดานชายแดนยงคงใชเอกสารทเปนกระดาษ
อย เพราะระบบคอมพวเตอรทตงใจจะน ามาใชในระบบ ASEAN Customs Transit System พงพา
เทคโนโลยสารสนเทศซงมการพฒนาไมเทากนในแตละประเทศ โดยไทย มาเลเซย และสงคโปร
สามารถด าเนนการรองรบเอกสารอเลกทรอนกสทดานศลกากรไดแลว แตประเทศเพอนบานของไทย
อนๆยงตามมาไมทน ซงปญหานมนยส าคญตอการท าจดตรวจแบบ ASEAN Single Window ดวย
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-140
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเทศไทยมแผนงานพฒนาจดตรวจศลกากรแบบ National Single Window อยางตอเนอง โดยท
หนวยงานราชการทงหมด 37 หนวยงาน 9 กรม รบเรองไปแลว ตอนนอยในชวงทดสอบการ
แลกเปลยนขอมลใหมระบบศลกากรทหนวยงานหนงหนวยงานใดสงขอมลศลกากรเพยงครงเดยวแลว
มขอมลปรากฏใหเหนทวประเทศ คาดวาจะแลวเสรจภายในสนปพ.ศ. 2557
อยางไรกด หนวยงานทเกยวของในปจจบนยงไมไดรบงบประมาณในการพฒนาเจาหนาทและพฒนา
ระบบเลย และยงไมมการประชาสมพนธใหผประกอบการทราบถงระบบใหม แมวาผประกอบการ
ตองใชเวลาเตรยมตว การจดตงคณะยอยในเรองกฎหมายทเกยวของกบการอ านวยความสะดวกทาง
การคานกเปนไปอยางลาชา หนวยงานทเกยวของทงหมดกมอ านาจในการออกใบอนญาตน าเขา -
สงออกแตกตางกน โดยหนวยงานดงกลาวกไมไดขนตรงกบกรมศลกากรท าใหท างานรวมกนได
คอนขางยาก
กรมเจาทาเปนอกหนงหนวยงานทมความส าคญในดานการอ านวยความสะดวกทางการคา ดแลใน
หมวดของการบรการการขนสงทางน า โดยทผานมามการรวมมออยางเขมขนเฉพาะในกรอบอาเซยน
ดงเชน ความตกลงการขนสงตอเนองหลายรปแบบ (Multi-Modal Transportation Network) ซง
ประเทศไทยเปนผรเรมและมฟลปปนส กมพชาและเวยดนามเขารวมดวย และประเทศทเหลออย
ระหวางการจดท ากฎหมายภายในอย โดยความรวมมอดานการขนสงตอเนองหลายรปแบบนไดรบ
การสนบสนนจากกระทรวงการตางประเทศในการเชอมตอกบประเทศอน
การเปดบรการการขนสงทางน าภายใตก ากบของกรมเจาทาไมไดเปดไปเกนกวากรอบของกฎหมายใน
ปจจบน หากมการเปดทนอกเหนอจากกรอบความตกลงเขตการคากเปนไปตามกฎหมายเฉพาะท
คอยก ากบอย และไมเคยเปดโดยพลการ ตองเขาคณะกรรมการของกระทรวงคมนาคมเขาพจารณา
รวมดวยทกครง แนวโนมในอนาคต คอ จะมการเปดเสรในสวนนมากขน แตกจะสงวนสดสวนการ
ควบคมไวอยางนอย 15% (Reservation) เพราะเหตดานความมนคงของประเทศ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-141
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.4 ความรวมมอทเกยวของกบธรรมาภบาลของประเทศภาค (Good Governance)
ความรวมมอทเกยวของกบธรรมาภบาลของประเทศภาค (Good Governance) นนมตวอยางดงน
การจดซอจดจางภาครฐ (Government Procurement) การแลกเปลยนขอมล (Information
