DeernsDataDit is een uitgave van Deerns raadgevende ingenieurs bv december 2006
# 15
Procesinnovatie en -integratie zijn de sleutelwoorden bij het
‘nieuwe’ bouwen
ww
w.k
limah
aus-
brem
erha
ven.
de
Multicultureelontwerpenenbouwenbijminus20gradenCelciusNieuwe mogelijkheden door geïntegreerde contractvormingBio-energiecentraleTongelreep:denkenvanuitheteindresultaat Energiebesparing inzichtelijk maken loont
Nieuwe terminal voor Sheremetyevo Airport
De bouwwereld is in beweging: de economische upswing en het zoeken naar nieuwe wegen na de bouw-enquête leiden inmiddels tot zeer vele, vernieuwende varianten van samenwerking en contractvorming. Deerns speelt een belangrijke rol in vele van deze geïntegreerde proces-sen, hetgeen uit deze uitgave van Deerns Data, geheel gewijd aan dit thema, moge blijken.
Bij procesintegratie krijgt één partij de verantwoorde-lijkheid over verschillende activiteiten. Opdrachtgevers willen met minder partners aan tafel zitten. Dit creëert overzicht tijdens complexe ontwikkel- en bouwtrajecten. Door activiteiten als ontwerp en advisering over de bouw en onderhoud van installaties te bundelen, kan bovendien voordeel behaald worden met synergie-effecten. Installaties die volledig ontworpen zijn op de toekomst, en waarvan de kwaliteit van het onder-houd gegarandeerd is, gaan langer mee. Het voordeel voor de opdrachtgever: minder kosten, meer baten. Voor Deerns geldt in hoge mate dat wij een partij willen zijn, in wat voor samenwerkingsverband dan ook, die gekozen wordt vanwege zijn toegevoegde waarde. Toegevoegde waarde niet alleen in ontwerp van complexe, veelomvattende technische installa-ties, maar ook in kostenmanagement en advisering op het gebied van optimalisering van de levensduur-kosten. En het uitdenken van innovatieve energie- en installatieconcepten. Toegevoegde waarde kunnen bieden in het belang van het succes van alle team-partners door adviseurs in te brengen die integraal kunnen meedenken met architect, constructeur en uitvoerende partijen. Van Deerns mogen onze klanten verwachten dat wij voortdurend bezig zijn met het zoeken naar toe-komstgerichte ontwikkelingen en oplossingen. Hier-voor is het belangrijk dat wij continu innoveren, nieuwe kennis ontwikkelen en deze leren toepassen en nieuwe vormen van samenwerking met opdracht-gevers zoeken.Voorbeelden van recent opgedane ervaringen met geïntegreerd ontwerpen en nieuwe vormen van samenwerken, vindt u in deze Deerns Data: energie-outsourcing bij het Oosterdokseiland in Amsterdam; innovatief aanbesteden van ontwerp en meerjaren-onderhoud bij het Jeroen Bosch ziekenhuis in Den Bosch; het leveren van luchthavenexpertise aan het DBFMO-consortium dat de nieuwe luchthaven van Moskou realiseert; en de publiekprivate ontwikkeling van een bio-energie centrale bij Nationaal Zwemcen-trum de ‘Tongelreep’ te Eindhoven.Nieuwe geïntegreerde contractvormen bij PPS en UAV-GC, vragen ook om nieuwe toetsingsinstrumen-ten en -adviezen aan de kant van de opdrachtgever. Ook in deze rol ontwikkelt Deerns haar kennis: dit komt aan de orde bij de renovatie van het Ministerie van Financiën en het bouwcommissioningstraject bij de Zwiesenborg in Hardenberg.In ons vak geldt meer dan ooit “de toekomst wordt vandaag gebouwd”. Wij bouwen daaraan intensief mee.
Ir E.S. Hora SiccamaDirecteur Deerns Raadgevende Ingenieurs
Procesinnovatieen-integratiezijndesleutelwoordenbijhet‘nieuwe’bouwen
2 Nieuwe terminal voor Sheremetyevo Airport
3 Geïntegreerde contractvorming: nieuwe mogelijkheden in de bouw
4 Procesinnovatie leidt tot sneller en beter resultaat
7 Maatwerk aan de Maatweg
7 ‘Hergroepering’ Politie Haaglanden
8 Denken vanuit het eindresultaat
11 Levensduurkosten leidend aanbesteding van ‘No-break systemen’ Rabobank
12 Overheid overstag voor nieuwe vorm van aanbesteden
15 Energiebesparing inzichtelijk maken loont
16 Deerns stimuleert innovaties met behulp van internetapplicatie Programma van Eisen Sanitaire voorzieningen
18 Opereren in een state-of-the-art operatiekamer
20 Comfort van gebouwen wordtd bepaald door kwaliteit initiatiefnemer
22 Overnachten op het Oosterdokseiland
24 Onderzoeken voor onderzoeksinstituut
25 Onbezorgd met vakantie
26 Nieuwe uitgave Good Practice Cahier Bouwcollege
27 Klimahaus 8° Ost: het wereldklimaat onder een glazen dak
28 Energiesubsidie voor Martini Ziekenhuis
# 15
I nhouddecember 2006
Geïntegreerde contractvorming: nieuwe mogelijk-heden in de bouw
DeernsData �
‘Multicultureel’ ontwerpen en bouwen bij minus 20 graden Celsius
Negenentwintig kilometer ten noordwesten van Moskou wordt door Turkse vaklieden hard gewerkt aan de herstructurering en nieuwbouw van de luchthaven. De nieuwbouw van de terminal is namelijk als ‘Design & Build’project aangenomen door de Turkse aannemer ENKA. Duizend bouwvakkers werken in shifts van 12 uur, 7 dagen per week, om het nieuwe gebouw van 170.000 m2 op tijd klaar te hebben. Er wordt gestreefd naar een bouw en ontwerptijd van twee jaar. Vaak wordt er gewerkt onder moeilijke omstandigheden. Zo wordt pas bij min 25 graden Celsius het buitenwerk stil gelegd in verband met
het mogelijk broos worden van de metalen buitenkranen.
Het NACODeerns team ondersteunt ENKA met advies op het gebied van civieltechnische, bouwkundige en installatietechnische vraagstukken. Projectadviseur Fokko Edens vult namens Deerns het NACOteam aan op installatietechnisch gebied. Hij werkte onder meer mee aan luchthavenspecifieke systemen zoals de passagiersbruggen, bagagesystemen, het visual docking guiding system (het systeem dat de piloot aanwijzingen geeft zodat een vliegtuig goed
voor de gate uitkomt) en de klimaatbeheersing van de terminal.
Opmerkelijke aspectenEdens kwam in Rusland met nogal wat opmerkelijke aspecten in aanraking. “Allereerst waren er de extreme weersomstandigheden. Daarnaast moest er worden samengewerkt met Russische, Turkse en Nederlandse collega’s. Bovendien gebeurde de samenwerking met een aannemer die de totale opdracht integraal (architectuur, constructie en techniek) heeft aangenomen. Een heel nuttige ervaring, zeker omdat er onder internationaal opererende aannemers een trend waarneembaar is om vaker op deze manier te gaan werken.”
Door het geïntegreerde advieswerk van het NACODeerns team is de cohesie tussen de technische aspecten in het ontwerp gewaarborgd. Hierdoor worden de verwachtingen van alle betrokken partijen goed gemanaged, wordt meerwerk voorkomen en worden (juridische) risico’s tot een minimum beperkt. Volgens planning wordt de nieuwe terminal medio 2007 opgeleverd. Sherementyevo Airport is dan klaar voor de verwachte 15 miljoen passagiers per jaar.
Sheremetyevo behoort tot de grotere luchthavens in Rusland. De nationale vliegtuigmaatschappij Aeroflot heeft de luchthaven als
thuisbasis. Om te kunnen blijven concurreren met de drie andere internationale luchthavens in de buurt en om het voor
Aeroflot mogelijk te maken om allianties aan te gaan met andere luchtvaartmaatschappijen wordt er een derde terminal gebouwd:
Sherementyevo 3. Het gehele project is ‘Design en Build’ aanbesteed. Als onderdeel van het NACO-Deerns ontwerpteam adviseert
Deerns over de luchthaven- en gebouwspecifieke installaties.
Meer informatie over dit project:De heer F. EdensTelefoon: 070 395 7489Email: [email protected]
DeernsData � DeernsData �
Procesinnovatie leidt tot sneller en beter resultaat
Integratie van ontwerp, realisatie en onderhoud in Jeroen Bosch ziekenhuis
Wim Matser, projectdirecteur nieuwbouw bij het Jeroen Bosch ziekenhuis, en Aad Bijl, vestigingsdirecteur van Deerns Maastricht, zijn goed op elkaar ingespeeld. Dat moet ook wel, want de adviserende rol die Deerns in deze opdracht speelt vergt van beide partijen nauwgezette afstemming en groot inlevingsvermogen. Vanwege de ambitieuze opleverdatum – in 2010 moet het nieuwe ziekenhuis operationeel zijn – en de omvang en complexiteit van de werkzaamheden, maken de ontwerpende partijen handig gebruik van innovatieve werkmethoden. “Procesintegratie en een nieuwe vorm van aanbesteding – dat zijn onze twee troeven in deze opdracht”, aldus Bijl.
Hoge eisen aan ontwerp ziekenhuisDeerns verzorgt het ontwerp van de werktuigkundige en elektrotechnische installaties, inclusief de centrale energievoorzieningen. “De uitdaging is groot. Het nieuwe complex heeft een oppervlakte van 130.000 m². Daarnaast is het ontwerpen van een ziekenhuis zeer ingewikkeld”, meent Matser. “Een ziekenhuisgebouw moet aan veel verschillende eisen voldoen. Ze moet onderdak bieden aan een stateoftheart ICT omgeving. Het gebouw dient patiëntenlogistiek efficiënt en klantvriendelijk te faciliteren. Het multidisciplinaire complex – naast zorg heeft onderwijs een belangrijke functie – moet bovendien minstens dertig jaar mee gaan. Dit betekent dat ruimten flexibel gebruikt moeten kunnen worden. Daarnaast
moet het ontwerp rekening houden met aanpassingen en vernieuwingen van de technische installaties.” Nauwkeurige afstemming van ontwerp en onderhoud van installaties is daarom van groot belang. Bijl vult aan: “Een optimaal binnenklimaat en energievoorziening worden niet alleen bedacht op de
tekentafel, maar moeten zich in de praktijk bewijzen. Het goed onderhouden van de installaties speelt hierin een sleutelrol. Om de kwaliteit van ontwerp en van onderhoud te waarborgen, hebben we beide in één proces geïntegreerd.”
