ZałqcZ/lik lIT :z Autoreferat
dr n. med. Agata Piekut
Katedra i Zakład Zdrowia Środowiskowego
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Autoreferat
(opis dorobku i osiągnięć naukowych)
Bytom, 2019
Agata Piekut
Spis treści
I. Dane osobowe ................................................................................................................ 3
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku ich
uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej ............................................................. 4
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych ............... 6
4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003
r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie
sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): ......................................................................... 7
5. Pozostałe osiągnięcia naukowo-badawcze ................................................................ 15
5.1. Działalność naukowa przed uzyskaniem tytułu doktora ............................................. 15
5.2. Działałność naukowa po uzyskaniu tytułu doktora, nie wchodząca w skład
osiągnięcia naukowego .................................................................................................... 17
6. Nagrody i wyróżnienia ............................................................................................... 26
7. Członkostwo w Towarzystwach Naukowych ................................ ........................... 27
8. Udzial w projektach badawczych .............. ................................................................ 28
9. Działalność dydaktyczna i organizacyjna, edukacja społeczeństwa ...................... 31
2
l. Dane osobowe
Imiona:
Nazwisko:
Nazwisko panieńskie:
Adres służbowy:
Agata, Katarzyna
Piekut
Wolny
Katedra i Zakład Zdrowia Środowiskowego
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
ul. Piekarska 18
41-902 Bytom
3
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca roku
ich uzyskania oraz ty tulu rozprawy doktorskiej
• Stopień doktora nauk medycznych w dyscyplinie biologia medyczna, Wydział
Farmaceutyczny z Oddzia łem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Ś ląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach; 2014 r. (załącznik nr l).
Tytuł rozprawy doktorskiej: "Środowiskowe uwarunkowania zaburzeń
rozwojowych (R62) w populacji dzieci z terenów o zwiększonym stężeniu
wybranych substancji neurotoksycznych".
Promotor: dr hab. n. przyr. Ewa Marchwińska-Wyrwał, Katedra i Zakład
Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
• Stopień magistra zdrowia publicznego, Wydział Zdrowia Publicznego
w Bytomiu, Ś l ąski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Obrona pracy mgr -
20 lOr. (załącznik nr 10).
• Dyplom ukończenia studiów podyp lomowych na kierunku "BHP i systemy
zarządzania". Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach.
Obrona pracy dyplomowej - 2009 r. (załącznik nr 10).
Inne szkolenia i certyfikaty:
• Szkolenie: "Wymagania normy PN-EN ISO/lEC 17025" . Certyfikat
nr 1698/2018. Łódź, 03.04.2018 r. (załącznik nr lO).
• Szkolenie: "Audyt wewnętrzny zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO
19011 :20 12 - Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania".
Katowice, 31.01.2018 r. (załącznik nr 10).
4
• Szkolenie: "System zarządzania jakością zgodny z normą ISO 9001 :2015
w podmiotach leczniczych". Katowice, 31.01.20 18 r. (załącznik nr 10).
• Szkolenie: Oclu·ona własności intelektualnej. Stowarzyszenie Rozwoju Karier
Doktorantów i Doktorów Pol Doc. Katowice, 24.0 1.20 18 r. (załącznik nr 10).
• Szkolenie: Prowadzenie badań naukowych i komercjalizacja ich wyników.
Stowarzyszenie Rozwoju Karier Doktorantów i Doktorów PoiDoc. Katowice,
21.02.2018 r. (załącznik nr lO).
• Szkolenie: Ochrona własności intelektualnej w szkolnictwie wyższym -
nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Centrum Rozwoju
i Kształcenia Kadr Optima. Gdańsk, 20.12.20 II r. (załącznik nr 10).
• Szkolenie: "Audytor wewnętrzny Systemu Zarządzania Jakością wg wymagań
normy EN ISO 900 I :2008". Knurów, 20 .1 0.20 II r. (załącznik nr 10).
• Certyfikat Audytora Wewnętrznego Systemu Zarządzania Laboratorium
wg normy PN-EN ISO/lEC 17025:2005. Nr 246 1/20 17. Łódź, 24. 10.20 17 r.
(załącznik nr 10).
• Certyfikat Audytora Wewnętrznego Sytemu Zarządzania Bezpieczeństwem
i Higieną Pracy w odniesieniu do normy PN-N-18001 :2004. Nr rej.
11404/ AB/08. Katowice, 17.1 1.2008 r. (załącznik nr 10).
• Certyfikat Audytora Wewnętrznego Zintegrowanego Systemu Zarządzania
w odniesieniu do normy ISO 900 1:2000, ISO 14001 :2004, PN-N-1 800 1 :2004.
Nr rej . I I 493/AZ/08. Katowice, 17.11.2008 r. (załączn ik nr lO).
• Certyfikat The TDv NORD Polska Sp. z o. o. - Internal Aud itor of the
Integrated Menagemant System in accordance with ISO 900 I : 2000, ISO
1400 1:2004 and PN-N-18001 :2004. Certificate No: 379/1 1/08. Katowice,
24.1 1.2008 r. (załącznik nr 10).
5
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
• 25 .02.20 19 r. - nadal - p. o. Kierownika Zakładu Zdrowia Środowiskowego,
Katedry Zdrowia Środowiskowego , Wydział Zdrowia
Publicznego w Bytomiu, Śląsk i Uniwersytet
Medyczny w Katowicach.
• 01.10.2017 r. - nadal - Katedra i Zakład Zdrowia Środowiskowego,
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Ś l ąski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Stanowisko: adiunkt
• 2014-20l7r. -
• 20l 1- 2014r. -
• 2011 - nadal -
• 2017 - nadal -
Katedra i Zakład Zdrowia Środowiskowego,
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Ś ląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Stanowisko: asystent
Katedra i Zakład Zdrowia Środowi skowego,
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Stanowisko: starszy technik
Audytor wewnętrzny w Centrum Medycyny
Doświadczalnej Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach.
Audytor wewnętrzny w Laboratorium Analitycznym,
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Ś l ąski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
6
4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.):
Z dorobku naukowego, o łącznej wartości współczynnika wpływu IF = 33 ,277
i punktów MNiSW = 501 , wybrano 5 prac opublikowanych w czasopismach
naukowych.
a. Tytuł osiągnięcia naukowego:
Cykl publikacji na temat: Identyfikacja środowiskowych czynników Iyzyka zdrowia
populacji i możliwości zmniejszenia zagrożeń.
b. Wykaz publikacji przedstawianych jako osiągniecie naukowe:
W skład przedstawianych jako osiągnięcie naukowe prac oryginalnych wchodzi
5 publikacji , przedstawionych poniżej , o łącznej wartości bibliometrycznej
współczynnika wpływu IF = 10,887 oraz liczbie punktów MNiSW = 123.
4.1. Piekut A, Baranowska R, Marchwińska-Wyrwał E, Ćwieląg-Orabek M, Hajok I,
Oziubanek G, Grochowska-Niedworok E. Is the soi l quality monitoring an effective
tool in consumers' protection of agricultural crops trom cadmium soil contamination?
a case ofthe Silesia region (Poland). Environ.Monit.Assess. 2018; 190(1): 1-9, 25.
Impact Factor: 1.804
Punktacja MNiSW: 25.000
Mój udział procentowy w powsloniu pracy szacuję na 70% (koncepcja pracy. współudział
w zebraniu próbek środowiskowych. opracowanie wyników badmi. przygoIowanie
manuskryptu. aulor korespondencyjny).
4.2. Piekut A, Gut K, Ćwieląg-Orabek M, DomagaIska J, Marchwińska-Wyrwał E. The
relationship between children 's non-nutrient exposure to cadmium, lead and zinc and
the location of recreational areas - based on the Upper Silesia region case (Poland).
Chemosphere. 2019; 223: 544-550. DOI: 1 0.101 6/j.chemosphere.20 19.02.085.
