HET VERHAAL ACHTER DE CIJFERS ACTIVITEITENVERSLAG 2008
Electrabel, Activiteitenverslag 2008 “Het verhaal achter de cijfers” geeft weer waar Electrabel zich
binnen de GDF SUEZ Groep situeert.
Het verslag beschrijft de activiteiten en de belangrijkste
kerncijfers van de onderneming in België. De gegevens hebben
betrekking op het jaar 2008, met uitzondering van de cijfers over
de productiecapaciteit die de toestand weergeven midden 2009
na de uitwisseling van productieactiva met E.ON.
INHOUD
24 UITDAGINGEN AANGAAN
02 TEN DIENSTE STAAN 03 Voorwoord
05 Een brokje geschiedenis
07 Bestuursorganen
08 LEIDEN10 Deel van een wereldleider in energie
12 Marktleider in de Benelux
14 PRODUCEREN16 Historische energieproducent en -leverancier in België
19 Elektriciteit en aardgas voor 5,6 miljoen klanten
21 Een gediversifi eerd productiepark van 11 500 MW
23 Trading en portfolio management
24 UITDAGINGEN AANGAAN 26 Duurzaam energie produceren en leveren
27 Duurzaam energie produceren
27 Hernieuwbare energie voor 1 miljoen
gezinnen tegen 2015
30 Steeds minder brandstoffen verbruiken
31 Verminderen van de globale milieu-impact
34 Duurzaam energie leveren
34 Tot 30% besparen op het energieverbruik
en zelf C02-vrij produceren
36 250 000 klanten kiezen voor groene energie
37 Onderzoek en innovatie, onmisbare schakels
38 INSPIREREN40 Sociale betrokkenheid
40 Actieve speler op de arbeidsmarkt
41 Kansen voor de werknemers
42 Integratie op de arbeidsmarkt steunen
42 Veiligheid, altijd een prioriteit
43 Relaties met stakeholders uitbouwen
44 Partnerships in het teken van solidariteit
en milieubescherming
45 Voorbeeldfunctie
46 BIJLAGEN
1Electrabel Activiteitenverslag 2008
TEN DIENSTE STAAN8 750 MEDEWERKERS VAN ELECTRABELleveren elke dag elektriciteit en aardgas aan
ZES MILJOEN KLANTEN
2 Electrabel Activiteitenverslag 2008 2
Een onderneming ten dienste van het publiek
Dit activiteitenverslag markeert het begin van een
nieuw tijdperk in de geschiedenis van Electrabel.
Het is immers het eerste verslag sinds de fusie
tussen GDF en SUEZ op 22 juli 2008 haar beslag
kreeg. Deze fusie, waaruit een wereldspeler in
energie is ontstaan, heeft voor onze onderneming
wijzigingen met zich mee gebracht, zowel operatio-
neel als organisatorisch. In de loop van dit verslag
zal de lezer kennis maken met het Electrabel van
vandaag, haar positie binnen de Groep GDF SUEZ,
haar vooruitzichten en ambities.
GDF SUEZ is opgebouwd rond zes bedrijfstakken,
waaronder GDF SUEZ Energy Europe & International.
Deze bedrijfstak omvat vijf operationele regio’s die
geografi sch afgebakend zijn. Electrabel ontplooit talrijke
en belangrijke activiteiten binnen de operationele regio
GDF SUEZ Energy Benelux & Germany. Maar Electrabel
is vooral de merknaam waaronder de Groep zich als
elektriciteitsproducent en verkoper van elektriciteit en
aardgas in de Benelux profi leert. Op die markt tellen we
bijna 9 000 medewerkers, een productiecapaciteit van
bijna 16 000 MW en meer dan zes miljoen industriële,
professionele en huishoudelijke klanten.
In deze omgeving die diepgaande veranderingen onder-
gaat, kan onze onderneming heel wat troeven uitspelen.
Om te beginnen, een operationele uitmuntendheid:
medewerkers die elke dag opnieuw hun vakkennis en
ervaring ten dienste stellen van onze klanten en die bij
GDF SUEZ indrukwekkende mogelijkheden voor profes-
sionele ontwikkeling en evolutie aantreffen. Voorts, een
evenwichtig, gediversifi eerd en performant productie-
park, onlangs nog uitgebreid met nieuwe gascentrales
in België en Nederland. Daar bovenop zijn er in België,
Nederland en Duitsland op dit ogenblik grote steenkool-
centrales en biomassa- en warmtekrachteenheden in
aanbouw. En, tot slot, onze klanten aan wie wij oplos-
singen voorstellen die steeds beter op hun behoeften
zijn afgestemd en die ons al jarenlang vertrouwen
schenken.
Laten we het duidelijk stellen: België kan niet langer als
een geïsoleerde elektriciteitsmarkt worden beschouwd.
3Electrabel Activiteitenverslag 2008Electrabel Activiteitenverslag 2008 3
Sophie Dutordoir Jean-Pierre HansenBestuurder – Directeur-generaal Gedelegeerd bestuurder
Ons land vormt, samen met Nederland, Duitsland
en Frankrijk, de “elektriciteitshub” van Noordwest-
Europa waar de elektriciteitsprijzen in grote mate
naar elkaar toegroeien. Het is dan ook normaal dat
GDF SUEZ haar investeringen en productiepark op
deze geïntegreerde markt globaal benadert en
beheert, en vooral dan binnen de regio Benelux-
Duitsland.
Toch geeft dit verslag voornamelijk een detailbeeld
van onze posities en activiteiten in België. Dat is
een keuze. Het is het land waar we onze wortels
hebben en de geschiedenis van de Groep indachtig,
blijven onze marktaandelen er uiteraard belangrijk.
Als een gevolg van diverse initiatieven van de
Groep om de Belgische markt voor nieuwe
operatoren open te stellen is ons aandeel wel
afgenomen. Voortaan hebben we nog ongeveer
65% van de productiemarkt in handen. Deze
evolutie – die vooral symbolisch is, want nationale
cijfers betekenen niet veel op een eengemaakte
markt – doet echter geen afbreuk aan de globale
positie van de Groep. Ze heeft immers vooral te
maken met een industrieel akkoord met de
E.ON Groep over een capaciteitsuitwisseling
waarbij de in België afgestane capaciteit ge -
compenseerd werd door de verwerving van
nieuwe capaciteit in Duitsland. Na afl oop van deze
operatie beschikt GDF SUEZ over een aandeel
van 10% op de markt voor elektriciteitsproductie
in de regio Benelux-Duitsland.
Voor Electrabel in België stonden de voorbije
maanden ook in het teken van de uitvoering van
een ambitieus plan voor de bestrijding van de
klimaatopwarming, met als slogan “Samen voor
minder CO2”. In het kader van dit plan zijn we
verbintenissen aangegaan. Om te investeren in
hernieuwbare energiebronnen om tegen 2015
één miljoen huishoudens van groene energie te
voorzien. Om de milieuprestaties van ons
conventionele productiepark nog te verbeteren,
door onder andere onze koolstofvoetafdruk
verder te verkleinen en onze vervuilende uitstoot
terug te dringen. Om, ten slotte, de CO2-uitstoot
van onze dagelijkse activiteiten buiten de
elektriciteitsproductie gevoelig te verminderen.
En daar blijft het niet bij: we stellen onze industriële,
professionele en huishoudelijke klanten voor om
in ons project mee te stappen.
De eerste resultaten zijn meer dan bemoedigend.
In 2008 hebben we 250 miljoen euro geïnves-
teerd om onze CO2-uitstoot te beperken, waar-
mee we een structurele uitstootvermijding van
456 000 ton CO2 hebben gerealiseerd. Ook heb-
ben we het aandeel van hernieuwbare energie-
bronnen in ons productiepark opgetrokken en we
produceerden 1,9 TWh elektriciteit die 100%
hernieuwbaar en 100% Belgisch is, wat met het
verbruik van meer dan 530 000 gezinnen overeen-
stemt. En wat onze dagelijkse activiteiten betreft,
hebben we al een kwart van de weg afgelegd.
Al die inspanningen zijn ook onze klanten niet ont-
gaan: in zes maanden tijd hebben bijna 250 000
huishoudelijke klanten voor ons GroenPlus product
gekozen, waarmee Electrabel de grootste groene
energieleverancier van het land is geworden.
Deze inspanningen moeten worden voortgezet. De
economische en fi nanciële crisis die we momenteel
doormaken, mag ze niet op losse schroeven zetten.
GDF SUEZ zal blijven inves teren en aanwerven om
deze uitdagingen aan te nemen, aan de zijde van
haar klanten. Zowel in België als op alle andere
markten waar we aanwezig zijn.
Brussel, september 2009
4 Electrabel Activiteitenverslag 2008
EEN BROKJEGESCHIEDENIS
De naamloze vennootschap Electrabel werd
opgericht op 8 augustus 1905, onder de naam
‘Electriciteitsmaatschappij der Schelde (Société
d’Électricité de l’Escaut)’.
In 1956 fuseerde de Electriciteitsmaatschappij
der Schelde met een drietal andere ven-
nootschappen en ontstond de ‘Verenigde
Energiebedrijven van het Scheldeland’, afgekort
Ebes.
Ondertussen was ook de in 1901 opgerichte
‘Société Intercommunale Belge d’Électricité’,
oftewel Intercom, na tal van fusies uitgegroeid
tot een van de belangrijkste energiebedrijven
in België.
Daarnaast zorgde de versmelting van nog een
ganse reeks andere energiebedrijven ervoor dat
in 1976 een derde grote private energiegroep,
Unerg, tot stand kwam.
Op 10 juli 1990 keurden de buitengewone alge-
mene vergaderingen van Ebes en Intercom een
hergroepering in één privéonderneming goed,
waarbij op termijn de activiteiten van Unerg inge-
bracht werden. Bij deze operatie waren ook een
aantal kleinere ondernemingen betrokken. De
naam Ebes werd bij die gelegenheid omgedoopt
tot Electrabel. De activiteiten van de onderne-
ming – energieverkoop, elektriciteitsproductie en
netexploitatie (distributie en transport) – beperk-
ten zich tot dan toe tot België.
5
Vanaf eind van de jaren ’90, kregen de activitei-
ten van de onderneming, waartoe ook energie-
trading ging behoren, een Europese dimensie.
Electrabel richtte in Nederland, Luxemburg,
Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Polen, Hongarije
en Duitsland dochterondernemingen op en ging
partnerships aan met lokale energiebedrijven. De
onderneming ontwikkelde zich tot een Europese
speler, die zijn operationele en commerciële
activiteiten voornamelijk onder de merknaam
Electrabel voerde.
Op 10 juli 2007 werd SUEZ, dat al vele jaren een
belangrijke directe en indirecte aandeelhouder
was, voor 100% eigenaar van de onderneming na
een openbaar uitkoopbod op het geheel van de
maatschappelijke Electrabel-aandelen die ze nog
niet in haar bezit had. Het aandeel van Electrabel
verdween daardoor na zeventien jaar beursnote-
ring van Euronext Brussels.
Op 24 juli van datzelfde jaar, nam Electrabel de
participaties van SUEZ in SUEZ-TRACTEBEL over
– die omvatten onder meer de internationale ener-
gieactiviteiten van SUEZ – waardoor de perimeter
van de onderneming zich uitbreidde over verschil-
lende continenten.
De algemene vergaderingen van aandeelhou-
ders van Gaz de France en SUEZ keurden op
16 juli 2008 de fusie van beide groepen goed.