Integratie van ontwerp en onderhoudHet door Deerns ontwikkelde klimaatconcept maakt al gebruik van verscheidene productinnovaties. Aangepast aan de soort ruimte – beddenkamer, kantoorachtige ruimte of hot floor (o.a. de operatiekamers) – is een ander klimaatconcept ontwikkeld. Daarnaast werken alle systemen op lage temperatuur verwarming en hoge temperatuur koeling. Dit resulteert, in combinatie met bodemopslag en warmtepompen, in een laag energieverbruik. “In dit project hebben we innovaties ook op het ontwikkelproces toegepast. Door tijdens de ontwerpfase tevens onderhoudsprotocollen te ontwikkelen, wordt voorkomen dat een ingenieus ontwerp slecht wordt uitgevoerd of onderhouden.”
“ Om de kwaliteit van ontwerp en
onderhoud te waarborgen, hebben
we beide geintegreerd.”
Het Jeroen Bosch ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch ondergaat de komende jaren een metamorfose. Het ziekenhuis, dat nu nog over drie
verschillende locaties in de stad is verspreid, centreert haar activiteiten op één plaats: de huidige locatie Willem-Alexander. Het
bestaande ziekenhuis wordt grondig gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw. Deerns werkt mee.
Aad Bijl (links), vestigingsdirecteur van Deerns in Maastricht en Wim Matser, projectdirecteur nieuwbouw bij het Jeroen Bosch ziekenhuis
DeernsData � DeernsData �
Deze vorm van procesintegratie garandeert volgens Bijl dat installaties optimaal werken en blijven werken.
Installeren op basis van receptEen tweede noviteit in deze opdracht is het werken met zogenaamde ‘recepten’. Normaal worden de bestekken voor individuele installaties opgenomen in het overallbestek. Dit heeft als nadeel dat de ontwikkeling van de gehele structuur veel tijd in beslag neemt. Ze moet bovendien continu worden aangepast omdat een verandering op detailniveau eveneens terugslaat op het totaalontwerp. Matser: “Gezien onze deadline hebben we te
maken met een grote tijdsdruk. Traditionele werkwijzen voldoen niet.” Deerns loste dit probleem op door het ontwerp in twee fasen op te delen: een fase waarin de hoofdstructuur bepaald wordt, en een tweede voor de inbouw van voorzieningen. “In het ontwerp van de hoofdstructuur nemen we geen voorzieningen voor de afzonderlijke ruimten op. Deze voorzieningen en hun
positie worden later exact bepaald aan de hand van de afsprakentekeningen. Vervolgens worden deze beschreven in de zogenaamde installatierecepten. In een recept staat voorgeschreven welke onderdelen en hoeveel materiaal voor een ruimte voorzien zijn.” Bijl vervolgt: “Deze werkwijze bekort de ontwerpfase aanzienlijk. Daarnaast worden kosten beter beheersbaar. Installateurs kunnen aan de hand van deze recepten nauwkeurige offerten maken.”
Voordelen van procesinnovatieMatser is tevreden over de ingevoerde procesinnovaties. “De bundeling van ontwerp en onderhoud moet een goed resultaat over de lange termijn garanderen. De totalcostofownership wordt hierdoor bovendien verlaagd.” Volgens Bijl heeft het werken met recepten de ontwerptijd enorm verkort. Dit stelt het Jeroen Bosch ziekenhuis in staat om haar ambitieuze doelstellingen op tijd te halen. “Dankzij de doorgevoerde procesinnovaties heeft Deerns onder grote tijdsdruk een heldere installatiestructuur en een waardevast concept geleverd”, sluit Matser af.
Deerns betrokken bij nieuwbouw Voorzieningencluster
De hoofdingang van het nieuwe ziekenhuisHet Nieuwe Ziekenhuis met middenonder Revalidatiecentrum Tolbrug en middenboven locatie Willem-Alexander
EGM
Arc
hite
cten
EGM
Arc
hite
cten
Het nieuwe zorgcomplex verrijst aan de Maatweg, aan de rand van het hart van Amersfoort. De nieuwbouw omvat 90.000 m2 en vervangt daarmee de twee bestaande ziekenhuislocaties in Amersfoort. Deze concentratie brengt een veelheid aan medische functies met zich mee. Operatiekamers, intensive care afdelingen, röntgenkamers, poliklinieken, laboratoria, patiëntenkamers en een psychiatrisch centrum. Het zijn maar enkele voorbeelden van de opnieuw te huisvesten functies in het nieuwe gebouw.
Hoge, specifieke eisenDe diversiteit aan functies stelt hoge en specifieke eisen aan de gebouwgebonden installaties. Daarbovenop heeft het Meander als visie dat met een minimum aan installaties een optimale comfortsituatie moet worden bereikt. Een sluitend ontwerp van de technische installatie kan daarom alleen tot stand komen vanuit een sterk conceptuele benadering. Om het team buiten kaders te laten denken heeft het ziekenhuis geen typische ziekenhuisarchitect geselecteerd. Atelier Pro heeft en veel breder portfolio en zal een geheel nieuw ontwerpconcept neerzetten. Deerns vult deze met zijn uitgebreide ervaring goed aan. Het streven is om integraal te ontwerpen via het zogenaamde Building Information Model (BIM). In deze digitale omgeving laden zowel de architect, de constructeur en de installateur hun gegevens. Alle wijzigingen worden realtime verwerkt zodat de ontwerpafhankelijkheden direct inzichtelijk zijn. Daarnaast wordt er bij het project uitgegaan van
levensduurkosten en worden ontwerpen driedimensionaal gepresenteerd.
Ook ten aanzien van de energieopwekking heeft het Meander, als maatschappelijk verantwoorde onderneming, richtlijnen opgesteld. Doelstelling is om door een innovatieve manier van opwekking fossiele brandstoffen zoveel mogelijk te sparen en het energieverbruik tot een minimum te beperken. Deerns speelde de laatste jaren al een belangrijke rol in projecten in de gezondheidszorg waarbij duurzaamheid, een kort en efficiënt ontwerp en bouwproces en organisatorische complexiteit de uitgangspunten waren. Voorbeelden daarvan zijn het Deventer Ziekenhuis en het Martini Ziekenhuis in Groningen.
Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort is een zorginstelling waar continu aan verbetering wordt gewerkt. De huidige faciliteiten zijn echter aan vervanging toe. Om marktconform aan de vraag naar zorg te kunnen blijven voldoen, koos het bestuur van het medisch centrum voor een geheel nieuwe huisvesting op een nieuwe locatie. Deerns is als instal-latietechnisch adviseur geselecteerd voor het ontwerp en de uitvoeringsbegeleiding.
Nieuwe locatie voor Meander Medisch Centrum
Maatwerk aan de Maatweg
“ Traditionele werkwijzen voldoen
niet. We werken daarom volgens
een nieuwe ‘receptuur’.”
‘Hergroepering’ Politie Haaglanden
Het werkgebied van de Politie Haaglanden beslaat 210 km2. Hierin liggen negen deelgemeenten waarin totaal zo’n 1 miljoen mensen wonen. Vanuit 53 vestigingen verleent het regiokorps zijn service. Het gaat hier dus om een complexe en dynamische organisatie, die het kennisniveau van de ruim 5000 medewerkers op efficiënte wijze op peil moet houden.
Op de huidige decentrale locaties waar de opleidingen en trainingen plaatsvinden, is geen ruimte meer voor uitbreiding. Om toch aan de opleidingsvraag te kunnen blijven voldoen is besloten tot nieuwbouw. In de toekomst zullen medewerkers op een nieuwe locatie en in een nieuw gebouw met een oppervlakte van 35.000 m2 hun opleidingen en trainingen gaan volgen.
Deerns Concept StudioDe conceptuele visie op deze opdracht is binnen Deerns mede tot stand gekomen door inbreng van de Deerns Concept Studio. Deze Concept Studio heeft als doel om innovatieve oplossingen integraal aan te bieden. Het nieuwe gebouw zal geen publieke functie kennen, maar omdat het op een zichtlocatie langs de A12 komt te staan en een educatieve functie krijgt, worden er hoge eisen gesteld aan een passende uitstraling. Het moet een gebouw worden waar mensen zich prettig voelen. Naast uit
straling spelen kernbegrippen als efficiency, degelijkheid, betrouwbaarheid, kwaliteit en een praktische inslag een bepalende rol bij de ontwikkeling van het gebouw. Aan de hand van de richtlijnen zijn Van Mourik Vermeulen architecten, Brink Groep, FA Huisvestingconsultancy, Aronsohn en Deerns aan het werk gegaan. Op dit moment bevind het project zich in de Voorlopig Ontwerp (VO)fase.
Het zou de kop kunnen zijn van een artikel over een politieoptreden tijdens een Haagse demonstratie. Maar deze hergroepering heeft geen betrekking op een charge van politiemedewerkers. Het gaat over de organisatie zelf. Politie Haaglanden gaat namelijk alle training- en opleidingsgere-lateerde activiteiten centraliseren. Deze wens resulteerde in de nieuwbouwplannen voor het zogenaamde ‘Voorzieningencluster Politie Haaglanden’. Deerns is mede door zijn sterke conceptuele visie op dit project gekozen als adviseur voor alle technische, gebouwgebonden installaties.
