Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία
Θεματική ενότητα 2.
(1.Καταγωγή &
κατοικιδιοποίηση των
αγροτικών ζώων)
Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών
Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα
Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 1
Η κατοικιδιοποίηση των φυτών και των ζώων, η καταγωγή των παραγωγικών ζώων, η εξέλιξή τους και η σχέση τους με τις άγριες μορφές είναι ζητήματα που απασχολούν τους σύγχρονους ανθρώπους και έχουν προσεγγιστεί από επιστήμονες με ευρεία γκάμα γνωστικών αντικειμένων.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα 1
Με την ανάπτυξη του παρόντος μαθήματος της δεύτερης θεματικής ενότητας επιδιώκεται η γνωριμία με τα θέματα της καταγωγής και εξέλιξης των αγροτικών ζώων.
Μαθησιακοί στόχοι 1
Με το πέρας της μελέτης του παρόντος μαθήματος της δεύτερης θεματικής ενότητας ο φοιτητής θα είναι σε θέση να γνωρίζει ότι:
Η κατοικιδιοποίηση των ζώων παράλληλα με την ανακάλυψη της γεωργικής πραχτικής αποτέλεσε την απαρχή για το πέρασμα από τον κυνηγό - συλλέκτη τροφής στο σημερινό άνθρωπο.
Η κατοικιδιοποίηση συνέβη κατά την προϊστορική εποχή και οι μέχρι τώρα γνώσεις μας, βασίζονται σε αρχαιολογικά και ζωο-αρχαιολογικά ευρήματα ενώ τα τελευταία χρόνια είναι σημαντική η συμβολή της γονιδιακής τεχνολογίας.
Κατοικιδιοποίηση(domestication) 1/2:
μια διαδικασία κατά την οποία η φροντίδα για
την αναπαραγωγή και τη διατροφή των ζώων
είναι υπό τον έλεγχο του ανθρώπου (Hale,
1962)
η διαδικασία κατά την οποία τα ζώα
προσαρμόστηκαν να ζουν με τους ανθρώπους
στις περιβαλλοντικές συνθήκες που αυτοί τους
παρέχουν (Price, 1998)
Κατοικιδιοποίηση(domestication) 2/2:
Κοινωνική συμπεριφορά (social behavior)
Darwin (1875): «...η πλήρης υπόταξη ενός
ζώου εξαρτάται από το αν είναι κοινωνικό στις
συνήθειές του και αν δέχεται τον άνθρωπο για
αρχηγό της αγέλης....»
Kέντρα έναρξης γεωργίας
Στον παγκόσμιο χάρτη οι περιοχές της γης στις οποίες υπάρχουν
ενδείξεις για την πρώιμη ανάπτυξη της γεωργίας σημειώνονται με το
σχήμα της έλλειψης.
Kέντρα έναρξης κατοικιδιοποίησης ζώων
Στον παγκόσμιο χάρτη οι περιοχές της γης στις οποίες υπάρχουν
ενδείξεις για την πρώιμη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας σημειώνονται με το
σχήμα κύκλου ή έλλειψης, ενώ αναφέρονται τα σχετικά είδη των ζώων.
Από τη γένεση του κόσμου έως σήμερα…Αντιστοίχιση των σημαντικότερων γεγονότων στη σχετική
διάρκεια ενός έτους (από Stricklin W. R., 2001)έτη πριν γεγονότα Σχετική διάρκεια σε 1 έτος
4,5- 5 δισ.
2-3,5 δισ.
600.000.000
500.000.000
400.000.000
310.000.000
220.000.000
180.000.000
35.000.000
5.500.000
1.000.000
250.000
14.000
7.000 – 11.000
5.000
2.000
200
150
100
50
10
Γένεση του πλανήτη
Βακτήρια, άλγες
Ασπόνδυλα
Σπονδυλωτά
Φυτά, ιχθύες, έντομα, αμφίβια
Ερπετά, κυριαρχία αμφίβιων
Δεινόσαυροι
Πτηνά & Θηλαστικά
Σύγχρονα γένη θηλαστικών
Homo erectus
Πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες
Homo sapiens
Κατοικιδιοποίηση σκύλου
Πρόβατο, αίγα, χοίρος, αγελάδα, όρνιθα
Γραπτά κείμενα
Γέννηση Χριστού
Robert Bakewell
Darwin (1859) The origin of species/ Mendel
Ίδρυση γενεαλογικών βιβλίων
Watson & Crick (1953)
Επανάσταση πληροφορικής και γονιδ. τεχνολογίας
1/ 1
19/4
17/11
28/11
1/12, βράδυ
17/12, 10.00
19/12, βράδυ
31/12, 11.59
31/12, μεσάνυχτα
Παλαιολιθική εποχή
Πηγές τροφής το κυνήγι, το ψάρεμα και η
συλλογή καρπών & ριζών.
