PROVINCIAAL TECHNISCH INSTITUUT EEKLO
Roze 131
9900 Eeklo
GEÏNTEGREERDE PROEF Schooljaar 2012 - 2013
Ewout D’hoore
6-TSO-IWc
Ringbaan 7
PROVINCIAAL TECHNISCH INSTITUUT EEKLO
Roze 131
9900 Eeklo
GEÏNTEGREERDE PROEF Schooljaar 2012 - 2013
Ewout D’hoore
6-TSO-IWc
Ringbaan 7
Woord vooraf
Het onderwerp van mijn Geïntegreerde Proef is het passiefhuis. Dit is een huis waarbij de
energiekosten beduidend lager zijn dan bij een normaal huis. We werken met de volledige klas rond
dit onderwerp en hebben elk specifieke onderdelen gekregen om verder uit te werken. De
onderwerpen die ik heb besproken zijn ventilatie, de opbouw van een passiefhuis in houtskelet, de
warmteboiler en de energieberekeningen van een volledig huis. Andere onderdelen waren ramen,
warmtepompen, isolatie, volbouw, windturbines, zonnecollectoren en domotica en deze hebben
mijn klasgenoten Gilles, Claus, Emiel en Ruben besproken.
Het passiefhuis is een hedendaags onderwerp waardoor het ook boeiend blijft. Ook op de bis beurs
werd duidelijk dat groene energie de toekomst is door prijsstijgingen en de afname van fossiele
brandstoffen.
Om te beginnen wil ik mevrouw Van Houtte, onze leerkracht fysica en chemie, bedanken voor de
begeleiding en het verbeteren van onze GIP. Ook mijn begeleider op de stageplaats, meneer Bral, wil
ik bedanken voor de specifieke informatie over de warmteboiler. Tot slot bedank ik mijn ouders die
mij gesteund en geholpen hebben doorheen het volledige jaar.
Inhoud
1 Noodzaak laagenergiewoning ....................................................................................................... 10
1.1 De eindigheid van grondstoffen ............................................................................................ 10
1.2 Reserves van aardolie, aardgas en steenkool ....................................................................... 10
1.3 Oliereserves in de wereld ...................................................................................................... 12
1.4 Peak oil of hubbertpiek ......................................................................................................... 13
2 Ventileren ...................................................................................................................................... 14
2.1 Redenen om te ventileren ..................................................................................................... 14
2.1.1 Luchtkwaliteit ................................................................................................................ 14
2.1.2 Factoren die een nadelige invloed hebben op de luchtkwaliteit in een leefomgeving 14
2.2 Normen .................................................................................................................................. 18
2.2.1 De EPB eisen .................................................................................................................. 18
2.2.2 De norm NBN D50-001 .................................................................................................. 18
2.2.3 Normen voor aanzuiging in droge ruimtes .................................................................... 18
2.2.4 Normen voor extractie in natte ruimtes ....................................................................... 19
2.2.5 Opening ......................................................................................................................... 19
2.2.6 Ventilatie volledige woning ........................................................................................... 20
2.3 Ventilatiesysteem C ten opzichte van D ................................................................................ 20
2.3.1 Ventilatiesysteem C ....................................................................................................... 20
2.3.2 Ventilatiesysteem D ....................................................................................................... 21
2.4 Dampkap als afvoer ............................................................................................................... 21
2.5 Benodigde energie voor het ventileren ................................................................................ 22
2.6 Berekeningsvoorbeeld ........................................................................................................... 23
3 Skeletbouw .................................................................................................................................... 24
3.1 Houtskelet ............................................................................................................................. 24
3.1.2 Voordelen ...................................................................................................................... 25
3.1.3 Nadelen ......................................................................................................................... 25
3.2 Staalskelet ............................................................................................................................. 26
3.2.1 Voordelen ...................................................................................................................... 26
3.2.2 Nadelen ......................................................................................................................... 27
3.3 Betonskelet ............................................................................................................................ 28
3.3.1 Voordelen ...................................................................................................................... 28
3.3.2 Nadelen ......................................................................................................................... 29
3.4 Belang van de oriëntatie bij het bouwen .............................................................................. 29
3.4.1 De Ramen ...................................................................................................................... 29
3.4.2 Woonruimtes ................................................................................................................. 29
3.5 Koudebruggen en het vermijden ervan ................................................................................ 30
4 De zonneboiler .............................................................................................................................. 31
4.1 Het zonneaanbod .................................................................................................................. 31
4.2 Invloed van de oriëntatie ...................................................................................................... 32
4.2.1 De hellingsgraad ............................................................................................................ 33
4.2.2 Azimuthoek .................................................................................................................... 33
4.3 Soorten zonnecollectoren en hun opbouw ........................................................................... 33
4.3.1 Vacuümbuizen ............................................................................................................... 33
4.3.2 Vlakke plaatcollectoren ................................................................................................. 35
4.4 Montage ................................................................................................................................ 37
4.5 Werking ................................................................................................................................. 38
4.6 Warmteopslag in de zonneboiler .......................................................................................... 38
4.7 Technische onderdelen ......................................................................................................... 39
4.8 Voorkomen van stagnatie ..................................................................................................... 39
5 Oververhitting ............................................................................................................................... 42
5.1 Oorzaak oververhitting .......................................................................................................... 42
5.2 Hoe komt de energiestroom binnen ? .................................................................................. 42
5.3 Tegenhouden van de inkomende energie ............................................................................. 42
5.4 Thermische inertie ................................................................................................................. 43
5.5 Vaststelling ............................................................................................................................ 43
5.6 Getuigenissen ........................................................................................................................ 44
6 Français .......................................................................................................................................... 45
6.1 Demande de documentation ................................................................................................ 45
6.2 Documentation technique .................................................................................................... 45
6.2.1 Texte francais ................................................................................................................ 45
6.2.2 Traduction néerlandais .................................................................................................. 46
6.2.3 Vocabulaire rechnique .................................................................................................. 47
6.2.4 Questionnaire ................................................................................................................ 48
7 English............................................................................................................................................ 50
7.1 Technical English text ............................................................................................................ 50
7.2 Glossary ................................................................................................................................. 52
7.3 Ten questions and answers ................................................................................................... 55
7.4 Outline ................................................................................................................................... 56
7.5 summary ................................................................................................................................ 57
7.6 Letter ..................................................................................................................................... 58
7.7 General technical English text ............................................................................................... 58
7.8 Translation ............................................................................................................................. 60
7.9 Dutch translation of the whole text ...................................................................................... 60
8 Nederlands .................................................................................................................................... 64
8.1 Zakelijke brief: aanvraag stageplaats .................................................................................... 64
8.2 Mail: aanvraag informatie ..................................................................................................... 64
8.3 Uitnodiging ............................................................................................................................ 64
8.4 Notulen .................................................................................................................................. 64
8.5 Verslag van een vergadering ................................................................................................. 64
8.6 Technische tekst .................................................................................................................... 64
8.7 Schema .................................................................................................................................. 67
8.8 Samenvatting ......................................................................................................................... 68
9 Bibliografie..................................................................................................................................... 74
10 Figurenlijst ................................................................................................................................. 78
6-TSO-IWc Inleiding
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Inleiding
De prijzen van fossiele brandstoffen stijgen en worden stilaan onbetaalbaar. Door dit fenomeen
zoeken mensen een duurzame manier om met energie om te springen. Een recent verschijnsel in
België is het passiefhuis, het eerste passiefhuis werd in ons land gebouwd in 2008 en was een succes.
Door dit succes van het passiefhuis in België en in andere landen ging men nog een stap verder. De
stap na een passiefwoning is een nulwoning, dit huis heeft absoluut geen energie meer nodig van
buitenaf maar produceert zelf wat nodig is met behulp van onder andere zonnepanelen,
zonneboilers en isolatie.
Omdat we met de volledige klas aan dit eindwerk werken, bespreek ik maar enkele delen van het
passiefhuis en niet het volledige onderwerp. In het eerste deel leg ik uit hoe ze een passiefwoning
ventileren en hoe ze de warmte die het huis uit gaat via de ventilatie voor een groot stuk kunnen
terugwinnen. De opbouw van een passiefhuis via de houtskeletmethode wordt uitgelegd in mijn
tweede deel. Hier worden ook de voordelen en nadelen van een passiefhuis in volbouw besproken.
In het derde onderdeel leg ik uit hoe een zonneboiler werkt en wat de verschillende collectoren zijn
en hun voordelen of nadelen. In het laatste deel vertel ik over ervaringen van mensen die in een
passiefhuis wonen en te maken hebben gekregen met oververhitting, ook geef ik aan wat men daar
tegen kan doen. Op het einde van dit eindwerk berekenen we voor een volledig passiefhuis de
inkomende en uitgaande energie. Ook voor de algemene vakken zoals Frans, Nederlands en Engels
hebben we verschillende opdrachten gehad die achteraan in de GIP-map zitten.
6-TSO-IWc Eindigheid fossiele brandstoffen 10
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
1 Noodzaak laagenergiewoning
Duurzaam bouwen is vandaag niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Bij veel nieuwe
bouwprojecten is duurzaamheid het uitgangspunt of het thema.
De oude definitie van duurzaam bouwen was: ‘het op een zodanige manier bouwen dat door de
bouw, het gebruik en de eventuele sloop van het bouwwerk zo min mogelijk milieuproblemen
ontstaan’.
Deze definitie past niet langer bij de hedendaagse situatie waardoor deze is aangepast. Een meer
aangepaste en moderne definitie kwam zo tot stand: ‘Duurzaam bouwen is het op een dusdanige
manier bouwen dat hier aan de huidige behoeften wordt voldaan zonder dat de mogelijkheden waar
andere volkeren en toekomstige generaties worden verminderd’.
1.1 De eindigheid van grondstoffen
Iedereen weet dat grondstoffen niet onuitputtelijk zijn maar helaas wordt daar tot op de dag van
vandaag onvoldoende rekening mee gehouden. De aarde zal er niet tot het oneindige in slagen de
mens van grondstoffen te bevoorraden. Ook de atmosfeer zal de vervuiling die ontstaat door het
winnen van de grondstoffen niet eeuwig kunnen incasseren. De mogelijkheden van aarde en
atmosfeer zijn eindig en daar moeten we rekening mee houden.
Doordat de hoeveelheid aan grondstoffen afneemt zal de kostprijs ervan stijgen. Dit is een logisch
gevolg van de marktwerking. Als het aanbod (in ons geval grondstof) afneemt en de vraag ernaar
stabiel blijft zal de prijs stijgen. Recycleren en zuinig omspringen met grondstoffen zijn noodzakelijk.
Zeker is dat men vervangende energiebronnen zal nodig hebben als de huidige fossiele
energiebronnen uitgeput dreigen te raken. De omschakeling van zonne-energie, waterenergie en
andere alternatieve energiebronnen is nu reeds volop bezig. Het probleem met deze alternatieve
energiebronnen is dat de prijs ervan zeer hoog ligt en dat de mogelijkheden om ze te winnen nog
niet op punt staan. Het rendement van vervangende energiebronnen zoals zonne-energie,
windenergie is veel kleiner dan het rendement van fossiele brandstoffen. Zoals de situatie er
momenteel voorstaat kunnen ze het dalende aanbod dat men op de peak oil zal bereiken van
reguliere grondstoffen (nog) niet compenseren.
1.2 Reserves van aardolie, aardgas en steenkool
CATEGORIE A
Niet-conventionele voorraden: de voorraden waarvan men niet zeker is of het met de huidige
technologie mogelijk is deze in te winnen. Zelfs als het mogelijk blijkt zal dit heel kapitaalintensief zijn
en dus geen grote winst opleveren.
CATEGORIE B
Niet-conventionele reserves: reserves die met zekerheid aanwezig zijn. Men heeft ze geïdentificeerd
en opgemeten. Ook weet men dat het mogelijk is deze reserves te winnen.
CATEGORIE C
Additioneel winbare reserves en voorraden: reserves die naar waarschijnlijkheid aanwezig zijn. Men
denkt dat ze er zijn maar deze zijn niet geïdentificeerd en opgemeten.
6-TSO-IWc Eindigheid fossiele brandstoffen 11
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
CATEGORIE D
Bewezen en commercieel winbare reserves: men is effectief bezig deze reserves te winnen.
Figuur 1: Mondiale voorraden fossiele brandstoffen 2006
Men kan de wereld nog 43 jaar voorzien van olie met de reserves uit categorie D. Dit zijn de bewezen
en commercieel winbare reserves. Wanneer men erin slaagt ook de reserves aan te spreken van
categorie B en C zou het mogelijk zijn om bij die 43 jaar nog eens 82 jaar op te tellen. Op die manier
zouden we nog een 125-tal jaar van olie kunnen worden voorzien. Dit lijkt positief maar is het
allerminst. Zeker als je rekening houdt met de stijging van de olieconsumptie die wordt verwacht. De
oliereserves zullen naar alle waarschijnlijkheid vroeger uitgeput zijn.
De voorraad aardgas is groter. Met de reserves uit categorie D kan men de wereld nog 61 jaar
voorzien. Wanneer men ook de speculatieve reserves daarbij optelt komen we aan een totaal van
214 jaar. Een iets positievere situatie dus dan degene die hierboven werd geschetst.
De voorraad steenkool is veel groter dan deze twee vorige. Met de bewezen reserves zou men de
wereld nog 180 jaar kunnen voorzien van steenkool. Maar opnieuw kunnen we de speculatieve
reserves erbij optellen. Op die manier kunnen we de wereld voorzien van 502 jaar aan steenkool.
Helaas zal ook de consumptie van deze grondstof de komende jaren aanzienlijk stijgen.
6-TSO-IWc Eindigheid fossiele brandstoffen 12
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
1.3 Oliereserves in de wereld
Figuur 2: Olie reserves
Dit zijn de 14 landen die aan de top staan met hun reserves aan aardolie. Het is duidelijk dat
Venezuela met 17,9% van de wereldreserves en Saudi Arabië met 16,1% van de wereldreserves aan
de top staan met hun enorme reserves. Canada heeft veel teerzand waar men ook aardolie kan
uithalen maar dit proces staat nog niet op punt maar is zeer vlug aan het groeien en deze reserves
zijn goed voor 10% van de volledige wereldreserves. De winning van aardolie uit teerzand is pas na
de oliecrisis in 1973 begonnen en pas in 2005 was er een snelle stijgende productie van aardolie uit
teerzand.
Het grootste deel van de reserves zitten in midden Europa, dit komt door de landen Iran, Irak,
Koeweit, Saudi Arabië en Yemen. Deze landen bevatten 48,1 % procent van alle reserves. Ook
Amerika heeft grootte reserves die vooral in het zuiden liggen die 19,7% van de wereldreserves zijn
maar het verbruik van Amerika is ook zeer groot. In Europa wordt er vooral aardolie gewonnen uit de
Noordzee.
Figuur 3: Aantal reserves uitgedrukt in vaten
6-TSO-IWc Eindigheid fossiele brandstoffen 13
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
1.4 Peak oil of hubbertpiek
Veel mensen speculeren over het jaartal wanneer de olievoorraad op zal zijn. Dit jaartal noemt men
peak oil of de hubbertpiek. Peak oil of de hubbertpiek is het punt waarop de productie per
tijdseenheid van een grondstof zijn maximum bereikt. Hierna zal het meer energie kosten om de
grondstof te delven dan dat deze grondstof zelf zal opbrengen. Logisch is dus ook dat na dit punt de
winning van de grondstof zal afnemen omdat het rendement te klein is. Dus als men zegt dat een
aardolieveld leeg is (het peak oil van dat veld), is hij dat in werkelijkheid niet maar het is gewoon te
moeilijk om deze resterende aardolie nog op te pompen en het is ook niet winstgevend.
Specifiek voor aardolie betekent dit dat ongeveer over 43 jaar de reserves zullen ‘op’ zijn. Men kan
natuurlijk nog olie uit de bronnen halen maar om deze resterende olie op te pompen zullen de
kosten zeer hoog liggen. Als je dan ook nog eens de stijgende vraag er bij optelt kom je uit op een
prijs die zeer hoog en zelf onbetaalbaar zal worden.
Figuur 4: Peak oil of hubbertpi
6-TSO-IWc Ventilatie 14
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2 Ventileren
Ventilatie is van groot belang, niet alleen voor de hygiëne, maar ook voor de gezondheid van de
mens. De dag van vandaag is het zelfs verplicht door de overheid in nieuwbouwwoningen. Er zijn
verschillende soorten ventilatiesystemen, waarvan er twee worden besproken. Ook zullen we het
hebben over de redenen om te ventileren en de normen omtrent ventilatie. Tot slot worden er
enkele berekeningen gemaakt in verband met het energieverbruik van een ventilatiesysteem-
klasse C.
2.1 Redenen om te ventileren
2.1.1 Luchtkwaliteit
De lucht in ons huis is niet zo gezond als velen denken. Dit heeft verschillende oorzaken, waaronder
de bewoners zelf. Meubels, isolatiematerialen en schoonmaakmiddelen geven schadelijke stoffen af.
Vooral jonge kinderen zijn gevoelig voor die stoffen. De beste oplossing is ventileren. Dit kan door
het raam eventjes te openen, maar ook met behulp van een verluchtingssysteem. De producten en
materialen met schadelijke stoffen wegdoen zou ideaal zijn, maar dit is niet altijd mogelijk. Daarom
zal men kiezen voor ventilatie.