Het ontstaan van de internationale energie-
onderneming GDF SUEZ ging gepaard met
een nieuwe organisatie die de activiteiten van
beide groepen herindeelde en hergroepeerde.
De naamloze vennootschap Electrabel bleef als
een aparte juridische entiteit bestaan, met een
reeks van rechtstreekse en onrechtstreekse partici-
paties in dochterondernemingen binnen en buiten
Europa. De activiteiten, gevoerd onder de merk-
naam Electrabel, GDF SUEZ Groep, beperken zich
vanaf dat moment echter tot de regio Benelux.
6 Electrabel Activiteitenverslag 2008
Electrabel
Strategisch comité
Voorzitter:
Jean-Pierre HANSEN
Leden:
Jean-François CIRELLI
Gérard MESTRALLET
Emmanuel van INNIS
Alain CHAIGNEAU
Jean-Marie DAUGER
Gérard LAMARCHE
Baron VANDEPUTTE
Baron VAN WAEYENBERGE
Auditcomité
Voorzitter:
Baron CROES
Leden:
Gérard LAMARCHE
Jean-Pierre RUQUOIS
Benoemings-
en bezoldigingscomité
Voorzitter:
Gérard MESTRALLET
Leden:
Barones VAN den BERGHE
Baron VANDEPUTTE
College van commissarissen
DELOITTE Bedrijfsrevisoren
Verantwoordelijke
vertegenwoordigers:
Laurent BOXUS en
Philip MAEYAERT
Bedrijfsrevisoren
ERNST & YOUNG Bedrijfsrevisoren
Verantwoordelijke
vertegenwoordigers:
Pierre ANCIAUX en
Vincent ETIENNE
Bedrijfsrevisoren
Raad van bestuur
Voorzitter:
Jean-François CIRELLI
Gedelegeerd bestuurder
en Ondervoorzitter:
Jean-Pierre HANSEN1
Ondervoorzitters:
Gérard MESTRALLET
Emmanuel van INNIS
Bestuurders:
Dirk BEEUWSAERT
Alain CHAIGNEAU
Baron CROES
Jean-Marie DAUGER
Pierre DRION
Sophie DUTORDOIR
Yves de GAULLE
Baron van GYSEL de MEISE
Luc HUJOEL
Gérard LAMARCHE
Jean-Pierre RUQUOIS
Barones VAN den BERGHE
Baron VANDEPUTTE
Baron VAN WAEYENBERGE
Geert VERSNICK
Secretaris van de Raad:
Patrick van der BEKEN PASTEEL
BESTUURSORGANEN
1 De Raad van Bestuur heeft de operationele leiding van de vennootschap gedelegeerd aan de Gedelegeerd bestuurder (CEO) alsook de passende bijzondere volmachten teneinde deze operationele leiding te volbrengen.
7Electrabel Activiteitenverslag 2008
8 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | LEIDEN
01LEIDENDeel uitmaken van de mondiale energiegroep GDF SUEZ, biedt Electrabel sterke troeven om haar energieactiviteiten in de Benelux te ontwikkelen. Als marktleider verkocht de onderneming in 2008 hier
97 000 GWh ELEKTRICITEIT EN 72 000 GWh AARDGAS
9LEIDEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Electrabel maakt deel uit van GDF SUEZ, we-
reldwijd één van de toonaangevende energie-
leveranciers, actief in de volledige waardeke-
ten van de energie, in elektriciteit en aardgas,
zowel stroomop- als stroom-afwaarts.
De GDF SUEZ Groep ontwikkelt haar bedrijfs-
activiteiten (energie, energiediensten en mi-
lieu) rond een verantwoordelijk groeimodel om
de grootste uitdagingen te kunnen aannemen:
instaan voor de energiebehoeften en de bevoor-
radingszekerheid, de strijd tegen de klimaats-
verandering en een optimale benutting van
natuurlijke rijkdommen. De Groep doet een
beroep op gediversifi eerde bevoorradings bronnen
en een fl exibel en performant productiepark om
particulieren, gemeenten en bedrijven vernieuwen-
de energieoplossingen aan te reiken.
De GDF SUEZ Groep is georganiseerd rond zes
bedrijfstakken: vijf bedrijfstakken energie en één
bedrijfstak milieu.
De bedrijfstak GDF SUEZ Energy Europe &
International omvat vijf operationele regio’s die
geografi sch afgebakend zijn.
De operationele regio GDF SUEZ Energy
Benelux & Germany is verantwoordelijk voor
de productie van elektriciteit en de verkoop van
elektriciteit, aardgas en energiediensten in België,
Nederland, Luxemburg en Duitsland, waar ze even-
eens instaat voor het portfolio management. In de
Benelux, waar de Groep het marktleiderschap wil
consolideren, worden de operationele taken uit-
gevoerd door en onder de merknaam Electrabel,
GDF SUEZ Groep (in Luxemburg gebeurt de elek-
triciteitsproductie onder de merknaam Twinerg,
GDF SUEZ Groep). In Duitsland, waar GDF SUEZ
Energie Deutschland instaat voor de activiteiten on-
der de merknaam GDF SUEZ, mikt de Groep op een
verdere ontwikkeling van haar activiteiten en ver-
sterking van haar positie. Grote industriële klanten
actief in meerdere landen worden bediend onder
de merknaam GDF SUEZ Global Energy.
Deel van een WERELDLEIDER IN ENERGIE
10 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | LEIDEN
GDF SUEZ: kerncijfers 2008
GDF SUEZ: organisatie
Energy France Energy Europe & International
Global Gas & LNG
SUEZEnvironnement
Infrastructures Energy Services
Energy Benelux & Germany
Energy EuropeEnergy
Middle East, Asia& Africa
Energy Latin America
Energy North America
GDF SUEZ
200 000 medewerkers in de wereld, waarvan 134 600 in energie en diensten en 65 400 in milieu
68 400 MW geïnstalleerde productiecapaciteit
83,1 miljard euro omzet in 2008
1 200 onderzoekers en experts in 8 onderzoeks- en ontwikkelingscentra
Elektriciteit: grootste onafhankelijke
producent ter wereld
• 5de grootste producent en handelaar in Europa
• Grootste producent in België, 2de grootste
in Frankrijk
Aardgas en infrastructuur: grootste in Europa
• Grootste aankoper van gas in Europa
• Grootste transport- en distributienet
• 2de grootste opslagoperator
Vloeibaar aardgas (LNG): wereldleider
• Grootste aankoper en invoerder in Europa
• 2de grootste operator van methaanterminals
in Europa
• Grootste invoerder in de Verenigde Staten
Energiediensten: leider in Europa
• Grootste leverancier van milieu- en
energie-effi ciëntiediensten in Europa
Milieudiensten: 2de grootste ter wereld
• 2de grootste leverancier ter wereld van
water- en afvalbeheerdiensten
11LEIDEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
NederlandVerkoop elektriciteit: 23 307 GWhVerkoop aardgas: 13 303 GWhProductiecapaciteit: 4 067 MW*Capaciteit hernieuwbare energie: 71 MW Werknemers: 1 184
* Dit cijfer houdt rekening met 270 MW
trekkingsrechten ter beschikking van E.ON
(zie pagina 17)
BelgiëVerkoop elektriciteit: 70 022 GWhVerkoop aardgas: 58 690 GWhProductiecapaciteit: 11 532 MWCapaciteit hernieuwbare energie: 410 MWWerknemers: 7 548
LuxemburgVerkoop elektriciteit: 4 092 GWhProductiecapaciteit: 376 MWWerknemers: 21
Electrabel in de Benelux:
kerncijfers
• Grootste elektriciteitsproducent in België
• Grootste elektriciteitsleverancier in België
• 2de grootste aardgasleverancier in België
• Grootste producent en leverancier
van groene stroom in België
• Grootste elektriciteitsproducent in Nederland
8 750 medewerkers3,9 miljoen klanten elektriciteit
2,15 miljoen klanten aardgas97 400 GWh verkoop elektriciteit
72 000 GWh verkoop aardgas16 000 MW productiecapaciteit
MARKTLEIDER IN DE BENELUX
Op deze markt verkoopt de onderneming elektrici-
teit, aardgas, energieproducten en energiediensten
aan residentiële, professionele en industriële klanten
en openbare instellingen. Daarnaast produceert ze
elektriciteit en warmte in een gediversifi eerd pro-
ductiepark. Deze activiteiten worden ondersteund
en geoptimaliseerd door portfolio management- en
tradingoperaties van de GDF SUEZ Groep op de Eu-
ropese en internationale energie markten.
Electrabel levert in de Benelux elektriciteit en aard-
gas aan 6 miljoen klanten. In 2008 verkocht ze op
deze markt 97 400 GWh elektriciteit en 72 000 GWh
aardgas. De onderneming biedt haar klanten innova-
tieve energieoplossingen met toegevoegde waarde
en een dienstverlening op maat. Bij de ontwikkeling
van energieproducten en -diensten haalt ze optimaal
voordeel uit de synergiemogelijkheden tussen elek-
triciteit en aardgas die de GDF SUEZ Groep biedt.
De onderneming beschikt in de Benelux over een ge-
diversifi eerd productiepark van 16 000 MW. Het be-
staat uit installaties die hernieuwbare energiebronnen
gebruiken, centrales die werken op fossiele brandstof-
fen als aardgas en steenkool, spaarbekkencentrales
en kerncentrales. Electrabel investeert aanhoudend
in de modernisering van haar bestaande centrales en
de bouw van nieuwe productie-eenheden, waarbij ze
bijzondere aandacht heeft voor hernieuwbare ener-
giebronnen en koolstofarme productiemethodes. De
uitstoot van broeikasgassen door het productiepark
behoort tot de laagste in Europa. Nieuwbouwprojec-
ten in België (STEG-centrale Amercoeur, 420 MW;
klassieke centrale Sidmar, 305 MW …) en in Neder-
land (STEG-centrales Flevo, 872 MW; hoogeffi ciënte
steenkoolcentrale Rotterdam, 736 MW …) zorgen er-
voor dat Electrabel in de Benelux over voldoende pro-
ductiecapaciteit blijft beschikken en een evenwicht
houdt tussen haar verkoop- en productieportefeuille.
In de Benelux-regio telt Electrabel 8 750 medewer-
kers. De onderneming werft voortdurend nieuwe
werknemers aan, die ze talrijke kansen biedt om een
uitdagende en verrijkende loopbaan uit te bouwen
binnen de internationale GDF SUEZ Groep.
