1
Currículum Profesional
(actualizado a xullo de 2013) (118 pp.)
COSTA RICO, Antón Universidade de Santiago de Compostela
Fdo.: Antón Costa Rico
El arriba firmante se responsabiliza de la veracidad ded los datos contenidos en el presente Currículum, comprometiéndose a aportar, en su caso, las pruebas documentales que pudieran serle requeridas. SE SITUAN EN COLOR AZUL LOS MÉRITOS CORRESPONDIENTES AL PERIODO 2010- A LA ACTUALIDAD. Páginas: 6, 10, 13, 16, 17, 26, 30, 32, 39, 54-56, 58, 72-73, 77, 88, 89, 91, 116.
2
3
DATOS PERSONALES…………………………………………………………... 4 FORMACIÓN ACADÉMICA ………… ……………………………………….. 5 1. TRAYECTORIA DOCENTE ………………………………………………….. 6 1.1. Puestos docentes desempeñados…………………………………….... 6 1.2. Dedicación docente………………………………………………….. 8 Primer y Segundo Ciclo……………………………………………… 8 Tercer Ciclo…………………………………………………………….. 9 Otros/Master………………………………………………………… 10 1.3. Tesis Doctorales y otros Trabajos dirigidos……………………… 11 Tesis doctorales dirigidas……………………………………………… 11 Tesis de licenciatura y de postgrado dirigidas………………………… 13 Trabajos de investigación tutelados…………………………………… 15 1.4. Calidad de la actividad docente..…………………………………… 17 Evaluaciones recibidas.………………………………………………... 17 Material didáctico y proyectos de innovación docente.……………… 18 1.5. Cursos y Seminarios impartidos……………………………………… 18 1.6. Congresos y actividades de formación organizadas…………………. 21 1.7. Conferencias e intervención en Mesas redondas…………………… 23 1.8. Actividades en centros docentes extranjeros …………………………..32 1.9. Otros méritos relacionados con la trayectoria docente ………… … 33 2. TRAYECTORIA DE INVESTIGACIÓN …………………………………… 36 2.1. Publicaciones…………………………………………………………. 36 Autoría de libros………………………………………………………. 36 Capítulos de libros…………………………………………………….. 40 Publicaciones como editor.……………………………………………. 57 Publicaciones en revistas especializadas (Artículos).………………… 58 Traducciones..…………………………………………………………. 74 2.2. Congresos..…………………………………………………………… 75 Conferencias y ponencias en marcos internacionales..………………. 75 Conferencias y ponencias en marcos nacionales..…………………..... 77 Comunicaciones presentadas a Congresos nacionales e intern..…….... 82 2.3. Participación en Proyectos de Investigación..……………………… 86 Programas y puestos..…………………………………………………. 86 Líneas de investigación desarrolladas..………………………………. 88 Evaluación de la actividad investigadora..……………………………. 88 Pertenencia a Equipo de Investigación..………………………………. 88 2.4. Estancias en Centros de Investigación..…………………………… 89 2.5. Otros méritos relacionados con la actividad investigadora..………… 89 Intervención en evaluaciones de la ANEP. Y de la ACSUG .……… 89 Premios recibidos..……………………………………………………. 89 Pertenencia a Consejos editoriales y de Redacción..…………………. 90 Otros méritos...………………………………………………………... 91 3. OTROS MÉRITOS RELEVANTES ..……………………………………… 92 3.1. Cargos académicos y de gestión……………………………………... 92 3.2. Otras publicaciones..………………………………………………… 92 Publicaciones en revistas culturales y en prensa..……………………. 96 Recensiones y notas..………………………………………………… 97 Prólogos.…………………………………………………………….. 115 3.3. Otros méritos.………………………………………………………... 117
4
DATOS PERSONALES
APELLIDOS Y NOMBRE: COSTA RICO, ANTONIO NÚMERO DEL D.N.I.: 33.811.911 – W NÚMERO DE REGISTRO PERSONAL: 33811911 / 02 AO 500 LUGAR Y FECHA DE EXPEDICIÓN: Madrid, 11 - VIII – 1986 NACIMIENTO: Castellar de la Frontera (Cádiz), 28-IX-1952 RESIDENCIA: Provincia: Pontevedra
Localidad: Vigo Domicilio: c/ Nicaragua 3, 4ºC
TELÉFONOS: (986) 425102 (981) 563100 / Ex.13756 (Laboral) ESTADO CIVIL: Casado UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FACULTAD: Facultade de Ciencias da Educación Campus Universitario Sur DEPARTAMENTO: Teoría e Historia da Educación (nº31) CATEGORÍA ACTUAL: Profesor Catedrático de Universidad CÓDIGOS U.N.E.S.C.O.: 5801 / 550620 CÓDIGOS N.A.B.S.: 810 / 820
5
FORMACIÓN Y TÍTULOS ACADÉMICOS
CLASE ORGANISMO/CENTRO EXPEDICIÓN Doctor en Filosofía y MEC Ciencias de la Educación Universidad de Salamanca (Pedagogía)
fecha de expedición: 23 - octubre - 1982 calificación: Sobresaliente “cum laude”
Grado de Lic. en Filosofía MEC y Letras (Pedagogía) Universidad Pontificia de Salamanca
fecha de expedición: 9 - junio - 1975 calificación: Sobresaliente
Licenciado en Filosofía MEC y Letras (Pedagogía) Universidad Pontificia de Salamanca
fecha de expedición: 2 - junio - 1975 calificación: Notable
6
1. TRAYECTORIA DOCENTE
1.1. PUESTOS DOCENTES DESEMPEÑADOS
1. CATEGORÍA: Profesor colaborador
Organismo/Centro: Universidad de Salamanca Instituto de Ciencias de la Educación
Dedicación: Plena Actividad: Participación Programa de Investigación
Profesor en cursos C.A.P. y de formación de profesorado.
Fecha de inicio: Octubre 1975 Fecha de terminación: Junio 1976
2. CATEGORÍA: Profesor Adjunto Contratado, interino
Organismo/Centro: Facultad de Filosofía y CC. de la Educación Universidad de Santiago
Dedicación: Exclusiva Actividad: Docencia / Investigación Fecha de inicio: 1 - Enero - 1977 Fecha de terminación: 28 - Mayo - 1985
3. CATEGORÍA: Profesor Titular de Universidad
Organismo/Centro: Facultad de Filosofía y CC. de la Educación Universidad de Santiago
Dedicación: Exclusiva Actividad: Docencia / Investigación Fecha de inicio: 29 - V - 1985
Fecha de terminación: 21-X-2010 4. CATEGORÍA: Profesor Catedrático de Universidad
Organismo/Centro: Facultade de CC. da Educación Universidade de Santiago
Dedicación: Exclusiva Actividad: Docencia / Investigación Fecha de inicio: 22-X-2010
5. CATEGORÍA: Profesor colaborador
Organismo/Centro: Instituto Piaget de Ciencias da Educaçao
7
Porto (Portugal) Dedicación: Actividad: Colaboración en cursos / seminarios de postgrado y
de Tercer Ciclo Fecha de inicio: 1997 / 98 Fecha de terminación: 2004
5. CATEGORÍA: Profesor colaborador (Programa ERASMUS)
Organismo/Centro: Universidade Portucalense Porto, Portugal
Dedicación: Parcial, según convenio con Universidade de Santiago de Compostela
Actividad: Profesor en cursos de postgrado (Programa ERASMUS)
Fecha de inicio: 1 de diciembre de 1993 Fecha de terminación: 2002
6. CATEGORÍA: Profesor colaborador Con actividades puntuales en: ICE de la Universidad de Santiago Facultad de CC. Educación de la Univerdidad de A Coruña Univerdidad do Minho (Portugal) Université de Rennes-2 Facultade de CC. Da Educación da Universidade de Vigo (Campus de Ourense)
8
1. 2. DEDICACION DOCENTE
1º y 2º Ciclo 1. Docente, como profesor responsable, de las siguientes materias en la Facultad
de Filosofía y Ciencias de la Educación de la Universidad de Santiago:
• Profesor de la materia Política e Administración da Educación. Cursos: 1976/77 a 1981/82
• Profesor de Organización Escolar.
Cursos: 1976/77 a 1989/90
• Profesor de Técnicas de Educación de Grupos. Cursos: 1977/78 a 1978/79
• Profesor de Pedagoxía Diferencial. Cursos: 1976/77
• Profesor de Educación Comparada.. Cursos: 1981/82 a 1983/84
• Profesor de Planificación Educativa. Cursos: 1982/83 a 1996/97
• Profesor de Política e Lexislación Educativa. (6 créditos. Troncal. Licenciatura de Pedagoxía). Cursos: 1997/98 a 2003-2004 inclusive
• Profesor de Historia da Educación en Galicia. (4.5 créditos) Materia optativa presente en las diplomaturas de Mestre de Educación Primaria, Mestre de Educación Infantil, Mestre de Educación Musical, e Mestre de Educación Estranxeira Cursos: 1993/94 a 2009-2010 inclusive.
• Profesor de Historia da Educación (9 créditos. Troncal. Licenciatura/Grado de Pedagogía) Cursos: 2004-05 … sigue y se incorpora a los estudios de Grado. • Profesor de Historia dos Sistemas Educativos Contemporáneos (4,5 créditos. Optativa. Licenciatura de Psicopedagogía) Cursos: 2004-05… sigue
• Profesor de Educación e Sociedade en Galicia (4,5 créditos. Grao de Educación Social) Curso 2009-2010….sigue
9
3er Ciclo 2. Docente, como profesor responsable de los siguientes cursos/seminarios de
Programas de Tercer Ciclo (Doctorado) del Dpto. de Teoría e Historia de la Educación de la Universidad de Santiago:
• O oficio de mestre en Galicia durante o primeiro tercio do século XX
(bienio 1987-89, 2 créditos); • A escola rural en Galicia
(bienio 1987-89, 2 créditos); • Unha nova escola rural: planificación e organización en distintos contextos
autonómicos españoles (bienio 1989-91, 2 créditos);
• Educación, territorio e administración local en perspectiva comparada: Italia, Francia e Portugal (bienio 1989-91, 2 créditos);
• Os movementos de Renovación Pedagóxica e a Reforma Educativa Española (bienio 1991-93, 1 crédito);
• A reforma educativa española no contexto das Reformas educativas internacionais (bienio 1991-93, 2 créditos);
• A historia da Psicopedagoxía en Galicia (1900-1936) (bienio 1993-95, 2 créditos);
• O. P. Sarmiento na historia educativa de Galicia (bienio 1993-95, 2 créditos);
• Centros educativos privados. Estatuto xurídico e realidades en Europa (bienio 1997-99, 2 créditos);
• Análise histórica das Escolas de Gramática en Galicia durante o Antigo Réxime (bienio 1997-99, 2 créditos).
• Situación e políticas educativas en Europa. Problemas e tendencias (bienio 1999-2000, 1 crédito) (Convenio co Instituto Piaget).
• Situación e políticas educativas en Europa. Problemas e tendencias (bienio 1999-2000, 1 crédito) (Convenio co Instituto Piaget).
• A política educativa: o estudio e a investigación de actores e prácticas sociais (bienio 1999-2000, 1 crédito) (Convenio co Instituto Piaget).
• A investigación histórico-educativa: teoría e modelos (bienio 2000-2001, 1 crédito)
• Historia Situación e políticas educativas en Europa. Problemas e tendencias (bienio 1999-2000, 1 crédito) (Convenio co Instituto Piaget). Historia e desenvolvemento educativo na modernidade: (bienio 2000-2001, 1 crédito)
Estos dos últimos seminarios los hemos impartido, así mismo, en los pasados bienios 2004-2006, y en el 2006-2008. • Escuela y enseñanza en la Edad Media, como parte del Programa de la
Universidad de Santiago “La Edad Media: imágenes, textos, contextos”, con mención de calidad.
(bienio 2005-2007, 1 crédito)
10
• Metodoloxía da Investigación Histórico-Comparada en Educación, en
Master de Investigación en Educación, Diversidad Cultural y Desarrollo cultural (Curso 2009-2010)
• Políticas educativas y culturales en los procesos de desarrollo, en Master de Investigación en Educación, Diversidad Cultural y Desarrollo cultural (Curso 2009-2010)
• Metodoloxía da Investigación Histórico-Comparada en Educación, en Master de Investigación en Educación, Diversidad Cultural y Desarrollo cultural (Curso 2010-2011, 2011-12, 2012-13)
3. Profesor colaborador del ICE de la Universidad de Santiago: 1987 a 1991
Profesor del curso/seminario “Teoría e Socioloxía da Educación” del Curso para la obtención del Certificado de Aptitud Pedagógica (C.A.P.) correspondiente a la formación inicial del profesorado de Educación Secundaria durante distintas fechas a partir del curso 1987/88.
4. Profesor docente de Tercer Ciclo en la Facultad de Ciencias de la Educación de
la Universidad de A Coruña durante el curso 1995/96, con el seminario:
“La renovación pedagógica como movilización socio-profesional”. 5. Profesor de cursos de Posgrado (Másters) y de Tercer Ciclo en Universidades
Extranjeras: Braga y Porto en Portugal y Rennes en Francia
• Docencia en el Curso de Mestrado: “Planificaçao e Administraçao do sistema educativo”, organizado por la Universidade Portucalense (Porto, Portugal). Un crédito: “A institución escolar nunha perspectiva administrativa” Cursos : 1993/94 y 1994/95.
• Docencia en el Curso de Mestrado: “Planificaçao e Administraçao do sistema educativo” y dentro del Programa Interuniversitario de Cooperación en el ámbito del Programa ERASMUS. Disciplina: Administración escolar–1 Un crédito anual Cursos: 1993/94 a 2000-2001.
• Docencia en Cursos de Tercer Ciclo y de Postgrado durante los cursos 1990/91 y 1992/93 en la Universidad de Rennes - 2 .
• Docencia en el curso de mestrado de Administración Escolar de la
Universidade do Minho (Braga-Portugal) Curso 1992-93
• Docencia de Tercer Ciclo en el Instituto Piaget (Porto, Portugal)
11
1.3. TESIS Y OTROS TRABAJOS DIRIGIDOS
Tesis doctorales 1. AUTOR/A: Celia LÓPEZ GONZÁLEZ
TÍTULO: La emigración española y la educación infanto-juvenil en el marco de la CEE
DIRECCIÓN: COSTA RICO UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Septiembre de 1992 CALIFICACIÓN: Apto cum laude
2. AUTOR/A: Jose M. CARDOSO VELO
TÍTULO: Subsidios para a comprensión da obra de Delfín Santos, pedagogo (1907-1966)
CO-DIRECIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Diciembre de 1994 CALIFICACIÓN: Apto
3. AUTOR/A: Mª G. MORENO BULAS CRUZ
TÍTULO: A obra educativa de A. Faria de Vasconcelos (1880-1939). Un autor da Escola Nova
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Diciembre de 1994 CALIFICACIÓN: Apto
4. AUTOR/A: Carlos A. MAGALHAES GOMES MOTA
TÍTULO: A obra pedagóxica de Antonio Sergio (1883-1969) DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. CO-DIRECIÓN: Barreiro Rodríguez, H. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Diciembre de 1994 CALIFICACIÓN: Apto
5. AUTOR/A: Elisa JATO SEIJAS
TÍTULO: La Unión Europea y los programas de transición de la escuela a la vida activa: la formación profesional inicial
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Septiembre de 1997 CALIFICACIÓN: Apto cum laude / Premio extraordinario de Doctorado.
Curso 1996/97. Universidad de Santiago
12
6. AUTOR/A: Manuel VIEITES GARCÍA TÍTULO: Literatura dramática, teatro e procesos non formais de
educación. Estudio da incidencia do texto dramático e a representación teatral na educación popular en Galicia (1882-1936)
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Abril 2001 CALIFICACIÓN: Sobresaliente cum laude
7. AUTOR/A: María Luisa MOREIRAS SANTOS
TÍTULO: O espaço na construçao da cultura organizacional da escola
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Septiembre 2002 CALIFICACIÓN: Sobresaliente cum laude
8. AUTOR/A: Xosé Mª MALHEIRO GUTIÉRREZ
TÍTULO: Mobilización societaria, correntes de pensamento e escolas de emigrantes en Galicia durante o 1º tercio do século XX: o protagonismo de Ignacio Ares de Parga e Antón Alonso Ríos
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Noviembre 2003 CALIFICACIÓN: Sobresaliente cum laude
9. AUTOR/A: Rafael SISTO EDREIRA
TÍTULO: A disciplina de Fïsica e química na educación secundaria do século XIX. Modelos, recursos e producción do coñecemento. O modelo español á luz das ideas vixentes en Europa e da súa concreción en Galicia
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: Mayo 2007 CALIFICACIÓN: Sobresaliente cum laude
10. AUTOR/A: NUNES, Antonio TÍTULO: O Movimento da Escola Moderna. Un laboratorio de
investigaçâo/acçâo DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela
FECHA LECTURA: 23.X. 2007 CALIFICACIÓN: Sobresaliente cum laude
13
11. AUTOR/A: Miriam VARELA IGLESIAS TÍTULO: Educación Institucional y Sociedad em Vigo em El siglo
XIX DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela
FECHA LECTURA: 23. VII. 2013 CALIFICACIÓN:
Tesis de Licenciatura y de Posgrado Dirigidas
1.
AUTOR: Elisa JATO SEIJAS TÍTULO: La formación profesional en Galicia: estudio legislativo–
estadístico de su implantación y desarrollo DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: 1985 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
2.
AUTOR: Carmen ROMERO QUINTANA TÍTULO: La prensa de Vigo al servicio de la educación: 1927-1936 DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Fac. de Fª y CC. de la Educación. Santiago FECHA LECTURA: 1985 CALIFICACIÓN: Sobresaliente
3.
AUTOR: Mª Teresa LÓPEZ CABALLERO TÍTULO: La instalación y la dotación material de las escuelas
primarias de Santiago durante la Restauración DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Fac. de Fª y CC. de la Educación. Santiago FECHA LECTURA: 1986 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
4.
AUTOR: Manuel PEREIRA DA SILVA GOMES TÍTULO: A influencia do projecto de escola na sua Gestâo DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Universidade Portucalense FECHA LECTURA: 1996 CALIFICACIÓN: Notable
5.
AUTOR: Mª Luisa MOREIRA SANTOS
14
TÍTULO: A escola como ecosistema. Para uma cultura organizacional da escola
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Universidade Portucalense FECHA LECTURA: 1996 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
6.
AUTOR: Manuel D. PEREIRA GOMES TÍTULO: A evoluçao da gestâo nas aulas secundarias portuguesas DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Universidade Portucalense FECHA LECTURA: 1997 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
7.
AUTOR: Joâo J. RODRÍGUES VEIGA TÍTULO: O projecto educativo de escola DIRECCIÓN: COSTA RICO, A. UNIVERSIDAD: Universidade Portucalense FECHA LECTURA: 1997 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
8. AUTOR: Ana Mª SAMPEDRO GARRIDO
TÍTULO: A pedagoxía Freinet e os educadores freinetianos españois (1930-1990)
DIRECCIÓN: COSTA RICO, A UNIVERSIDAD: Santiago de Compostela FECHA LECTURA: 1999 CALIFICACIÓN: Sobresaliente por unanimidad
15
Trabajos de Investigación Tutelados/ de Fin de Master 1.
TÍTULO: A escola á luz do paradigma cultural AUTOR/A: Mª Luisa Santos CURSO ACADÉMICO: 1997/98
2.
TÍTULO: A administraçao e gestâo das escolas secundarias AUTOR/A: Joâo J. Rodrígues Veiga CURSO ACADÉMICO: 1997/98
3.
TÍTULO: As Academias escolares no período 1847-1850 AUTOR/A: Rafael Sisto Edreira CURSO ACADÉMICO: 1997/98
4.
TÍTULO: O exilio español de 1939. Traxectoria dos mestres Freinet e a súa obra educativa nos países de acollida
AUTOR/A: Ana Mª Sanpedro Garrido CURSO ACADÉMICO: 1997/98
5.
TÍTULO: Tradiçao e mudanza. A instruçao: das reformas de Pombal ao Constitucionalismo, por terras de Canaveses
AUTOR/A: Antonio J. Miranda Monteiro CURSO ACADÉMICO: 2001/02
6.
TÍTULO: Al alfabetización tecnológica fronte á situación de exclusión social: experiencia dun proxecto de inserción socio–laboral no Concello de Padrón
AUTOR/A: Ramón Torrente García CURSO ACADÉMICO: 2002/03
7.
TÍTULO: Estudo global da evolución dos programas de educación compensatoria en Andalucía e Galicia
AUTOR/A: Xavier Cernadas Rios CURSO ACADÉMICO: 2003/04
16
8. TÍTULO: A escola de nenos de Raxó, 1936-1968. Aproximación
histórica á cultura escolar a través da análise dun diario de visitas da inspección
AUTOR/A: Francisco Cesar Díaz Rey CURSO ACADÉMICO: 2010/11
9. TÍTULO: Os xogos cooperativos: unha proposta para a aprendizaxe
e a adquisición de valores na sociedade actual AUTOR/A: Ángela Piña Villar CURSO ACADÉMICO: 2010/11.
