Het innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond in partnerschap met Cera
KostprijsberekeningCursus voor Hoeveverwerking
14 november 2012
Veerle Serpieters
Deze opleiding is onderdeel van een project met
volgende partners:
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling:
Europa investeert in zijn platteland
Agenda
• Inleiding• Waarom een kostprijs berekenen?• Soorten kosten• Welke kosten breng je in rekening?• Prijszetting• Nabespreking
3
Komt jouw lijstje overeen met wat je allemaal mee moet nemen?
Inleiding
4
“De tijd dat ik werk, moet ik toch niet doorrekenen”
“Onze machine is al 8 jaar oud, moet
ik daarvoor nog een kost rekenen?”
“Ik heb geen idee hoeveel mijn ijsjes
mij werkelijke kosten”
“Om mijn prijs te bepalen, ga ik
naar de Delhaize bij ons in het dorp en zet mijn prijs
onder die van hen”
“Indirecte kosten?!”
Waarom een kostprijs gaan berekenen?
• Kostprijsberekening geeft een overzicht van de verwachte kosten• Een goed inzicht in de kosten, kan helpen om
– Een inschatting te maken van de omzet en het bedrijfsresultaat– De minimale verkoopprijs te bepalen – is een verhoging of verlaging
nodig?– Het productassortiment samen te stellen– Te weten waar veranderingen qua productiemiddelen noodzakelijk zijn– Te weten wat uitbesteed kan worden– Het marketingbeleid te bepalen– Investeringen goed af te wegen en een bedrijfsstrategie op te stellen– Gemakkelijk een offerte op te stellen
5
De kostprijs heeft te maken met beslissingen over g eld
Soorten kostenDirecte en indirecte kosten
Directe kosten• Kosten die rechtstreeks aan het
product toegerekend kunnen worden
• Er bestaat een direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product
Indirecte kosten• Kosten die je niet rechtstreeks aan
een product kunt toerekenen en die meer voor het bedrijf in het algemeen gemaakt worden
• Er bestaat geen direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product
6
Soorten kostenVaste en variabele kosten
Vaste kosten• Kosten die onafhankelijke zijn van
de productiegrootte• Ook als je niets produceert, blijft
de kost bestaan
Variabele kosten• Deze kosten zullen variëren
naargelang de productiegrootte• Een stijging (daling) van de
productie verhoogt (vermindert) de totale variabele kosten
7
0
5000
10000
15000
20000
25000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Kos
tprij
s om
op
de
mar
kt te
sta
an
Productievolume
0
10
20
30
40
50
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10K
ostp
rijs
verp
akki
ngProductievolume
Soorten kosten – Oefening
Directe kosten Indirecte kosten
Variabele kosten
Vaste kosten
8
Benzinekosten van marktkraam; Boekhouder; Verzekering; Telefoonkosten;
Grondstoffen; Aankoopprijs voor machine die voor 1 product gebruikt wordt;
Loon bedrijfsleider; Verpakkingskosten; Elektriciteitsverbruik in verkoopruimte;
Internetabonnement; Marketing voor bedrijf; Loon interim arbeider; Loon arbeider
Welke kosten breng je in rekening?
• Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren
Kosten
Niet-productiekostenProductiekosten
Marketing-kosten
Directe arbeidskosten
Machine kosten
Indirecte arbeidskosten
Materiaal-kosten
• Grondstoffen• Verpakkings-
materiaal
• Tijd nodig om product te maken
• Productiemachines
• Verpakkingsmachines
• Etiketteerder• …
• Winkel• Administratie• Promotie voeren• Cursussen
volgen• …
• Promotie-materiaal
• Website • Reclamebord• Bijdrage voor
beurzen• …
Administratie-kosten
• Certificatie• Verzekeringen • Lidgelden• Opleidingen• Kruispunt-bank• Boekhouder• Water &
elektriciteit• Computer• …
Verkoop-kosten
• Verkoopruimte & materiaal
• Terras• Verbruikers-zaal• Marktwagen• Logistieke kost• …
9
Praktische oefening productiekost
• We beginnen met de productiekost
• Dit zijn alle kosten die rechtstreeks met de productie te maken hebben
• Deze kosten zouden wegvallen indien je een product niet meer zou maken
10
Kosten
Niet-productiekostenProductiekosten
Marketing-kosten
Directe arbeidskosten
Machine kosten
Indirecte arbeidskosten
Materiaal-kosten
Administratie-kosten
Verkoop-kosten
Praktische oefening productiekosten
11
Laten we beginnen met de berekening van de materiaalkostenWelke info heb je hiervoor nodig
Verse fruitmand Groenten van hier
• Het bedrijf “Verse fruitmand” kweekt appel en peren, maar verwerkt ook ander fruit tot confituur
• Een van de producten die het bedrijf al jaren verkoopt, is aardbeienconfituur
• Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten
• Het bedrijf maakt 20 keer per jaar confituur
• Het bedrijf “Groenten van hier” heeft allerhande vollegrondsgroenten en verwerkt deze
• Een van de producten die het bedrijf produceert, is preisoep
• Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten
• Het bedrijf maakt 20 keer per jaar preisoep
Koedeloe
• Het bedrijf “Koedeloe” verwerkt hun eigen melk tot zuivelproducten
• Een van de producten die het bedrijf maakt, is schepijs, en met name vanille-ijs
• Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten
• Het bedrijf maakt 40 keer per jaar vanille-ijs
Praktische oefening productiekosten: Materiaalkosten
• Nodige informatie– Aantal bereidingen per jaar– Hoeveel productie per bereiding– Hoeveel verlies bij productie– Ingrediënten en hun prijs– Hoeveelheid qua ingrediënten– Kostprijs van verpakking– Verpakkingsgrootte
• Opdracht– Bereken de materiaalkosten voor aardbeiconfituur, preisoep en vanille-
ijs per bereiding en per verpakking
12
Praktische oefening productiekosten:Materiaalkosten informatie
13
Nodige informatie Aardbeienconfituur Preisoep Ijs
Aantal bereidingen per jaar 20 20 40
Gemiddelde productie per bereiding
50 kg 100 liter 160 liter
Gemiddeld verlies bij productie
2% 2% 5%
Verpakkingsgrootte Potje van 0.250 kg Pot van 1 liter Doos van 1 liter
Gemiddelde prijs per ingrediënt
Aardbeien 2 € / kg Prei 0.8 € /kg Melk 0.4 € / liter
Suiker 1 € / kg Aardappelen 0.75 € /kg Emulgator 20 € / kg
Citroen 0.3 €/stuk Ajuin 0.6 € /kg Suiker 1 € / kg
Water 0.004 € /liter Melkpoeder 3 € / kg
Bouillonblokjes + kruiden
0.1 € /blokje Vanille 0.50 € / stuk
Gemiddelde hoeveelheid ingrediënt per bereiding
Aardbeien 150 kg Prei 42 Kg Melk 60 Liter
Suiker 150 kg Aardappelen 20 Kg Emulgator 0.9 kg
Citroen 50 Stuks Ajuin 23 Kg Suiker 13 kg
Water 200 Liter Melkpoeder 0.8 kg
Bouillonblokjes + kruiden
200 Stuks Vanille 60 Stuks
Kostprijs van verpakking 0.25€ /potje0.02€ /etiket
0.25€ /pot0.02€ /etiket
0.2€ /doos0.02€ /etiket
Praktische oefening productiekosten: Arbeidskosten
• Er is tijd nodig om de producten te maken • Deze tijd moet ook in de kostprijs meegenomen worden• Stel dat je ziek zou worden en je moet iemand te werk stellen om de
producten te maken, dan moet je die persoon ook kunnen betalen
• Voor deze oefening nemen we aan dat een uur werken 15 euro kost
• Opdracht:– Bereken de arbeidskosten per bereiding en per verpakking voor
aardbeienconfituur, preisoep en vanille-ijs
14
Arbeidskosten moet je mee in rekening brengen!
