ELIKADURAELIKADURA1. GAIA
KARGA ELEKTRIKOAKKARGA ELEKTRIKOAK GORPUTZAK ELEKTROIAK JASOTZEN
EDO GALTZEN DITUZTENEAN KARGATZEN DIRA.
KARGAREN UNITATEA: COULOMB-A DA
1C = 6,25· 1018 e
1 mC = 10-3 C 1µC = 10-6 C
DEFINITUDEFINITUEROALE
KARGA ELEKTRIKOEI HIGITZEN UZTEN DIETEN MATERIALEI (METALAK)
ISOLATZAILEAKKARGA ELEKTRIKOEI HIGITZEN UZTEN EZ DIETEN MATERIALEI (PLASTIKOAK)
KORRONTE ELEKTRIKOA MODU ORDENATUAN HIGITZEN DIREN KARGA ELEKTRIKOEN MULTZOA
DEFINITUDEFINITUZIRKUITU ELEKTRIKOA
KARGA ELEKTRIKOAK HASIERAKO PUNTURA ITZULTZEKO AUKERA EMATEN DIEN IBILBIDEA DA.
KARGAK MODU JARRAITUAN ZIRKUITU BATETIK HIGITU AHAL IZATEKO BEHARREZKO DA AMAIERAN PILA BAT AMAIERAN PILA BAT JARTZEA JARTZEA IBILBIDEARI BERRIZ EKIN DIEZAIOTEN
Zirkuitu elektrikoen elementuakEroaleaPilaErresistentziaEtengailua: irekia itxitaMotorraSorgailua Anperemetroa (korronte
elektrikoaren intentsitatea neurtzeko tresna)
Zirkuitu elektrikoen elementuakVoltmetroa (potentzial-diferentzia
neurtzeko tresna)Bonbila
Korronte elektrikoaren noranzkoa
Korronte elektrikoaren noranzko errealakarga elektrikoak elektroiak dira: elektroiak polo negatibotik atera eta polo positibora doaz
• Korronte elektrikoaren noranzko konbentzionala.korrontea polo positibotik poo negatibora joaten da, elektroiak zeudela jakin aurretik ezarri zen
Seriean eta paraleloanSeriean eta paraleloanSerietan: elementuak elkarren
segidan jartzen dira.Paraleloan: elementuak
zirkuituaren puntu batetik ateratzen diren adarretan ezartzen dira eta beste puntu batean elkartzen dira.
MAGNITUDE ELEKTRIKOAKMAGNITUDE ELEKTRIKOAKINTENTSITATEA = I :
DENBORA UNITATE BATEAN EROALEAREN SEKZIO BATETIK IGAROTZEN DEN KARGA ELEKTRIKOA
UNITATEA: ANPERE-a A
Neurtzeko tresna Anperemetroa= elementu batetik zer intentsitate pasatzen den neurtzeko SERIEAN jarri behar da
POTENTZIAL-DIFERENTZIAPOTENTZIAL-DIFERENTZIAZIRKUITU BATEKO BI PUNTUREN
ARTEKO TENTSIOA EDO POTENTZIAL-DIFERENTZIA (ΔV):karga unitateak puntu batetik bestera pasatzean jaso edo galtzen duen energia.
UNITATEA: VOLT-a VNeurtzeko tresna VOLTMETROA PARALELOAN jarri behar da
ERRESISTENTZIAERRESISTENTZIAEROALE BATEN ERRESISTENTZIA (R)
EROALEAK KORRONTEARI ERAGITEN DION TRABA
ERRESISTENTZIA EROALEAREN LUZERAREN, LODIERAREN ETA MATERIALAREN ARABEKOA DA
UNITATEA: OHM-a Ω
OHM-EN LEGEAΔV = I · R
Definizioa: Volt bat zera da
Ω bateko erresistentzia duen elementu batetik A bateko intentsitate bat zeharkatzean, sortzen den tentsioa edo potentzial diferentzia da.
ZIRKUITU ELEKTRIKO BATEN ERRESISTENTZIASERIEAN KONEKTATURIKO
ERRESISTENTZIAK
Rbal= R1+R2+R3+…I berbera da seriean dauden
elementu guztietan ΔVg = ΔV1 + ΔV2 + ΔV3+…
ZIRKUITU ELEKTRIKO BATEN ERRESISTENTZIAPARALELOAN KONEKTATURIKO
ERRESISTENTZIAK
1 / Rbal= 1/R1+1/R2+1/R3+…Intetsitatea: zirkuitu paralelora
iristen den guztizko intentsitatea adarretan banatzen da I = I1+I2+I3…
ΔVg = ΔV1= ΔV2 = ΔV3=…
KORRONTE ELEKTRIKOAREN ERABILERAKEFEKTU TERMIKOA= korronte
elektrikoa igarotzen denean, haria berotu egiten da elektroiek hariaren partikulekin talka egiten dutelako.
JOULE EFEKTUA: energia elektrikoa energia termiko bihurtzea da
POTENTZIAZIRKUITOETATIK ZIRKULATZEN
DUTEN KARGEK KORRONTE ELEKTRIKOAREN ENERGIA DUTE
E = I · t · ΔVΔV = I · R orduan E = I · t · I ·
R beraz...
E = I2· t· R unitatea : Joule (J)
POTENTZIA ELEKTRIKOAPOTENTZIA ELEKTRIKOATRESNA BATEN POTENTZIA (P)
TRESNA HORREK SOR DEZAKEEN ENERGIA ETA ENERGIA HORI SORTZEKO BEHAR DUEN DENBORAREN ARTEKO ERLAZIOA
P = E / t unitatea Watt-a (W)1 watt = joule / segundo
E = I2· t· R beraz P = I2· t· R / t orduan
P = I2· R
Kilowatt-orduaKilowatt-orduaEnergia unitatea da oso erabilia 1kwh = 3.6 · 106 J