10. TÍTULO: A historia da Educación occidental a través da imaxe
(dende a Antigüidade Clásica á Ilustración). Elaboración dun arquivo dixital dirixido á docencia universitaria
AUTOR/A: Mª Eugenia Bolaño Amigo CURSO ACADÉMICO: 2012/13.
17
1. 4. CALIDAD DE LA ACTIVIDAD DOCENTE
Evaluaciones recibidas
• Hemos recibido una evaluación positiva en seis tramos o quinquenios de acuerdo con lo dispuesto en el Real Decreto 186/1989 y en el Real Decreto 74/2000.
• Hemos recibido una evaluación positiva en ocho tramos (entre las posiciones
altas), bajo el criterio de excelencia curricular docente e investigadora establecido por la Consellería de Educación e Ordenación Universitaria de la Xunta de Galicia en 2006.
• Hemos recibido una evaluación positiva en nueve tramos (entre las
posiciones altas), bajo el criterio de excelencia curricular docente e investigadora renovado por la Consellería de Educación e Ordenación Universitaria de la Xunta de Galicia en 2012.
• En las evaluaciones provenientes de las encuestas que el alumnado cubre
anualmente con respecto a sus opiniones sobre la actividad y el desempeño docente, de las que dispongo de información entre los cursos 85-86 a 88-89, 1992-93 a 1997-98, desde 2000 a 2012 (con excepción del curso 2008-2009, por haber tenido un año sabático), en total más de 50 contrastaciones y en una escala constante de 1 (negativo) a 5 (enteramente positivo), he recibido puntuaciones iguales o superiores a 3,5 en la generalidad de los casos, con alguna excepción; 12 de ellas superiores a 4.
Material didáctico y proyectos de innovación docente He tenido constantemente una preocupación visible por la preparación de
material didáctico en las distintas disciplinas impartidas a lo largo de una ya extensa docencia. Ello se ha traducido, además, en diversos libros que se anotan en el apartado de publicaciones, dado su carácter mixto entre investigación y docencia. Así se puede ver en los casos de Organización Escolar, Planificación Educativa, Historia da Educación e Historia da Educación en Galicia, cuatro de las materias centrales en mi currículum docente.
Esa tal preocupación va unida al interés por la disposición de materiales en
lengua gallega, a fin de que un aprendizaje académico específico pudiera ser también la ocasión para el refuerzo de competencias lingüísticas transversales, aspecto éste relacionado con el contexto cultural y universitario en el que nos situamos. En si mismo es ya todo esto, que no es conducta habitual en el contexto de los estudios universitarios de ciencias de la educación en Galicia, una innovación docente, al ser lo más habitual la entrega al estudiantado de material didáctico fundamentalmente producido y policopiado en castellano.
18
1. 5. CURSOS Y SEMINARIOS IMPARTIDOS
1.
CURSO/SEMINARIO: CAP ACTIVIDAD: Curso: técnicas de educación en grupo ORGANIZADOR: Instituto de Ciencias de la Educación / Universidad
de Salamanca LUGAR: Salamanca FECHA: Abril y Mayo
2.
CURSO/SEMINARIO: Seminario de Sociología de la Educación ACTIVIDAD: Curso: A pedagoxía Freinet ORGANIZADOR: ICE / Universidad de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: Junio de 1975
3.
CURSO/SEMINARIO: Curso de creación plástica para maestros ACTIVIDAD: Expresión plástica infantil ORGANIZADOR: ICE / Universidad de Salamanca LUGAR: Salamanca FECHA: Marzo de 1976
4.
CURSO/SEMINARIO: Técnicas de Base ACTIVIDAD: Bases e orientacións psicopedagóxicas da
pedagoxía Freinet ORGANIZADOR: ICE / Universidad de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: Diciembre 1978
5.
CURSO/SEMINARIO: Vas xornadas do Ensino de Galiza ACTIVIDAD: Seminario sobre a historia da escola en Galicia ORGANIZADOR: Asociación Socio–Pedagóxica Galega LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 28-29.VIII.1981
6. CURSO/SEMINARIO: VIII Xornadas do Ensino de Galiza ACTIVIDAD: Seminario: As concepcións pedagóxicas e a
arquitectura escolar ORGANIZADOR: Asociación Socio–Pedagóxica Galega LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 26-28.IX.1983
7. CURSO/SEMINARIO: Perspectivas das enseñanzas medias en Europa
19
ACTIVIDAD: Perspectivas actuais no Bacharelato ORGANIZADOR: ICE / Universidade de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 23.XI.1984
8.
CURSO/SEMINARIO: Aspectos do traballo social e educativo a nivel comunitario
ACTIVIDAD: Aspectos teórico-prácticos ORGANIZADOR: Dpto. de Pedagoxía Sistemática da Universidade
de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 16-18.XII.1985
9.
CURSO/SEMINARIO: A formación do profesorado: marco institucional e curriculum
ACTIVIDAD: Marco institucional da formación do profesorado ORGANIZADOR: ICE / Universidade de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 6-8.II.1986
10.
CURSO/SEMINARIO: Escuela de Verano de Animación Socio-cultural ACTIVIDAD: Animación en el mundo rural ORGANIZADOR: Generalitat Valenciana LUGAR: Cheste (Valencia) FECHA: 4-8.IX.1989
11.
CURSO/SEMINARIO: Cursos de Verán da Universidade de Santiago ACTIVIDAD: Cuestións político–administrativas da educación en
Galicia ORGANIZADOR: Universidade de Santiago LUGAR: Ourense FECHA: 12.VII.1989
12.
CURSO/SEMINARIO: Curso de Formadores de galego ACTIVIDAD: O galego no ensino na encrucillada ORGANIZADOR: Dirección Xeral de Política Lingüística da Xunta
de Galicia LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 9.XII.1991
13. CURSO/SEMINARIO: Curso de formación de formadores PETRA II ACTIVIDAD: A LOXSE e outras reformas europeas ORGANIZADOR: Instituto Politécnico LUGAR: Vigo FECHA: Marzo 1994
20
14.
CURSO/SEMINARIO: Seminario de iniciación á investigación educativa ACTIVIDAD: O lugar da política da educación ORGANIZADOR: Instituto Piaget LUGAR: Vila Nova de Gaia (Portugal) FECHA: 9.XII.1998
15.
CURSO/SEMINARIO: Política educativa e políticas educativas en Europa ACTIVIDAD: Curso de posgrao ORGANIZADOR: Universidade Portucalense LUGAR: Viseu (Portugal) FECHA: 19-20.VIII.2002
16.
CURSO/SEMINARIO: As organizacións educativas ACTIVIDAD: Curso de formación para o desempeño da función
directiva ORGANIZADOR: CEFORE LUGAR: Vigo FECHA: 3-6.III.2003
21
1. 6. CONGRESOS Y ACTIVIDADES DE FORMACIÓN ORGANIZADAS
1.
ACTIVIDAD: I Congreso Galego de Animación Sociocultural
ENTIDAD ORGANIZADORA: Dirección Xeral de Cultura de la Xunta de Galicia
RESPONSABILIDAD: Miembro de la Comisión Organizadora LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: Noviembre 1984
2.
ACTIVIDAD: 1as Xornadas sobre Concellos e Educación ENTIDAD ORGANIZADORA: Depto. Municipal de Educación de Santiago
de Compostela RESPONSABILIDAD: Experto técnico LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 18-20.IV.1985
3.
ACTIVIDAD: 1as Xornadas de Escola Rural ENTIDAD ORGANIZADORA: Asociación Pedagóxica Nova Escola
Galega RESPONSABILIDAD: Miembro de la Comisión Organizadora LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 23-25.V.1986
4.
ACTIVIDAD: III as Xornadas de Normalización Lingüística no Ensino
ENTIDAD ORGANIZADORA: Asociación Pedagóxica Nova Escola Galega
RESPONSABILIDAD: Miembro de la Comisión Organizadora LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: Enero 1991
5.
ACTIVIDAD: VI Coloquio Español de Historia de la Educación
ENTIDAD ORGANIZADORA: Sociedad Española de Historia de la Educación / Dpto. de Teoría e Historia da Educación: Universidade de Santiago
RESPONSABILIDAD: Presidente de la Comisión Organizadora LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 26-29.IX.1990
22
6. ACTIVIDAD: IV Encuentro Hispano–Portugués de
Historia de la Educación ENTIDAD ORGANIZADORA: Sociedad Española de Historia de la
Educación RESPONSABILIDAD: Presidente de la Comisión Organizadora y
miembro de la Comisión Científica LUGAR: Allariz (Ourense) FECHA: 12-15.IX.2001
7.
ACTIVIDAD: Congreso sobre Materiais curriculares e diversidade socio-cultural en Galicia
ENTIDAD ORGANIZADORA: Nova Escola Galega RESPONSABILIDAD: Miembro de la Comisión Organizadora
Miembro del Comité Científico LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 10-13.IX.2001
Continua con las mismas responsabilidades en las convocatorias de 2002 y 2003
23
1.7. CONFERENCIAS E INTERVENCIÓN EN MESAS REDONDAS
1. TÍTULO: As técnicas Freinet na escola ORGANIZADOR: Colegio Compañía de María LUGAR: Lugo FECHA: 27.II.1976
2. TÍTULO: A Pedagoxía Freinet ORGANIZADOR: Faculdade de Fª e CC. da Educación LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 31.III.1977
3. TÍTULO: A Pedagoxía Freinet ORGANIZADOR: Ateneo da Cidade de A Coruña LUGAR: A Coruña FECHA: 14.IV.1977
4. TÍTULO: Normalización da lingua galega e ensino en Galicia ORGANIZADOR: Facultad de Filosofía LUGAR: Salamanca FECHA: 17.V.1977 (Día das Letras Galegas)
5. TÍTULO: A Formación Profesional. Perspectivas ORGANIZADOR: Instituto de Bacharelato LUGAR: Melide ( A Coruña) FECHA: 15.V.1978
6. TÍTULO: Correntes de renovación pedagóxica en Galicia ORGANIZADOR: Ateneo da cidade de A Coruña LUGAR: A Coruña FECHA: 22.X.1980
7. TÍTULO: As relacións Escola-Pais ORGANIZADOR: Primitiva Universidade Popular Municipal LUGAR: Corcubión ( A Coruña) FECHA: 16.IX.1981
8. TÍTULO: A arquitectura escolar e a organización do espacio ORGANIZADOR: IVª Escola de Verán de Vigo LUGAR: Vigo FECHA: 1.VII.1982
9. TÍTULO: Elementos para a historia escolar contemporánea na
comarca de Ferrol ORGANIZADOR: Xornadas Pedagóxicas Municipais LUGAR: Mugardos (A Coruña) FECHA: 12.IX.1984
Conferencias Pronunciadas
24
10.
TÍTULO: A Reforma Educativa ORGANIZADOR: Xornadas sobre a Reforma do Servicio Municipal de
Educación LUGAR: Narón (A Coruña) FECHA: 23.II.1987
11. TÍTULO: Problemas e retos educativos nas sociedades europeas ORGANIZADOR: Centro de Formación Continuada do Profesorado LUGAR: Ferrol FECHA: 15.X.1996
12. TÍTULO: A educación secundaria en Galicia: Instituto Xelmírez na
historia ORGANIZADOR: Instituto de Bacharelato Arcebispo Xelmírez (150
Aniversario) LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: Marzo de 1996
13. TÍTULO: Educación, democracia e escola pública ORGANIZADOR: Seminario Permanente de Educación para a Paz: XI
Encontros de Educación para a Paz LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 20.IV.1996
14. TÍTULO: Historia da moderna educación secundaria en Galicia ORGANIZADOR: Instituto de Bachillerato R. Otero Pedrayo LUGAR: Ourense FECHA: 20.III.1997
15. TÍTULO: La Escuela del Tercer Milenio ORGANIZADOR: XX Escuela de Verano de Canarias LUGAR: Santa Cruz de Tenerife FECHA: 2.VII.1997
16. TÍTULO: A escola antes dos anos 70: Imaxes para a lembranza ORGANIZADOR: Museo do Pobo Estradense LUGAR: A Estrada (Pontevedra) FECHA: 31.X.1997
17. TÍTULO: O Centro Galego de La Habana e as suas institucións
culturais ORGANIZADOR: Instituto de Estudios Viveirenses LUGAR: Viveiro (Lugo) FECHA: 8.V.1998
Conferencias Pronunciadas
25
18. TÍTULO: Desde a escola nova que hoxe temos: memoria da infancia
/memoria da escola ORGANIZADOR: Colexio Sequelo: Conmemoración do 25 Aniversario LUGAR: Marín (Pontevedra) FECHA: 25.XI.1998
19. TÍTULO: Historia das relacións entre a Psicoloxía da educación e a
Pedagoxía ORGANIZADOR: Universidade Católica de Sâo Paulo LUGAR: Sâo Paulo (Brasil) FECHA: 29.X.1999
20.
TÍTULO: Arquitectura escolar ORGANIZADOR: Universidade de Sâo Paulo LUGAR: Sâo Paulo (Brasil) FECHA: 28.X.1999
21. TÍTULO: Relacións entre o ensino e a emigración en Galicia ORGANIZADOR: Centro de Formación do Profesorado LUGAR: Vigo FECHA: 22.II.1999
22. TÍTULO: Cidadanía ao longo de toda a vida ORGANIZADOR: Instituto Piaget / Concello de Vila Nova de Gaia /
“Proxecto Educativo para Vila Nova de Gaia” LUGAR: Vila Nova de Gaia (Portugal) FECHA: 14.VII.2000
23. TÍTULO: “A perspectiva pedagóxica da obra de Fr. Martín
Sarmiento ORGANIZADOR: Facultade de Ciencias da Educación LUGAR: Pontevedra FECHA: 16.V.2002
24. TÍTULO: Laicismo e Educación Integral ORGANIZADOR: Instituto de Estudios Políticos e Sociais LUGAR: A Coruña FECHA: 16.V.2003
25.
TÍTULO: Galicia: reino, nación e comunidade europea. O desenvolvemento cultural
ORGANIZADOR: Sec. De Filologías gallega y portuguesa de la Universidad de Barcelona
LUGAR: Barcelona FECHA: 20.X.2006
Conferencias Pronunciadas
26
26. TÍTULO: A escola pública en Galicia: un hermoso espazo de vida e
aprendizaxe ORGANIZADOR: Fedrac. Prov. de APAS de Centros Públicos de A Coruña LUGAR: A Coruña FECHA: 4.XI.2006
27. TÍTULO: O ensino franquista ORGANIZADOR: Concello de Fene (A Coruña) LUGAR: Fene FECHA: 30.III.2006
28. TÍTULO: Homenaxe aos mestres represaliados no 36 ORGANIZADOR: Concello de Cangas (Pontevedra) LUGAR: Cangas FECHA: 14.XI.2006
29. TÍTULO: A República dos mestres ORGANIZADOR: III Congreso Manuel Luís Acuña LUGAR: A Pobra de Trives (Ourense) FECHA: 17.XI.2006
30. TÍTULO: Hª da educación:do Padre Sarmiento ao Seminario de
Estudos Galegos ORGANIZADOR: Confederación Intersindical Galega LUGAR: Vigo FECHA: 19.I. 2009
31. TÍTULO: Ponte nas Ondas no escenario actual da renovación
pedagóxica ORGANIZADOR: Asociación Ponte nas Ondas. Congreso XV Aniversario LUGAR Vigo FECHA: 23. IV. 2009
32. TÍTULO: Freinet y la educación en España (1926-1975)
ORGANIZADOR: USTEA LUGAR: Granada FECHA: 11.V. 2011
33. TÍTULO: Ciudadanía nacional y cosmopolita ORGANIZADOR: Curso de Educación y Ciudadanía/Universidad de
LaLaguna LUGAR: Adeje (Tenerife) FECHA: 19.VII. 2011
27
Intervención en Mesas Redondas
1. TÍTULO: O Estatuto de Centros Escolares ORGANIZADOR: Ateneo da Cidade de A Coruña LUGAR: A Coruña FECHA: 22.II.1980
2.
TÍTULO: Problemática da educación en Galicia ORGANIZADOR: Centro Cívico de Caranza LUGAR: Ferrol FECHA: 19.IV.1980
3.
TÍTULO: Bilingüismo e Educación ORGANIZADOR: Facultade de Fª e CC. da Educación ACTIVIDAD: Seminario: “El proceso de socialización” LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 26.IV.1980
4.
TÍTULO: A renovación pedagóxica no estado español ORGANIZADOR: Facultade de Fª e CC. da Educación ACTIVIDAD: 1ª Semana de Educación LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 25.II.1981
5.
TÍTULO: Retos da educación en Galicia ORGANIZADOR: Concello de Mugardos ACTIVIDAD: III Xornadas Pedagóxicas FECHA: 8.IX.1982
6.
TÍTULO: A formación dos profesores de EXB ORGANIZADOR: Vicerrectorado de Investigación de la Universidad de
Santiago ACTIVIDAD: Ciclo: “Situación actual das Escolas Universitarias” FECHA: 14.IX.1984
7.
TÍTULO: A nova lexislación educativa ORGANIZADOR: Concello de Mugardos ACTIVIDAD: VI Xornadas Municipais de Educación FECHA: 12.IX.1985
8. TÍTULO: A Reforma Educativa ORGANIZADOR: Consello Galego da Xuventude ACTIVIDAD: Xornadas de Reforma Educativa
28
FECHA: 10.IV.1987 9.
TÍTULO: Innovación educativa: pasado e presente ORGANIZADOR: Escola Normal de Pontevedra ACTIVIDAD: Conmemoración 1º Centenario do “Congreso Pedagógico
Regional de 1887” FECHA: 17.XII.1987
10.
TÍTULO: Vellas escolas: a escola da memoria ORGANIZADOR: Centros de Recursos do Ensino ACTIVIDAD: Exposición sobre a Escola de onte LUGAR: Pontevedra FECHA: 24.XI.1995
11.
TÍTULO: Centenario de C. Freinet ORGANIZADOR: Facultade de Humanidades/Nova Escola Galega LUGAR: Ourense FECHA: 23.III.1996
12.
TÍTULO: Lingua e ensino ORGANIZADOR: Aula Castelao de Filosofía ACTIVIDAD: XIII Semana Galega de Filosofía LUGAR: Pontevedra FECHA: 12.IV.1996
13.
TÍTULO: Lingua galega e ensino ORGANIZADOR: Instituto Universitario da Lingua Galega ACTIVIDAD: 1º Congreso Internacional: “A lingua galega: historia e
actualidade” FECHA: 16-20.IX.1996
14.
TÍTULO: A educación na II República ORGANIZADOR: FETE-UGT ACTIVIDAD: Homenaxe á memoria do profesor Victor Fraiz LUGAR: Vigo FECHA: 3.X.1997
15. TÍTULO: Galicia en el marco español: una cultura emergente ORGANIZADOR: Fundación Santa María ACTIVIDAD: 1º Encuentro Nacional: Diálogo para el futuro LUGAR: Madrid FECHA: 16.VII.1998
Intervención en Mesas Redondas
29
16. TÍTULO: A traxectoria da pedagoxía Freinet en Galicia ORGANIZADOR: Nova Escola Galega ACTIVIDAD: 25 anos de Pedagoxía Freinet en Galicia LUGAR: Bande (Ourense) FECHA: 29.XI.1998
17.
TÍTULO: Os nenos en Castelao ORGANIZADOR: Concello de Betanzos (A Coruña) ACTIVIDAD: Xornadas de estudio e debate sobre Castelao LUGAR: Betanzos FECHA: 31.III.2000
18.
TÍTULO: Culturas, políticas y administraciones públicas ORGANIZADOR: Facultade de CC. da Educación ACTIVIDAD: XV Seminario Interuniversitario de Pedagoxía Social LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 23.IX.2000
19.
TÍTULO: El sistema escolar a altres pobles: estudi comparatiu am altres regions i nacionalitats de l’Estat
ORGANIZADOR: Fac. de Fª i CC. de l’Educació de l’Universitat Valenciana ACTIVIDAD: Jornades d’Historia de l’Educació Valenciana LUGAR: FECHA: 1.XII.2001
20.
TÍTULO: A dimensión educativa de Fr. Martín Sarmiento ORGANIZADOR: Instituto de Estudios Miñoranos ACTIVIDAD: LUGAR: Baiona FECHA: 10.V.2002
21.
TÍTULO: Ó redor de María Barbeito ORGANIZADOR: Colexio María Barbeito ACTIVIDAD: Os 25 anos do Colexio María Barbeito LUGAR: A Coruña FECHA: 6.V.2003
22.
TÍTULO: La renovación pedagógica en Galicia ORGANIZADOR: Societat d´História de l´Educació als Països de Llingua
Catalana ACTIVIDAD: XVI Jornadas d´História de l´Educació als Països Catalans LUGAR: Figueres (Girona) FECHA: 13.XI.2003
30
23.
TÍTULO: O tempo da escola republicana ORGANIZADOR: Nova Escola Galega ACTIVIDAD: 1º Ciclo de Cine para educadores LUGAR: Ourense FECHA: 7.IV.2005
24.
TÍTULO: Sistema educativo: ¿violencia, acoso…? ORGANIZADOR: Aula Castelao de Filosofía ACTIVIDAD: XXIII Semana Galega de Filosofía LUGAR: Pontevedra FECHA: 17.IV.2006
25.