Impact Factor: 4,427
7
Punktacja MNiSW: 35.000
Mój udział procentowy w powstaniu pracy szacuję na 60% (koncepcja pracy, opracowanie
wyników badań, przygotowanie manuskryptu, autor korespondencyjny).
4.3. Piekut A, Moskalenko 0, Gut K. Czy zęby mleczne mogą być wskaźnikiem
środowiskowego narażenia dzieci na metale ciężkie? Med.Środow.lEnviron.Med.
2018; 21(4): 18-23.
Punktacja MNiSW: 8.000
Mój udział procentowy w powstaniu pracy szacuję na 60% (koncepcja pracy,
opracowanie interpretacja wyników badań, przygotowanie tiumaczenie
manuskryptu, autor korespondencyjny).
4.4. Rusin M, Dziubanek G, Marchwińska-Wyrwał E, Ćwieląg-Drabek M, Razzaghi M,
Piekut A. PCDDs, PCDFs and PCBs in locally produced foods as health risk factors in
Silesia Province, Poland. EcotoxicoI.Environ.Safety. 2019; 172: 128-135.
lmpact Factor: 3,974
Punktacja MNiSW: 30.000
Mój udział procentowy w powstaniu pracy szacuję na 50% (koncepcja pracy, organizacja
poboru próbek środowiskowych, opracowanie i interpretacja wyników badań, przygotowanie
manuskryptu).
4.5. Dziubanek G, Marchwińska-Wyrwal E, Hajok l, Piekut A. lnhalation exposure to
dioxins and dl-PCBs depending on the season in Upper Silesia, Poland: A pilot study.
Cent.EurJ .Public Health. 2016; 24(2): 115-119.
lmpact Factor: 0.682
Punktacja MNiSW: 25.000
Mój udział procentowy w powstaniu pracy szacuję na 50% (koncepcja pracy, organizacja
poboru próbek "rodowiskowych, opracowanie wyników badań, przygotowanie manuskryptu).
8
c. Omówienie celu naukowego ww. prac osiągniętych wyników wraz
Z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania
Wprowadzenie - znaczenie realizowanych prac dla zdrowia publicznego
Celem naukowym przedstawianego cyklu publikacji jest identyfikacja
w środowisku modyfikowanych czynników ryzyka zdrowia populacji dla wskazania
możliwości zmniejszenia zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia powietrza
i żywności.
Według najnowszej wiedzy istnieje silny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy
jakością środowiska a zachorowalnością na choroby przewlekłe , które są główną
przyczyną zgonów na świecie . W wyniku oddziaływania czynników środowi skowych
ujawnia się wiele chorób uwarunkowanych genetycznie. Zdaniem Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO) środowisko fizyczne może decydować o stanie zdrowia
populacji nawet w 85% [1].
Toksyczne związki, z których znaczna część ma również właściwości kancerogenne,
są obecne w powietrzu respirabilnym, jak też w pożywieniu, stanowiąc istotne
czynniki ryzyka zdrowia człowieka. Jednym z naj istotniejszych zadań w zakresie nauk
o zdrowiu jest zatem poznanie środowi skowych uwarunkowań występowania chorób
przewlekłych, a zwłaszcza relacji pomiędzy związkami toksycznymi, które w procesie
oddychania i z żywnością dostają się do organizmu człowieka, a skutkami
zdrowotnymi jakie mogą powodować. Identyfikacja środowiskowych czynników
ryzyka zdrowia człowieka źródeł narażenia stanowi i stotną podstawę
dla opracowania skutecznych działań profilaktycznych, prowadzących do ograniczenia
zachorowalności na choroby przewlekłe , co stanowi obecnie najważniej sze zadanie
zdrowia publicznego.
W swojej pracy badawczej konsekwentnie zajmuję SIę identyfikacją i analizą
czynników ryzyka zdrowia dostających się do organizmu człowieka w procesie
oddychania z pyłowymi zanieczyszczeniami powietrza, drogą pokarmową wraz
z żywnością, a w przypadku dzieci i młodzieży również drogą pozażywieniową,
w trakcie zabaw na terenach rekreacyjnych, zlokalizowanych w obszarach
zanieczyszczonych. Wybrane z mojego dorobku naukowego prace oryginalne,
przedstawiane jako osiągnięcie naukowe, dotyczą takich środowiskowych czynników
ryzyka zdrowia jak metale ciężkie (kadm i ołów) oraz chlorowcopochodne
zanieczyszczenia organiczne (dioksyny, furany i polichlorowane bifenyle). W każdej
9
z przedstawianych prac cel naukowy dotyczył procesu badawczego, na który składa
się identyfikacja czynników ryzyka zdrowia i źródeł narażenia, kontrola zagrożeń oraz
wybór i zastosowanie właściwej metody profilaktycznej prowadzącej do skutecznego
ograniczenia negatywnych skutków działania zidentyfikowanych czynników ryzyka
zdrowia czyli zmniejszenia zachorowalności.
Cel naukowy ww. prac, omówienie wyników i ich praktyczne zastosowanie
Celem naukowym pierwszej z przedstawionych prac (4.1 l, była identyfikacja
narażenia na kadm konsumentów roślin jadalnych uprawianych w województwie
śląskim, oraz ocena skuteczności działania prewencyjnego w postaci monitoringu
jakości gleb, prowadzonego na tym terenie od 20 lat dla ochrony zdrowia populacji.
Zanieczyszczone metalami ciężkimi gleby uprawne są naj istotniejszym źródłem
narażenia populacji generalnej na kadm i ołów, poprzez uprawiane na nich rośliny
jadalne, stanowiące podstawę każdej diety. Narażenie na wysokie stężenia kadmu
i ołowiu dostające się drogą pokarmową do organizmu człowieka jest przyczyną
określonych skutków zdrowotnych. Potwierdzają to liczne badania prowadzone
na świecie [2-5] oraz badania, które prowadzę wraz z zespołem, omówione w dalszej
części mOjego autoreferatu. Dla ochrony konsumentów przed żywnością
zanIeczyszczoną metalami ciężkimi, w niektórych krajach, w tym w Polsce,
prowadzony jest monitoring jakości gleb. Najbardziej zanieczyszczone kadmem
i ołowiem gleby uprawne w Polsce znajdują się w województwie śląskim, co jest
konsekwencją wielowiekowej działalności przemysłu wydobywczo-przetwórczego
rud takich metali nieżelaznych, jak cynk, kadm i ołów na tym obszarze. W celu
zbadania, czy prowadzone od 20 lat działania kontrolne, w postaci monitorowania
chemizmu gleb, w tym zawartości kadmu, są skuteczną ochroną konsumentów przed
zanieczyszczonymi kadmem płodami rolnymi, przeprowadziłam badania zawartości
kadmu w 494 próbkach gleby oraz 90 próbkach warzyw pobranych z pól
użytkowanych rolniczo. Badania wykazały przekroczenia maksymalnej wartości
dopuszczalnej kadmu w ponad 40% badanych próbek gleby, co nie było zgodne
z wynikami badań monitoringowych. Aż 87% próbek marchwi, analizowanych
na zawartość kadmu, wykazało znaczne przekroczenia maksymalnej wartości
dopuszczalnej, co może stanowić istotny czynnik ryzyka zdrowia dla konsumentów.
W pracy wykazano, że metody kontroli, prowadzone w 18 stałych punktach
10
pomiarowych, są nieskuteczne, me oddające zagrożenia, co w konsekwencji
uniemożliwia wdrożenie właściwych metod profilaktycznych, zmniejszających
zanieczyszczenie roślin jadalnych stanowiących zagrożenie dla zdrowia
konsumentów. Z moich badań wynika, że monitorowanie jakości gleby użytkowanej
rolniczo w celach profilaktycznych może być skuteczne tylko pod warunkiem
projektowania sieci pomiarowej (lokalizacji punktów) zgodnie z regionalnymi bądź
lokalnymi uwarunkowaniami środowiskowymi.