Ook de luchtvochtigheid is van belang in een woning. De relatieve luchtvochtigheid geeft aan hoeveel
procent waterdamp zich ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp in de lucht bevindt
bij een bepaalde temperatuur en luchtdruk. De optimale relatieve luchtvochtigheidsgraad voor de
mens in een woning ligt tussen de 40% en 60%.
2.1.2 Factoren die een nadelige invloed hebben op de luchtkwaliteit in een leefomgeving
2.1.2.1 De mens zelf
De mens ademt voortdurend zuurstof (O2) in, dit wordt omgezet door onze stofuitwisseling in
koolstofdioxide (CO2) en water ( H2O ), wat we dan weer uitademen. Wanneer er geen verse lucht
zou worden toegevoerd, zou er na een poosje geen dizuurstof meer zijn, enkel koolstofdioxide. We
zouden stikken, daarom is ventilatie van uiterst belang.
Om de lucht binnen de woning gezond te houden moeten we een bepaalde hoeveelheid ventileren.
Deze waarde kunnen we theoretisch bepalen door rekening te houden met de CO2 uitstoot van een
mens.
We weten dat de lucht die we uitademen 100 keer meer CO2 bevat dan de lucht die we inademen.1
Dus per liter ingeademde lucht moeten we 100 liter verse lucht aanvoeren. En omdat een
gemiddelde volwassen persoon ongeveer 0.5 liter lucht kan inademen en dit 12 tot 15 keer per
minuut kunnen we bereken dat men 45m³/h/persoon moet verversen.
Berekeningen: V = 0,5l • 15 = 7,5l per minuut
V = 7,5l • 60 = 450l per uur
Te verversen luchtvolume per uur:
V = 450l • 100 = 45.000l/h of 45m³ per uur en per persoon
1 Bron: http://www.mijnventilatie.info/air-frais.php
6-TSO-IWc Ventilatie 15
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Dit is een theoretische waarde, je moet uiteraard ook rekening houden met de oppervlakte van de
ruimte en het doel van de ruimte.
2.1.2.2 Geurmiddeltjes en schoonmaakmiddelen
Wierook en huisparfums maken het probleem alleen maar erger, in tegenstelling tot wat vele
mensen denken. Ze bevatten schadelijke componenten. Ook de reinigingsproducten in alles-, toilet-
en tapijtreinigers bevatten grote hoeveelheden chemische stoffen die slijmvliezen en huid kunnen
irriteren.
2.1.2.3 Vluchtige organische stoffen (vos)
Vluchtige organische stoffen zijn snel verdampende producten die één of meerdere koolstofatomen
bevatten. Meestal zijn ze synthetisch aangemaakt op basis van aardolieproducten.
Deze zitten in vast tapijt, verf, lijm, afdichtingpasta, isolatiemateriaal en schoonmaakproducten. Ze
kunnen misselijkheid, irritatie aan de ogen en luchtwegen en concentratieverlies veroorzaken.
2.1.2.4 Huisstofmijt
Een tiende van de bevolking is gevoelig voor de uitwerpselen en huidresten van huisstofmijten. Ze
veroorzaken allergische reacties.
2.1.2.5 Asbest
Asbest is een natuurlijk mineraal dat opgebouwd is uit microscopisch kleine vezels. Er bestaan een
tiental soorten asbest, waarvan er drie veel gebruikt zijn : chrysotiel of witte asbest, amosiet of
bruine asbest en crocidoliet of blauwe asbest.
Als asbest is aangetast, kunnen de kleine vezeltjes loskomen en rondzweven in de lucht. Bij
inademing zullen de deeltjes zich vastzetten op de longen. Dat is gevaarlijk voor de gezondheid.
2.1.2.6 Radon
Radon is een radioactief gas dat aanwezig is in de bodem, vooral in bepaalde rotsgesteente als
afbraakproduct van een natuurlijke transmutatiereeks. Er zijn zo'n twintigtal radioactieve
radonisotopen bekend. De stabielste daarvan is 222Rn met een halveringstijd van ongeveer 92 uur.
Alle radonisotopen zijn alfastralers. Bij het radioactief verval worden steeds poloniumisotopen
gevormd.
222Rn 218Po + 4He
Sommige bouwmaterialen kunnen Radon bevatten zoals fosforhoudend gips en soms glaswol. Radon
kan zich ophopen in de kelder en zo doordringen tot in de leefruimtes. Dit kan voor ernstige
problemen zorgen, zoals longkanker.
6-TSO-IWc Ventilatie 16
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.1.2.7 Rook
Sigaren- en sigarettenrook zijn de grootste boosdoeners op het vlak van luchtverontreiniging! Alle
andere vervuilers betekenen niets in vergelijking met rook. Tabaksrook bevat meer dan 4000
chemische stoffen waarvan er meer dan 60 kankerverwekkende eigenschappen hebben.
Hieronder een lijst met de belangrijkste schadelijke stoffen in een sigaret.
Ammonia Kankerverwekkend
Cacao, suiker, methol en sorbitol De toegevoegde suikers produceren bij
verbranding giftige en kankerverwekkende
stoffen.
Nicotine, teer en koolstofmonoxide Giftig
Arseen ( mierengif ) Kankerverwekkend
Benzeen ( napalm ) Kankerverwekkend
Cadmium ( accu, oplaadbare batterijen ) Kankerverwekkend
DDT ( insecticide ) Kankerverwekkend
Formaldehyde Kankerverwekkend
Fenol Kankerverwekkend
Chroom Kankerverwekkend
Aceton Giftig
Acrolien Giftig
Acetaldehyde Giftig
… …
De beste oplossing is niet roken in huis.
6-TSO-IWc Ventilatie 17
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.1.2.8 Formaldehyde
Chemische formule: CH2O
Gevaar: Formaldehyde is ontvlambaar, corrosief, toxisch en schadelijk voor de gezondheid.
Figuur 5: Ontvlambaar
Figuur 6: Corrosief
Figuur 7: Giftig
Figuur 8: Radioactief
H-zinnen:
H301 : Giftig bij inslikken.
H311 : Giftig bij contact met de huid.
H314 : Veroorzaakt ernstige brandwonden.
H317 : Kan een allergische huidreactie veroorzaken.
H331 : Giftig bij inademing.
H335 : Kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken.
H351 : Verdacht van het veroorzaken van kanker.
H370 : Veroorzaakt schade aan organen.
P-zinnen:
P260 : Stof/rook/gas/nevel/damp/spuitnevel niet inademen.
P280 :
Beschermende handschoenen/beschermende kleding/oogbescherming/gelaatsbescherming
dragen.
P301+P310 : NA INSLIKKEN: onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen.
P305+P351+P338 :
BIJ CONTACT MET DE OGEN: voorzichtig afspoelen met water gedurende een aantal minuten;
contactlenzen verwijderen, indien mogelijk; blijven spoelen.
Formaldehyde is een kleurloos gas dat je vindt het in het behandelde hout van nieuwe meubels en
isolatieschuim op basis van ureum en formol. Deze chemicaliën geven geleidelijk formaldehyde vrij.
Maar ook in glas- en rotswol, meubeltextiel, leder en tapijt vindt je formaldehyde. De prikkelende
geur verraadt de aanwezigheid van formaldehyde. Het gas veroorzaakt vaak hoofdpijn en irritaties
van ogen, neus en huid.
2.1.2.9 Vocht
Naast het feit dat een volwassene per dag minstens één liter vocht uitzweet, zorgen ook
verschillende huiselijke activiteiten voor extra vocht. Wassen, douchen, koken, … zorgen al snel voor
tien tot twintig liter vocht per dag per persoon. Al dit vocht bevindt zich in de damptoestand, maar
wanneer het in contact komt met een koud oppervlak, condenseert de damp. Condensatie komt
vooral voor op de plaatsen waar de lucht niet kan circuleren. In hoeken, achter meubels enzovoort.
Het gevolg is dat het behangpapier nat en klam wordt.
6-TSO-IWc Ventilatie 18
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.1.2.9.1 Gevolgen van vocht
Op die vochtige plekken kunnen schimmels ontstaan. Vocht zorgt voor verschillende problemen zoals
schade van de afwerking zoals verf, behang en pleisterwerk. Vocht op muren en ramen ontstaat
doordat vochthoudende lucht erop condenseert. Maar ook aantasting van de constructie door
schimmelvorming of houtrot zijn gevolgen van vocht. Schimmels zijn plantaardige organismen die
zich voeden met dood organisch materiaal zoals hout, papier enzoverder. Ze komen vooral voor in
een vochtig mileu en ze kunnen met gemak hout van de woning aantasten. Bovendien vermindert
het isolerend vermogen van de woning door vocht.
2.2 Normen
Omdat een gezonde lucht zeer belangrijk is voor de mens hecht de overheid veel belang aan een
goede ventilatie in woningen. Hiervoor werden dan ook normen opgesteld.
2.2.1 De EPB eisen
De EPB eisen (= energieprestaties voor het binnenklimaat) zijn van toepassing op elk gebouw of op
elk deel van een gebouw met een afzonderlijk gebruik of met een verschillende bestemming,
waarvoor:
- er voor de uitvoering van de werkzaamheden aan het gebouw of aan het deel van het
gebouw een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd wordt.
- er in het gebouw energie verbruikt wordt om het te verwarmen of te koelen voor gebruik
door mensen, en er dus een specifieke binnentemperatuur te creëren.
( zie bijlage: Ventilatievoorzieningen voor woongebouwen)
2.2.2 De norm NBN D50-001
Deze norm bepaalt de eisen voor luchtverversing in woongebouwen. De norm geeft richtlijnen voor
ventilatievoorzieningen in woongebouwen, wanneer:
- deze woongebouwen gelegen zijn in gebieden waar de lucht voldoende zuiver is om als
ventilatielucht te kunnen worden gebruikt of, indien niet, waar de lucht voldoende
voorgezuiverd wordt;
- geen rekening dient gehouden met bijzondere risico’s ten gevolge van de emissie van
schadelijke stoffen door de gebruikte materialen of de bodem en dat die ventilatie in
hoofdzaak bedoeld is ter bestrijding van de verontreiniging ten gevolge van de bewoning
door de mens.
De norm voorziet een ventilatie van 1 liter per seconde per vierkante meter bewoonde oppervlakte.
Dit wil zeggen 3.6 kubieke meter lucht per uur per vierkante meter (3.6m³/h, m²).
2.2.3 Normen voor aanzuiging in droge ruimtes
De verse lucht wordt gezogen in de ruimtes waar men het meeste tijd doorbrengt. Hierdoor ontstaat
er een overdruk in deze ruimtes. Men heeft specifieke waarden opgesteld per ruimte.
6-TSO-IWc Ventilatie 19
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
NORMAAL DEBIET MINIMAAL
DEBIET
MAG BEPERKT WORDEN
TOT
Woonplaats, salon en eetplaats 75
150
Slaapkamer, bureau en
Hobbykamer 3,6
per m2 25
72
Minimaal debiet: als je een zeer kleine ruimte hebt zoals een toilet moet je het debiet van deze
ruimte niet berekenen. Je neemt het minimaal debiet dat bij de ruimte hoort.
Maximaal debiet, mag beperkt worden tot: als je zeer grote ruimtes hebt moet je ook hier het debiet
niet van berekenen. De ventilatie in een grote ruimte zou anders ondoenbaar
2.2.4 Normen voor extractie in natte ruimtes
Hierbij wordt er een onderdruk gecreëerd in de natte ruimtes zodat de geuren en de damp uit de
ruimte gaan. Ook hier heeft men specifieke waarden bepaald per ruimte.
Normaal debiet Minimaal debiet Mag beperkt worden tot
Gesloten keuken 3,6
per m2 50
75
Open keuken 3,6
per m2 75
75
Badkamer 3,6
per m2 50
75
Berging 3,6
per m2 50
75
Toilet 25
2.2.5 Opening
De lucht in het gebouw moet kunnen circuleren, hiervoor moet men openingen voorzien tussen de
verschillende ruimtes. Meestal gebeurt dit door een spleet onder de deur. Bij een gewone ruimte
moet deze spleet 70 cm² bedragen en bij een gesloten keuken 140 cm². Men kan ook gebruik maken
van roosters. De lucht zal zich verplaatsen van de ‘droge ruimtes’ naar de ‘natte ruimtes’. Dit komt
door de overdruk die de lucht naar de ruimtes duwt waar er minder druk is. Door de luchtstroom
worden ook automatisch de gangen geventileerd.
6-TSO-IWc Ventilatie 20
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.2.6 Ventilatie volledige woning
Als je van elke ruimte in de woning het debiet hebt berekend moet je deze gewoon optellen. Het
hangt natuurlijk ook van huis tot huis af hoe je deze dan verdeelt over de ventilatoren.
2.3 Ventilatiesysteem C ten opzichte van D
2.3.1 Ventilatiesysteem C
Bij een ventilatiesysteem C verloopt de toevoer van verse lucht op een natuurlijke wijze ten gevolge
van de gevormde onderdruk door ventilators die voor de afvoer zorgen. De lucht komt dus binnen via
vensters of muren. De doorstroming verloopt via spleten onder de deuren of spleten in de
binnenmuren. De afvoer van de onzuivere lucht gebeurt via ventilatoren. Dit systeem is het
tegenovergestelde van ventilatiesysteem B waarbij de lucht wordt aangetrokken via ventilatoren en
waarbij de afvoer op natuurlijke wijze gebeurt.
2.3.1.1 Nadelen
In vergelijking met een ventilatiesysteem A waar de afvoer en aanvoer van lucht via de natuurlijke
manier gebeurt, zal bij het ventilatiesysteem C energie nodig zijn. Door de ventilator zal er een groter
verbruik zijn. Men moet ook opletten dat er geen onderdrukken ontstaan in de woning, waardoor er
rookgassen van verbrandingstoestellen in de woning kunnen binnendringen.
Figuur 9: Ventilatiesysteem C
6-TSO-IWc Ventilatie 21
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.3.2 Ventilatiesysteem D
Bij een ventilatiesysteem D verloopt zowel de aanvoer als de afvoer op een mechanische wijze via
ventilatoren. Dit ventilatiesysteem is wel voorzien van een warmtewisselaar. Hierbij wordt de
aangevoerde lucht voorverwarmd door de lucht die men afvoert. De warmte van de onzuivere lucht
wordt dus afgegeven aan de verse lucht die binnenkomt. Hierdoor bespaart men veel energie voor
de opwarming van een ruimte. De ventilatoren voor de toevoer worden geplaatst in droge ruimtes
en de ventilatoren voor de afvoer worden geplaatst in natte ruimtes. Hierdoor zal het vocht en de
geuren uit de natte ruimtes niet door het volledige huis gaan.
2.3.2.1 Nadelen
Bij een ventilatiesysteem D moet men 2 ventilatoren van energie voorzien waardoor het
energieverbruik zal stijgen. Men moet het ventilatiesysteem onderhouden. Dit houdt in dat men
regelmatig de filters moet reinigen en verversen maar ook de warmtewisselaar heeft soms een
onderhoudsbeurt nodig.
Figuur 10: Ventilatiesysteem D
2.4 Dampkap als afvoer
Aangezien er damp door de dampkap stroomt, zouden we ons kunnen afvragen of dit geen
alternatief is als afvoer.
Het is niet verboden om de dampkap aan te sluiten op de kanalen van het ventilatiesysteem. Toch is
het aanbevolen om het niet te doen want een dampkap is eigenlijk ontworpen om kortstondig de
dampen en geuren, die ontstaan bij het koken, af te voeren.
6-TSO-IWc Ventilatie 22
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Zowel bij een C- als D-systeem geldt het volgende :
- wanneer er een dampkap wordt gebruikt met een eigen ventilator is er risico op afvoer van
keukenlucht naar andere ruimtes of naar de keuken zelf via de afvoeropening;
- wanneer er een motorloze dampkap wordt gebruikt, wordt er een klep geopend en wordt de
centrale ventilator van het ventilatiesysteem in de hoogste stand geschakeld. Zowel de
centrale ventilator als het kanalennet moet het hoge debiet van de dampkap aankunnen;
- wanneer we de dampkap aansluiten op ons ventilatiesysteem, verhoogt het risico op
vervuiling van het kanalennetwerk, de extractieventilator en de eventuele filter.
Vooraleer een dampkap mag worden gebruikt als basisventilatie moet deze in staat zijn om het
minimaal geëiste ontwerpafvoerdebiet te realiseren. De dampkap mag bovendien niet kunnen
worden uitgeschakeld met de standaardregeling want er moet steeds een minimumdebiet worden
gerealiseerd. De dampkap zal dus ook ’s nachts moeten werken omdat deze altijd het
minimumdebiet moet kunnen garanderen. Dit wil dan ook zeggen dat de dampkap ’s nachts lawaai
maakt.
2.5 Benodigde energie voor het ventileren
Bij de verwarming van de lucht zal een thermodynamisch proces worden doorlopen, waarbij de druk
van de lucht constant blijft. Wanneer de druk constant blijft, spreekt men van een isobaar proces.