VanMourikVermeulenarchitecten
DeernsData � DeernsData �
Kastelijn doet namens de gemeente de aftrap: “De bestaande gasgestookte installatie voor warmtekrachtkoppeling (WKKinstallatie) van het zwembad was aan vervanging toe. De gemeente heeft zich daarop de vraag gesteld hoe wij op een milieuvriendelijke manier voor vervanging konden zorgen. Nu we de oplossing in handen hebben, lijkt alles vanzelfsprekend. Maar bij de start van het project waren een heleboel zaken onduidelijk. Het is daarom ook goed geweest dat we driekwart jaar voorwerk hebben verricht. Daarna zijn we echt van start gegaan. Er lagen namelijk een aantal belangrijke speerpunten ten grondslag aan dit project: allereerst een milieuvriendelijke oplossing, daarnaast inspelen op de nieuwe wet waarbij in de toekomst één omgevingsvergunning wordt afgegeven. En het uitwerken van een op maat gesneden aanbieding. Bovendien hebben we bij dit project gekozen voor een publiekprivate samenwerking, waarbij de verschillende spelers vanuit hun expertise de benodigde input moesten leveren.” Een ingewikkeld traject dus, waarbij het de kunst was om te kiezen voor een techniek die rendement oplevert en tegelijkertijd binnen de gestelde randvoorwaarden blijft.
Andere manier van werkenKastelijn: “Bij aanvang was het überhaupt de vraag wat voor centrale de WKKinstallatie moest vervangen. Moesten we kiezen voor een bioenergiecentrale of voor één op brandstofcellen? Deerns heeft ervaringen met beide opties. Dat was voor ons een belangrijk argument om Deerns in de arm te nemen voor het technisch advies.” Toine van den Boomen vervolgt: “Energieopwekking door middel van brandstofcellen is een veelbelovende techniek, maar voor dit project is het een paar jaar te vroeg om daarmee te werken. Daarom hebben we gekozen voor een bioenergiecentrale waarbij tevens de warmtekrachtverhouding beter past bij de energiebehoefte van het zwembad. Aan ons de taak om daarvoor, samen met Van
Zanten Raadgevende Ingenieurs uit Den Haag, een design en buildcontract uit te werken waarbij uiteindelijk ook het maintenance en operategedeelte is opgenomen (DBMOcontract). Daarbij moesten vooraf ontwerpspecificaties voor de energiecentrale worden geformuleerd, maar ook de prestatieeisen waaraan die moest voldoen voor een levenscyclus van tien jaar. Voor ons een andere manier van werken dan gebruikelijk. Veel
vuldig is het zo dat wij aan de hand van een programma van eisen het volledige ontwerp maken. Nu speelden we zelf een rol bij de formulering van de DBMOeisen. We moesten in dit geval dus denken vanuit het eindresultaat. Hierbij stond de vraag centraal welke hoeveelheid warmte en elektriciteit benodigd was voor het zwem
bad zelf en hoe de opgewekte elektriciteit met maximaal rendement aan het energiebedrijf geleverd kon worden. Dit uiteraard zónder onnodig warmte weg te laten vloeien. Achterliggende gedachte was dat hoe meer elektriciteit we zouden kunnen terugleveren aan het energiebedrijf, hoe meer MEPsubsidie (MEP staat voor Milieukwaliteit elektriciteitsproductie) de gemeente zou ontvangen.”
Aanbiedingen vergelijkenCollega Guy Hendriks vult aan: “Het bepalen van de energievraag was het meest complex. Toen we dat eenmaal hadden vastgesteld, hebben we daarop de installatie geprojecteerd: hoe groot moet die worden en over welke kosten praten we?”
De volgende stap voor Deerns was het aanleveren van een format, “gestoeld op een rekenmodel dat wij hebben uitgewerkt”, aldus Hendriks. Dat format, simpel gezegd een lijst met een aantal punten, moest worden ingevuld door alle aanbieders in de aanbesteding. Hendriks: “Dit format stelde ons in staat om de verschillende aanbiedingen eenvoudig naast elkaar te leggen en op transparante wijze met elkaar te vergelijken.” Kastelijn: “Samen met Deerns hebben wij de randvoorwaarden
De gemeente Eindhoven heeft zichzelf ten doel gesteld de energievoorzieningen binnen
de randen van haar gemeente milieuvriendelijk in te vullen. Een project waarbij de
gemeente dit streven bij uitstek tentoon kon spreiden, was de inrichting van een bio-
energiecentrale voor het Nationaal Zwemcentrum De Tongelreep. De sleutel tot succes:
denken vanuit het eindresultaat en vervolgens terugrekenen. Frans Kastelijn, project-
leider bij de gemeente Eindhoven en Guy Hendriks en Toine van den Boomen van Deerns,
vertellen over het ambitieuze project.
Helder formuleren prestatie-eisen goed voor het milieu
Denken vanuit
het eindresultaat
“ Samen met Deerns zijn de randvoor-
waarden geschapen voor de uit-
eindelijke oplossing. Aan de
aanbieders de taak daarbinnen met
het beste voorstel te komen.”
JosLammers,Eindhoven
DeernsData 10
geschappen voor de uiteindelijke oplossing. Aan de aanbieders de taak daarbinnen met het beste voorstel te komen.”
Beloning Het bedrijf Unica Ecopower is uiteindelijk als beste uit de bus gekomen. In september 2007 moet de bioenergiecentrale gereed zijn. Door de manier van aanbieden staat nu al vast wat de voordelen zijn van de bioenergiecentrale. “Wat het concreet oplevert aan besparingen?”, aldus Kastelijn. “Je moet je voorstellen dat we met de nieuwe centrale jaarlijks 7500 ton minder aan CO2 uit
stoten en de centrale zeven tot acht ton per jaar oplevert aan exploitatievoordeel.” Last but not least: in cijfers uitgedrukt levert de bioenergie
centrale zeventien miljoen kWh (kilowatturen) terug aan het elektriciteitsnet. De benodigde hoeveelheid voor de gemeente Eindhoven bedraagt 25 miljoen kWh per jaar. “Wij leveren met deze constructie dus 2/3 van de
benodigde hoeveelheid elektriciteit. Een mooi resultaat voor ons gevoel. Dat beloond wordt door de overheid met de eerder genoemde MEPsubsidie.”
Om in te spelen op de toenemende informatie- en communicatiestromen dienen de technische installaties van het datacentrum van de Rabobank in Best drastisch te worden uitgebreid en vernieuwd. Een aantal installatie-onderdelen die nodig zijn om deze uitbreiding tot stand te brengen, hebben mede vanwege hun technische complexiteit én lange levertijden een grote invloed op het welslagen van het gehele project.
De zogenaamde ‘Nobreak systemen’ zijn hier een voorbeeld van. Deze Nobreak installaties zorgen, bij eventuele uitval van de externe elektriciteitslevering, voor een ononderbroken stroomtoevoer naar alle kritische computerapparatuur in het datacentrum. Vanwege het vitale belang van deze systemen, de technische complexiteit van de systemen, de relatief hoge investeringskosten én de lange levertijden heeft de Rabobank ervoor gekozen om deze systemen apart aan te besteden. Binnen het project heeft de ‘werkgroep aanbestedingen’ de selectie van deze Nobreak installaties voorbereid. De specialisten van de afdeling kostenmanagement van Deerns hebben in nauw overleg met alle betrokkenen bij deze bijzondere aanbesteding geassisteerd.
‘Nobreak systemen’ zijn onder te verdelen in statische en dynamische systemen. Wanneer de reguliere energievoorziening wegvalt, nemen de Nobreak systemen de energievoorziening voor kritische apparatuur ononderbroken over. Bij statische Nobreaks wordt na een spanningsuitval de energievoorziening verzorgd door energie die is opgeslagen in accu’s. Bij dynamische Nobreaks wordt de benodigde energie, na een spanningsuitval, kortstondig betrokken uit een draaiend vliegwiel waarna een snel opstartend dieselaggregaat de energievoorziening vervolgens overneemt en continueert. Door gebruik te maken van twee onafhankelijke systemen, die ieder afzonderlijk voldoende capaciteit hebben om het totaal van de benodigde energie te kunnen leveren, wordt een maximale bedrijfszekerheid gegarandeerd.
De initiële investeringskosten van Nobreak systemen zijn hoog. Behalve deze initiële investeringskosten vormen onderhoudskosten en kosten als gevolg van energieverlies (rendement van de Nobreak) grote kostenposten. Deerns heeft met diverse berekeningen op basis van het levensduurprincipe alle kosten gedurende de levensduur van de Nobreak inzichtelijk gemaakt. Bij de berekeningen is uitgegaan van de netto contante waarde waardoor invloeden van prijsveranderingen en de discontovoet ook zijn meegenomen.
Een aspect waar extra aandacht naar uitgegaan is zijn de energiegerelateerde kosten. Doordat in een Nobreak elektrische energie wordt omgezet en opgeslagen zal dit gepaard gaan met energieverlies. Aangezien het aannemelijk is dat energiekosten (elektriciteit) zullen stijgen, is door middel van een gevoeligheidsanalyse de impact van deze stijging van energiekosten doorgerekend voor de diverse Nobreaks.
Tijdens de gehele aanbestedingsbegeleiding hebben de Rabobank en Deerns zeer nauw samengewerkt. De aanbestedingsbegeleiding heeft geresulteerd in een goed onderbouwd advies. Op basis van deze informatie kan het management een beslissing nemen waarbij het totale inkoopvoordeel gedurende de gehele levensduur afgezet wordt tegen de hoge kwaliteitseisen waaraan deze systemen moeten voldoen.
DeernsData 11
Bio-energiecentrale voorziet
gemeente voor 2/3 in
elektriciteitsbehoefte
Toine van den Boomen (links) en Frans Kastelijn (rechts) op de plek waar de bio-energiecentrale wordt geïnstalleerd
Levensduurkosten leidend bij aanbesteding van ‘No-break systemen’ Rabobank
DeernsData 1� DeernsData 13
PPS, of liever gezegd het toepassen van geïntegreerde contracten
is in Nederland aan een opmars bezig. Ook de rijksoverheid lijkt
overstag te gaan voor deze vorm van aanbesteden. Een pilot is
inmiddels van start gegaan: de renovatie van het hoofdgebouw van
het Ministerie van Financiën. Tevens startte de Rijksgebouwendienst
(RGD) de voorbereidingen voor een drietal andere projecten op
dezelfde basis.