Μετακίνηση ανάλογα με την μετακίνηση των
ζώων και την εποχική ανάπτυξη της
βλάστησης.
Μικρές ομάδες (κυνηγών) - Κατοικεί σε
σπήλαια ή στο ύπαιθρο.
Νεολιθική εποχή (8000 – 12000 χρόνια πριν):
Κατοικιδιοποίηση ζώων και φυτών - Μόνιμη
κατοικία
Μερική ανεξαρτησία από διακυμάνσεις
συνθηκών περιβάλλοντος
Αύξηση μεγέθους ανθρώπινων ομάδων -
Εμφάνιση πρώτων πόλεων
Καταμερισμός εργασίας - Ανάπτυξη
εμπορικών σχέσεων
Ανάπτυξη πολιτισμού, τεχνολογίας, επιστήμης
κλπ
Νεολιθική επανάσταση
κατοικιδιοποίηση
Η κατοικιδιοποίηση είναι μία συνεχής διαδικασία που
άρχισε τη νεολιθική εποχή και συνεχίζεται έως
σήμερα.
Στη πορεία αυτή τα κατοικίδια ζώα και τα
καλλιεργούμενα φυτά υπέστησαν σοβαρές μεταβολές
και διαφοροποιήθηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις,
ανάλογα με τις επιθυμίες του ανθρώπου, μέσω
κυρίως της τεχνητής επιλογής
Πληθυσμιακή κατανομή του κυνηγού – συλλέκτη(με κόκκινο χρώμα) από Ρογδάκης (2002)
Η κατανομή των
ανθρώπινων
πληθυσμών που
βασίζονται για τη
διατροφή τους στο
κυνήγι και τη συλλογή
καρπών ακολουθεί
φθίνουσα πορεία κατά
το χρονικό διάστημα
των τελευταίων 10.000
χρόνων
Καταγωγή των αγροτικών ζώων 1/5
Ποια είναι η καταγωγή των διαφόρων ειδών
στα παραγωγικά ζώα;
To ζήτημα αυτό κίνησε το ενδιαφέρον των
ζωοτεχνών πολύ νωρίς ακόμη και όταν είχε γίνει
πλέον αποδεκτό ότι τα αγροτικά ζώα δεν
αποτελούν καθαυτό δημιουργήματα του
ανθρώπου, αλλά ότι προέρχονται από άγρια
είδη.
Καταγωγή των αγροτικών ζώων 2/5
Οι σχετικές έρευνες είχαν σαν αφετηρία τις κατοικίδιες
μορφές, γεγονός που προξενούσε προβλήματα,
καθότι:
επικρατούσε το δόγμα της σταθερότητας των ειδών
για αρκετό χρονικό διάστημα μετά τον Linneaus
(1707-1778) και δεν επέτρεπε στους ασχολούμενους
μελετητές εκείνης της εποχής να κατανοήσουν πώς
αυτή η μεγάλη παραλλακτικότητα που εμφανίζουν οι
κατοικίδιες μορφές των ζώων είναι δυνατόν να έχει
παραχθεί εντός των στενών ορίων του είδους
Καταγωγή των αγροτικών ζώων 3/5
Aρχικά επικράτησε η λανθασμένη άποψη ότι η
καταγωγή των αγροτικών ζώων είναι
πολυφυλετικής προέλευσης:
Δηλαδή πίστευαν ότι στη δημιουργία και τη
διαμόρφωση του κάθε είδους κατοικίδιου ζώου
έχουν συμβάλλει περισσότερα από ένα είδη
άγριων ζώων
Καταγωγή των αγροτικών ζώων 4/5
Οι θεωρίες των Lamarck (1744-1829) και
Darwin (1731-1802) ανέτρεψαν τη θεωρία
της σταθερότητας των ειδών και
τεκμηρίωσαν ότι:
κάθε είδος κατοικίδιου ζώου έχει προέλθει μόνον
από ένα άγριο είδος (μονοφυλετική
προέλευση)
Σημείωση: είδος = ένα σύνολο ατόμων τα οποία
γονιμοποιούνται μεταξύ τους και δίδουν γόνιμους απογόνους
Καταγωγή των αγροτικών ζώων 5/5
Συνεπώς:
Τα κατοικίδια ζώα δεν αποτελούν διαφορετικά είδη,
αλλά μόνο διαφορετικές μορφές των άγριων ειδών
από τα οποία κατάγονται
Ονομασία όνομα του άγριου είδους από το οποίο
προήλθαν, με την προσθήκη της λέξεως «forma» ή
των λέξεων «forma domestica» στις περιπτώσεις που
η κατοικίδια μορφή δεν έχει καθιερωμένη ονομασία
Βιβλιογραφία 1
Darwin (1875): “The variation of Plants and Animals under
Domestication”, 2nd edn, John Murray, London
Hale E. B. (1962): “Domestication and the evolution of
behaviour” in : Hafez E.S.E. (ed.) The Behaviour of Domestic
Animals, 2nd edn. Baillière, Tindall & Cassell, London, pp.22-42
Price E. O. (1984): “Behavioural aspects of animal
domestication”. The Quarterly Review of Biology 59, pp.1-32
Ρογδάκης Εμμ. (2002): «Εγχώριες φυλές προβάτων», εκδόσεις
Αγροτύπος
Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία»,
εκδόσεις Αθ. Σταμούλης
Stricklin R.W. (2001): “The Evolution and Domestication of Social
Behaviour”, pp: 83-110, in “Social Behaviour in Farm Animals”
(eds L.J. Keeling and H. W. Gonyou) ©CAB International 2001.