Omdat bij het opwarmen van de lucht in een woning de druk constant blijft, mogen we de specifieke
warmtecapaciteit van lucht gebruiken bij constante druk. ( CP )
CP = 1008
Dit wil zeggen dat bij normaalomstandigheden 1008 J nodig is om 1 kg lucht bij constante druk een
temperatuurstijging te geven van 1 K.
Om de totale warmtehoeveelheid te berekenen die nodig is om een luchtmassa op te warmen,
gebruiken we de volgende formule:
QP = m · CP · ΔT ( 1 )
Met
QP = de toegevoegde warmte in Joule ( J )
m = de massa van de lucht in kilogram ( kg )
CP = de soortelijke warmtecapaciteit van het gas in Joule per kilogram graden Celsius (
)
ΔT = de temperatuursverandering in Kelvin ( K )
Wil men het luchtvolume gebruiken in plaats van de luchtmassa, dan kan de formule voor de
massadichtheid van lucht toegepast worden :
ρl = ml · Vl = 1,293
Dan wordt ( 1 ) :
QP = ρl · V · CP · ΔT
6-TSO-IWc Ventilatie 23
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
2.6 Berekeningsvoorbeeld
Stel dat je een huis hebt met een oppervlakte van 250 m2. ( Het huis beslaat dus 250m2 van het
perceel. ) We nemen aan dat de hoogte van het gelijkvloers en de eerste verdieping gelijk is, namelijk
2,60 meter. De woning heeft een plat dak. Bereken de warmte die nodig is om de lucht van buiten te
verwarmen naar kamertemperatuur ( 20 °C ) als de thermometer buiten 4 °C aanduidt. Wat is het
vermogen als je elk uur 250 kubieke meter lucht vervangt die je op deze wijze tot 20 °C opwarmt.
Gegeven: A = 250 m2
h1 = h2 = 2,60 meter
T2 = 293 K
T1 = 277 K
Gevraagd: Q P en P
Oplossing : a) h = h1 + h2 = 2,60 m + 2,60 m = 5,20 m
V = A · h = 250 m2 · 5,20 m = 1,30 · 103 m3
ΔT = T2 – T1 = 293 K - 277 K = 16 K
QP = ρ · V · CP · ΔT = 1,293
· 1,30 · 103 m3 · 1008
· 16 K = 27,1 · 103 kJ
b) Q = ρ · V · CP · ΔT = 1,293
· 250 m3 · 1008
· 16 K = 5,213 · 103 kJ
P = Q/3600 s = 5,213 · 103 kJ / 3600 s = 1,45 kW
Antwoord: Er is 27,1 · 103 Joule nodig om de lucht eenmalig van buiten te verwarmen naar
kamertemperatuur. Het nodige vermogen voor een constante ventilatie is 1,45
kiloWatt.
6-TSO-IWc Skeletbouw 24
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3 Skeletbouw
Bij de bouw van een passiefhuis zijn er verschillende manieren van opbouw mogelijk want men heeft
hiervoor geen specifieke regels opgesteld. Bij een passiefhuis wil men een zo klein mogelijk
energieverbruik, dit zorgt er ook voor dat de impact op het milieu gering is in vergelijking met het
gemiddelde huis. Als men bij de opbouw ook rekening houdt met het milieu zullen sommige
manieren de voorkeur krijgen. Dit komt omdat sommige materialen een grotere impact hebben op
het milieu dan andere. Bij skeletbouw onderscheidt men drie typen op basis van de materiaalkeuze.
Deze drie typen zijn houtskeletbouw, staalskeletbouw en betonskelet.
3.1 Houtskelet
Bij dit type skeletbouw wordt hout gebruikt als materiaal voor het skelet. Vroeger was deze methode
niet aan te raden omdat ons klimaat te vochtig is. Tegenwoordig is dit niet meer zo want door
verbeterde houtverduurzamingsmethoden kan het hout beter tegen deze hoge vochtigheidsgraad.
Bij houtskelet heeft men twee methodes om dit skelet te maken.
3.1.1.1 Platformmethode
Bij deze methode worden de wandelementen een verdieping hoog gemaakt en worden dan
onderbroken door een vloer op die verdieping. Bij deze methode begint men de opbouw met
verticale balken waarop men dan de horizontale stijlen kan monteren. Op deze stijlen monteert men
dan opnieuw verticale balken. De vloer wordt gemaakt door een raster van balken met aan de
zijkanten randbalken, hierop monteert men dan platen. Een groot voordeel bij deze methode is dat
men op de verdieping kan staan om verder te bouwen.
3.1.1.2 Balloonmethode
Bij deze methode zullen de horizontale stijlen niet
onderbroken worden bij elke verdieping; ze lopen
dan door van de fundering tot aan het dak. Het grote
voordeel bij deze methode is dat ook de isolatie niet
zal onderbroken worden dus de kans op
koudebruggen wordt sterk verminderd.
Figuur 11: De ballonbouwmethode
6-TSO-IWc Skeletbouw 25
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3.1.2 Voordelen
3.1.2.1 Licht
Hout is een zeer licht materiaal waardoor dus ook het totale gewicht van de constructie kleiner zal
zijn dan bij een traditionele constructie. Dit brengt enkele voordelen mee zoals een lichtere
fundering, wat ook beter is voor het milieu. Bovendien kan ook de kostprijs dalen. Een ander
voordeel is wanneer je te maken hebt met een grond die een kleine draagkracht heeft, dan kan men
de fundering nog steeds beperkt houden door de lichte constructie.
3.1.2.2 Vochtregulerend
Bij een traditionele woning is de vochtigheidsgraad voor een lange tijd verstoord door een nieuw
toegebracht pleisterwerk of vers gegoten beton. Het probleem van deze verstoring heb je niet bij
hout, dit komt omdat hout waterdamp snel kan afgeven en opnemen naargelang zijn omgeving en
hierdoor wordt ook de kans op condensatieproblemen kleiner.
3.1.2.3 Thermische eigenschappen
De thermische eigenschappen van hout zijn zeer goed want de thermische geleidbaarheid is laag. Dit
wil zeggen dat hout gemakkelijk warmte kan opslaan wat een groot voordeel is in de winter.
Hierdoor kan een bouw uitgevoerd in houtskelet opgewarmd worden met een klein energie verbruik.
3.1.2.4 Snel
Het houten skelet wordt in delen gemaakt in fabrieken waardoor de er minder arbeidsuren verloren
gaan op de werf. Dit skelet wordt ook zeer snel rechtgezet eens de onderdelen ter plaatse zijn.
3.1.2.5 Brandveilig
Een houten skelet is verrassend brandveilig in tegenstelling van wat mensen denken. Hout voldoet
volledig aan de STS 23-normen. Bij brand gaat het behandeld hout verkolen deze verkoolde laag
zorgt ervoor dat de constructie beschermd wordt tegen verder branden.
3.1.3 Nadelen
3.1.3.1 Geluid
Bij houtskelet moet men zeer goed oppassen van geluidsoverlast. Om dit te verbeteren kan men
geluidswerende isolatie steken.
3.1.3.2 Thermische eigenschappen
Deze kunnen in de winter dan wel een groot voordeel zijn maar in de zomer kan de woning zeer
warm worden door deze eigenschap. Een goed ventilatie systeem en zonneweringen zijn dus zeer
belangrijk. Als je voorzorgen neemt is dit niet echt een nadeel maar je moet er toch rekening mee
houden.
6-TSO-IWc Skeletbouw 26
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3.1.3.3 Vergunning
De stedenbouwkundige diensten stonden vroeger helemaal niet positief ingesteld tegenover deze
methode maar tegenwoordig is dit al verbeterd maar soms kan dit toch voor problemen zorgen. De
negatieve ingesteldheid komt omdat deze dienst denkt dat houtwoningen een te groot contrast
hebben tegenover een traditionele woning.
3.1.3.4 Onderhoud
Hout heeft zeker en vast regelmatig onderhoud nodig. Dit zorgt ervoor dat het hout verduurzaamt.
Men moet natuurlijk ook denken aan hout etende insecten.
3.2 Staalskelet
Bij staalskelet wordt het skelet gemaakt uit staal. Men gebruikt warm gewalst staal voor de
constructie. Warm gewalst staal kan je herkenen als een staalsoort met een dikke oxidehuid en een
zeer ruw oppervlak. Een skelet van staal wordt vooral gebruikt bij bedrijfspanden of
kantoorgebouwen.
Figuur 12: Voorbeeld van een staalskelet
3.2.1 Voordelen
3.2.1.1 Snel
Bij deze methode kan natuurlijk een deel op voorhand orden gemaakt in een bedrijf. Daarna moet
men enkel op de werf de voorgemaakte stukken aan elkaar zetten. Staalskelet is ook een droge
montage waardoor men geen rekening moet houden met droogtijden of vochtigheid.
3.2.1.2 Recyclebaar
Het staal dat men voor dit skelet gebruikt is volledig recyclebaar. De stalen balken kunnen weer uit
elkaar worden gehaald en als een geheel of apart gebruikt worden voor een ander project. Een ander
6-TSO-IWc Skeletbouw 27
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
mogelijkheid is ook het gebruikte staal terug omsmelten zodat men het voor iets anders kan
gebruiken.
3.2.1.3 Brandveilig
De stalen balken zelf zijn helemaal niet brandbaar maar een bekleding is toch verplicht. Dit komt
omdat staal zijn sterkte en elasticiteit verliest bij een temperatuur van 400°C. Gipskartonplaten,
gips¬vezelplaten, glasvliesversterkte gipsplaten en calciumsilicaatplaten kunnen worden gebruikt om
de balken te bekleden. Ze dienen enerzijds voor bescherming tegen brand en anderzijds voor een
mooie afwerking van de balken.
3.2.1.4 Soepel
Wanneer men wil verbouwen of een stuk bij de woning wil plaatsen is dit zeer gemakkelijk bij
skeletbouw. Muren kunnen zonder structurele problemen afgebroken worden waardoor er een
nieuw stuk bij de woning kan.
Figuur 13: Bijgebouw
3.2.2 Nadelen
3.2.2.1 Aannemers
Er zijn niet veel aannemers of architecten die zich specialiseren in staalskeletbouw voor normale
woningen. Als er een fout gebeurt is het moeilijk om dit weer recht te zetten want de meeste delen
worden via prefabricage gemaakt dus een goede aannemer is een must.
3.2.2.2 Koudebruggen
Bij staalskelet is er een risico op koudebruggen. Men kan dit risico verkleinen door de juiste isolatie
aan te brengen maar men moet toch altijd opletten op koudebruggen.
3.2.2.3 Uitzicht
Dit is een nadeel dat waarschijnlijk niet voor alle mensen geldt maar het staal kan aan de binnenkant
te zien zijn. Dit valt op te lossen met pleisterwerk of een omkasting maar is overbodig.
6-TSO-IWc Skeletbouw 28
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3.3 Betonskelet
Bij deze bouwmethode wordt het skelet van de woning opgebouwd uit beton. Dit skelet heeft dan de
functie van draagconstructie van de woning. Deze methode wordt vooral gebruikt bij gebouwen die
in de hoogte gaan zoals appartementsgebouwen.
Er bestaan twee methoden om het skelet op te bouwen. Men kan kiezen tussen prefab muren die op
voorhand in een atelier worden gemaakt of men kan het skelet ter plaatse gieten.
Figuur 14: Betonskelet in constructie
3.3.1 Voordelen
3.3.1.1 Snel
Ook deze bouwmethode kent een snelle opbouw. Als men kiest voor prefab pilaren dan is er geen
tijdsverlies op de werf en is er geen droogtijd nodig voor het beton. Als men kiest om ter plaatse het
beton te gieten dan moet men wel rekening houden met de droogtijd maar ook bij deze methode is
de opbouw relatief snel. Er moet ook geen rekening gehouden worden met het weer waardoor weer
tijd gespaard wordt.
3.3.1.2 Kwaliteit
Als men het skelet opbouwt met prefab muren dan is er een hoge en constante kwaliteit
gegarandeerd omdat er strenge kwaliteitsbewaking is.
3.3.1.3 Onderhoudsongevoelig
Beton heeft geen onderhoud nodig en dit kan een zeer groot voordeel zijn bij grotere gebouwen
waar de klus om die te onderhouden te groot zou zijn.
3.3.1.4 Brandveilig
Beton is geen materiaal dat brand vat en heeft een hoge brandweerstand. Beton produceert bij
brand ook geen giftige gassen en is ook en hitte isolerend materiaal waardoor een betonskelet zeer
goed tegen brand kan.
6-TSO-IWc Skeletbouw 29
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3.3.2 Nadelen
3.3.2.1 Milieuonvriendelijk
Enkel 50% van het beton is recyclebaar tot nieuw en bruikbaar materiaal. Het landschap wordt ook
aangetast door de productie van beton en het afval dat men produceert is niet goed voor het milieu.
3.3.2.2 Gewicht
Een betonnen stuk dat men heeft gemaakt als prefab pilaar kan zeer zwaar wegen want de relatieve
massa van beton ligt rond de 2000 kg/m2. Hierdoor kan het moeilijk zijn om deze stukken op de werf
te krijgen.
Figuur 15: Betonnen pilaar
3.4 Belang van de oriëntatie bij het bouwen
3.4.1 De Ramen
De oriëntatie van een huis is zeer eenvoudig. Omdat de zon bij ons in het oosten opkomt en in het
westen ondergaat zal het dus logisch zijn dat in het zuiden de zon op zijn hoogste punt staat. De zon
geeft zeer veel energie af die men kan gebruiken via de ramen. De ramen waarlangs de zonne-
energie binnenvalt zullen dus best aan de zuidelijke kant van het huis zitten en aan de noordelijke
kant beter geen ramen voorzien. Hoe groter het raam hoe meer energie dus ook warmte er
binnenvalt in de woning maar pas op met ramen die te groot zijn want in de zomer bestaat er dan
een reële kans dat de woning oververhit geraakt. Dit kan men op een gemakkelijke manier oplossen
aan de hand van zonneweringen.
3.4.2 Woonruimtes
Niet enkel de ramen moeten georiënteerd worden, ook de ruimtes binnenin de woning worden best
goed georiënteerd zodat men een beter wooncomfort heeft. Dit kan op eenvoudige wijze: de ruimtes
waar in de ochtend de meeste tijd doorbrengt plaats je in het oosten zodat je kunt genieten van de
zon. Dit geldt voor elke windrichting. Je leeft dus eigenlijk mee met de zon waardoor je elke keer
opnieuw van het natuurlijke licht van de zon kan genieten.
6-TSO-IWc Skeletbouw 30
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
3.5 Koudebruggen en het vermijden ervan
Koudebruggen zijn plaatsen waar er geen isolatie is of waar de isolatie onderbroken wordt. Op deze
plaats kan de warmte dan ontsnappen wat tot grote verliezen kan leiden. Als men niet voldoende
ventileert zal het vocht op die plekken voor schimmel zorgen. Vroeger waren de problemen met deze
koudebruggen groter dan nu. Tegenwoordig worden er nog altijd koudebruggen gevonden bij nieuwe
woningen. Dit komt door fouten in het ontwerp of een onverzorgde afwerking. Men kan ook spreken
over een bouwknoop. Bij een bouwknoop is er geen sprake van een onderbroken stuk isolatie maar
een bouwknoop is een plaats waar men waarschijnlijk extra warmteverlies kan hebben.
Figuur 16: Schematische voorstelling koudebrug
De beste oplossing is uiteraard het vermijden van koudebruggen aan de hand van een goed ontwerp
en een verzorgde en nette afwerking. Achteraf kan men koudebruggen nog opsporen aan de hand
van een thermo grafische camera of ook wel infraroodcamera. Op dit toestel zie je dan een plaats
waar de kleur donkerder is dan de rest, op die plaats is er dan een koudebrug. Koudebruggen zijn
moeilijk op te lossen eens ze er zijn maar er is altijd wel een manier om ze weg te werken.
Figuur 17: Beeld van een infraroodcamera
6-TSO-IWc Zonneboiler 31
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4 De zonneboiler
Een zonneboiler is een toestel om sanitair warmwater te produceren in een huis met de zon als
energiebron. Een zonneboiler bestaat uit :
- een zonnecollector die de zonne-energie omzet in warmte (1).
- een watertank waar het water volledig of gedeeltelijk verwarmd wordt door de zonnewarmte(2).
- leidingen die de zonnecollectoren verbinden met de warmtewisselaar in de opslagtank, dit wordt
ook wel de primair kring genoemd; deze leidingen zijn gevuld met een vloeistof (3).
- een pomp die alles in beweging brengt (4).
- een bijverwarming die het water verder verwarmt als dit nodig is (5).
- een automatische regeling die de pomp stuurt .
Figuur 18: Volledig zonneboiler systeem
4.1 Het zonneaanbod
Een zonneboiler is afhankelijk van de invallende energie van de zon. Hoe meer zonne-energie er
invalt op de zonnecollector die da op zijn beurt zorgt voor het warme water hoe beter. De
hoeveelheden energie die invalt op een collector hangt af van de geografische ligging van een land.
Dus in het zuiden van België zal men meer energie hebben van de zon dan in het noorden.