Diverse redenenEen aantal redenen ligt ten grondslag aan de ‘herijking’ van de huisvestingsproblematiek bij de Rijksgebouwendienst. Vanuit de politiek is, onder meer naar aanleiding van de parlementaire enquête Bouwnijverheid, de behoefte aan innovatieve vormen van aanbesteden door het Rijk gegroeid. Daarbij kwam de wens om tot een andere verdeling van de risico’s te komen tussen de RGD, klant en markt. “Het vermijden van faalkosten in de bouw is een belangrijk element. Bij traditionele vormen weet de klant pas in een laat stadium wat het allemaal gaat kosten. Bij een geïntegreerd contract liggen de risico’s aan de andere kant, bij de markt. En tot slot past deze innovatieve vorm natuurlijk bij het principe van een kleinere overheid”, aldus Franckena.
HeroriënterenHet gehele project sluit naadloos aan bij de ontwikkelingen die zowel ‘bottom down’ (vanuit de politiek) als ook ‘bottom up’ (vanuit de bouwwereld) in gang zijn gezet. Een en ander betekent wel dat men zich ook aan de adviseurskant moet herorïenteren op zijn rol. “Die traditionele rol van adviseur is
aan het veranderen. Het designgedeelte ligt bij het consortium. Maar waar neemt de adviseur het stokje over in het hele proces? En misschien moeten we onszelf wel de vraag stellen: willen we dat eigenlijk wel weten? Gebleken is namelijk dat we al met
relatief vage concepten in staat zijn om heel goed te kunnen inschatten hoe het kostenplaatje er gaat uitzien”, zegt George Müller, senior consultant bij Deerns.
MindsetCriticasters willen nog wel eens de (nog) hoge transactie/aanbestedingskosten van de geïntegreerde contractvorm naar voren halen als minpunt. Een onterecht punt, vinden zowel Franckena als Müller. “Wij kijken naar de kosten van het hele project. Het is een kwestie van een andere mindset: we kopen geen
Op een steenworp afstand van de dependance Oranjehout van de Rijksgebouwendienst (RGD) staat het gebouw van het Ministerie van Financiën. De inmiddels leeggeruimde ‘hoofdzetel’ van het ministerie (daterend uit de jaren ’70) kampte al enige tijd met structurele problemen met het binnenklimaat. Het ministerie dient als pilot project voor verdere, toekomstige toepassing van geïntegreerde DBFMOcontracten (Design, Build, Finance, Maintain en Operate) bij de huisvesting van rijksdiensten en instellingen. De aanbesteding betreft de renovatie en dienstverlening voor een periode van 25 jaar. Deerns heeft in opdracht van RGD eveneens de aangeboden installatieconcepten en bijbehorende kosten gedurende het aanbestedingsproces getoetst.
Wim Franckena, plaatsvervangend directeur PPS & Innovatie bij de RGD, bekijkt het gebouw eens van een afstand en zegt: “De problemen met dit gebouw begonnen met mankementen aan de installaties. Dat gekozen is voor renovatie én onderhoud in een geïntegreerde vorm is misschien maar goed ook.”
Pilot Rijksgebouwendienst (RGD) met geïntegreerde contracten
Overheid overstag voor nieuwe vorm van aanbesteden
“ Het vermijden van faalkosten is
een belangrijk element.”
DeernsData 1� DeernsData 1�
gebouw maar de totale, integrale dienstverlening. Wel is het zo dat we meer uit handen geven. Vroeger kon je zelf alles tot op de laatste spijker bepalen. Nu ligt dat anders, maar de risico’s liggen ook bij het consortium en niet meer bij ons”, zegt Franckena.
Müller: “We worden nu al in de conceptuele fase geprikkeld om na te denken over de installatiekosten en de levenscyclus van een gebouw. Het kostenaandeel van installaties is de laatste jaren enorm gestegen; vandaar dat er eerder gekozen wordt voor duurzame materialen en technieken. Daarnaast wordt steeds meer rekening gehouden met andere gebouwfuncties en de onderhoudskosten van het gebouw. Dit alles leidt ertoe dat je te maken krijgt met lagere levensduurkosten. Die wegen ruim op tegen de intitiële kosten van een project.”
BranchegevoeligIn het specifieke geval van rijksgebouwen zou er nog een klein addertje onder het gras kunnen zitten. ‘Branchegevoelige’ zaken zouden in het geding kunnen komen wanneer diensten als
beveiliging ook deel uit maken van het geïntegreerde contract. Franckena wuift die ‘problematiek’ weg: “Dat lijkt me vergezocht. Dat domein is nog altijd van de gebruikers. Zij
kunnen de prestaties op dat gebied nog altijd formuleren. Het zou hooguit een psychologisch verschil kunnen zijn.” Dat het vertrouwen in DFBMO begint te groeien, blijkt wel uit de cijfers. In 2006 startte de RGD voorbereidingen voor aanbestedingen van nog drie projecten: het Detentiecentrum RotterdamAirport, nieuwbouw Belastingkantoor Doetinchem en de gezamenlijke nieuwbouw voor de IB Groep/Belastingdienst in Groningen.
“ Een andere mindset: we kopen
geen gebouw maar de totale,
integrale dienstverlening.”
Deerns maakt forse energiebesparingen inzichtelijk
Energiebesparing inzichtelijk maken loontIn het Klimaatverdrag en het Kyoto-protocol verplicht Nederland zich tot de vermindering van CO2 uitstoot. Reden genoeg om nu alvast in te spelen op nieuwe regelgeving met betrekking tot deze uitstoot. Naast klimaataspecten spelen natuurlijk ook een ver-laging van de energienota een rol en onlangs is zelfs aangetoond dat bepaalde energiebesparende maatregelen een positief effect hebben op de gezondheid van medewerkers*. In het Klimaatverdrag en het Kyoto-protocol verplicht Nederland zich tot de verminde-ring van CO2 uitstoot. Reden genoeg om nu alvast in te spelen op nieuwe regelgeving met betrekking tot deze uitstoot. Naast klimaataspecten spelen natuurlijk ook een verlaging van de energienota een rol en onlangs is zelfs aangetoond dat bepaalde energie-besparende maatregelen een positief effect hebben op de gezondheid van medewerkers*.
De energie en milieu specialisten bij Deerns adviseren organisaties bij het realiseren van energiebesparende maatregelen. Opmerkelijk is dat in veel gevallen relatief kleine investeringen (of zelfs helemaal geen) nodig zijn om toch tot forse besparingen te komen. Het Nederlands Kanker Instituut (NKI) is één van de organisaties waar Deerns op basis van metingen en berekeningen de kostenvermindering als gevolg van de besparingsadviezen van tenminste 25.000 euro op jaarbasis inzichtelijk heeft gemaakt.
Wisselwerking tussen nieuwe en oude installatiesVanessa Rademaker is hoofd technische dienst bij het NKI. Samen met technisch beheerder Jaap Zwiggelaar heeft zij te maken met grote veranderingen op installatietechnisch gebied. Het NKI bevindt zich namelijk middenin een nieuwbouw en renovatieproject (zie kader tekst). Oude systemen worden vervangen of aangepast en er komen nieuwe bij. Rademaker: “voorheen voorzagen bijvoorbeeld koelmachines en koeltorens in de totale koudevraag van het ziekenhuis. Nu beschikken
we over een zogenaamde koudebuffer die samen met de koelmachines en torens de koudelevering voor bijvoorbeeld klimaatkoeling en koeling van MRI’s en bestralingsapparatuur verzorgen. We hebben warmte en koude opslag waardoor we in de winter koude kunnen opslaan in de bodem. Die kunnen we er op momenten van grote vraag weer uithalen.” Zwiggelaar zit achter een tweetal beeldschermen. “Hier monitoren we het hele systeem en kunnen we bijvoorbeeld zien hoeveel koude er in de bodem is opgeslagen”, legt hij uit. “Dit is onder andere belangrijk omdat we sinds de komst van de warmte en koude opslag te maken hebben met wetgeving die stelt: wat je in de bodem stopt, moet er ook weer uit en andersom.” Bij zachte winters kan met behulp van de koeltorens extra koude geladen worden.
“Het grote voordeel van de koudebuffer is dat we op termijn steeds minder afhankelijk zijn van koude die via machines wordt opgewekt”, vult Rademaker aan. “Eén van de maatregelen waarmee we de energiekosten flink kunnen reduceren.”
Besparingen worden zichtbaarOm de energiebesparingen en de daarbij behorende kostenreductie goed inzichtelijk te maken hebben Deerns en IF Techno
logy de koudeleverende en afnemende installaties gemonitord. De metingen hebben aangetoond dat de levering van koude door door de koelmachines is gedaald van 69 naar 37 procent van de totale vraag naar koude. Alleen deze nieuwe verhoudingen brengen voor het NKI al een vermindering van minimaal 25.000 euro energiekosten op jaar basis met zich mee.
Deze besparing maakt onderdeel uit van een groot pakket aan maatregelen die eerder zijn toegepast. Het gebruikmaken van warmte en koudeopslag, toepassen van warmtewielen, het aanbrengen van bewegingssensoren en hoog frequente verlichting. Allemaal adviezen van Deerns waardoor het NKI destijds een kleine miljoen gulden aan subsidie heeft ontvangen en waardoor nu een enorme besparing in de gezondheidzorg wordt gerealiseerd.
Het Nederlands Kanker Instituut bevindt zich sinds 1997 in een omvangrijk renovatie en nieuwbouwproces. Vanaf het begin is Deerns de installatietechnisch adviseur. Bin-nen de werkzaamheden vallen het ontwerp en de uitvoeringsbegeleiding van de transport-, werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties, alsmede het ont-werp van de laboratorium inrichting.
