Presentacin de PowerPoint
1.- FILOSOFIA, ZER DA, NOLA SORTU ZEN?
Filosofia K.A VI. Mendeko Grezia handian sortutako jakinduria, bizitzeko era, eta metodoa daFILOSOFIA
Maitatu-Maitasuna
Jakinduria
Filosofoei jakinduria falta zaie, egi fidegarri bat lortu nahi dute
Jakinduria behar dute mundua ulertzeko, MITOAK ez dira baliagarriak
Filosofia baino lehen (Grezian K.a VII. Mendean)erabiltzen ziren narrazio fantastikoak mundua ulertzeko Maitasunarekin falta zaiguna bilatzen dugu
Patua: lege TRAZENDENTALAJainkoa (borondatearen esku, kontingentea)Fenomenoa
Mitoak logikoak ez zirenez eta egia erakusteko nahiaz bultzaturik, fenomenoak ulertzeko LOGOS asmatu zutenBaina zer gertatzen zen grezian?EKONOMIA: Biztanleriaren igoera + estatu hirien kontrola (Atenas, Esperta herri tixikiak kontrolatzen hasi ziren) = emigrazio handiak gertatu kultur hedapena (VIII eta VII mendeak)
Logos = arrazoiaLege beharrezkoa, NATURALAVI. Mendean ekonomia handitu, merkataritza eta manufakturaren laguntzaz biztanleria berriz hasi zenPOLITIKA: VI. Mendean tirania sortu zen, Atenas eta Esparta arteko harremanak handitu eta aristokraziak eskaturik tiranoen contra altzatu zirenAtenas iraultza politikoa bultzatu demokrazia sortu zen.
2.- HAITZULOAREN MITOA:
Filosofiaren historiako alegoriarik garrantsitzuena bezala ezagutzen da, azalpen metaforiko bat da non Platon-ek azaltzen duen ze egoeratan gauden gizakiok jakintzari dagokionez. Horretarako gizaki talde bat bizi den haitzulo bat irudikatzen du.
ZERGATIK DEITZEN ZAIO MITOA?Ez dakigu zergatik jarri zaion mito izena, alegoria bat bada, ez zaigu ez Platonen idatzietan ez mitografoen idatzietan mito bezala azaltzen.
Alegoria: (grekeraz allegorein)Forma literario bat da non ideia bati buruz hitz egiten den, giza itxurez, animaliez edo objektuez baliatzen. Mitoa: Narrazio fantastikoak dira, mundua ulertzeko, arautzeko eta azaltzeko aintzinean erabiltzen zirenak. Helburua: Azalpenei irudi bat ematea, hobeto ulertu ditzagun didatikoa da.Alegoria izena jartzen zaio baitaere, irudi metaforikoen multzoari, hauek pentsamendu konplexuak edo esperientziak kontatzeko erabiltzen dira.Helburua: Didaktikoak eta publikoak dira eredu moduan erabili ditzakegu.Naturaz gainezko izaki eta gertakizunez beteko kondairak dira ez dira logikoak.
PatuaJainkoaFenomenoa
Mitoa betetzeko elementuak
3.- KRONOLOGIA:Mitoa3. Sokrates vs Sofistak5. Aristoteles (Platonen diszipulua)2. Aurresokratikoak4. Platon (Sokratesen diszipulua)6. Neoplatonikoak/ Posaristoterikoak
VSAURRESOKRATIKOAK: LOGOS asmatu = filosofa sortu + ARJ-ARCH-ARHLege naturala, beharrezkoa Mitoen papera hartuLehen printzipioaLehen elementua
Errealitatea zer den azaldu
ARJ-tik gauza guztiak ateratzen dira, eta ostean bertara bueltatu GAUZA GUZTIEN PRINTZIPIOA DA, LEHEN PRINTZIPIOA.Gauza bat den bezalakoa zergatik den azaltzen duen arrazoia.Pentsamendua: Kontrako bikotetan oinarrituaHaientzat naturaren izera banatua da
Printzipio logiko-ontologiko bat zuten: ezerretatik ez da ezer zortzen, elementu bat behar zuten gauzak zerbaitetik sortzeko, horrela sortu zen: ARJ (materiazko printzipioa, gauza guztien kausa eta sustratua)EZAUGARRIAK:
AldaezinaIkusezinaMugagabeaBeharrezkoaBetierekoa
FILOSOFO AURRESOKRATIKOAK:FILOSOFOAARJ-A1. TalesUra2. AnaximandroApeiron3. AnaximenesAirea4. HeraklitoSua5. ParmenidesIzatea6. AnaxagorasArrazoia7. DemokritoAtomoa
SOFISTAK:K.a V mendean elkartu ziren pentsalari adituak eta esperimentatuak (Protgoras, Gorgias, Trasimaco)Jakintsu eta maisu profesionalak:
MusikaAstronomiaOratoria (Ikasketarik garrantzitsuena herritarren aurean hitz egiten zutenentzat)Matematika(Irakasketak: Atenasen)EZAUGARRIAK:Eszeptikoak
Indibidualistak
Kririkoak
Erlatibistak
AgnostikoakEz dute ezertan sinesten, ez dute zihurtatzen gauzak egia ala gezurra diren
Soilik gizakia inporta zaieAurresokratikoekin batez ere, haientzat natura zelako garrantsitzuena eta ez gizakiaKEZKAK:Physis vs Nomos:(natura vs konbentzioa)
Dena gizakiaren borondatearen ondorioa daPolitika, erlijioa, moralean ikusi zuten haien arteko oposizioa, Sofistentzat gizarte arloan EZER es da naturalaLegeak
Beldurra da legen sortzailea, bedurra physis (naturala) da baina legeak, pertsonaren arabera aldatzen direnez nomos (artifizialak) dira.