6-TSO-IWc Zonneboiler 32
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Figuur 19: Zonneaanbod in België
4.2 Invloed van de oriëntatie
Een zuidelijke oriëntatie en een hellingshoek van ongeveer 35° geeft een zonnecollector de hoogste
energieopbrengst. Dit kunnen we aflezen uit de grafiek.
Figuur 20: Invloed oriëntatie en hellingshoek
6-TSO-IWc Zonneboiler 33
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Uit de grafiek kunnen we ook afleiden dat wanneer hiervan sterk wordt afgeweken de
energieopbrengst nog altijd de moeite waard is .
4.2.1 De hellingsgraad
De hellingsgraad van een collector is de hoek tussen de collector en het horizontale vlak. Wanneer de
zonnestralen loodrecht invallen op de collector zal je het grootste rendement hebben.
4.2.2 Azimuthoek
De azimuthoek beschrijft de afwijking van het collectorvlak van de zuidelijke oriëntatie, wanneer het
collectorvlak naar het zuiden is gericht, is de azimuthoek = 0°. Aangezien de zonnestraling op het
middaguur het meest intensief is, moet het collectorvlak indien mogelijk naar het zuiden gericht
worden. Goede resultaten echter ook bereikt wanneer van de zuidelijk oriëntatie wordt afgeweken (
tot 45° in zuidoostelijke of zuidwestelijke richting ). Grotere afwijkingen kunnen worden
gecompenseerd door te kiezen voor iets groter oppervlakken.
Figuur 21: De azimuthoek
4.3 Soorten zonnecollectoren en hun opbouw
Tegenwoordig is er een zeer groot aanbod aan zonnecollectoren. Je kan zonnecollectoren opdelen in
3 groepen. Je hebt de vacuümbuiscollectoren, de vlakke collectoren en de vlakke plaatcollectoren.
4.3.1 Vacuümbuizen
4.3.1.1 Enkelvoudige vacuümbuizen
Dit soort vacuümbuizen bestaan uit een enkele glazen wand met een dikte van ongeveer 2 mm. Deze
soort vacuümbuizen hebben en beter rendement dan de dubbele vacuümbuizen omdat de het
zonnelicht maar door 1 laag glas moet. Door zijn grotere diameter wordt ook de invalshoek van het
zonlicht op de collector verbeterd.
6-TSO-IWc Zonneboiler 34
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4.3.1.2 Dubbelwandige vacuümbuizen
De dubbelwandige vacuümbuis bestaat uit 2 glazen buizen in elkaar
zijn geschoven en die aan 1 kant via glas-las methode aan elkaar zijn
gehecht. De ruimte tussen de twee buizen is vacuüm. Door deze
techniek te gebruiken hoeft men geen luchtdichte verbinding te maken
zoals bij de enkelvoudige vacuüm buis. Het oppervlak van de binnenste
buis wordt behandeld zodat het absorberend wordt.
4.3.1.3 Warmteoverdracht
De warmteoverdracht bij vacuümbuizen kan op twee manieren. Dit geldt voor zowel de
enkelvoudige- als de dubbelwandige vacuümbuizen. Je hebt de direct doorstromende methode en je
hebt de heat pipe methode.
4.3.1.3.1 Direct doorstromend
Bij deze methode zal de vloeistof die de warmte moet overbrengen rechtstreeks in de buis lopen.
Hierdoor zal het rendement hoger liggen dan bij de heat pipe methode omdat er dan minder
warmtewisselaars zijn. Een groot nadeel hierbij is echter wanneer de vloeistof niet in beweging is zal
ze stagneren. Dit zal na verloop van tijd de vloeistof afbreken waardoor er dan meer verlies is. Deze
methode valt ook nog eens onder te verdelen in twee methoden. De U-buis en de concentrische
buis. Bij een U-buis zal er een koperen buis in U-vorm gebogen in de vacuümbuis gestoken worden.
Bij de concentrische worden de 2 buizen concentrisch geplaatst binnenin de vacuümbuis.
Figuur 23: Direct doorstromende methode
4.3.1.3.2 Heat pipe
Hierbij wordt in de vacuümbuis een koperen buis gestoken die gevuld is met een mengsel van
vloeistof en damp. De vloeistof in het onderste gedeelte van de koperen buis zal verdampen waarna
de damp naar boven stijgt. Daar wordt de warmte van de damp overgedragen aan de vloeistof van
de primaire kring waardoor de damp in de koperen buis condenseert. Het voordeel bij deze methode
is dat er weinig vloeistof/damp massa moet worden opgewarmd waardoor je ook bij slechter weer
Figuur 22: Dubbelwandige vacuümbuis
6-TSO-IWc Zonneboiler 35
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
vlug warmte zal krijgen. Een nadeel is de extra warmteoverbrenging die zich bevindt in de
verzamelcollector. Deze panelen worden het best onder een hoek van 20° tot 70° geplaatst.
Figuur 24: Dubbelwandige vacuümbuis met heat pipe Figuur 25: Doorsnede heat pipe
4.3.1.4 Compound parabolic concentrators
Zonnecollectoren worden onder verschillende hoeken bestraalt. Bij vlakke collectoren is de beste
stand van de zon als de stralen loodrecht vallen op de collectoren. Bij vacuümbuizen is dit niet zo
want dan valt er zon tussen de buizen waardoor er een verlies is. Om dit verlies te verkleinen plaatst
men achter de buizen een CPC. Dit is een gepolijst aluminium plaatje dat de stralen van de zon
centreert op de vacuümbuizen.
4.3.2 Vlakke plaatcollectoren
Deze collectoren worden vooral gebruikt voor verwarming en sanitair warm water. Dit is ook de
soort die we het vaakst zien in onze streek. de constructie van zo een paneel is complex maar
hierdoor heeft deze collector wel een goed rendement. Een collector bestaat uit 6 delen: een frame
dat meestal gemaakt wordt uit aluminium profielen (1), een afdichting (rubber) (2), een glazen plaat
(3), een isolatie voor een groter rendement (4) en een absorberende plaat (5) waarop de koperen
buizen zijn vastgemaakt (6).
Figuur 26: Doorsnede vlakke plaatcollector
6-TSO-IWc Zonneboiler 36
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4.3.2.1 Roll-bond-montage
Bij dit type worden twee aluminiumplaten aan elkaar gehecht met coating. Enkel op de plaatsen
waar er een leiding moet zitten waardoor de vloeistof moet lopen is er geen coating aanwezig. Na
het aanbrengen van de coating worden de twee platen tegen elkaar geduwd zodat ze op de plekken
met de coating aan elkaar kleven. De leidingen waar er geen coating is aangebracht worden
vervolgens doorlopen door een vloeistof die onder hoge druk staat. Dit type heeft als grote nadeel
dat er corrosie kan optreden.
4.3.2.2 Leidingen op de plaat
Bij dit type worden gewoon koperen buizen op een plaat bevestigd. Dit type wordt meestal gebruikt
omdat er geen gevaar is van oxidatie. De buizen worden door een middel van een fels- of lasprocedé
aan de plaat bevestigd.
4.3.2.3 Parallelle buizen
Bij dit type worden de buizen gemonteerd aan een inlaat- en uitlaatcollector. Dit gebeurt via de lus
van tichelman waardoor er evenveel vloeistof loopt door elke buis.
Figuur 27: Parallelle methode
4.3.2.4 Seriële buizen
Bij dit type wordt de inlaatcollector en de uitlaatcollector verbonden door een leiding die gekronkeld
geplooid is. Deze manier is beter dan bovenstaande omdat de lasnaden mindersnel zullen breken bij
temperatuursveranderingen door de bewegingsvrijheid.
Figuur 28: Meander methode
6-TSO-IWc Zonneboiler 37
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4.3.2.5 Het absorberend oppervlak
Er bestaan drie soorten behandelingen voor een oppervlak waardoor het rendement zal stijgen. We
hebben gewoon zwarte verf, zwarte coating en Tinox. Tinox is geen naam van een stof maar is
gewoon een merknaam van deze soort.
Figuur 29: Soorten absorberoppervlakken
4.4 Montage
De montage van een collector op een dak hangt af van veel factoren. De belangrijkste factoren zijn
het type collector, de oriëntatie en het soort dak. Je moet uiteraard ook denken aan schaduw en de
stand van de zon. Vlakke plaatcollectoren kunnen geïntegreerd worden in het dak zodat ze in plaats
van pannen op het dak liggen of ze kunnen op het dak bevestigd worden aan de hand van beugels.
De montage op platte daken is natuurlijk anders. Hierbij wordt er een aluminium frame gemaakt
waarop men de panelen kan monteren. Men moet op twee dingen extra letten wanneer men de
panelen op een plat dak monteert. Ten eerste moet men ervoor zorgen dat de belasting op het dak
gelijk is verdeeld en men moet zeker genoeg gewicht op het frame leggen zodat wanneer het hard
waait de collectoren niet kapot gaan. En ten tweede moet men erop letten dat de tweede rij
collectoren niet in de schaduw staat van de eerste rij. Hiervoor kun je deze formule gebruiken:
Figuur 30: De hoeken bij een paneel
6-TSO-IWc Zonneboiler 38
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4.5 Werking
1. De zonnecollector absorbeert zonne-energie waarmee ze de vloeistof in de primaire kring
opwarmt. In de primaire kring loopt er een mengsel van water en propyleenglycol. Dit is een alcohol
en door de twee OH-groepen is deze molecule zeer polair. Hierdoor ontstaan sterke
waterstofbruggen waardoor het kookpunt hoog ligt en het smelt punt zal verlagen tot onder het
vriespunt.
2. Door een circulatiepomp wordt deze vloeistof naar de warmtewisselaar gestuwd. Deze
warmtewisselaar zit onderaan de boiler want warm water stijgt naar omhoog en het koude water
zakt naar de bodem. De warmtewisselaar is een leiding die is rond gewikkeld en zo in de boiler zit. De
vloeistof zal in de warmtewisselaar gaan via de boven kant en er weer uit komen aan de onderkant,
dis is ook gekozen zodat het rendement groter wordt.
3. Bovenaan zit een andere warmtewisselaar die de boiler kan opwarmen via een gas ketel waardoor
men ook warm water kan hebben wanneer er geen of minder zon is of wanneer men meer warm
water gebruikt dan dat de energie van de zon kan leveren. Men kan hierop ook een warmtepomp
aansluiten.
4. Dit alles wordt geregeld door een computer. Deze legt de pomp stil wanneer de opslagtank vol zit
met warm water en laat het de pomp weer draaien wanneer er warm water nodig is.
4.6 Warmteopslag in de zonneboiler
Wanneer we warm water nodig hebben is er niet altijd zon om deze wens in vervulling te maken. De
pieken van het warm water gebruik liggen bij een doorsnee gezin rond half acht in de ochtend en om
acht uur in de avond. Op deze tijdstippen heeft de zonneboiler niet altijd genoeg kunnen
functioneren om aan deze vraag te voldoen. Een opslagvat met een hulpverwarming is dan een must.
De tank is belangrijk en moet aan deze functies voldoen: bestand zijn tegen corrosie, een zeer goede
warmte-isolatie hebben en wanneer nodig extra warmte kunnen toevoegen. Om aan de eerste
functie te kunnen voldoen wordt deze tank in verschillende materialen gemaakt: geëmailleerd staal,
roestvrij staal en staal met een synthetische bekleding.
Figuur 31: Boiler en warmtewisselaars
6-TSO-IWc Zonneboiler 39
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
4.7 Technische onderdelen
Teveel collectoren en een te groot opslagvat is niet goed omdat het systeem meer warm water levert
dan dat men nodig heeft waardoor het systeem wordt gestopt en de glycerol sneller stagneert.
Hierdoor zullen de collectoren te snel kapot gaan. Daarom moet de keuze van deze twee elementen
berekend worden aan de hand van het verbruik. Bedrijven hebben zelf tabellen opgesteld die kunnen
helpen bij de keuze voor een opslagtank en de collectoren.
vb.
Figuur 32: Tabel voor het berekenen van boiler
Figuur 33: Dekkingsgraad
Grafiek: op deze grafiek zie je 3 verschillende solaire dekkingsgraden of zonnedekkingsfactoren. Deze
geeft aan hoeveel procent van de jaarlijkse energiebehoefte kan worden gedekt door het systeem.
Hoe groter men de factor wil hoe meer collectoren men moet leggen en hoe groter de boiler wordt.
Bij grotere projecten gebruikt men echter een computerprogramma waarbij men zeer specifiek de
gegevens kan invullen en waarbij ook met meer factoren rekening wordt gehouden.
4.8 Voorkomen van stagnatie
Een zonneboiler heeft als warmtetransportmiddel een vloeistof nodig die niet kan vervriezen tijdens
de winter. Dit middel is meestal een mengsel van water met propyleenglycol(C3H8O2). Het nadeel aan
deze stof is dat het zijn functie verliest bij te hoge temperaturen. Wanneer nu een installatie wordt
stilgelegd omdat het systeem volledig is opgeladen dan zal de vloeistof in stagnatie gaan. Men kan dit
proces onderverdelen in 5 fases.
6-TSO-IWc Zonneboiler 40
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Fase1: De installatie wordt stil gelegd en het volume van het warmtemedium vergroot door de
toenemende warmte waardoor ook de druk vergroot met ongeveer 1 bar.
Figuur 34: Fase 1 stagnatie
Fase2: Wanneer de vloeistof zijn kookpunt bereikt (140°) zal de druk verder toenemen en ontstaat er
stoom.
Figuur 35: Fase 2 stagnatie
Fase3: Zolang er een vloeistof aanwezig is in de collector zal deze verder koken en wordt er meer
stoom gevormd. Het mengsel wordt geconcentreerder waardoor het kookpunt stijgt en de druk
bereikt stilaan zijn maximum.
Figuur 36: Fase 3 stagnatie
Fase4: Omdat de concentratie van het mengsel zo hoog is zal er minder en minder water verdampt
worden. Hierdoor stijgt de temperatuur in de collector en dus zal het vermogen van de collector ook
verminderen. De druk daalt weer en de collector bereikt zijn stagnatiepunt en blijft ook op dit punt
zolang de zon genoeg energie levert.
6-TSO-IWc Zonneboiler 41
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Figuur 37: Fase 4 stagnatie
Fase5: Wanneer de zon minder fel gaat schijnen zal de temperatuur en de druk in de collector ook
dalen waardoor de damp weer condenseert.
Figuur 38: Fase 5 stagnatie
Stagnatie is niet goed voor de vloeistof in de leidingen want hierdoor zal de vloeistof gewoon kapot
gaan en er zullen brokken gevormd worden waardoor het warmtemedium nutteloos is.
Figuur 39: Glycolmengsel na stagnatie
Om dit probleem tegen te gaan plaatst men een expansievat. Dit expansievat zal zorgen dat de
drukverhoging in de leidingen opvangen waardoor er geen kans is op schade aan de leidingen. Om
het stagneren tegen te gaan plaatst men ook een koelstreng, deze zal het gas dat is gevormd door de
hoge temperaturen opvangen en weer doen condenseren tot een vloeistof.
6-TSO-IWc Oververhitting 42
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
5 Oververhitting
Een passief huis is gebouwd zodat men het zeer makkelijk kan opwarmen met weinig energie. Deze
warmte wordt dan natuurlijk ook het liefst zo lang mogelijk vastgehouden in het huis maar in de
zomer en zeker tijdens een hitte golf kan dit voor onaangename woonsituaties leiden. De
temperatuur mag in een passiefhuis niet meer dan 5 % van het jaar boven de 25°C stijgen. Deze regel
is er om oververhitting in een passiefhuis tegen te gaan.
5.1 Oorzaak oververhitting
De oorzaak van de oververhitting van een passiefhuis is zeer eenvoudig, de energiestroom die het
huis binnen gaat is te hoog. Door de te hoge energie waarde in het huis stijgt de temperatuur
aanzienlijk en kan dit lijden tot oncomfortabele woonomstandigheden. Oververhitting komt niet
zozeer voor als er één warme dag is maar als er meerdere warme dagen na elkaar zijn.
5.2 Hoe komt de energiestroom binnen ?
De energiestroom komt binnen op verschillende manieren in het huis.
- Door de zonne-instraling via ramen (straling)
- Door de verluchting van de woning (convectie)
- Door de goede isolatie van een passief huis (conductie)
- Door warmtebronnen in het huis zoals: personen, strijkijzer, kookplaat, …
5.3 Tegenhouden van de inkomende energie
- De ventilatie van het huis dag en nacht laten draaien waardoor er ’s nachts verse en koelere
lucht in het huis geblazen wordt. Op een warme dag moet men de ventilatie overdag
instellen op het minimum en ‘s nachts moet deze op het maximum staan zodat het
opgewarmde huis kan afkoelen.
- Zonneweringen plaatsen voor de ruiten zodat het huis niet wordt opgewarmd door de
energie van de zon. Zonneweringen kunnen tot 100% van de directe instraling blokkeren,
rolluiken kunnen ook de stralingsenergie van het indirecte licht blokkeren.
- Tijdens hittegolven beter geen lange bak tijden gebruiken of strijken wanneer de avond valt
want ook dit kan het klimaat in huis zeer rap dan stijgen in temperatuur. Let ook op het
aantal personen in de woning, door de lichaamstemperatuur kan de temperatuur binnen
zeer snel stijgen.
- Over de isolatie hebben we geen controle want dit zijn vaste waarden die we niet kunnen
veranderen of aanpassen.
