คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 125

นายอภวฒน สดสาวนตกร สำนกกฎหมาย

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง “พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ “พระราชบญญต”

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ๑. บทนำ คำวา“กฎหมาย”ในความเขาใจของบคคลทวไปนนคอกฎเกณฑทกำหนดความประพฤต ของบคคลในสงคม ซงบคคลจะตองปฏบตตามหรอควรจะปฏบตตาม มฉะนนจะไดรบผลรายหรอ ไมไดผลดตามทกฎหมายอำนวยประโยชน๑แต“กฎหมาย”ตามความหมายของกฎหมายรฐธรรมนญ นนจะหมายความถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยในฐานะทเปนกฎหมายสงสดของประเทศ กฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญพระราชบญญตพระราชกำหนดและพระราชกฤษฎกานอกจากนยงอาจรวมถงคำสงหรอประกาศของบคคลหรอ คณะบคคลซงทำการปฏวตหรอรฐประหารทมผลใชบงคบเชนเดยวกบกฎหมายจากกฎหมายในแตละ ประเภทดงกลาวนนมกจะมขอถกเถยงกนอยเสมอวาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนมสถานะ หรอลำดบศกดทางกฎหมายสงกวาหรออยในระดบเดยวกบพระราชบญญตซงปญหาขอนแมแตใน แวดวงวชาการกฎหมายบางครงกยงมความเหนทแตกตางกนอย ดงนนคอลมน คมความคด เขมทศรฐธรรมนญฉบบนจงใครขอนำเสนอบทความเรอง“ลำดบศกด ทางกฎหมายระหวางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกบพระราชบญญต ตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐” โดยเฉพาะแนวคดเกยวกบพระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญขอแตกตางระหวางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกบพระราชบญญตตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

๑สถาบนพระปกเกลา,สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. ๒๕๔๐) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย เรอง ๒. ประเภทและศกดกฎหมายในรฐธรรมนญ,(กรงเทพฯ:องคการคาของครสภา,๒๕๔๔),หนา๑.

ระหวาง “พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ”“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ”“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ”

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ“พระราชบญญต”ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓126

๒ดำรหบรณะนนท,พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยกฎหมายเลอกตงและกฎหมายพรรคการเมอง, (กรงเทพฯ:นตธรรม,๒๕๓๙),น.๔. ๓Henry Cambell Black, Black’s law dictionary, 5th Ed. (Minesota : St. Paul Minn. West Publishing Co.,1997),p.991.อางในสราวธปตเตชะ,“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐,”(วทยานพนธมหาบณฑตคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร,๒๕๔๕),น.๒๒. ๔ดำรหบรณะนนท,อางแลว,น.๘.

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓126

๒ดำรห บรณะนนท, พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยกฎหมายเลอกตงและกฎหมายพรรคการเมอง(กรงเทพฯ : นตธรรม, ๒๕๓๙), น. ๔.

๓Henry Cambell Black, Black’s law dictionary,Co., 1997), p.991. อางใน สราวธ ปตเตชะ, “พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

๔ดำรหบรณะนนท , อางแลว, น. ๘.