TÍTULO: Os mortos do 36 no profesorado ORGANIZADOR: Asociación Galega pola Memoria Histórica ACTIVIDAD: II Seminario da Memoria Histórica LUGAR: Culleredo (A Coruña) FECHA: 2.XII.2005
26.
TÍTULO: Profesorado, Ensino e IIª República ORGANIZADOR: ACTIVIDAD: Homenaxe ao Profesor Bernardo Mato LUGAR: Campos (Teo, A Coruña) FECHA: 9.VII.2006
27. TÍTULO: As reformas educativas ata 1930 ORGANIZADOR: Universidade de Santiago ACTIVIDAD: Vas Xornadas de Historia da Educación LUGAR: Foz (Lugo) FECHA: 18.VII.2006
28.
TÍTULO: Dez anos de educación en Galicia (1997-2006) ORGANIZADOR: Magisterio (en conmemoración de los 10 años de
Magisterio. Galicia) ACTIVIDAD: Coordinador de la Mesa Redonda LUGAR: santiago (MUPEGA) FECHA: 12.IV.2007
29.
TÍTULO: O magisterio republicano ORGANIZADOR: Vicerrectorado de Relacións Institucionais/USC ACTIVIDAD: LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 25.IV.2007
31
30. TÍTULO: Perspectivas actuais em História da Educaçao ORGANIZADOR: Sociedade Portuguesa de Ciências da Educaçao ACTIVIDAD: Mesa Redonda y presentación do libro: A história da
educaçao em Portugal LUGAR: Porto (Portugal) FECHA: 28.V.2007
31.
TÍTULO: A ILE en Galicia ORGANIZADOR Casa das Asociacións de Santiago de Compostela ACTIVIDAD: Exposición As Misións Pedagóxicas LUGAR: Santiago FECHA: 21. IV. 2010
32. TÍTULO: A lingua galega e as vantaxes do plurilingüismo ORGANIZADOR: Facultade de Ciencias da Educación ACTIVIDAD: Ciclo LUGAR: Universidade de A Coruña FECHA: 6.XI. 2009
33. TÍTULO: Un ensaio de Plan Dalton en Galicia ORGANIZADOR: Colexio-Fogar de Santa Margarita ACTIVIDAD: Ciclo LUGAR: A Coruña FECHA: 23.IV.2012
32
1.8. ACTIVIDADES EN CENTROS DOCENTES EXTRANJEROS
1. PARÍS: Instituto Internacional de Planificación Educativa (IIPE) En distintos momentos de 1978 y 1984 hemos realizado breves visitas de estudio y asesoramiento documental al IIPE, como consecuencia de mi responsabilidad docente en la materia “Planificación Educativa”.
2. TURÍN: En Mayo de 1978 y formando parte de un grupo de profesores españoles,
asistentes previamente al Seminario sobre el sistema educativo italiano organizado por el ICE de la Universidad de Barcelona, visitamos y conocimos diversos aspectos del sistema educativo italiano y de la intervención educativa municipal turinesa.
3. GINEBRA: En las fechas 20/24 de Abril de 1984 y por invitación del Profesor
Pierre FURTER mantuvimos intercambios de investigación en torno a cuestiones de política educativa relativas a la escuela en medio rural, en la Faculté de Psychologie et des Sciences de l´Education. La estancia sirvió para la realización de distintos asesoramientos documentales en la excelente Biblioteca de la Faculté de Psychologie et des Sciences de l´Education y asimismo en la sede del organismo de la UNESCO, Bureau International d´Education.
4. LISBOA: Participación en el Curso “Diagnóstico e Estrategias alternativas en
Planeamento da Educaçâo” organizado entre los días 12/23 de Noviembre de 1984 por el Gabinete de Estudos e Planeamento del Ministerio de Educación en colaboración con el Instituto Internacional de Planificación Educativa de la UNESCO.
5. UNIVERSIDAD RENNES / 2 (FRANCIA): Impartición de dos créditos de
“Troissieme Cicle / DESS: Metiers de la formation”. Fechas: 17-20 de Mayo de 1991. Temáticas: – Le sisteme educative espagnol.
– Politique culturel et nationalisme: Le Galice. 6. UNIVERSIDAD RENNES / 2 (FRANCIA): Participación en el Master
organizado por el Servicio de Formación del Profesorado de dicha Universidad sobre Formación de Adultos: Políticas y Realidades en Europa. Fecha: 23-30 de Mayo de 1993. Temática: “Les politiques educatives en Galice et en Espagne”.
7. UNIVERSIDADEDO MINHO (BRAGA-PORTUGAL): Participación en el
“Mestrado de Educaçao” organizado por su Instituto de Educación. Fecha: 4 de Diciembre de 1992.
33
Temática: Política Curricular y Planificación del sistema educativo. 8. UNIVERSIDADE PORTUCALENSE (PORTO-PORTUGAL): Docencia a los
estudiantes del Curso de Mestrado “Administraçao e Planificaçao da Educaçao”, con uno o dos créditos anuales desde el curso 1993/94.
9. INSTITUTO PIAGET. CIENCIAS DA EDUCAÇAO (PORTO-PORTU GAL): Docencia a los estudiantes del Curso de Doctorado Reformas e Innovación en el sistema educativo. Período: cursos 1996-97 a 2000-01; renovado en el curso 2006-07.
10. UNIVERSIDADE DE SÀO PAULO (BRASIL): Intervención como
conferenciante y en actividades de postgraduación en la fecha de 25 a 29 de octubre de 1999.
11. PONTIFICIA UNIVERSIDADE CATÓLICA DE SÂO PAULO: Intervención
como conferenciante y en actividades de postgraduación en la fecha de 13 a 18 de noviembre de 2011.
1.9. OTROS MÉRITOS RELACIONADOS CON LA TRAYECTORIA DOCENTE
1. Asistencia a cursos de INCIE en Madrid sobre Literatura Infantil y Juego y Preescolar, en las fechas 16-18.II.1976 y 6-8.V.1976, respectivamente.
34
2. Asistencia a cursos de INCIE en Madrid sobre Literatura Infantil y Juego y Preescolar, en
las fechas 16-18.II.1976 y 6-8.V.1976, respectivamente. 3. Asistente al Vº Encuentro de Movimientos de Renovación Pedagógica en España,
celebrado en Salamanca en los días 5 y 6.XI.1983. 4. Coordinador del Seminario de Teoría y Sociología de la Educación de los cursos del CAP
impartidos en el ICE de la Universidad de Santiago durante el curso de 1991/92. 5. Miembro del Jurado de Investigación, en calidad de Secretario, de los “Premios da Crítica”
(Vigo), en 1994 y en 2006, y del de Iniciativas Culturais en 1988. 6. Miembro organizador de las Exposiciones bibliográfica y gráfica que acompañaron la
celebración del VIº Coloquio Español de Historia de la Educación en Santiago, y de la Exposición “Ferrer i Guardia i L´Escola Moderna” en Santiago en las fechas 9 a 14 de Abril de 1991.
7. Participación en mesas redondas, pequeñas conferencias y otros actos citados
abreviadamente: - Sobre Autonomía Política y Educación. Acto organizado por Concejo
Educativo. Salamanca. 26.V.1992. - A Reforma Educativa en Galicia. A Estrada. 22.X.1992. - A aplicación da LOGSE en Galicia. Riveira. 17.XI.1992. - O debate do tempo escolar en Galicia. A Coruña. Marzo 1993.
Organización: CONFAPA de Galicia. - 1º Encontro Galego-Portugúes de Educaçao para Paz. Lisboa. 15 a 17 de Abril de
1994. - Los movimientos de renovación pedagógica en la actualidad. Ciudad Real. Jornada
de Verano de ACIDE. 25.IX.1994. 8. Participante en el Simposium Internacional “Descentralización y calidad en los sistemas
educativos europeos” celebrado en Granada, bajo los auspicios de la CESE y de la Universidad de Granada en los días 13 a 16 de Octubre de 1993.
9. Realización de numerosas labores de apoyo en trabajos docentes y de investigación
desarrollados en el ICE de la Universidad de Santiago en el período 1991-94, período de mi responsabilidad como Director.
10. Comisario de la Exposición sobre la publicística de Galicia en el campo educativo con
ocasión de la conmemoración del 150 aniversario de la creación de la Escuela Normal Superior en Santiago de Compostela. Junio de 1999.
11. Miembro del Comité Científico de la Exposición “O ensino na IIª República” organizada por la Fundación 10 de Marzo de CCOO en Santiago de Compostela en febrero de 2000.
12. Pertenencia a Tribunales de Tesis Doctorales en las Universidades de Santiago (en diversas
ocasiones), Valladolid, Palma, Salamanca (en varias ocasiones), Madrid, Valencia, Ourense, Barcelona.
35
13. Participante en la Apertura del curso de Doctorado en CC de la Educación, organizado por el Instituto Piaget en Vila Nova de Gaia (Portugal) en 1998.
14. Coordinación pedagógica de los Cursos-Obradoiro de Voluntariado (años 2002-2004)
organizados por la Organización no Gubernamental INTERED GALICIA, bajo el lema “Interdependencia solidaria”.
15. Mantenedor del acto de concesión del Premio Pedrón de Ouro de 2004 a la profesora Antía
Cal, promotora de la renovación pedagógica, en la Casa de Rosalía de Castro, en Padrón. 16. Participación en los seminarios de la SEDHE en Valencia y en Madrid en los años 2004 y
2006, y de la SEPHE en Berlanga de Duero (Mayo de 2007). 17. Distintas participaciones como Presidente de la Sociedad Española de Historia de la
Educación en Encuentros académicos: Málaga (junio 2010), Burgo de Osma (julio 2011), Zamora (mayo de 2012).
18. Miembro de la Comisión de Redacción del Master Universitario de Psicopedagoxía
(nombramiento rectoral de 31.V.2012). 19. Presencia en el Movimiento Gallego de Renovación Pedagógica Nova Escola Galega
Luego de ser iniciador y propulsor de iniciativas como la Asociación para la Correspondencia y la Imprenta Escolar (ACIES) y la publicación pedagógica As Roladas, fui también uno de los iniciadores e impulsores del replanteamiento del movimiento gallego de renovación pedagógica en la escuela pública, como consecuencia del que aparece la Asociación Nova Escola Galega en Junio de 1983, que agrupa en la actualidad a más de 300 profesores de Galicia.
En este período Nova Escola Galega organizó Escuelas de Verano, Cursos, Mesas Redondas, Seminarios y Encuentros en torno a distintas temáticas como: didáctica medio–ambiental, de las ciencias sociales, de las matemáticas, en la escuela infantil, de la expresión plástica y dinámica, la organización de la escuela en el medio rural, la formación continuada del profesorado, la educación para la paz, diseños curriculares y reforma educativa, la galleguización de la enseñanza. Se han editado también diversas publicaciones, además de la Revista Galega de Educación. El conjunto de actividades desarrolladas en gran parte del territorio de Galicia ha permitido incidir en la formación permanente del profesorado, aportándole recursos, orientaciones y experiencias, desde una perspectiva de innovación didáctica, de galleguización cultural y de renovación pedagógica, a menudo con la colaboración de personalidades no gallegas destacadas del mundo de la educación, a las que se invitó a nuestra Comunidad, con la pretensión constante de contribuir en lo posible a una nueva cultura pedagógica entre el profesorado de Galicia (www.nova-escola-galega.org).
En calidad de Secretario de la Asociación desde su nacimiento hasta Enero de 1986, luego de Presidente desde 1986 a Enero de 1988 y posteriormente como directivo he tenido participación organizativa en una parte notable de las actividades realizadas, específicamente aquellas programadas con una dimensión global territorial.
La Asociación mereció el reconocimiento como Iniciativa Cultural Gallega en el año
1987 y Pedrón de Ouro en 2012.
36
2. TRAYECTORIA DE INVESTIGACIÓN
2. 1. PUBLICACIONES
Autoría de Libros 1.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: O ensino en Galicia. Problemática e perspectiva EDITORIAL: Do Cerne LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1980 PÁGINAS: 265 ISBN: 84-85738-0 12
2. AUTOR/ES: Costa Rico TÍTULO: Aproximación a la historia de la enseñanza
primaria en Galicia en el primer tercio del siglo XX
EDITORIAL: Universidad de Salamanca; Secretariado de Publicaciones
LUGAR DE EDICIÓN: Salamanca AÑO DE EDICIÓN: 1983 PÁGINAS: 30 (extracto Tesis Doctoral) ISBN: T-L-CE- 26/1983
3.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Materiais de planificación e de organización da
educación EDITORIAL: Tórculo Textos LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1985 PÁGINAS: 290 ISBN: 85-398-3516-7
4.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Organización e Administración Educativa.
Fundamentos EDITORIAL: Tórculo Textos LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1985 PÁGINAS: 184 ISBN: 84-398-4999-0
37
5.
AUTOR/ES: Costa Rico TÍTULO: Escolas e mestres. A educación en Galicia da
Restauración á II República EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1989 PÁGINAS: 473 ISBN: 84-453-0056-3
6.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: A Colonia Escolar Compostelana de 1893.
Primeiro Centenario EDITORIAL: Consorcio de Santiago / Concello LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1993 PÁGINAS: 140 ISBN: 84-88628-22-6
7.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Historia do ensino no Reino de Galiza (anos
414/1483) EDITORIAL: Tórculo Textos LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1995 PÁGINAS: 216 ISBN: 84-88967-47-0
8. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: A reforma da educación (1906-1936). X.V.
Viqueira e a historia da psicopedagoxía en Galicia EDITORIAL: Do Castro LUGAR DE EDICIÓN: Sada- A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 260 ISBN: 84-7492-782-X
9.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. (dir.) TÍTULO: Informe sobre a situación e o estado do sistema
educativo en Galicia. Curso 1992-93 EDITORIAL: Consello Escolar de Galicia
Consellería de Educación LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1995 PÁGINAS: 84-453-1192-1
38
ISBN: 84-453-1192-1 10.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. / Álvarez García, I. TÍTULO: A educación en Galicia (1669-1970). Catálogo:
Textos escolares, escritos de Pedagoxía, prensa educativa.
EDITORIAL: Servicio de Publicaciones da Universidade de Santiago
LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 96 pp. ISBN: 84-8121-762-X
11.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Sarmiento. Vida e Obra EDITORIAL: Edicións Xerais de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 110 pp. ISBN: 84-8302-771-2
12. AUTOR/ES: Costa Rico, A. / Álvarez Lires, María (Eds.) TÍTULO: Fray Martín Sarmiento. La educación de la niñez y
de la juventud (Textos) EDITORIAL: Biblioteca Nueva LUGAR DE EDICIÓN: Madrid AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 294 pp. ISBN: 84-9742-070-5
13. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Historia da educación e da cultura en Galicia
(Séculos IV-XX) EDITORIAL: Edicións Xerais de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS: 1247 pp. ISBN: 84-9782-220-X
14. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: A construción do coñecemento pedagóxico.
Antecedentes e desenvolvementos no século XX EDITORIAL: Servizo de Publicacións da Universidade de
Santiago
39
LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 150 ISBN: 978-84-9887-150-0
15. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: D´abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975) EDITORIAL: Servizo de Publicacións da Universidade de
Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS: 255 ISBN: 978-84-9887-385-6
16. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: Luis Bello: Viaje por las escuelas de Galicia
EDITORIAL: Nigratrea LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS: 172 ISBN: 978-84-15078-05-0
17. AUTOR/ES: Costa Rico, A./ Louro Felgueiras, M. (Eds.) TÍTULO: Exilios e Viagens. Idearios de liberdade e
discursos educativos. Portugal/España Sec.XVIII-XX
EDITORIAL: Sociedade Portuguesa de Ciências da Educaçâo LUGAR DE EDICIÓN: Porto (Portugal) AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 232 ISBN: 978-972-8614-15-7
18. AUTOR/ES: Costa Rico, A.. (Ed./Estudio introductorio) TÍTULO: Letra a Letra EDITORIAL: Publics. Del Museo Pedagógico de Aragón LUGAR DE EDICIÓN: Huesca AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 232 ISBN: 978-84-8380-293-9
40
Capítulos de Libros
1. AUTOR/ES: Costa Rico, A., Barreiro Rodríguez TÍTULO CAPÍTULO: “Galicia: A problemática educacional” AUTOR OBRA COMPLETA: Duran, J.A (coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Galicia: Realidade económica e conflicto social EDITORIAL: Servicio de Publicacións del Banco de Bilbao LUGAR DE EDICIÓN: A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 1978 PÁGINAS: 393-420 ISBN: 84-400-5380-0
2.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Rol, situación y comportamientos de los maestros
rurales gallegos en los finales del siglo XIX e inicios del XX”
AUTOR OBRA COMPLETA: Varios autores TÍTULO OBRA COMPLETA: Escolarización y sociedad en la España
Contemporánea (1808-1970). II Coloquio español de Historia de la Educación
EDITORIAL: Sociedad Española de Pedagogía. Universidad de Valencia
LUGAR DE EDICIÓN: Valencia AÑO DE EDICIÓN: 1983 PÁGINAS: 631-644
3.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., Gabriel Fernández, N. TÍTULO CAPÍTULO: “O galeguismo e o debate escolar” AUTOR OBRA COMPLETA: Dirección Xeral de Política Lingüística/Xunta de
Galicia TÍTULO OBRA COMPLETA: IIª Xornadas de Lingua Galega no ensino EDITORIAL: Consellería de Educación / Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1985 PÁGINAS: 193-212
4. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Propuestas educativas en el medio rural gallego
en el primer tercio del s. XX”. AUTOR OBRA COMPLETA: Societat Catalana d´Historia de L´Educació TÍTULO OBRA COMPLETA: Sisenes Jornades d´Historia de l´Educación als
països cataláns LUGAR DE EDICIÓN: Lleida AÑO DE EDICIÓN: 1984 PÁGINAS: 334-346 DL: 8693/94
5.
41
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “El territorio y las Comunidades como marco de
animación sociocultural” AUTOR OBRA COMPLETA: Quintana Cabanas, J.M. (coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Fundamentos de animación socio-cultural EDITORIAL: Narcea LUGAR DE EDICIÓN: Madrid AÑO DE EDICIÓN: 1985 (1ª), 1988 (2ª), 1992 (3ª) PÁGINAS: 128-139 ISBN: 84-277-0698-7
6.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Socialismo e educación na Galicia do primeiro
tercio do século XX” AUTOR OBRA COMPLETA: Castro, X., Juana, J. (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: II Xornadas de Historia de Galicia EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Deputación Provincial LUGAR DE EDICIÓN: Ourense AÑO DE EDICIÓN: 1986 PÁGINAS: 135-164 ISBN: 84-505-3311-2
7.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Autonomía política e educación en Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Caride Gómez, J.A. (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: A educación en Galicia. Informe Cero. T.1 EDITORIAL: Instituto de Ciencias da Educación / Universidade
de Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1988 PÁGINAS: 23-140 ISBN: 84-600-5497-7
8.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Dependencia cultural e proceso de escolarización” AUTOR OBRA COMPLETA: Caride Gómez, J. A. (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: A educación en Galicia. Problemática e
perspectivas EDITORIAL: Instituto de Ciencias da Educación/Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1990 PÁGINAS: 51-65 ISBN: 84-600-5497-7
9.
42
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Guirnaldas de la historia. La construcción cultural
y social del género femenino en la escuela del Franquismo”
AUTOR OBRA COMPLETA: Costa Rico, A. (ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Mujer y Educación en España (1868-1975). Actas
del VI Coloquio E. de Historia de la Educación EDITORIAL: Dpto. de Teoría e Hª de la Educación / Sociedad
Española de Historia de la Educación LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1990 PÁGINAS: 112-119 ISBN: 84-404-7748-1
10.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: Miembro del equipo redactor AUTOR OBRA COMPLETA: Caride Gómez, J. A. (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: A xornada escolar de sesión única en Galicia.