Exchange) และการคมครองทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property Rights) โดยความตก
ลงเขตการคาเสรอาเซยนมไดกลาวถงการจดซอจดจางภาครฐ และการคมครองทรพยสนทางปญญา
1) การจดซอจดจางภาครฐ (Government Procurement)
การทความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนมไดกลาวถงการจดซอจดจางภาครฐอาจอธบายไดดงน การ
จดซอจดจางภาครฐ คอ การทหนวยงานรฐบาลจดหาสนคาและ/หรอบรการ โดยผานการประมล
สาธารณะ (Public Tendering) การจดซอจดจางภาครฐนบวามความส าคญตอเศรษฐกจมาก ม
มลคาคดเปนรอยละ 10-15 ของผลตภณฑมวลรวมโดยในประเทศทพฒนาแลว และราวรอยละ 20
ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศก าลงพฒนา กฎหมายภายในประเทศตาง ๆ มกก าหนดให
หนวยงานรฐทเกยวของจดการประมลสาธารณะในกรณทการจดหาสนคาและ/หรอบรการทรฐบาล
ตองการนนมมลคาสงกวาเกณฑทแตละประเทศก าหนดไว และเนองดวยการจดซอจดจางภาครฐอาจ
น ามาซงความไมโปรงใสในการไดประมล การโกง และยงอาจเปนการกดกนทางการคา โดยอาจมการ
ใหประโยชนบรษทภายในประเทศกอน (Local Protectionism) องคการการคาโลก (WTO) จง
ไดจดใหมสนธสญญาความตกลงดานการจดซอจดจางภาครฐ โดยมสมาชกทงสน 41 ประเทศรวมลง
นามและอก 22 ประเทศเปนผสงเกตการณ
อยางไรกด ประเทศไทยและประเทศในอาเซยนทงหมด ยกเวนเพยงประเทศสงคโปร ไดขอสงวนสทธ
ไมเขารวมในความตกลงการจดซอจดจางภาครฐดวย เปนเหตใหกรอบความตกลงเขตการคาเสร
โดยเฉพาะกบประเทศคคาทเปนประเทศทพฒนาแลวมกมความพยายามในการรวมหวขอการจดซอ
จดจางภาครฐเขาไปดวย แตแมวากรอบความตกลงจะมการระบถงเกณฑการปฏบตในดานการจดซอ
จดจางภาครฐอย ประเทศไทยและประเทศอน ๆ ในอาเซยนกยงมยอมใหประเดนความรวมมอนมผล
บงคบใชเตมท เพราะตระหนกถงความส าคญของการจดซอจดจางภาครฐ ตอสถานะทางเศรษฐกจ
ของประเทศ แตไดตกลงวาจะจดตงคณะท างานเพอท าการศกษาความเปนไปได และจดใหมการ
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-142
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
แลกเปลยนขอมลระหวางประเทศภาคโดยเรวทสด และเนองจากความรวมมอดานนยงมไดมการ
บงคบใชอยางเตมท จงไมมประเดนใหกลาวถง
2) การแลกเปลยนขอมล (Information Exchange)
ความตกลงเขตการคาเสร มกระบใหมความรวมมอในดานการแลกเปลยนขอมลในดานตาง ๆ
ระหวางกน อาทเชน ดานความมนคงทางการเมอง ความมนคงทางอาหาร ภยพบตทางธรรมชาต
ศลกากร การลงทน ระเบยบมาตรฐาน กฎระเบยบทางเทคนค มาตรการสขอนามย และสขอนามย
พช การจดซอจดจางภาครฐ และการคมครองผบรโภค เปนตน
ประเทศภาคความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน ไดรวมมอแลกเปลยนขอมลระหวางกนดงน (1) มการ