๒. แนวคดเกยวกบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ คำวา “พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” เพงจะมปรากฏในวงวชาการกฎหมายของไทย เมอไมนานมานเองซงการทวงวชาการกฎหมายของไทยเรมรจกคำวา“พระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญ”นนกเปนผลสบเนองมาจากววฒนาการทไดมการนำเอารปแบบหรอลกษณะของการเมอง การปกครองและระบบกฎหมายจากตางประเทศเชนสาธารณรฐฝรงเศสกดสหรฐอเมรกากดรวมถง ลกษณะเดนบางประการของระบบการปกครองในประเทศอนมาประยกตใชกบประเทศไทยจงทำใหคำวา“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ”เรมมผรจกมากขนในแวดวงวชาการดานกฎหมาย๒ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ตรงกบคำในภาษาองกฤษวา“OrganicLaw”สวนภาษาฝรงเศสใชตรงกบคำวา “Lois Organigues” นอกจากนนกวชาการบางทานยงไดใชคำอกคำหนงซงมความหมายอยางเดยว กบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญคอคำวา“กฎหมายประกอบ รฐธรรมนญ” โดยคำวา “Organic Law” นน Black’s Law Dictionary ไดใหความหมายไววา The Fundamental law, or constitution ofastateornation,writtenorunwritten.Thatlaworsystemoflaws orprinciplewhichdefinesandestablishestheorganizationofits government. (กฎหมายทกำหนดกฎเกณฑและเปนกฎหมายพนฐานของชาต หรอรฐ ซ งอาจ เปนลายลกษณอกษรหรอไมเปนลายลกษณอกษรกไดโดยกำหนดลกษณะและแนวทางเกยวกบรฐบาล วางหลกพนฐานสำหรบใหรฐบาลดำเนนการจดรปแบบของรฐและกำหนดกฎเกณฑกระจายและจำกด บทบาทหนาทของแตละหนวยงานและวางหลกในการใชอำนาจอธปไตยวามขอบเขตมากนอยแคไหน เพยงใด)๓ ๒.๑ แนวคดเกยวกบรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญของสาธารณรฐฝรงเศส คำวา“รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญ”นำมาใชครงแรกในรฐธรรมนญของสาธารณรฐฝรงเศส ฉบบป ค.ศ. ๑๘๔๘ ซงการมรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญขนมานน เพอเปนการแกไขปญหา ความยงยากในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญมบทบาทและหนาท ในการเพมเตมเนอหาสาระของรฐธรรมนญใหมความสมบรณมากยงขน และเรองทจะบญญตเปน รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญไดนนกจะตองเปนเรองทเกยวกบการจดองคกรของรฐ หรออำนาจ หนาทองคกรของรฐเทานน ซงรฐธรรมนญฉบบป ค.ศ. ๑๙๕๘ ทเปนรฐธรรมนญฉบบปจจบนได บญญตเกยวกบรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญไวโดยมหลกเกณฑเกยวกบกระบวนการตรากระบวนการ ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญและลำดบศกดของรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญไวเปนพเศษ แตกตางไปจากรฐบญญตธรรมดา๔

คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 127

รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐฝรงเศสฉบบปค.ศ.๑๙๕๘ ไดกำหนดกระบวนการในการจดทำรฐบญญตประกอบ รฐธรรมนญไวเปนพเศษในมาตรา ๔๖ ใหแตกตางจาก กระบวนการจดทำกฎหมายธรรมดาหรอจากการแกไขเพมเตม ร ฐธรรมน ญจ งทำให ร ฐบ ญญ ตประกอบร ฐธรรมนญ เป นกฎหมายอกประเภทหนง ซ งม ใชรฐธรรมนญหรอ กฎหมายธรรมดาแตอยางไรกตามแมวาในทางความคดเหนของนกนตศาสตรหรอผรางรฐธรรมนญ จะจดใหรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญอยในลำดบศกดพเศษทอยระหวางรฐธรรมนญกบกฎหมาย ธรรมดาแตกไมมบทบญญตใดในรฐธรรมนญทกลาวถง“สถานะ”ของรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญวาอยในสถานะทพเศษกวากฎหมายธรรมดาอยางไร๕ แตเหตผลทนกนตศาสตรพจารณาวารฐบญญตประกอบรฐธรรมนญอยในลกษณะทพเศษกวา กฎหมายธรรมดากเนองมาจากความเหนทมทมาจากเจตนารมณของผรางรฐธรรมนญทไดกลาวไว ในการประชมคณะทำงานรางรฐธรรมนญวาเมอพจารณาจากรฐธรรมนญสาธารณรฐฝรงเศสฉบบปค.ศ. ๑๙๕๘ รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญจงอยระหวางรฐธรรมนญกบรฐบญญตธรรมดาการทม ตำแหนงของกฎหมายอกประเภทหนงตรงกลางดงกลาวถอวามลำดบศกดของกฎหมายเปนพเศษ ซงอธบายไดจากบทบาทของรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญและกระบวนการตราทมความเขมงวด ทงกระบวนการตราและการควบคมตรวจสอบมากกวากฎหมายระดบรฐบญญตทวไปดงนนรฐบญญต ประกอบรฐธรรมนญจงเปนกฎหมายทเปนการขยายความหรอเน อหาสาระของรฐธรรมนญ และกำหนดเร องทเกยวของกบรฐธรรมนญ จงทำใหเหนไดวารฐบญญตประกอบรฐธรรมนญ เปนกฎหมายทเพมเตมจากรฐธรรมนญดวย๖ จงอาจกลาวไดวา รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญอยในลำดบศกดทพเศษกวากฎหมายธรรมดา เนองมาจากมกระบวนการในการจดทำเปนพเศษแตกตางจากกฎหมายประเภทอนๆ และจะตราได กเฉพาะในเรองทรฐธรรมนญกำหนดไวใหตราเปนรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญเทานนและแมวา รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญอาจตราไดโดยกระบวนการอนนอกเหนอจากกระบวนการตรารฐบญญต ประกอบรฐธรรมนญทรฐธรรมนญกำหนดไวในมาตรา๔๖กตามทงนตามแนวคำวนจฉยของ คณะตลาการรฐธรรมนญท๖๐-๖ลงวนท๑๕มกราคมค.ศ.๑๙๖๐ซงไดวนจฉยรบรองถงสถานะ ของรฐกำหนดประกอบรฐธรรมนญวาอยในสถานะเดยวกบรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญทตราโดย กระบวนการตามมาตรา๔๖ดงนนรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญทกประเภทกจะอยในลำดบศกด เดยวกนและอยในลำดบศกดทสงกวากฎหมายธรรมดาแตตำกวารฐธรรมนญ๗

๕นนทวฒนบรมานนท,รฐบญญตประกอบรฐธรรมนญฝรงเศส : ขอคดเพอการปรบปรงรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญไทย, (กรงเทพฯ:สขมและบตรจำกด,๒๕๔๑),น.๑๒๙. ๖HubertAMIEL,Les lois organiques,(RevueduDroitPublic,Paris,1989),pp.408-410.อางในสราวธปตเตชะ, อางแลว,น.๗-๘. ๗นนทวฒนบรมานนท,อางแลว,น.๑๓๘-๑๓๙.

แมวาในทางความคดเหนของนกนตศาสตรหรอผรางรฐธรรมนญ

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ“พระราชบญญต”ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓128

๒.๒แนวคดเกยวกบพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญในประเทศไทย สำหรบประเทศไทยน น รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทนำระบบ “พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” มาใช และสรางคำวา“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ”ขนมาในระบบกฎหมายของประเทศไทย๘