Λέξεις- έννοιες κλειδιά 1
Κατοικιδιοποίηση, καταγωγή αγροτικών ζώων,
θηρευτής – συλλέκτης, παλαιολιθική εποχή,
νεολιθική εποχή, άγριες μορφές αγροτικών
ζώων, πολυφυλετική - μονοφυλετική
προέλευση, ταξινόμηση, γένος, υπογένος,
είδος, υποείδος
Domestication, origin of domestic animals,
monophyletic theory, Stone Age, Neolithic,
wild ancestors, wild species, domestic
species, taxonomy, classification, polyphyletic
– monophyletic origin
Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία
Θεματική ενότητα 2.
(2. Tαξινόμηση των
βοοειδών)
Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών
Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα
Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 2
Η γνωριμία με την ταξινόμηση της
υποοικογένειας Βοvinae με τα διαφορετικά γένη,
υπογένη, τις κατοικίδιες και άγριες μορφές τους.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα 2
Με την ανάπτυξη του παρόντος μαθήματος της
δεύτερης θεματικής ενότητας επιδιώκεται η
γνωριμία με τα θέματα της καταγωγής και
εξέλιξης της ευρείας οικογένειας των βοοειδών.
Μαθησιακοί στόχοι 2
Με το πέρας της μελέτης του παρόντος μαθήματος της δεύτερης θεματικής ενότητας ο φοιτητής θα είναι σε θέση να γνωρίζει ότι:
Tα βοοειδή ανήκουν στην οικογένεια Bovidae και την υποοικογένεια Bovinae. H υποοικογένεια Bovinaeανήκει στην τάξη των αρτιοδακτύλων και περιλαμβάνει 4 γένη (Bos, Bubalus, Bison & Syncerus).
To γένος Bos υποδιαιρείται σε 3 υπογένη (Bos, Bibos, Poephagus).
Το είδος Bos primigenius Bojanus είναι ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος του γένους Bos. Περιλαμβάνει δύο υποείδη: το Bos taurus από το οποίο προέρχονται όλες οι ευρωπαϊκές φυλές αγελάδων και το υποείδος Bos indicus από το οποίο προέρχονται όλες οι φυλές ινδικού βοός (Zebu).
2. Ταξινόμηση των βοοειδών 1/2
Τάξη: Artiodactyla
Οικογένεια: Bovidae
Υποοικογένεια : Bovinae
Η υποοικογένεια Bovinae έχει 4 γένη:
Bos, Bubalus, Bison, Syncerus
To γένος Bos έχει 3 υπογένη:
Βοs, Bibos, Poephagus
Σπουδαιότερος εκπρόσωπος του γένους Bos:
ο άγριος βους (Bos primigenius Bojanus, 1827) (Ur, αρχέγονος
βους)
από αυτόν έχουν προέλθει δύο υποείδη (κατοικίδιες μορφές):
Bos taurus oι ευρωπαϊκές φυλές αγελάδων
Bos indicus οι διάφορες φυλές του ινδικού βοός (Zebu)
2. Ταξινόμηση των βοοειδών 2/2
Υπο-
οικογένεια
γένος υπογένος Άγριο είδος Κατοικίδια μορφή
Bovinae
Bos
Bos
Bos primigenius Bos taurus (ευρωπαϊκές αγελάδες)
Bos indicus (Zebu)
Bibos
Bos (Bibos) javanicus Bos (Bibos) javanicus forma
domestica (Banteng)
Bos (Bibos) gaurus Bos (Bibos) gaurus
forma frontalis (Gaur)
Poephagus Bos (Poephagus) mutus Bos (Poephagus) mutus
forma grinniens (Yak)
Bison Bison
Bison bonasus
(ευρωπαϊκός)
Bison bison
(αμερικανικός)
Bubalus Bubalus arnee Bubalus arnee forma bubalis
Syncerus Syncerus caffer
Γένος: Bos, Είδος: Bosprimigenius (o αρχέγονος βους)
Δύo εκατομμύρια χρόνια πριν, από
Ινδία εξαπλώθηκε σε Ευρώπη, Νότια
Ασία και Βόρεια Αφρική
Μεγαλόσωμα ζώα με έντονο φυλετικό
διμορφισμό. Στα αρσενικά ύψος
ακρωμίου (ΥΑ): 175-185 cm και
σωματικό βάρος ΣΒ=800-1000 kg. Το
σωματικό μέγεθος των θηλυκών ήταν
σημαντικά μικρότερο.