*zie onderzoek naar verband tussen energiebesparing en gezondheid Senter Novem
Meer informatie over energiebesparende maatregelen? De heer A. van Aarsen,Telefoon: 070 395 7617Email: [email protected]
DeernsData 1� DeernsData 1�
De internetapplicatie www.pvesanitair.nl dient hierbij als handig hulpmiddel. De ISSO applicatie is tot stand gekomen in opdracht van UnetoVNI (Groep techniek) en mede gefinancierd door Senter Novem. Volgend op een voorstudie, door Deerns in 2000 verricht, is de inhoud voor de applicatie voor een groot gedeelte ook weer aangeleverd door Deerns. Daarbij ondersteund door diverse vertegenwoordigers van installatiebedrijven, adviesbureaus, leveranciers, overheid en opdrachtgevers.
De internetapplicatie moet voor een adviseur of een installateur van sanitaire voorzieningen enerzijds, en de opdrachtgever of gebruiker anderzijds, een stimulans vormen om vaker voor innovaties te kiezen bij het samenstellen van een Programma van Eisen. Daarnaast kan de applicatie als uitgangspunt dienen bij communicatie over kwaliteit en draagt de applicatie zo bij aan duurzaam bouwen. De internetapplicatie heeft betrekking op alle sanitaire voorzieningen en watervoerende brandblusinstallaties in gebouwfuncties, zoals die worden onderscheiden in Bouwbesluit 2003. De applicatie is modulair opgebouwd.
Niets over het hoofd zienMet de eerste applicatie kan de gebruiker alle informatie van de ISSO databank raadplegen. De tweede hoofdmodule bestaat uit een administratief deel, waarin onder meer de gegevens van de betrokken partijen worden verwerkt. Daarnaast is er een technisch deel, waarin de installatie wordt gedefinieerd. PvE Sanitaire voorzieningen biedt van elke techniek een beschrijving en in de meeste gevallen ook een opstellingstekening (ruim 200 stuks) die bij Deerns al jaren worden toegepast als besteksbijlage.
Door middel van een uitgebreide mogelijkheid om specificaties van een installatie op te geven, kan de database op efficiënte wijze worden doorzocht. Per installatieonderdeel is aangegeven welke specifieke kwaliteitseisen daaraan gesteld worden. Het grote voordeel daarbij is dat
“De wereld van sanitaire voorzieningen verandert snel. In tegenstelling tot wat de buitenwereld vaak
veronderstelt, zijn de technieken in het sanitaire vakgebied zeker niet minder innovatief dan bijvoorbeeld in de
vakgebieden met betrekking tot klimaat of elektrotechniek”, vertelt specialist sanitaire installaties Henk
Lodder van Deerns raadgevende ingenieurs. “Nieuwe ontwikkelingen gaan vaak gepaard met nieuwe voor-
schriften. En daarna dient men op de hoogte te zijn.”
weinig over het hoofd gezien kan worden. Daarnaast bevat de applicatie alle informatie over voorschriften en normen die van toepassing zijn op sanitaire installaties en is er een module opgenomen met fabrikant onafhankelijke informatie over ‘Nieuwe en Bijzondere technieken’ (ruim 100 stuks). Toetsen op volledigheidMet behulp van checklists die voor iedere installatie beschikbaar zijn, kan het overleg met de opdrachtgever en overige bouwpartners in de programmafase en ontwerpfase worden gestructureerd. Aan de hand van ingevulde lijsten waarop kwaliteitscategorieën staan aangegeven, kan het Programma van eisen worden opgesteld. Men kan de nalooplijsten hanteren tijdens de voorbereidende gesprekken. Ook kan men met de lijsten een door derden opgesteld PvE op volledigheid toetsen en nagaan welke afspraken al dan niet duidelijk zijn.
Samen met de opdrachtgever of gebruiker kan worden gekozen uit verschillende kwaliteitsniveaus. Hierbij wordt aandacht besteed aan verschillende aspecten zoals comfort, vandaalbestendigheid, energieverbruik of esthetica. De uitkomst wordt per project opgeslagen. In de volgende bouwfase dienen de gemaakte keuzen als input voor bijvoorbeeld het definitief ontwerp of (Stabu)bestek. Daarnaast kan het aantal sanitaire voorzieningen automatisch worden berekend (of doorberekend) op basis van het Bouwbesluit en het Arbobesluit.
TestperiodeTot eind 2006 is de ISSO nog druk bezig met testen en invoeren van voorbeeldprojecten en gaan zij bij diverse bedrijven langs om de applicatie te demonstreren. Daarna gaat ISSO de gebruikers met beveiligde toegangscodes tot pvesanitair.nl toelaten. Leden van UnetoVNI (5.500 bedrijven met totaal 110.000 werknemers) kunnen van de applicatie in 2007 overigens gratis gebruikmaken. Ook kunnen adviseurs, fabrikanten en opleidingsinstituten tegen een gereduceerd tarief een toegangscode aanschaffen.
Binnen de TVVL cursus ‘Sanitaire Technieken en Aan sanitair verwante installaties’, waarbij Henk Lodder als docent zal optreden, zal de applicatie als leidraad worden gehanteerd.
GecharmeerdDe internetapplicatie is nu louter en alleen ontwikkeld voor sanitaire technieken. Na het zien van de applicatie bleken installateurs en adviseurs van andere vakgebieden ook gecharmeerd van het principe van pvesanitair.nl. Daarom gaan nu al stemmen op om de applicatie uit te breiden voor andere deelgebieden binnen de installatiesector.
Meer informatie over deze applicatie:De heer H. LodderTelefoon: 070 395 7444Email: [email protected]
Deerns stimuleert innovaties met behulp van internetapplicatie Sanitaire voorzieningen
Henk Lodder achter scherm met ISSO applicatie
De opstellingstekening die voorzien is in de applicatie
Het hoofdmenu van de internetapplicatie
Voor iedere installatie is een checklist beschikbaar
DeernsData 1� DeernsData 1�
Het Lievensberg ziekenhuis kende de laatste jaren een sterke toename van de zorgvraag. Daar bovenop speelde mee dat de wensen van medewerkers en patiënten veranderden. Deze combinatie van factoren leidde tot een structureel bezettingsprobleem bij de OK’s. Door de hoge bezettingsgraad (meer dan 90%) was op een gegeven moment zelfs onvoldoende capaciteit voor spoedgevallen, zonder dat dit leidde tot incidenten. Ondanks dat de twintig jaar oude operatieruimtes bouwkundig in goede staat waren, bleek uitbreiding dus zeer gewenst. Een verbouwing van de toenmalige OK’s bleek geen oplossing, simpelweg omdat niet tegemoet kon worden gekomen aan de door de overheid ingestelde bouwmaatstaven (2004). “We hebben uiteindelijk gekozen voor een nieuwe vleugel, inclusief zes ruime OK’s en opdekruimten, in combinatie met renovatie van bestaande operatieruimten, patiëntontvangstruimte en verkoeverkamer”, licht Hans Ensing, directeur Beheer van het Lievensberg Ziekenhuis, toe.
Bijzonder bouwprocesIn een conventioneel bouwproces zijn een bouwkundig aannemer, een werktuigkundig installatiebedrijf en een elektrotechnisch installatiebedrijf betrokken. Ensing koos in samenspraak met Deerns, dat de directievoering over ontwerp en uitvoering voerde, voor een alternatieve oplossing. “Nadat de aannemer een casco vleugel met twee verdiepingen had gebouwd, was
slechts één partij verantwoordelijk voor zowel de bouwkundige als installatieve realisatie van de operatiekamers. Deze specialist in cleanrooms, Interflow, werkte met prefab interieuroplossingen. Met als grote voordeel dat we na de ruwbouw in slechts vier maanden vrijwel operationele OK’s hadden van technisch hoogwaardige kwaliteit, wat zich bijvoorbeeld uit in kierloze wanden.” Ander groot voordeel was dat slechts één partij de verantwoordelijkheid had voor het voldoen aan de uitgebreide opleveringseisen. Tijdens het bouwproces waren de naastgelegen bestaande OK’s gewoon in bedrijf. Deze keuze vroeg op momenten inventiviteit van het personeel, maar leverde tegelijkertijd een grote besparing op. “Doordat we niet hoefden te zorgen voor kostbare interimvoorzieningen, hielden we budget over voor het moderniseren van de nabijgelegen centrale sterilisatieafdeling.”
Uniek luchtbehandelingsysteemAndrew Glavimans is, als projectverantwoordelijke adviseur in het Deernsteam, betrokken bij alle renovatie en nieuwbouwactiviteiten van het ziekenhuis. De oplevering van het OKcomplex van in totaal ruim 800 m2 ervaart hij als een hoogtepunt. “Medici en patiënten profiteren van een bijzonder comfortabel en hygiënisch luchtbehandelingsysteem. Elke operatiekamer is uitgevoerd met, in jargon, ‘grote plenums’. Dit impliceert dat elke operatiekamer de kwaliteit heeft van de vroegere orthopedische OK’s. Het inblaasplenum in de operatiekamers is uitgevoerd als een drie temperaturensysteem (3T).” Een nieuw, innovatief systeem dat door Deerns is doorontwikkeld, in samenspraak met de geestelijk vader, de heer Van Houdt van Tergooiziekenhuizen. Met 3T worden grote hoeveelheden lucht naar binnen gebracht, verdeeld over drie temperatuurzones. Hierdoor wordt over een groot gebied een zeer stabiele laminaire neerwaartse stroming van de lucht bereikt. Boven de patiënt bijvoorbeeld is het nooit minder dan 18°C. Daarnaast passen deze temperaturen
ook erg goed bij de aard van de werkzaamheden van het OKpersoneel, vervolgt Glavimans: “De snijdende specialisten en assistenten staan in een voor hen comfortabele temperatuur van 19,5°C. Ter hoogte van de anesthesist, die tijdens een operatie merendeel zit, is het nog wat warmer.”
Nieuw infectiebeheersplanIn het kader van patiëntveiligheid zullen naar verwachting in de toekomst strenge(re) regels gesteld worden voor het minimaliseren van infectierisico’s. Het Lievensberg ziekenhuis loopt vooruit op het gebied van patiëntveiligheid doordat ze strikte interne procedures heeft opgesteld. “Samen met Deerns zijn we gestart met het zowel op technisch als op procedureel vlak optimaliseren van de OK’s”, verklaart Ensing. “We voldoen aan het in 2005 verschenen Beheersplan Luchtbehandeling voor de Operatieafdeling. Met als resultaat dat de infectiecijfers nu al zijn gedaald.” Als volgende stap wordt met Deerns verder gekeken naar mogelijke maatregelen om de kans op infecties verder te voorkomen in andere kritische ruimtes binnen het ziekenhuis.