Estudio avaliativo: conclusión xerais e criterios de actuación
EDITORIAL: Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1993 PÁGINAS: 98 ISBN: 84-453-0694-4
11.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “The University, Culture and Language in the
Galicia of the Ancien Regime (16th-18-th centuries)
TÍTULO OBRA COMPLETA: Ist. Oxford Conference on Galician Studies Actas 1º Simposium de Estudios Galegos de Oxford
EDITORIAL: Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1993 PÁGINAS: 217-235 ISBN: 84-453-0738-X
12.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Institucionalización de la educación y escuelas de
primeras letras en la Galicia de los siglos XVI y XVII”
AUTOR OBRA COMPLETA: Sociedad Española de Hª de la Educación
43
TÍTULO OBRA COMPLETA: Educación y Europeísmo, de Vives a Comenio. Actas del VIII Coloquio Esp. de Historia de la Educación
EDITORIAL: Universidad de Málaga LUGAR DE EDICIÓN: Málaga AÑO DE EDICIÓN: 1993 PÁGINAS: 255-267 DL: MA-98 /1993
13. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “La educación primaria en Galicia en el primer
tercio del siglo XX” AUTOR OBRA COMPLETA: Delgado Criado, B. TÍTULO OBRA COMPLETA: Historia de la Educación en España y América EDITORIAL: Ediciones SM y Ediciones Morata LUGAR DE EDICIÓN: Madrid AÑO DE EDICIÓN: 1994 PÁGINAS: 701-707 ISBN: 84-7112-374-6
14.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “A reforma educativa española e outras reformas
europeas” AUTOR OBRA COMPLETA: Vieites, M.F (comp.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Formación, transición e emprego. Proxecto Labor
/Petra II EDITORIAL: Edicións Xerais LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 1995 PÁGINAS: 59-87 ISBN: 84-7507-903-2
15.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “O recente pasado da educación secundaria” AUTOR OBRA COMPLETA: Fundación Fernando Blanco TÍTULO OBRA COMPLETA: Educación e Patrimonio. Bicentenario de Fernando
Blanco de Lema (1796-1996) EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 49-54 ISBN: 84-453-1761-X
16. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Célestin Freinet: un educador, unha pedagoxía”
44
AUTOR OBRA COMPLETA: Freinet, C. TÍTULO OBRA COMPLETA: Técnicas Freinet da Escola Moderna EDITORIAL: Edicións Xerais de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 7-23 ISBN: 84-8302-157-9
17. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “La historiografía educativa en Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Gabriel Fernández, Viñao Frago (eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: La investigación histórico–educativa. Tendencias
actuales EDITORIAL: Ronsel LUGAR DE EDICIÓN: Barcelona AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 103-116 ISBN: 84-88413-31-9
18. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “A dimensión pedagóxica do Padre
Sarmiento” AUTOR OBRA COMPLETA: Consello da Cultura Galega TÍTULO OBRA COMPLETA: Actas do Congreso Internacional do Tricentenario
de F r. Martín Sarmiento (1695-1995) EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Universidade de
Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1995 PÁGINAS: T.II: 245-300 ISBN: 84-8121-623-2 (O.C.)
19. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Un apunte sobre los libros escolares de lectura en
la España de la Restauración” AUTOR OBRA COMPLETA: Sociedad Española de Historia de la Educación TÍTULO OBRA COMPLETA: El curriculum: historia de una mediación social y
cultural EDITORIAL: Editorial Osuna LUGAR DE EDICIÓN: Granada AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: T.II: 265-270
20. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Educación e Ilustración en Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Barreiro Barreiro (coord.)
45
TÍTULO OBRA COMPLETA: Sonos e soños da razón. A Ilustración nas coleccións da Biblioteca Universitaria de Santiago
EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Universidade de Santiago
LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 101-121 ISBN: 84-8121-617-8
21.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “A renovación pedagóxica en Galicia (1970-
1990)” AUTOR OBRA COMPLETA: Cid Fernández, X.M. (coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Por unha escola do pobo. No centenario de C.
Freinet (1896-1996) EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Universidade de Vigo LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 75-87 ISBN: 84-8158-062-7
22.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., Caride Gómez, J. A. TÍTULO CAPÍTULO: “Some notes on Galicia as Cultural Community
and a peculiar space” AUTOR OBRA COMPLETA: Vez Jeremías, Montero Mesa TÍTULO OBRA COMPLETA: Current Changes and Challenges in European
Teacher Education. Galicia EDITORIAL: The European Network LUGAR DE EDICIÓN: Osnabrüch AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 9-13 ISBN: 84-922127-1-3
23.
AUTOR/ES: Caride Gómez, J. A., Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “The Galicia Education System and Teacher
Education” AUTOR OBRA COMPLETA: Vez Jeremías, Montero Mesa TÍTULO OBRA COMPLETA: Current Changes and Challenges in European
Teacher Education. Galicia EDITORIAL: The European Network LUGAR DE EDICIÓN: Osnabrüch AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 14-29 ISBN: 84-922127-1-3
46
24. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “España–Portugal. Diálogo histórico pedagógico” AUTOR OBRA COMPLETA: Escolano, A., Fernándes, R. (coords.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Los caminos hacia la modernidad educativa en
España y Portugal (1800-1975) EDITORIAL: Fundación Rei Afonso Henriques LUGAR DE EDICIÓN: Salamanca AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 240-245 ISBN: 84-922389-7-6
25.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “El libro escolar en gallego” AUTOR OBRA COMPLETA: Escolano Benito (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Historia ilustrada del libro escolar en España. Del
Antiguo Régimen a la II República EDITORIAL: Fundación Germán Sánchez Ruipérez LUGAR DE EDICIÓN: Madrid AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 579-598 ISBN: 84-89384-11-8
26.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Trascendencia social, pedagóxica e cultural da
ensinanza da lingua galega” AUTOR OBRA COMPLETA: González Riaño, X.A. TÍTULO OBRA COMPLETA: Educación Bilingüe EDITORIAL: Academia de la Llingua Asturiana LUGAR DE EDICIÓN: Oviedo AÑO DE EDICIÓN: 1998 PÁGINAS: 27-52 ISBN: 84- 8168-155-5
27.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., Bragado Rodríguez TÍTULO CAPÍTULO: “El libro escolar en gallego” AUTOR OBRA COMPLETA: Escolano Benito, A. (dir. ) TÍTULO OBRA COMPLETA: Historia ilustrada del libro escolar en España. De la
postguerra a la reforma educativa EDITORIAL: Fundación Germán Sánchez Ruipérez LUGAR DE EDICIÓN: Madrid AÑO DE EDICIÓN: 1998 PÁGINAS: 493-518 ISBN: 84- 89384-16-9
47
28.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “El maestro como artesano/práctico y como
intelectual” AUTOR OBRA COMPLETA: J. Magalhaes / A. Escolano (Eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Os profesores na História EDITORIAL: Sociedade Portuguesa de Ciencias da Educaçao LUGAR DE EDICIÓN: Porto (Portugal) AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 69-82 ISBN: 972-96834-9-2
29.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “El Estatuto de Autonomía de Galicia y la
descentralización de la enseñanza” AUTOR OBRA COMPLETA: Asociación española para el estudio del derecho y
de la política de la educación TÍTULO OBRA COMPLETA: La descentralización de la enseñanza EDITORIAL: Egido LUGAR DE EDICIÓN: Zaragoza AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 65-88 ISBN: 84-8997/4-69-X
30.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “O mundo universitario na España do Antigo
Réxime” AUTOR OBRA COMPLETA: R. Álvarez, D. Vilavedra (Eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Cinguidos por unha arela común. Homenaxe ó
profesor Xesús Alonso Montero EDITORIAL: Servicio de Publicacións da Universidade de
Santiago de Compostela LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2000 PÁGINAS: 1159-1172 (1º Tomo) ISBN: 84-8121-808-1 (o.c.)
31.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “As novas Facultades de Ciencias da Educación en
Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Carlos Rosales (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Innovación en la Universidad LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2000
48
PÁGINAS: 365-376 ISBN: 84-699-2790-6
32. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Educación literaria e metodoloxía didáctica nos
colexios dos xesuítas no Antigo Réxime” AUTOR OBRA COMPLETA: Santos Rego, M (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: A educación en perspectiva. Homenaxe ó Profesor
Lisardo Doval Salgado EDITORIAL: Servicios de Publicacións da Universidade de
Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2000 PÁGINAS: 511-524 ISBN: ----------
33.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “O ensino primario na Galicia de entreséculos:
entre a inercia e o cambio” AUTOR OBRA COMPLETA: Malheiro, X.M. (Coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Fomento de la Instrucción Gallega EDITORIAL: Ir Indo LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 39-45 ISBN: 84-7680-392-3
34.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Os escritos de educación de Frei Martín
Sarmiento e o ideario educativo da Ilustración” AUTOR OBRA COMPLETA: Valle Pérez, X. V. TÍTULO OBRA COMPLETA: Frei Martín Sarmiento (1695-1772) EDITORIAL: Museo de Pontevedra LUGAR DE EDICIÓN: Pontevedra AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 83-102 ISBN: 84-95632-09-8
35.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Fray Martín Sarmiento: Alethophilo e fundador da
pedagoxía galega” AUTOR OBRA COMPLETA: Santamarina, A. (Coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Frei Martín Sarmiento. Día das Letras Galegas
2002 EDITORIAL: USC
49
LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 33-47 ISBN: 84-8121-973-8
36. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Identidad y diversidad de las culturas en la
sociedad global. Perspectivas educativas” AUTOR OBRA COMPLETA: Escolano Benito, A., y Hernández Díaz, J.Mª
(Dirs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: La memoria y el deseo. Cultura de la escuela y
educación deseada EDITORIAL: Tirant lo Blanch LUGAR DE EDICIÓN: Valencia AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 432-455 ISBN: 84-8442-642-4
37.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Sarmiento: unha aprendizaxe natural, empirista e
demostrativa” AUTOR OBRA COMPLETA: Xunta de Galicia/Consellería de Cultura TÍTULO OBRA COMPLETA: Congreso sobre Frei Martín Sarmiento. Actas EDITORIAL: Xunta de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 61-70 ISBN: 84-453-3564-6
38.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Os anos vinte do século XX: a afirmación do
modelo escolar” AUTOR OBRA COMPLETA: López García, X. (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: O xornal Galicia (1922-1926) EDITORIAL: Consello da Cultura Galega LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS: 59-70 ISBN: 84-96203-53-0
39.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “La contribución de las identidades nacionales a la
construcción del sistema educativo: Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Sociedad Española de Pedagogía
50
TÍTULO OBRA COMPLETA: La educación en contextos multiculturales: diversidad e identidad
EDITORIAL: SEP LUGAR DE EDICIÓN: Valencia AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS: 153-168 ISBN: 84-370-0395-4
40. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Laicismo e educación integral: a ‘Escola
Moderna’ e ‘La Antorcha Galaica del Libre Pensamiento’ nas fontes da Escola Democrática”
AUTOR OBRA COMPLETA: Instituto de Estudios Políticos e Sociais (Ed.)
TÍTULO OBRA COMPLETA: Sociabilidade e Libre Pensamento EDITORIAL: Fundación IEPS LUGAR DE EDICIÓN: A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS: 71-84 ISBN: 84-609-4471-9
41.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Fra memoria culturale e società globale: Identità e
educazione a la Spagna” AUTOR OBRA COMPLETA: A. Gramigna (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Semántica della diferenza EDITORIAL: Aracne E. LUGAR DE EDICIÓN: Roma AÑO DE EDICIÓN: 2005 PÁGINAS: 213-227 ISBN: 88-7999-954-0
42.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Ramón de la Sagra: en los albores de la educación
infantil en Europa. Lecturas y precisiones” AUTOR OBRA COMPLETA: P. Dávila, L.M. Naya (Coords.) TÍTULO OBRA COMPLETA: La infancia en la Historia: espacios y
representaciones EDITORIAL: Erein LUGAR DE EDICIÓN: San Sebastián AÑO DE EDICIÓN: 2005 PÁGINAS: 482-485 (2º Vol.) ISBN: 84-9746-268-8
51
43. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Modelos pedagógicos, códigos curriculares e
sociedades en perspectiva histórica” AUTOR OBRA COMPLETA: Blanck Miguel, Mª E. & Teixeira Corrẽa, R. L.
(orgs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: A Educaçao Escolar em Perspectiva Histórica EDITORIAL: Autores Associados LUGAR DE EDICIÓN: Campinas (Brasil) AÑO DE EDICIÓN: 2005 PÁGINAS: 9-66 ISBN: 85-7496-158-2
44.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “El ajuar de la escuela” AUTOR OBRA COMPLETA: Escolano Benito, A. (dir.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Historia ilustrada de la escuela en España. Dos
siglos de perspectiva histórica EDITORIAL: Fundación Germán Sánchez Ruipérez AÑO DE EDICIÓN: 2006 PÁGINAS: 197-217 ISBN: 84-9746-268-8
45. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “República e escola: a nación conquista a
fraternidade, o pan e a luz da instrucción” AUTOR OBRA COMPLETA: GRANDIO SEOANE, E. (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: República e republicanos en Galicia EDITORIAL: Ateneo Republicano de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 2006 PÁGINAS: 197-210 ISBN: 84-933103-7-9
46.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Os ensinantes galegos e o 36. Os mortos e os
exiliados” AUTOR OBRA COMPLETA: BARRERA, E. et alii TÍTULO OBRA COMPLETA: A II República e a Guerra Civil EDITORIAL: Concello de Culleredo/Deputación de A Coruña LUGAR DE EDICIÓN: A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 2006 PÁGINAS: 487-521 DEPÓSITO LEGAL: C2868
52
47.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Influencias de la Psicología Internacional en la
Psicología Pedagógica (1919) de X. Vicente Viqueira”
AUTOR OBRA COMPLETA: SÁNCHEZ, F. et alii (coords.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Relaciones internacionales en la historia de la
educación: Junta de Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas (1907-2007)
EDITORIAL: SEDHE/Dpto. de CC. de la Educación de la Universidad de Extremadura
AÑO DE EDICIÓN: 2007 PÁGINAS: 39-48 (2º Tomo) ISBN: 84-923734-1-5
48. AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “ Pedagogía en Galicia” AUTOR OBRA COMPLETA: Torres Queiruga, A., Rivas García, M. (Dirs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Diccionario-Enciclopedia do Pensamento Galego
EDITORIAL: Edicións Xerais de Galicia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 574-599 ISBN: 978-84-9782-883-3
49.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “As escolas: a luz da República derramada” AUTOR OBRA COMPLETA: Domínguez Alberte, Cid Fernández (Dirs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Actas do III Congreso Manuel Luís Acuña EDITORIAL: Sociedade para o Desenvolvemento Comarcal LUGAR DE EDICIÓN: Ames (A Coruña) AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 71-90 ISBN: 978-84-453-4603-7
50.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “La escuela rural como escenario de la conquista de la igualdad” AUTOR OBRA COMPLETA: Santos Rego, M. (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Políticas educativas y compromiso social. El
progreso de la equidad y la igualdad EDITORIAL: Octaedro LUGAR DE EDICIÓN: Barcelona AÑO DE EDICIÓN: 2009
53
PÁGINAS: 157-169 ISBN: 978-84-8063-362-8
51.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “O galego no ensino superior” AUTOR OBRA COMPLETA: Servizo de Normalización Lingüística TÍTULO OBRA COMPLETA: Lingua e docencia universitaria EDITORIAL: Servizo de Publicacións da Univ.da Coruña LUGAR DE EDICIÓN: A Coruña AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 49-56 ISBN: 978-84-9749-344-4
52.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “Los Coloquios de la SEDHE y la Historia de la Educación como docencia: notas para un balance” AUTOR OBRA COMPLETA: Berruezo Albeniz, R. Y Conejero López, S. (Coords.) TÍTULO OBRA COMPLETA: El largo camino hacia una educación inclusiva EDITORIAL: Universidad Pública de Navarra LUGAR DE EDICIÓN: Pamplona AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: T. II: 699-708 ISBN: 978-84-9769-245-8
53.
AUTOR/ES: Costa Rico, A., TÍTULO CAPÍTULO: “A docencia da Historia da Pedagoxía/Historia da Educación en España: institucionalización, textos e Rotas” AUTOR OBRA COMPLETA: Gatti Junior et alii (Orgs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: O ensino de Historia da Educaçâo em pespectiva
internacional EDITORIAL: Editora da Universidade Federal de Uberlândia LUGAR DE EDICIÓN: Uberlândia (Brasil) AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 37-64 ISBN: 978-85-7078-234-2
54.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Darwinismo/evolucionismo e Pedagoxía” AUTOR OBRA COMPLETA: Díaz- Fierros Viqueira, F. (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: O Darwinismo e Galicia EDITORIAL: Servizo de Publicacións da Univ. De Santiago LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 187-206 ISBN: 978-84-9887-265-1
54
55. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Entradas Dicionario Galego de Pedagoxía” AUTOR OBRA COMPLETA: Caride Gómez, J. A., Trillo Alonso, F.. (Eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Dicionario Galego de Pedagoxía EDITORIAL: Galaxia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS: 626 ISBN: 978-84-9865-308-3 Redactor das seguintes 31 entradas:
• Administración educativa • Analfabetismo • Autoxestión pedagóxica • Conciencia • Educación comparada • Educación humanista • Educación relixiosa • Ensino mutuo • Escola comprensiva • Escolástica • Historia da Educación • Historia da Educación en Galicia • Historiografía educativa • Indicadores de educación • Internado • Laicismo escolar • Libertade de cátedra • Libertade de ensino • Movementos de Renovación Pedagóxica • Neoliberalismo e educación • Normatividade pedagóxica • Organismos Internacionais de Educación • Pedagoxía antroposófica • Pedagoxía Freinet • Pedagoxía institucional • Pedagoxía sistemática • Pedagoxía socialista • Política educativa • Prospectiva educativa • Psicanálise e educación • Reforma educativa
56. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Os ensinantes e a renovación social en Galicia no
primeiro tercio do século XX” AUTOR OBRA COMPLETA: Malheiro Gutiérrez, X. M. (Coord.)
55
TÍTULO OBRA COMPLETA: Emigración e Educación (1900-1936). I Centenario das escolas da Unión Hispano- Americana Val Miñor (1909-2009)
EDITORIAL: Instituto de Estudios Miñoranos LUGAR DE EDICIÓN: Gondomar (Pontevedra) AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 286-296 ISBN: 978-84-15141-41-9
57. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Los Movimientos de Renovación Pedagógica y
la reforma educativa en España” AUTOR OBRA COMPLETA: Celada Perandones, P. (Ed.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Arte y oficio de enseñar. Dos siglos de
perspectiva histórica, Vol. 2º EDITORIAL: Universidad de Valladolid LUGAR DE EDICIÓN: Salamanca AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 89-98 ISBN: 978-84-694-4490-0
58. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Célestin e Elise Freinet y su influencia entre el
profesorado español (1926-1975)” AUTOR OBRA COMPLETA: Costa Rico, Louro Felgueiras (Eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Exilios e viagens. Idearios de liberdade e
discursos educativos Portugal- Espanha, sec. XVIII-XX
EDITORIAL: Sociedade Portuguesa de Cièncias da Educaçâo LUGAR DE EDICIÓN: Porto AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 193-216 ISBN: 978-972-8614-15-7
59. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “¿Que hay más precioso que el porvenir de un
niño? Comentarios y anotaciones alrededor de la Pedagogía Freinet”
AUTOR OBRA COMPLETA: TÍTULO OBRA COMPLETA: Letra a Letra (ed. facs) EDITORIAL: Museo Pedagógico de Aragón LUGAR DE EDICIÓN: Huesca AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 9-30 ISBN: 978-84-8380-293-9
56
60. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Iluminar la intensa historia de las prácticas
escolares desde la historiografía educativa: potencialidad y retos”
AUTOR OBRA COMPLETA: Alves, C. & MIGNOT, A. C. (Orgs.) TÍTULO OBRA COMPLETA: História e Historiografía da Educaçâo Ibero-
Americana: Projetos, Sujeitos e Práticas EDITORIAL: Quartet editora LUGAR DE EDICIÓN: Rio de Janeiro (Brasil) AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 155-184 ISBN: 978-85-7812-067-2
61. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “La Pedagogía Freinet en Galicia (1931-1978)” AUTOR OBRA COMPLETA: ZURRIAGA, F. (Coord.) TÍTULO OBRA COMPLETA: Págines vives. Quaderns Freinet.Les revistes
escolars de la Segona República EDITORIAL: Fundació Soler i Godes/Publicacións de la Univ. Jaume I LUGAR DE EDICIÓN: Castelló AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 57-78. ISBN: 978-85-7812-067-2
61. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO CAPÍTULO: “Ramón de la Sagra. Reforma social y escolar:
sus visitas a escuelas infantiles y primarias (Bélgica, Holanda y Alemania, 1838-1844)
AUTOR OBRA COMPLETA: Espigado, G. et alii (Eds.) TÍTULO OBRA COMPLETA: La Constitución de Cádiz. Genealogía y
desarrollo del sistema educativo liberal EDITORIAL: Serv. De Publics de la Universidad de Cádiz LUGAR DE EDICIÓN: Cádiz AÑO DE EDICIÓN: 2013 PÁGINAS: 111-120. ISBN: 978-84-9828-437-9.
57
Publicaciones como Editor 1. A. COSTA RICO fue Editor del libro de Actas del VI Coloquio Español de
Historia de la Educación titulado Mujer y Educación en España (1868-1975), distribuido por el Servicio de Publicaciones de la Universidad de Santiago, en 1990, con un total de 750 pp. En un momento en que todavía no se habían utilizado los registros informáticos, hubo que hacer un seguimiento extremadamente fino de todo el proceso de edición del denso volumen resultante. Volumen muy frecuentemente referenciado en diversas y valiosas publicaciones.
2. A. COSTA RICO vino desarrollando las funciones propias correspondientes a la
Secretaría del Consejo de Redacción de una publicación pedagógica trimestral: REVISTA GALEGA DE EDUCACIÓN hasta la actualidad (nº 39, de 2007. Dicha publicación especializada, en lengua gallega, es reconocida actualmente como el proyecto editorial más serio de comunicación pedagógica periódica en Galicia y así es ya anotado en publicaciones especializadas exteriores a Galicia. Desde tal responsabilidad se ha realizado, en particular, la coordinación de tres números monográficos:
• 17 (1993): “A dimensión internacional da nosa educación”, de carácter comparativo.
• 25 (1996): “A normalización da lingua galega no ensino na encrucillada”, sobre la actual problemática lingüística en la enseñanza.