จดตงสภาประชาคมความมนคงทางการเมองอาเซยน (ASEAN Political-Security Community
Council – APSC) ซงการประชมครงท 4 จดขนทเมองฮานอย ในวนท 19 กรกฎาคม 2552 และ
ครงท 5 ท เมองจาการตา ในวนท 6 พฤษภาคม 2554 โดยประเดนการประชมท ถกจดในกลม
ความส าคญสงสดคอ การเพมพนความรวมมอระหวางหนวยงานในประเทศภาคและกลไกของ APSC
ใหมแนวปฏบตเรองความมนคงทางการเมองไปในทศทางเดยวกน และจดใหมมาตรการทท าให
ประเทศภาคมการรายงานขาวสารขอมลระหวางกนทเปนระบบ สามารถรองขอความเหน ค าปรกษา
ระหวางกนได เพอใหหนวยงานทเกยวของทราบถงหนาทของตน (2) มการสรางกลไกแลกเปลยน
ขอมลดานการคมครองผบรโภค โดยเฉพาะในเรองผลตภณฑทไมปลอดภยตอผบรโภค และ (3) ม
การสรางระบบขอมลดานความมนคงทางอาหารของอาเซยน (ASEAN Food Security
Information System : AFSIS) โดยก าหนดใหสงผานรายงานค าเตอนดานความปลอดภยทาง
อาหาร รายงานความปลอดภยของสนคาเกษตรและค าแนะน าเชงนโยบาย รวมไปถงใหรวมกนพฒนา
ทรพยากรมนษยและขดความสามารถในการตรวจสอบความมนคงทางอาหาร
หนวยงานราชการไทยและตางประเทศมการแลกเปลยนขอมลระหวางกนอยแลว และไมไดท าเพราะ
ขอบทในความตกลงเขตการคาเสร
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-143
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.5 ความรวมมอเฉพาะสาขา
ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน มการกลาวถงความรวมมอในอตสาหกรรมตาง ๆ ดงน
1) ความรวมมอดานพลงงาน (Energy)
ในกรอบความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน ความรวมมอดานพลงงานอางองความรวมมอดานพลงงาน
ของอาเซยนบวกสาม (ASEAN Plus Three : APT) โดย APT เปนกลมประเทศทบรโภคพลงงาน
มากเปนอนดบตน ๆ ของโลก นบเปนรอยละ 27 ของจ านวนพลงงานทมการบรโภคทงหมดในโลก
(ตามขอมลของบรษท BP ในป พ.ศ. 2550) รปแบบของพลงงานทมการบรโภคสงสดในกลมประเทศ
เหลานคอ น ามน ทมจ ากด ส ารองไวเพยงรอยละ 2.5 ของอปทานน ามนทงหมดของโลก
ส าหรบกลมอาเซยนดวยกนเอง ความรวมมอดานพลงงานมมาตงแตป พ.ศ.2541 โดยมการตกลง
สรางศนยพลงงานแหงอาเซยนขน (ASEAN Centre for Energy) แผนการท างานฉบบแรกของ
ศนยส าหรบป พ.ศ.2542 – พ.ศ.2547 เปนการสรปแผนแมบททอกาซภายในภมภาคอาเซยน
(Trans-ASEAN Gas Pipeline) และแผนแมบทเครอขายเชอมตอ (ทางพลงงาน) ของอาเซยน
(ASEAN Interconnection Master Plan) แผนการท างานฉบบทสองส าหรบป พ.ศ.2547-2552
เปนการลงนามสญญา MOU เพอความรวมมอดานโครงขายระบบสายสงไฟฟาอาเซยน(ASEAN
Power Grid) และแผนการท างานฉบบลาสด ส าหรบป พ.ศ.2552-2558 ไดเนนย าและเรงรดการ