Praktische oefening productiekosten: Arbeidskosten informatie
15
Niet iedereen werkt altijd 100% van de tijd (vb. wc-bezoek, eten, ...). Indien je uitgaat van de theoretische tijd om iets te bereiden, moet je hiervoor nog een 10% additionele kosten meerekenen
Verse fruitmand Groenten van hier
• Het bedrijf “Verse fruitmand” heeft vorig jaar een meting gedaan van de tijd die ze spenderen aan het maken van de confituur
• Gemiddeld duurt het 145 minuten om 10 kilogram confituur te maken
• Het bedrijf “Groenten van hier” heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van de soep
• Gemiddeld duurt het 80 minuten om 25 liter soep te maken
Koedeloe
• Het bedrijf “Koedeloe” heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van het ijs
Ontromen 60minPasteuriseren 30minMixen en afvullen 240minSnelvriezen 10minEtiketteren 20minKuisen 15min
Praktische oefening productiekosten: Machinekosten
• Het is nodig om een oplijsting te maken van alle machines die voor de productie gebruikt worden
• Voor de kostprijs van een machine moet je de prijs nemen die je zou moeten betalen indien je de machine nieuw aankoopt– Kun je makkelijk een 2de handsmachine aankopen � kun je de 2de
handsprijs nemen
• Voor de toerekening van de machinekosten hou je rekening met de afschrijvingstijd
• De toewijzing van de machines kan op verschillende manieren gebeuren (vb omzet, gebruik, enz.) � neem de methode die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kosten
16
Reken voor de machinekosten met de aankoopprijs van een nieuwe machine
Praktische oefening productiekosten: Machinekosten
• Uit haar berekening, leerde de Verse fruitmand dat de aardbeienconfituur goed is voor 9% van de omzet
• De preisoep is goed voor 5% van de omzet van het bedrijf Groenten van hier
• Koedeloe gebruikt alle machines, behalve de etiketteerder enkel om vanille-ijs te maken
• Opdracht– Bereken de machinekosten voor aardbeienconfituur, preisoep en
vanille-ijs per bereiding en per verpakking
17
Praktische oefening productiekosten: Machinekosten informatie
18
Aardbeienconfituur
Machines Aankoopprijs Levensduur % omzet
Kookketel 500 10 9
Mixer 75 10 9
Etiketteerder 100 10 9
Preisoep
Machines Aankoopprijs Levensduur % omzet
Kookketel 500 10 5
Versnijmachine 500 7 5
Mixer 500 15 5
Etiketteerder 100 10 5
Vanille-ijs
Machines Aankoopprijs Levensduur % gebruik
Ijsturbine 10000 20 100
Snelvriezer 6000 15 100
Diepvries 800 20 100
Afvulmachine 600 20 100
Kookketel 1000 25 100
Etiketteerder 100 10 33
Na al deze berekeningen, hebben we zicht op de totale directe productiekosten
19
Kosten
Niet-productiekostenProductiekosten
MarketingkostenDirecte
arbeidskostenMachine kosten
Indirecte arbeidskosten
MateriaalkostenAdministratie-
kostenVerkoopkosten
Aardbeiconfituur Preisoep Vanille-ijs
ProductiekostenKost per
jaarKost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Materiaalkosten –ingrediëntenMateriaalkosten –verpakking ArbeidskostenMachinekostenTOTAAL
Lessen bij de productiekostberekening
• Maak een goede oplijsting van alle ingrediënten nodig om een product te bereiden
• Hou rekening met een verlies aan productie
• Breng arbeidskosten in rekening – Wat zijn de kosten als je iemand zou moeten betalen om het werk te
doen?
• Reken met de nieuwe aankoopprijs van een machine– Wat zijn de kosten als ik vandaag een nieuwe machine moet kopen?
• Verdeel de machinekosten over een vooraf bepaald aantal jaar
20
Opmerking bij de productiekostberekening
• In realiteit zal je waarschijnlijk niet alle producten die je gemaakt hebt, verkopen aangezien producten soms ook vervallen
• In dit geval heb je dus een verlies aan tijd en verpakking = dervingskosten
• Om dit in rekening te brengen, heb je een aantal mogelijkheden om je hiervoor in te dekken– Tel een bepaald % op bij je directe kostprijs
• Confituur: 3.57 + 2% = 3.64• Prei: 1.94 + 2% = 1.98• Ijs: 1.58 + 2% = 1.61
– Reken dit mee in de marge die je neemt op het product
21
Niet-productiekosten
• Niet-productiekosten zijn kosten die niet meteen verdwijnen wanneer je stopt met het produceren van een bepaald product
• Voor praktisch gebruik verdelen we deze kosten in 4 groepen
22
Kosten
Niet-productiekostProductiekost
Marketing-kosten
Directe arbeidskosten
Machine kosten
Indirecte arbeidskosten
Materiaal-kosten
• Winkel• Administratie• Promotie voeren• Cursussen
volgen• …
• Promotie-materiaal
• Website • Reclamebord• Bijdrage voor
beurzen• …
Administratie-kosten
• Certificatie• Verzekeringen • Lidgelden• Opleidingen• Kruispunt-bank• Boekhouder• Water &