• 26 (1996): “No Centenario de Célestin Freinet ”. 3. Editor de la obra de C. Freinet, en gallego, Técnicas Freinet da Escola Moderna.
E. Xerais de Galicia, 1997 La obra de C. Freinet, que citamos, es la primera obra de un clásico de la pedagogía internacional traducida al gallego. Me ha correspondido la honra de ser su editor, lo que ha supuesto tanto el control de su traducción a partir del texto original francés, como la elaboración de una Introducción contextualizadora e interpretativa.
4. Editor del Documento Nova Escola Galega. Memoria 1983/1991. Na procura da
renovación pedagóxica, Imp. Feito, Vigo, 1993; co-editor del Documento Nova Escola Galega. Dez anos, Tórculo, Santiago, 1993 (Las aportaciones; los documentos y las iniciativas desarrolladas por el movimiento Nova Escola Galega, entre 1983 y 1993). D.L.C. 573-93, y editor de Nova Ecola Galega. Memoria e Proxecto / Alicerces para mañá. 1983-2008.
5. Coordinador del número monográfico que sobre la reforma educativa en Galicia
editó “Encrucillada”, 59 (1988).
6. Editor de la Memoria del Instituto de Ciencias de la Educación de la Universidad de
Santiago 1991-94, en la que se recoge lo fundamental en cuanto a estructura organizativa, funciones y actividades desarrolladas en dicho Instituto universitario durante el período correspondiente a nuestra responsabilidad directica.
7. Co-editor de la obra A educación en Galicia (1669-1970), Servicio de
Publicaciones de la Universidad de Santiago, 1999, 97 pp.
58
8. Coordinador de la edición de las Actas del IV Encontro Ibérico de Historia de la
Educación: “A mirada do outro. Para unha historia da educación na Península”, Eixo Atlántico. Revista de Pensamento, 4 (2003), 310 pp. ISSN: 1696-5957.
9. Co-editor en 2007 del Album da Ciencia (Os galegos e a Junta de Ampliación de
Estudios), un conjunto de 50 bio-bibliografías (de ellas: 12 de educación) de personalidades de Galicia relacionadas con la JAE, a través del Portal virtual del Consello da Cultura Galega www.culturagalega.org.
10. Co-editor do nº 50 da Revista Galega de Educación, 2011. 11. Co-editor, con Xosé M. Malheiro, del monográfico “As Escolas dos Emigrantes”,
nº 53 de Revista Galega de Educación, 2012.
Publicaciones en Revistas Especializadas (Artículos) 1.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “As misións pedagóxicas en Galicia REVISTA: As Roladas. Revista pedagóxica galega VOLUMEN/NÚMERO: 1 AÑO DE EDICIÓN: 1978 PÁGINAS: 10-12
2.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “La educación en Galicia” REVISTA: Cuadernos de Pedagogía VOLUMEN/NÚMERO: 47 AÑO DE EDICIÓN: 1978 PÁGINAS: 35-39
3.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Educación en Galicia” REVISTA: Gran Enciclopedia Gallega VOLUMEN/NÚMERO: 142-3 AÑO DE EDICIÓN: 1978 PÁGINAS: 221-227 ISBN: 84-7286-029-9 (g)
4.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Guía de Documentación Bibliográfica de Galicia
para uso escolar” REVISTA: Boletín de Información Bibliográfica. ICE.
Universidad de Santiago VOLUMEN/NÚMERO: 4
59
AÑO DE EDICIÓN: 1979 PÁGINAS: 355-411
5.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A pedagoxía Freinet en Galicia hai 45 anos” REVISTA: As Roladas Revista Pedagóxica galega VOLUMEN/NÚMERO: 8 AÑO DE EDICIÓN: 1980 PÁGINAS: 33-34
6. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A galeguización do ensino” REVISTA: As Roladas Revista Pedagóxica galega VOLUMEN/NÚMERO: 4 AÑO DE EDICIÓN: 1980 PÁGINAS: 9-11
7.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “El laicismo escolar en Galicia” REVISTA: Cuadernos de Pedagogía VOLUMEN/NÚMERO: 73 AÑO DE EDICIÓN: 1981 PÁGINAS: 69-72
8.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Territorio y equipamiento escolar” REVISTA: Cuadernos de Pedagogía VOLUMEN/NÚMERO: 79 AÑO DE EDICIÓN: 1981 PÁGINAS: 14-17
9.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Instituciones para la formación de los maestros
gallegos en los finales del s.XIX” REVISTA: Hª de la Educación. Revista Interuniversitaria
(Salamanca) VOLUMEN/NÚMERO: 2 AÑO DE EDICIÓN: 1983 PÁGINAS: 189-198 D.L.: S-1392-1982
10.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Magisterio. El Magisterio en el primer tercio del
siglo XX” REVISTA: Gran Enciclopedia Gallega
60
VOLUMEN/NÚMERO: 307-8 AÑO DE EDICIÓN: 1983 PÁGINAS: 42-58 ISSN: 84-7286-029-9
11.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “La educación en Galicia: un sistema sin rumbo” REVISTA: Comunidad Escolar VOLUMEN/NÚMERO: --- AÑO DE EDICIÓN: 1983 (25 X) PÁGINAS: 3
12. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “El Centro Internacional de Investigación sobre el
bilingüismo” REVISTA: Perspectivas Pedagógicas VOLUMEN/NÚMERO: 52 AÑO DE EDICIÓN: 1983 PÁGINAS: 659-662
13. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Publicaciones pedagógicas y escolares en la
historia contemporánea de Galicia” REVISTA: Bordon
AÑO DE EDICIÓN: 1984
PÁGINAS: 421-435
14.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Autonomía y sistema educativo en Galicia” REVISTA: Cuadernos de Pedagogía VOLUMEN/NÚMERO: 112 AÑO DE EDICIÓN: 1984 PÁGINAS: 54-67 ISBN: 0210-0630
15.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Prensa escolar gallega” REVISTA: Gran Enciclopedia Gallega VOLUMEN/NÚMERO: 398 AÑO DE EDICIÓN: 1984 PÁGINAS: 231-2 ISBN: 84-7286-029-9
16. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Sociedades de Instrucción”
61
REVISTA: Gran Enciclopedia Gallega VOLUMEN/NÚMERO: 446 AÑO DE EDICIÓN: 1985 PÁGINAS: 215-219 ISBN: 84-7286-029-9
17.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Unha educación integrada no territorio.
Perspectivas organizativo-administrativas” REVISTA: Materiais Pedagóxicos. Universidade de Santiago VOLUMEN/NÚMERO: 1 AÑO DE EDICIÓN: 1985 PÁGINAS: 117-128 ISBN: 84-7191-372-0
18.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “El desarrollo pedagógico y su conocimiento en
Galicia” REVISTA: Materiais Pedagóxicos VOLUMEN/NÚMERO: 2 AÑO DE EDICIÓN: 1987 PÁGINAS: 15-19 ISBN: 84-7191-420-4
19.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “La investigación-acción como método cualitativo
para la planificación del cambio en la organización escolar”
REVISTA: Apuntes de Educación. Cuaderno de Dirección y Administración Escolar (E. Anaya)
VOLUMEN/NÚMERO: 20 AÑO DE EDICIÓN: 1986 PÁGINAS: 11-13 ISBN: 0211-2353
20.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Entre a vella e a posible escola rural galega” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 3 AÑO DE EDICIÓN: 1986
PÁGINAS: 8-13 21.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A dignificación do oficio de mestre” REVISTA: Revista Galega de Educación
62
VOLUMEN/NÚMERO: 5 AÑO DE EDICIÓN: 1987 PÁGINAS: 57-59
22.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Da escola da palabra á escola do silencio
(Educación é primeiro franquismo)” REVISTA: A Nosa Historia/2 (A Nosa Terra) VOLUMEN/NÚMERO: 2 AÑO DE EDICIÓN: 1987 ISBN: 0213- 3105
23.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “O Movemento de renovación pedagóxica en
Galicia” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 7 AÑO DE EDICIÓN: 1987
PÁGINAS: 37-38 Y 55-59 24.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Bibliografía –comentada– sobre organización
Escolar” REVISTA: Comunidad Escolar VOLUMEN/NÚMERO: --- AÑO DE EDICIÓN: 1988 (29 X) PÁGINAS: 3
25.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A Institución Libre de Ensinanza en Betanzos” REVISTA: Anuario Brigantino VOLUMEN/NÚMERO: 11 AÑO DE EDICIÓN: 1988 PÁGINAS: 61-68 ISBN: 84-505-8782-4
26. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Universidade, cultura e lingua na Galicia do
Antigo Réxime (s. XVI-XVII)” REVISTA: Grial. Vigo VOLUMEN/NÚMERO: 114 AÑO DE EDICIÓN: 1992 PÁGINAS: 212-222 ISBN: 00/17-4181
27.
63
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Hai esperanza se isto ocorre en Pantín” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 14 AÑO DE EDICIÓN: 1992 PÁGINAS: 54-57
28.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Libros de educación en Galicia 1991/92” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 14 AÑO DE EDICIÓN: 1992 PÁGINAS: 95-99
29.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Doce anos de edición de material didáctico en
Galicia” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 16 AÑO DE EDICIÓN: 1993 PÁGINAS: 99-100
ISSN: 1132-8932 30.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Disposición y gobierno de la escuela jesuita
(mediados S. XVII)” REVISTA: Historia de la educación. Revista Interuniversitaria VOLUMEN/NÚMERO: 12-13 AÑO DE EDICIÓN: 1993-94
ISSN: 0212-0267 31.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A historia da educación en Galicia. Notas para
unha revisión historiográfica” REVISTA: Cuadernos de Estudios Gallegos VOLUMEN/NÚMERO: 106 AÑO DE EDICIÓN: 1993-94 PÁGINAS: 221-243 ISSN: 0210-847-X
32.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “O V Centenario da Universidade de Santiago.
Unha ollada histórica”
64
REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 24 AÑO DE EDICIÓN: 1995 PÁGINAS: 92-94
ISSN: 1132-8932 33.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Chanzos no camiño da galeguización do ensino
(1946-1986)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 25 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 36-40 ISSN: 1132-8932
34.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Vagalume. Unha revista infantil galega (1975-
1978)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 25 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 41-43 ISSN: 1132-8932
35.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “As Roladas. Primeira revista pedagóxica en lingua
galega (1975-1981)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 25 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 44-45 ISSN: 1132-8932
36. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Os alicerces da edición de literatura infantil en
galego (1961-1975)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 25 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 46-47 ISSN: 1132-8932
37.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “O movemento Cooperativo da Escola Popular
Galega” REVISTA: Revista Galega de Educación
65
VOLUMEN/NÚMERO: 26 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 33-37 ISSN: 1132-8932
38.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Luis Iglesias, un mestre freinetiano galego–
arxentino” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 26 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS: 38-42 ISSN: 1132-8932
39.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A chegada da Dictadura. Purga e represión de
ensinantes (1936-1940)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 28 AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 88-91 ISSN: 1132-8932
40.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Mobiliario, dotación y equipamiento escolar en el
siglo XIX” REVISTA: Historia de la Educación. Revista Interuniversitaria
(Salamanca) VOLUMEN/NÚMERO: 16 AÑO DE EDICIÓN: 1997 ISSN: 0212-0267
41.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “O proceso de alfabetización en Galicia (1860-
1991)” REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Éducación (Univ. de Santiago, Vigo, A Coruña) VOLUMEN/NÚMERO: 1 AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 11-40 ISSN: 1138-5863
42.
AUTOR/ES: Costa Rico, A.
66
TÍTULO ARTÍCULO: “O ensino primario en Ourense. A memoria do inspector do ensino Salvador de Juan y Ponsoda”
REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación
VOLUMEN/NÚMERO: 1 AÑO DE EDICIÓN: 1997 PÁGINAS: 215-229 ISSN: 1138-5863
43.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Historia de Galicia, educación e construcción
nacional” REVISTA: Educació i Historia. Revista d’Historia de
l’Educació VOLUMEN/NÚMERO: 3 AÑO DE EDICIÓN: 1997-98 PÁGINAS: 88-95 ISSN: 1134-0258
44.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “La biblioteca que guardaron las gaviotas:
memoria bibliográfica de dos inspectores republicanos”
REVISTA: Historia de la Educación. Revista interuniversitaria VOLUMEN/NÚMERO: 17 AÑO DE EDICIÓN: 1998 PÁGINAS: 445-451 ISSN: 0212-0267
45. AUTOR/ES: Costa Rico, A. con Mª X. Benítez García TÍTULO ARTÍCULO: “Marcelino Pedreira: un mestre corunés baixo a
influencia de Pestalozzi e da Escola Nova” REVISTA: Anuario Brigantino VOLUMEN/NÚMERO: 22 AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 221-236 ISSN: 1130-7625
46.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “1526: a fundación da Universidade de Santiago” REVISTA: Cuadernos de Estudios Gallegos VOLUMEN/NÚMERO: 111 AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 30-50 ISSN: 0210-847 X
47.
67
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A escola Normal Superior de Santiago.
Antecedentes da súa creación” REVISTA: Adaxe. Revista de estudios e experiencias
Educativas VOLUMEN/NÚMERO: 14-15 AÑO DE EDICIÓN: 1999 PÁGINAS: 11-33 ISSN: 0213-4705
48. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Educación e cultura literaria en Galiza (414-
1483)” REVISTA: Sarmiento VOLUMEN/NÚMERO: 4 AÑO DE EDICIÓN: 2000 PÁGINAS: 153-200 ISSN: 1138-5863
49.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Ignacio Ares de Parga e as escolas dos americanos
en Galicia” REVISTA: Revista de Estudios Provinciais. Pontevedra VOLUMEN/NÚMERO: 15 AÑO DE EDICIÓN: 2000 PÁGINAS: 145-156
50. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “¿Cando veremos unha escola redonda? De
arquitectura, espacio e pedagoxía escolar” REVISTA: Adaxe VOLUMEN/NÚMERO: 17 AÑO DE EDICIÓN: 2001 PÁGINAS: 93-118 ISSN: 0213-4705
51.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. Gabriel, N. de, Rivas, S. TÍTULO ARTÍCULO: “Historiografía educativa de Galicia (1750-2000)” REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación VOLUMEN/NÚMERO: 5 AÑO DE EDICIÓN: 2001 PÁGINAS: 147-204 ISSN: 1138-5863
52. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Frei Martín Sarmiento. Escritos de Educación”
68
REVISTA: Revista Galega do Ensino VOLUMEN/NÚMERO: 35 AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 41-68 ISSN: 1133-911 X
53.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “As ideas pedagóxicas de Martín Sarmiento como
expresión do discurso educativo da Ilustración Europea”
REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación
VOLUMEN/NÚMERO: 6 AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 9-40 ISSN: 1138-5863
54. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Os nenos son a delicia das rúas. Os xogos infantís
e as tradicións populares ao servicio da educación en Fr. Martín Sarmiento”
REVISTA: Raigame. Arte, cultura e tradicións populares VOLUMEN/NÚMERO: 15 AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 94-99 ISSN: 1136-3207
55. AUTOR/ES: Costa Rico, A./ Malheiro Gutiérrez, X.M. TÍTULO ARTÍCULO: “Dende o Río de la Plata para o Val Miñor: escolas
que foron fachos de luz” REVISTA: Revista de Estudios Miñoranos VOLUMEN/NÚMERO: 2 AÑO DE EDICIÓN: 2002 PÁGINAS: 57-70 DL: 769-2001
56. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Imaxinario colectivo, democracia e encontro
cultural desde o territorio da educación (1970-1990)”
REVISTA: Eixo Atlántico. Revista de Pensamento VOLUMEN/NÚMERO: Nº 4 AÑO DE EDICIÓN: 2003 PÁGINAS: 309-312 pp. ISSN: 1696-5957
57.
69
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A Luz do Porvir que se mantivo acesa. Profesores
galegos exiliados e represaliados” REVISTA: Grial. Revista de pensamento galego VOLUMEN/NÚMERO: 163 AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS: 26-33 pp. ISSN: 0017-4181
58. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A educación en Galicia, 1999/2004: un mundo de
cousas” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 34 AÑO DE EDICIÓN: 2005 PÁGINAS: 64-71 pp. ISSN: 1132-8932
59.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Historiografía educativa brasileña” REVISTA: Historia de la Educación VOLUMEN/NÚMERO: 22-23 AÑO DE EDICIÓN: 2003-04 PÁGINAS: 519-528 pp. ISSN: 0212-0267
60.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Entre la memoria cultural y la sociedad global:
identidades y educación en España” REVISTA: Revista de Ciencias de la Educación VOLUMEN/NÚMERO: 202 AÑO DE EDICIÓN: 2005 PÁGINAS: 279-293 pp. ISSN: 0210-9581
61. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “El nuevo panorama de los saberes de la
educación: debates, estudios y propuestas (1950-1990)”
REVISTA: Educaçao e Filosofia VOLUMEN/NÚMERO: 39 AÑO DE EDICIÓN: 2006 PÁGINAS: 89-130 ISSN: 0102-6801
62.
70
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Territorios, identidades y gentes: para una
revisión de la historia de la educación en España” REVISTA: Historia de la Educación. Revista Interuniversitaria VOLUMEN/NÚMERO: 25. Número especial: “Nuevas tendencias en
historia de la educación” AÑO DE EDICIÓN: 2006
63. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A legalidade dos franquistas: os procesos de de- puración. O caso do mestre Victor Fraíz V”. REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación VOLUMEN/NÚMERO 10 AÑO DE EDICIÓN: 2006 PÁGINAS: 289-296 ISSN: 1138-5863
64.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “El profesorado y la renovación pedagógica en España (1965-1966) REVISTA: Cadernos de História da Educaçâo (Uberlândia) VOLUMEN/NÚMERO 6 AÑO DE EDICIÓN: 2007 PÁGINAS: 13-38 ISSN: 1807-3859
65. AUTOR/ES: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Emigrantes, escuelas y regeneración social. Los emigrantes gallegos a América y el impulso a la educación (1879-1936) REVISTA: História da Educaçâo (Brasil) VOLUMEN/NÚMERO: 16 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 11-45 ISSN: 519-5902
66. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A escola que mudou: dinámicas, innovacións e Experiencias na educación en Galicia (1961- 2000) REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación VOLUMEN/NÚMERO: 11 AÑO DE EDICIÓN: 2007 PÁGINAS: 7-35 ISSN: 1138-5863
71
67.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Ramón de la Sagra. Un protosocialista hispano ante el desarrollo educativo” REVISTA: Hispania. Revista Española de Historia VOLUMEN/NÚMERO: 228 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 193-210 ISSN: 0018-2141
68.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A Psicología Pedagógica de X. V. Viqueira (1919) no contexto do desenvolvemento da psicología internacional” REVISTA: Revista Galego-Portuguesa de Psicología e Educ VOLUMEN/NÚMERO: 16 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 7-31 ISSN: 1138-166
69. AUTOR/ES: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Los pájaros de Guadalajara tienen la garganta llena de trigo. Escuela y deslegitimación etno-cul- tural en Galicia” REVISTA: Historia de la Educación. Revista interuniversitar. VOLUMEN/NÚMERO: 27 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: ISSN: 0212-0267
70. AUTOR/ES: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Xoan V. Viqueira e o Centenario da JAE (1907- 2007)” REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: 39 AÑO DE EDICIÓN: 2007 PÁGINAS: 164-167 ISSN: 1132-8932
71. AUTOR Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Arredor do Informe PISA. A avaliación internac. de sistemas e de resultados educativos” REVISTA: Revista Galega de Educación
72
VOLUMEN/NÚMERO: 42 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 152-156 ISSN: 1132-8932
72. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Con billete de volta: os americanos da Mariña, a creación de escolas e a busca do progreso” REVISTA: Estudios Migratorios VOLUMEN nº 1/2 AÑO DE EDICIÓN: 2008 PÁGINAS: 131-149 ISSN: 1136-0291
73. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Políticas y problemática de la formación del Profesorado en España (1969-2004): la Revista
d Educación en el contexto de la agenda educat. Internacional”
REVISTA: Revista Diálogo Educacional (Curitiba, Brasil) VOLUMEN/NÚMERO: 27 AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 215-248 ISSN: 1518-3483
74. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “¿Formar educadores competentes o profesionales Con competentencias?. REVISTA: Cuestiones Pedagógicas (Sevilla) VOLUMEN/NÚMERO: 19 AÑO DE EDICIÓN: 2009 PÁGINAS: 75-96 ISSN: 0213-1269
75. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “Educación en Galicia” REVISTA: Gran Enciclopedia Gallega VOLUMEN/NÚMERO: Tomo 43 AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS: 126-147 ISSN:
76. AUTOR: Costa Rico, A.
73
TÍTULO ARTÍCULO: “O Seminario de Estudos Galegos: laboratorio dun Plan pedagóxico para Galicia”
REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Ed. VOLUMEN/NÚMERO: 14 AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS: 27-51 ISSN: 138-5863
77. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “ Historia de la educación en España. Realidades, problemas y tendencias en el dominio de la investigación”
REVISTA: Cadernos de História da Educaçâo (Uberlândia, VOLUMEN/NÚMERO: v. 10, nº 2 AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 15-44 ISSN: 1807-3859
78. AUTOR: Costa Rico, A./Peña Saavedra, V.
TÍTULO ARTÍCULO: “ Herminio Barreiro Rodríguez. Escolma fotográfica dos anos en Compostela (1976-2010)”
REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación VOLUMEN/NÚMERO: nº 15 AÑO DE EDICIÓN: 2011 PÁGINAS: 121-138 ISSN: 1138-5863
79. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “ As escolas dos ‘americanos’:¿en castelán ou en galego? ‘moito mal que fan a Galicia?”