SOKRATES:Ezer ez dakienak, daki.Sofisten kontra
ErlatibismoaeszeptizismoaOn unibertsal bat:Balio moralak unibertsalak dira eta ezagut ditzakegu
METODOA
Maieutika:Elkarrizketa bidez, egira iritsi ezjakintasuna aitortuzIroniaDialektika (galdera erantzunak- zientzia maila gorena)Sokrates-ek egindako galderetan erantzuna sartuta dago
PAUSUAK:Definizio unibertsala (zer den galdetzen die jakintsuei)
Bai edo ez galderak (kontraesanak sortzeko)
APORIA (Hasieran gauza bat esatera bultzatzea ondoren guztiz kontrakoa esatea, sistema honen bidez jakintsuak iraintzen zituen)
4. Bai eta ez galderak (kontrako ideiak adierazi dituztelako)
5. Definizio unibertsala (Benetakoa, Sokrates-ek dakiena)
Jendearen aurrean jakintsuak indargabetzen zituen: etsai asko sortu
SOKRATESEN TEORIA:
INTELEKTUALISMO MORALA: Ongia ezagutzean, ongia egiten dugu
Txarra egiten duena ezjakituna daOna jakin eta gero, ona egiten daSofisten erruz, Sokrates epaitu:Ateasen jainkoen kontra zegoenUmeak usteltzen zituenIrakatsitakoa txarra zela zioten
Arrazoi hauengatik hil egin nahi zutenZirkuta posoiari kondenatu: Ihes egiteko aukera izan arren, kondena hartu zuen injusticia hori berrio ez gertatzekoAtenasen jaio k.a 470 edo 469. urteanBerarekin garai berria hasi, kezka bakarra: GIZAKIA
PLATN:Sokrates-en ikasleaJustiziaz antolatutako hiri ideal bat lortu nahi duInjustiziak berrio gerta ez daitezen (Sokrates-i gertatutakoa berriro gerta ez dadin)Platonen ustez bi errealitate daude: Gauzen munduaIdeien mundua
Mundu sentikorraMundu ulergarria
Zer dira ideiak?Definizio unibertsalak (benetako errealitatea)Eredu aldaezinak, betierekoak edo perfektuak, materiazko munduan daudenak
IDEIEN TEORIA:Ideiak daudeEzagut ditzakeguIrakatsi ditzakegu
Gorgias-en kontra, aurkako tesiak zituelako:Ez dago ezer unibertsalaEgotekotan ezin da ezagutuEzagututakoan ezin da irakatsi
PLATN:Aitzuloaren alegoriaEGUZKIAGAUZAKSUAKOPIAKITZALAKIDEIEN EREMUA:Mundu ulergarriaGAUZEN EREMUA:Mundu sentikorra
PLATN:Jakinduria mailakZIENTZIA:Mundu ulergarria ikasiko du (ideien mundua)Arrazoimena, ALDAEZINAIRITZIA:Mundu sentikorra ikasiko du (gauzen mundua)Zentzumena, ALDAKORRA (ezin da egi absolutua lortu)EZJAKINTASUNA:SofistakJakintsua izateko ezjakintasuna onartu behar daZERGATIK OKERRAK EGITEN DITUGU?Ahulak garelako Ezjakintasunaren sustraia
Jakintuna ez daukagulakoMaitasuna:
Hasieran mundua ezagutu nahi dugu (plazerra)Baina edertasuna ezagutu nahi dugu EZ gauza ederrak, horretarako IKASKETAK beharrezkoak
PLATONEN EZAGUTZAREN TEORIAARETBertutea behar dugu:
Ideia gorenak ezagutzekoZientzia egitekoOngia ezagutzeko
Ahaleginak egin behar dira hori lortzekoEzjakinduriatik ongia ezagutzerako prozesuaDialektika
Jakinmina +ikasketakGaldera erantzun bitartez zientziaren printzipioak eskuratzea
Hasierako hipotesiak baztertuKontzeptu aldaezinak eskuratu
Ongia ezagutuHEZIERAZentzumenetik errealitatera igarotzea
MAITASUNA: EZAGUTZAREN ERAGILEAEzagutza lortzeko: Adimena + ezagugaia
MAITASUNAJakinduriaEdertasuna
Zerbait falta zaidalaEzagutzea gogoratzea da Sofisten ustez ezagutza EZINEZKOA zenPLATN: Ezagutzea ariman betidanik egon den jakingarriak oroitzea daEzagutzea ez da zerbait bereganatzea, betidanik jakin duguna gogoratzea baizik.Nozio absolutu, betiko eta iraunkorra, gauza guztien iturburua
REMINISTENTZIAREN TEORIA