6-TSO-IWc Oververhitting 43
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
5.4 Thermische inertie
Thermische inertie is een grootheid die duid op de capaciteit van een woning om warmte op te slaan
en daarna deze warmte weer af te geven. De thermische inertie van een woning is bepaald door de
materiaalmassa waaruit de woning is opgebouwd. Hoe groter de volumieke massa hoe groter de
thermische inertie zal zijn. De eenheid van thermische inertie effusiviteit [Ԑ].
Figuur 40: Tabel thermische inertie
Figuur 41: Grafiek thermische inertie
Op deze twee grafieken kun je het verschil zien van geringe thermische inertie tegenover sterke
thermische inertie. Bij geringe thermische inertie is het fase verschil klein, dit wil zeggen dat het
materiaal snel warmte zal opnemen maar deze dan ook zeer snel weer zal afgeven. Bij de tweede
grafiek zal het materiaal zeer traag warmte opnemen en dan ook traag weer afgeven aan zijn
omgeving.
5.5 Vaststelling
Om oververhitting te voorkomen moeten we ervoor zorgen dat de materialen in huis die warmte
hebben opgenomen hun warmte ’s nachts zo goed mogelijk terug kwijt kunnen. Dit kan praktisch
gezien maar op één manier en deze is door verluchting (convectie) die men ’s nachts volop moet
laten draaien.
6-TSO-IWc Oververhitting 44
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
5.6 Getuigenissen
- Huis in Barbençon
Alternative sprl en Adeline Guerriat - lichte constructie (houtskelet)
De binnentemperatuur van het huis is nooit boven de 26 à 27°C gegaan. Daarvoor moest echter heel
strikt aan twee voorwaarden voldaan worden: 's morgens heel vroeg de deuren en ramen sluiten en
de lamelgordijnen neerlaten. Wij hebben verschillende keren vrienden op bezoek gehad die wilden
ervaren wat een passiefhuis kan betekenen. Onze conclusie is dat men beter 25 mensen kan
ontvangen in de winter, want op 10 juli hebben we de temperatuur op 2 uur tijd doen stijgen tot
30°C!
- Huis in Gesves
Françoise Marchal, arch. - massieve constructie (stapelblokken in polystyreen)
Globaal genomen is alles goed verlopen, maar ik moet wel nog heel wat leren over het beheer van
het leven in een passiefhuis. De temperatuur haalde 26°C gedurende 5 à 6 dagen. Toen ik naar mijn
werk vertrok liet ik een schuifraam open, zodat mijn katten van de zon konden genieten. Dat was een
fout, want toen steeg de temperatuur boven de 30°C: overdag een schuifraam openen, betekent de
warmte binnen laten. Ik heb de temperatuur dan weer doen zakken dankzij de nachtventilatie en
door de afstellingen van mijn geothermische grondbuis te veranderen. Dat is een heel doeltreffende
oplossing: op 10 juli was het ’s middags buiten 38°C terwijl de temperatuur van de binnenkomende
lucht 23°C bedroeg. Heerlijk!
6-TSO-IWc Français 45
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
6 Français
6.1 Demande de documentation
Voir lettre en annexe
6.2 Documentation technique
6.2.1 Texte francais
Ventilation avec récupérateur de chaleur dans les habitations
La ventilation des maisons unifamiliales constitue une obligation légale tant en Région flamande que
wallonne, ce qui va de pair avec des pertes d'énergie supplémentaires. Dans ce contexte, un système
de ventilation double flux qui récupère la chaleur de l'air rejeté afin de préchauffer l'air neuf pourrait
offrir une multitude d'avantages.
- Principe de fonctionnement
Figuur 42: Représentation schématique du principe de fonctionnement.
La ventilation d'une habitation implique que de l'air neuf soit acheminé vers les espaces habitables
(salle de séjour, chambres à coucher, …). Celui-ci atteint ensuite les pièces humides (cuisine, salle de
bain, toilettes, …) par le biais d'ouvertures de transfert, après quoi l'air humide est évacué vers
l'extérieur.
Pour ce faire, le législateur autorise le recours à diverses solutions (naturelles ou mécaniques). Dans
le cadre de l'une d'entre elles, il est fait usage d'un ventilateur tant pour l'acheminement de l'air neuf
que pour l'évacuation de l'air vicié. Cette solution est appelée système D.
En outre, l'évacuation de l'air vicié entraîne une perte considérable de chaleur/énergie précieuse
durant la saison froide.
Celle-ci est toutefois récupérable par le biais des 'récupérateurs de chaleur' qui permettent à l'air
vicié de transmettre de la chaleur à l'air neuf via un échangeur de chaleur.
6-TSO-IWc Français 46
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
- Choix du récupérateur de chaleur
Le bon fonctionnement d'un système de ventilation double flux avec récupération de la chaleur
dépend en grande partie du récupérateur de chaleur utilisé.
Lors du choix du système, il importe de tenir compte des aspects suivants :
- Les ventilateurs doivent être capables de livrer le débit souhaité, compte tenu des pertes de
charge dans les conduits d'air. Leur consommation d'énergie doit en outre rester limitée
- L'échangeur de chaleur doit présenter un bon rendement (à savoir la proportion dans
laquelle la chaleur est récupérée). Celui-ci est déterminé conformément à la norme NBN EN
308
- Il est très important que la quantité d'air acheminé et d'air rejeté soit équivalente. A cet
effet, une mesure du débit peut être réalisée lors de la réception
- L'installation ne peut pas entraîner de gêne auditive
- En été, la récupération de la chaleur doit pouvoir être stoppée au moyen d'un by-pass.
Dans un système de ventilation, il y a lieu d'isoler thermiquement les conduits d'air aux endroits où il
existe d'importantes différences de température avec l'environnement.
Il importe encore d'accorder suffisamment d'attention à la mise en service correcte, à la livraison et à
l'entretien de l'installation ainsi qu'à l'instruction des utilisateurs.
Source : http://www.cstc.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-
contact&pag=Contact13&art=199
6.2.2 Traduction néerlandais
Ventilatie met warmteterugwinning in woningen
Ventilatie in eengezinswoningen is zowel in Vlaanderen als in Wallonië een wettelijke verplichting.
Die verplichting gaat gepaard met bijkomend energieverlies. In die context kan een tweeweg
ventilatiesysteem, dat die de warmte van de afgevoerde lucht recupereert om de nieuwe lucht voor
te verwarmen, talrijke voordelen bieden.
Werkingsprincipe
De ventilatie van een woning houdt in dat de nieuwe lucht naar de woonruimtes wordt gevoerd
(woonkamer, slaapkamer, …). Die nieuwe lucht bereikt daarna de vochtige ruimten (keuken,
badkamer, toilet, …) via doorvoer openingen, waarna de vochtige lucht naar buiten wordt afgevoerd.
Om dat mogelijk te maken laat de wetgever verschillende mogelijke oplossingen toe (natuurlijke of
mechanische oplossingen). In het kader van één van die oplossingen wordt gebruik gemaakt van een
ventilator voor zowel het leveren van verse als het afvoeren van bezoedelde lucht. Die oplossing
wordt “système D” genoemd.
Bovendien resulteert het afvoeren van de bezoedelde lucht in een aanzienlijk verlies van warmte en
kostbare energie tijdens de winter. Deze kan echter worden gerecupereerd door
6-TSO-IWc Français 47
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
warmteterugwinningsunits die het mogelijk maken dat de bezoedelde lucht de verse lucht verwarmt
via een warmtewisselaar.
Keuze van de warmteterugwinningsunit
Het al dan niet goed werken van het tweeweg ventilatiesysteem met warmteterugwinning hangt in
grote mate af van de gekozen warmteterugwinningsunit.
Bij de keuze van het systeem is het belangrijk rekening te houden met volgende aspecten:
- De ventilatoren moeten in staat zijn het gewenste debiet te leveren. Daarbij moet rekening
worden gehouden met verliezen in de luchtkanalen. Bovendien moet hun energieverbruik
worden beperkt.
- De warmtewisselaar moet een goed rendement hebben (verhouding waarin warmte wordt
teruggewonnen). Dat rendement wordt bepaald volgens de standaard NBN EN 308.
- Het is van groot belang dat de hoeveelheid aangevoerde en afgevoerde lucht gelijk is. Een
meting van het debiet bij de aankomst kan daartoe worden uitgevoerd.
- De installatie mag geen geluidshinder meebrengen.
- In de zomer moet de warmteterugwinning kunnen worden gestopt via een bypass.
Bij een ventilatiesysteem moeten de luchtkanalen thermisch geïsoleerd worden in gebieden waar
grote temperatuurverschillen met de omgeving kunnen optreden.
Het is ook belangrijk voldoende aandacht te besteden aan een correcte installatie van het systeem,
de levering, het onderhoud van de installatie en het inlichten van de gebruikers.
6.2.3 Vocabulaire rechnique
français néerlandais
air acheminé aangevoerde lucht
air rejeté afgevoerde lucht
air vicié bezoedelde lucht
chaleur warmte
chambre à coucher badkamer
conduit d’air luchtkanaal
consommation d’énergie energieverbruik
différence de température temperatuurverschil
échangeur de chaleur warmtewisselaar
espace habitable woonruimte
fonctionnement werking
gêne auditive geluidshinder
législateur wetgever
maison unifamiliale eengezinswoning
perte d’énergie energieverlies
pièce humide vochtige ruimte
récupérateur de chaleur warmteterugwinningsunit
salle de bain badkamer
salle de séjour woonkamer
système de ventilation double flux tweeweg ventilatiesysteem
6-TSO-IWc Français 48
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
6.2.4 Questionnaire
1. Qu’est-ce que la ventilation d’une habitation implique?
- La ventilation d’une habitation implique que de l’air neuf soit acheminé vers les espaces habitables.
Celui-ci atteint ensuite les pièces humides par le biais d’ouvertures de transfert. Ensuite, l’air humide
est évacué vers l’extérieur.
2. Comment fonctionne un système D de ventilation ?
- Il est fait usage d'un ventilateur tant pour l'acheminement de l'air neuf que pour l'évacuation de
l'air vicié.
3. Quel est le point faible du système D de ventilation ?
- L’évacuation de l'air vicié entraîne une perte considérable de chaleur/énergie précieuse durant la
saison froide.
4. Quelle est la solution pour compenser ce point faible ?
- La chaleur énergie est récupérée par le biais des 'récupérateurs de chaleur' qui permettent à l'air
vicié de transmettre de la chaleur à l'air neuf via un échangeur de chaleur.
5. De quoi dépend le bon fonctionnement d’un système de ventilation double flux avec récupération
de la chaleur ?
- Il dépend en grande partie du récupérateur de chaleur utilisé. Les ventilateurs doivent livrer le débit
souhaité et leur consommation d’énergie doit rester limitée.
6. Qu’est-ce qui est déterminé par la norme NBN EN 308 ?
- L'échangeur de chaleur doit présenter un bon rendement. Celui-ci est déterminé conformément à la
norme NBN EN 308
7. Qu’est-ce qui est très important dans le cas d’un système de ventilation double flux ?
- Il est très important que la quantité d'air acheminé et d'air rejeté soit équivalente. A cet effet, une
mesure du débit peut être réalisée lors de la réception.
8. Comment peut-on stopper le récupération de la chaleur ?
- En été, la récupération de la chaleur peut être stoppée au moyen d'un by-pass.
9. A quels endroits est-ce que les conduits d’air doivent être isolés thermiquement ?
- Dans un système de ventilation, il y a lieu d'isoler thermiquement les conduits d'air aux endroits où
il existe d'importantes différences de température avec l'environnement.
10. A quoi faut-il finalement accorder suffisamment d’attention ?
- Il importe encore d'accorder suffisamment d'attention à la mise en service correcte, à la livraison et
à l'entretien de l'installation ainsi qu'à l'instruction des utilisateurs
Ewout D’hoore 2012-11-08 Ringbaan 7a BE-9991 ADEGEM BELGIQUE + 32 9 572 46 28 [email protected] CVH technologies 88 avenue du Général Leclerc FR-92100 BOULAGNE-BILLANCOURT FRANCE Demande de documentation Madame Monsieur, Vous serait-il possible de me faire parvenir de la documentation sur vos systèmes de ventilation ? Je suis élève de terminale en section sciences industrielles, dans un lycée flamand, à Eeklo, en Belgique. En ce moment, je prépare donc un travail de fin d’études sur les systèmes de ventilation, et notamment sur les ventilateurs moto-turbines à réaction EC. Votre documentation à ce sujet me serait donc très utile. Je vous remercie d’avance de la suite favorable que vous pourriez donner à ma demande. Veuillez agréer, madame, monsieur, mes sincères salutations. Ewout D’hoore
6-TSO-IWc English 50
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
7 English
7.1 Technical English text
How It Works: Heat Recovery Ventilator
A simple device that keeps heat in while moving stale air out.
While necessity may be the mother of invention, it's increasing costs that spawn efficiency. Before
the '70s, we happily cranked up the thermostat when the house felt chilly. Once heating costs went
through the roof, though, we all put on sweaters and started looking for ways to save. And, with up
to 40 percent of our heating dollar going to air infiltration—otherwise known as drafts—sealing the
place up began to seem like the best defense against high heating bills.
Over a period of time, older homes began to sport new, tight windows and doors, insulation and
vapor-barrier improvements, modern siding, and caulk for every crack through which air might pass.
New homes left the drawing board designed to be tight, and builders became familiar with the new
materials and skills needed to meet market demand and updated regulations. Homes were finally
becoming thermally efficient. What some began to wonder, though, was whether they were
habitable.
It turns out that those heat-robbing drafts had a role in the ecosystem of the home—they provided
fresh air to breathe. Without realizing it, builders before the energy crisis had been installing an
effective, albeit haphazard, ventilation system. If you could afford the heating bills, it worked.
Why Ventilate?
Life inside today's tight home generates both moisture and pollutants. The moisture comes from
cooking, washing, showers and breathing. At excessive levels, moisture condenses on windows and
can cause structural deterioration. Areas of excessive moisture are also breeding grounds for mold,
mildew, fungi, dust mites and bacteria. You know you have a problem if you find moisture collecting
on your windows, or if you notice black spots on walls. These unsightly spots indicate mildew growth.
Mold spores and dust easily become airborne and circulate freely throughout the house, possibly
causing a range of symptoms and allergic reactions.
In addition to excessive moisture and biological contaminants, appliances that utilize combustion
have the potential for allowing gases, including carbon monoxide, and other pollutants to escape into
the air. Some common sources may include gas ranges and water heaters, unvented space heaters,
leaky chimneys and wood-burning appliances. Even breathing can add to the problem when carbon
dioxide reaches excessive levels, creating stale air.
And that's not all that gets into the air. If your home is new, the very products it's made of can give
off gases that are less than agreeable to your comfort and good health, and in many areas of the
country there's a concern about radon seeping from the ground.
6-TSO-IWc English 51
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Open A Window?
The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE) sets the
standard for residential ventilation at a minimum of .35 air changes per hour, and not less than 15
cubic feet per minute (cfm) per person. An old home may very well exceed these values—especially
on a windy day. However, on a calm winter day, even a drafty house may fall below the
recommended minimum ventilation standard.
There are partial solutions to the indoor air-quality problem. For example, an electrostatic filter
installed in a forced-air heating system will reduce airborne contaminants, but it won't help with
moisture, stale air or gaseous pollutants. And, local exhaust fans can remove excess moisture in the
kitchen, bath and laundry area, but create negative pressure inside the house. As they pump air out,
the resultant vacuum slowly draws air into and through the house structure, bringing with it odors,
dust and contaminants. In areas where radon is a problem, the negative pressure may increase radon
levels.
A better whole-house solution is to create balanced ventilation. This way, one fan blows the stale,
polluted air out of the house while another replaces it with fresh. Of course, if the fresh air is cold,
you need to warm it up, and that costs money.
Holding The Heat
A heat-recovery ventilator (HRV) is similar to a balanced ventilation system, except it uses the heat in
the outgoing stale air to warm up the fresh air. A typical unit features two fans—one to take out
household air and the other to bring in fresh air. What makes an HRV unique is the heat-exchange
core. The core transfers heat from the outgoing stream to the incoming stream in the same way that
the radiator in your car transfers heat from the engine's coolant to the outside air. It's composed of a
series of narrow alternating passages through which incoming and outgoing airstreams flow. As the
streams move through, heat is transferred from the warm side of each passage to the cold, while the
airstreams never mix.
Depending on the model, HRVs can recover up to 85% of the heat in the outgoing airstream, making
these ventilators a lot easier on your budget than opening a few windows. And, an HRV contains
filters that keep particulates such as pollen or dust from entering the house. You will, though, find
your energy bill going up slightly to pay for replacing the heat that isn't recovered. An average HRV
installation can run from $2000 to $2500, but costs will vary widely depending on the specific
situation.
Although an HRV can be effective in the summer months, when it will take heat from incoming fresh
air and transfer it to stale air-conditioned exhaust air, it's most popular in colder climates during the
winter. If the temperature falls below about 20° F, however, frost can build up inside the exchange
core. To handle this, a damper closes off the cold airstream and routes warm air through the core.
After several minutes, a timer opens the fresh-air port and ventilation continues.