Volledig toekomstbestendigDe nieuwbouw vleugel is volledig toekomstbestendig. De capaciteit is met twee bestaande OK’s voor lichtere ingrepen en zes nieuwe operatieruimten, ruim voldoende voor de regionale functie van het Lievensberg ziekenhuis. Ook technisch gezien is voldoende ruimte voor aanvullende medische (röntgen)apparatuur die door de verdere digitalisering zeker kan worden verwacht. Het 3T luchtbehandelingsysteem kan de bijbehorende temperatuurstijging eenvoudig verwerken. “Door de bouwkundige en installatieve voorzieningen en beheersprotocollen heb ik volledig vertrouwen in het huidige OKcomplex”, concludeert Ensing tevreden.
Het Lievensberg ziekenhuis in Bergen op Zoom is de laatste jaren
grondig gemoderniseerd. Naast een creatieve nieuwbouw-
oplossing voor de verpleegafdeling is een geheel nieuwe vleugel
gebouwd. Die biedt onder meer plaats aan zes hypermoderne
operatiekamers. Onderscheidend aan dit OK-complex zijn het
luchtbehandelingconcept en het prefab wandensysteem. Dankzij
deze state-of-the-art toepassingen kan het OK-personeel werken
in optimale omstandigheden, waarmee de patiëntzorg op een
nog hoger plan is gekomen.
Opereren in een state-of-the-art OK
LIEVENSBERG ZIEKENHUIS PAST NIEUW LUCHTBEHANDELINGSySTEEM TOE
DeernsData �0 DeernsData �1
Ontwerpen is teamwork en dat begint met het initiëren van een sfeer van “creativiteit” en “innovativiteit” in een juiste balans met zowel het ambitieniveau van het project als de benodigde attitude van de ontwerpers. De potentie van scholenbouwprojecten wordt (nog) onvoldoende benut door traditioneel denken op installatiegebied. Ook vanuit de opdrachtgever, het bouwmanagement en de architect wordt een inspanning gevraagd. Deerns neemt hierbij een kartrekkende rol op zich bijvoorbeeld door in twee recente projecten een hoger comfortniveau te realiseren dan waar oorspronkelijk van werd uitgegaan.
Multi Functioneel Centrum De Veste te Helmond In september 2006 is MFC De Veste in Helmond opgeleverd. Dit multifunctionele complex bestaat uit een basisschool, sociaalcultureel centrum, sportzaal, kinderdagverblijf, eengezinswoningen, appartementen en een overdekte parkeergarage. In het Programma van Eisen en het hier op afgestemde budget werd voor de basisschool aanvankelijk uitgegaan van natuurlijke ventilatie. Maar de gemeente Helmond wilde tijdens de ontwerpfase weten of er meer mogelijk was. Uiteindelijk wist het ontwerpteam met een beperkte verruiming
van de kaders toch een hoger klimaatcomfortniveau te realiseren.
Traditionele gebalanceerde ventilatie met een luchtbehandelingskast op het dak, een distributiesysteem van luchttoevoer en luchtafzuigkanalen bleken na een studie financieel niet haalbaar. Daarom werd een tussenvorm ontworpen. Dit ventilatieconcept bestaat uit decentrale systemen per klaslokaal en heeft grote voordelen. Zo hebben de decentrale units ten opzichte van een traditioneel systeem zeer hoge warmteterugwinrendementen van meer dan 90% (70% in een reguliere luchtbehandelingskast).
Per klasDaarnaast is de regelbaarheid per klaslokaal een pluspunt ten opzichte van een centrale regeling voor de noord en zuidgevel bij conventionele concepten. Door ontbreken van een toevoerkanaalstelsel is er minder schachtruimte en een lagere gebouwhoogte nodig. Een welkom voordeel want in de plafonds is al nauwelijks plaats voor de afzuigkanalen.
KOW architecten ontwierp de zeer fraaie buitenluchtroosters. Deze sluiten aan op de gevelarchitectuur van het Brabants classicisme waaruit de hele omliggende
Een muf binnenklimaat, slecht verlichtings-
niveau, verouderde gebouwen en achter-
haalde installatieconcepten. Er is de laatste
tijd veel aandacht voor de relatie tussen
schoolinstallaties met bijbehorende energie-
kosten en de prestaties van leerlingen en
personeel. De ervaring leert dat de mate
van klimaatcomfort wordt bepaald door
de kwaliteit van de initiatiefnemer.
wijk Brandevoort is opgebouwd (zie foto figuur. 1). In plaats van de gebruikelijke positie van buitenluchtroosters boven de beglazing zijn deze hier als een bouwkundig element onder de vensters geplaatst. Hierdoor ontstaat een geheel met de rest van het bouwkundig ontwerp, conform de stedebouwkundige randvoorwaarden uit het Programma van Eisen. Doordat de roosters op een lagere plek zitten dan normaal, zijn de luchtkanalen verlengd tot onder de beglazing. Dit integrale ontwerp is mogelijk gemaakt door plaatselijk de penant te verdikken waardoor er ruimte voor de infrastructuur tussen buitenroosters en ventilatieunits is gecreëerd (zie figuur 2).
Brede school Rijkerswoerd in ArnhemEen ander schoolproject waar een slim ventilatieconcept is toegepast, is de Brede School Rijkerswoerd in Arnhem. Dit gebouw herbergt naast de basisschool ook een kinderdagverblijf en krijgt een wijkfunctie. Deerns ontwierp een innovatief klimaatconcept waarbij natuurlijke ventilatie wordt gecombineerd met een passief gebruik van bouwfysicaprincipes. Door deze benadering wordt verwacht dat hogere prestaties behaald worden dan bij traditionele systemen. In dit ontwerp is de natuurlijke toevoer zo toegepast dat goede opwarming van de lucht mogelijk
is, er minder tocht ontstaat en luchtcirculatie is gegarandeerd. (zie figuur. 3).
Het ventilatieprincipe van natuurlijke ventilatie met passieve koeling/verwarming is weergegeven in figuur 4. De luchttoevoerroosters zijn net onder het betondek in de gevel geplaatst. Tussen het verlaagd plafond en de gevel is een strook ter breedte van de gevel opengelaten voor inductie van de recirculerende binnenlucht. In de winter wordt de koude buitenlucht op deze wijze voorgemengd met de binnenlucht en betreedt verderop, aan de gangzijde, het klaslokaal via een strook geperforeerde plafondtegels. De binnenstromende buitenlucht is al ver opgewarmd, waardoor de Draught Ratio (mate van tocht) sterk verbeterd is. In de zomer wordt de binnenkomende zwoele buitenlucht passief afgekoeld in de luchtinlaatstrook boven het verlaagde plafond door gebouwaccumulatie (er is geen betonkernactivering toegepast). Het beton koelt ’s nachts af en koelt daarmee in de ochtenduren de inkomende buitenlucht zonder dat gebruik wordt gemaakt van elektrische koelmachines.
Extra aandachtAan het ontwerp is extra aandacht besteed om te voldoen aan een aantal basisprincipes (waarborgen van turbulen
tie van inkomende buitenlucht, inductie van circulerende lucht, het coandaeffect tegen het plafond en maatregelen tegen condensvorming op het beton). Daarnaast golden nog enkele randvoorwaarden voor het laten slagen van dit concept: de berekening van de geopende strook tussen gevel en plafond, de minimale hoogte tussen toevoerrooster en plafond en de perforatiegraad van de plafondtegels waar de verse lucht de ruimte uiteindelijk betreedt.
ConclusieEen beter klimaat is wel degelijk haalbaar binnen de beschikbare financiële kaders mits het ontwerpteam zichzelf uitdaagt en prikkelt verder te denken dan in traditionele oplossingen. Deerns is een partij die een creatief outofthebox ontwerp kan voorstellen, de kwaliteit van de overige initiatiefnemers in het ontwerpteam maken het project tot een succes. De resultaten van bovenstaande projecten bewijzen dat het de moeite meer dan waard is.
Meer informatie over dit project:De heer ir. T.V.J. PastoorTelefoon: 040 269 7682Email: [email protected]
Fig. 1. Abstracte geveltoevoerroosters (zonnen en bloembakken) Fig. 2. Robuuste penanten met geïntegreerde infrastructuur
Fig. 3. Complexe façade geometrie in gevel- en plafonddetail klaslokaal
Fig. 4. Klimaatprincipe natuurlijke ventilatie met passieve koeling/verwarming
Hoger klimaatcomfort bij projecten in Helmond en Arnhem
Comfort van gebouwen wordt bepaalddoor kwaliteit initiatiefnemer
DeernsData �� DeernsData �3
City Inn Hotels is een snel groeiende Engelse hotelketen. Het bedrijf is opgericht in 1995 en in 1999 opende het eerste hotel in Bristol. Anno 2006 heeft de hotelketen vestigingen in Londen, Birmingham en Glasgow. Met de komst van een City Inn Hotel op het Oosterdokseiland wordt de stap naar het Europese vasteland gewaagd. De onafhankelijke hotelketen staat voor modern design en innovatie in combinatie met eigentijds leven en richt zich voornamelijk op de zakelijke reiziger.
‘Vertalen’Het is van groot belang dat alle aspecten van dit Engelse concept tot in detail
worden ingepast volgens de Nederlandse regelgeving en de restricties met betrekking tot duurzaamheid en efficiënt ontwerpen van de gemeente Amsterdam. Specialisten van Deerns zijn daarom in de vestigingen Rijswijk en Groningen hard aan het werk om het Engelse voorontwerp te ‘vertalen’ naar het bestek dat aan alle eisen voldoet.