elektriciteit• Computer• …
Verkoop-kosten
• Verkoopruimte & materiaal
• Terras• Verbruikers-zaal• Marktwagen• Logistieke kost• …
Toewijzing van niet-productie kosten aan meerdere producten
• Niet-productiekosten kun je niet rechtstreeks aan 1 product doorrekenen
• Je moet dus een verdeelsleutel bepalen om de kosten toch aan de verschillende producten toe te wijzen
• Er zijn vele mogelijkheden – op basis van – Productievolume– Directe kosten– Aantal directe arbeidsuren– Omzet– …
• De keuze van je verdeelsleutel zal een impact hebben op de finale kostprijs
• Je kiest best de verdeelsleutel die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kosten
23
Toewijzing van niet-productie kosten –Oefening
• “Verse Fruitmand” heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten
• De aardbeienconfituur is goed voor 9% van de omzet
• “Verse Fruitmand” heeft beslist om haar indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet
24
Indirecte arbeid Aantal Eenheid % gebruikWinkel 1432uur 9%Administratie 70uur 9%Promotie 46uur 9%TOTAAL 1548min
Verkoopkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikMarktwagen 1000 6 9%Benzine 280 1 9%TOTAAL 1280Marketingkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikWebsite 500 5 9%Folder 250 1 9%Sponsering 150 1 9%TOTAAL 900
Administratiekosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikKasboek 25 1 9%FAVV 90 1 9%Labo 50 1 9%Gas 67 1 9%Water 400 1 9%Boekhouder 1500 1 9%Verzekeringen 1500 1 9%Computer 500 5 9%TOTAAL 4132
Toewijzing van niet-productie kosten –Oefening
• “Groenten van hier” heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten
• Algemeen haalt “Groenten van hier” 5% van zijn omzet uit de verkoop van preisoep
• Qua verkoop via de automaat, is de preisoep goed voor 10% van de omzet
• “Groenten van hier” heeft de keuze gemaakt om de indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet
25
Indirecte arbeid Aantal Eenheid % gebruikWinkel 365uur 5%Administratie 150uur 5%Promotie 50uur 5%TOTAAL 565 min
Verkoopkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikAutomaat 10000 10 10%Buitenafwerking 15000 20 10%Inrichting 12500 20 5%TOTAAL 37500
Marketingkosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikWebsite 500 5 5%Folder 300 1 5%Borden 100 10 5%TOTAAL 900
Administratiekosten Aankoopprijs Levensduur % gebruikFAVV 90 1 5%Labo 50 1 5%Elektriciteit 1000 1 5%Water 1000 1 5%Boekhouder 1500 1 5%Verzekeringen 2200 1 5%Computer 700 3 5%TOTAAL 6540
Toewijzing van niet-productie kosten –Oefening
• Koedeloe heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten
• Om de indirecte arbeidskost te berekenen is men vertrokken van het gegeven dat Koedeloe8u per dag en 6 dagen per week in de thuisverwerking actief is. Binnen deze tijd wordt ook alle administratie, promotie, enz. voor de thuisverkoop gedaan
• Vanille-ijs zorgt voor 62% van de omzet van Koedeloe
26
Totaal Indirecte kosten op jaarbasis*
40700
Indirecte arbeidskosten 32000Verkoopkosten 3000Marketingkosten 700Administratiekosten 5000
* Al rekening gehouden met afschrijftijden
Assumpties Arbeid
uren per week
# wekenuren per jaar
8u per dag & 6 dagen per week 48 53 2496Directe arbeidstijd
min per bereiding
min per jaar
uren per jaar
Ijs 375 15000 250Rijstpap 75 3750 63Pudding 55 2750 46Totaal 505 21500 358Indirecte arbeid
uren per week
€ / uururen per jaar
Kost per jaar
48 15 2138 32065
Totale kostprijs
• Het samenbrengen van de directe productiekosten en de niet-productiekosten, geeft ons de totale kostprijs
27
Aardbeiconfituur Preisoep Vanille-ijs
ProductiekostenKost per
jaarKost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Materiaalkosten –ingrediëntenMateriaalkosten –verpakking ArbeidskostenMachinekostenTOTAAL
Niet-Productiekosten
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Kost per jaar
Kost per bereid.
Kost per verpak.
Indirecte arbeidVerkoopkostenMarketingkostenAdministratiekostenTOTAAL
TOTALE KOSTRPIJS
Tips bij het berekenen van indirecte kosten
• Maak een overzicht van alle facturen• Facturen van materiaal dat je een aantal jaar gebruikt, schrijf je af over
die periode (vb kosten om website te maken, logo, tafels, kassa, reclamebord,…)
• Verdeel de facturen over de 4 blokken
• Noteer het aantal uren dat je besteedt aan niet-productie – Verkoop– Administratie– Promotie– Cursussen volgen– …
• Bepaal de verdeelsleutel die je gaat gebruiken om de indirecte kosten toe te wijzen aan de producten
28
Wanneer maak je een kostprijsberekening?