Celem kolejnej pracy (4.2) była identyfikacja środowiskowych zagrożeń
dla dzieci i młodzieży wynikających z zanieczyszczenia kadmem, ołowiem
i cynkiem gleb z terenów rekreacyjnych (boisk i placów zabaw) zlokalizowanych
na obszarze dwóch dużych miast województwa śląskiego. Metale ciężkie przedostają
SIę do organizmu dorosłego człowieka głównie drogą pokarmową i oddechową·
W przypadku dzieci i młodzieży, które stanowią najbardziej wrażliwą grupę
społeczną, istotne znaczenie mają źródła pozażywieniowe [6-8]. Narażenie drogą
pozażywieniową wiąże się z przypadkowym spożyciem zanieczyszczonej gleby
podczas spędzania czasu na placach zabaw i boiskach, zarówno w następstwie
wkładania do ust brudnych rąk , zabawek i innych przedmiotów, jak również połykania
zawieszonych w powietrzu cząstek pyłów, wzniecanych (wtórna emisja) podczas
intensywnej aktywności ruchowej [6-8]. Analiza 144 próbek gleby pobranej z 10 boisk
i 10 placów zabaw wykazała znaczne zanieczyszczenie kadmem, ołowiem i cynkiem
ponad 30% próbek gleby; w przypadkach skrajnych oznaczone stężenia przekraczały
dwudziestokrotnie maksymalne dopuszczalne wartości stanowiąc istotne ryzyko
dla zdrowia naj młodszych użytkowników tych miejsc.
Identyfikacja zagrożenia związanego z narażeniem na metale ciężkie dzieci
i młodzieży w miejscach rekreacji powinna być niezbędnym elementem polityki
zdrowotnej władz poszczególnych miast, pozwalającym zaplanować konkretne
rozwiązania związane z zabezpieczeniem powierzchni rekreacyjnych przed pyleniem,
a także prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych dla dzieci oraz ich
opiekunów.
W ocenie środowiskowego narażenia dzieci na metale ciężkie przydatne jest użycie
wskaźnika, którym mogłyby być zęby mleczne dzieci, co wykazano w kolejnej pracy
(4.3), w której brałam udział. Celem pracy była ocena przydatności zębów mlecznych
jako wskaźnika środowiskowego narażenia dzieci na metale ciężkie, co mogłoby być
wykorzystane w stałym bio-monitoringu na terenach zanieczyszczonych tymi
11
związkami , tym bardziej , że jest to nieinwazyjna metoda poboru próbek (zębów
mlecznych) do badań.
Celem dwóch kolejnych prac (4.4 i 4.5) było zbadanie narażenia populacji na
bardzo toksyczne związki organiczne, niezmiernie trwałe w środowisku , takie jak:
polichlorowane dibenzodioksyny (PCDO), dibenzofurany (PCDF) i polichlorowane
bifenyle (PCB). Dotychczasowe badania prowadzone na świecie wskazują na szerokie
spektrum szkodliwych dla zdrowia oddziaływań tych związków na dzieci i dorosłych.
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zaklasyfikowała polichlorowane
bifenyle do grupy związków o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym
dla człowieka [9], a związek TCDD (2,3,7,8-tetrachlorodibenzodioksyna) został
uznany kancerogenem grupy J według klasyfikacji [ARC.
Do niedawna przeważa! pogląd, że prawie wyłącznym źródłem narażenia człowieka
na te związki jest droga pokarmowa, a poprzez żywność do organizmu ludzkiego
dostaje się ponad 90% dziennej ich dawki. Skażenie żywności jest powodowane
głównie depozycją w ziemi i wodzie produktów emisji, po której następują procesy
biokumulacji w organizmach żywych, będących ogniwami łańcucha żywieniowego.
Ponieważ hydrofobowe właściwości fizyko-chemiczne dioksyn, furanów
i polichlorowanych bifenyli decydują o ich kumulacji w tłuszczach , stąd najwyższe
stężenia tych związków oznaczane są w produktach pochodzenia zwierzęcego: mięsie,
mleku, rybach, jajach. Kluczowym zatem problemem związanym z oszacowaniem
narażenia zdrowia populacji na działanie toksycznych dioksyn i PCB stała się
konieczność scharakteryzowania i stniejących poziomów tych związków w żywnośc i
(praca 4.4).
W ostatnich latach wzrasta świadomość istotnej roli jaką może odgrywać droga
oddechowa w transporcie zanieczyszczeń do organizmu człowieka i przybywa badań
naukowych, które to potwierdzają [10-12]. Niektórzy z badaczy podkreślają znaczenie
inhalacyjnej drogi narażenia na PCB w zwiększaniu ryzyka zachorowalnośc i
na choroby przewlekłe twierdząc, że narażenie na PCBs zawarte w pyle zawieszonym
może stanowić w pewnych okolicznościach większe zagrożenie dla zdrowia niż
narażenie drogą pokarmową [10-11].
Poważny problem stanowi obecnie emisja PCDD/F i dl-PCB z domów mieszkalnych
ogrzewanych węglem, ponieważ bardzo często węgiel gorszej jakości jest mieszany
z odpadami z tworzyw sztucznych, w celu zwiększenia jego kaloryczności.
W przypadku niekontrolowanego spalania, takiego jak spalanie odpadów
12
w paleniskach domowych , zawartość chloru w odpadach może odgrywać najbardziej
znaczącą rolę w wielkośc i emisji dioksyn i polichlorowanych bifenyli do powietrza.
Wobec istniejącego od lat problemu niskiej emisji na terenie województwa śląskiego ,
gdzie wciąż istnieje duża ilość domów ogrzewanych węglem, naj tańszym i łatwo
dostępnym nośnikiem energii cieplnej w regionie, podjęto badania nad zawartością
związków dioksyn, furanów i PCB w powietrzu w zależności od pory roku wraz
z oceną ryzyka zdrowia mieszkańców narażonych na te związki drogą oddechową
(praca 4.5).
Badania wykazały zarówno wysokie stężen ia PCDD/F i dl-PCB w żywności
produkowanej lokalnie (praca 4.4), jak też w powietrzu, zwłaszcza w sezonie
grzewczym (praca 4.5).
Bardzo istotne wydaje się wykazanie narażenia populacji na PCB i PCDD/F drogą
inhalacyjną, gdyż do niedawna przeważał pogląd , że prawie wyłącznym źródłem
narażenia na te związki jest droga pokarmowa, a udział drogi oddechowej jest
marginalny [13-14]. Emisja polichlorowanych bifenyli pochodzi głównie ze źródeł
niskich, a zatem jej ograniczenie zależy w dużym stopniu od zwiększeni a
świadomości społeczeństwa w zakresie negatywnych skutków zdrowotnych
powstaj ących w efekcie ekspozycji na te związki. Upowszechnienie wyników
niniejszej pracy może stanowić podstawę do opracowania materiałów informacyjnych
w zakresie zagrożenia zdrowia w wyniku niekontrolowanego spalania odpadów
zawieraj ących tworzywa sztuczne, które stanowią najpoważniej sze źródło emisji
dioksyn i polichlorowanych bifenyli.
Piśmiennictwo
l. Global status report on non-communicable diseases 2010. Geneva: World Health
Organization, 2011.
2. Kanwal SK, Kumar V. High prenatal and postnatal lead exposure associated lead
encephalopathy in an infant. Indian J. Pediatr. 20 II ; 78( II): 1420- 1423.
3. Hartwig A. Cadmium and cancer. Cadmium: From Toxicity to Essentiality. Springer,
Dordrecht, 2013. 491-507.
4. Eriksen KT, Halkjrer J, Sarensen M, et al. Dietary cadmium intake and ri sk of breast,
endometrial and ovarian cancer in Danish postmenopausal women: a prospective cohort
study. PLoS One. 2014; 9(6):eI00815. doi: 10.1371 /joumal.pone.0100815. eCollection
2014.