Τρίχωμα: βραχύ και λείο, περισσότερο πυκνό κατά το χειμώνα, με ανοικτή
καστανή απόχρωση.
Ζούσε σε αραιά δάση και λιβάδια σε μικρές αγέλες αποτελούμενες από
ένα αρσενικό, αρκετά θηλυκά και τα μικρά τους (ο τελευταίος αναφέρεται
ότι σκοτώθηκε το 1627 στην Πολωνία).
Η αναπαραγωγική περίοδος ήταν εποχική (Αύγουστος-Σεπτέμβριος) και η
διάρκεια της κυοφορίας ανερχόταν γύρω στους 9 μήνες.
Διαδρομές εξάπλωσης των άγριων και εξημερωμένων βοοειδών …6 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα (από Friend J.& D. Bishop,
Cattle of the world in colour, 1978)
Εξάπλωση των άγριων και εξημερωμένων βοοειδών από τα κέντρα
κατοικιδιοποίησης προς διάφορες περιοχές της γης.
Γένος: Bos, Υπογένος: Poephagus, Είδος: Poephagus mutus (Yak ) 1/2
http://www.fairfun.net/to
ur10/100821-
ChinaTibet/fauna/P1040
759b.jpg
Γένος: Bos, Υπογένος: Poephagus, Είδος: Poephagus mutus (Yak ) 2/2
http://upload.wikimedia.
org/wikipedia/commons/
1/1c/Bos_mutus.JPG
Poephagus mutus (Yak) 1/2
Τα άγρια Yak (Poephagus mutus) ζουν στα υψίπεδα
του Θιβέτ, Κανσού, Λαντάκ και Παμίρ, σε υψόμετρο
4500 έως 6000 m σε ξηρές στέπες και αντέχουν
θερμοκρασίες από – 40ο C έως - 50˚C.
Στα υψίπεδα του Θιβέτ εκτιμάται ότι διαβιούν από
3000 έως 8000 άγρια Yak.
Το τρίχωμα έχει βαθιά καστανή απόχρωση και είναι
πλούσιο και μακρύ, το ύψος ακρωμίου κυμαίνεται στα
αρσενικά από 170 έως 208 cm και το σωματικό βάρος
γύρω στα 1000 kg, ενώ τα θηλυκά έχουν μικρότερο
σωματικό μέγεθος, με το ύψος ακρωμίου να ανέρχεται
σε 145 έως 155 cm.
Poephagus mutus (Yak) 2/2
Τα θηλυκά με τα μικρά τους ζουν σε μεγάλες
αγέλες, ενώ τα ενήλικα αρσενικά σχηματίζουν
μικρές απομονωμένες αγέλες.
H κατοικιδιοποιημένη μορφή του είναι το
Poephagus mutus forma grinniens.
Το κατοικίδιο Yak διακρίνεται για την αντοχή
του και χρησιμοποιείται κυρίως για φορτία και
έλξη
Ο πληθυσμός του ανέρχεται στα 14
εκατομμύρια περίπου άτομα.
Υπογένος: Bibos, είδος Bibosjavanicus (Banteng) 1/3
Ζει στα τροπικά και
υποτροπικά κλίματα,
στα δάση και τις πυκνές
θαμνώδεις περιοχές της
Βιρμανίας, του Σιάμ, της
Ιάβας και της Βόρνεo
http://wp10636094.wp27
1.webpack.hosteurope.d
e/imagedb/1160702/sr5
4ckkt/Java-Banteng.jpg
Υπογένος: Bibos, είδος: Bibos javanicus (Banteng) 2/3
Ζώο μέσου έως μεγάλου σωματικού μεγέθους, με ύψος
ακρωμίου από 120 έως 150 cm και σωματικό βάρος από 490
έως 900 kg.