12 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | LEIDEN
DuitslandVerkoop elektriciteit: 10 684 GWhVerkoop aardgas: 3 417 GWhProductiecapaciteit: 1 977 MWCapaciteit hernieuwbare energie: 15 MWWerknemers: 395
Uitvoerend comitéDe energieactiviteiten van de Groep in de operationele regio GDF SUEZ Energy Benelux & Germany gebeuren onder
de leiding van Sophie Dutordoir, Chief Executive Offi cer, die de vergaderingen van het Uitvoerend comité voorzit. Dit
Comité groepeert de verantwoordelijken van de operationele en functionele afdelingen. Het is samengesteld als volgt
(situatie op 20 juli 2009):
Patrick Baeten: Juridische zaken, Alfred Becquaert: HR & IT, Eric Bosman: Portfolio Management, Chris De Groof: Strategie en Duurzame Ontwikkeling, Sophie Dutordoir: CEO, Fernand Grifnée: Communicatie, Jean-Pierre Hansen: Gedelegeerd bestuurder Electrabel, Alfred Hofman: Nederland en Duitsland, Marc Josz: Marketing & Sales België en Luxemburg, Louis Martens: Finance, Michel Sirat: TPM Europe, Philippe Van Troeye: Productie België en Luxemburg
Operationele regioGDF SUEZ Energy Benelux & Germany:kerncijfers
9 150 medewerkers4 miljoen klanten elektriciteit2,2 miljoen klanten aardgas113 000 GWh verkoop elektriciteit*76 000 GWh verkoop aardgas*17 950 MW productiecapaciteit
* verkoop van 5 TWh elektriciteit en 0,5 TWh aardgas buiten de regio
13LEIDEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
14 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | PRODUCEREN
02PRODUCERENHet markleiderschap van Electrabel is historisch gegroeid.Ook vandaag blijft ze
IN BELGIË DE GROOTSTE PRODUCENT EN LEVERANCIER VAN ELEKTRICITEIT. 70% VAN DE VERBRUIKERS kiest er voor Electrabel als energieleverancier
PRODUCEREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008 15
Historische ENERGIEPRODUCENT EN -LEVERANCIER in België
Electrabel in België: kerncijfers
Verkoop
Verkoop elektriciteit 70 000 GWh
Verkoop aardgas 58 700 GWh
Klanten elektriciteit 3,7 miljoen
Klanten aardgas 1,9 miljoen
Productie
Productiecapaciteit 11 532 MW
Productie elektriciteit 65 000 GWh
Productie warmte 6 250 GWh
Hernieuwbare energie
Productiecapaciteit 410 MW
Aandeel in de totale productiecapaciteit 3,6%
Aandeel in de totale elektriciteitsproductie 2,9%
Personeel
Medewerkers 7 548
In België is Electrabel de historische
producent en leverancier van energie. De
onderneming kan er bogen op meer dan
een eeuw ervaring in de opwekking en
de verkoop van energie. Ze is vandaag
de grootste verkoper van elektriciteit, de
tweede grootste leverancier van aardgas en
de grootste producent van elektriciteit van
het land.
In het kader van de liberalisering van de
energie markten heeft de onderneming in de
periode 2001-2008 haar vroegere operationele
distributie - en transportnetwerkactiviteiten in
België volledig afgebouwd en overgedragen
aan nieuw opgerichte onafhankelijke onder-
nemingen. Daarnaast droeg Electrabel bij tot
een betere concurrentiepositie van andere
elektriciteitsproducenten op de Belgische markt,
door het uitwisselen en ter beschikking stellen
van een deel van haar productiecapaciteit.
Milieu
Aandeel van de productiecapaciteit zonder CO2-uitstoot 52,8%
Aandeel van de elektriciteitsproductie zonder CO2-uitstoot 64,2%
Uitstoot van CO2 209 g/kWh
Uitstoot van SO2 109 mg/kWh
Uitstoot van NOx 151 mg/kWh
Management
Aandeel van de productiecapaciteit gecertifi ceerd ISO/EMAS* 89,1%
Aandeel van de elektriciteitsproductie gecertifi ceerd ISO/EMAS* 89,7%
* centrales uitgebaat door Electrabel
16 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | PRODUCEREN
trekkingsrechten op de kerncentrales van Doel
en Tihange (waarvan 270 MW wordt geleverd
in Nederland). In ruil kreeg de GDF SUEZ
Groep ongeveer 1 700 MW productie capaciteit
in Duitsland waardoor ze haar verkoop- en
productieportefeuille op de Duitse energiemarkt
meer in evenwicht brengt en er haar positie
versterkt.
Aandeel in de productiecapaciteit in Belgiëin %
Bijdragen tot meer concurrentie
in de productie
In 2009 verwierven de elektriciteitsproducenten
SPE en E.ON ongeveer 2 000 MW van de
productiecapaciteit van Electrabel, waardoor
de concurrentie op de energiemarkt in België
in belangrijke mate toenam. Deze operatie
maakte deel uit van de verbintenissen die
de GDF SUEZ Groep en Electrabel in 2006
aangingen naar aanleiding van de fusie tussen
GDF en SUEZ. Het aandeel van de onderneming
in de productiecapaciteit in België, dat eind
2008 ongeveer 83% bedroeg, zal daardoor in
2010 verminderen tot 64%.
SPE, de tweede grootste elektriciteitsproducent
in België, die al beschikte over een aandeel van
161,5 MW in de capaciteit van de kerncentrales
van Doel en Tihange, verkreeg een bijkomend
nucleair vermogen van 350 MW.
De Duitse energieonderneming E.ON verwierf
941 MW van Electrabel’s productiemiddelen
door de aankoop van de klassieke centrale
Langerlo en STEG-centrale Vilvoorde, evenals
770 MW nucleaire capaciteit in de vorm van
Andere Electrabel
17
Energiedistributie en -transport
onafhankelijk
De vrijmaking van de energiemarkt leidde in Bel-
gië tot de ontkoppeling van de productie- en ver-
koopactiviteiten enerzijds en de netactiviteiten
anderzijds. Electrabel droeg in 2001 haar toen-
malige activiteiten op het vlak van het hoogspan-
ningsnet voor elektriciteit over aan het nieuw
opgerichte bedrijf Elia. Haar activiteiten met
betrekking tot de elektriciteits- en aardgasdis-
tributienetten in Vlaanderen en in Brussel, wer-
den in 2006 overgenomen door respectievelijk
Eandis en Brussels Network Operations (BNO).
Deze ondernemingen werken in opdracht van de
distributienetbeheerders (DNB’s, de vroegere
intercommunales) die zijn aangesteld voor de ex-
ploitatie, het onderhoud en de ontwikkeling van
de distributienetten. Eenzelfde operatie volgde
later in Wallonië. Daar zorgt de Opérateur des
Réseaux Gaz & Électricité (ORES) vanaf 2009
voor het beheer van de distributienetten. De min-
derheidsparticipaties die Electrabel nog heeft in
Elia en in de distributienetbeheerders bouwt ze
geleidelijk aan verder af.
Organisatie van de netactiviteiten in België
Activiteit Verantwoordelijke UitvoerderParticipatie van Electrabel in het kapitaal
Transport elektriciteit* Elia Elia 24,35% in Elia
Distributie elektriciteit en aardgas in Vlaanderen
Distributienetbeheerders** Eandis30% in de gemengde DNB’s
Distributie elektriciteit en aardgas in Brussel
Sibelga BNO 30% in Sibelga
Distributie elektriciteit en aardgas in Wallonië
Distributienetbeheerders** ORES30% in de gemengde DNB’s
* Het transport van aardgas gebeurt door de onderneming Fluxys (Electrabel heeft via SUEZ-TRACTEBEL
een aandeel van 44,75%).
** De vroegere intercommunales werden aangesteld als distributienetbeheerder.
18 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | PRODUCEREN
Electrabel verkoopt in België elektriciteit en
aardgas aan 5,6 miljoen residentiële, professio-
nele en industriële klanten.
In 2008 bedroegen de verkoopvolumes, whole-
saleverkoop inbegrepen, 70 TWh elektriciteit
(28% retail, 64% business en 8% wholesale) en
58,7 TWh aardgas (68% retail, 29% business en
3% wholesale). De verkoopvolumes van de onder-
neming zijn afhankelijk van de omvang van haar
klantenportefeuille, de algemene economische
situatie die in het bijzonder het energieverbruik
door de industriële klanten beïnvloedt, de streng-
heid van de wintermaanden en de inspanningen
van de klanten voor een rationeel energiegebruik.
In Vlaanderen, waar de energiemarkten sinds
1 juli 2003 volledig vrij zijn, heeft Electrabel een
marktaandeel van 66,9% voor elektriciteit en
69,7% voor aardgas. In Wallonië en Brussel waar
de energiemarkten pas vanaf 1 januari 2007 voor
alle gebruikers open zijn, bedraagt haar markt-
aandeel respectievelijk 60,2% en 94,6% voor
elektriciteit en 55,9% en 94,1% voor aardgas.
Het marktaandeel van de onderneming in gans
België bedraagt voor elektriciteit 67,9% en voor
aardgas 70,2% (cijfers eind 2008, op basis van het
aantal beleverde toegangspunten; bron: CREG).
Electrabel gebruikt diverse kanalen om haar klan-
ten te informeren, te adviseren en hun vragen te
beantwoorden. De website www.electrabel.be
levert –naast alle informatie over de producten
die ze aanbiedt– talrijke praktische tools om het
energieverbruik te beperken, de factuur te raad-
plegen, formaliteiten te regelen zoals bij een ver-
huizing … (zie pagina 34). Het callcenter dat de
onderneming sinds 1999 heeft uitgebouwd, telt
nu bijna duizend medewerkers. In 2008 werden
279 nieuwe krachten aangeworven om de dienst-
verlening te versterken. Met hetzelfde doel plant
Electrabel de oprichting van nieuwe contactpun-
ten in de grote steden. In 2009 opent ze de eerste
‘Electrabel shops’ in Antwerpen en in Brussel. Een
derde volgt in 2010 in Namen. Deze shops vullen
haar netwerk van bestaande kantoren aan, onder
andere bij De Post. Industriële klanten kunnen hun
account manager contacteren. De onderneming
werkt ook samen met erkende partners die in hun
energievakgebied specialisten zijn.
ELEKTRICITEIT EN AARDGAS VOOR 5,6 MILJOEN KLANTEN
Verkoop van aardgas door Electrabel in Belgiëin TWh - wholesale inbegrepen
Verkoop van elektriciteit door Electrabel in Belgiëin TWh - wholesale inbegrepen
19PRODUCEREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
De elektriciteits- en aardgasprijzen in België
De elektriciteits- en aardgasprijzen voor
residentiële klanten in België zijn samengesteld
uit verschillende componenten: de energieprijs,
de distributie- en transportkosten en de
toeslagen en BTW. Net zoals de andere
energieleveranciers, bepaalt Electrabel alleen
het gedeelte energieprijs, dat ongeveer de helft
van de totale prijs uitmaakt voor elektriciteit en
twee derden voor aardgas. Deze prijscomponent
is vooral voor aardgas sterk afhankelijk van
de brandstofkosten op de internationale
markten (steenkool, aardgas, stookolie) die op
korte tijd sterk kunnen dalen en stijgen. Die
schommelingen refl ecteren zich vervolgens
– met enige vertraging – in de elektriciteits- en
aardgasprijzen voor de klant.
In 2008 zorgde de stijging van de brandstof-
prijzen, die zich van midden 2007 tot in het eerste
semester van het jaar voortzette, samen met
de toegenomen nettarieven, voor verhogingen
van de elektriciteitsprijzen tot 20-25% en van de
aardgasprijzen tot 40%. De daling van de brand-
stofprijzen in de tweede jaarhelft, heeft omwille
van de vertraagde uitwerking pas in 2009 een
gunstig effect op de energieprijscomponent.
Eenzelfde mechanisme, in omgekeerde zin, treedt
op bij prijsverhogingen als gevolg van een stijging
van de brandstofprijzen.
Alle informatie over de prijsformules die
Electrabel aan haar klanten biedt, is terug te
vinden op de website www.electrabel.be.