โดยนกวชาการในประเทศไทยมความเหนเก ยวกบสถานะหรอ ลำดบศกดทางกฎหมายของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแบงออกไดเปน๒กลมดวยกนกลาวคอ๙ กลมทหนงมแนวความคดวาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ เปนเพยงกฎหมายซงเปนการขยายรฐธรรมนญ หรอบญญตรายละเอยด ของรฐธรรมนญแยกตางหากไปจากรฐธรรมนญโดยไมไดมกระบวนการตรา การแกไขเพมเตม การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญและสถานะ ของกฎหมายหรอลำดบศกดของกฎหมายแตกตางไปจากกฎหมายธรรมดาแตอยางใด ซงตามแนว ความคดนอาจเรยกไดวาเปนการใหคำนยามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามเนอความซงนกวชาการในกลมน ไดแกศาสตราจารยไพโรจนชยนาม,ศาสตราจารยดร.วษณเครองาม, อาจารยพงศเพญศกนตาภย,อาจารยประพนธทรพยแสงและรองศาสตราจารยสมยศเชอไทย กลมทสองมแนวความคดวาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายพเศษ โดยมกระบวนการตรา การแกไขเพมเตม การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญแตกตางไป จากกฎหมายธรรมดามสถานะหรอลำดบศกดทางกฎหมายสงกวากฎหมายธรรมดา (พระราชบญญต, พระราชกำหนด) แตตำกวารฐธรรมนญ โดยมเนอหาเกยวของกบองคกรหรอการดำเนนงานของ องคกรตาง ๆ ตามรฐธรรมนญซงตามแนวความคดนอาจเรยกไดวาเปนการใหคำนยามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามแบบพธซงนกวชาการในกลมนไดแกศาสตราจารยดร.อมรจนทรสมบรณ,ศาสตราจารยดร.สมคดเลศไพฑรยและรองศาสตราจารยดร.พนศกดไวสำรวจ

๓. ขอแตกตางระหวางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกบพระราชบญญตตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตโดยแยกกระบวนการตรา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญไวในหมวด ๖ สวนท ๖ สำหรบการตราพระราชบญญตนน ไดบญญตไวในหมวด ๖ สวนท ๗ โดยมประเดนทแตกตางอนมนยสำคญระหวางพระราชบญญต ประกอบรฐธรรมนญกบพระราชบญญตดงน

๘สถาบนพระปกเกลา, สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. ๒๕๔๐) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย เรอง ๓. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ,(กรงเทพฯ:องคการคาของครสภา,๒๕๔๔),น.๒. ๙สราวธปตเตชะ,อางแลว,น.๒๓-๒๘.

ของกฎหมายหรอลำดบศกดของกฎหมายแตกตางไปจากกฎหมายธรรมดาแตอยางใด ซงตามแนว

คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 129

๓.๑ ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและพระราชบญญต ในเรองผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและพระราชบญญตนนมขอแตกตางในสาระสำคญดงน ๓.๑.๑ ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๓๙รางพระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญจะเสนอไดกแตโดย ๑) คณะรฐมนตร ๒)สมาชกสภาผแทนราษฎรจำนวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจำนวนสมาชก ทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจำนวน ไมนอยกวา๑ใน๑๐ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาหรอ ๓)ศาลรฐธรรมนญศาลฎกาหรอองคกรอสระตามรฐธรรมนญซงประธานศาลและประธานองคกรนนเปนผรกษาการตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ขอสงเกตสมาชกวฒสภาโดยลำพงและประชาชนผมสทธเลอกตงไมมสทธเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ๓.๑.๒ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญต ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๔๒กำหนด ใหรางพระราชบญญตจะเสนอไดกแตโดย ๑)คณะรฐมนตร ๒)สมาชกสภาผแทนราษฎรจำนวนไมนอยกวา๒๐คน ๓)ศาลหรอองคกรอสระตามรฐธรรมนญ เฉพาะกฎหมายทเก ยวกบการจด องคกรและกฎหมายทประธานศาลและประธานองคกรนนเปนผรกษาการหรอ ๔)ผมสทธเลอกตงจำนวนไมนอยกวา๑๐,๐๐๐คน ขอสงเกต (๑)สมาชกวฒสภาไมมสทธเสนอหรอเขารวมกบสมาชกสภาผแทนราษฎรในการเสนอรางพระราชบญญต (๒)สมาชกสภาผแทนราษฎรสามารถเสนอรางพระราชบญญตไดโดยไมตอง ขอความเหนชอบจากพรรคการเมองทตนสงกด (๓)ประชาชนผมสทธเลอกตงเสนอรางพระราชบญญตไดเฉพาะเรองทเกยวกบ สทธและเสรภาพของชนชาวไทย ตามทกำหนดในหมวด ๓ และเรองแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ตามทกำหนดในหมวด๕