O χρωματισμός του τριχώματος ποικίλλει.
Το άγριο Banteng ζει συνήθως σε μικρές αγέλες των 2 έως 40
ατόμων. Σε κάθε αγέλη υπάρχει κατά κανόνα ένα μόνο αρσενικό.
Οι συζεύξεις λαμβάνουν χώρα κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο
και η κυοφορία διαρκεί από 9,5 έως 10 μήνες.
Το άγριο Banteng συγκαταλέγεται στα απειλούμενα από
εξαφάνιση είδη.
Υπάρχουν περίπου 1,5 εκατομμύρια κατοικίδια Banteng τα
οποία χρησιμοποιούνται για εργασία και για κρεοπαραγωγή.
Υπογένος: Bibos, είδος: Bibos javanicus (Banteng) 3/3
http://images-mediawiki-
sites.thefullwiki.org/10/3/
1/4/8536898155460181
5.jpg
Υπογένος: Bibos, είδος: Bibosgaurus (Gaur) 1/2
Συγγενές προς το Banteng
Απαντάται στην Ινδία, το
Νεπάλ, το Ασσάμ, τη Μπούρμα
και τη χερσόνησο της
Mαλαισίας.
Ζει σε δασοσκεπή υψώματα και
στέπες.
Το είδος απειλείται από
εξαφάνιση.
Η κατοικίδια μορφή (Bibos
gaurus forma frontalis) είναι
περισσότερο διαδεδομένη και
ονομάζεται Gayal.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/t
humb/3/32/Gaur_bull_Kodaikanal_%22Biff%22.jp
g/220px-Gaur_bull_Kodaikanal_%22Biff%22.jpg
Υπογένος: Βibos, είδος: Bibosgaurus (Gaur) 2/2
http://www.biodiversityofindia.org/images/thumb/Gaur_at_the_B
ronx_Zoo.jpg/300px-Gaur_at_the_Bronx_Zoo.jpg
Γένος: Bubalus, είδος: Bubalusbubalis
http://www.biolib.cz/IMG/GAL/44922.jpg
Γένος: Bubalus, είδος: Bubalus
arnee (νεροβούβαλος)
Το τελευταίο είδος από
την υποοικογένεια
Bovinae το οποίο
έδωσε κατοικίδια ζώα.
Η εξάπλωση του άγριου
βούβαλου περιορίζεται
σήμερα στην Ινδία,
Βόρνεο και Μιντόρο.
Η κατοικίδια μορφή του
(Bubalus arnee forma
bubalis) είναι
περισσότερο
διαδεδομένη.
http://www.mongabay.com/images/rob
_roy/africa/buffalo_01.jpg
Γένος Bison
Από το γένος Bison δεν έχουν προκύψει κατοικίδια ζώα
Στο γένος Bison ανήκουν:
1. ο ευρωπαϊκός βίσωνας (είδος: Bison bonasus) (http://commons.wikimedia.org/wiki/File%3AWisente_Bison_bonasus-cc.jpg)
και ο βίσωνας της Βόρειας Αμερικής (είδος: Bison bison)
(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/American_bison_k5680-1.jpg/800px-American_bison_k5680-1.jpg).
Γένος: Syncerus caffer(Aφρικανικός βούβαλος)
Από το γένος Syncerus
δεν έχουν προκύψει
κατοικίδιες μορφές
http://commons.wikimed
ia.org/wiki/File%3AAfrik
anische_B%C3%BCffel
_(Syncerus_caffer)_1.jp
g
Ονομάζεται και αφρικανικός βούβαλος
αν και δεν έχει σχέση με το
νεροβούβαλο. Είναι πολύ επιθετικός
στους ανθρώπους.
Βιβλιογραφία 2
Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από
«Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης
Friend J.& D. Bishop (1978): «Cattle of the
world in colour», Blandford press Ltd.
Επιπλέον προτεινόμενη βιβλιογραφία 2
The Yak, Second edition, revised and
enlarged by G. Wiener, H. Jianlin & L.Ruijun,
the Rap Publication 2003/06, FAO.
Leslie D. M. JR. & G.B. Schaller (1990): “Bos
grunniens and Bos mutus (Artiodactyla:
Bovidae)”. Mammalian species, 836, 1-17.
Burt D. W. (2009): “The cattle genome reveals
its secrets”. The Journal of Biology, 8:36.