Voor de industriële klanten bepalen de groot-
handelsprijzen op de elektriciteitsmarkten – de
Benelux, Frankrijk en Duitsland vormen één geïnte-
greerde groothandelsmarkt – de belangrijkste
prijstendensen. Die zijn onder meer afhankelijk van
de evolutie van de brandstofprijzen, de CO2-prijs
en het evenwicht tussen vraag en aanbod.
Marktprijzen van elektriciteit en brandstoffenjanuari 2007 = 100
250
200
150
100
50
0
Opbouw van de elektriciteitsprijs en de aardgasprijs voor residentiële klanten in Belgiëin % - jaar 2008 - distributienetbeheerder IMEWO - elektriciteit 3 500 kWh/jaar - aard-gas 23 250 kWh/jaar
BTW, toeslagen Transport DistributieEnergie (omvat bij aardgas ook de transportkosten)
Steenkool (API#2) Aardgas (Grp) Olie (Brent IPE) Elektriciteit
(baseload, Y+1)
Januari
2007
Juli
2007
Januari
2008
Juli
2008
Juli
2009
Januari
2009
20 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | PRODUCEREN
In België beschikt Electrabel over een
productiecapaciteit van 11 532 MW. De
samenstelling van het productiepark is
exemplarisch voor de strategie van de
GDF SUEZ Groep om over een gediversi-
fi eerd park te beschikken op het vlak van
technologie en brandstoffen.
Het park moet een antwoord bieden op de
hedendaagse energie-uitdagingen. Die bestaan
uit de bevoorradingszekerheid van de klanten
veilig stellen, tegen economisch aanvaardbare
en stabiele voorwaarden en met respect voor
het leefmilieu, in het bijzonder de klimaatsver-
andering.
De onderneming beheert haar productiepark op
een dynamische manier. Ze zorgt voortdurend
voor een modernisering met de meest geavan-
ceerde technieken die energie-effi ciënter en
minder milieubelastend zijn.
52,8% van de capaciteit van het park in België
bestaat uit CO2-vrije centrales (kerncentrales,
pompcentrales, hernieuwbare energie) en 23%
uit CO2-arme centrales (aardgasgestookte
STEG-eenheden en warmtekrachtkoppeling).
Electrabel heeft een veertigtal jaar ervaring met
kernenergie en is één van de belangrijkste ope-
ratoren in Europa op dit vlak. In België baat ze
zeven kernreactoren uit in Doel en Tihange. Die
hebben een totaal vermogen van 5 865 MW en
zorgen voor 54% van de totale elektriciteitspro-
ductie in België.
De onderneming behoort ook tot de top op het
gebied van warmtekrachtkoppeling: haar pro-
ductiepark in België omvat meer dan 750 MW
die ze veelal in samenwerking met haar industri-
ele klanten heeft opgericht. Electrabel verwierf
tevens een belangrijke kennis in verband met
de stoom- en gasturbinetechnologie. De voor-
bije 10 jaar bouwde de onderneming zes STEG-
centrales in België.
Het belang van hernieuwbare energiebronnen
(windenergie, waterkracht, biomassa, zonne-
energie) in het productiepark van Electrabel
neemt elk jaar toe. In vijf jaar tijd verdrievoudigde
de onderneming haar hernieuwbare capaciteit in
België van 140 MW tot 410 MW. Tegen 2015 wil
Electrabel over voldoende capaciteit beschikken
om 1 miljoen gezinnen volledig van groene
stroom te voorzien.
In 2008 produceerden de centrales van Electrabel
65 000 GWh elektriciteit en 6 254 GWh warmte.
64,2% van de elektriciteitsproductie gebeurde
zonder uitstoot van CO2. De hoeveelheid CO2
die het park uitstoot per kilowattuur behoort
tot de laagste in Europa (zie pagina 29).
EEN GEDIVERSIFIEERD PRODUCTIEPARK VAN 11 500 MW
Productiecapaciteit van Electrabel in Belgiëin GW
De belangrijke daling in 2009 is het gevolg van het afstaan van capaciteit aan SPE en E.ON (zie pagina 17)
2006 2007 2008Midden-
2009
21PRODUCEREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Kerncentrale Steg-centrale Klassieke centrale WarmtekrachtEnergierecuperatie, gasturbine, turbojetWaterkracht, windpark, zonnepaneel
Spaarbekkencentrale
Kernsplijtstof Aardgas SteenkoolBiomassa, waterkracht, wind, zonOlie, afval, hoogovengas
Spaarbekken
Aandeel van de centrales in de productiecapaciteit van Electrabel in Belgiëmidden 2009
Aandeel van de centrales in de elektriciteitsproductie van Electrabel in België2008
Aandeel van de brandstoffen in de productiecapaciteit van Electrabel in Belgiëmidden 2009
Aandeel van de brandstoffen in de elektriciteitsproductie van Electrabel in België2008
Stoom- en gasturbine (STEG) Warmtekracht Klassieke centrale Kerncentrale Spaarbekkencentrale
Zandvliet Power
Herdersbrug
Rodenhuize
Drogenbos
Doel
Kallo
Ruien
Saint-Ghislain Amercoeur
Plate Taille
Tihange
Awirs
Coo
Mol
Productiepark van Electrabel in Belgiëklassieke centrales, STEG-centrales, warmtekracht, kerncentrales – midden 2009
22 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | PRODUCEREN
De operationele activiteiten van Electrabel in
België (productie en verkoop van energie) wor-
den ondersteund door de trading en portfolio
management activiteiten van GDF SUEZ.
De Groep is actief op alle tradingmarkten in
Europa waar ze elektriciteit, brandstoffen, CO2-
kredieten … aan- en verkoopt. Portfolio Manage-
ment verzekert de bevoorrading van de centra-
les met brandstoffen en zorgt voor een optimale
inzet van de productiemiddelen.
Door deze activiteiten kan Electrabel haar klan-
ten in België die hun energieportefeuille actief
willen beheren en optimaliseren, een com-
pleet en verscheiden competitief aanbod doen
van innovatieve risicomanagementproducten
en diensten op het vlak van de levering van
energiecommodities, complexe oplossingen op
maat, groene producten, emissierechten ...
TRADING EN PORTFOLIO MANAGEMENT
23
We gingen nooit de ecologische uitdaging waarvoor energiebedrijven staan uit de weg.
64% VAN DEGEPRODUCEERDE ENERGIE IS CO2-VRIJ.Bovendien helpt Electrabel haar klanten hun energieverbruik te beperken en koolstofvoetafdruk te verlagen. Het eerste doel?
30% ENERGIE BESPAREN
03 UITDAGINGEN AANGAAN
24 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
25UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Duurzaam ENERGIE PRODUCEREN en leveren
De 10 verbintenissen van Electrabel in het kader van haar plan ‘Samen voor minder CO2’• Elektriciteit uit hernieuwbare energie produceren in België voor 1 miljoen
gezinnen tegen 2015
• Tegen 2015, 500 miljoen euro investeren in de verbetering van de energie-
effi ciëntie van de klassieke centrales
• De globale milieu-impact van de productieactiviteiten verder beperken
• De klanten bijstaan om tot 30% te besparen op hun energieverbruik
• De klanten helpen om zelf CO2-arme energie te produceren
• Een waaier aan groene energie aanbieden
• De mobiliteit op aardgas en elektriciteit stimuleren
• Een open dialoog voeren met alle belanghebbende partijen
• De CO2-uitstoot van de dagelijkse activiteiten met 21% verminderen
• Onderzoek en ontwikkeling naar milieuvriendelijke technologieën stimuleren
Duurzame ontwikkeling bekleedt een cen-
trale plaats in de strategie van de ganse
GDF SUEZ Groep. Haar activiteiten hebben di-
recte raakvlakken met de milieu problematiek
en de maatschappelijke uitdagingen. De
Groep kan energie- en milieuoplossingen
aanreiken die nodig zijn voor een duurzame
ontwikkeling van de samenleving en de eco-
nomie. Het is de ambitie van GDF SUEZ om
een van de belangrijkste referenties te wor-
den voor duurzame ontwikkeling in de sector
van de nutsbedrijven.
Binnen haar activiteitsdomeinen draagt Electrabel
bij tot de globale doelstellingen van de Groep.
De onderneming streeft ernaar economische,
sociale en ecologische belangen op de meest
optimale manier te verenigen. Al in 1995, tien
jaar voor het effectief in werking treden van het
Verdrag van Kyoto, defi nieerde Electrabel een
strategie en een plan voor het rationeel gebruik
van energie en de beheersing van de CO2-
uitstoot, met als horizon 2005. In 2008 nam de
onderneming een belangrijk nieuw initiatief.
In oktober lanceerde ze haar Belgische plan
‘Samen voor minder CO2’ waarin ze tien concrete
verbintenissen aangaat om de eigen uitstoot
van broeikasgassen terug te dringen en klanten
te helpen hun energieverbruik en ecologische
voetafdruk te verminderen. Het plan – dat loopt
over de periode 2008-2015 – steunt op even-
wichtige keuzes, met het oog op het garande-
ren van de bevoorrading tegen een economisch
aanvaardbare prijs en met respect voor het
milieu, in het bijzonder de klimaatopwarming.
26 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
Electrabel is in België de grootste producent en
leverancier van groene stroom. De onderneming
beschikte eind 2008 over 464 MW aan wind-
parken, water krachtcentrales, biomassa-instal-
laties en zonne panelen. Samen produceerden
die 1 859 GWh, voldoende voor het elektriciteits-
verbruik van 530 000 gezinnen (jaarverbruik
van 3 500 kWh/gezin). Electrabel heeft de am-
bitie om tegen 2015 in België over een produc-
tiepark met hernieuwbare energiebronnen te
beschikken dat volstaat om 1 miljoen gezinnen
volledig van groene stroom te voorzien. Om dat
te bereiken, mikt ze op 600 MW bijkomende
productiecapaciteit in zeven jaar. Net zoals voor
andere projecten, hangt de beslissing om te inves-
teren in hernieuwbare energie-projecten af van de
economische ren da biliteit, naast de maatschap-
pelijke en ecologische aanvaarding.
DUURZAAM ENERGIE PRODUCEREN
Elektriciteitsproductie van Electrabel uit hernieuwbare energiebronnen in België in GWh
2008 2007 2008 / 2007
Waterkracht 73 74 -1,4%
Windenergie 147 116 +26,7%
Biomassa 1 638 1 217 +34,6%
Zonne-energie 0,7 0
Totaal 1 859 1 407 +32,1%
Hernieuwbare energie voor 1 miljoen gezinnen tegen 2015
Productiecapaciteit van Electrabel met hernieuwbare energiebronnen in Belgiëin MW - *in aanbouw inbegrepen
Midden 2009* 2008 2007
Waterkracht 22 22 22
Windenergie 115 101 67
Biomassa 285 340 314
Zonne-energie 3 1 0
Totaal 425 464 403
27UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Productiecapaciteit van Electrabel in Belgiëin MW - hernieuwbare energie - *in aanbouw inbegrepen
(Voor meer details over de installaties, zie op pagina 48 samenstelling productiepark)
ZonBiomassaWaterWind
Productiepark van Electrabel in Belgiëhernieuwbare energie – midden 2009
Waterkrachtcentrale Zonnepanelen Biomassa (co-)verbranding
Windpark (*in aanbouw)
0
100
200
300
400
500
Pathoekeweg
Izegem
Dour
Quévy*
Perwez
Gembloux
Büllingen
Ford Genk*
BASF
Bütgenbach
Hoogstraten
Awirs
Lanaken
Mol
Kasterlee
Schelle
Rodenhuize
Volvo
Wondelgem
Ruien
28 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
Electrabel is actief op alle domeinen van her-
nieuwbare energie en steunt op de rijke erva-
ring aanwezig binnen de GDF SUEZ Groep die
wereldwijd beschikt over meer dan 12 500 MW
productiecapaciteit met hernieuwbare energie-
bronnen.