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ“พระราชบญญต”ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓130

(๔)รางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน๑๐ซงมใชรางทเสนอโดยคณะรฐมนตร จะเสนอไดกตอเมอมคำรบรองของนายกรฐมนตร ๓.๒ การพจารณาและออกเสยงลงคะแนน ขนตอนการพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญในประเดนนรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ไมไดบญญตไวโดยเฉพาะในหมวด ๖ สวนท ๖ การตราพระราชบ ญญตประกอบรฐธรรมนญแตตามมาตรา๑๔๐วรรคสอง ไดบญญต “ใหนำบทบญญตในหมวด๖สวนท๗การตราพระราชบญญต มาใชบงคบกบการพจารณา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดวยโดยอนโลม”ยกเวนขนตอนในการออกเสยงลงคะแนน นนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตเร องจำนวนคะแนนเสยงในการพจารณา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญตไวแตกตางกนดงน ๓.๒.๑การออกเสยงลงคะแนนรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๑๔๐ ไดบญญตใหการออกเสยงลงคะแนนรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญของสภาผแทนราษฎร และวฒสภาไวดงน ๑) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ และในวาระทสอง ขนพจารณาเรยงลำดบมาตราใหถอเสยงขางมากของแตละสภา ๒) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการ ทจะใหออกใชเปนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมากกวากงหนงของจำนวนสมาชกทงหมด เทาทมอยของแตละสภา ๓.๒.๒ การออกเสยงลงคะแนนรางพระราชบญญต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐ไดบญญตวางหลกเกณฑการออกเสยงลงคะแนนรางพระราชบญญตในชนของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาดงน การออกเสยงลงคะแนนรางพระราชบญญตในชนของสภาผแทนราษฎรและ วฒสภานน รฐธรรมนญมไดบญญตไวโดยเฉพาะ จงตองนำความในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๖๑๑ ประกอบขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร พ.ศ.๒๕๕๑ ขอ ๗๑๑๒ (กรณสภาผแทนราษฎร)

๑๐รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๔๓วรรคหนงบญญตวา “รางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนหมายความถงรางพระราชบญญตวาดวยเรองใดเรองหนงดงตอไปน (๑)การตงขนยกเลกลดเปลยนแปลงแกไขผอนหรอวางระเบยบการบงคบอนเกยวกบภาษหรออากร (๒)การจดสรรรบรกษาหรอจายเงนแผนดนหรอการโอนงบประมาณรายจายของแผนดน (๓)การกเงนการคำประกนการใชเงนกหรอการดำเนนการทผกพนทรพยสนของรฐ (๔)เงนตรา”. ๑๑รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๒๖วรรคสองบญญตวา “การลงมตวนจฉยขอปรกษาใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณเวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญน”. ๑๒ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๗๑กำหนดวา “เสยงขางมากตามมาตรา๑๒๖วรรคสองของรฐธรรมนญนนถาความเหนของทประชมมตงแตสองฝายขนไปใหถอเอา จำนวนคะแนนเสยงฝายทมากทสด ในกรณมคะแนนเสยงเทากนใหประธานออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด”.

คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 131

และขอบงคบการประชมวฒสภาพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๖๔๑๓(กรณวฒสภา)มาปรบใชดงนนการออกเสยง ลงคะแนนรางพระราชบญญตในชนสภาผแทนราษฎรและวฒสภาจงใหถอคะแนนเสยงขางมากเปนประมาณ