ด าเนนงานของการแผนการท างานฉบบกอน ๆ ใหเปนผลส าเรจ
ความรวมมอทางพลงงานในกลมประเทศ APT เรม ขนในเดอนกนยายน พ.ศ. 2545 โดย
คณะรฐมนตรพลงงานของกลมประเทศ APT ไดตกลงในประเดนหลก 5 ประเดนดงน 1) การสราง
เครอขายความมนคงทางพลงงานในกรณฉกเฉน 2) การสรางระบบส ารองน ามน (Oil Stockpiling)
3) การศกษารวมเกยวกบตลาดน ามนในกลมประเทศ APT 4) การพฒนาการสรรหากาซธรรมชาต
และ 5) การพฒนาพลงงานประสทธภาพและพลงงานหมนเวยน (Renewable Energy) พรอม
ก าหนดใหมกลมก าหนดทศทางนโยบายพลงงาน (Energy Policy Governing Group : EPGG)
ซงถกจดตงขนในเดอนมถนายน พ.ศ. 2546
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-144
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
การประชมคณะรฐมนตรพลงงานอาเซยน (ASEAN Ministers of Energy Meeting+3 :
AMEM+) มขนครงแรกในป พ.ศ.2547 เปนการสรางรากฐานความรวมมอทางพลงงานในภมภาค
การประชมครงท 5 มขนในเดอนสงหาคม ป พ.ศ. 2551 ไดรเรมก าหนดแผนการส ารองน ามน (Oil
Stockpiling Roadmap : OSRM) และในการประชมครงท 7 ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2553 ได
บญญตมตการสรางศกยภาพความมนคงปรมาณในภมภาค (APT Nuclear Security Capacity
Building) ไวในการประชม ไดรบแผนการส ารองน ามน (OSRM) ฉบบสดทายอยางเปนทางการ
และไดมการจดโครงสรางแผนความรวมมอทางพลงงานใหม
ปจจบนความรวมมอดานพลงงานในกลมประเทศ APT มความคบหนาไปบางแลว โดยเนนทความ
รวมมอทางดานขอมลระหวางกน และการสรางเสถยรภาพทางราคาของพลงงานในภมภาค โดยมการ
จดตงระบบสอสารความมนคงทางพล งงาน (APT Energy Security Communications
System) ในกรณทมภาวะขาดแคลนพลงงานฉกเฉน และมการสรางคณะท างาน OSRM ชวย
ประสานใหประเทศในภมภาคมระบบส ารองน ามนทสอดคลองกน ภายในป พ.ศ.2563 เพอจะได
สามารถยมน ามนมาใชระหวางกนได ในกรณทขาดแคลนน ามนฉกเฉน โดยตองอยบนพนฐานความ
เตมใจของผใหยม อนงในกลมประเทศ+3 นน ประเทศญปนและประเทศเกาหลไดมระบบส ารอง
น ามนมาเกอบ 40 ปอยแลว ส าหรบประเทศในกลมอาเซยนนนมกลมหนงอนประกอบไปดวย
อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม และไทย สามารถก าหนดเปาหมายการส ารองน ามนท
ชดเจนได ในขณะทอกกลมหนงอนรวมถงบรไน กมพชา พมา และลาว ไมสามารถก าหนด
เปาหมายการส ารองน ามนทชดเจนได และอาจแสดงเจตจ านงคในการก าหนดเปาหมายการส ารอง
น ามนภายใตกรอบทางเวลาโดยคราว ๆ
นอกจากนกลมประเทศ APT ยงไดมการสนบสนนการสรางฐานขอมลการใชน ามน (Joint Oil
Data Initiative : JODI) มการลงนาม MOU ในการสรางทอกาซธรรมชาต ในภมภาคเมอป พ.ศ.