13
5. Augustsson AL, Uddh-S6derberg TE, Hogmalm Kl, et al. Metal uptake by home grown
vegetables - the relative importance in human health risk assessments at eontaminated
sites. Environ.Res. 2015; 138C: 181 - 190. doi.org/10.1016/j.envres.2015.01.020002E,
Feb24.
6. Ljung K. Metais in Urban Playground Soils. Distribution and Bioaccessibility. Doctoral
thesis - Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala 2006.
7. Butlon CE. Soillead eontamination at child day care centers in the greater Cineinnati area.
The Environmentalist. 2008; 28(2): 69-75.
8. Massas l, Ehaliotis C, Kalivas D, et al. Concentrations and availability indieators of soil
heavy metais; the case of ehildren's playgrounds in the city of Athens (Greeee). Water Air
Soil Pollut. 2010; 212(1-4): 51-63.
9. Lauby-Secretan B, Loomis D, Baan R, et al. Use of mechanistic data in the IARC
evaluations of the carcinogenicity of polychlorinated biphenyls and related compounds.
Environ Sci Pollut Res 2016; 23: 2220-2229.
10. Carpenter DO. Exposure to and health effects of volatile PCBs. Rev Environ Health ;
2015 ; 30(2): 81-92.
II. Lehmann GM, Christensen K, Maddaloni M, et al. Evaluating Health Risks from Inhaled
Polyehlorinated Biphenyls: Researeh Needs for Addressing Uneertainty. Environ Health
Perspeet., 2015; 123(2): 109- 113 .
12. Fiedler H. National PCDD/PCDF release inventories under the Stoekholm Convention on
Persistent Organie Pollutants. Chemosphere . 2007; 67: 96-108.
13. European Food Safety Authority. Results of the monitoring of dioxin levels in food and
feed. EFSA loumal2010; 8(3): 1385-1419.
14. Tuyet-Hanh TT, Minhk NH, Vu-Anh L, et al. Environmental health risk assessment of
dioxin in foods at the two most severe dioxin hot spots in Vietnam. Int. l. Hyg. Environ.
Health. 2015; 218(5): 471-478.
14
5. Pozostałe osiągnięcia naukowo-badawcze
5.1. Działalność naukowa przed uzyskaniem tytułu doktora
W trakcie studiów doktoranckich oraz jako członek Koła Naukowego przy Zakładzie
Zdrowia Środowiskowego, Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląskiego
Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, angażowałam się w przedsięwzięcia
naukowe realizowane w w/w jednostce. Efektem tej aktywności są 4 oryginalne
publikacje naukowe, 6 rozdziałów w monografiach oraz 2 streszczenia ze zjazdów
krajowych, które wymienione są poniżej. Łączna liczba punktów MNiSW wynosiła
71 ,000.
- oryginalne pełnotekstowe publikacje naukowe:
• Wolny A, Krupa K. Narażenie populacji na perfluorowane związki alifatyczne -
świadomość zagrożeń. J.EcoI.Health. 2012; 16(1): 10-15.
Punktacja MNiSW: 4.000
• Piekut A, Dziubanek G. Środowiskowe zagrożenia zdrowia w świadomości różnych
grup społecznych województwa śląskiego. Ann.Acad.Med.siles. 2012; 66(5): 34-44.
Punktacja MNiSW: 4.000
• Krupa K, Piekut A, Złotkowska R. Assessment of risk perception connected with
exposure to indoor air pollution in the group of inhabitants of Silesian Voivodeship.
Environ.Med. 2012; 15(3): 46-54.
Punktacja MNiSW: 5.000
• Dziubanek G, Marchwitlska-Wyrwał E, Piekut A, Hajok I, Bilewicz-Wyrozumska T,
Kuraszewska B. Enviranmental Risks Perception - A Study of the awareness af
families to threats in areas with increased health disorders in children.
Ann.Agric.Environ.Med. 2013; 20(3): 555-558.
Punktacja MNiSW: 30.000
15
- autorstwo rozdziału w monografiach:
• Wolny A, Krupa K, Marchwińska-Wyrwał E. The environmental perception and pro
ecological attitudes of the large cities inhabitants. W: Marchwińska-Wyrwał E,
Tomaszewski P, Madej M. Environmental health ri sks in the XXI century. Oficyna
Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Warszawa, 20 II.
Punktacja MNiSW: 5.000
• Rusin M, Wolny A, Marchwińska-Wyrwał E. Law birlh weight and the abnormal
psychomotor development of children in the cities Silesian District with a varied
environmental lead load. W: Marchwillska-Wyrwał E, Tomaszewski P, Madej M.
Environmental health risks in the XXI century. Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły
Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Warszawa, 2011.
Punktacja MNiSW: 5.000
• Wolny A, Rusin M, Marchwińska-Wyrwał E. Air pollution by benzo(a)pyrene and
cancer incidence in the population of children aged 0-19. W: Marchwińska-Wyrwał E,
Tomaszewski P, Madej M. Environmental health ri sks in the XXI century. Oficyna
Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Warszawa, 20 II .
Punktacja MNiSW: 5.000
• Krupa K, Wolny A, Marchwińska-Wyrwał E. Environmental health risks and their
awareness in the adult population - residents of the large cities. W: Marchwińska
Wyrwał E, Tomaszewski P, Madej M. Environmental health risks in the XX! century.
Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie .
Warszawa, 201 I.
Punktacja MNiSW: 5.000
• Krupa K, Wolny A, Dziubanek G. Ryzyko zdrowotne zWIązane z narażeniem na
ftalany - jak skutecznie ochronić dzieci przed ftalanami? W: Seń M., Dębska G.
Zagrożenia zdrowotne wśród dzieci i młodzieży. T.I. Krakowskie Towarzystwo
Edukacyjne - Oficyna Wydawnicza AFM, na zlec . Krakowskiej Akademii im. A. F.
Modrzewskiego, 20 II.
Punktacja MNiSW: 4.000
16
• Marchwińska-Wyrwał E, Hajok I, Dziubanek G, Wolny A, Rusin M, Oleksiuk K,
Baranowska R, Złotkowska R. Za leżność pom iędzy stanem zdrowia popu lacj i a
jakością środowiska charakteryzowaną zan ieczyszczeniem powietrza. W: Muc
Wierzgoń M., Kokot T. Aspekty zdrowia publicznego. Ś l ą s ki Uni wersytet Medyczny
w Katowicach. Katowice, 2012.
Punktacja MNiSW: 4.000
- streszczenia ze z jazdów kraj owych:
• Rusin M, Piekut A, Marchwińska-Wyrwał E, Dziubanek G, Hajok I, Baranowska R.
Ś rodowiskowe zagrożeni a zdrowia dziec i w Polsce. W: Konferencja Naukowa -
"Interdyscyplinarny wymiar zdrowia publicznego", Wydział Zdrowia Publicznego
Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Bytom, 20-2 1. I I . 2013 r.
• Dziubanek G, Marchwiń ska-Wyrwał E, Piekut A, Hajok I, Rusin M, Baranowska R.
Narażenie mieszkańców Ś l ąska na dioksyny i polichlorowane bifenyle w za leżn ośc i
od pory roku. W: Konferencja Naukowa - "Interdyscyplinarny wymiar zdrowia
publicznego", Wydział Zdrowia Publicznego Ś ląskiego Un iwersytetu Medycznego w
Katowicach. Bytom, 20-21 . I I. 2013 r.