๓.๓ กระบวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ กระบวนการตรวจสอบความชอบด วย รฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช๒๕๕๐แบงเปน๒ กรณ คอการตรวจสอบ กอนประกาศใช เปนกฎหมายและการตรวจสอบ หลงประกาศใชเปนกฎหมาย ซงการตรวจสอบความชอบ ดวยรฐธรรมนญกอนประกาศใชเปนกฎหมายของราง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต นนมขอแตกตางในสาระสำคญดงน ๓.๓.๑ กระบวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญต ประกอบรฐธรรมนญ การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนประกาศใชเปนกฎหมายของ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนระบบบงคบกลาวคอเมอรฐสภาใหความเหนชอบกบ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบใดแลวกอนนำขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรง ลงพระปรมาภไธย ใหประธานรฐสภาสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหศาลรฐธรรมนญ พจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญทกฉบบ(ยกเวนกรณตามบทเฉพาะกาลของรฐธรรมนญมาตรา๒๙๕ ประกอบมาตรา ๓๐๕(๓)) ซงศาลรฐธรรมนญตองพจารณาและวนจฉยใหแลวเสรจภายใน ๓๐ วน นบแตวนทไดรบเรอง ๓.๓.๒กระบวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญต การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนนเปนระบบทางเลอก กลาวคอ รางพระราชบญญตใดทรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอนทนายกรฐมนตรจะนำข นทลเกลา ทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๕๐๑๔

๑๓ขอบงคบการประชมวฒสภาพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๖๔กำหนดวา “ในกรณทจะตองมมตของวฒสภาใหประธานของทประชมขอใหทประชมวฒสภาลงมต การลงมตตองมสมาชกครบองคประชมโดยใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณเวนแตทมกฎหมายหรอขอบงคบน กำหนดไวเปนอยางอน”. ๑๔รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๕๐บญญตวา “มาตรา๑๕๐รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลวใหนายกรฐมนตรนำขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย ภายในยสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภาเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยและเมอประกาศใน ราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมายได”.

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ“พระราชบญญต”ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓132

หรอรางพระราชบญญตใดทรฐสภาลงมตยนยนตามรฐธรรมนญมาตรา๑๕๑๑๕กอนทนายกรฐมนตรจะนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง ๑) หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจำนวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวา รางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญต แหงรฐธรรมนญใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎรประธานวฒสภาหรอประธานรฐสภาแลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญ เพอวนจฉยและแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา ๒) หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญใหสงความเหนเชนวานนไปยง ศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไม ชกชา

๓.๔ ผลของคำวนจฉยศาลรฐธรรมนญ คำวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเก ยวกบการตรวจสอบ ความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ และรางพระราชบญญตมขอแตกตางกนในสาระสำคญดงน ๓.๔.๑ กรณรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ เมอศาลรฐธรรมนญมคำวนจฉยวารางพระราชบญญต ประกอบรฐธรรมนญใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและขอความ ทขดหรอแยงนนไมเปนสาระสำคญ ใหขอความทขดหรอแยงนนเปนอน ตกไป แตในกรณทวนจฉยวาขอความดงกลาวเปนสาระสำคญหรอรางพระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหรางพระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญนนเปนอนตกไป ในกรณทศาลรฐธรรมนญมคำวนจฉยวาขอความทขดหรอแยงนนไมเปนสาระ สำคญใหสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนกลบคนสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเพอ พจารณาตามลำดบในกรณเชนนใหสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาพจารณาแกไขเพมเตมเพอมใหเนอหา ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ โดยมตในการแกไขเพมเตมใหใชคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจำนวน สมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา

๑๕รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๕๑บญญตวา “มาตรา๑๕๑รางพระราชบญญตใดพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและพระราชทานคนมายงรฐสภาหรอเมอพน เกาสบวนแลวมไดพระราชทานคนมารฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหมถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาแลวใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลา ทลกระหมอมถวายอกครงหนงเมอพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวนใหนายกรฐมนตร นำพระราชบ ญญ ตน นประกาศในราชกจจาน เบกษาใชบงคบเปนกฎหมายได เสมอนหน งวาพระมหากษตรย ไดทรง ลงพระปรมาภไธยแลว”.