A typical HRV for residential use might move as much as 200 cfm of air, but the fan speed can be set
to suit the air quality in the home. For example, a slow to medium fan speed may be adequate for
6-TSO-IWc English 52
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
normal living, while a house full of guests might require the highest setting. Controls are available for
intermittent and remote operation.
HRVs are ideal for tight, moisture-prone homes because they replace the humid air with dry, fresh
air. In climates with excessive outdoor humidity, an energy-recovery ventilator is more suitable. This
device is similar to an HRV, but dehumidifies the incoming fresh airstream.
Source: http://www.popularmechanics.com/home/improvement/interior/1275121
7.2 Glossary
Word Context Explanation Translation
adequate For example, a slow to
medium fan speed
may be adequate for
normal living, while a
house full of guests
might require the
highest setting.
Good enough, but not
very good.
voldoende, geschikt
albeit Without realizing it,
builders before the
energy crisis had been
installing an effective,
albeit haphazard,
ventilation system.
although zij het
appliances In addition to
excessive moisture and
biological
contaminants,
appliances that utilize
combustion have the
potential for allowing
gases, including carbon
monoxide, and other
pollutants to escape
into the air.
A piece of electrical
equipment with a
particular purpose in
the home.
huishoudelijke
apparaten
contaminant In addition to
excessive moisture and
biological
contaminants,
appliances that utilize
combustion have the
potential for allowing
A substance that
makes something less
pure or makes it
poisonous.
verontreiniging
6-TSO-IWc English 53
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
gases, including carbon
monoxide, and other
pollutants to escape
into the air.
coolant The core transfers heat
from the outgoing
stream to the incoming
stream in the same
way that the radiator
in your car transfers
heat from the engine's
coolant to the outside
air.
Specially prepared
liquid which is used to
stop a machine from
getting too hot while it
is operating.
koelmiddel
deteriorate At excessive levels,
moisture condenses on
windows and can
cause structural
deterioration.
To become worse. achteruitgaan
excessive At excessive levels,
moisture condenses on
windows and can
cause structural
deterioration
More than is necessary
or wanted.
buitensporig
feature A typical unit features
two fans—one to take
out household air and
the other to bring in
fresh air.
A typical quality, or
important part of
something.
eigenschap
fungi Areas of excessive
moisture are also
breeding grounds for
mold, mildew, fungi,
dust mites and
bacteria.
A type of plant without
leaves and without
green colouring which
gets its food from
other living or
decaying things.
fungus
habitable What some began to
wonder, though, was
whether they were
habitable.
A habitable building is
in good enough
condition to live in.
bewoonbaar
6-TSO-IWc English 54
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
haphazard Without realizing it,
builders before the
energy crisis had been
installing an effective,
albeit haphazard,
ventilation system.
Not planned,
organized, controlled,
or done regularly.
lukraak
humid HRVs are ideal for
tight, moisture-prone
homes because they
replace the humid air
with dry, fresh air.
Humid air or weather
is hot and slightly wet.
vochtig
insulation Over a period of time,
older homes began to
sport new, tight
windows and doors,
insulation and vapor-
barrier improvements,
modern siding, and
caulk for every crack
through which air
might pass.
A special material used
for insulating
something such as a
wall, roof, or building.
isolatie
intermittent Controls are available
for intermittent and
remote operation.
Stopping and starting
again for short periods
of time.
met onderbrekingen
mildew Areas of excessive
moisture are also
breeding grounds for
mold, mildew, fungi,
dust mites and
bacteria.
A black, green or
whitish area caused by
a fungus that grows on
things such as plants,
paper, cloth or
buildings, usually if the
conditions are warm
and wet.
meeldauw
moisture The moisture comes
from cooking, washing,
showers and
breathing.
Very small drops of
water in the air or on a
surface.
vocht
necessity While necessity may
be the mother of
invention, it's
increasing costs that
The need for
something.
noodzaak
6-TSO-IWc English 55
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
spawn efficiency.
particulates And, an HRV contains
filters that keep
particulates such as
pollen or dust from
entering the house.
An extremely small
piece of dirt, especially
one produced by road
vehicles, which causes
serious pollution.
deeltjes
residential A typical HRV for
residential use might
move as much as 200
cfm of air, but the fan
speed can be set to
suit the air quality in
the home.
A residential area has
only houses and not
offices or factories.
woon-
unsightly These unsightly spots
indicate mildew
growth.
Unpleasant to look at. lelijk
7.3 Ten questions and answers
1) What do tight homes generate?
-Life inside today’s tight home generates both moisture and pollutants.
2) What is another problem in houses?
- In addition to excessive moisture and biological contaminants, appliances that utilize combustion
have the potential for allowing gases, including carbon monoxide, and other pollutants to escape into
the air.
3) When do you know if you have a moisture problem?
-You know you have a problem if you find moisture collecting on your windows, or if you notice black
spots on walls.
4) What can be a problem in a new house?
-If your home is new, the very products it's made of can give off gases that are less than agreeable to
your comfort and good health.
5) What is the standard for residential ventilation set by the ASHRAE?
-The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE) sets the
standard for residential ventilation at a minimum of .35 air changes per hour, and not less than 15
cubic feet per minute (cfm) per person.
6) What is the difference between a heat-recovery ventilator and a balanced ventilation system?
-A heat-recovery ventilator (HRV) is similar to a balanced ventilation system, except it uses the heat
in the outgoing stale air to warm up the fresh air.
6-TSO-IWc English 56
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
7) What is the average return of a HRV?
-Depending on the model, HRVs can recover up to 85 percent of the heat in the outgoing airstream.
8) What happens in winter?
-If the temperature falls below 20° F frost can build up inside the exchange core. To handle this, a
damper closes off the cold airstream and routes warm air through the core. After several minutes, a
timer opens the fresh-air port and ventilation continues.
9) Why are HRVs ideal for tight, moisture-prone homes?
-HRVs are ideal for tight, moisture-prone homes because they replace the humid air with dry, fresh
air.
10) Can the fan speed be set to suit air quality in the home?
-Yes, indeed. For example, a slow medium fan speed may be adequate for normal living, while a
house full of guests might require the highest setting. Controls are available for intermittent and
remote operation.
7.4 Outline
Necessity may be the mother of invention
Increasing costs -----> efficiency
40 % of heating dollar going to air infiltration -----> sealing the place up
thermally efficient -----> updated regulations
-----> market demand
Why ventilate
Moisture
- cooking
- washing
- showers
- breathing
-----> condenses on windows
-----> structural deterioration
-----> mold, mildew, fungi, dust mites, bacteria
-----> black spots on wall
Gases (carbon monoxide)
- gas ranges
- water heaters
- unvented space heaters
- leaky chimneys
- wood-burning appliances
- breathing
- paint
6-TSO-IWc English 57
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Open a window
ASHRAE -----> min 0.35 air changes per hour
-----> min 15 cubic feet per minute
Electrostatic filter -----> better air quality
exhaust fans -----> excess moisture
-----> negative pressure
Holding the heat
HRV
- uses the hot outgoing air to warm up the fresh air
- air streams never mix
- recover 85% of the heat
- good in winter and summer (air-conditioning)
- fan speed to suit the air quality
balanced ventilation
- two fans
- one for outgoing air (moisture, pollutants, …)
- one for incoming air
7.5 summary
How it works: Heat Recovery Ventilator
Necessity may be the mother of invention
Because of increasing costs we find more efficient things. With 40% of our heating dollar going to air
infiltration, sealing up the place looked the best defence against high heating bills. But those heat-
robbing drafts provided fresh air to breath.
And because of updated regulations and more market demand new homes were also thermally
efficient.
Why Ventilate
Moisture is a big problem in houses. Moisture comes from cooking, washing, breathing,… At
excessive levels, moisture condenses on windows and can cause structural deterioration. It also
brings mold, mildew, fungi, dust mites and bacteria with it. You know when you have a problem if
the moisture is collecting on your window or if you see black spots on the wall.
Pollutants are a problem too. Gasses like carbon monoxide come from gas ranges, water heaters,
unvented space heaters, leaky chimneys, wood-burning appliances and even breathing. Don’t forget
the products in new houses or new rooms (ex. Painting a room).
6-TSO-IWc English 58
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Open a Window
The American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE) sets the
standard for ventilation at a min. of 0.35 air changes per hour and not less than 15 cubic feet per
minute.
- An electrostatic filter will give you better air quality but it won’t help with moisture
problems.
- Local exhaust fans can remove excess moisture but will create negative pressure inside the
house.
- Balanced ventilation will blow out the polluted air while another replaces it with fresh air.
Holding the heat
A heat-recovery ventilator (HRV) is similar to a balanced ventilation system, except it uses the hot
outgoing air to warm up the fresh incoming air. A typical unit features two fans, one to take out the
household air and the other to bring in fresh air. As the air streams move through narrow holes, heat
is transferred from the warm side to the cold side while the airstreams never mix.
The HRF removes excessive moisture and pollutants.
Some HRVs can recover up to 85% of the heat and HRVs are good in the winter so you don’t lose heat
but they also can work as air-conditioning in the summer.
The fan speed can be set to suit the air quality in the home. This can be useful if you have a house full
of guests.
7.6 Letter
Zie de brief in bijlage
7.7 General technical English text
Eco-friendly, or ecological, construction is building a structure that is beneficial or non-harmful to the
environment, and resource efficient. Otherwise known as green building, this type of construction is
efficient in its use of local and renewable materials, and in the energy required to build it, and the
energy generated while being within it.
Eco-friendly construction has developed in response to the knowledge that buildings have an often
negative impact upon our environment and our natural resources. This includes transporting
materials hundreds or thousands of miles, which has a negative impact in the energy required to
transport them, and also in emissions of hazardous chemicals from a poorly designed building that
creates, and traps them.
The Range of Ecologically Built Structures
Many options are now available to those wishing to design and build an eco-friendly dwelling.
Architects, engineers and builders worldwide are now using construction techniques that have been
developed throughout human history, in response to local environmental concerns and the physical
resource opportunities available, coupled with 21st century technological refinements.
6-TSO-IWc English 59
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
These range from rammed earth construction, which involves clay-based material mixed with water
and then rammed into brick or solid wall form, suitable in hot and dry climates, to straw bale houses,
literally using bales of straw as the core structure.Straw is a great insulator, is a breathable material
that filters the air passing through it, and contrary to expectation, is fire-resistant when compressed.
And it is low cost.See our page www.sustainablebuild.co.uk/strawbale for instructions on how to
build.
Other options are so-called earth ships, which use recycled car tyres filled with earth as the buildings
walls, or Yurts or Gers, the semi-permanent nomadic tents of Inner Asia, that utilise local wood, wool
and canvas, to literally live on, with the land.These examples can be seen as development that has a
low impact upon the environment, which utilise and blend in with the local environment, and could
be dismantled and moved easily.
Features of Ecological Building and Some Techniques
In more conventional building construction, it is how technology and building materials merge and
create ecological resources that are the key to green success, as well as using simple and readily
available materials.
For example, using pulped recycled paper for roof insulation is a simple but highly effective ecological
resource. The damage to human health from asbestos insulation, laid out in rolls in thousands of UK
homes, is now well known. Asbestos also takes hundreds of years to decompose in landfill.
Other features of an ecological building might include :
- The varied use of solar panels for domestic hot water heating,
- Water conservation, possibly including biological waste water treatment and re-use, and the
simple collection and recycling of rainwater for garden use,
- Low energy lightbulbs, which can last up to 100 times longer than regular bulbs,
- Cellulose insulation (like the paper in the above example),
- Non-toxic or lead-free paints and wood preservatives,
- Locally-grown and harvested timber from sustainably managed forests.
Where to Find Examples of Ecological Building
Local Councils and Housing Associations in the UK are now exploring the benefits of ecological
construction, and estates constructed on these principles have been built in Edinburgh, in the
Cambridgeshire village of March, and several in London.
An interesting project in the capital is BedZED, in the borough of Sutton, which utilises solar heating
and heat given off by the occupants, combined with a small power plant using wood off-cuts, to heat
and power each house, and achieves zero carbon emissions.The estate was planned to be built with
materials that were sourced from within 35 miles. This development consists of 82 housing units,
owned and managed by the Peabody Trust. It is a great example of a sustainable development
building estate, combined with the principles of social housing.
To provide inspiration to those of us who want to build ecologically, many UK regions have a
demonstration eco-house as a feature within a local Centre for Sustainability, such as The Centre for
6-TSO-IWc English 60
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Alternative Technology, near Machynlleth, Wales, the Create Centre in Bristol, and at the Findhorn
Foundation, near Forres, Scotland. These are all set up as educational centres with ecological and
sustainable development at their core, which offer eco-construction courses and advice.
Other European Countries, particularly Germany, are making eco-construction a national priority, as
part of a Governmental response to sustainable development. Currently, there is no Internationally-
agreed target for reducing carbon emissions, but several Governments and Non-Governmental
Organisations (NGO's) are recognising that the built environment plays a huge role in this.
There are now many examples of eco-building around - from simple designs to elaborate
constructions. They can be a challenge to conceive and create, but by doing so, we benefit from
being in them, and the Environment appreciates it too!
7.8 Translation
Deze gaan van constructies met aangestampte aarde, op basis van klei gemengd met water en dan
aangestampt tot bakstenen of massieve muren, bruikbaar in warme en droge klimaten tot huizen van
strobalen, letterlijk gebruik makend van balen stro als hoofdstructuur. Stro is een goede isolator, het
is een ademend materiaal dat de lucht zuivert die erdoor gaat en, in tegenstelling tot wat je
verwacht, is het brandwerend wanneer het samengedrukt is. Stro is ook een goedkoop materiaal. Zie
pagina
www.sustainablebuild.co.uk/strawbale voor aanwijzingen bij het bouwen ervan.
Andere mogelijkheden zijn de zogenaamde “Earth Ships”, aardehuizen, die gebruik maken van
gerecycleerde autobanden gevuld met aarde als muren. Een andere optie zijn Yurts of Gers, dit zijn
tijdelijke tenten die de nomaden van Centraal-Azië maken uit plaatselijk hout, wol en canvas om
effectief in te wonen, één met de natuur. Deze voorbeelden kunnen we zien als ontwikkelingen die
weinig invloed hebben op het milieu en die gebruik maken van en opgaan in de omgeving en die
gemakkelijk afgebroken en verplaatst kunnen worden.
Eigenschappen van ecologisch bouwen en enkele technieken
In de meer conventionele bouw gaat het erom hoe technologie en bouwmaterialen samensmelten
en hoe ecologische middelen te ontwikkelen die de sleutel vormen tot een milieuvriendelijk succes
en hoe gebruik te maken van eenvoudige en gemakkelijk beschikbare materialen.
7.9 Dutch translation of the whole text
Wat is milieuvriendelijk bouwen?
Milieuvriendelijk, of ecologisch, bouwen is een structuur die voordelen oplevert of geen schade
toebrengt aan de omgeving en die bronnen efficiënt gebruikt. Het is ook bekend als duurzaam
bouwen, dit type van constructie is efficiënt in het gebruik van lokale en hernieuwbare materialen,
en in de energie vereist om te bouwen, en de energie die het tegelijkertijd opwekt.
Milieuvriendelijk bouwen is ontwikkeld als antwoord op het feit dat gebouwen vaak een negatieve
impact hebben op onze omgeving en onze natuurlijke bronnen. Dit omvat ook het transport van
materialen over honderden of duizenden kilometers, wat een negatieve impact heeft op de energie
6-TSO-IWc English 61
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
vereist voor het transport en ook op de uitstoot van schadelijke chemicaliën van een slecht
ontworpen gebouw.
Reeks van ecologisch gebouwde structuren
Veel opties zijn nu beschikbaar voor diegenen die een milieuvriendelijke woning wensen te
ontwerpen en te bouwen. Architecten, ingenieurs en bouwvakkers van over de hele wereld
gebruiken nu constructietechnieken ontwikkeld gedurende de menselijke geschiedenis, als antwoord
op de plaatselijke milieuproblematiek en de beschikbare fysieke bronnen, gekoppeld aan
technologische verfijningen uit de 21e eeuw.
Deze gaan van constructies met aangestampte aarde, op basis van klei gemengd met water en dan
aangestampt tot bakstenen of massieve muren, bruikbaar in warme en droge klimaten tot huizen van
strobalen, letterlijk gebruik makend van balen stro als hoofdstructuur. Stro is een goede isolator, het
is een ademend materiaal dat de lucht zuivert die erdoor gaat en, in tegenstelling tot wat je
verwacht, is het brandwerend wanneer het samengedrukt is. Stro is ook een goedkoop materiaal. Zie
pagina www.sustainablebuild.co.uk/strawbale voor aanwijzingen bij het bouwen ervan.
Andere mogelijkheden zijn de zogenaamde “Earth Ships”, aardehuizen, die gebruik maken van
gerecycleerde autobanden gevuld met aarde als muren. Een andere optie zijn Yurts of Gers, dit zijn
tijdelijke tenten die de nomaden van Centraal-Azië maken uit plaatselijk hout, wol en canvas om
effectief in te wonen, één met de natuur. Deze voorbeelden kunnen we zien als ontwikkelingen die
weinig invloed hebben op het milieu en die gebruik maken van en opgaan in de omgeving en die
gemakkelijk afgebroken en verplaatst kunnen worden.