Λέξεις – έννοιες κλειδιά 2
ταξινόμηση, γένος, υπογένος, είδος, υποείδος,
άγριοι πρόγονοι, αρτιοδάκτυλα, βοοειδή,
αρχέγονος βους, βίσωνας, βούβαλος, ταύρος,
αγελάδα, αφρικανικός βούβαλος
taxonomy, classification, genus, subgenus,
species, subspecies, wild ancestors, wild
species, Artiodactyla, Bovinae, Bos
primigenius, Bison, Bibos javanicus, Gaur,
Gayal, Banteng, Bubalus bubalis, Syncerus,
Bos taurus, Bos indicus, Zebu
Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία
Θεματική ενότητα 2.
(3. Tαξινόμηση
προβάτου, αίγας &
χοίρου)
Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών
Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα
Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 3
Η γνωριμία με την ταξινόμηση του προβάτου,
της αίγας, των χοίρων και άλλων ειδών που
έχουν κατοικιδιοποιηθεί.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα 3
Με την ανάπτυξη του παρόντος μαθήματος
της δεύτερης θεματικής ενότητας επιδιώκεται
η γνωριμία με τα θέματα της καταγωγής και
ταξινόμησης του προβάτου, της αίγας, του
χοίρου και άλλων ειδών.
Μαθησιακοί στόχοι 3
Με το πέρας της μελέτης του παρόντος μαθήματος
της δεύτερης θεματικής ενότητας ο φοιτητής θα είναι
σε θέση να γνωρίζει ότι:
Tα πρόβατα ανήκουν στην τάξη των αρτιοδακτύλων,
την οικογένεια Bovidae, την υποοικογένεια Caprinae
και το γένος Ovis.
Οι αίγες ανήκουν στην τάξη των αρτιοδακτύλων, την
οικογένεια Bovidae, την υποοικογένεια Caprinae και
το γένος Capra.
Οι χοίροι ανήκουν στην τάξη των αρτιοδακτύλων, την
οικογένεια Suidae και το γένος Sus.
Από την τάξη των περισσοδακτύλων έχουν
κατοικιδιοποιηθεί το άλογο και ο γάιδαρος.
Ταξινόμηση προβάτου
Τάξη: Artiodactyla
Υποτάξη :
Ruminantia
Οικογένεια: Bovidae
Υποοικογένεια :
Caprinae
Γένος: Ovis ammon
Είδος: Ovis ammon
forma aries
Βελτιωμένη φυλή Άρτας. Πηγή:
Προσωπικό αρχείο
Αρχικά κέντρα εξάπλωσης του άγριου προβάτου
Η ομάδα urial αποτελεί τον
κύριο πρόγονο του
κατοικίδιου προβάτου, ενώ
η ομάδα mouflon θεωρείται
ότι έχει συμβάλλει στην
εξέλιξη των ευρωπαϊκών
φυλών. Στην εξέλιξη των
ασιατικών φυλών έχει
συμβάλλει η ομάδα argal.
Τα παραπάνω είναι υπό
διερεύνηση και διαρκώς
καινούργια δεδομένα
προστίθενται από τις DNA
αναλύσεις.
Από: Ρογδάκης Εμμ. (2002):
«Εγχώριες φυλές προβάτων»,
εκδόσεις Αγροτύπος
Eξάπλωση των άγριων
προβάτων από τα κέντρα
κατοικιδιοποίησης σε διάφορες
περιοχές της γης
πληθυσμοί άγριων προβάτων και περιοχές εξάπλωσης
άγρια πρόβατα:
1. Ovis ammon (argali) / Ορεινές περιοχές Κεντρικής
Ασίας.
2. Ovis vignei (uriali) / Δυτικά των περιοχών του argali.
3. Ovis orientalίs (ασιατικό mouflon) / Δυτικά των
περιοχών του urial .
4. Ovis musimon (ευρωπαϊκό mouflon) / Κορσική,
Σαρδηνία κλπ.
5. Ovis canadensis (μεγακέρατο) / Βόρεια Αμερική.
6. Ovis nivicola (πρόβατο του χιονιού) / Σιβηρία.
7. Ovis dali (λεπτοκέρατο) / Αλάσκα.
Ευρωπαϊκό mouflon (Οvismusimon) 1/4
Ευρωπαϊκό mouflon,
άγριο πρόβατο. Πιθανόν
να αποτελεί
εξαγριωμένη μορφή
κατοικίδιου προβάτου.
http://www.wildsheep.or
g/sheep/images_interna
tional/mouflon_287wide.
jpg
Ευρωπαϊκό mouflon (Ovismusimon) 2/4
Καταγωγή & Διάδοση:
Είδος ιθαγενές στα νησιά Κορσική και Σαρδηνία. Ζεί σε
απότομες ορεινές περιοχές κοντά στην ζώνη των δασών.