2545 (แมวาในปจจบนจะมทอกาซธรรมตทเชอมเพยงมาเลเซย สงคโปร และอนโดนเซย) และม
โครงการความรวมมอดานพลงงานปรมาณพลเรอน (Civilian Nuclear Energy) และโครงการ
ความรวมมอสรางกลไกใหเกดพลงงานสเขยว (Clean Development Mechanism : CDM)
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-145
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ในประเทศไทย ความรวมมอในดานพลงงานอาจแบงไดเปน 2 สวน คอโครงการความรวมมอภายใต
กระทรวงพลงงานซงมกอยในรปแบบของการฝกปฏบตงานและการสมมนากบหนวยงานจาก
ตางประเทศเพอใหภาคเอกชนไดรบเทคโนโลยหรอขอมลททนสมย โครงการเหลาน เกดจากการลง
นามแบบทวภาคระหวางกระทรวงพลงงานของแตละประเทศกนเอง เชน กรณเกาหล ทไทยขอความ
รวมมอในเรองการพฒนาอตสาหกรรมหลอด LED นวเคลยร และรถไฮบรด และอกสวนหนง คอ
โครงการพลงงานทไมไดอยภายใตกระทรวงพลงงาน ซงมจ านวนมาก บางกเปนการตกลงจากทาง
ตางประเทศผาน BOI ภาคอตสาหกรรม หรอแมแตกระทรวงตางประเทศเอง ซงกระทรวงพลงงานไม
ทราบขอมลเลย
ทงน หนวยงานทเกยวของไมสามารถบอกไดวาโครงการใดเกดขนจากความตกลงทางการคา เพราะ
ท างานในลกษณะทเปนนโยบายตอเนองมากกวา และมความรสกหางไกลกบความตกลงเขตการคา
เสร ตวอยางเชน ขอตกลงความรวมมอดานพลงงานในกรอบความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย ญปนท
มการเจรจาไว หนวยงานทรบผดชอบกทราบเรองแตไมสามารถปฏบตตามได เพราะมโครงการทอย
ในมอมากอยแลว
2) ความรวมมอดานการเกษตร การปาไม และการประมง (Agriculture Forestry and Fishing)
ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนก าหนดใหมความรวมมอดานอาหาร , เกษตรกรรม และการปาไม
ภายใตชอ ASEAN Cooperation in Food , Agriculture and Forestry (FAF) ทมโครงการ เชน
The ASEAN Multi-sectoral Framework on Climate Change : Agriculture and Forestry
Towards Food Security (AFCC) เปนตน
หนวยงานทดแลความรวมมอดานการเกษตร การปาไมและการประมงโดยตรง คอ ส านกงาน
เศรษฐกจการเกษตร โดยความรวมมอระหวางส านกงานเศรษฐกจการเกษตรของไทยกบหนวยงานท
เกยวของในภมภาคเนนความชวยเหลอดานเทคนคมากกวาจะเปนความตกลงทางเศรษฐกจ โดยมการ
สนบสนนใหความรระหวางกน และมการจดการประชมผเชยวชาญดวยกนเสมอ แตไมมความรวมมอ
อนทเปนรปธรรมนอกเหนอจากน
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-146
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ความรวมมอทหนวยงานตองการเหน คอ อยากใหมการเจรจากบส านกเศรษฐกจการเกษตร
ตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงทประเทศอนโดนเซยใหลดภาระการตรวจสอบสขอนามยและ
สขอนามยพชทซ าซอนโดยยดถอความเชอใจซงกนและกนเปนหลก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-147
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
3.3.6 ความรวมมอดานมาตรฐานแรงงาน (Labour Standards) และการพฒนาทรพยากรและ
ศกยภาพของมนษย (Human Resource Development and Capacity Building)
