1
De Vergrijzing Voorbij De ouderenzorg als markt
Breukelen
15 mei 2013
Wine te Meerman
2
De ouderenzorg transformeert van intra- naar
extramuraal en van collectief naar individueel
Chinese tekens voor Crisis bestaande uit het teken Gevaar en het teken Kans
GEVAAR
3
Ook in de gezondheidszorg groeiden in de jaren nul de bomen tot in de hemel
4 Bron: De Vergrijzing Voorbij
o.b.v. cijfers CBS, statline 2012
De voorgenomen stelselherziening komt dan ook niet geheel uit de lucht vallen
5 Bron: Bruggen slaan. Regeerakkoord
29 oktober 2012; Resultaten
zorgoverleg 24 april 2013
‘Romp’
AWBZ
(ZZP 5 en
hoger)
Vervallen aanspraak
PV < 6 maand (2014)
Extramuraliseren
ZZP 4
(2016)
Extramuraliseren
ZZP 3 (2014)
Vervallen aanspraak
Dagbesteding (2014)
- 25 %
Extramuraliseren
ZZP 1 & 2 (2013)
HbH
-40%
i.p.v.
-75%
Jeugdwet
Zorgverzekeraars - Extramurale
verpleging (2015)
- Langdurige GGZ
(2015)
Gemeenten
Passend
onderwijs
AWBZ
Persoonlijke
Verzorging
Begeleiding
Participatiewet
Omvang toont verhouding
budget m.u.v.
participatiewet
= geschrapt in
zorgakkoord 2013
= deels geschrapt in
zorgakkoord 2013 HbH = Hulp bij Huishouden
ZZP = Zorgwaartepakket
De komende jaren vervalt 2,5 miljard euro intramurale omzet en 35% van de intramurale capaciteit
6 Bron: De VVT in kaart. Actiz, 2012 .
Deze extramuralisering raakt ongeveer 55.000 medewerkers
• Aantal intramurale plaatsen 158.000*
• Extramuralisering ZZP 1 t/m 3 en helft ZZP 4 betreft ca
35 % van de intramurale capaciteitsplaatsen
• Dit zijn ruim 55.000 capaciteitsplaatsen
• Per plaats vervallen voor nieuwe bewoners: 1. Huurvergoedingen: € 800,- per maand (voor rekening
bewoner)
2. Verblijfscomponenten: € 900,- per maand (voor rekening
bewoner)
3. Zorginkomsten (keukentafelgesprek)**
7
*Technische briefing 2e kamer 7 maart 2012. Cijfers 2010
**Bedrag is afhankelijk van de ZZP zwaarte. Bij ZZP 3 gaat het om ongeveer
1,5 uur persoonlijke verzorging per dag. Tegen een tarief van € 50,- per uur is
dit potentieel € 2.250 per maand.
Wegvallende inkomsten veroorzaken een gat in de exploitatie van verzorgingshuizen
In een intramurale setting
is het aantal medewerkers
gemiddeld ongeveer gelijk
aan het aantal cliënten
Daarbovenop komen de bezuinigingen in de Hulp bij Huishouden die ruim 28.000 medewerkers raken
• Budget HbH in 2013 ca € 1,4 mrd
• Reductie van budget met € 530 mln (40%)
• Gemiddeld tarief HbH ongeveer € 23,-
• Opslag apparaatskosten gemeente: ca 30%*
• Een uur HbH kost dan € 30,-
€ 530 mln is een reductie van 17,66 mln uur HbH per jaar
• Gemiddelde contractomvang is ca 12 uur per week
• Dit is 624 uur per medewerker per jaar
8 * Aanname
Bezuinigingen HbH raken ruim 28.000 duizend medewerkers
Dit heeft gevolgen voor ‘stenen’ en personeel
9
KANS
10
Nederland is echter, ondanks de crisis, nog steeds een zeer rijk land*
11
Schulden NL Bedrag
Staatsschuld € 422 mrd
Hypotheekschuld € 670 mrd
Overige particuliere
schulden
€ 100 mrd
Totale schuld € 1.199 mrd
Bezittingen NL Bedrag
Huishoudens onroerend goed € 1.321 mrd
Huishoudens financieel
(spaargeld en beleggingen)
€ 530 mrd
Overige bezittingen
huishoudens
PM
Pensioenreserves € 831 mrd
Aardgasvoorraad € 458 mrd
Saldo bezittingen – schuld
bedrijven
PM (miljarden)
Waarde infrastructuur PM (miljarden)
Overige private en publieke
bezittingen
PM (miljarden)
Totaal bezit >> 3.140 mrd
Het netto bezit van Nederland is biljoenen euro’s
* Bron: CSB statline 2013
We hebben steeds meer (rijke) ouderen
12
Aantal 65- en 80-plussers, 1950-2050*
*Bron: CBS.