Sinds 1930 produceert de onderneming elektrici-
teit uit waterkrachtcentrales. Omdat het poten-
tieel aan waterkracht in België vrijwel uitgeput is,
streeft ze in de eerste plaats naar een optimale
uitbating van haar bestaande installaties.
Voor windenergie ontwikkelt ze zowel onshore
projecten – langsheen de E40 bijvoorbeeld, wil
Electrabel samen met de spoorweginfrastructuur-
maatschappij Infrabel en de steden Sint-Truiden
en Landen een van de grootste windparken in
België bouwen (40 tot 60 MW) – als offshore
projecten.
Op het vlak van biomassagebruik is Electrabel
een van de belangrijkste en meest ervaren spelers
in Europa. Ze verbrandt per jaar 1,5 miljoen ton bio-
massa in haar centrales in België. Het duurzame
karakter van een biomassasoort is voor de onder-
neming een bepalende factor om ze te gebruiken.
Electrabel verbrandt bijvoorbeeld geen palmolie
omdat het duurzame karakter betwistbaar is.
Palmaanplantingen vernietigen immers het pri-
maire woud in de landen van productie. Om
de duurzaamheid van biomassa te garanderen,
heeft ze samen met haar wetenschappelijk en
technisch competentiecentrum Laborelec een
certifi ceringsprocedure uitgewerkt. Daarnaast
nam Electrabel in 2008 bij Laborelec een
nieuw laboratorium in gebruik om de verbran-
ding van biomassa te optimaliseren en nieuwe
biomassa stromen te testen. In 2005 zorgde
Electrabel voor een wereldprimeur door de
steenkoolcentrale Awirs om te bouwen, zo-
dat deze volledig op biomassa kan draaien
(80 MW). De onder neming startte ook een
project om in centrale Rodenhuize een be-
staande eenheid om te bouwen tot een 100%
biomassacentrale van 180 MW.
Electrabel is aanwezig over de ganse keten van
de zonne-energie, onder meer via haar partici-
paties in de bedrijven Photovoltech en Soltech.
De onderneming heeft een project opgezet om
bij haar industriële klanten 11 MW aan fotovol-
taïsche panelen te installeren. De eerste reali-
saties, bijvoorbeeld Honda Belgium Factory in
Aalst, maken vanaf 2008 deel uit van haar pro-
ductiepark. Om de installatie van PV-panelen te
versnellen, richtte Electrabel de Joint Venture
Green Solar Project op waarin klanten kunnen
participeren.
Offshore windenergie
Electrabel was de eerste onderneming
die concrete plannen voor de bouw van
een windpark in de Noordzee voor de
Belgische kust voorstelde. In 2002 kreeg
ze samen met het bedrijf Jan De Nul de
vergunning voor de realisatie van het
windpark Seanergy (100 MW). In 2005
werd deze vergunning door de Minister
bevoegd voor het marine milieu, opge-
heven omwille van de onverenigbaar-
heid van het project met een nieuw ‘Plan
Duurzaam Beheer van de Noordzee’ dat
zones voor de inplanting van windparken
vastlegt. Tegen deze beslissing loopt een
juridische procedure.
In 2008 dienden dezelfde partners twee
concessieaanvragen in bij de CREG
voor de bouw van de windturbineparken
Blue4Power I en Blue4Power II. Met het
eerste park beoogt Electrabel het groot-
ste offshore windturbinepark in België te
bouwen. Indien de concessies toegekend
worden en het project economisch en
technisch haalbaar blijkt, zouden de eerste
windturbines vanaf 2012 in gebruik kun-
nen komen.
29UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Door de continue modernisering van het produc-
tiepark gebruiken de Electrabel-centrales steeds
minder brandstofenergie om elektriciteit te pro-
duceren. De met fossiele brandstoffen gestookte
eenheden hadden in 2008 een rendement van
gemiddeld 42,2%, wat een stijging betekent met
19% sinds 1990. Dit bespaart op fossiele brand-
stoffen en zorgt voor een daling van de milieu-
impact.
De onderneming sluit centrales die op het vlak
van effi ciëntie en milieuprestaties niet langer vol-
doen, in 2008 bijvoorbeeld een steenkoolgroep in
centrale Mol. Verder moderniseert ze bestaande
centrales, zoals in centrale Amercoeur waar
Electrabel een oude steenkoolgroep ombouwde
tot een aardgasgestookte STEG-centrale van
420 MW met een rendement van 57%. Electrabel
investeert ook in nieuwe productie-eenheden als
de 305 MW-centrale Knippegroen op de site van
ArcelorMittal (Sidmar) in Gent die de hoogoven-
gassen van de staalproducent zal verbranden, naast
warmtekrachteenheden bij Lanxess (58 MW) en
Evonik Degussa (21 MW) in de Antwerpse haven.
Rendement van het met fossiele brandstoffen gestookte productiepark van Electrabel in Belgiëin %
Steeds minder brandstoffen verbruiken
CO2-emissies in gram CO2/kWh - jaar 2007 (Electrabel, jaar 2008) - bron: PwC
Bij de besten in Europa
Het productiepark van Electrabel in België stootte in 2008 gemiddeld 209 gram CO2
uit per geproduceerd kilowattuur elektriciteit. Daarmee behoort de onderneming op
dit vlak tot de best presterende energieondernemingen in Europa.
30 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
De beperking van de hoeveelheid verontreinigen-
de stoffen die haar centrales in de atmosfeer
brengen, is een constant aandachtspunt voor
Electrabel. De onderneming is er sinds 1990
onafgebroken in geslaagd om in België de emis-
sies van SO2, NOx en stof per geproduceerd
kilowattuur elk jaar te verminderen. Dit is het
resultaat van investeringen in nieuwe centrales
met hoog rendement en de modernisering van
oude centrales, het gebruik van milieuvriende-
lijke brandstoffen en hernieuwbare energie-
bronnen, het onderzoek naar milieuvriendelijke
technieken en een optimaal industrieel beheer
van de productie-eenheden, naast het installe-
ren van emissiereducerende uitrustingen (lage
NOx-branders, deSOx en deNOx, elektrofi lters).
De ingebruikname van de nieuwe installaties om
de rookgassen te ontzwavelen en te ontstikken
in steenkoolcentrale Ruien, zorgde er in belang-
rijke mate voor dat de specifi eke SO2- en NOx-
emissies van het productiepark in 2008 met 40
tot 60% afnamen tegenover 2007. In 2008 be-
droegen de emissies door het productiepark van
Electrabel in België 209 g CO2/kWh, 109 mg SO2/
kWh, 151 mg NOx / kWh en 6 mg stof/kWh. Een
lijst met meer milieu-indicatoren van het produc-
tiepark is terug te vinden op bladzijde 51.
Verminderen van de globale milieu-impact
Emissies per geproduceerd kWh door het productiepark van Electrabel in België1990 = 100
1,7 miljoen ton minder CO2
Door te investeren in hernieuwbare energie en in de effi ciëntieverbetering van haar klassieke
centrales wil Electrabel de uitstoot van haar productiepark in de periode 2008-2014 vermin-
deren met 1,7 miljoen ton CO2 (vergeleken met de hoeveelheid die het productiepark van
2007 in die periode zou uitstoten bij een gelijkblijvende elektriciteitsproductie).
In 2008 kon de onderneming de uitstoot van 450 000 ton CO2 vermijden door de sluiting van
een deel van de steenkoolverbranding in centrale Mol en de verdubbeling van de houtpel-
letsverbranding in centrale Rodenhuize.
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
90 95 00 05 06 07 08
CO2
NOx
SO2
31UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
De onderneming neemt ook maatregelen
om haar milieu-impact op het vlak van water,
bodem, geluid, afval en biodiversiteit te beper-
ken. De centrales gebruiken bijvoorbeeld mi-
lieuvriendelijke waterbehandelingstechnieken
(onder andere membraanfi ltratie voor de pro-
ductie van gedemineraliseerd water) en de vol-
ledige hoeveelheid geproduceerde vliegassen,
bodemassen en rookgasontzwavelingsgips
wordt herbruikt (400 kiloton in 2008).
Electrabel startte in 2009 een samenwerking
met natuurverenigingen om de biodiversi-
teitwaarde van haar sites in kaart te brengen
en een gepast beheer op te stellen. Ze staat
eveneens open om de mogelijkheden te benut-
ten, die ze kan bieden om de biodiversiteit te
beschermen. Het meest sprekende voorbeeld
is de herinvoering van de slechtvalk in België,
waar hij al meerdere decennia was verdwenen.
Het Fonds voor de Instandhouding van Roofvo-
gels (FIR) heeft daarvoor op de schoorstenen
en koeltorens van de elektriciteitscentrales
speciale nestkasten geplaatst. Met succes:
sinds het begin van het project in 1995 telden
de Electrabel-centrales in België meer dan 300
slechtvalkkuikens.
89% van de productiecapaciteit die Electrabel
in België exploiteert, is gecertifi ceerd voor de
milieuzorgsysteemnorm ISO 14001. De kern-
centrales van Doel en Tihange zijn bovendien
geregistreerd in het Europese Environmental
Management and Audit Scheme (EMAS). Deze
systemen dragen bij aan de beheersing van de
milieu-impact. Ze zijn gericht op een continue
verbetering en stimuleren de onderneming tot
steeds hogere milieudoelstellingen. In Luxem-
burg bekwam STEG-centrale Esch-sur-Alzette
in 2008 een drievoudig certifi caat: ISO 14001
wordt er gecombineerd met de certifi caten ISO
9001 (kwaliteit) en OHSAS 18001 (veiligheid).
Plaats voor kernenergie
in een duurzame energiemix
Electrabel exploiteert in België zeven
kernreactoren, vier in kerncentrale Doel en
drie in kerncentrale Tihange. De operationele
performantie van dit kernenergiepark bevindt
zich op een hoog niveau, met een gemiddelde
beschikbaarheid van bijna 90% gedurende
de laatste vijf jaar. De kerncentrales leveren
37,9% van de productiecapaciteit en 59,2%
van de productie van de onderneming in België
en vormen één van de basiscomponenten van
haar gediversifi eerde energiemix. Kernenergie
biedt een aantal voordelen (productie van
grote hoeveelheden elektriciteit zonder CO2-
uitstoot; besparing op fossiele brandstoffen;
stabiele uraniumbevoorrading …) waardoor
ze een belangrijke bijdrage kan leveren
aan de energie- en milieu-uitdagingen.
Ongeacht de toekomstige beslissingen van de
Belgische overheid over de levensduur van de
kerncentrales, zet Electrabel hun exploitatie
voort met de hoogste prioriteit voor de veilig-
heid. Binnen de GDF SUEZ Groep blijft ze haar
nucleaire kennis en ervaring valoriseren, zorgt
ze mee voor de opleiding van het personeel
en verleent ze steun aan het nucleaire ont-
wikkelings programma van de Groep.