• Zeker 1 keer per jaar• Eventueel indien er nieuwe ontwikkelingen zijn op het bedrijf en je
wilt nagaan of de huidige vraagprijs de kosten nog dekt– Nieuw product– Nieuwe machine– Grote verandering in ingrediënten– Verbouwing– …
29
Kostprijs vs verkoopprijs
• Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren
• Verkoopprijs = het bedrag dat gevraagd wordt om een bepaald product of dienst te leveren
• De verkoopprijs moet minstens alle kosten dekken = break-even• Heb je een verschil, dan bekom je een marge
30
Grondstoffen Arbeid Machines Indirectekosten
Marge Verkoopprijs
Wat doe je als de verkoopsprijs de kostprijs niet dekt?
• Stel dat je beslist om het product niet meer te maken– De directe productiekosten vallen weg
�Geen ingrediënten meer aankopen�Geen tijd steken in het maken van het product�Machines verkopen
– De indirecte productiekosten blijven�Elektriciteit van de winkel blijft gelijk �De investering in je website en verkoopruimte moet je nog steeds afschrijven�De boekhouder blijf je betalen�…
31
Je moet de indirecte kosten verdelen over minder pr oducten, waardoor de kosten van deze producten zelf ook weer duurder wo rden
Wat bepaalt de marge?
32
ExclusiviteitVraag en aanbod
Kwaliteit van product
Concurrentie …
� In hoe verre is jouw product uniek en/of exclusief?
� Hoe unieker, hoe meer marge je kunt rekenen
� Is er veel vraag naar het product en is het aanbod beperkt?
� meer marge mogelijk
� Is er weinig vraag en veel aanbod?
� minder marge
� Voor een betere kwaliteit kun je een hogere marge vragen
� Spelen met een variatie in het assortiment (basis & duurder product)
� Wat vraagt de concurrentie?
� Hoe verhoudt hun product zich tot dat van jou?
� Mogelijke andere zaken
De uiteindelijke marge bepaal je zelf!
Break-even oefening
• Innovatiesteunpunt organiseert een avond opleiding over ICT tussen 17 en 22 uur en wil hiervoor 25 euro per persoon vragen
• Er wordt een maaltijd voorzien van 10 euro per persoon en drankjes voor 5 euro per persoon
• Om copies te maken van de nota’s voorziet men 5 euro per persoon• De opleiding wordt in een zaaltje van een café georganiseerd. Het
café vraagt hiervoor 50 euro per avond• De lesgever die ze hebben uitgenodigd, vraagt 100 euro
• Hoeveel personen moeten zich inschrijven zodat de opbrengsten de kosten dekken?
33
Welke mogelijkheden heb je om met de prijs te spelen?
34
� De bon verlaagt de prijs van het product voor 1 eenheid
� Voordeel: er komen nieuwe klanten naar de winkel
� Nadeel: de klant is misschien niet het juiste cliënteel
Kortingsbon
Spaarkaart Volumekorting
� Je hoeft de prijs niet te verlagen en geeft enkel een gratis product na x aankopen
� Voordeel: een spaarkaart zet mensen aan om terug te komen en meerder aankopen te doen
� Nadeel: voor de klant kan het lang duren
� De prijs van het product wordt lager naar mate de klant een groter volume koopt
� Voordeel: de klant zal meer producten tegelijk kopen
� Nadeel: de klant komt misschien niet regelmatig langs
Oplopende korting
� De klant geeft de mogelijkheid om op een product 10, 20 of 30% korting te krijgen
� Voordeel: de klant heeft het gevoel dat hij zelf zijn korting bepaalt
� Nadeel: je moet heel goed weten wat klanten kopen en hoeveel ze kopen
Nabespreking
• Kun je hiermee zelf aan de slag?
• Hoe evalueer je deze sessie?
• Wat heb je bijgeleerd?
• Wat ontbrak voor jouw gevoel?
35
Wat nu? –Meer adviesverlening door Innovatiesteunpunt
• Marketing Academie– Bepaal de juiste prijs – 4 december, Lichtaart
• Winkelinrichting– Patrick Pasgang – [email protected]
• Kostprijsberekening– Veerle Serpieters – [email protected]
• Communicatie– Stijn Smet – [email protected]
36
www.innovatiesteunpunt.be