5.2. Działałność naukowa po uzyskaniu tytułu doktora, nie wchodząca w skład
osiągnięcia naukowego
Mój dorobek naukowy po uzyskaniu tytułu doktora nauk medycznych, nie wchodzący
w skład osiągnięcia naukowego, obejmuje 13 publikacji oryginalnych, w tym
6 artykułów opublikowanych w czasopismach umieszczonych na li ście Joum al
Ci tation Reports o łącznym wskaźniku wpływu (Impact Factor) - 22,390 oraz
7 publikacji o łącznej punktacji MNiSW równej 70 pkt (bez współczynnika wpływu
IF). Ponadto byłam redaktorem naukowym 2 monografii krajowych oraz
współautorem 11 rozdziałów w monografiach krajowych. Jestem również
współautorem pracy zaprezentowanej na konferencji krajowej 7 prac
przedstawianych na konferencjach międzynarodowych .
Sumaryczna ilość punktów wg MNiSW uzyskana z prac naukowych po uzyskaniu
tytułu doktora (z wyłączeniem prac wchodzących w skład osiągnięcia naukowego)
wynosi 3 12 punktów. Liczba cytowań publikacji (bez autocytowań) według bazy Web
17
of Science z dn. 22.02.2019 r. wynosi 45. Indeks Hirscha według bazy Web of Science
z dn. 22.02.20 19 r. jest równy 3. Według bazy Scopus liczba cytowań (bez
autocytowań) wynosi 52 a indeks Hirscha 3.
Szczegółowy, poświadczony przez Bibliotekę Główną Śląsk iego Uniwersytetu
Medycznego w Katowicach, wykaz moich wszystkich artykułów naukowych wraz
z informacją o wysokości ich punktacji i moim udziałem procentowym w ich
powstawaniu, stanowią odrębne załączniki do wniosku o wszczęcie postępowania
habilitacyjnego (załączniki nr 4 i 5).
Dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia doktora, z wyłączeniem publikacji
przedstawionych w punkcie 4 jako osiągnięcie naukowe, można podzie lić
na następujące obszary tematyczne:
• Środowiskowe uwarunkowania zdrowia dzieci - zagrożenia
Moje zainteresowania naukowe, począwszy od badań stanowiących podstawę mojej
dysertacji doktorskiej, dotyczą wpływu środowiskowych zagrożeń zdrowia na stan
zdrowia dzieci które, z uwagi na specyficzne, odmienne od dorosłych , uwarunkowania
fi zjo logiczne i behawioralne, stanowią grupę szczególnego ryzyka. Dwie prace,
których byłam współautorem w tym zakresie wskazywały zarówno na główne
problemy zdrowotne dzieci w Polsce [I] oraz występowanie istotnych nierównośc i
w zdrowiu dzieci i młodzieży do 19 roku życia pomiędzy poszczególnymi
województwami [2].
Kolejne publikacje prezentują fragmenty badań wykonanych w ramach pracy
doktorskiej , której celem było wykazanie, że wysokie współczynniki zaburzeń
rozwoju w populacji dzieci mają związek z dużym zanieczyszczeniem ich miej sca
zamieszkania związkami neurotoksycznymi takimi jak ołów i polichlorowane bifenyle
(peB) [3]. Badania wykazały również, że czynnikiem mającym większe znaczenie
w powstawaniu tych zaburzeń są związki peB [4].
Dzieci i młodzież, ze względu na fakt , i ż stanowią grupę szczególnego ryzyka, jako
najbardziej wrażliwe na zanieczyszczenia środowiska , powinni być objęc i szczególną
ochroną prawną. Wyniki badań prezentowane w publikacj i, której jestem
współautorem [5] wskazują kierunek działań profilaktycznych. Powinny one polegać
na włączeniu wyników analiz zanieczyszczenia obszarów (szczególnie podłoża),
18
na których mają być zlokalizowane obiekty rekreacyjne przeznaczone dla dzieci
i młodzieży, do niezbędnej dokumentacji stanowiącej podstawę uzyskania zezwolenia
na budowę.
l . Rusin M, Piekut A, MarchwiIiska-Wyrwał E, Dziubanek G, Hajok l, Baranowska R.
Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci w Polsce . W: Red. Elżbieta Grochowska
Niedworok, Jerzy Jochem. Współczesne wyzwania zdrowia publicznego. Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice, 20 14; s.128-139. p-ISBN: 978-83-7509-
271-4.
2. Piekut A, JarosiIiska E, Rusin M. Nierówności w zdrowiu dzieci i młodzieży w Polsce -
zróżnicowanie regionalne. W: Red.: Ewa MarchwiIiska-Wyrwał, Grzegorz Dziubanek.
Środowiskowe czynniki ryzyka zdrowotnego. Śląski Uniwersytet Medyczny w
Katowicach, Katowice, 2014; s.28-34. p-ISBN: 978-83-7509-289-9.
3. Piekut A, MarchwiIiska-Wyrwał E. Środowiskowe uwarunkowania zaburzet]
rozwojowych (R62) w populacji dzieci z terenów o zwiększonym stężeniu wybranych
substancji neurotoksycznych. W: Red. Ewa Marchwińska-Wyrwał, Agata Piekut, Ilona
Hajok. Nierówności w zdrowiu. Cz. II: Środowiskowe uwarunkowania
nienowotworowych chorób przewlekłych. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach .
Katowice, 2015; s.48-7 1. p-ISBN: 978-83-7509-314-8.
4. Piekut A, MarchwiIiska-Wyrwał E, Ćwieląg-Drabek M. Env ironmental exposure to
polychlorinated biphenyls as a significant risk factor on the incidence of developmental
disorders in children. Environ.Health Int. 2015, p.59-64.
5. Gut K, Bołdys-Labocha M, Piekut A. Protecting children's health against environmental
exposure to heavy metais - theory versus practice. Ochr.Środow.Zasob.Natur.
/Environ.Protect.Nat.Resour. 2018; 29(1): 16-20. DOI: 10.2478/oszn-2018-0004.
• Ocena narażenia szacowanie ryzyka zdrowotnego wynikającego
z zanieczyszczenia powietrza
Zanieczyszczenie powietrza i jego wpływ na zdrowie człowieka to kolejny obszar
moich zainteresowań naukowych, ze względu na fakt, iż ekspozycja na ten
modyfikowalny czynnik ryzyka zdrowia wiąże się z występowaniem chorób
19
przewlekłych, m.in. chorób układu oddechowego lub sercowo-naczyniowego, a także
ze zwiększoną umieralnośc ią i skróceniem oczekiwanej długości życ ia, nawet przy
stężeniach zanieczyszczeń me przekraczających maksymalnych wartośc i
dopuszczalnych, na co wskazują wyniki badań, których jestem współautorem [6-8].
Wielkość narażenia na zanieczyszczenia powietrza za leży od wie lu czynników,
m.in. od pory roku. Jednym z najistotniejszych źródeł niebezpiecznych związków
obecnych w powietrzu jest ni ska emisja, związana z opalaniem domostw węglem.
Badania, w których brałam udz i ał, dotyczące oceny narażeni a m ieszkańców
województwa śląskiego na dioksyny i polichlorowane bifenyle obecne w powietrzu,
w zależności od pory roku [9] wykazały wyraźnie wyższe stężen ia dioksyn
i polichlorowanych bifenyli w okresie grzewczym.
Uczestniczyłam również w badaniach wskazujących na istotne, choć często pomijane,
źródło narażenia na zanieczyszczenia pyłowe, jakim jest wtórne pylenie, które
ma miejsce na terenach zlokalizowanych w pobliżu hałd poprzemysłowych [10].
Badanie zależności pomiędzy narażeniem człowieka na czynniki środowiskowe,
w tym zanieczyszczenia powietrza, a występowaniem okreś lonych chorób
przewlekłych wymaga posiadania dokładnych i rzetelnych danych. Ostatnie dwie
publikacje w tym obszarze badań, w których współuczestniczyłam, dotyczyły metod
kontroli i oceny jakości danych środowiskowych, pozyskiwanych w ramach
Państwowego Monitoringu Środowiska [I I] oraz możliwośc i ich wykorzystania
w badaniach z zakresu oceny ryzyka zdrowotnego [1 2] .