Naast het hotel komen er op het Oosterdokseiland onder andere een bibliotheek, woningen, kantoren, parkeergarages en winkels. Menno Hollander is projectleider bij het Amsterdamse project en schetst de kracht van de deelname van Deerns. “We hebben het masterplan
Sinds het begin van dit millennium wordt er gewerkt aan de herstructurering van het
Oosterdokseiland. Vanaf de aanvang is Deerns betrokken bij dit multifunctionele project.
Op het voormalige terrein van PTT Post wordt 200.000 m2 aan grootstedelijke functies
gerealiseerd. Op dit moment werkt Deerns aan het definitief ontwerp van het City Inn
hotel. Op papier is overnachten al bijna mogelijk. In de praktijk zal het inchecken aan de
balie nog even op zich laten wachten.
Deerns ‘vertaalt’ Engels concept bij ontwerp van City Inn Hotel
Overnachten op het Oosterdokseiland
opgesteld en kunnen op ieder moment beschikken over expertise op elk installatietechnisch deelgebied. Daardoor zijn we in staat om gedurende het gehele project op te treden als rechterhand van de projectontwikkelaar.”
Alle gebouwen en bijbehorende systemen moeten voldoen aan de ambitieuze richtlijnen van de gemeente Amsterdam op het gebied van duurzaam en energie efficiënt ontwerpen. Uit onderzoek van Deerns kwam een centrale energievoorziening, gecombineerd met outscourcing, als meest gunstige naar voren.
Centrale energievoorziening Ook het centrale energie en distributiesysteem is door Deerns ontworpen. Het bestaat uit een configuratie van Lange Termijn Energie Opslag (LTEO) en warmtepompen. Een aantrekkelijke bijkomstigheid van dit systeem is dat de woningen een extra voorziening krijgen. De individuele woningen worden namelijk zo op het centrale energiesysteem aangesloten dat ook energieefficiënte koeling in de woningen mogelijk wordt. Momenteel is Deerns bezig met de uitvoeringsbegeleiding en de begeleiding van
de oplevering van het eerste centrale energiesysteem.
BibliotheekOp dit moment wordt onder andere ook de bibliotheek gebouwd. Adviseurs van Deerns hebben met de architect meegedacht over het interieur van het gebouw. Hollander: “Door onze betrokkenheid vanaf de planvorming bij het project volgen we de uitvoering van zeer nabij. Dat had in dit geval het voordeel dat we de architect goed en tijdig konden adviseren over de inpasbaarheid van zijn interieurvoorstellen.” De bibliotheek wordt in mei 2007 door de gemeente Amsterdam in gebruik genomen en daarmee is deze bouwkavel grotendeels klaar.
Stukje bij beetje worden de verschillende bouwkavels gevuld en krijgt het Oosterdokseiland steeds meer vorm. De voorontwerpen van de gebouwen op kavel twee bevinden zich momenteel in de afrondingsfase en voor de openbare parkeergarage voert Deerns inmiddels de uitvoeringsbegeleiding uit. De oplevering van de laatste bouwkavels staan gepland voor 2009.
Op het Oosterdokseiland verschijnen onder meer een hotel, een bibliotheek, woningen, kantoren, parkeergarages en winkels
Meer informatie over dit project:De heer M.L. HollanderTelefoon: 070 395 7572Email: [email protected]
DeernsData �� DeernsData ��
Deerns adviseert bij nieuwbouw laboratorium op basis van bouwfysische eigenschappen
RIKILT is een onafhankelijk onderzoeks-instituut op het gebied van veiligheid en gezondheid van voedsel. Momenteel is het RIKILT gevestigd in twee gebouwen op het terrein van Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR), waarvan er één wordt gedeeld met de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA). De huisvesting en installaties zijn aan renova-tie én nieuwbouw toe. Een voorlopig ontwerp hiervoor kwam samen met architectenbureau BroekBakema tot stand. Vervolgens stelde Deerns het definitieve ontwerp op waarin bouwfysische aspecten een belangrijke rol spelen. Inmiddels heeft de aanbesteding plaatsgevonden.
Het RIKILT (instituut voor Voedselveiligheid) doet hoogwaardig onderzoek naar de veiligheid en kwaliteit van het Nederlandse voedselpakket en geeft advies aan nationale en internationale overheden. Om deze toonaangevende positie te behouden en uit te breiden is een stateoftheart onderzoeksomgeving noodzakelijk. Met de renovatie en nieuwbouw wordt hier in belangrijke mate aan bijgedragen.
Het grondplan van het nieuwe gebouw krijgt de vorm van een halve maan en zal huisvesting bieden aan de receptie en overige facilitaire ruimten. Via een aantal loopbruggen, zowel op de begane grond als op de verdiepingen, wordt het nieuwe gebouw verbonden met de oudbouw. Parallel aan de nieuwbouwwerkzaamheden wordt het oude gebouw geheel ‘schoongeveegd’ van installaties en inrichting. De vaste inrichting zoals labtafels, zuurkasten en chemicaliënkasten wordt volledig vervangen.
Door de werkzaamheden moeten verschillende afdelingen tijdelijk worden verhuisd, maar door een uitgekiend faseringsplan worden de werkzaamheden van het RIKILT en de VWA zo min mogelijk
gehinderd. Het RIKILT en de VWA kunnen tijdens het project gewoon in bedrijf blijven.
Bouwfysische studies De onderzoeken vereisen ruimten waarin het binnenmilieu goed kan worden beheerst. Om de effecten van de bouwconstructie in combinatie met de invloed van installaties op het binnenmilieu in kaart te brengen, voerde Deerns een aantal bouwfysische studies uit. Zo werden onder andere de dubbele huidfaçade, de binnentemperatuur van de loopbruggen, de bezonning van de nieuwbouw en de daglichttoetreding nader in kaart gebracht. Via deze studies is de invloed van licht, warmte, lucht, vocht en geluid aangetoond op het binnenklimaat.
Meerwaarde integrale aanpakZeker bij gebouwen waarbij het binnenmilieu grote invloed heeft op de werkzaamheden die daar verricht worden, heeft een bouwfysische benadering meerwaarde. Voor het RIKILT zijn bijvoorbeeld nagalmtijdberekeningen gemaakt voor de vergaderzalen. Zo werd duidelijk welke geluidsabsorberende maatregelen voor wanden en plafond uit akoestisch oogpunt het beste konden worden toegepast.
Een ander voorbeeld van deze aanpak is terug te vinden in het ontwerp van de laboratoria. Uiteindelijk is ervoor gekozen om een strook van 1.20 meter uit de gevel vrij te houden van opstellingen. De warmte die door de glazen gevel naar binnen komt, kan zo door de vloerkoeling in deze vrije strook optimaal ‘afgevoerd’ worden. Tevens heeft deze vrije strook een veiligheidsfunctie in de vorm van vluchtroute.
De bouwfysische benadering van het RIKILTproject leverde nog meer op. Zo adviseerde Deerns op basis van temperatuuroverschrijdingsberekeningen een
ander klimaatconcept dan oorspronkelijk werd voorgesteld. Het is nog een voorbeeld van hoe dergelijke studies bouwteams in staat stellen om in een vroeg stadium cruciale ontwerpbeslissingen te nemen. Zowel op installatietechnisch als op bouwkundig gebied.
De Stichting Centraal Fonds RVVZ (Reserves Voormalige Vrijwillige Ziekenfondsverzekeringen) hierna genoemd Stichting RVVZ, kent financiële ondersteuning toe aan projecten die direct ten goede komen aan de gebruikers van gezondheidszorg én die een zorgvernieuwend karakter hebben. De Zwieseborg is zo’n project en wordt door de Stichting RVVZ ondersteund met 2 miljoen euro.
In opdracht van deze stichting voerde Bouw Commissioning Nederland een risicoinventarisatie uit. Op basis hiervan werd een commissioningsplan opgesteld. Daarin is op structurele wijze vastgelegd welke onderdelen wanneer worden getoetst. Zo krijgt de stichting onafhankelijke informatie waaruit blijkt of haar financiële middelen juist worden aangewend.
Continu inzichtelijkPeriodiek rapporteert Bouw Commissoning Nederland aan de Stichting RVVZ over de gesignaleerde risico’s en de status van eerder genomen beheersmaatregelen. Op deze wijze is voor de Stichting RVVZ continu inzichtelijk hoe het project ervoor staat en kan er, indien nodig, door het projectteam worden geanticipeerd op gesignaleerde afwijkingen en risico’s.
Aangepaste voorzieningenHet project wordt medio 2007 opgeleverd. Dan beschikt De Zwieseborg over aangepaste kamers voor gehandicapten, appartementen voor familieleden en een camping. Daarnaast komen er een theehuis waar gehandicapte mensen werken, een kinderboerderij en een aangepaste speeltuin. De gasten mogen meehelpen in de boomgaard, bij het verzorgen van de
Vanaf 2007 is het voor ouders met zwaar gehandicapte kinderen mogelijk om onder
professionele begeleiding te genieten van een gezamenlijke vakantie. Op dit moment
wordt De Zwieseborg in Hardenberg gerestaureerd en omgebouwd tot vakantie-, logeer-,
en recreatieboerderij. Een kostbaar project dat gefinancierd wordt door sponsoring en
gemeenschapsgeld. Bouw Commissioning Nederland toetst het project tot en met de
oplevering en waakt zo over de kwaliteit én alle kostentechnische aspecten van het
bouwen.
Meer informatie over dit project:De heer ir. G.A.F.G. Müller Telefoon: 070 395 7606Email: [email protected]
Meer informatie over dit project:Mevrouw ir. C.G.W. SimonsTelefoon: 024 383 1193Email: [email protected]
Bouw Commissioning Nederland toetst bouw vakantieverblijf De Zwieseborg
Bouw Commissioning Nederland B.V. is een Joint Venture tussen van Zanten Raad-gevende Ingenieurs en Deerns Raadgevende Ingenieurs. Door de ruime ervaring die beide bureaus in het ontwerp en uitvoeringstraject hebben opgedaan kan Bouw Commissioning projecten zowel procesmatig als ook inhoudelijk toetsen.