REVISTA: Revista Galega de Educación VOLUMEN/NÚMERO: nº 53 AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 42-46 ISSN: 1132-8932.
80. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “ Examinando las prácticas escolares desde la historiografía educativa”
REVISTA: Revista de Ciencias de la Educación VOLUMEN/NÚMERO: 231-232 AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 507-516 ISSN: 0210-9581.
80. AUTOR: Costa Rico, A.
TÍTULO ARTÍCULO: “ Aínda non raiaba o día. Educación e sociedade galega nun tempo agrisallado (1961-1977)”
REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación
74
VOLUMEN/NÚMERO: 16 AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 9-40 ISSN: 1138-5863.
Traducciones
- MORALES, M.
“Aproveitamento dos recursos espaciais e ambientais na escola” A Pizarra- Faro de Vigo 2-XII-1986
- PLATAFORME DES MOUVEMENTS PEDAGOGIQUES
“Aprender a ler entre os dous e os doce anos” Revista Galega de Educación 4 (1987) 72-76
- LODI, M.
“A escola e os dereitos do neno” Revista Galega de Educación 5 (1987) 60-64
. - LODI, M.
“Documentación e Investigación na aula” Na Escola- La Región” 9-XI-1988
- TONUCCI, F.
“A escola como investigación” Revista Galega de Educación 8 (1988) 25-29
- CHASSAGNE, S.
“El edificio escolar en Francia en el siglo XIX. Informe de Investigación” Hª de la Educación. Revista Interuniversitaria 12-13 (1993-94) 569-572
- SALOMÓ MARQUÉS
“1934. Un mestre catalán nun pobo galego” Revista Galega de Educación 18 (1993) 60-55 SEMERARO, A. “ Santoni Rugiu y la investigación histórica sobre la educación en Italia” Historia de la Educación 22-23 (2003-04) pp. 547-552.
- FREINET, C.Técnicas Freinet da Escola Moderna Realizamos una cuidadosa revisión del texto traducido a la lengua gallega, a la vista del original francés.
75
2.2. CONGRESOS Conferencias y Ponencias en Marcos Internacionales
1. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: L´ecole rurale en Galice et la culture Galicienne CONGRESO: Coloquio Internacional “Chanter e/ou Revendiquer” ORGANIZADOR: Faculté de Psychologie et des Sciences de l´Education de
l´Université de Geneve LUGAR: Genève (Suisse) FECHA: 20-23.III.1984
2.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: The University, Culture and Language in the Galicia of the
Ancient Regime (16th-18th centuries) CONGRESO: 1st. Symposium on Galician Studies ORGANIZADOR: Taylor Institution of University of Oxford / Xunta de
Galicia LUGAR: Oxford FECHA: 27.IV.1991
3.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: A dimensión pedagóxica do Padre Sarmiento CONGRESO: Congreso Internacional “O Padre Sarmiento e o seu
tempo” ORGANIZADOR: Consello da Cultura Galega LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 29.V.1995
4.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: El maestro como artesano/práctico y como intelectual CONGRESO: III Encuentro Ibérico de Historia de la Educación ORGANIZADOR: Sociedad Portuguesa de Historia de la Educación /
Sociedad española de Historia de la Educación LUGAR: Braga (Portugal) FECHA: Abril 1988
5.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Arquitectura escolar e teorías histórico-pedagóxicas CONGRESO: Congreso Educaçao em plural ORGANIZADOR: Universidade de São Paulo LUGAR: São Paulo (Brasil) FECHA: 28. X. 1999
76
6.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: La contribución de las identidades nacionales a la
construcción del sistema educativo: el caso de Galicia CONGRESO: XIII Congreso Nacional y II Iberoamericano de
Pedagogía ORGANIZADOR: Sociedad Española de Pedagogía LUGAR: Valencia FECHA: 13-16. IX. 2004
7.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Modelos pedagóxicos, códigos curriculares e sociedades
en perspectiva histórica CONGRESO: III Congreso Brasileiro de Historia da Educacão ORGANIZADOR: Sociedad Brasileira de Historia de la Educación LUGAR: Curitiba (Brasil) FECHA: 6-XI-2004
8. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: A historiografía das prácticas educativas CONGRESO: IX CIHELA (Internacional Latinoamericano de hª de la Educación) ORGANIZADOR: Sociedade brasileira de História da Educaçâo LUGAR: Rio de Janeiro (Brasil) FECHA: 18.XI. 2009
9. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Los maestros freinetianos españoles de los años 30 CONGRESO: VII Encontro Ibérico de Historia da Educaçâo ORGANIZADOR: Sociedade Portuguesa de Ciéncias da Educaçâo LUGAR: Porto (Prtugal) FECHA: 20.IX. 2009
10.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Referentes epistemológicos en la formación del
profesorado en la España democrática CONGRESO: Conferencia por invitación ORGANIZADOR: Instituto para el Desarrollo y la Innovación Educativa de la
OEI LUGAR: Buenos Aires FECHA: 13. XI. 2009
11. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Referentes epistemológicos en la formación del
profesorado en la España democrática CONGRESO: Conferencia por invitación
77
ORGANIZADOR: Instituto para el Desarrollo y la Innovación Educativa de la OEI
LUGAR: Buenos Aires FECHA: 13. XI. 2009
12. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: “Textos libres freinetianos: la vida en la escuela de los
Pioneros” CONGRESO: Conferencia por invitación ORGANIZADOR: Coloquio Internacional Escrituras Infantiles (Homenaje a
Davide Montino). Seminario interdisciplinar de estudios sobre la cultura escrita
LUGAR: CEINCE (Berlanga de Duero) FECHA: 6,7 de septiembre de 2011
13. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: “A escola e a diversidade cultural” CONGRESO: Conferencia por invitación ORGANIZADOR: Pontificia Universidade Católica de Sâo Paulo (Brasil) IV
Seminario Internacional Programa de Estudos Pós- Graduados em Educaçâo
LUGAR: Sâo Paulo FECHA: 13a 18 de Noviembre de 2011.
Conferencias y Ponencias en Marcos Nacionales
1. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Educación y nacionalismo en Galicia CONGRESO: Simposio sobre Nacionalismo, Regionalismo y Educación ORGANIZADOR: ICE / Universidad de Salamanca LUGAR: Salamanca FECHA: 2-4.VI.1980
2.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Sociedad y Educación en la Francia actual CONGRESO: Seminario: La enseñanza en los Países del Mercado
Común ORGANIZADOR: ICE / Universidad de Oviedo LUGAR: Oviedo FECHA: 10.V.1984
3.
AUTOR: COSTA RICO, A.
78
TÍTULO: Socialismo e Educación en Galicia no primeiro tercio do século XX
CONGRESO: II Xornadas de Historia en Galicia ORGANIZADOR: Colexio Universitario de Ourense LUGAR: Ourense FECHA: 27.XII.1984
4.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: O galeguismo e o debate escolar CONGRESO: II Xornadas de Lingua galega no Ensino ORGANIZADOR: Dirección Xeral de Política Lingüística da Xunta de
Galicia FECHA: II.1985
5.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: A organización escolar e a Pedagoxía Freinet CONGRESO: VIII Congreso do Movimento de Escola Moderna ORGANIZADOR: Movimento da Escola Moderna LUGAR: Lisboa (Portugal) FECHA: 17.VII.1986
6.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Do fogar á sociedade pasando pola escola: mitos e falacias
na educación das nenas CONGRESO: Primeiras Xornadas sobre coeducación ORGANIZADOR: Federación Provincial de APAS de Pontevedra LUGAR: Pontevedra FECHA: 14.XII.1987
7.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Os xoves diante do reto europeo: a educación e a
formación na Comunidade Europea CONGRESO: Primeiro Congreso galego da Xuventude ORGANIZADOR: Xunta de Galicia /Dirección Xeral de Xuventude LUGAR: Santiago FECHA: 24.X.1992
8.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Xoán Vicente Viqueira. Un profesor formador; un
reformador da educación CONGRESO: Xoán V. Viquiera. Psicoloxía e pensamento social. Ciclo
Conmemorativo ORGANIZADOR: Facultade de Psicoloxía / Universidade de Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 17.III.1993
79
9.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Situación e perspectivas europeas das políticas de
formación profesional CONGRESO: Ciclo “Formación, transición e emprego”. Formación de
Formadores PETRA II ORGANIZADOR: Instituto Politécnico de Vigo LUGAR: Vigo FECHA: 9-10.X.1994
10.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Historia de Galicia, educación e construcción nacional CONGRESO: XII Jornades d´Historia de l´Educació dels Països Catalans ORGANIZADOR: Societat d´Historia de l´Educació dels Països de Llengua
Catalana LUGAR: Barcelona FECHA: 30-31.X.1995
11.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Escolas, Cátedras e Colexios: o desenvolvemento
escolarizador CONGRESO: Simposio Educación e Ilustración en Galicia ORGANIZADOR: Facultade de Filosofía e Ciencias da Educación LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 12.1.1995
12.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Transcendencia social, pedagógica y cultural de la
enseñanza de la lengua materna CONGRESO: V Alcuentru Llingua Minoritaria y Educación ORGANIZADOR: Academia de la Llingua Asturiana / Escuela U. de
Magisterio LUGAR: Oviedo FECHA: 13.III.1996
13.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Nuevas facultades de educación en Galicia: Perspectivas
de desarrollo CONGRESO: III Congreso de Innovación Educativa ORGANIZADOR: Facultad de Ciencias da Educación da Universidade de
Santiago LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 27.XI.99
80
14.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: La enseñanza no Universitaria.Galicia CONGRESO: Jornadas de estudio sobre la descentralización de la
enseñanza ORGANIZADOR: EGAP, USC y Asociación Española de la Educación para
el estudio del Derecho y de la Política. LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 28 y 29 de enero de 1999
15.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Identidad y diversidad de las culturas en la sociedad
global. Perspectivas educativas CONGRESO: “La memoria y el deseo. La educación deseada” ORGANIZADOR: Centro Buendía de la Universidad de Valladolid LUGAR: Valladolid FECHA: 8.VII.2000
16.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: As ideas pedagóxicas de Fr. Martín Sarmiento e a
Ilustración Europea ORGANIZADOR: Facultade de Ciencias da Educación – USC LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 11.III.2002
17.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: A perspectiva pedagóxica da obra de Fr. Martín Sarmiento ORGANIZADOR: Facultade de Ciencias da Educación – Universidade de
Vigo LUGAR: Vigo FECHA: 15.V.2002
18.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Frai Martín Sarmiento e o ensino ORGANIZADOR: Museo de Pontevedra LUGAR: Pontevedra FECHA: 12.XII.2001
19.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Historia do libro escolar en Galicia CONGRESO: I Simposio O libro e a lectura ORGANIZADOR: Asociación galega de Editores LUGAR: Santiago de Compostela
81
FECHA: 12.XII.2001 20.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: A represión dos mestres galegos e a súa obra no exilio CONGRESO: IV Xornadas de Historia de Educación ORGANIZADOR: Universidad de Santiago de Compostela LUGAR: Foz FECHA: 18.VII.2005
21. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Museos e educación. Un percorrido pola historia da
educación europea no século XX CONGRESO: XV Xornadas Pedagóxicas ORGANIZADOR: Museo Provincial de Lugo LUGAR: Lugo FECHA: 5 de xuño de 2007
22.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: “La escuela rural como escenario educativo de conquista
de la equidad” CONGRESO: Políticas educativas y compromiso social ORGANIZADOR: Universidad Internacional Menendez Pelayo LUGAR: Pontevedra FECHA: 20 setembro 2007
23.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Os mestres, colaboradores do movemento renovador CONGRESO: Emigración e educación ORGANIZADOR: Instituto de Estudos Miñoranos LUGAR: Nigrán (Pontevedra) FECHA: 2.VII.2009
24. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Formar educadores competentes o profesionales con
competencias? CONGRESO: Ciclo de conferencias:”La Universidad ante el reto Europeo” ORGANIZADOR: Facultad de Ciencias de la Educación LUGAR: Sevilla FECHA: 7.V. 2009
82
Comunicaciones Presentadas a Congresos Nacionales e Internacionales
1. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Instituciones para la formación de los maestros gallegos en
los finales del siglo XIX CONGRESO: 1º Coloquio Español de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad Española de Pedagogía LUGAR: Alcalá de Henares FECHA: 6-9.X.1982
2.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Rol, situación y comportamiento de los maestros rurales
gallegos CONGRESO: II Coloquio Español de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad Española de Pedagogía/Sección de Hª de la
Educación LUGAR: Universidad de Valencia FECHA: 26-29.IX.1983
3.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Sistema educativo e autonomía en Galicia CONGRESO: II Jornadas de Pedagogía Social y Sociología de la
Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Facultade de Fª e CC. da Educación LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 6-10.XII.1982
4.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: El galleguismo y la cuestión lingüística: aproximación
histórica CONGRESO: VII Congreso Nacional de Pedagogía CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad Española de Pedagogía LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 3-7.VII.1984
5.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Guirnaldas de la historia. La construcción cultural y social
del género femenino en la escuela del franquismo CONGRESO: VI Coloquio Español de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional
83
ORGANIZADOR: Sociedad Española de Historia de la Educación/ Dpto. de T. e Hª de la Educación de la Universidad de Santiago
LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 26-29.IX.1990
6.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Autonomía política y contexto político-administrativo de
la educación en Galicia CONGRESO: Simposio Inter: Descentralización de los Sistemas
europeos. Experiencias comparadas. CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Comparative Education Society in Europe / Universidad
de Granada LUGAR: Granada FECHA: 12-16.X.1993
7.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Institucionalización de la educación y escuelas de primeras
letras en Galicia en los siglos XVI-XVII CONGRESO: VII Coloquio E. de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad Española de Hª de la Educación/ Universidad de
Málaga LUGAR: Torremolinos (Málaga) FECHA: 23-26.III.1993
8.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: La Pedagogía Freinet en Galicia CONGRESO: Congres International de l´Institut Cooperative de l´Ecole
Moderne (ICEM) CATEGORÍA: Internacional ORGANIZADOR: ICEM LUGAR: Valbonne - Antibes FECHA: 29-29.VIII.1996
9.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Un apunte sobre los libros escolares de lectura en la
España de la Restauración CONGRESO: IX Coloquio Español de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad E. de Hª de la Educación / Universidad de
Granada LUGAR: Granada FECHA: 23-26.IX.1996
10. AUTOR: COSTA RICO, A.
84
TÍTULO: La lengua gallega: un saber ilegitimizado. Memoria y escuela primaria (1920-1960)
CONGRESO: XI Coloquio Español de Historia de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: Sociedad E. de Hª de la Educación LUGAR: Oviedo FECHA: 12-15.VI.2001
11. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: “Imaxinario colectivo, democracia e encontro cultural
desde o territorio da educación (1970-1990)” CONGRESO: IV Encontro Ibérico de Historia de la Educación CATEGORÍA: Internacional ORGANIZADOR: Sociedad E. de Hª de la Educación LUGAR: Allariz (Ourense) FECHA: 12-15.IX.2001
12. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: “Profesores galegos exiliados: a luz do porvir que se
mantivo acesa” CONGRESO: Congreso Internacional O exilio galego (1936) CATEGORÍA: ---------- ORGANIZADOR: Consello da Cultura Galega LUGAR: Santiago de Compostela FECHA: 27-29.IX.2001
13. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: O ensino en Fr. Martín Sarmiento CONGRESO: Sobre Frei Martín Sarmiento CATEGORÍA: Galego ORGANIZADOR: Consellería de Cultura / Xunta de Galicia LUGAR: Pontevedra FECHA: 23-25.V.2002
14. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: La Nouvelle École Galicienne: manifestation du
mouvement international de l’École Nouvelle CONGRESO: ISCHE 26 CATEGORÍA: Internacional ORGANIZADOR: LUGAR: Ginebra FECHA: Julio 2004
15.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Ramón de la Sagra. En los albores de la educación infantil
en Europa
85
CONGRESO: XIII Coloquio E. de Hª de la Educación Nacional CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: SEDHE LUGAR: San Sebastián FECHA: 2005
16.
AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Influencias de la psicología internacional en la Psicología
Pedagógica (1919) de X. V. Viqueira CONGRESO: XIV Coloquio E. de Hª de la Educación CATEGORÍA: Nacional ORGANIZADOR: SEDHE LUGAR: Guadalupe (Cáceres) FECHA: 2007
17. AUTOR: COSTA RICO, A. TÍTULO: Los emigrantes gallegos a América y la circulación
internacional de modelos y constructos pedagógicos CONGRESO: IX C. Internacional Latinoamericano de Hª de la Educació CATEGORÍA: Internacional ORGANIZADOR: Sociedade Brasileira de Hª da Educaçâo LUGAR: Rio de Janeiro (Brasil) FECHA: 17. XI. 2009
86
2. 3. PARTICIPACIÓN EN PROYECTOS DE INVESTIGACIÓN Programas y Puestos
1. Aproximación a la historia de la enseñanza primaria en Galicia en el primer
tercio del siglo XX (1898-1936) Programa: Tesis de Doctorado Puesto: Investigador principal (autor) Dr. Agustín Escolano (director) Fecha de presentación: 1982 Calificación: Sobresaliente “cum laude”
2. Actualidad y perspectiva del sistema educativo en la Galicia Autonómica
Programa: Convocatoria de Ayudas al fomento de la
Investigación Científica y Técnica, 1987 (DOG, 16 - XII - 87)
Puesto: Coordinador de área / Investigador principal Co-investigadores: José A. Caride (director), Agustín Requejo, Xulio
Rodríguez, Lourdes Montero Instituciones: Consellería de Educación y Ordenación
Universitaria de la Xunta de Galicia Fecha de presentación: Diciembre de 1988
3. Evaluación de la experimentación de la jornada lectiva de sesión única en
Galicia (estudio / informe) Programa: Convenio de colaboración suscrito entre la Consellería
de Educación de la Xunta de Galicia y la Universidad de Santiago de Compostela.
Puesto: Investigador participante Co-investigadores: Jose A. Caride (director), Luisa Rodicio, Xabier
de Salvador, Andrés Suárez y otros Instituciones: Instituto de Ciencias da Educación da Universidade
de Santiago. Fecha de presentación: Marzo 1992
4. Avaliación da actividade docente do profesorado da Universidade de Santiago,
por parte do seu alumnado. Curso 1991/92 (Estudio/informe) Programa: Convenio de colaboración suscrito entre el
Vicerrectorado de Ordenación Académica y el ICE de la Universidad de Santiago de Compostela
Puesto: Investigador principal (director)
87
Co-investigadores: Xosé Rubal, Xosé Cagide, Luisa Rodicio Instituciones: Instituto de Ciencias de la Educación Fecha de presentación: Noviembre de 1992
5. Avaliación da actividade docente do profesorado da Universidade de Santiago,
por parte do seu alumnado. Curso 1992/93 (Estudio/informe) Programa: Convenio de colaboración suscrito entre el
Vicerrectorado de Ordenación Académica y el ICE de la Universidad de Santiago de Compostela
Puesto: Investigador principal (co-director) Co-investigadores: Gloria Seoane (co-directora) Instituciones: Instituto de Ciencias de la Educación Fecha de presentación: Noviembre de 1993
6. O sistema educativo en Galicia (niveis non universitarios): curso 1992/93.
Informe-soporte para o Consello Escolar de Galicia Programa: Informe realizado por encargo del Consello Escolar
de Galicia al Instituto de Ciencias de la Educación de la Universidad de Santiago, mediante convenio de colaboración.
Puesto: Investigador principal (director) Co-investigadores: José A. Caride, Miguel Vázquez Freire y otros Instituciones: Consello Escolar de Galicia, Instituto de Ciencias
de la Educación de la Universidad de Santiago Fecha de presentación: Febrero de 1994
7. Ler e escribir en Galicia. A evolución dos procesos de alfabetización en Galicia
(1860-1991) Programa: Convocatoria de Axudas á investigación Científica
e Técnica da Xunta de Galicia (DOG 1993; resolución 1994)
Puesto: Investigador participante Co-investigadores: Narciso de Gabriel Fernández (director) Instituciones: Universidad de A Coruña / Xunta de Galicia
8. O sistema educativo en Galicia (2004). Informe sobre a Situación do Sistema educativo en Galicia (2002-05)
Programa: Informe realizado por encargo del Consello Escolar
de Galicia al Instituto de Ciencias de la Educación de la Universidad de Santiago, mediante convenio de colaboración.
Puesto: Investigador de Área Co-investigadores: Miguel Santos Rego (Director)
88
Instituciones: Consello Escolar de Galicia, Instituto de Ciencias de la Educación de la Universidad de Santiago
Fecha de presentación: 2006 9. Diccionario galego de termos pedagógicos
Programa: Convenio de colaboración específico Universidade de Santiago de Compostela / Secretaría Xeral de Política Lingüística
Puesto: Investigador responsable de área (Campos: Historia de la Educación, y Política Educativa)
Co-investigadores: José A. Caride Gómez (Co-director) Fecha de presentación: 2009
10. De los tiempos educativos as los tiempos sociales: la construcción cotidiana de la condición juvenil en una sociedad de redes.