6. Dziubanek G, Marchwińska E, Piekut A, Rusin M, Hajok I. Zan ieczyszczeni a powietrza
jako istotny modyfikowalny czynn ik ryzyka zdrowotnego. Hygeia Public Health. 20 14;
49( I): 75 -80.
7. Dziubanek G, Marchwińska-Wyrwał E, Ćwie ląg-Drabek M, Spychała A, Rusin M, Piekut
A, Hajok I. Preliminary study of possible relationships between exposure to PCDD/Fs and
dl-PCBs in ambient air and the length of li fe of people. Sci. Total Environ. 20 17; 598: 129-
134. DOI: 10. 10 1 6/j.scitotenv.201 7.03.289.
8. Dziubanek G, Spychała A, Marchwińska-Wyrwał E, Rusin M, Hajok I, Ćwieląg-Drabek
M, Piekut A. Long-term exposure to urban air pollution and the relationship with li fe
expectancy in coh0l1 of 3.5 million people in Si lesia. Sci. Total Environ. 2017; 580: 1-8.
DOI: 10.1 016/j .sc itotenv.20 16. 11.2 17.
20
9. Dziubanek G, Marchwiilska-Wyrwał E, Piekut A, Hajok l, Rusin M, Baranowska R.
Narażenie mieszkailców Śląska na dioksyny i polichlorowane bifenyle w zależności od
pory roku. W: Red. Elżbieta Grochowska-Niedworok, Jerzy Jochem. Współczesne
wyzwania zdrowia publicznego. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice,
2014; s.99-109. p-ISBN: 978-83-7509-271-4.
10. Piekut A, Krzysztofik L, Gut K. Narażenie mieszkailców Zabrza na metale ciężkie
emitowane z hałd poprzemysłowych. Inż.Ekol. 2018; 19(4): 30-36. DOI :
10.12912/23920629/93487.
11. Piekut A, Kowalska A, Dylewska D, Szymala I, Czapla B. Skuteczność systemów i metod
kontroli środowiskowych czynników ryzyka zdrowotnego. W: Red.: Ewa Marchwińska
Wyrwał, Grzegorz Dziubanek. Środowiskowe czynniki ryzyka zdrowotnego. Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice, 2014; s.166-179. p-ISBN: 978-83-7509-
289-9.
12. Piekut A, Rusin M. Systemy monitoringu środowiska i ich przydatność w ocenie ryzyka
zdrowotnego. W: Red. Ewa Marchwińska-Wyrwał, Ilona Hajok. Zarządzanie ryzykiem
zdrowotnym. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice, 2016; s.354-381. p
ISBN: 978-83-7509-354-4.
• Ocena narażenia szacowanie ryzyka zdrowotnego wynikającego
z zanieczyszczenia ŻYWności
Kolejny obszar moich zainteresowań badawczych dotyczy ryzyka zdrowotnego
konsumentów wynikającego ze spożycia zanieczyszczonej żywności. Substancje
toksyczne, takie jak m.in. metale ciężkie czy mykotoksyny, obecne w produktach
spożywczych, nawet w śladowych ilościach stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia
człowieka ze względu na fakt, i ż główną drogą ich przenikania do organizmu jest
układ pokarmowy. Badania prowadzone w ramach prac 13 i 14 dotyczyły
szacunkowej oceny narażenia mieszkańców województwa śląskiego na metale ciężkie
obecne w warzywach uprawianych na terenach zanieczyszczonych w wyniku
wieloletniej działalności wydobywczo-przetwórczej rud metali nieżelaznych.
21
Pozostałe dwa badania, w których współuczestniczyłam , koncentrowały s ię na mniej
poznanych, chociaż często obecnych w żywności produkowanej w Europie
mykotoksynach, takich jak oclu'atoksyna A [15] , czy fumoni zyny [16].
13. Dziubanek G, Piekut A, Rusin M, Baranowska R, Hajok l. Contamination of food crops
grown on soi ls with elevated heavy metais content. Ecotoxico l. Environ. Saf. 2015; 118:
183-189. DOI: 10.IOI6/j ,ecoenv.2015.04.032.
14. Dziubanek G, Baranowska R, Ćwie ląg-Drabek M, Spychała A, Piekut A, Rusin M, Hajok
l. Cadmium in edible plants from Si lesia, Poland, and its implications for health risk in
populations. Ecotoxicol. Environ. Saf. 20 17; 142: 8-13. DOI:
10. 10 16/j.ecoenv.20 17.03 .048.
15. Hajok I, Kowal ska A, PieklIt A, Ćwieląg-Drabek M. A risk assessment of dietary
exposure to ochratoxin A for the Poli sh population. Food Chemistry. 2019; 284: 264-269.
DOl: 10.10 16/j.foodchem.20 19.0 1.1 O I.
16. Kowal ska A, Hajok I, Piekut A. Assessment of the contamination level by fumonisins B I
and B2 of the corn food prod ucts available on Polish consumer market.
PoU .Environ.Stud. 2017; 26(6): 2595-260 l. DOI: 10. I 5244/pjoes/70386.
• Skutki zdrowotne środowiskowych zagrożeń zdrowia
Obszar moich zainteresowań naukowych dotyczy również skutków zdrowotnych
wynikających z narażenia populacji na zanieczyszczenia środowiska, wśród których
wymienia się m.in. nowotworowe choroby przewlekłe. Badania, których jestem
współautorem dotyczyły zarówno zróżnicowania terytorialnego w występowaniu
nowotworów złośli wych ogółem w populacji kobiet [17] i mężczyzn [18], co może
świadczyć o środowiskowym uwarunkowaniu tych schorzeń wskazywać
. . na zameczyszczeme powietrza jako czynnik ryzyka [ 19]. Ponadto
współuczestniczyłam w pracach, w których badano zależno śc i pomiędzy wzrastającą
liczbą zgonów kobiet [20] i mężczyzn [21] z powodu nowotworów złośliwych
a zanieczyszczeniem powietrza, a także poszukiwano czynników ryzyka
zachorowalności oraz umieralności na raka prostaty u mężczyzn [22].
22
Kolejne badanie, w którym brałam udział , dotyczy bezpośred niego narażenia
człowieka na metale ciężkie wprowadzane do organizmu z farbami do tatuażu .
Badania wykazały, że wielkość narażenia za leży nie tylko od powierzchni c iała
pokrytej tatuażem, ale przede wszystkim od koloru stosowanej farby oraz miej sca jej
produkcji [23].
W profilaktyce chorób uwarunkowanych środowiskowo niezmiernie istotna jest
właściwa polityka zdrowotna, oparta na rachunku ekonomicznym uwzględniającym
koszty zapobiegania chorobom środowiskowozależnym, jak i koszty leczenia tych
chorób. Ostatnie badania z moim udziałem , prezentowane w ramach tego obszaru,
dotyczyły próby wyceny kosztów społecznych , jakie powodują choroby spowodowane
czynnikami środowiskowymi, w celu zaplanowania właśc iwych działań
profilaktycznych, uzasadnionych ekonomicznie [24].
18. Hajok I, Piekut A. Środowiskowe zróżnicowan ie zachorowalnośc i i umieralnośc i kobiet
na nowotwory złoś li we w Polsce. W: Red. E. Marchwiliska-Wyrwal, A. Pieku!.
N ierównośc i w zdrowiu. Cz. I. Środowiskowe uwarunkowania chorób nowotworowych.
Ś ląsk i Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice, 2015; s.3 8-50. p-ISBN: 978-83-
7509-316-2.
19. Piekut A, Hajok I. Środowiskowe zróżnicowanie zachorowalności i umieralnośc i
mężczyzn na nowotwory złośliwe w Polsce. W: Red. E. Marchwińska-Wyrwal, A. Pieku!.
Nierównośc i w zdrowiu. Cz. I. Środowiskowe uwarunkowania chorób nowotworowych.
Ś ląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice, 2015; s. 5 1-64. p-ISBN: 978-83-
7509-316-2.