Kijk voor meer informatie over Bouw Commissioning Nederland op www.bcxn.nl
Onderzoeken voor een onderzoeksinstituut Onbezorgd met vakantie
dieren en bij het maken van streekproducten. Door deze combinatie van voorzieningen en activiteiten kunnen gezinnen met gehandicapte kinderen genieten van een onbezorgde vakantie. Zo wordt De Zwieseborg een plek waar gehandicapten en nietgehandicapten elkaar letterlijk en figuurlijk ontmoeten.
RVVZ
DeernsData �� DeernsData ��
Thema: ‘Innovatief Aanbesteden: creativiteit in gebondenheid’
Nieuwe uitgave Good Practice Cahier Bouwcollege
Klimahaus 8° Ost: het wereldklimaat onder een glazen dak
Daarnaast wordt de complexe onderlinge relatie tussen het weer en het wereldklimaat inzichtelijk gemaakt met de elementen vuur, aarde, water, lucht en leven. Ook kunnen bezoekers weersvoorspellingen samenstellen en de toekomstscenario’s van het wereldklimaat bekijken.Zeker net zo fascinerend als de tentoonstelling is het energie en klimaatconcept. Deerns’ dochter Schmidt Reuter is technisch adviseur voor dit uitdagende project. De technische realisatie van de verschil
lende klimaatzones, van vochtige hitte tot ijzige koude in één gebouw is geen alledaags verschijnsel. Hoe verhouden de verschillende zones zich tot elkaar en welke invloed heeft het glas op het in standhouden van deze kunstmatige klimaten. Vragen waar het projectteam van Schmidt Reuter in de vorm van een klinkend klimaatconcept antwoorden op gevonden heeft.
De basis van het gehele concept wordt gevormd door technologieën als koudeabsorptiekoeling, adiabatische koeling en desiccant koeling, waarbij hygroscopische (wateraantrekkende) stof wordt gebruikt. Verwarming en koeling vindt plaats via watervoerende heipalen en betonkernactivering. Om het binnenklimaat in stand te houden helpt het buitenklimaat een handje mee. Het regenwater dat op het Klimahaus valt wordt namelijk opgevangen en daarna benut voor de irrigatie
van de planten in het ‘Samoa klimaat’. Deze herfst is begonnen met de bouw. De vorderingen kunnen worden bijgehouden via een webcam (zie www.klimahausbremerhaven.de). In het voorjaar van 2008 wordt het project opgeleverd.
Met de uitgave van Good Practice Cahiers wil het Bouwcollege nieuwe ontwikkelingen en praktijkvoorbeelden bij de realisatie van gebouwen voor de zorg onder de aandacht brengen van de zorginstellingen en de andere partijen in de (zorg)bouw. Het Good Practice Cahier 3 biedt een inleiding over het onderwerp Innovatief Aanbesteden en een aantal concrete voorbeelden uit de adviespraktijk van het Bouwcollege.
Het Cahier ‘Innovatief Aanbesteden’ is geschreven door het Bouwcollege en het bouwadviesbureau van Zanten raadgevende ingenieurs (Zri) te Den Haag. Zri participeerde als contracterings en aanbestedingsadviseur in zes van de beschreven zorgprojecten met een innovatieve contract of aanbestedingsvorm.
Deerns: vier projectenBij vier van de beschreven projecten over Innovatief Aanbesteden is Deerns betrokken:• nieuwbouw en renovatie van het
Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam;
• nieuwbouw van het Deventer Ziekenhuis in Deventer;
• nieuwbouw en renovatie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s Hertogenbosch;
• nieuwbouw Meander Medisch Centrum in Amersfoort.
RegelgevingHet Cahier besteedt ook aandacht aan de Europese aanbestedingsregelgeving. Die wordt veelal gezien als een belemmering van de vrijheid van de aanbesteder, maar de ervaring leert dat binnen de contouren van de formele regelgeving veel mogelijk is. De aanbestedingsregelgeving is derhalve geen belemmering maar juist een consistent pakket van regels die de basis vormen voor rechtmatige en doelmatige aanbestedingen.
Het Good Practice Cahier 3 kan worden aangevraagd bij Deerns (Joyce Riekerk, tel: 070 395 7504) of [email protected]
Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s Hertogenbosch: hierbij worden de uitvoering van het werk alsmede het langjarig onderhoud (tien jaar) van de gebouwgebonden installaties op innovatieve wijze aanbesteed.
Meander Medisch Centrum in Amersfoort: het Cahier beschrijft de Innovatieve Aanbesteding van de architectenopdracht. Na een Europese aanbesteding is Deerns geselecteerd voor het installatieadvies in dit project.
Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam.
Deventer Ziekenhuis in Deventer.
In het Duitse Bremerhaven verrijst een organisch gevormd tentoonstellingsge-bouw dat overwegend uit glas bestaat. Klimahaus 8° Ost, zoals het gebouw heet, wordt de thuisbasis van een permanente tentoonstelling over het wereldklimaat. Bezoekers kunnen hier via de ‘8ste lengte-graad oost’ de verschillende klimaatzones van bijvoorbeeld Niger, Kameroen, Antarc-tica, Samoa of Alaska beleven.
In november van dit jaar publiceerde het College bouw zorginstellingen (Bouw-college) het ‘Good Practice Cahier 3’. De titel hiervan is ‘Innovatief Aanbesteden: creativiteit in gebondenheid’. Het Good Practice Cahier beschrijft elf projecten in de gezondheidszorg waarbij een innova-tieve contract- of aanbestedingsvorm is gehanteerd. Bij enkele van deze projecten is Deerns de installatieadviseur.
Omslag cover Cahier www.klimahaus-bremerhaven.de
Meer informatie over dit project:De heer ir. H.C.J. van RooijTelefoon: 070 395 7608Email: [email protected]
ColofonDeerns Data is een uitgave van Deerns raadgevende ingenieurs
Fleminglaan 10,Postbus 1211
2280 CE RijswijkTelefoon: 070 - 395 74 00
Fax: 070 - 319 10 71Deerns Groningen
Telefoon: 050 - 312 45 41Deerns Maastricht
Telefoon: 043 - 363 92 92Deerns Eindhoven
Telefoon: 040 - 269 76 80Deerns Nijmegen
Telefoon: 024 - 383 11 11www.deerns.nl
Concept en productie:Van Zandbeek corporate communicatie
Hoofdredactie:Sjoerd Hora Siccama
EindredactieJoyce Riekerk
Erwin BeswerdaSander Videler
RedactieAnne van Aarsen
Aad BijlToine van den Boomen
Willem BosmanXavier CrollaHerman DikFokko Edens
Andrew GlavimansJohn Hendriks
Menno HollanderAlex Jansen
Bernd KarstenbergJort de Bosch Kemper
Henk LodderErik Lousberg
George MüllerVictor Pastor
Huub van Rooij Hans Schaap
Claudia Simons
Ontwerp en grafische vormgeving:
Ten Bosch design
Fotografie:NFP Photography
Bladmanagement:Fleur van Zandbeek
Druk:Dijkstra & De Bresser V.O.F.
Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd.
Om grootschalige investeringen in energiebesparende maatregelen voor bestaande gebouwen te stimuleren, reserveerde de Nederlandse overheid een subsidiebudget van 33 miljoen euro. Instellingen konden afgelopen zomer hun aanvraag indienen om in aanmerking te komen voor de subsidie. Het moet gaan om projecten waarbij een minimale CO2reductie van 400 ton over 20 jaar wordt behaald. Maximaal wordt 15% van de aanschafwaarde en installatiekosten vergoed. Het Martini Ziekenhuis reduceert, bij uitvoering van het plan, zijn uitstoot over 20 jaar met meer dan 77.000 ton CO2.
Top drieDeerns is als installatieadviseur tevens betrokken bij de nieuwbouw van het ziekenhuis. Ook daar wordt van een duurzaam energieconcept uitgegaan. Door de ontwerpen van Deerns scoort de nieuwbouw van het ziekenhuis 18% onder de energieprestatienorm. Daarmee behoort het ziekenhuis tot de top drie van meest energie zuinige ziekenhuizen in Nederland.
In 2007 wordt de nieuwbouw van het Martini Ziekenhuis in gebruik genomen. Hierna start de renovatie van 45.000 m2 oudbouw, waar de subsidie voor is aangevraagd. In de door Deerns ontwikkelde
energievisie wordt er ondere andere energie bespaard door warmteterugwinning uit de ventilatielucht en het gebruik van HFverlichting in combinatie met daglichtsensoren en zonnecollectoren. Daarnaast worden warmtepompen ingezet. In combinatie met energieopslag is het mogelijk om het watertransport in het warm en koudwatercircuit capaciteitsafhankelijk te regelen. Bovendien is er sprake van een betere inzet van de reeds bestaande warmtekrachteenheden.
Nog meer voordeel De subsidieaanvraag werd door Deerns in samenwerking met subsidiespecialist HB Berenschot ingediend. Senter Novem zegde inmiddels een subsidie van 530.000 euro toe. En er zit nog meer financieel voordeel voor het Martini Ziekenhuis in. Door een vroegtijdige besluitvorming kon het opslagsysteem voor de nieuwbouw worden voorbereid op een koppeling met die van de oudbouw. Hierdoor bespaart men (nog eens) ruim een half miljoen euro aan energiekosten op jaarbasis.
Het Martini Ziekenhuis in Groningen komt in aanmerking voor een subsidie van 530.000 euro. De zorginstelling dankt dit bedrag aan de besparingsplannen die zijn gebaseerd op de energievisie die Deerns ontwikkelde voor de oudbouw van het zieken-huis. De energiebesparende maatregelen hebben betrekking op het te renoveren gebouw op de locatie ‘Van Swieten’ en zorgen bij elkaar voor 48% minder energie-verbruik ten opzichte van de huidige situatie. Wanneer het ziekenhuis de maatregelen ook daadwerkelijk laat uitvoeren, is de noodzakelijke investering in 4,5 jaar terugverdiend.
Ruim half miljoen euro door energieconcept Deerns
Energiesubsidie voor Martini Ziekenhuis
Meer informatie over dit project:De heer ing. H.J.FekkenTelefoon: 050 312 4541Email: [email protected]