Έχει με επιτυχία εισαχθεί σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και
ακόμη σε ΗΠΑ, Χαβάη και Ν. Ζηλανδία.
Στην Ελλάδα έχει εισαχθεί πειραματικά στα νησάκια
Αταλαντονήσι Φθιώτιδας, Σπετσοπούλα και Σαπιένζα
Μεσσηνίας καθώς και στις περιοχές Κόζιακα Τρικάλων
και σε εκτροφείο θηραμάτων (Φθιώτιδα).
Ευρωπαϊκό mouflon (Ovismusimon) 3/4
Περιγραφή: Μοιάζει με το κατοικιδιοποιημένο πρόβατο, έχει όμως
πιο κοντό τρίχωμα και είναι πιο λεπτοκαμωμένο. Στην άνω ραχιαία
περιοχή ο χρωματισμός είναι καστανοκόκκινος το καλοκαίρι και
καστανόφαιος το χειμώνα. Τα άκρα κάτω από τα γόνατα και η
κοιλιά έχουν χρώμα λευκό.
Το αρσενικό έχει μεγάλη λευκή κηλίδα στη ράχη και τα πλευρά. Οι
γλουτοί είναι λευκοί και η ουρά σχετικά κοντή με μαύρη λωρίδα στη
μέση. Στην κάτω τραχηλική επιφάνεια έχει μακριές σκουρόχρωμες
τρίχες.
Το θηλυκό είναι πιο ομοιόμορφο στο χρώμα.
Τα κέρατα στο αρσενικό είναι μεγάλα και γυριστά και στα μεγάλης
ηλικίας αρσενικά σχηματίζουν σχεδόν πλήρη κύκλο.
Στο θηλυκό τα κέρατα είναι μικρά και ελαφρώς κυρτά (πληθυσμός
Κορσικής) ή ελλείπουν (πληθυσμοί Σαρδηνίας και υπόλοιπης
Ευρώπης).
Ευρωπαϊκό mouflon (Ovismusimon) 4/4
Ευρωπαϊκό mouflon,
άγριο πρόβατο. Πιθανόν
να αποτελεί
εξαγριωμένη μορφή
κατοικίδιου προβάτου.
http://www.forst.hu/files/i
mg/muflon.jpg
Ovis canadensis (bighorn sheep) (Βραχώδη όρη)
Μεγακέρατο, άγριο
πρόβατο της Βόρειας
αμερικής, το οποίο δεν
κατοικιδιοποιήθηκε
ποτέ.
http://cherylyoung.files.
wordpress.com/2010/08
/1.jpg
Ovis nivicola
http://www.ultimateungulate.c
om/Images/Ovis_nivicola/O_ni
vicola2.jpg
http://www.ultimateungulate.c
om/Images/Ovis_nivicola/O_ni
vicola3.jpg
Πρόβατο του χιονιού (άγριο πρόβατο της Σιβηρίας) το οποίο δεν
κατοικιδιοποιήθηκε ποτέ.
Ovis dali 1/2
http://www.esacademic.com/pi
ctures/eswiki/50/230px-
Dallschaf.jpg
http://tolweb.org/tree/ToLimag
es/76737434_d000004132_o.30
0a.jpg
Λεπτοκέρατο, άγριο πρόβατο της Αλάσκας. Και για αυτή την ομάδα
είναι αποδεκτό ότι δεν κατοικιδιοποιήθηκε ως τώρα.
Ovis dali 2/2
Λεπτοκέρατο, άγριο πρόβατο
της Αλάσκας
http://t1.gstatic.com/images?q=t
bn:ANd9GcSLssvvg1ET4xjp8G
aboMfLddIuATGtTD0970JZgSIS
I0Vcox09
Ταξινόμηση αιγών
Τάξη: Artiodactyla
Υποτάξη : Ruminantia
Οικογένεια: Bovidae
Υποοικογένεια : Caprinae
Γένος: Capra
Είδος: Capra aegagrus forma
hircus
Υποείδη άγριων αιγών:
1. Capra aegagrus
2. Capra ibex
3. Capra falconeri
Η κατοικίδια αίγα έχει εξελιχθεί από την
ομάδα Capra aegagrus. Η συμβολή της
Capra falconeri αμφισβητείται.
Αίγες φυλής Σκοπέλου. (Πηγή: Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός ΓιδοτρόφωνΓιδιών Φυλής Σκοπέλου).