De exploitatie van kerncentrales zorgt voor de
productie van radioactief afval en lozingen in
het milieu. In 2008 bedroeg de hoeveelheid
geconditioneerd laag- en middel radioactief
afval voortgebracht door de kerncentrales
van Doel en Tihange 6,4 m3/ TWh (dit
komt overeen met het volume van twee
staafbatterijen AA per huishouden per jaar).
Deze daling met 55% ten opzichte van 1990
is het resultaat van de inspanningen van de
centrales op technisch en organisatorisch
vlak. Het radioactief afval wordt in de
centrales behandeld en geconditioneerd
en daarna overgedragen aan de Nationale
Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte
Splijtstoffen (NIRAS) die verantwoordelijk
is voor het beheer ervan. De vloeibare en
gasvormige lozingen door de kerncentrales
blijven ruimschoots onder de vastgelegde
jaarlimieten (zie bladzijde 51). De EMAS-
milieuverklaringen, die de kerncentrales van
Doel en Tihange elk jaar publiceren, geven een
gedetailleerd overzicht van de milieu prestaties
van de kerncentrales.
32 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
Milieubeleidsovereenkomst in Vlaanderen
In 2004 sloten de elektriciteitssector en het
Vlaamse Gewest een akkoord betreffende de
vermindering van de emissies van SO2 en NOx
van de installaties van de elektriciteitsproducen-
ten in de periode 2005-2013. Een eerste fase
verloopt eind 2009; de betrokken partijen on-
derhandelen over de voortzetting.
De doelstelling van de overeenkomst is om de
jaarlijkse uitgestoten hoeveelheden in Vlaande-
ren aanzienlijk te reduceren. Dit betekent bij-
voorbeeld dat in 2013 de uitstoot van SO2 met
94% en die van NOx met 77% zou moeten
gedaald zijn in vergelijking met het referentie-
jaar 1990. De offi ciële rapporten over de peri-
ode 2005-2007 tonen dat de producenten hun
verbintenis naleven.
Milieubeleidsovereenkomst Vlaanderen SO2-emissies door de elektriciteitscentrales in ton - periode 2005-2013
EmissiesDoelstellingen
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
NOx-emissies door de elektriciteitscentrales in ton - periode 2005-2013
30 000
25 000
20 000
15 000
10 000
5 000
0
EmissiesDoelstellingen
05 06 07 08 09 10 11 12 13 05 06 07 08 09 10 11 12 13
33UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Electrabel heeft voor haar klanten een modulair dienstenaanbod dat bestaat uit energie bespa-
ren, zelf koolstofarme energie produceren en groene stroom verbruiken. Aanvullend helpt de
onderneming industriële klanten, geïnteresseerd in CO2-emissiekredieten om hun emissies te
compenseren.
DUURZAAM ENERGIE LEVEREN
Tot 30% besparen op het energieverbruik en zelf CO2-vrij produceren
Electrabel helpt haar klanten hun energiever-
bruik en -uitgaven te beperken en hun koolstof-
voetafdruk te verlagen. De onderneming biedt
residentiële en businessklanten een palet ener-
giediensten aan waarmee ze hun verbruik door-
lopend kunnen opvolgen en beheren. De onder-
neming stelt deze diensten, die ze voortdurend
uitbreidt en optimaliseert, voor op www.elec-
trabel.be, waar ze deels ook online te gebruiken
zijn. Klanten die zelf op CO2-arme manier elek-
triciteit en warmte willen produceren, kunnen
bij de onderneming terecht voor inlichtingen,
advies en ondersteuning. Residentiële klanten
vinden er bijvoorbeeld rekenmodules en infor-
matie over premies en subsidies waarmee ze
de rendabiliteit van een investering in installa-
ties met hernieuwbare energie, in het bijzonder
fotovoltaïsche panelen, kunnen berekenen.
Samen met haar industriële klanten realiseert
Electrabel projecten op maat (warmtekracht-
koppeling, windturbines, fotovoltaïsche instal-
laties …). Met Volvo Europa Truck zorgde de
onderneming in Gent voor de eerste fabriek
ter wereld die vrachtwagens assembleert met
een nuluitstoot van CO2 door een combinatie
van energiebesparing, energieproductie met
windturbines, biomassa en fotovoltaïsche pa-
nelen, en het verbruik van groene energie. Bij
ArcelorMittal (Sidmar) bouwt ze een centrale
die het hoogovengas van het staalbedrijf zal ver-
Energie besparen Koolstofarme installaties
Groene elektriciteit Compensatie
De klanten helpen om de energie-effi ciëntie te verhogen in hun gebouwen/toepassin-gen/processen
De klanten adviseren hoe ze een meer economisch ener-giegedrag kunnen aannemen
De klanten helpen bij de keuze, de investe-ringen en de realisatie van elektriciteits- of warmteproductie-installaties op basis van hernieuwbare energiebronnen of fossiele bronnen met laag koolstofgehalte
Groene elektriciteit aanbieden die groten-deels geproduceerd wordt door onze eigen hernieuwbare productie middelen en afkomstig van gecer-tifi ceerde installaties:
• GroenPlus voor resi-dentiële klanten;
• Professional Groen voor zelfstandigen en Partner Groen voor de KMO;
• AlpEnergie voor de industriële klanten.
Kwaliteitsproduc-ten aanbieden aan industriële klanten geïnteresseerd in CO2-emissiekredieten
34 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
Verbruiksmeter Maand na maand online het verbruik opvolgen, de gewenste besparing opge-ven en het verbruik vergelijken met dit van een vergelijkbaar gezin en woning.
Home Optimizer Online ontdekken welke gewoontes en installaties energie verslinden en besparingen in de weg staan en de belangrijkste maatregelen vinden die een verschil maken.
Check-up call Een energiespecialist bespreekt telefonisch de evolutie en de optimalisatie van het energieverbruik.
Energy Audit Een expert komt langs en analyseert het energieverbruik van de woning en geeft oplossingen op maat.
CO2 tool Online de jaarlijkse CO2-uitstoot van het gezin berekenen en tips krijgen om te verbeteren.
PV Guide Ondersteunt het maken van de juiste keuzes voor de plaatsing van fotovol-taïsche panelen, zodat de investering optimaal kan renderen.
PV Comfort Zorgt voor een regelmatig onderhoud van een fotovoltaïsche installatie, voor een beter rendement en een langere levensduur.
Energy scan Een complete energieaudit die alle energiestromen in een bedrijf analyseert en een nauwkeurige beschrijving geeft van de realiseerbare besparingen.
Spot advice Stelt ter plaatse een diagnose bij een probleem aan een energie-installatie en geeft advies over de beste oplossing.
Start to Save Biedt een concept voor interne communicatie dat berust op personaliseerba-re modules om het personeel te sensibiliseren voor rationeel energiegebruik.
Energy Kronos Online het energieverbruik (elektriciteit en aardgas) volgen en beheersen en het effect van energiebesparingsmaatregelen vaststellen.
branden. Het overtollige waterstofgas (H2) dat
Monsanto produceert, wordt verbrand in een
warmtekrachteenheid waardoor het chemie -
bedrijf een deel van haar elektriciteit produceert
zonder CO2 uit te stoten.
Voorbeelden van de energie- en milieudiensten die Electrabel aanbiedt
35UITDAGINGEN AANGAAN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
250 000 klanten kiezen voor groene energie
Electrabel heeft voor elk type van klantenca-
tegorie een specifi ek groen energieaanbod.
De producten GroenPlus, Professional Groen
en Partner Groen – die ze in oktober 2008 lan-
ceerde voor huishoudens, zelfstandigen en
kleine en middelgrote ondernemingen – om-
vatten de levering van 100% hernieuwbare
energie, voor 100% geproduceerd in België.
De onafhankelijke instelling Vinçotte valideert
elk jaar de oorsprong en herkomst van de
groene stroom. Midden 2009 hadden al meer
dan 220 000 gezinnen, evenals 30 000 zelf -
standigen en KMO’s, een groen contract afgeslo-
ten met Electrabel. Aan haar industriële klanten
en openbare instellingen biedt de onderneming
AlpEnergie aan, groene stroom afkomstig van de
waterkrachtcentrales van de GDF SUEZ Groep
in Frankrijk, waarvan de herkomst is gecerti-
fi ceerd door de Technischer Überwachungs-
Verein (TUV). In 2008 verkocht Electrabel
in België 2,74 TWh elektriciteit met het
AlpEnergie label. Ongeveer 600 bedrijven,
steden en gemeenten waaronder Danone,
Delhaize, Telenet, de Nationale Loterij, Zoo
Antwerpen, Brugge en Visé kozen voor
AlpEnergie. De eigen productiemiddelen met
hernieuwbare energiebronnen waarover
Electrabel en de GDF SUEZ Groep beschikken
(410 MW in België en bijna 6 000 MW in gans
Europa), laten de onderneming toe haar klanten
grote hoeveelheden groene stroom te leve-
ren tegen competitieve voorwaarden. In 2008
kozen 190 Vlaamse gemeenten Electrabel als
stroomleverancier, na een procedure van open-
bare aanbesteding voor hun stroomvoorziening
die moest bestaan uit 60% groene energie.
Electrabel en groene mobiliteitHet wegverkeer zorgt in België voor ongeveer
een vijfde van de uitstoot van broeikasgassen.
Door over te schakelen van traditionele brand-
stoffen (benzine, diesel) naar elektriciteit en
aardgas kan de transportsector zijn koolstof-
voetafdruk verminderen. Electrabel stimuleert
het gebruik en de ontwikkeling van voertuigen
op aardgas of elektriciteit. De onderneming
beschikt over een productiepark met een
lage CO2-uitstoot, wat voor de bevoorrading
van elektrische voertuigen een belangrijke
troef is.
Electrabel opende in 2008 in Brugge, Meche-
len en Antwerpen drie aardgastankstations
voor het publiek. Binnen haar eigen wagen-
park test ze de prestaties en de mogelijkhe-
den van elektrische voertuigen. De onder-
neming werkt daarvoor ook samen met de
milieuvereniging Natuurpunt aan wie ze een
elektrische wagen ter beschikking stelde die
nauwelijks 34 gram CO2 per gereden kilome-
ter uitstoot, elektriciteitsproductie inbegrepen.
Electrabel sluit ook partnerships met auto-
constructeurs voor de ontwikkeling van meer
ecologische voertuigen en steunt onderzoek
naar de optimalisering van het beheer van een
elektrisch wagenpark.
Daarnaast voerde de onderneming in 2008
een nieuwe politiek in op het gebied van mo-
biliteit voor haar medewerkers. Die promoot
en stimuleert het beperken van verplaatsingen,
het gebruik van het openbaar vervoer en het
kiezen voor milieuvriendelijk transport dat
weinig of geen CO2 uitstoot. In 2008 loosden
de nieuwe leasingwagens die haar personeel
gebruikt gemiddeld 139 gram CO2/km in de
lucht, een daling met 14% ten opzichte van de
uitstoot in 2007.
36 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | UITDAGINGEN AANGAAN
ONDERZOEK EN INNOVATIE, ONMISBARE SCHAKELS
De GDF SUEZ Groep heeft een ruime ervaring
op het gebied van Onderzoek en Ontwikkeling.
1 200 medewerkers zijn actief in 8 onderzoeks-
centra. In België telt Laborelec, het technisch
en wetenschappelijk competentiecentrum van
Electrabel, 249 medewerkers. Naast haar eigen
onderzoeksactiviteiten, participeert Electrabel
in researchprojecten van de GDF SUEZ Groep
en ze sluit partnerships om nieuwe veelbelo-
vende technologieën te bestuderen en de om-
vang van haar O&O-activiteiten uit te breiden
en te verrijken. Met dat doel richt de onderne-
ming ook een Wetenschappelijk Adviescomité
op dat bestaat uit leden van de Belgische en de
internationale academische wereld.