Eigenschappen van ecologisch bouwen en enkele technieken
In de meer conventionele bouw gaat het erom hoe technologie en bouwmaterialen samensmelten
en hoe ecologische middelen te ontwikkelen die de sleutel vormen tot een milieuvriendelijk succes
en hoe gebruik te maken van eenvoudige en gemakkelijk beschikbare materialen. Bijvoorbeeld,
gerecycleerd pulppapier gebruiken als dakisolatie is een eenvoudige maar zeer effectieve ecologische
bron. De schade aan de menselijke gezondheid door asbestisolatie, aangelegd op rollen in duizenden
Britse huizen, is ondertussen goed gekend. Asbest heeft ook honderden jaar nodig om te vergaan op
een stortplaats.
Andere mogelijke eigenschappen van ecologisch bouwen zijn:
- het gevarieerde gebruik van zonnepanelen om water op te warmen voor huishoudelijk
gebruik
- waterbesparing, eventueel met biologische afvalwaterzuivering en hergebruik, het
eenvoudig opvangen en recycleren van regenwater voor de tuin
- spaarlampen, die tot 100 keer langer mee gaan dan gewone lampen
- cellulose-isolatie (zoals het papier in het bovenstaande voorbeeld)
- niet-giftige of loodvrije verf en houtconserveringsmiddelen
- lokaal gekapt hout uit duurzaam beheerde bossen
6-TSO-IWc English 62
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Waar vind je voorbeelden van ecologisch bouwen?
Gemeenten en huisvestingsmaatschappijen in het Verenigd Koninkrijk zijn nu de voordelen van
ecologisch bouwen aan het verkennen, en woningen gebaseerd op deze principes werden reeds
gebouwd in Edinburgh, Cambridgeshire (March), en verscheidene in Londen.
Een interessant project in de hoofdstad is BedZED, in de wijk Sutton, dat gebruik maakt van zonne-
energie en warmte afgegeven door de bewoners, in combinatie met een kleine elektriciteitscentrale
die gebruik maakt van houtresten, om elk huis van warmte en elektriciteit te voorzien, zonder enige
koolstofemissie. Het was de bedoeling te bouwen met materialen uit een straal van 50km. Dit project
bestaat uit 82 woningen, eigendom van en beheerd door de Peabody Trust. Het is een geweldig
voorbeeld van een duurzaam ontwikkeld bouwproject, gecombineerd met de principes van sociale
huisvesting.
Om inspiratie te bieden aan degenen onder ons die ecologisch willen bouwen, hebben veel Britse
regio’s een ecologische kijkwoning staan, als onderdeel van een lokaal Centrum voor Duurzaamheid,
zoals Het Centrum voor Alternatieve Technologie in de buurt van Machynlleth in Wales, het Create
Centre in Bristol en de Findhorn Stichting, bij Forres, in Schotland. Dit zijn allemaal educatieve centra
met ecologische en duurzame ontwikkeling als hoofddoel, die ecologische bouwcursussen en advies
geven.
Andere Europese landen, in het bijzonder Duitsland, maken van eco-bouwen een nationale
prioriteit, deels als reactie op duurzame ontwikkeling. Momenteel is er geen internationaal doel om
de uitstoot van koolstof te verminderen, maar verschillende overheden en niet-gouvernementele
organisaties bevestigen dat de bouwomstandigheden hier een belangrijke rol in spelen.
Er zijn verschillende voorbeelden van eco-bouwen - van eenvoudige ontwerpen tot ingewikkelde
constructies. Ze kunnen een uitdaging zijn om te ontwerpen en te bouwen, maar hierdoor halen wij
er voordeel uit door er in te wonen, en het milieu heeft er ook baat bij.
Ringbaan 7a 9991 Adegem Belgium
6 November 2012
Senior Vice President Honeywell 101 Columbia Road Morristown NJ 07962 United Kingdom Dear Mr Krishna Mikkilineni I am currently working on my final project during my last year Industrial Science at PTI, Eeklo, Belgium. The subject of my project is an ecological house. I am writing to enquire for some documentation about ventilation in a house. So I would be most grateful if you could send me some detailed information about ventilation in a house. I look forward to hearing from you. Yours sincerely Ewout D’hoore
6-TSO-IWc Nederlands 64
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
8 Nederlands
8.1 Zakelijke brief: aanvraag stageplaats
Zie brief in bijlage
8.2 Mail: aanvraag informatie
Zie mail in bijlage
8.3 Uitnodiging
Zie uitnodiging in bijlage
8.4 Notulen
Zie notulen in bijlage
8.5 Verslag van een vergadering
Zie verslag van een vergadering in bijlage
8.6 Technische tekst
Inleiding
De zonneboiler (ZB) produceert warm water met het zonlicht als energiebron. Hij dekt 30 % tot 80 %
van de energiebehoefte van een Brussels gezin voor de productie van sanitair warm water (keuken,
badkamer, …).
De gebruikte technologie is performant en staat volledig op punt. Het materiaal is betrouwbaar en
heeft een levensduur van minstens 25 jaar. De thermische zonnecollectoren kunnen zowel worden
geïnstalleerd op bestaande woningen als op nieuwbouwwoningen.
In juli 2006 was een zonnecollectoroppervlakte van meer dan 3 miljoen m² geïnstalleerd1 in Europa,
en niet alleen in de mediterrane landen! Duitsland en de Scandinavische landen zijn zeer goed
uitgerust met zonnecollectoren, terwijl hun klimaat toch vergelijkbaar is met het onze. Op 1 januari
2007 hadden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bijna 855 gezinnen een zonneboiler in gebruik.
Zonlicht
Als energiebron gebruikt de zonneboiler het zonlicht (en niet de warmte), een kosteloze en
onuitputtelijke vorm van energie.
In België komt de jaarlijkse bezonning van een vierkante meter dak op het vlak van energie overeen
met 100 liter stookolie of 100 m³ aardgas, dus ongeveer 1.000 kWh! De bezonning hangt af van de
plaats, de meteorologische omstandigheden en de seizoenen.
Maar de zon moet niet noodzakelijk rechtstreeks op de zonnecollector stralen opdat deze warmte
zou leveren. De diffuse straling, die dus door de wolken heen gaat, volstaat om het water enkele
graden op te warmen. Deze verwarming is sterker bij een lichtere wolkendekking.
6-TSO-IWc Nederlands 65
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Werking van de zonneboiler (ZB)
De huidige zonneboilers bieden een comfort dat vergelijkbaar is met dat van de klassieke installaties
voor de verwarming van sanitair water. Een ZB bestaat hoofdzakelijk uit de volgende elementen:
- de thermische zonnecollector (1)
- het opslagreservoir (2)
- het primaire circuit (3)
- de warmtewisselaar (4)
- de accessoires (circulator of pomp, regelsysteem) (5)
- de aanvullende verwarming (6)
De collector: het hart van de zonneboiler
De collector (1) is het zichtbare gedeelte van de installatie. Hij staat gewoonlijk op het dak, maar kan
ook op een luifel, op de gevel of in de tuin worden geplaatst. Zijn afmetingen zijn afhankelijk van de
hoeveelheid water die moet worden verwarmd, en dus van het aantal bewoners van het gebouw dat
warm water gebruikt.
Hij omvat een absorbeur, gewoonlijk in koper, die de zonnestraling absorbeert en doorgeeft aan de
warmtegeleidende vloeistof (= warmtetransporteur) die er doorheen gaat.
Er bestaan twee grote types van thermische zonnecollectoren: de collectoren met vlakke glasplaat en
de buisvormige collectoren.
Bij de collectoren met glasplaat, die lijken op grote dakramen, zit de absorbeur in een metalen kast
die bedekt is met een glasplaat. De isolatie van de metalen kast en het glas zorgen voor een serre-
effect dat de warmte van de absorbeur vasthoudt.
Bij de buisvormige collectoren zit de absorbeur vervat in lange glazen vacuümflessen die naast elkaar
zijn geplaatst. Het luchtledige dient als warmte-isolatie en maakt het systeem minder afhankelijk van
schommelingen van de buitentemperatuur.
Zo kan de buizencollector in de winter een aanzienlijk hogere productie voorleggen dan de vlakke
collector. In de zomer is het rendement van beide systemen gelijk. De buisvormige collector is ook
duurder dan de vlakke collector.
Kringloop: warmteoverdracht van de collector naar het reservoir
Na enkele ogenblikken in de zon stijgt de temperatuur van de collector. Deze warmte wordt
overgedragen op de warmtegeleidende vloeistof (gewoonlijk glycolhoudend water) en vervolgens
naar het opslagvat (2) gevoerd door een circulator (5). In dit bolvormige vat loopt de vloeistof door
een spiraalbuis (4) om door eenvoudig contact haar warmte af te geven aan het water.
6-TSO-IWc Nederlands 66
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Nadat de warmtegeleidende vloeistof haar warmte heeft afgegeven, keert ze terug naar de collector
waar ze opnieuw wordt verwarmd. Vervolgens gaat ze weer naar het opslagvat om de extra energie
te leveren die de zon haar heeft gegeven, enzovoort. De warmtegeleidende vloeistof maakt dus een
lus, of met andere woorden een gesloten kring.
Er bestaan twee types van kring: het druksysteem en het leegloopsysteem. Terwijl het
leegloopsysteem beschermd is tegen vorst en oververhitting doordat de warmtegeleidende vloeistof
wordt afgelaten wanneer het niet wordt gebruikt, bereikt het druksysteem een vergelijkbare
betrouwbaarheid door de toevoeging van een antivriesmiddel en verschillende accessoires
(expansievat, vulsysteem, terugslagklep …).
In beide gevallen dient de installatie te worden uitgevoerd door ervaren personen.
Het opslagvat: voor de opslag van energie
Het reservoir of bolvormig opslagvat (2) bevat een hoeveelheid water die volstaat voor het comfort
van het gezin (1 of 2 keer het dagelijks verbruik van het gezin). De spiraalbuis die dienst doet als
warmtewisselaar zit altijd onderin het reservoir. Het sanitair water dat erdoor wordt verwarmt, stijgt
natuurlijkerwijs naar boven in het opslagvat. Om dit proces te optimaliseren en een goede
gelaagdheid te bekomen, is het van het grootste belang dat het vat verticaal wordt geplaatst. Het
moet ook goed geïsoleerd zijn, om de opgevangen calorieën (hoeveelheid warmte) zo goed mogelijk
vast te houden. Een goede isolatie van minstens 7 cm is aanbevolen.
Het opslagvat is vervaardigd in geëmailleerd of roestvrij staal.
- Aangezien een opslagvat in geëmailleerd staal (dubbel email) vatbaar is voor corrosie, wordt
een beschermingsysteem voorzien om corrosie te vermijden. Dit systeem moet elk jaar
gecontroleerd worden.
- Een opslagvat in roestvrij staal (RVS 316/titanium) vereist geen onderhoud, maar kost bijna
twee keer zoveel als een opslagvat in geëmailleerd staal.
Het reservoir wordt in het ideale geval vlakbij de collector of vlakbij de aanvullende verwarming
geplaatst. De installateur kiest de plek die het minste werk vereist en het minste warmteverlies
meebrengt. Hoe groter de afstand tussen de collector en het opslagvat, hoe meer warmteverliezen
er zullen zijn. Dit verlies kan aanzienlijk worden verminderd door een goede isolatie van de buizen.
Aanvullend systeem: garantie van warm water het hele jaar door
In België wordt een ZB gecombineerd met een aanvullend systeem (6) om te garanderen dat men op
elk moment over voldoende grote hoeveelheden warm water kan beschikken. Bij korte
bezonningsuren verwarmt de zonneboiler het water voor zonder dat de verwachte temperatuur van
50 °C wordt bereikt. Dit is vaak het geval in de winter, of bij een grote vraag naar sanitair warm
water. De zonneboiler wordt dan aangevuld door een systeem dat de nodige extra warmte levert. Hij
kan werken met alle traditionele systemen voor de verwarming van water, ongeacht of ze werken op
elektriciteit, gas, stookolie of zelfs hout.
6-TSO-IWc Nederlands 67
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Verwarmingsketel op gas (klassiek, hoog rendement of condensatie), stookolie of hout
Met een verwarmingsketel op gas, stookolie of hout, zijn twee oplossingen mogelijk:
- Vervang het oude wateropslagvat van de verwarmingsketel door een reservoir dat met
warmte wordt gevoed door tegelijk de zonnecollector en de verwarmingsketel;
- Plaats een zonneboilerreservoir voor dat van de verwarmingsketel. Het warm water, dat is
voorverwarmd door de zon, wordt vervolgens op de gewenste temperatuur gebracht door
de verwarmingsketel, maar alleen wanneer dit nodig blijkt.
Gewoonlijk wordt, wat de energie betreft, de voorkeur gegeven aan de eerste oplossing.
Doorstroomsysteem op gas
Wanneer een doorstroomgasboiler (wandboiler) wordt gebruikt, dient men ervoor te zorgen dat
deze werkt met voorverwarmd water. Dit is een thermisch modulerend systeem. Indien de boiler
niet thermisch modulerend is, moet hij vervangen worden.
Elektrisch systeem
Hoewel dit vanuit ecologisch en financieel oogpunt niet aanbevolen is, kan de meerwarmte ook
worden geleverd door een elektrische weerstand in het bovenste gedeelte van het opslagvat. Het
systeem wordt automatisch geregeld, m.a.w. de weerstand wordt alleen ingeschakeld wanneer het
water de gewenste temperatuur niet bereikt. Deze regeling wordt geprogrammeerd
8.7 Schema
De Zonneboiler
Wat is een zonneboiler?
- energiebron: zonlicht
- dekt 30%-80% v/d energiebehoefte
- technologie is efficiënt en staat op punt
Energiebron
- jaarlijkse bezonning in België/m² = 100l stookolie, 100m³aardgas 1000kWh
- zon hoeft niet rechtsreeks op de collector
- diffuse stralen ook ok
Werking van de zonneboiler
- 6 elementen: thermische zonnecollector, opslagreservoir, primaire circuit, warmtewisselaar,
accessoires, aanvullende verwarming
- Collector: afmetingen afhankelijk hoeveelheid water, absorbeur in koper met vloeistof in,
verschillende soorten
- Opslagvat: bevat spiraalbuis onderaan het vat (warmtewisselaar), geeft warmte af aan water,
2 types van omloopkring, bevat 2x de behoefte van het gezin, geëmailleerd of roestvrij staal,
dicht bij aanvullende verwarming
- Aanvullend systeem: wanneer nodig warm water, op gas, stookolie, hout, elektrisch systeem,
doorstroom op gas
6-TSO-IWc Nederlands 68
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
8.8 Samenvatting
Wat is een zonneboiler?
Een zonneboiler produceert sanitair warm water met als energiebron de zon en kan 30% tot 80% van
de energiebehoeften dekken bij een doorsnee gezin. De technologie is efficiënt en staat op punt
waardoor de minimale levensduur van zo een systeem 25 jaar bedraagt.
Energiebron
Als energiebron gebruikt de zonneboiler de zonnestralen van de zon. Dit wil zeggen dat ook op een
bewolkte dag zonnestralen (diffuse stralen) op de collectoren vallen waardoor er warm water zal
beschikbaar zijn. In België komt de jaarlijkse bezonning op een vierkante meter overeen met 1000
kWh, dit kan je vergelijken met 100 l stookolie of 100m³ aardgas.
De werking
Een zonneboiler heeft 3 grote elementen. Het eerste element is de collector waarop de stralen
vallen. De afmetingen en het aantal panelen is afhankelijk van de hoeveelheid warm water dat er
nodig is. De absorbeur die deel uitmaakt van de collector is gemaakt uit koper en vangt de warmte
op waarna hij deze afgeeft aan de warmtegeleidende vloeistof in de leidingen. Er bestaan 2 soorten
collectoren. In de eerste plaats heb je vlakke collectoren die eerder dienen voor privégebruik en ten
tweede heb je vacuümbuizen die dan eerder dienen voor grotere projecten.
Het tweede element is het opslagvat. In de onderkant van dit vat zitten in spiraalvorm de leidingen
uit de collector die de warmte afgeven aan het water. Een opslagvat bevat normaal gezien twee maal
de behoeften van het gezin in kwestie. Een typisch opslagvat wordt gemaakt in geëmailleerd of
roestvrij staal. Deze twee materialen zijn beide bestand tegen corrosie maar het geëmailleerd staal
heeft onderhoud nodig. Bij een drukvat zijn er ook twee types van kring. Het druksysteem en het
aflaatsysteem maar met de verbeterde technieken zijn ze beiden bestand tegen koude
temperaturen.
Tot slot heeft een zonneboiler ook een aanvullend systeem nodig dat wanneer nodig in de
resterende warmte kan voorzien. Dit aanvullend systeem kan een verwarmingsketel zijn op gas,
stookolie of hout. Men kan ook een doorstroomsysteem op gas gebruiken maar dan moet men wel
opletten dat dit werkt op voorverwarmd water. Natuurlijk is een elektrisch systeem ook mogelijk.