เนองจากการเคลอนยายบคคลธรรมดาและทรพยากรมนษยในรปแรงงาน มความส าคญตอการคา
สนคาและการลงทน ซงเปนขอตกลงส าคญของความตกลงเขตการคาเสร ประเทศภาคจงก าหนด
บทบญญตเพมพนความรวมมอทงในดานมาตรฐานแรงงาน การพฒนาทรพยากรและศกยภาพของ
มนษยและการศกษา
ในสวนของกลมประเทศอาเซยน ไดมการรเรมใหมการเคลอนยายบคคลธรรมดา (Movement of
Natural Persons) แลว และไดก าหนดใหม ขอตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition
Arrangements : MRA) ในกลมวชาชพ ดงน สถาปตยกรรม วศวกรรม แพทย ทนตแพทย
พยาบาล บญช และนกส ารวจ และลาสดมการเจรจาตกลงยอมรบรวมในอาชพทเกยวของกบการ
ทองเทยวแลวทงหมด 32 ต าแหนง/อาชพ โดยการยอมรบรวมน นบเปนการก าหนดมาตรฐาน
แรงงานรวมกน เปนการอ านวยความสะดวกทางการคาทพงพาการไวเนอเชอใจ และความนาเชอถอ
ขององคกรทเกยวของในแตละประเทศ และเปนกาวส าคญในการเพมพนความรวมมอตอไปในอนาคต
อยางไรกด การมการยอมรบรวมมไดหมายความวาบคคลในกลมวชาชพขางตนจะสามารถผานเข า
ประเทศอนในภมภาคไดอยางเสรหรอหางานในประเทศทมใชแหลงก าเนดของตนได
นอกจากน ความตกลงเขตการคาเสรอาเซยนในขอท 17 ยงมการกลาวถงการพฒนาศกยภาพของ
ทรพยากรมนษย (Capacity Building) โดยผานโครงการตาง ๆ แตไมมการระบชดเจน
ปจจบน โครงการความรวมมอในกลมวชาชพ มดงน
1) วศวกร
กลมวศวกรไดมการจดท าขอตกลงยอมรบรวม (MRA) แลว แตสภาวศวกรมปญหาภายในท าใหไม
สามารถขนทะเบยนวศวกรอาเซยน (ASEAN-Chartered Professional Engineers: ACPE) ซ ง
หมายความวาวศวกรไทยทตองการออกไปท างานขางนอกไมสามารถท าได เสยโอกาสในการน าเงน
เขาประเทศ ในขณะเดยวกน ไดมหลายประเทศในภมภาคทไดด าเนนการขนทะเบยน ACPE แลว
ไดแก มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซยและเวยดนาม จะสงเกตไดวาประเทศเวยดนามทจรงแลวม
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-148
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
รฐบาลคอมมวนสตซงปกตไมตองจดทะเบยนภายในใดๆเลย แตกยงท าการจดเปน ACPE เพราะ
ทราบดถงความส าคญของการเปดเสร แตประเทศไทยไมมกลไกสวนน
โครงการความรวมมอในดานการพฒนาศกยภาพของมนษยในกลมวชาชพวศวกรรมมอยบาง
สวนมากเกดมาจากความคดของประเทศมาเลเซยและสงคโปร เพราะรฐบาลประเทศเหลานไดใหการ
สนบสนน ส าหรบประเทศไทย นอกเหนอจากการสรางเครอขายระหวางประเทศภาคแลว โครงการท
อาจจะรองขอใหมความรวมมอไดกมบาง เชน โครงการ PEEP (Professional Engineer Exchange
Program) ซงอาจน ารองโดยการสงนกศกษาไปแลกเปลยนความรกน และควรเรงรดใหม ACPE
เพราะเมอมการจดทะเบยนแลว วศวกรไทยสามารถออกไปท างานขางนอกได จะเกดความรวมมอขน
ทนท
2) พยาบาล
กลม พยาบาลไดมการจดท าขอตกลงยอมรบรวม (MRA) แลว สนบสนนใหเกดการเคลอนยายบคคล
ธรรมดาไดและกอใหเกดโครงการรวมมอกน มการปรบปรงหลกสตรการศกษาของพยาบาลให
สอดคลองกบการเปดเสรของอาเซยนบางแลว เพอใหสามารถบรการผปวยทหลากหลายมากขน โดย
เพมเนอหาดานวฒนธรรมทองถนและภาษาทงภาษาทางการและภาษาทองถน อยางไรกด ในการ