Programa: Plan Nacional Investigador principal: J. A. Caride Gómez Puesto: Investigador participante
Líneas de Investigación Desarrolladas - Política educativa en la Galicia autonómica.
- Historia de la educación en Galicia.
- La renovación pedagógica en España (1970-1999).
- Historiografía educativa: planteamientos y prácticas.
- Cuestiones de educación comparada.
Evaluación de la Actividad Investigadora
Hemos recibido una evaluación positiva emitida por la Comisión Nacional Evaluadora de la Actividad Investigadora del MEC en tres tramos:
- Período comprendido entre 1983-1988 (inclusive). - Período comprendido entre 1989-1998 (inclusive). - Período comprendido entre 1999-2004 (inclusive).
Pertenencia a Equipo de Investigación El que suscribe viene formando parte de modo estable del Grupo de Investigación SEPA “Pedagogía Social e Educación Ambiental (GI-1447) de la Universidad de Santiago de Compostela, del que es Director e Investigador Pral. el profesor Dr. J. A. Caride Gómez; dicho grupo tiene reconocida la condición de Unidad de Investigación de Excelencia en el marco del Programa de ordenación de Unidades de Investigación en Humanidades y Ciencias Sociales de la Xunta de Galicia.
89
2. 4. ESTANCIAS EN CENTROS DE INVESTIGACIÓN
Hemos de hacer notar las cuatro estancias más recientes registradas a centros de investigación en países extranjeros, que se suman a algunas de las estancias a las que se hizo referencia en el Apdo. 1. 8 del presente Currículum. 1. UNIVERSIDADE FEDERAL DE RIO DE JANEIRO (BRASIL); con
ocasión de mi intervención en la apertura del III Congreso de Historia de la Educación en Brasil, en la fecha de 9 a 12 de noviembre de 2004.
2. ARCHIVES DEPARTAMENTALES DES ALPES MARITIMES, NICE
(Francia). Estancia en Octubre de 2008: investigación sobre Freinet y España.
3. INSTITUT UNIVERSITAIRE DE FORMATION DES MAÎTRES/ ACADÉMIE DE PARÍS: estancia de investigación en junio de 2009.
4. INRP/ MUSÉE NATIONAL D´ÉDUCATION en Rouen ( Francia): junio de
2009.
2. 5. OTROS MÉRITOS RELACIONADOS CON LA ACTIVIDAD INVESTIGADORA
Intervención en procesos de evaluación de la ANEP y ACSUG
- A lo largo de las últimas cuatro anualidades hemos tenido ocasión de participar en un total de 15 evaluaciones de proyectos de investigación sometidos a la Agencia Nacional de Evaluación y Prospectiva (ANEP), en tanto que colaborador en el proceso de evaluaciones de dicha Agencia.
- Vocal del Comité de Asesores Expertos de la ACSUG desde Junio de 2011. Premios recibidos
El libro Historia da educación e da cultura en Galicia. (Vigo, 2005) fue motivo de la recepción de cuatro premios:
- Mejor obra en gallego del año 2004, concedido por la Federación de Libreros de Galicia.
- El “Antón Losada Diéguez” de investigación, en la convocatoria 2004. - Premios da Crítica, Sección de investigación en la convocatoria 2004. - Premio á Edición en Galego (2004), concedido por la Asociación de Editores
de Galicia.
90
Pertenencia a la Redacción y Consejos editoriales de Publicaciones
1. Miembro fundador del Equipo Redactor de la revista Pedagógica As Roladas
(Primera publicación periódica pedagógica editada en lengua gallega) entre los años 1978-1981 con un total de 10 números editados.
2. Miembro del Consejo asesor y redactor de las páginas semanales especializadas de
educación del periódico Faro de Vigo: bajo la cabecera A Pizarra se editaron 141 suplementos de educación entre el 5 de Octubre de 1983 y el 6 de Enero de 1987.
3. Miembro del Equipo de colaboradores permanentes de la publicación pedagógica
especializada de difusión española Cuadernos de Pedagogía, desde Abril de 1978 a 20-XII-1989. Como tal orienté la publicación de un número notable de contribuciones de profesores gallegos.
4. Miembro fundador del Equipo de Redacción de la Revista Galega de Educación,
desde su aparición en 1986. 5. Miembro del Equipo de Colaboradores de la Gran Enciclopedia Gallega, desde el
tomo X (1979) hasta el último y nº XXX en 1988.
6. Coordinador en Galicia del Boletín de Historia de la Educación de la Sociedad Española de Historia de la Educación (SEDHE), desde donde hemos enviado muy númerosas contribuciones a tal Boletín.
7. Miembro del Consejo Editorial de Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación. 8. Asesor y Coordinador de “Educación” en el marco de la edición de la Enciclopedia
Galega Universal editada por Edicións Ir Indo. 9. Miembro del Consejo Editorial de la Revista Portuguesa de Pedagogía (desde
Septiembre 2006). 10. Miembro del “Comité Científico” de la Revista Cuestiones Pedagógicas de la
Universidad de Sevilla. 11. Director de Sección de “Educación” de Gran Enciclopedia Galega, desde 2010. 12. Miembro del Consejo Editorial de la Colección “História, Pensamento e Educación”
da Universidade de Uberlândia (Brasil). 13. Incorporación al Consejo Científico de la Revista de Estudios y Experiencias en
Educación de la Universidad Católica de Concepción (Chile)
91
Otros méritos de investigación
1. Concello de As Pontes (A Coruña). Situación educativa, necesidades e previsións; un informe guía para otros estudios posteriores de alcance municipal.
2. Participante en el “1º Encuentro de Historia da Educaçao España-Portugal” (S. Pedro do
Sul, 24 a 26 de abril de 1992), así como en el 2º, en el 3º, en el 4º y en el 6º, celebrado éste en Sevilla (18-21 de Septiembre, 2006).
3. Hemos realizado, recuperado, ordenado y clasificado el legado documental y bibliográfico del Inspector Jefe de Enseñanza Primaria de la provincia de A Coruña, Manuel Díaz Rozas (y su esposa Cristina Pol), en el tiempo de la IIª República, con la colaboración del Instituto Galego de Información. El fondo, muy rico desde el punto de vista pedagógico–histórico, con numerosísimas ediciones en lenguas extranjeras, es el más rico de los existentes y conocidos en Galicia (son más de 2000 libros; 700 de ellos de pedagogía y psicología).
4. Miembro del Consejo Asesor Nacional del Centro Internacional de la Cultura Escolar (CEINCE), dirigido por el Profesor Agustín Escolano en Berlanga de Duero (Soria).
5. Colaborador-evaluador de artículos científicos en las revistas académicas Historia de la Educación. Revista interuniversitaria, Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación, ESE de Pamplona Cuestiones Pedagógicas y REXE (Chile).
6. Miembro de los Comités Científicos del XVI Coloquio Español de Historia de la
Educación, celebrado en julio de 2011, del Coloquio Internacional sobre escrituras Infantiles, celebrado en Septiembre de 2011, y del X Congreso Internacional de Historia de la Educación Latinoamericana (Salamanca, 2012).
7. Miembro asociado del Grupo de Investigación “Memória das Instituiçoes Educativas e do Pensamento Pedagógico” da Universidade Lusófona de Lisboa desde comienzos de 2010.
8. Concesión en el curso 2008-2009 de un Año Sabático para el desarrollo de actividades de formación y de investigación.
9. Presidente de tres sesiones de presentación de Comunicaciones Científicas en la
34 International Standing Conference for the History of Education celebrada en Ginebra (Suiza) en los días 27 a 30 de junio de 2012, bajo la temática Internationalization in Education.
10. Miembro del Comité Científico del X Congreso Iberoamericano de Historia de Educación Latinoamericana, celebrado en la Universidad de Salamanca entre el 4 y 7 de Julio de 2012.
11. Miembro del Comité Científico del Coloquio Internacional de escrituras Infantiles, celebrado en el Centro Internacional de la Cultura Esclar (CEINCE), en los dias 5-7 de septiembre de 2011.
92
3. OTROS MÉRITOS RELEVANTES
3.1. CARGOS ACADÉMICOS Y DE GESTIÓN
1. RESPONSABILIDAD: Vicedecano Organismo/Centro: Facultad de Filosofía y CC. de la Educación de la
Universidad de Santiago Fecha de inicio: 12 - V- 1989 Fecha de terminación: 21 - II- 1992
2. RESPONSABILIDAD: Director del ICE
Organismo/Centro: Instituto de Ciencias de la Educación de la Universidad de Santiago de Compostela
Fecha de inicio: 1 - Octubre - 1991 Fecha de terminación: 31 - Julio - 1994
3. RESPONSABILIDAD: Decano
Organismo/Centro: Facultad de Ciencias da Educación Universidade de Santiago de Compostela
Fecha de inicio: 10 - Octubre - 1997 Fecha de terminación: 20-III-2001
4. Miembro de la Comisión de Titulaciones y programas de estudio del Claustro Universitario (II. 1991 a VI. 1994)
5. Miembro de la Comisión Permanente de Supervisión de COU para el curso 1991/92. 6. Representante de la Universidad de Santiago en la Subcomisión de Educación
Ambiental de la Comisión Gallega de Medio Ambiente de la Xunta de Galicia (1991-94).
7. Representante de la Universidad de Santiago en la Fundación Paideia. 8. Miembro de la Comisión Permanente de la Facultad de Ciencias de la Educación
desde IX.2001 hasta la actualidad. 9. Presidente de veinte Comisiones de provisión de plazas de profesores contratados
de la Facultad de Ciencias de la Educación, entre 1997 y 2001, en nuestra condición de Decano.
10. Vocal Titular de dos Comisiones de provisión de plazas de profesores del Departamento de Teoría e Historia de la Educación, en convocatorias de 2002 y 2004.
11. Coordinador de la Titulación de Pedagogía en la Facultad de CC. de la Educación de la Universidad de Santiago desde enero de 2003 a noviembre 2005.
12. Miembro del Comité de Autoevaluación de la Facultad de CC. de la Educación, en el marco del II Plan Nacional de Calidad de las Universidades (Curso 2002-03).
13. Miembro de la Comisión Permanente de la Facultad de Ciencias de la Educación desde el curso 2001-2002. Sigue.
14. Miembro de la Comisión de Resolución de Conflictos de la Universidad de Santiago de Compostela por nombramiento rectoral de 6 de marzo de 2005. Cese en abril de 2008.
93
3.2. OTRAS PUBLICACIONES
Publicaciones en Revistas Culturales, Prensa y Libros-homenaje 1.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “As concentracións escolares” REVISTA: Encrucillada. Revista galega de pensamento
cristiano VOLUMEN/NÚMERO: 4 AÑO DE EDICIÓN: 1977 PÁGINAS: 53-59 DL: C-80/1977
2.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Educación e lingua” REVISTA: Coordenadas. Revista Universitaria da
Universidade de Santiago VOLUMEN/NÚMERO: 1 AÑO DE EDICIÓN: 1978 PÁGINAS: 56-59 DL: C-375-80
3.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Deseño e arquitectura escolar” REVISTA: Obradoiro. Publicación Oficial do Colexio de
Arquitectos de Galicia. VOLUMEN/NÚMERO: 4-5 AÑO DE EDICIÓN: 1979 PÁGINAS: 3-19 DL: C-457-1978
4.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Normalización da lingua: da resistencia á política” REVISTA: Man Común VOLUMEN/NÚMERO: 3 AÑO DE EDICIÓN: 1980 PÁGINAS: 26-31 DL: C-331-1980
5.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “O laicismo escolar en Galicia (1982-1931)” REVISTA: Man Común VOLUMEN/NÚMERO: 3 AÑO DE EDICIÓN: 1980 PÁGINAS: 26-31 DL: C-331-1980
94
6. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “La emigración gallega y su acción cultural-
educativa en sus lugares de origen” REVISTA: Los Cuadernos del Norte (Oviedo) VOLUMEN/NÚMERO: --- AÑO DE EDICIÓN: 1984 ISBN: 84-7580-019-X
7.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A reforma educativa en Galicia” REVISTA: CONXUGA (Órgano do Consello Galego de
Xuventude) VOLUMEN/NÚMERO: 9 AÑO DE EDICIÓN: 1988 PÁGINAS: 7-10
8.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “As sociedades de Americanos e a educación en
Galicia” REVISTA: Revista da Comisión Galega do Quinto Centenario
(Xunta de Galicia) VOLUMEN/NÚMERO: 5 AÑO DE EDICIÓN: 1989 PÁGINAS: 89-140 ISBN: 84-453-0031-8
9.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Aí ven a ESO” REVISTA: Galicia. Revista de información para o debate VOLUMEN/NÚMERO: 9 AÑO DE EDICIÓN: 1996 PÁGINAS. 22-26 DL: 283-1995
10.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “A casa (caída) de Sarmiento” REVISTA: La Voz de Galicia AÑO DE EDICIÓN: 23/01/2002
11.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Martín Sarmiento: Unha aprendizaxe natural” REVISTA: La Voz de Galicia AÑO DE EDICIÓN: 9/5/2002
95
PÁGINAS. 28-30 12.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Sarmiento: Un educador para un pobo” REVISTA: O Correo Galego AÑO DE EDICIÓN: 16/05/2002 PÁGINAS. 33-35
13.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Reforma e desenvolvemento educativo. Novo
tempo, novas tarefas” REVISTA: A Nosa Terra VOLUMEN/NÚMERO: 1216 AÑO DE EDICIÓN: 23/03/2006
14.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Foi Galiza un Reino?” REVISTA: Anuario Brigantino VOLUMEN/NÚMERO: 27 AÑO DE EDICIÓN: 2004 PÁGINAS. 199-2004 DL:
15.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Tempo de maduración e fin dun ciclo. A
educación en Galicia. 1990-2005” REVISTA: Magisterio. Galicia VOLUMEN/NÚMERO: 11.04 AÑO DE EDICIÓN: 2007 PÁGINAS. 19
16.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: “Galescola: a escola infantil galega” REVISTA: www.vieiros.com AÑO DE EDICIÓN: 2006 (17.V)
17.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO ARTÍCULO: Sobre o Pacto político de educación: hai razóns,
pero tamén interrogantes” REVISTA: La Voz de Galicia VOLUMEN/NÚMERO: 4.X. 2009
96
18 AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: “O asociacionismo cultural galego fóra de
Compostela” in Asociacionismo cultural en Galicia (1961-1975)
EDITORIAL: Consello da Cultura Galega LUGAR DE EDICIÓN: Santiago de Compostela AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 87-90
ISBN: 978-84-92923-33-5 19.
AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: “Eu tamén fun ao Rosalía” in Antía Cal Sementar
no futuro EDITORIAL: Fundación Otero Pedrayo/ Galaxia LUGAR DE EDICIÓN: Vigo AÑO DE EDICIÓN: 2012 PÁGINAS: 81-83. ISBN:
20. AUTOR/ES: Costa Rico, A. TÍTULO: “ In memoriam: Herminio Barreiro” REVISTA: Sarmiento. Anuario Galego de Hª Educación VOLUMEN/NÚMERO: 14 AÑO DE EDICIÓN: 2010 PÁGINAS. 7-10
Publicaciones en secciones especializadas de la prensa:
En La Educación como tema- El Adelanto (Salamanca) - “Pedagogía: el maestro y el grupo-clase”, 1.5.1975 - “La asociación de Padres de Alumnos”, 12.6.1975 - “La educación como práctica de la libertad”, 16.10.1975 - “Freinet: un pedagogo para la escuela popular”, 30.10.1975 - “Los niños felices de Vercheny”, 18.3.1976
Cuadernos de Cultura - La Voz de Galicia - “A renovación educativo-cultural en Galicia”, 7.10.1982 - “ Na escola está en parte o futuro do idioma”, 27.5.1982 - “Relembrar e xogar hoxe”, 9.6.1983 - A Pizarra - Faro de Vigo - “A renovación pedagóxica en Galicia, 19.10.1983 - “O verán das Escolas”, 5.10.1983 - “A infancia non vivida dos nenos galegos”, 23.12.1981
97
- “Autonomía e educación en Galicia: laboura lexislativa e parlamentaria”, 11.3.1985
- “O valor pedagóxico dos museos”, 29.9.1985 - “As colonias escolares en Galicia”, 22.9.1985 - “Nenos urugüaios espuxeron na Compostela de 1935”, 12.1.1986 - “A imaxe na escola”, 4.8.1985 - “Os pais en defensa da galeguización”, 3.11.1985 - “A Universidade de Santiago”, 21.10.1986 - “A derradeira lección do mestre”, 16.9.1986 - “O Plan de Escolas Asociadas da Unesco”, 28.10.1986
Na Escola – La Región - “Galego no ensino/Galego na sociedade”, 19.5.1988 - “Xornada lectiva e calidade da educación: o debate sobre o horario
escolar”, 17.19.1989
Recensiones y Notas
1.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión del libro de W. Frijhoff: L´offre d´ecole.
Elements pour une étude comparée des politiques éducatives au XIX siècle
EDICIÓN: Bordón NÚMERO/FECHA: nº 252 (1984) PÁGINAS: 365-367
2.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión del libro de J. L. García Garrido: Educación
Comparada. Fundamentos y problemas EDICIÓN: Bordón NÚMERO/FECHA: nº 254 (1985)
3. AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión del libro de COLECTIVO AVANTAR;
O Noso Galego 5 EDICIÓN: Cuaderno de Cultura- La Voz de Galicia NÚMERO/FECHA: 3.2.1983 PÁGINAS: 1
4.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de A. Teodoro et alii: Guía
Práctica do sistema educativo portugués EDICIÓN: Revista Galega de Educación
98
NÚMERO/FECHA: 3 (1986) 5.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión del libro de A. Porto Ucha: La
Institución Libre de Enseñanza en Galicia EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 5 (1987) PÁGINAS: 75
6.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de P. Benejam: La formación de
los profesores EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 5(1987) PÁGINAS: 76
7. AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la publicación Education et Recherche
de la Societé Suisse pour la recherche en Education EDICIÓN: Bordón NÚMERO/FECHA: 266 (1987)
8.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro del B.I.E.: Conclusións des
Conferences Internationales sur l´école rurale EDICIÓN: Bordón NÚMERO/FECHA: 266 (1987) PÁGINAS: 158-161
9.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de Bosch et alii: La educación en
España EDICIÓN: Bordón NÚMERO/FECHA: 4(1988)
10.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión del libro de A.Nóvoa: Le temps des
professeurs. Analyse socio-historique de la profession enseignante au Portugal (XVIII-XIX siécles)
EDICIÓN: Historia de la Educación (Salamanca) NÚMERO/FECHA: 7(1988)
11.
AUTOR: Costa Rico, A.
99
TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de A. Porto Ucha: La Institución Libre de Enseñanza en Galicia
EDICIÓN: Boletín de la Institución Libre de Enseñanza NÚMERO/FECHA: 5 (1988) PÁGINAS: 109-110
12.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Alma penetrada da beleza da terra” TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de: Xoán Vicente Viqueira EDICIÓN: Cuaderno de Cultura- La Voz de Galicia NÚMERO/FECHA: 24.III.1988
13.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de González Monteagudo;
La pedagogía de C. Freinet EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 9(1989) PÁGINAS: 89
14.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del libro de X.M. Cid Fernández:
Educación e Sociedade en Ourense durante a IIª República
EDICIÓN: Historia de la Educación (Salamanca) NÚMERO/FECHA: 8 (1989)
15.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de E. Rivera
Vázquez: Galicia y los jesuitas. Sus colegios y enseñanza en los siglos XVI-XVIII
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 8 (1989)
16.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Sousa, J., Pereira, F.: Historia
de la Escuela de Artes y Oficios de Santiago EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 8 (1989)
17.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de J. González Agápito: Rosa
Sensat i Vila. Fer de la vida escola
100
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 8 (1989)
18.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de H. Barreiro Rodríguez:
Lorenzo Luzuriaga y la renovación pedagógica en España
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 8 (1989)
19.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de V. Peña Saavedra: Éxodo,
organización comunitaria en intervención escolar. La impronta educativa de la emigración tranoceánica en Galicia
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 10 (1991) PÁGINAS: 426-427
20.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de N. Gabriel Fernández:
Leer, escribir y contar. Escolarización popular y sociedad en Galicia (1875-1900)
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 10(1991) PÁGINAS: 414-415
21.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Prado Gómez: La Diputación
Provincial y los inicios de la instrucción pública en Lugo
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 10 (1991) PÁGINAS: 428-429
22.
AUTOR Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de Justo Martín y Lucas
Álvarez (Eds.), Fontes documentais da Universidade de Santiago (1237-1537). Edición diplomática
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 10 (1991) PÁGINAS: 428-429
23.