แตในกรณทวนจฉยวาขอความดงกลาวเปนสาระสำคญหรอรางพระราชบญญตประกอบแตในกรณทวนจฉยวาขอความดงกลาวเปนสาระสำคญหรอรางพระราชบญญตประกอบ

คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 133

๓.๔.๒กรณรางพระราชบญญต ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอ รฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาวเปนสาระ สำคญใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไปทงฉบบแตถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญต ใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและขอความทขดหรอแยงนนไมเปนสาระสำคญ ใหเฉพาะ ขอความทขดหรอแยงนนเปนอนตกไปโดยสภาผแทนราษฎรและวฒสภาไมตองนำรางพระราชบญญตนนมาพจารณาแกไขเพมเตมเนอหาเพอมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแตอยางใด ๓.๕กรณสภาผแทนราษฎรมมตไมรบหลกการในวาระท ๑ หรอไมใหความเหนชอบในวาระท ๓ การพจารณาขนรบหลกการในสภาผแทนราษฎรเปนการ พจารณาและลงมตวาสภาผแทนราษฎรเหนควรใหมรางกฎหมาย ในเร องนนโดยมสาระสำคญตามทกำหนดไวในรางกฎหมาย ฉบบนนหรอไม สวนการพจารณาในวาระท ๓ เปนการพจารณา ลงมตวาจะใหความเหนชอบรางกฎหมายฉบบนนหรอไม โดยม ขอแตกตางทสำคญดงน ๓.๕.๑ กรณรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ถาสภาผแทนราษฎรมมตไมรบหลกการในวาระท ๑ หรอไมใหความเหนชอบ ในวาระ ๓ถาคะแนนเสยงทไมรบหลกการไมถงกงหนงของจำนวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด เทาทมอย คณะรฐมนตรอาจขอใหรฐสภาประชมรวมกนเพอมมตอกครงหนง หากรฐสภามมต ใหความเหนชอบใหต งบคคลซ งเปนหรอมไดเปนสมาชกของแตละสภามจำนวนเทากนตามท คณะรฐมนตรเสนอ ประกอบกนเปน “คณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา”เพ อพจารณาราง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภารายงานและ เสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทไดพจารณาแลวตอรฐสภาถารฐสภามมตเหนชอบดวย รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ใหนายกรฐมนตรนำขนทลเกลาทลกระหมอม ถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๕๐ถารฐสภามมตไมใหความเหนชอบใหราง พระราชบ ญญ ตประกอบรฐธรรมน ญน น

ลำดบศกดทางกฎหมายระหวาง“พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ” กบ“พระราชบญญต”ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓134

เปนอนตกไปทงนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๔๕๑๖ประกอบขอบงคบการประชม สภาผแทนราษฎรพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๑๐๕๑๗และขอ๑๓๒๑๘ ๓.๕.๒กรณรางพระราชบญญต การพจารณารางพระราชบญญต ทวไปซงมใชรางพระราชบญญตทคณะรฐมนตร ระบไวในนโยบายท แถลงตอรฐสภาวาจำเปน ตอการบรหารราชการแผนดน ตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๗๖๑๙ นน (ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๔๕) ถาสภาผแทนราษฎรมมตไมรบหลกการในวาระท ๑ หรอไมใหความเหนชอบในวาระ ๓ ไมวา คะแนนเสยงขางมากของสภาผแทนราษฎรทไมรบ หลกการในวาระท ๑ หรอไมใหความเหนชอบในวาระท ๓ จะมจำนวนคะแนนเสยงถงกงหนงหรอ ไมถงกงหนงของจำนวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดเทาทมอยหรอไมกตามใหรางพระราชบญญต นนเปนอนตกไป