เจรจาของ JCC (Joint Cooperation Committee) การเปดเสรการคาบรการใน Mode ท 4 (การ
เคลอนยายบคคลธรรมดา) เปนสงทสภาการพยาบาล/หนวยงานทเกยวของในทกประเทศยงพยายาม
ปดกนอย
ในปจจบน ความรวมมอเปนความรวมมอดานขอมล โดยเฉพาะทเกยวกบอปทานของพยาบาลในแต
ละประเทศ ในอนาคต สภาการพยาบาลกจะเรมมการสงเสรมศกยภาพของบคลากรและคดวามก าลง
การผลตเพอบรการทางการแพทยทเพยงพอตอความตองการในประเทศ ทงยงอาจเสนอตนใหเปน
ศนยการผลตครพยาบาลในภมภาคได แตตองวางยทธศาสตรกอน
3) แพทย
กลมแพทยไดมการท าขอตกลงรวม (MRA) แลว และตามขอตกลงของคณะท างานประสานรวม
ทางดานวชาชพแพทย พยาบาลและทนตแพทยของอาเซยน (AJCCM AJCCN และ AJCCD) นนก
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-149
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ระบขอบเขตความรวมมอไว 5 เรอง คอ การทบทวนกฎระเบยบภายในรวมกน การรบรอง
สถาบนการศกษา การพฒนาระบบการบรการทางการแพทย การเคลอนยายบคคลธรรมดา และ
เครอขายความรวมมอทางวชาการ โดยไมมรายละเอยดในดานการด าเนนการจรง
โครงการความรวมมอทหนวยงานทางการแพทย (กรมการแพทย) สามารถท าเพมเตมได กจะเหมอน
โครงการทไดท าอยแลว คอ การฝกแพทยผท าวจยในประเทศ (Research Training) หรอการอบรม
แพทยเฉพาะทาง (Residency Training) ซงไดท าใหกบแพทยทภฏานอย โดยการอบรมแพทยเฉพาะ
ทางนน ไมเพยงแตจะเปนการรวมมอกบประเทศคคาอนเทานน ยงสามารถชวยเหลอการบรการทาง
การแพทยของไทยในสาขาทขาดแคลน เชน ดานอายรกรรม ไดดวยเชนกน
4) บญช
วชาชพบญชไดมการท าขอตกลงรวม (MRA) แลวและไดมการจดตงคณะอนกรรมการศกษาและ
ตดตามผลกระทบของ AEC เมอไมนานมาน โดยสภาวชาชพบญชยงมองไมเหนภาพและจดตงแผน
ยทธศาสตรอยางไมชดเจนนก เพราะยงไมคนชนกบการเปดเสร จงอาศยขอมลจากกลมบรษทเอกชน
อย ม าก เน นท ก ล ม Big 4 ค อ Price Water House Cooper, Ernst & Young, KPMG แล ะ
Deloitte
ปจจบน การเปดเสรวชาชพบญชยงมการกดกนอยมาก เชน การสอบใบประกอบวชาชพทยงใชภาษา
ของตนอย และไมมความตกลงดานความรวมมอทเปนรปแบบเลย
5) การทองเทยว
ความรวมมอดานการทองเทยวยงไมมอะไรคบหนามากนกแตมความรวมมอทไมไดอยภายใตกรอบ
ความตกลง เชน ความรวมมอดานการพฒนาคณภาพมาตรฐานการทองเทยว และความรวมมอใน
การพฒนาบคลากรหรอผประกอบการบางสาขา มการฝกอบรม ผลกดนใหปรบเปลยนหลกสตร
การศกษาใหมเรองเขตการคาเสรเพมขน และมความรวมมอในดานการพฒนาเสนทางทองเทยวใน
ภมภาค
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-150
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
โดยทวไป กสมวชาชพเหนวารฐบาลไมมนโยบายหรอแนวทางปฏบตดานความรวมมอของกลมวชาชพ
ทชดเจน อกทงเมอมการเปลยนแปลงรฐบาล การด าเนนนโยบายกขาดความตอเนอง นอกจากน
ประเทศไทยยงไมมวธการก าหนดมาตรฐานและขาดยทธศาสตรในการด าเนนงานตอไปในอนาคต
โครงการความรวมมอในกลมวชาชพจงเกดไดไมเตมท/ไมมความคบหนาเทาทควร ทงหมดนลวนเปน
ปญหาภายในของไทยเอง ไมเกยวกบการเจรจาโดยตรง