Ταξινόμηση χοίρου
Τάξη: Artiodactyla
Οικογένεια: Suidae
Γένος: Sus
Είδος: Sus scrofa forma
domestica
Στη δημιουργία του
κατοικίδιου χοίρου έχουν
συμβάλλει τα υποείδη:
1. Ευρωπαϊκός
αγριόχοιρος (Sus
scrofa)
2. Ασιατικός αγριόχοιρος
(Sus scrofa vittatos)
Νεαρό χοιρίδιο από
βελτιωμένο κατοικίδιο
χοίρο
http://images.indialiste
d.com/nlarge/pig_farm
_1970441.jpg
Άγριοι πρόγονοι άλλων κατοικίδιων ειδών 1/2
Είδος Άγριος πρόγονος Τάξη
Άλογο Equus przewalskii Poliakow, 1881 Perissodactyla
Γάιδαρος Equus africanus Fintzinger, 1857 Perissodactyla
Καμήλα-Βακτριανή Camelus bactrianus Linneaus, 1758 Artiodaktyla (Tylopoda)
Καμήλα-Δρομάδα Camelus dromedarius Linneaus,
1758
Artiodaktyla (Tylopoda)
Τάρανδος Rangifer tarandus,Linneaus, 1758 Artiodaktyla
Λάμα Lama guanaco Mueller, 1776 Artiodaktyla (Tylopoda)
Κουνέλι Oryctolagus cuniculus Linneaus,
1758
Lagomorpha
Ινδικό χοιρίδιο Cavia aperea Erxleben,1777 Rodentia
Τσιντσιλλά Chinchilla chinchilla Lictenstein,
1830
Rodentia
Μυοκάστορας Myocastor corpus Molina, 1782 Rodentia
Στον πίνακα παρουσιάζονται οι κατοικίδιες και οι άγριες μορφές των
κυριότερων κατοικίδιων ζώων καθώς και η τάξη στην οποίαν ανήκουν.
Άγριοι πρόγονοι άλλων κατοικίδιων ειδών 2/2Σκύλος Canis lupus Linneaus, 1758 Carnivora
Γάτα Felis silvestris Schreher, 1777 Carnivora
Ικτίς Mustela vison Schreher, 1777 Carnivora
Όρνιθα Callus Gallus Linneaus, 1758 Galliformes
Γαλοπούλα Meleagris gallopavo Linneaus, 1758 Galliformes
Ορτύκι Coturnix coturnix Linneaus, 1758 Galliformes
Χήνα Anser anser Linneaus, 1758 Anseriformes
Πάπια Anas platyrhynchos Linneaus, 1758 Anseriformes
Μέλισσα Apis melifera Liineaus, 1758 Hymenoptera
Μεταξοσκώληκας Bοmbyx mandarina Moorem, 1882 Lepidoptera
Σολωμός Salmo gairdneri Richardson, 1836 Salmoniformes
Κυπρίνος Cyprinus carpio Linneaus, 1758 Cyprinoformes
Τιλάπια Tilapia mossambica Pepers, 1852 Perciformes
Συνέχεια του προηγούμενου πίνακα
Βιβλιογραφία 3
Ρογδάκης Εμμ. (2002): «Εγχώριες φυλές
προβάτων», εκδόσεις Αγροτύπος
Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από
«Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης
Kαραντούνιας Α. (1968): Ειδική Ζωοτεχνία,
Προβατοτροφία & Αιγοτροφία
Mason, I. L. (1967): Sheep breeds of the
Mediterranean. FAO, CAB.
Εικόνες από ©Brent Huffman,
www.ultimateungulate.com
Λέξεις – έννοιες κλειδιά 3
Αρτιοδάκτυλα, περισσοδάκτυλα, ταξινόμηση,
πρόβατο, αίγα, χοίρος, άλογο, καμήλα, λάμα
taxonomic classification, sheep, goat, pig, wild
boar, wild forms, distribution of wild goat
populations, Ovis aries, Mοuflon, Capra
aegagrus, Sus scrofa, Camelus bactrianus,
Lama guanaco
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης
Creative Commons.
Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδεια χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του
εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Γεωπονικού
Πανεπιστημίου Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού.
Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Tμήμα Επιστήμης
Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών, Κουτσούλη Παναγιώτα, «Εισαγωγή στην Ζωοτεχνία». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://mediasrv.aua.gr/eclass/courses/OCDASA103/
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων, π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». Η άδεια αυτή ανήκει στις άδειες που ακολουθούν τις προδιαγραφές του Oρισμού Ανοικτής Γνώσης [2], είναι ανοικτό πολιτιστικό έργο [3] και για το λόγο αυτό αποτελεί ανοικτό περιεχόμενο [4]. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ [2] http://opendefinition.org/okd/ellinika/ [3] http://freedomdefined.org/Definition/El [4] http://opendefinition.org/buttons/
Σημείωμα Αδειοδότησης
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον
υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.