๑๖รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๔๕บญญตวา “มาตรา๑๔๕รางพระราชบญญตทคณะรฐมนตรระบไวในนโยบายทแถลงตอรฐสภาตามมาตรา๑๗๖วาจำเปนตอการ บรหารราชการแผนดนหากสภาผแทนราษฎรมมตไมใหความเหนชอบและคะแนนเสยงทไมใหความเหนชอบไมถงกงหนงของ จำนวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดเทาทมอยคณะรฐมนตรอาจขอใหรฐสภาประชมรวมกนเพอมมตอกครงหนงหากรฐสภา มมตใหความเหนชอบใหตงบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกของแตละสภามจำนวนเทากนตามทคณะรฐมนตรเสนอประกอบกน เปนคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภาเพอพจารณารางพระราชบญญตนนและใหคณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภารายงาน และเสนอรางพระราชบญญตทไดพจารณาแลวตอรฐสภาถารฐสภามมตเหนชอบดวยรางพระราชบญญตนนใหดำเนนการตอไป ตามมาตรา๑๕๐ถารฐสภามมตไมใหความเหนชอบใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป”. ๑๗ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๑๐๕กำหนดวา “การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหกระทำเปนสามวาระตามลำดบและใหนำความในหมวด๖ การเสนอและการพจารณารางพระราชบญญตมาใชบงคบโดยอนโลมยกเวนขอ๑๑๑ขอ๑๑๒ขอ๑๑๔วรรคสองและขอ๑๑๕”. ๑๘ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรพ.ศ.๒๕๕๑ขอ๑๓๒กำหนดวา “ในกรณทสภาลงมตในวาระทหนงไมรบหลกการแหงรางพระราชบญญตกดหรอลงมตในวาระทสามไมเหนชอบกด รางพระราชบญญตนนเปนอนตกไปเวนแตรางพระราชบญญตทกำหนดไวในมาตรา๑๔๕ของรฐธรรมนญ”. ๑๙รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐มาตรา๑๗๖บญญตวา “มาตรา ๑๗๖ คณะรฐมนตรทจะเขาบรหารราชการแผนดนตองแถลงนโยบายตอรฐสภาและชแจงการดำเนนการตาม แนวนโยบายพนฐานแหงรฐตามมาตรา๗๕โดยไมมการลงมตความไววางใจทงนภายในสบหาวนนบแตวนเขารบหนาทและเมอแถลง นโยบายตอรฐสภาแลวตองจดทำแผนการบรหารราชการแผนดนเพอกำหนดแนวทางการปฏบตราชการแตละปตามมาตรา๗๖ กอนแถลงนโยบายตอรฐสภาตามวรรคหนงหากมกรณทสำคญและจำเปนเรงดวนซงหากปลอยใหเนนชาไปจะกระทบ ตอประโยชนสำคญของแผนดนคณะรฐมนตรทเขารบหนาทจะดำเนนการไปพลางกอนเพยงเทาทจำเปนกได”.

หรอไมใหความเหนชอบในวาระท ถงกงหนง

คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 135

๔. บทสรป เมอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายขยายหลกการทบญญตไวในรฐธรรมนญ โดยเฉพาะจงมความสำคญและใกลชดกบรฐธรรมนญมากกวาพระราชบญญตซงมเนอหาเกยวกบ เรองใดเรองหนงโดยเฉพาะและไมจำเปนตองเกยวของกบหลกการทบญญตไวในรฐธรรมนญเสมอไป ประกอบกบเมอพจารณาหลกการตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๕๐ ไดบญญตถงหลกการอนเปนขอแตกตางอนมนยสำคญ ไมวาจะเปนเรองขององคกรผมสทธเสนอ กฎหมาย การพจารณาและออกเสยงลงคะแนน กระบวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ ผลของคำวนจฉยศาลรฐธรรมนญ และกรณสภาผแทนราษฎรมมตไมรบหลกการในวาระท ๑ หรอไมใหความเหนชอบในวาระท ๓ ในชนนจงสามารถทจะสรปไดวา“พระราชบญญตประกอบ รฐธรรมนญนนมสถานะหรอลำดบศกดทางกฎหมายสงกวาพระราชบญญต”

จลนต ก.ย. - ต.ค. ๕๓ 135