รฐบาลควรสนบสนนการสรางเครอขายวชาชพ เพอใหคนในกลมวชาชพของแตละประเทศภาคไดมา
รจกกน อนจะท าใหตางฝายตางมขอมลมากขน รจดออน จดแขงและสรางโครงการความรวมมอได
ตรงจด รวมถงตองมการสรางทรพยากรมนษยใหไดมาตรฐาน พรอมใหกลมวชาชพมสวนรวมในการ
สรางยทธศาสตรเพราะ กระทรวงพาณชยเองความเชยวชาญทางเทคนค อาจจดตงใหมอก
คณะกรรมการหนงเปนคณะกรรมการเงา (Mirror Committee) ทประกอบไปดวยผเชยวชาญของ
วชาชพใหขอมลกบคณะผเจรจาโดยตรง
นอกจากน รฐบาลควรชวยสงเสรมศกยภาพคนอยางจรงจง ไมเชนนนอาจเกดภาวะสมองไหลและอาจ
สนบสนนใหกลมวชาชพทมความเขมแขงไดเปดการฝกอบรมคนทอยในอาชพนนๆจากตางประเทศ
เพอเปนการสานสมพนธ ใหคนเหลานนเปนกระบอกเสยงและสงเสรมวชาชพของประเทศไทยได
ตอไป (Soft power)
ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน บทท 3-151
โครงการ ศกษาและตดตามการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรของไทยและเสนอแนะแนวทางการเจรจาในอนาคต
ประเดนการเจรจาในอนาคตและขอเสนอแนะตอภาครฐ
สรปประเดนทส าคญของการเพมพนความรวมมอไดดงน
1. หนวยงานราชการไมไดรายงานกระทรวงพาณชยวามความรวมมอในดานอะไรกบประเทศภาคบางแลว
และโครงสรางการบรหาร หนวยงานดงกลาวกไมไดมหนาทรายงานดวย ท าใหอาจเกดการเจรจาดานความ
รวมมอซ าซอนจนเสยโอกาสพฒนาความรวมมอดานอน ๆ หรออาจเกดการเจรจาทท าใหเกดโครงการความ
รวมมอมากเกนไป จนหนวยงานทเกยวของไมสามารถปฏบตตามได เพราะมโครงการทอยในมอมากอยแลว
2. การทจะใหหนวยงานราชการบอกวาโครงการความรวมมอใดเกดจากความตกลงการคาเปนไปไดยาก
เพราะหนวยงานของไทยสวนมากไดมการลงนามในระดบทวภาคกบหนวยงานคขนานในตางประเทศและม
โครงการทไดรวมมอกนมาอยางตอเนองอยแลว และขาราชการในบางสายงานกไมไดรบขอมลเรองความตกลง
การคาอยางเพยงพอ
3.โครงการความรวมมอเกดขนไดโดยตองสรางความเชอมโยง และการวมงานกนท าจากหลายภาคสวน ทงจาก
ความตกลงการคาและกระทรวงเองตามทไดอธบายไปแลว และยงสามารถเกดไดจาก BOI ภาคอตสาหกรรม
หรอกระทรวงตางประเทศ ดงนนกรมเจรจาการคาระหวางประเทศตองมการวางแผนทจะเจรจากบหนวยงาน
ภายในประเทศเสยกอนทจะเรมออกไปเจรจากบตางประเทศ
4.การเพมพนความรวมมอถกมองวามลกษณะเปนเวทพกการเจรจาในเรองทฝายหนงฝายใดยงไมพรอมเปด
เสรเตมท ใหโครงการความรวมมอเปนตวถวงเรองในระหวางทประเทศภาคเตรยมความพรอม
5.ในขณะทกรมเจรจาการคาระหวางประเทศอาจวางต าแหนงตวเองเปนนกกฎหมายทมหนาทในการรบเรอง
โครงการความรวมมอทไปเจรจากบประเทศคคามา แลวน ามาใหหนวยงานทเกยวของเปนผตดสนใจเพราะจะ
มผลตอแผนการพฒนาขององคกรนน ๆ โดยตรง แตหนวยงานราชการสวนใหญ กลบพจารณาวากรมเจรจา
การคาระหวางประเทศเปนควรเปนผวางนโยบาย ก าหนดยทธศาสตร และแนวทางในการเจรจาการคา โดย
หนวยงานตางๆ เหลานนไมทราบวากรมเจรจาการคาระหวางประเทศอาจท าหนาทเหลานนไดไมสมบรณ
เนองจากไมมขอมลทางเทคนคในเรองนนๆ เพยงพอ แสดงใหเหนถงการขาดกลไกการประสานงานของ
หนวยงานรฐทท าใหมความเขาใจไมตรงกน และกลไกในการแบงปนขอมลรวมกนทยงไมมประสทธภาพ