20. Marchwińska-Wyrwał E, Piekut A, Kulik M. Modyfikowalne czynniki ryzyka
występowania niektórych nowotworów złoś li wych. W: Red . E. Marchwili ska-Wyrwał, A.
Pieku!. Nierównośc i w zdrowiu. Cz. I. Środow i skowe uwarunkowania chorób
nowotworowych. Ś l ąski Un iwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice, 2015; s.9-1 7.
p-ISBN: 978-83-7509-316-2.
21. Misiak J, Kuraszewska B, Piekut A, Spychała A. Wzrost współczynni ka umiera lności na
nowotwory w populacji kobiet w Polsce a środowiskowe czynniki ryzyka. W: Red. : Ewa
Marchwińska-Wyrwał, Grzegorz Dziubanek. Środowiskowe czynn iki Iyzyka
zdrowotnego . Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice, 20 14; s.146-155.
p-ISBN: 978-83-7509-289-9 .
23
22. Misiak J, Kuraszewska B, Piekut A, Spychała A. Umieralność mężczyzn na nowotwory w
Polsce a środowiskowe czynniki Iy zyka zdrowia. W: Red.: Ewa Marchwi!\ska-Wyrwał ,
Grzegorz Dziubanek. Środowiskowe czynniki ryzyka zdrowotnego. Ś ląski Uniwersytet
Medyczny w Katowi cach, Katowice, 2014; s. 13 5-145. p-ISBN: 978-83-7509-289-9.
23 . Ćwieląg-Drabek M, Marchwill ska-Wyrwał E, Piekut A. Differentiation of prostate cancer
(C61) morbidity and mortality in the Silesian Province in Poland . Environ.Health Int.
20 15, p.53-5 7.
24. Dembska A, Rogala D, Spychała A, Hajok I, Piekut A. Zaw3ltość metali ciężkich w
tuszach do tatuażu - ryzyko dla zdrowia. Med.Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2017; 23(3):
210-214. DOI: 10.26444/monzl76203.
25. Hajok I, Marchwi!\ska-Wyrwal E, Dziubanek G, Kuraszewska B, Piekut A.
Environmentally related diseases and th e possibility of valuation of their social costs .
Sci.World J. 2014;VoI.2014, ID 284072, p.I-6. DOI: 10.1155/2014/284072.
Udział w konferencjach naukowych po uzyskaniu tytułu doktora
- międzynarodowych:
• Dziubanek G, Boratyn-Nowicka A, Marchwiń ska-Wyrwal E, Piekut A, Rogala D.
Cadmium in the diet important risk factor for cancer. AI CR 2014 Annual Research
Conference on Food, Nutrition, Physical Activity and Cancer, Washinhoton [United
States] 29-3 1.1 0.20 14.
• Piekut A, Marchwiń ska-Wyrwał E, Dziubanek G, Hajok I. Developmental disorders
in the population of children as a consequence of selected neurotoxic substances in
environment of Silesian District, Poland. 3 I st SEGH 2015 - International Conference
of the Society for Environmental Geochemistry and Health, Bratislava [Slovak
Republic] 22-26.06 .201 5.
• Rusin M, Marchwillska-Wyrwal E, Pi eku! A, Dziubanek G. Stillbirths and low birth
weight among newborns as a consequence of air quality in Silesian District, Poland .
24
3 I st SEGH 2015 - Internationa l Conference of the Soc iety for Environmen!al
Geochemis!ry and Health, Brati slava [S Iovak Republic] 22-26.06.2015.
• PieklIt A, Marchwit\ska-Wyrwał E, Ćwie ląg-Drabek M, Hajok I, Spychała A.
Ineq ualities in developmental d isorders occurrence in ch ildren in aspec! or air
pollution exposure. EurJ.Pub lic Health. 2017; 27(3): 347. 10th European Pub lic
Health Conference: Sustaining res ilient and healthy com munities, Stockholm
[Sweden] 1-4.11.20 17.
• Ćwie ląg-Drabek M, Marchwińska-Wyrwał E, Piekut A, Hajok I, Spych ała A. Coul d
inequalities or prostate cancer occurrence be exp lained by environmental risk factors?
EurJ.Public Health. 2017; 27(3): 462. 10th European Public Health Conference:
Sustain ing resi lient and healthy communities, Stockholm [Sweden ] 1-4.1 1.20 17.
• Hajok I, Piekut A, Ćwieląg-Drabek M, Spychała A. Growth rate of breast and lung
cancer incidence in the population ofwomen in Silesia (Po land). EurJ.Public Health.
2017; 27(3): 462-463. 10th European Public Health Conference: Sustaining resilient
and hea lthy communit ies, Stockholm [Sweden] 1-4. 11.20 17.
• Piekut A. Dynamics and inequalities in the prevalence or breast cancer (C50) in the
female population. 2nd International Conference on Women Health and Breast
Cancer, 2nd Global Summit on Diabetes and Endocrinology, Valencia [Spain] 24-
25.05.20 18.
- krajowych:
• Dziubanek G, Pieku! A, Rusin M, Baranowska R, Hajok l. Contamination of food
crops grown on soi ls with elevated content of heavy metai s. Acta BioI.Cracov.Ser.Bot.
20 14; 56(2): 24. The International Conference Plants, Heavy metais, Environment,
Katowice [Poland] 26-28.06.20 14.
25
6. Nagrody i wyróżnienia
2018 r.
2017 r.
2017 r.
201 S r.
Nagroda I stopnia JM Rektora Ś l ąskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach w zakresie dz iałalnośc i naukowej za cyk l pięciu publikacji
naukowych mających istotny wpływ na stan wiedzy w zakresie
środowi skowych zagrożeń zdrowia, o łącznej wartości wskaźnika
IF=17,006; nagroda zespołowa (załącznik nr 10).
Nagroda li stopnia JM Rektora Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach w zakresie dz iałalności . ..
orgamzacYJ neJ w roku
akademickim 2016/2017; nagroda zespołowa (załącznik nr 10).
Nagroda li stopnia JM Rektora Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach w zakresie działalnośc i dydaktycznej za przygotowanie
monografi i pl. "Zarządzanie Ryzykiem Zdrowotnym"; nagroda
zespołowa (załączn ik nr l O).
Nagroda III stopnia JM Rektora Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach w zakresie działalnośc i dydaktycznej za monografię
pt. "Środowi skowe czynniki ryzyka zdrowotnego"; nagroda zespołowa
(załącznik nr l O).
26
7. Członkostwo w Towarzystwach Naukowych
Jestem członk iem następujących towarzystw naukowych:
• European Public Health Association (EUPHA),
• Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego (PTZP).
27
8. Udział w projektach badawczych
Uczestniczyłam w następujących projektach:
- Projekty Unii Europejskie j oraz krajowe:
• "Development of Macro and Sectoral Economic Models Aiming to Evaluate
the Role of Public Health Externalities on Society". Projekt realizowany
na zlecenie UE, FP6-2004-SSP-4 contract no. 022788. Miejsce reali zacji:
Zakład Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach (Kierownik projektu w SUM:
dr hab. n. przyr. Ewa Marchwińska-Wyrwał) - członek zespołu badawczego.
• "Opracowanie modeli makroekonomicznych i sektorowych do oceny
znaczenia zdrowia publicznego dla społeczeństwa", MNiSW, Decyzja NR
60/6.PR UE/2006/8. Miejsce realizacji: Zakład Zdrowia Środowiskowego,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach (Kierownik projektu w SUM:
dr hab. n. przyr. Ewa Marchwińska-Wyrwał) - członek zespołu badawczego.
• "B + R = Konkurencyjność Gospodarcza". Projekt współfinansowany
ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach programu operacyjnego Kapitał Ludzki. Miejsce reali zacji:
Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy w Katowicach (dyplom - załącznik nr
10).