Zakelijke brief: aanvraag stageplaats
Ewout D’hoore 17 oktober 2012
Ringbaan 7a
9991 ADEGEM
tel. 0495 72 46 28
e-mail: [email protected]
De heer Ruben Van De Velde
Vakantiedreef 69
9218 LEDEGEM
Aanvraag stageplaats
Geachte heer Van De Velde
Met deze brief zou ik graag een stageplaats vragen in uw bedrijf. De stageperiode loopt van maandag
25 maart 2013 tot 29 maart 2013.
Ik volg Industriële Wetenschappen aan het Provinciaal Technisch Instituut te Eeklo. Als ik ben
afgestudeerd in het secundair zou ik graag Bachelor in biomedische laboratoriumtechnologie als
studierichting kiezen. Ventilatie interesseert mij ook en daarom zou ik graag in uw bedrijf mijn stage
doorlopen. Ik heb al kennis door onderzoekswerk over de installatie van ventilatoren en ik werk
graag en ik been ook zeer leergierig. Ik ben een sociaal persoon dus ik kan goed overweg met andere
personen en karakters.
Mijn stagecoördinator is meneer Van Gucht en hij kan aanvullende informatie geven over mij als er
nog vragen zijn. Op 9 februari zou ik graag een antwoord hebben van u, heb ik dat nog niet
ontvangen dan zal ik u zelf contacteren.
Vriendelijke groeten
Ewout D’hoore
Mail: aanvraag informatie Van: [email protected] Aan: [email protected] Onderwerp: verzoek brochures en uitnodiging Geachte heer Regelbrugge Op 13 maart is er op onze school een afstudeermarkt. Op het nieuws wordt er zoveel gesproken over de veranderingen rond de wachttijd voor een uitkering bij werklozen. Daarom het volgende verzoek. Zou u informatie willen doorsturen over deze wachttijden? Het liefst zou ik brochures hebben zodat ik deze dan ook kan meegeven aan de leerlingen die ervoor kiezen te stoppen met studeren. Ik hoop ook dat u of een collega bereid zou zijn om te komen voor meer specifieke uitleg over het probleem. De afstudeermarkt zal in de sporthal plaats vinden en begint om 19 uur en zal ongeveer 2 uur duren. Eventuele kosten zullen we zeker en vast vergoeden en we hopen op ongeveer 50 brochures. Als er nog vragen zijn, kan u mij altijd contacteren op het nummer 0495/72.46.28 of u kan de school contacteren op het nummer 0426/23.36.65 of een e-mail mag gerust ook. Ik hoop dat u binnen de 14 dagen deze brochures opstuurt zodat ik ze ook zelf al eens kan doornemen. En alvast bedankt voor de moeite. Hoogachtend Ewout D’hoore
Uitnodiging
Geachte directeur en collega’s van Pfaffsport
Op woensdag 21 november 2012 nodigen we u uit om te vergaderen over de kledij van het
winkelpersoneel. Meneer De Grave heeft het initiatief genomen voor deze vergadering omdat
tevredenheidonderzoek in de twaalf filialen van Pfaffsport uit wijst dat veel klanten zich ergeren aan
de kleding van het personeel. Deze vergadering zal plaats vinden in de eetzaal van ons filiaal in Eeklo.
Meneer De Grave denkt dat de aanwezigheid van iedereen noodzakelijk is om een beslissing te
nemen. Deze vergadering zal plaats vinden om 19u.
Met vriendelijke groeten
Ewout D’hoore
Notulen: klachten kledij personeel 05/12/12
Aanwezig: Gilles Van Der Jeught, Claus Van De Velde, Emiel De Grave, Ewout D’hoore, Ruben
Saverwyns
Verontschuldigd: /
Agendapunten:
Wat zijn de klachten :
- Klanten klagen over kledij van het personeel: te slording, te uitdagend,..
Mogelijke oplossingen?
- Regels in verband met kledij (geen korte rokjes, luchtige kledij,..)
- Kledij van de winkel zelf (eventueel een algemeen uniform van de firma)
- Mogelijke sancties bij het niet naleven van de regels(ontslag, boete,…)
- Afspreken met personeel wanneer men wat draagt
- Enkel sport kledij
Concrete veranderingen
- Regels opstellen, 1 uniform die de winkel levert
- Opgestelde regels naleven
MEMO
Aan: medewerkers
Van: werknemers klachtendienst
Onderwerp: nieuwe methode voor verwerken van klachten
Datum: 30 maart 2012
Op 1 april 2012 wordt een nieuwe methode gehanteerd om klachten, die binnenkomen via de
klachtendienst, te verwerken. De telefoongesprekken zullen in het vervolg niet meer uigeschreven en
geklasseerd worden.
De methode is nodig omdat de klachtendienst zwaar onderbemand is. Daarbij moeten ze gemiddeld
zo’n 200 klachten per dag verwerken!
Het verwerken van klachten zal in het vervolg sneller verlopen door de gesprekken op te nemen en
op een beveiligde harde schijf op te slaan. Hierbij worden de gegevens en het onderwerp van de
klacht opgeslaan in het oude archief. De klachten worden steeds even nauwgezet opgevolgd als
voordien.
Door deze maatregel te nemen zullen klachten in het vervolg sneller verwerkt worden maar is er ook
meer tijd om een oplossing te zoeken voord de klachten. Daarbij komt dat de werknemers van de
klachtendienst minder overuren moeten kloppen.
6-TSO-IWc Besluit 74
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Besluit
Het onderwerp van onze GIP mochten we zelf niet kiezen wat een teleurstelling was maar het
gegeven onderwerp was interessant en hedendaags waardoor het mij toch aansprak. We begonnen
aan de opdracht met als titel ‘het passief huis’ maar al snel bleek dat we aan het uitwijken waren
naar een nulwoning.
Door mijn slordigheid had ik soms moeilijkheden met het terugvinden van bestanden maar dit is
telkens goed gekomen door hard te zoeken. Het tijdig indienen van delen of documenten liep soms
ook mis, dit kwam omdat ik niet zelfstandig naar de afgesproken datums keek maar zodra de
mentors mij op de vingers tikten, werkte ik dat deel zo snel mogelijk af. Omdat een nulwoning nog
constant verandert en deze nog in ontwikkeling is, was het soms moeilijk om specifieke cijfers en
gegevens te vinden. Omdat we niet enkel informatie wilden halen van het internet of uit boeken
hebben we met de volledige klas de bisbeurs bezocht. Daar hebben we helemaal niets gevonden
omdat de verkopers onvoldoende kennis hadden van de technische achtergrond van hun product.
Omdat de GIP werd gemaakt met de volledige klas was het toch belangrijk om goed te
communiceren en elkaar te helpen wanneer het nodig was. Hierdoor werd de band binnen de klas
sterker wat zeer positief is. Ik veronderstel dat we de kennis die we hebben opgedaan later nog zeker
kunnen toepassen omdat het een hedendaags onderwerp is dat nog volop in ontwikkeling is. Het
onderwerp zonneboiler vond ik zeer interessant omdat ik echt moest doorgronden hoe het systeem
werkte en omdat ik ook achteraf een zonneboiler heb mogen installeren tijdens mijn stage.
De begeleiding van de leerkrachten vond ik goed en deze hielpen ons wanneer nodig maar lieten ons
ook zelfstandig dingen oplossen. Ook vond ik het goed dat ze ons hielpen bij het herinneren aan
datums om delen in te dienen. Ook de pré-GIP die ze hebben voorbereid voor ons was nuttig en ik
heb er veel aan gehad. Door deze pré-GIP wist ik wat ik moest verwachten van de mondelinge
verdediging op het einde van het jaar.
Ewout D’hoore 14/05/2013
6-TSO-IWc Bibliografie 75
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
9 Bibliografie
Asbestos removal & fireproofing, wat is asbest?,
http://www.asbestos.be/be-nl/info/56/Wat-is-asbest.html, 21 november 2012
Begrippenlijst, http://www.machielsbuildingsolutions.be/nl/lexicon.asp?nav=9&list=temperatuur,
13 april 2013
betonskelet & betongietbouw,
http://www.ervl.nl/betonskelet_&_betongietbouw.html, 6 januari 2013
BRAL, J., Zonneboilers ontwerp en adviserin [Cursus], Adegem
Brussels instituut voor milieubeheer, Waarom verluchten of ventileren?,
http://www.leefmilieubrussel.be/uploadedFiles/Contenu_du_site/Professionnels/Secteurs/Sant%C3
%A9_et_social/Environnement_int%C3%A9rieur/Ventilation/Pourquoi_ventilation/Pour_le_b%C3%A
2timent/VENT02_Voor-de-woning.pdf, 29 Oktober 2012
CAMPS, A., Ventilatiespecialist: C-systeem voor een lage-energiewoning,
http://habitos.be.msn.com/nl/bouwen/ventilatiespecialist-c-systeem-voor-een-lage-energiewoning-
5900/, 2 november 2012
Criteria voor het passiefhuis label,
http://www.laatjebouwen.com/web2/pages/hedendaags-bouwen/lage-energie-passief-
bouwen/criteria-passiefwoning-passiefhuis-label.asp, 13 april 2013
Een passief huis, Hoe werkt dat?,
http://www.bouw-
energieadvies.be/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Itemid=13, 5 januari 2013
Energiesparen, Ventilatie,
http://www.energiesparen.be/epb/eisenventilatie, 25 november 2012
Houtskeletbouw: de voor- en nadelen onder de loep,
http://habitos.be.msn.com/nl/bouwen/houtskeletbouw-de-voor-en-nadelen-onder-de-loep-451/,
5 januari 2013
Houtskeletbouw: platform- of balloonmethode?,
http://www.passiefhuisplatform.be/artikel/houtskeletbouw-platform-balloonmethode,
5 januari 2013
HOUTTE, H. Van, Cursus fysica 4e jaar industriële wetenschappen, Eeklo, 2010-2011
Human interest, Ventileren, hoe en waarom?,
http://www.vmsw.be/Portals/0/objects/VMSW/Veiligheid/Ventileren.pdf, 30 oktober 2012
Immoweb, Is de lucht in je huis gezond?,
http://www.immoweb.be/nl/bouwen-renoveren/artikel/is-de-lucht-in-je-huis-gezond-
.htm?mycurrent_section=build&artid=2761, 30 oktober 2012
6-TSO-IWc Bibliografie 76
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
KWF kanker bestrijding, Wat zit er in een sigaret?,
http://preventie.kwfkankerbestrijding.nl/roken/Pages/feiten-en-cijfers-over-roken-en-kanker-wat-
zit-er-in-een-sigaret.aspx, 25 november 2012
Lichtere constructies tegen lagere bouwkost, Bart De Laender,
http://www.br-architect.be/dossiers/tabid/1172/default.aspx?_vs=0_F&id=EBR0097f01.mth,
6 januari 2013
Mijnventilatie, Regelgeving,
http://www.mijnventilatie.info/normes-ventilation.php, 1 november 2012
Mijnventilatie, Ventilatie,
http://www.mijnventilatie.info/systemes-ventilation.php, 2 november 2012
Moderne passiefwoning in houtskelet PR1001 Hechtel-Eksel,
http://www.jessidecsi.be/architectuurprojecten/referenties/nieuwbouw/moderne-passiefwoning-in-
houtskelet-pr1001, 5 januari 2013
passiefhuis onaangenaam warm?,
http://www.bouwprofs.net/forum/topics/passiefhuis-onaangenaam-warm, 14 april 2013
Pro & contra: passiefhuis in houtskeletbouw of op traditionele wijze?,
http://www.livios.be/nl/_build/_dozz/_view/_proc/9671.asp?content=Pro%20&%20contra:%20passi
efhuis%20in%20houtskeletbouw%20of%20op%20traditionele%20wijze, 5 januari 2013
Renson, Algemene vragen over ventilatie,
http://www.renson.be/Algemene-vragen-over-ventilatie_4.html, 30 oktober 2012
Staalskeletbouw en staalframebouw,
http://www.verbouwingen.nu/verbouwen-bouwen-huis/bouwen-bouwwerken/bedrijfshal-
bedrijfspand-bouwmethoden/, 6 januari 2013
Ventilatiesystemen, Werking,
http://www.q-ventilatie.be/N_frame.html?http://www.q-ventilatie.be/Werking_N_xp_13.html, 2
november 2012
Vlaams Energieagentschap, Implementatie Europese Richtlijn ‘Energieprestaties van gebouwen’ in
het Vlaams Gewest,
http://www2.vlaanderen.be/economie/energiesparen/doc/presentaties/algemene_syllabus-
implementatie-richtlijn-EPB-EPC.pdf, 1 november 2012
Voor- en nadelen van houtskeletbouw,
http://www.ingelicht.be/voor-en-nadelen-van-houtskeletbouw, 6 januari 2013
Waarom kiezen voor metaalskeletbouw?,
http://www.infotalia.com/nld/wonen/klusjesgids/klusjesgids_detail.asp?id=236, 6 januari 2013
6-TSO-IWc Bibliografie 77
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
Warme getuigenissen: hoe reageert een passiefhuis bij een hittegolf?, Carline Kints & Lucas Moors,
http://www.passiefhuisplatform.be/artikel/warme-getuigenissen-hoe-reageert-een-passiefhuis-bij-
een-hittegolf, 14 april 2013
Wat is een koudebrug?,
http://www.passiefhuisplatform.be/faq/wat-een-koudebrug, 5 januari 2013
Wikipedia, Isobaar proces,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Isobaar_proces, 29 Oktober 2012
Wikipedia, Lijst van H- en P-zinnen,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_H-_en_P-zinnen, 21 november 2012
Wikipedia, Formaldehyde,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Formaldehyde, 21 november 2012
Zonneboiler, http://www.daco-projects.be/daco.php?menu=groeneenergie&item=zonneboiler,
16 februari 2013
Zonneboiler, http://nl.wikipedia.org/wiki/Zonneboiler, 9 februari 2013
Zonneboiler, http://www.zonnepanelen-info.nl/zonneboiler/, 16 februari 2013
Zonneboiler, http://www.zonnepanelen-nieuws.be/zonneboiler/, 9 februari 2013
6-TSO-IWc Figurenlijst 78
Industriële Wetenschappen Schooljaar 2012-2013
10 Figurenlijst
Figuur 1: Mondiale voorraden fossiele brandstoffen 2006 ................................................................................... 11
Figuur 2: Olie reserves ........................................................................................................................................... 12
Figuur 3: Aantal reserves uitgedrukt in vaten ....................................................................................................... 12
Figuur 4: Peak oil of hubbertpi .............................................................................................................................. 13
Figuur 5: Ontvlambaar .......................................................................................................................................... 17
Figuur 6: Corrosief ................................................................................................................................................. 17
Figuur 7: Giftig ...................................................................................................................................................... 17
Figuur 8: Radioactief ............................................................................................................................................. 17
Figuur 9: Ventilatiesysteem C ................................................................................................................................ 20
Figuur 10: Ventilatiesysteem D ............................................................................................................................. 21
Figuur 11: De ballonbouwmethode ....................................................................................................................... 24
Figuur 12: Voorbeeld van een staalskelet ............................................................................................................. 26
Figuur 13: Bijgebouw ............................................................................................................................................ 27
Figuur 14: Betonskelet in constructie .................................................................................................................... 28
Figuur 15: Betonnen pilaar .................................................................................................................................... 29
Figuur 16: Schematische voorstelling koudebrug.................................................................................................. 30
Figuur 17: Beeld van een infraroodcamera ........................................................................................................... 30
Figuur 18: Volledig zonneboiler systeem ............................................................................................................... 31
Figuur 19: Zonneaanbod in België ......................................................................................................................... 32
Figuur 20: Invloed oriëntatie en hellingshoek ....................................................................................................... 32
Figuur 21: De azimuthoek ..................................................................................................................................... 33
Figuur 22: Dubbelwandige vacuümbuis ................................................................................................................ 34
Figuur 23: Direct doorstromende methode ........................................................................................................... 34
Figuur 24: Dubbelwandige vacuümbuis met heat pipe………………………………………………………………………………………34
Figuur 25: Doorsnede heat pipe ............................................................................................................................ 35
Figuur 26: Doorsnede vlakke plaatcollector .......................................................................................................... 35
Figuur 27: Parallelle methode ............................................................................................................................... 36
Figuur 28: Meander methode ............................................................................................................................... 36
Figuur 29: Soorten absorberoppervlakken ............................................................................................................ 37
Figuur 30: De hoeken bij een paneel ..................................................................................................................... 37
Figuur 31: Boiler en warmtewisselaars ................................................................................................................. 38
Figuur 32: Tabel voor het berekenen van boiler .................................................................................................. 39
Figuur 33: Dekkingsgraad ..................................................................................................................................... 39
Figuur 34: Fase 1 stagnatie ................................................................................................................................... 40
Figuur 35: Fase 2 stagnatie ................................................................................................................................... 40
Figuur 36: Fase 3 stagnatie ................................................................................................................................... 40
Figuur 37: Fase 4 stagnatie ................................................................................................................................... 41
Figuur 38: Fase 5 stagnatie ................................................................................................................................... 41
Figuur 39: Glycolmengsel na stagnatie ................................................................................................................. 41
Figuur 40: Tabel thermische inertie ....................................................................................................................... 43
Figuur 41: Grafiek thermische inertie .................................................................................................................... 43
Figuur 42: Représentation schématique du principe de fonctionnement. ............................................................ 45