Bevolkingsprognose (2011)
** Bron: CBS en DNB 2012. Binnen de groep 65+
plussers hebben de 80-plussers gemiddeld relatief
minder vermogen dan de mensen tussen de 65 en 80
Rood: 65- plussers
Groen: 80-plussers
Vermogensopbouw als percentage van
bruto jaarinkomen hoofdkostwinner
Verdeling naar leeftijd
Rood zijn schulden, blauw vermogen
Donkerblauw is netto vermogen**
De markt voor ouderenzorg groeit dan ook en bestaat onder meer uit:
1. Curatieve zorg
2. Medische hulpmiddelen en materialen
3. Medicatie
4. Mobiliteit
5. Woonzorg
6. Gemaksdiensten
7. Woningaanpassingen
8. Thuiszorg
9. …
13
De rest van de presentatie gaat over de markt voor thuiszorg
Figuur: Breurer, G.S. ea 1992
Begeleiding en Persoonlijke Verzorging zijn qua volume de belangrijkste vormen van thuiszorg*
Cliëntgroep Omschrijving Aantal
geïndiceerde
extramurale
taken
Gemiddelde
omvang per
taak per week
in uren
Aantal geïndiceerde
extramurale taken*
omvang taak
Persoonlijke
verzorging
O.a. hulp bij douchen, aankleden,
scheren, pillen innemen, ogen
druppelen of toiletbezoek
260.690 5,8 1.521.790 uren per
week
Begeleiding Hulp bij het organiseren van
praktische zaken in het dagelijks
leven
157.075 (BGI)
en 101.675
(BGG)
4,4 (BGI) en
19,2 (BGG)
692.585 (BGI) en
488.365 (BGG) uren
per week
14 *Bron: CIZ. Aanspraak op
AWBZ-zorg. Nederland. 1
oktober 2012
50%
8% 2%
23%
16%
1%
Aantal geindiceerde extramurale functies maal de omvang van de functie op 1 oktober 2012 (Bron: CIZ)
Persoonlijke verzorging
Verpleging
Behandeling
Begeleiding individueel
Begeleiding groep
Kortdurend verblijf
BGI: Begeleiding Individueel
BGG: Begeleiding Groep
Toekomstige ouderen geven de voorkeur aan professionals als het gaat om Hulp bij Huishouden
15 Bron: panelonderzoek De
Vergrijzing Voorbij
Toekomstige ouderen geven ook de voorkeur aan professionals als het gaat om Persoonlijke Verzorging
16 Bron: panelonderzoek De
Vergrijzing Voorbij
De komende jaren daalt het aandeel collectief gefinancierde thuiszorg
• Het kabinet combineert bezuinigingen op intramurale zorg met
bezuinigingen op thuiszorg
• In de media ontstaat het beeld dat (het kabinet verwacht dat)
mantelzorgers deze zorg overnemen
• Berenschot verwacht op basis van haar onderzoek voor De
Vergrijzing Voorbij echter dat ook het aandeel privaat
gefinancierde thuiszorg sterk zal groeien
• Collectieve voorzieningen in de ouderenzorg blijven (uitsluitend?)