101
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Romaní & Rodríguez Suárez
(Eds.), A Real Universidade de Santiago de Compostela: Actas de visita do Lic. D. Pedro Potocarrero (1577)
EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 18 (1993) PÁGINAS: 87
24.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Allegue Aguete, P.: A
filosofía ilustrada de Fr. Martín Sarmiento EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 12-13 (1993-94) PÁGINAS: 611-612
25.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de X.R. Barreiro: Historia
Contemporánea. Ensino e Cultura. EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 12-13 (1993-94) PÁGINAS: 620
26.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Fraga Vázquez & Mato
Domínguez (Coords.): Diccionario histórico das ciencias e das técnicas de Galicia.
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 12-13 (1993-94) PÁGINAS: 640
27.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Romaní & Rodríguez Suarez
(Eds.) A Real Universidade de Santiago de Compostela. Actas de visita do Lic. D. Pedro Portocarreo (1577)
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 12-13 (1993-94) PÁGINAS: 664
28.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de A. Valín Fernández:
Laicismo, educación y represión en la España del siglo XX
102
EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 12-13 (1993-94) PÁGINAS: 668
29.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Cid Fernández: Escola,
Democracia e República. Teorías e Institucións educativas en Ourense durante a IIª República
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 14-15 (1995-1996) PÁGINAS: 571-572
30. AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de P. Cuesta Escudero: La
escuela en la reestructuración de la sociedad española (1900-1923)
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 14-15 (1995-96) PÁGINAS: 575-6
31.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de R. Fernándes: Os
caminhos do ABC. Sociedade portuguesa e ensino das primeiras letras.
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 14-15 (1995-96) PÁGINAS: 577-78
32.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Recensión de la obra de E. Rivera Vázquez:
Colegio Apóstol Santiago. Historia de una larga peregrinación
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 14-15 (1995-96) PÁGINAS: 610-611
33.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Fráguas Fráguas: O colexio
de Fonseca. EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 16 (1997) PÁGINAS: 588-589
34.
AUTOR: Costa Rico, A.
103
TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Fundación Blanco de Lema: Educación e Patrimonio. Bicentenario (1796-1996)
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 16 (1997) PÁGINAS: 589
35.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña del Catálogo; Universidade de Santiago.
Gallaecia Fulget. Catálogo de exposicións EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 16 (1997) PÁGINAS: 646-7
36. AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Historia da Educación en Galicia, Notas para un
balance de actualidade (1995-97)” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Sarmiento. Anuario galego de Historia da
Educación NÚMERO/FECHA: 1 (1997) PÁGINAS: 233-236
37.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Informe dos Encontros de Ensinantes neste verán
en Galicia” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: As Roladas. Revista Pedagóxica Galega NÚMERO/FECHA: 1 (1978) PÁGINAS: 17-19
38.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Historia de la educación en Galicia. Dossier
bibliográfico” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Boletín de Hª de la Educación de la Sociedad
Española de Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 8-9 (1985) PÁGINAS: 73-79
39.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Escuelas de Verano. punto de encuentro para una
educación democrática” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Comunidad Escolar NÚMERO/FECHA: Julio 1985
104
40. AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Os concellos e a cuestión educativa” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: La Voz de Galicia NÚMERO/FECHA: 17-IV-1985
41.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “A Coordenadora Galega de Concellos/ educación” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 2 (1986) PÁGINAS: 65
42.
AUTOR: Costa Rico, A TÍTULO: “O Parlamento e a educación” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Revista Galega de Educación NÚMERO/FECHA: 4 (1987)
43.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “A Lei dos Conselllos Escolares de Galicia” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: La Voz de Galicia NÚMERO/FECHA: 4-XII-1986
44.
AUTOR: Costa Rico, A TÍTULO: “Os Presupostos de 1989. A educación na
Comunidade Autónoma de Galicia” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: El Correo Gallego NÚMERO/FECHA: 13-XII-1988
45.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “As cidades galegas queren escola en galego” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: La Voz de Galicia NÚMERO/FECHA: 20-XII-1988
46.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “A participación educativa en Galicia” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Diario de Galicia NÚMERO/FECHA: 2-XII-1988
105
47.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “A Reforma educativa en Galicia” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Diario de Galicia NÚMERO/FECHA: 12- IV-98
48. AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Sarmiento”, “Feijoo y Montenegro” TIPO DE TRABAJO: Notas EDICIÓN: Escolano Benito, A., Hª de la Educación. T1.
“Diccionario de Ciencias de la Educación”. Anaya, Salamanca, 1984
49.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Redacción de entradas sobre realizaciones y
destacados profesionales de la educación, en perspectiva histórica
EDICIÓN: Gran Enciclopedia Gallega (distintos números)
- Escolas Agrícolas - Museo Pedagógico regional - Pósitos Marítimos - As Roladas - Muntada Bach - Ogando Simón - Poza Juncal - Panero González - Pico de la Coaña - Rodríguez, Gerardo - Seoane Seoane
- Torres López, A. - Soriano Soriano - Toba Fernández - Ortiz Novo - Pérez González - Pedreira, Leopoldo - Pérez Sierra - Rincón Fernández - Salgado Toimil - Sotelo Rey - Soto Menor
50.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Rede de Centros” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: El Progreso NÚMERO/FECHA: 24-III-1996
51.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Roxerius. Pedagogo galeguista” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: A Nosa Terra NÚMERO/FECHA: 816; 5-II-1998
52.
106
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Anxel Casal: un educador popular” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Montealto 1. Revista Escolar (A Coruña) NÚMERO/FECHA: Curso 1995-96
53.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Fernández Soria, Maestros
valencianos bajo el franquismo EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 3 (1999) 303
54.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Historia da educación desde Galicia.
Investigación e publicística” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 3 (1999) 299-300
55.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de R. Domínguez, La enseñanza
de las primeras letras en Aragón (1677-1812) EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 3 (1999) 307-308
56.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Barreiro Fernández, Historia
de la Universidad de Santiago I EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 3 (1999) 318-319
57.
AUTOR: Costa Rico, A. TÍTULO: “Historia da educación no Brasil. Unha ollade
desde a Galiza” TIPO DE TRABAJO: Nota EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 4 (2000) 287-291
58.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña da obra de Escolano Benito, Tiempos y
espacios para la escuela. Ensayos históricos. EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 4 (2000) 296-297
107
59. AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de J. Verger, Gentes del saber en
la Europa de finales de la edad Media. EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1999) 445-446
60.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de X. R. Barreiro (Dir), Historia
da Universidade de Santiago de Compostela I. EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 17 (1999) 392-393
61.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de J. Pintasilgo, República e
Formaçao de Cidadaos EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 18 (1999) 432-433
62.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de A. Adao, Estado absoluto e
ensino… EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1998) 453-454
63.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Candeias, Nóvoa, Figueiras,
A Escola Nova en Portugal. EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1998) 468
64.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de X. A. Fraga (Coord.),
Ciencias, Educación,… EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1998) 487-488
65.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de M. V. Pardo Gómez,
Catálogo de Manuscritos… EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1998) 499-500
66. AUTOR: Costa Rico, A.
108
TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de P. Rodríguez Suárez, As Constitucións da Universidad de Santiago…
EDICIÓN: Historia de la educación NÚMERO/FECHA: 17 (1998) 509
67.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Reseña de la obra de Rivas Barrós, A derradeira
lección dos mestres EDICIÓN: Revista Galega do Ensino NÚMERO/FECHA: 34 (2002) 281-283
ISSN: 1133-911 X 68.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Historia da educación no Brasil: a actualidade
bibliográfica EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 4 (2000) 287-290
69.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: ESCOLANO BENITO, A., Tiempos y espacios
para la escuela, Madrid, 2000 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 4 (2000) 297-8
70.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: MORALEJO ALVAREZ, Exlibris Universitatis. El
patrimonio de las Bibliotecas…, Madrid, 2000 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 4 (2000) 301-304
71.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: Arredor da historiografía portuguesa EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 5 (2001) 239-241
72.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: DÍAZ BOIX, La escuela en Elche, Alicante, 2000 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 5 (2001) 259
73.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: ESCOLANO BENITO, Viaje por las escuelas de
Cataluña (reed.) EDICIÓN: Sarmiento
109
NÚMERO/FECHA: 6 (2002) 191-2 74.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: ESTEBAN MATEO, La educación en el
Renacimiento, Madrid, 2002 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 6 (2002) 193-4
75.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: MARQUÉS, S. Martí Rouret, maestro, republicano
y catalan, Girona, 2001 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 6 (2002) 195-6
76.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: SANTOS PUERTO, Martín Sarmiento, A Coruña,
2002 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 6 (2002) 200-201
77.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: CRUZ OROZCO, El yunque Azul. Frente de
Juventudes y Sistema Educativo…, Madrid, 2001 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 6 (2002) 202-204
78.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: VARELA OROL, GONZALEZ FERNANDEZ,
Heterodoxos e malditos. Lecturas prohibidas…, Santiago, 2002
EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 7 (2003) 242-243
79.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: GONZALEZ-AGÁPITO et alii, Tradició i
renovació pedagogica, 1898-1939, Barcelona, 2002 EDICIÓN: Sarmiento NÚMERO/FECHA: 7 (2003) 245-6
80. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: BEAUNE, C., Education et Cultures (Ss. XV-XX), París, 1999
110
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 497-500
81.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: BRANDÂO, Z. A intelligentsia educacional…,
Sâo Paulo, 1990 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 511
82.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: FATIMA DE SOUZA, R., Templos de
civilizaçao…, Sâo Paulo, 1998 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 536-7
83.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: HERNÁNDEZ DÍAZ, J.M., Maestros y escuelas
en Salamanca… EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 552-4
84.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: RODRÍGUEZ-SAN PEDRO, L., Los siglos XVI y
XVII. Cultura y vida cotidiana, Madrid, 2000 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 590-1
85.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: VALÍN, A., La sociabilidad en la historia…,
Ourense, 2001 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 604-5
86.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: VÁZQUEZ RAMIL, La ILE y la educación de la
mujer…, A Coruña, 2001 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 20 (2001) 606-608
87.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: “Notas de Lectura” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación
111
NÚMERO/FECHA: 9 (2005) 173-180 88.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: BLANK MIGUEL, Mª E., TEIXEIRA CORREA,
R.L. (orgs.), A educaçao escolar em perspectiva histórica
EDICIÓN: Autores Asociados, Campinas NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 619-620
89.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: CHALMEL, L., Réseaux philanthropinistes et
pédagogie au 18e siècle, Berne, 2004 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 626
90.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: MORALEJA ÁLVAREZ, R. (Comisarie), Ex-
libris Universitatis. El patrimonio de las bibliotecas universitarias españolas, Universidad de Santiago, 2000
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 681-682
91.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: PAUL, J., Historia intelectual del Occidente
medieval, Madrid, 2003 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 690-691
92.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: REY CASTELAO, O., Libro y Lectura en Galicia.
Siglos XVI-XIX, Xunta de Galicia, Santiago, 2003 EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 696-698
93.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE
COMPOSTELA, Cen anos da Biblioteca América (1904-2004)
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 711-712
94.
AUTOR: Costa Rico, A.
112
TIPO DE TRABAJO: VACA LORENZO, A. (ed.), Educación y transmisión de conocimientos en la historia, Universidad de Salamanca, 2001
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 24 (2005) 714-715
95.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: “Notas de actualidad” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación NÚMERO/FECHA: 9 (2005) 168-172
96.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: “Notas de actualidad” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación NÚMERO/FECHA: 10 (2006) 302-303
97.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: “Notas de lectura” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Historia da
Educación NÚMERO/FECHA: 10 (2006) 303-308
98.
AUTOR: Costa Rico, A. TIPO DE TRABAJO: CAL, A., Este camiño que fixemos xuntos,
Galaxia, 2007 EDICIÓN: Grial. Revista Galega de Cultura NÚMERO/FECHA:
99. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Los comentarios y cuestiones de Pedro de Oña a la física de Aristóteles
EDICIÓN: Historia de la educación. Revista Interuniversitar NÚMERO/FECHA: 25 (2006) PÁGINAS: 635-637
100. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Emilio ou da Educación de J.J. Rousseau
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 25 (2006) PÁGINAS: 679-681
113
101. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Miguel de Cervantes. Primer manuscrito extractado del Quijote. Facsimil
EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 25 (2006) PÁGINAS: 681-682
102. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Leer y escribir en Galicia…de Narciso de Gabriel EDICIÓN: Historia de la Educación NÚMERO/FECHA: 26 (2007) PÁGINAS: 557-560
103. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Nota: “Informe sobre producción científica de las Universidades de Galicia en el campo de la Historia de la Educación”
EDICIÓN: Boletín de Hª de la Educación de la SEDHE NÚMERO/FECHA: 42 (2008) PÁGINAS: 25-46
104. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Memoria da escola. Cultura material e testemuños da nosa historia educativa contemporánea
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 190-192
105. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Galicia. Notas de actualidade: Hª da educación” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 187-189
106. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Cultura popular e imaginario social en Galicia, de Isidro Dubert
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 194-196
107. AUTOR: Costa Rico, A.
114
TIPO DE TRABAJO: Recens. de A Biblioteca pública da USC, de C. Varela Orol
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 194-196
108. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Disciplina y rebeldía. Los estudiantes en la Univ. De Sevilla (1939-1970), de Rubio Mayoral
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 198
109. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de Fernándes, R. et al., Para a compreençâo histórica da infancia
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 199-200
110. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Recens. de El libro de los escolares de Plasencia del Monte, de Museo Pedagógico de Aragón
EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 11 (2007) PÁGINAS: 200-201
111. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Nota : “Catalunya á vangarda da educación” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 12 (2008) PÁGINAS: 189-190
112. AUTOR: Costa Rico, A.
TIPO DE TRABAJO: Nota: “Novas referencias do Brasil en Hª da Educ” EDICIÓN: Sarmiento. Anuario Galego de Hª da Educación NÚMERO/FECHA: 12 (2008) PÁGINAS: 193-198 REDACTAMOS a seccion de Panoraula da Revista Galega de Educación,
que edita Nova Escola Galega ( coa colaboración co prof. Xosé Ramos Rodríguez), con atención aos seguintes números (anos) páxinas:
115
- 35 (2006) 104-110 - 36 (2006) 110-120 - 37 (2007) 120-129 - 38 (2007) 146-153 - 39 (2007) 154-163 - 40 (2008) 162-173 - 41 (2008) 154-163 - 42 (2008) 164-171 - 43 (2009) 176-183 - 44 (2009) 166-170 - 45 (2009) 122-129 - 46 (2010) 128-134 - 47 (2010) 130-134 - 48 (2010) 106-110 - 49 (2011) 92-101 - 51 (2011) 100-106 - 52 (2012) 92-95
Prólogos
1. GRUPO AULA SETE Proyectos curriculares de Ciencias Sociales ICE de la Universidad de Santiago, Santiago, 1993, p.7.
2. MARCO, A., PORTO UCHA, A Escola Normal de Santiago de Compostela Con el título: “Memoria e Proxecto” Servicio de Publicacións da Univ. de Santiago, 2000, p. 9-10.
3. IGLESIAS DA CUNHA, L.
A educación ambiental nos concellos. O caso de Oleiros Concello de Oleiros (A Coruña), 2000. 4. NUNES, J. Freinet. Actualidade pedagógica de una obra ASA, Porto, 2002 (pp. 9-13). 5. RIBAS BARRÓS, S.
O ideario educativo do galeguismo. Escolma de textos e fontes bibliográficas Con el título: “Para os que levan no bico un cantar” O Castro, Sada, 2002, pp. 7-9.
6. MALHEIRO GUTIERREZ, X. M. Herdanza da emigración ultramarina Con el título: “O pan da instrucción e a loita pola vida”
Servicio de Publicacións da Deputación de Pontevedra, Pontevedra, 2005.
7. MALHEIRO GUTIERREZ, X. M.
116
As Escolas dos Emigrantes e o pensamento pedagógico: Ignacio Ares de Parga e Antón Alonso Rios Con el título: “La Antorcha” E. do Castro, Sada, 2005, pp. 11-13.
8. SUÁREZ PAZOS, CID FERNÁNDEZ, DENSO CALVO (Coords.)
Memoria da escola. Cultura material e testemuños Con el título: “Parte necesaria da historia” Edicións Xerais de Galicia, Vigo, 2006, pp. 11-14.
12. VERGARA CIORDIA et alii (Coords.) Ideales de formación en la historia de la educación Con el título: “Responsabilidades formativas. Nótula de introducción a un Seminario” Dykinson, Madrid, 2011, pp. 11-12. ISBN 978-84-9982-215-0.
13. VALES VIA, J.-D. No regazo da noite estrelecida. Biografía apaixonada de Francisco Vales Villamarin
Co título “Don Francisco Vales, educador entusiasta” Concello de Betanzos, Betanzos, 2012, pp. 9-10. 14. ESPIGADO, G. et alii
La Constitución de Cádiz. Genealogía y desarrollo del sistema educativo libera Serv. De Publicaciones de la Universidad de Cádiz
Con el título: “Oteando el horizonte, imaginando el futuro” Cádiz, 2013, pp. 13-14.
117
3.3. OTROS MÉRITOS RELEVANTES
1. Miembro, a partir de finales de 1974, de la Asociación para la Correspondencia y la
Imprenta Escolar (ACIES) en su sección de Salamanca, siendo su Secretario en el curso 1975-76, y organizador del IIIº Congreso de Escuela Popular celebrado en aquella ciudad en el Verano de 1976.
2. Iniciador en Galicia de la Asociación para la Correspondencia y la Imprenta Escolar
y miembro de su Equipo Coordinador en el período 1977-1982. La Asociación que aglutinó a cerca de un centenar de profesores fue expresión en Galicia de la Pedagogía Freinet. Desde ella se realizaron un notable número de Encuentros, Cursos, Intercambios de Experiencias de Innovación Pedagógica, Publicaciones como As Roladas y Exposiciones de material didáctico. En el año 1978 pasó a denominarse “Movemento Cooperativo de Escola Popular Galega”. A finales de Julio de 1978 formamos parte del Equipo Organizador del “Vº Congreso de la Escuela Popular” celebrado en Santiago.
3. Hemos formado parte de diversos Jurados: de cuentos infantiles (Negreira- A
Coruña, 13.V.1978), textos infantiles (Santiago, 19.V.1981), del IIº Premio de Literatura Infantil convocado por Edicións Xerais de Galicia en 1987.
4. En 29 de Junio de 1978 fui nominado miembro de la Comisión Gestora para la
reconstitución del Seminario de Estudios Galegos, la que fuera la más prestigiosa Institución de elaboración de la cultura gallega entre los años 1923 y 1936.
5. Hemos tenido distintas intervenciones en actos de desarrollo de la cultura gallega,
específicamente en los siguientes lugares y momentos: Portomouro (20.XII.1978), Santiago (23.V.1979), Santiago (22.VI.1979), A Coruña (12.IX.1979), Santiago (27.II.1980), Santiago (27.XI.1980), Riveira (6.V. 1981), Negreira (21.II.1981), Santiago (1.X.1981), Santiago (15.III.1982), Santiago (23.V.1982), Vigo (3.V.1983), y otros múltiples posteriores, como por ejemplo el V Encontro para a Normalización Lingüística, organizado por el Consello da Cultura Galega en Octubre de 2001, con responsabilidades de moderación de intervenciones.
6. Representante de la Institución Seminario de Estudios Galegos en el Consello
Escolar de Galicia, desde Marzo de 1989, con asistencia ordinaria a sus sesiones de trabajo y participación activa, con numerosos escritos propositivos en relación con los textos analizados por el Consello Escolar de Galicia, con incidencia singular en la elaboración de diversos decretos: D. de Orientación Escolar (1997), D. 295 de Galeguización (1995), D. de creación MUPEGA (2000), D. sobre la Estructura de formación do profesorado (2006).
7. Miembro de la Junta Directiva de la Sociedad Española de Historia de la
Educación, por elección de la Asamblea de Socios celebrada en San Sebastián en el mes de julio de 2005, y en calidad de vocal, hasta julio de 2009.
8. Elegido presidente de la Sociedad Española de Historia de la Educación (SEDHE)
en Julio de 2009. Sigue.
118
9. Hemos realizado donaciones de libros y otros documentos (más de 600) a diversas bibliotecas de Centro dependientes de la Biblioteca Xeral de la Universidad de Santiago, al Museo Pedagógico de Galicia, a las Fundaciones Penzol (Vigo) y 10 de Marzo de CC.OO. (Santiago).
10. Participación como documentalista en films de la Televisión de Galicia, de Imaxina
y de Acuarela Comunicación dedicados a: Anxel Casal, Gregorio Sanz García, la educación en Galicia en los pasados años veinte (un recorrido por la historia de la educación en Galicia en cuatro escenarios), en memoria del profesorado republicano (Crónicas de pizarra e xiz), o sobre las escuelas de los emigrantes en 2011 (Lembranzas da infancia, recordos da escola), y en 2012 en un programa conmemorativo de la Constitución de 1812 con un total de siete producciones.
11. Miembro de la Comisión Organizadora del homenaje realizado el 21 de junio de
2006 al profesorado republicano muerto alrededor de 1936 en Galicia (con 91 fallecidos fuera de los frentes de guerra).
12. Asesor de la obra de Méndez fráguas, M. A. et alii, A escola pública en Moaña
1786-1970, Agrupación Nós (Moaña-Pontevedra), 2012, ISBN: 978-84-615-8030-3.