- Badania statutowe Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach:
• Nr umowy: KNW-I-I09/N/5/0. Temat: Środowiskowe narażenie na dioksyny
i polichlorowane bifenyle jako istotny czynnik ryzyka w występowaniu
zaburzeń rozwoju psychomotorycznego w populacji dzieci - kierownik
projektu.
28
• Nr umowy: KNW-I-0441N/6/Z. Temat: Optymalizacja procesu pozysk iwania
danych o stanie zdrowia Polaków na przykładzie trzech sołectw w wybranych
gminach woj. ś ląskiego - kierownik projektu.
• Nr umowy: KNW- I-0941N17/Z. Temat: Nierównośc i w występowaniu
nowotworów złośliwych w populacji dzieci województwa ś ląskiego
z uwzględnieniem płci i wieku - ranking miast i powiatów - kierownik
projektu.
• Nr umowy: KNW-I-11 71N/8/Z. Temat: Ocena ryzyka zdrowotnego populacj i
narażonej na dioksyny i PCBs - członek zespołu badawczego.
• Nr umowy: KNW- I-1 341N/8/Z. Temat: Identyfikacja obszarów o wzmożonej
zachorowalności na nowotwory złośliwe (COO-C97) i niezłoś li we (000-089)
w oparciu o rejestry świ adczeń udzielonych pacjentom województwa ś l ąskiego
przez Ś ląski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia - członek
zespołu badawczego.
• Nr umowy: KNW-I-0951N17/Z. Temat: Stan zdrowia mieszkańców Cynkowa
narażonych przewlekle na polichlorowane bifenyle i dioksyny pochodzące
ze źródeł komunalnych - członek zespołu badawczego.
• Nr umowy: KNW- I-0451N/6/Z. Temat: Opracowanie rankingu miast
województwa śląskiego pod względem współczynników zachorowalności
i umieralności na choroby układu sercowo-naczyniowego w za leżności od płci
i wieku - członek zespołu badawczego.
• Nr umowy: KNW-I-1081N/5/0. Temat: Ocena wielkości narażenia populacji
Cynkowa na PCB i PCOOIF drogą oddechową i pokarmową na podstawie
analizy prób pyłu respirabilnego i roślin jadalnych uprawianych miejscowo -
członek zespołu badawczego.
29
• Nr umowy: KNW-l-l07/N/5/0. Temat: Zawiązek między podstawowymi
wskaźnikami stanu zdrowia społeczeństwa a stężeniami wybranych
kongenerów dioksyn i peB w powietrzu. Etap II - członek zespolu
badawczego.
30
9. Działalność dydaktyczna i organizacyjna, edukacja społeczeństwa
• Promotor 9 prac magisterskich oraz 7 prac licencjackich (wykaz prac -
załącznik nr 6).
• Promotor pomocniczy pracy doktorskiej lek. den t. Oleny Moskalenko
pl.: "Wykorzystanie zębów mlecznych jako indykatora zanieczyszczeń
metalami ciężkimi środowi ska życ ia dzieci" - Uchwała Rady Wydzi ału
Zdrowia Publ icznego w Bytomiu Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego
w Katowicach nr 11 5/201 6/2017 z dn. 26.06.2017 r. (zaświadczenie -
załącznik nr 6).
• Współorganizator studiów podyplomowych "Środowiskowe czynniki ryzyka
zdrowotnego".
• Prowadzenie zaj ęć pl. "Systemy i metody kontroli jakości środowi ska"
w ramach studiów podyplomowych "Środowiskowe CZyIUliki ryzyka
zdrowotnego" realizowanych na Wydziale Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
• Udzia ł w konferencji "Choroby układu sercowo-naczyniowego - profilaktyka"
organizowanej przez Fundację Rozwoju Kardiochirurgii im. Prof. Zbigniewa
Religi oraz Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śl ąsk iego Uniwersytetu
Medycznego w Katowicach. Chorzów, 11.10.2016 r.
• Działania orgamzacYJ ne podczas wydarzenia "Bądź w dobrych relacjach
ze swoim sercem" Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii im. Prof. Zbigniewa
Religi. Chorzowskie Centrum Kultury. Chorzów, 11 .10.20 16 r.
• Udział w Konferencji "Niepłodność - plagą zdrowotną XXI wieku".
Warszawa, 14-15 maja 2015 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Udział w posiedzeniu naukowo-szkoleniowym pl. "Jak uniknąć IN VITRO
w leczeniu niepłodności", organizowanym przez Wydział Farmaceutyczny
31
z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne - Oddział w Lublinie. Warszawa,
2015 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Udział w posiedzeniu naukowo-szkoleniowym pl. "Zmniejszenie ryzyka
zagrożenia zdrowia kobiet w wieku prokreacyjnym i ciężarnych , poprzez
wpływ na żywienie", organizowanym przez Wydział Farmaceutyczny
z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne - Oddział w Lublinie. Warszawa,
2015 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Udział w posiedzeniu naukowo-szkoleniowym pl. "Przewlekła choroba nerek:
płodność ciąża", orgamzowanym przez Wydział Farmaceutyczny
z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne - Oddział w Lublinie. Warszawa,
2015 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Udział w posiedzeniu naukowo-szkoleniowym pl. "Diagnostyka i leczenie
zaburzeń endokrynologicznych w ginekologii", organizowanym przez Wydział
Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego
w Lublinie oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne - Oddział w Lublinie.
Warszawa, 2015 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Udział w posiedzeniu naukowo-szkoleniowym pl. "Funkcjonowanie seksualne
i rodzicielskie kobiet z wrodzonymi wadami narządów płciowych",
orgamzowanym przez Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki
Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Polskie Towarzystwo
Farmaceutyczne - Oddział w Lublinie. Warszawa, 2015 r. (certyfikat
załącznik nr 6).
• Udział w akcji promocyjnej Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach pl. " IV Bytomski Festiwal
32
Nauki i Sztuki. Targi edukacyjne. Bytom, 22.03.20 11 r. (certyfikat - załącznik
nr 6).
• Udział w akcji promocyjnej Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu,
Ś ląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach pl. " IV Bytomski Festiwal
Nauki i Sztuki . Warsztaty SUM - Ile jest chemii w życiu codziennym".
Bytom, 25.03 .20 11 r. (certyfikat - załącznik nr 6).
• Współudział w tworzeniu kierunku Zarządzanie Ryzykiem Zdrowotnym
w Wydziale Zdrowia Publicznego w Bytomiu Ś ląskiego Uni wersytetu
Medycznego w Katowicach w roku 2016. Jest on jedynym takim kierunkiem
w Polsce, tym samym realizowane treśc i i efekty kształcenia są unikatowe
i innowacyj ne. Kierunek jest odpowiedzią na zapisy Ustawy z dnia II
września 20 15 r. o Zdrowiu Publicznym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1916 z poźń.
zm.) oraz na zadania przewidziane do realizacji w ramach Narodowego
Programu Zdrowia (NPZ) na lata 20 16-2020, których strategicznym celem jest
wydłużenie życ ia w zdrowiu, poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia
ludnośc i oraz zmniejszenie nierówności społecznych w zdrowiu. Utworzony
kierunek jest odpowiedz ią na zapotrzebowanie rynku i pracodawców
na specjalistyczną kadrę z rozległą wiedzą w zakresie zdrowia, profilaktyki
i czynników ryzyka. Kierunek dwukrotnie (2018 i 20 19 r.) uzyskał Certyfikat
i Znak Jakości "Studia z Przyszłośc ią" w ramach 1II i IV edycji
Ogólnopolskiego Konkursu i Programu Akredytacyjnego, orgamzowanego
przez Fundację Rozwoju Edukacji i Szkolnictwa Wyższego .
• Udział w International Seminar on RES PIRAMI 3: Air pollution and our
health. Mediolan, Włochy, 24-26.01.20 19 r. (certyfikat - załączni k nr 6).
Bytom, 12 marzec 2019 r.
33