beschikbaar voor ‘kwetsbare ouderen’: dit zijn ouderen met een
zorgbehoefte zonder voldoende sociaal of economisch kapitaal
17
Er ontstaat in toenemende mate een uitruil tussen mantelzorg en privaat ingehuurde thuiszorg
• Dit is het gevolg van wat wij in De Vergrijzing Voorbij ‘De
comparatieve kosten van mantelzorg’ noemen
18 Bron: pagina 55 van
De Vergrijzing Voorbij
De markt voor (private) thuiszorg zal de komende jaren sterk groeien
19
HbH1 HbH2 HbH3 PV PVE PVSp
VP Wmo AWBZ Zvw
Qua tarief en
volume is PV
een
aantrekkelijke
markt
PVSp = Persoonlijke
Verzorging Speciaal
PVE = Persoonlijke
Verzorging Extra
Bestaande
aanbieders van
Persoonlijke
Verzorging en
Verpleging
Bestaande
aanbieders van
Hulp bij
Huishouden
HbH = Hulp bij
Huishouden
PV = Persoonlijke
Verzorging VP =
Verpleging
(Nieuwe) partijen zullen thuiszorg gaan aanbieden
Landelijke aanbieders:
• Asito-TSN
• Vebego
• T-zorg
• Axxicom
• Buurtzorg
• Leger des Heils
‘Traditionele’ regionale aanbieders van AWBZ en Wmo-zorg
Mogelijke nieuwe toetreders :
• (samenwerkende) ziekenhuizen, zoals Santeon
• Aanbieders afkomstig uit het buitenland, zoals Capio
• Aanbieders van particuliere thuiszorg
20
Net als eerder in de HbH ontstaat druk op de tarieven voor PV en VP
21
1. • Inschaling FWG en periodiek
X 2.
• Opslag vakantiedagen (8%) en eindejaarsuitkering (5,5%)
X 3. • Opslag sociale lasten
X 4. • Correctie productiviteit
X 5. • Overhead en overige kosten
• Inzet van het kwalitatief noodzakelijk niveau voor een zo laag mogelijk bruto uurloon
• Opslag vakantiedagen en eindejaarsuitkering
• Opslag sociale lasten en overige personele kosten
• Vakantiedagen, PLB uren, Ziekteverzuim, scholing, administratie en overleg, reistijd
• Opslag bestaande uit overheadkosten en overige kosten als huisvesting en verzekeringen
De inschaling in de thuiszorg komt (verder) onder druk te staan. De
productiviteit zal stijgen en de tarieven zullen dalen
Voorkomen dat kwetsbare ouderen tussen (collectief) wal en (privaat) schip vallen is de grootste uitdaging
22 Foto: Fausto Podavini, serie Daily Life.
Winnaar Word Press Photo 2013
Contactgegevens Berenschot
23
Wine te Meerman
www.winetemeerman.nl
0302916449
http://www.berenschot.nl/markten-sectoren/zorg-welzijn/
Nadere informatie over het boek De Vergrijzing Voorbij
Auteur(s): Eveline Castelijns, Annick van Kollenburg, Wine te Meerman
Uitgave: Utrecht, Stichting Fundatie Berenschot, 2013
Uitgavedatum: 5 februari 2013
ISBN: 978-94-90314-15-6
Pagina's: 84
Prijs hardcopy in €: 24,95
Bestellen hardcopy: www.berenschot.nl/devergrijzingvoorbij
Prijs e-book in € 16,95
Downloaden e-book (ePub) via www.managementboek.nl
24
"Het boek De Vergrijzing Voorbij wordt door ons als het document beschouwd
waarin de komende problematiek helder, duidelijk en zeer leesbaar wordt
verwoord. Daarom hebben wij het boek voor alle managers, Raad van
Toezicht, OR en cliëntenraad besteld." (Raad van Bestuur Stichting Omring)
25
Berenschot Groep B.V.
Europalaan 40, 3526 KS Utrecht
T 030 - 2 916 916