De onderzoeksdomeinen zijn divers en gericht
op de verbetering van de energie- en milieupres-
taties van het productiepark, naast innoverende,
duurzame, toekomstgerichte toepassingen en
oplossingen, en rationeel energiegebruik:
• verbrandingsmogelijkheden van nieuwe
duurzame biomassasoorten
• het potentieel van de Concentrated Solar
Power (CSP) technologie voor energiepro-
ductie
• effi ciëntere kerncentrales van de vierde
generatie
• de afvang en de opslag van CO2 uit rookgas-
sen (Carbon Capture and Storage)
• steenkoolcentrales met rendementen van
meer dan 50%
• energieaudits
• performantie van micronetwerken gevoed
door windturbines en zonnepanelen
• …
Dankzij haar onderzoeksactiviteiten kan Electrabel
complexe, globale en geïntegreerde oplossin-
gen voorstellen in verband met de energiepro-
blematiek en de klimaatuitdaging. De kennis van
de onderneming – op het gebied van energie-
effi ciëntie, hernieuwbare energie, milieu-impact
en elektriciteitsnetten– maakte het bijvoorbeeld
mogelijk het Princess Elisabeth onderzoeks-
station op Antarctica te bouwen en autonoom
te laten werken. En dat zonder uitstoot van CO2
of productie van afval, bij extreme temperaturen
van -40°C.
37
38 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | INSPIREREN
04INSPIRERENOnze aandacht voor mensen en hun omgeving gaat verder. Met de recente
AANWERVING VAN 1 600 NIEUWE MEDEWERKERS en de bekwaamheid van ons personeel –meer dan 600 000 opleidingsuren in 2008– zijn we gewapend om ook morgen onze klanten tevreden te stellen
39INSPIREREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Door de aard van haar activiteiten bevindt
Electrabel zich te midden van het economi-
sche en sociale weefsel van de maatschappij.
Ze is een actieve leverancier van energie en ener-
giediensten die in nauw contact staat met haar
klanten (gezinnen, openbare besturen, kleine en
middelgrote ondernemingen, grote industriële
bedrijven), leveranciers en maatschappelijke groe-
pen (regelgevende instanties en overheden, de
wetenschappelijke en academische wereld, opi-
niemakers, beroepsorganisaties, syndicaten, ver-
enigingen …). De talrijke elektriciteitscentrales
van de onderneming kenmerken het landschap en
zijn een vertrouwd beeld voor de omwonenden.
Electrabel en de GDF SUEZ Groep zijn ook
belangrijke lokale en regionale werkgevers.
Tegemoet komen en inspelen op de verwachtingen
van haar stakeholders is voor de onderneming een
essentiële factor om zich verder te ontwikkelen.
SOCIALE betrokkenheid
Actieve speler op de arbeidsmarkt
Eind 2008 stelde Electrabel in België 7 548
personen te werk (haar Belgische dochtermaat-
schappijen inbegrepen). De onderneming zorgt
ook voor een signifi cante indirecte tewerkstel-
ling. 29% van het personeel heeft een leiding-
gevende functie, 32% is van het vrouwelijke
geslacht en bijna 30% is jonger dan 30 jaar.
De onderneming voert een actief aanwer-
vingsbeleid om het grote aantal werknemers
dat in de komende jaren het bedrijf –door de
pensioengerechtigde leeftijd– zal verlaten tij-
dig te vervangen, nieuwe elektriciteitscentra-
les te bemannen en de nucleaire en andere
activiteiten van de GDF SUEZ Groep te onder-
steunen. In België rekruteerde Electrabel (haar
Belgische dochtermaatschappijen inbegrepen)
in 2008 bijna 1 650 nieuwe werknemers. 500
tot 800 bijkomende aanwervingen zijn voorzien
in de periode 2009-2010. Om geschikte kan-
didaten te vinden en te overtuigen, benadert
Electrabel de concurrentiële arbeidsmarkt op
een doelgerichte manier, onder meer door de
organisatie van specifi eke jobdagen, jobevents
en opendeurdagen. Werkzoekenden kunnen
openstaande betrekkingen ontdekken op de
website van de onderneming en er online sol-
liciteren (www.electrabel.be/career).
De GDF SUEZ Groep sloot ook een overeen-
komst met de ministers van het Nederlands-
talige en Franstalige onderwijs om de opleiding
van studenten en leerkrachten te steunen door
middel van stages in de onderneming en om
technische beroepen te promoten bij jongeren.
Personeelsbestand van Electrabel in Belgiëin actieve dienst – dochterondernemingen in België inbegrepen
De sterke daling van het personeelsbe-stand in 2008 is het gevolg van de transfer van meer dan 1 800 medewerkers naar het nieuwe netwerkbedrijf ORES.
Vrouw Man
40 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | INSPIREREN
Leeftijdspiramide van het personeel van Electrabel in Belgiëin actieve dienst eind 2008 – dochterondernemingen in België inbegrepen
Kansen voor de werknemersDe onderneming biedt haar werknemers ruime
mogelijkheden om opleidingen op maat te vol-
gen en nieuwe functies op te nemen om hun
loopbaan te oriënteren en uit te bouwen. In
2008 werden in België meer dan 600 000 uren
technische en algemene opleidingen gevolgd
en 45% van de 1 500 openstaande vacatures
werden ingevuld via interne kandidaturen. De in-
terne mobiliteit beperkt zich niet tot België, maar
strekt zich uit over gans de GDF SUEZ Groep.
Het personeel kan participatief meewerken aan
de verbetering van de werkomstandigheden.
Electrabel lanceerde daarvoor in 2006 het pro-
ject ‘Welzijn op het Werk’, dat leidde tot een
aantal concrete maatregelen voorgesteld door
de werknemers zelf, die stelselmatig worden
geïmplementeerd (participatie in Taxistop, bie-
den van professionele thuishulp voor de opvang
van zieke kinderen, kinderopvang in crèches …).
De onderneming ambieert om het project regel-
matig te actualiseren en aan te passen volgens
de behoeften van haar werknemers.
>55
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
<25
0 300 600 900 1 200 1 500
41INSPIREREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Integratie op de arbeidsmarkt steunenElectrabel helpt groepen van mensen die het
moeilijk hebben zich op de arbeidsmarkt te inte-
greren. Deze inspanningen kaderen in het beleid
van ‘Sociale verantwoordelijkheid van de onder-
neming’ zoals dat leeft in de GDF SUEZ Groep.
De onderneming neemt in overleg met de regio-
nale arbeidsdiensten laaggeschoolden, minder-
validen of personen die tijdelijk uit de arbeids-
markt waren gestapt, op in haar teams. Ze biedt
hen een tijdelijk arbeidscontract gepaard met
een specifi ek begeleidingstraject met coaching
en opleidingen. Op het einde van hun contract
blijven sommigen werknemer van Electrabel; de
anderen staan sterker op de arbeidsmarkt.
GDF SUEZ is begin 2009 ook een partner-
ship aangegaan met het Belgian Paralympic
Committee om gehandicapte atleten kansen te
bieden op tewerkstelling binnen Electrabel en
andere ondernemingen van de Groep in België.
Veiligheid, altijd een prioriteitHet beleid van Electrabel op het gebied van
Gezondheid en Veiligheid op het werk is geba-
seerd op het principe van continue verbetering.
De realisatie van dit principe wordt concreet
gemaakt door middel van een Globaal Preven-
tieplan. Al in 1995 werkte de onderneming haar
eerste Globaal Plan uit, waarmee ze destijds
anticipeerde op haar wettelijke verplichtingen.
Sindsdien hebben drie opeenvolgende vijfja-
renplannen toegelaten haar aanpak Veiligheid,
Gezondheid en Welzijn op het werk te struc-
turen en haar resultaten op het vlak van veilig-
heidsindicatoren steeds meer te verbeteren. In
2008 behaalde Electrabel in België haar beste
veiligheidsresultaten ooit op het gebied van fre-
quentiegraad en ernstgraad die respectievelijk
2,70 en 0,05 bedroegen – een verbetering van
meer dan 80% in tien jaar. Het Globaal Plan
2010-2015 dat werd opgesteld in 2008-2009
moet toelaten de bereikte resultaten te consoli-
deren en te slagen in de uitdaging om de factor
‘mens’ en zijn gedrag te beheersen.
Veiligheidsindicatoren Electrabel (België)dochterondernemingen niet inbegrepen
25 20 15 10 5 00,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Eg: Ernstgraad (aantal dagen afwezigheid per duizend werkuren)Fg: Frequentiegraad (aantal ongevallen met ten minste 1 dag
verlet per miljoen gepresteerde werkuren)
42 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | INSPIREREN
Electrabel streeft naar duurzame en waarde-
volle relaties met haar stakeholders, gebaseerd
op wederzijds respect en objectiviteit, en wil
hen betrekken bij en informeren over haar ac-
tiviteiten. In het kader van haar CO2-actieplan
werkt de onderneming aan de oprichting van
een Adviesraad voor Duurzame Ontwikkeling
bestaande uit vertegenwoordigers van econo-
mische, sociale en ecologische belangengroe-
pen van de Belgische samenleving.
Electrabel richt ook overlegorganen op met
omwonenden (klankbordraad in centrale Doel,
comité de riverains in centrale Tihange …),
organiseert opendeurdagen en informatieses-
sies (bijvoorbeeld bij projecten voor nieuwe
windparken) en verspreidt specifi eke brochu-
res om haar directe omgeving op de hoogte te
brengen van de belangrijkste ontwikkelingen
en gebeurtenissen in de centrales.
Wie meer wil weten over de onderneming en
hoe ze elektriciteit produceert, kan een bezoek
brengen aan een aantal centrales van Electrabel.
Elk jaar maken zo’n 20 000 geïnteresseerden
gebruik van deze mogelijkheid.
Relaties met stakeholders uitbouwen
Nucleaire veiligheid
De veilige uitbating van haar kerncentrales
Doel en Tihange is een voortdurende be-
kommernis voor Electrabel. De onderne-
ming heeft die prioriteit in haar procedures
ingebouwd en ze onderneemt regelmatig
acties en projecten die daarmee specifi ek
verband houden. Het eigen personeel even-
als dat van externe bedrijven wordt door-
lopend bijgeschoold en getraind (in 2008
bedroeg het aantal uren opleiding 50 000,
onder andere in werfsimulatoren). Er wor-
den regelmatig interne en externe controles
uitgevoerd om zeker te zijn dat de inspan-
ningen het verhoopte resultaat opleveren.
Begin 2009 bevestigde een OSART audit
van het Internationaal Atoomenergie Agent-
schap (IAEA), uitgevoerd op verzoek van de
Belgische overheid, het hoge veiligheidsni-
veau dat in kerncentrale Tihange aanwezig
is. Deze controle vergelijkt de veiligheid
van de onderzochte centrale met de beste
praktijken wereldwijd. In kerncentrale Doel
hebben nucleaire experts ter plaatse de
praktijken onderzocht in het kader van een
WANO Peer Review en ook hun rapport
toonde zeer positieve resultaten. Internatio-
nale vergelijkingen tonen bovendien aan dat
de Belgische centrales tot de beste behoren
op gebied van collectieve bestralingsdosis.
43INSPIREREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Partnerships in het teken van solidariteit en milieubescherming
Aansluitend op het peterschap- en mece-
naatbeleid van de GDF SUEZ Groep, steunt
Electrabel langetermijninitiatieven die zich in-
zetten voor de herintegratie van minder kansrij-
ken in de maatschappij en voor de bescherming
van de natuur en het milieu. De onderneming is
daarbij niet louter een passieve schenker, maar
levert ook logistieke steun en zet haar compe-
tenties in.
Instellingen die recent op de steun van
Electrabel konden rekenen zijn onder andere:
• Het Fonds voor de Instandhouding van Roof-
vogels (FIR) voor de herinvoering van de
slechtvalk in België;
• De natuurverenigingen Natuurpunt en Na-
tagora voor een sensibliseringsproject rond
biodiversiteit;
• De vereniging Virelles-Nature voor de uitbouw
van het natuurcentrum Aquascope-Virelles
aan de oever van het meer van Virelles;
• De International Polar Foundation (IPF) voor
de bouw van het zero-emissie wetenschap-
pelijk onderzoeksstation Princess Elisabeth
op Antarctica;
• De vereniging École et Surdité voor het be-
vorderen van de integratie van het onderwijs
voor leerlingen met hoorstoornissen in het
gewoon onderwijs;
• De Stichting Mimi voor de begeleiding en
wederopname van kankerpatiënten in de
maatschappij;
• De organisatie Cap48 voor het sensibiliseren
rond de moeilijkheden die gehandicapte per-
sonen ondervinden bij de heropname in de
maatschappij;
• Het Belgian Paralympic Committee (BPC)
voor de voorbereiding van atleten die deel-
nemen aan de Paralympics.
Electrabel-personeel is ook actief binnen Energy
Assistance. In juni 2001 stichtten werknemers
van de GDF SUEZ Groep deze vereniging, waar-
van de leden zich wereldwijd vrijwillig inzetten
voor humanitaire projecten op het vlak van
energie. De eerste betrachting is hun kennis ter
beschikking te stellen van gemeenschappen
in de derde wereld om hen de toegang tot es-
sentiële energieproducten te vergemakkelijken.
Dit is vaak gekoppeld aan de wederopbouw van
een hospitaal of weeshuis, of de installatie van
waterputten.
44 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | INSPIREREN
Electrabel is zelf een ambassadeur voor de
maatregelen die ze haar klanten aanbeveelt. In
2010 wil de onderneming de CO2-uitstoot van
haar dagelijkse activiteiten met 21% of 9 000
ton verminderd hebben ten opzichte van 2007
door maatregelen te nemen op het vlak van het
energieverbruik van de gebouwen, de aankoop-
procedures en de mobiliteit. In 2008 bedroeg
de gerealiseerde besparing 2 000 ton.
Concrete acties die de onderneming neemt, zijn
onder andere de basistemperatuur voor het in-
schakelen van de verwarming van de gebouwen
verlagen, de installatie van fotovoltaïsche pane-
len op de daken van haar gebouwen (o.a. het
hoofdkantoor in Brussel (5,4 kW) en de zetel van
Marketing & Sales in Namen (8,8 kW)) en een
bevoorrading met groene AlpEnergie stroom.
Het mobiliteitsprogramma van Electrabel beoogt
dat het personeel het aantal verplaatsingen ver-
mindert en milieuvriendelijker vervoer kiest.
Haar plan ‘groene aankopen’ legt ecologische
en duurzame criteria vast voor de selectie van
leveranciers, de specifi catie van producten
en diensten en de uitvoering van contracten.
Leveranciers vinden de aankoopvoorwaarden te-
rug op de website www.electrabel.be/suppliers.
De onderneming stimuleert tevens haar mede-
werkers om niet alleen professioneel, maar ook
in het privéleven automatisch een houding van
rationeel energiegebruik aan te nemen, onder
meer door de organisatie van REG-trofeeën die
de meest energiebesparende gezinnen belonen.
Voorbeeldfunctie
45INSPIREREN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
05BIJLAGEN
46 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | BIJLAGEN
47BIJLAGEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Stoom- en gasturbine (STEG)
1 888
Amercoeur 420 ag
Drogenbos 460 ag
Herdersbrug 460 ag
Saint-Ghislain 350 ag
Zandvliet Power (1) 198 ag
Warmtekracht 765
BP Chembel (Geel)(2) 43 ag
Degussa (Antwerpen)(2) 43 ag
Fluxys (Zeebrugge)(2) 40 ag
Ineos Phenol (Beveren)(2) 23 ag
Langerbrugge 59 ag
Lanxess (Lillo)(2) 43 ag
Lanxess Rubber(2) 58 ag
Monsanto (Antwerpen)(2) 43 ag
Oudegem Papier(2) 15 ag
SAPPI (Lanaken)(2) 43 ag
Solvay (Jemeppe-sur-Sambre)(2) 94 ag
Syral (Aalst)(2) 48 ag
Total Raffi naderij Antwerpen(2) 154 ag
Gasmotoren 60 ag, bm
Klassieke c entrale 2 683
Amercoeur 127 st
Awirs 374 ag, bm
Kallo 522 ag
Mol 255 st
Rodenhuize 526 hog, st, bm
Ruien(3) 879 ag, st, bm
Gasturbine 108
Drogenbos 78 ag
Mol 30 ag
Turbojet 210
Aalter 18 ke
Beerse 32 ke
Buda 18 ke
Cierreux 17 ke
Deux-Acren 18 ke
Elsene 18 ke
Noordschote 18 ke
Turon 17 ke
Zedelgem 18 ke
Zeebrugge 18 ke
Zelzate 18 ke
Energierecuperatie 77
Brussel Energy 45
Indaver (Beveren) 20
Isvag (Wilrijk) 11
Stortplaats 1,8
Kerncentrale 4 368
Doel 2 634
Doel 1 393
Doel 2 433
Doel 3(4) 903
Doel 4(4) 905
Tihange 2 334
CentraleNetto
ontwikkelbaar vermogen in MW
Voornaamste brandstoffen
PRODUCTIEPARK in Belgiëa) Productiepark van Electrabel in België: samenstelling midden 2009
CentraleNetto
ontwikkelbaar vermogen in MW
Voornaamste brandstoffen
48 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | BIJLAGEN
(1) zonder aandeel van RWE (50%); functioneert als WKK (2) industrieel partnership (3) gasturbines repowering inbegrepen (4) zonder aandeel van SPE (10,2%) (5) zonder aandeel van EDF (50%) (6) overeenkomst met het MET (7) joint venture met Air Energy Brandstoffen ag aardgas bm biomassa hog hoogovengas ke kerosine st steenkool
Tihange 1(5) 481
Tihange 2(4) 905
Tihange 3(4) 947
Trekkingsrecht SPE -100
Trekkingsrecht E.ON -500
Spaarbekkencentrale 1 307
Coo I 474
Coo II 690
Plate Taille(6) 143
Waterkrachtcentrale 21,8
Bardonwez 0,035
Bévercé 9,2
Bütgenbach 1,8
Cierreux 0,1
Coo-aftakking 0,4
Heid-de-Goreux 8,1
La Vierre 1,9
Lorcé 0,1
Orval 0,05
Stavelot 0,1
Windturbinepark 100,7
BASF (Antwerpen) 12
Büllingen 12
Bütgenbach 8
Dour 6
Gembloux-Sombreffe(7) 9
Hoogstraten 12
Izegem 4
Kasterlee 0,66
Lanaken 8
Pathoekeweg 3
Perwez(7) 7,5
Rodenhuize 4
Schelle 4,5
Volvo (Gent) 6
Wondelgem 4
Zonnepanelen 3,15
Beaulieu (Kruishoutem) 1,06
Honda (Aalst) 0,89
Andere industriële partners 1,20
TOTAAL 11 532
CentraleNetto
ontwikkelbaar vermogen in MW
Voornaamste brandstoffen
CentraleNetto
ontwikkelbaar vermogen in MW
Voornaamste brandstoffen
49BIJLAGEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Nieuwe productiecapaciteit:
• STEG-centrale:
Amercoeur (420 MW)
• Warmtekracht:
Lanxess Rubber (58 MW)
• Kerncentrale:
Tihange (+40 MW)
• Windenergie:
BASF (12 MW)
Büllingen (12 MW)
Dour (6 MW)
Izegem (4 MW)
• Fotovoltaïsche panelen:
3,1 MW
Nieuwe productiecapaciteit in aanbouw:
• Klassieke centrale:
ArcelorMittal (Sidmar) (305 MW)
• Warmtekracht:
Evonik Degussa (21 MW)
• Windenergie:
Dour uitbreiding (4 MW)
Ford Genk (4 MW)
Quévy (6 MW)
• Fotovoltaïsche panelen:
0,1 MW
Afname van capaciteit:
• STEG-centrale:
Vilvoorde (385 MW) (verkoop aan E.ON)
• Warmtekracht:
Esso (38,8 MW) (einde partnership)
Bressoux (2,7 MW) (uit dienst genomen)
• Klassieke centrale:
Langerlo (602 MW) (verkoop aan E.ON)
• Turbojet:
Schaarbeek (18 MW) (uit dienst genomen)
• Kerncentrale (zie pagina 17):
250 MW (afstand SPE)
100 MW (trekkingsrecht SPE)
500 MW (trekkingsrecht E.ON)
b) Productiepark van Electrabel in België: belangrijkste evoluties in de periode 2008-midden 2009
50 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | BIJLAGEN
c) Productiepark van Electrabel in België: milieu-indicatoren (1)
2008 2007 2005 2000 1990 1980
Emissies
CO2 kiloton 13 772 16 089 19 257 21 222 22 607 31 604
CO2 g/kWh 209 227 273 276 349 666
SO2 ton 7 163 17 788 28 536 34 505 94 381 351 643
SO2 mg/kWh 109 251 405 448 1 459 7 405
NOx ton 9 973 17 324 24 942 39 169 59 183 87 010
NOx mg/kWh 151 245 354 509 915 1 832
Stof ton 426 834 2 353 3 886 10 131 23 730
Stof mg/kWh 6 12 33 51 157 500
Productie en hergebruik van bijproducten
Vliegas kiloton 278 302 365 542 931 1 048
Bodemas kiloton 50 49 57 83 - -
Gips(2) kiloton 72 60 46 43 - -
Totaal hergebruik % 98,8 99,4 101,7 88,9 - -
Productie en hergebruik van afvalstoffen
Industrieel afval(3) ton 35 834 77 799 33 745 11 685 - -
Hergebruik % 31,6 - - - - -
Radioactief afval(4) m3 282 272 181 - - -
Waterverbruik
Koeling * miljoen m 3 105,7 114,1 114,9 - - -
Industriële processen miljoen m3 3,58 3,55 3,51 - - -
Industriële processen m3/MWh 0,054 0,051 0,051 - - -
Energieverbruik
Energierendement(5) % 42,2 41,9 40,9 40,9 35,5 36,4
Radioactieve lozingen(6)
Bèta-gamma GBq 27 24 26,25 - - -
Tritium TBq 77 111 84,68 - - -
Aërosolen GBq 0,012 0,0144 0,04 - - -
Jodium GBq 0,0874 0,163 0,07 - - -
Edelgas TBq 29 34 14,08 - - -
* verdampte hoeveelheid
(1) Warmtekrachteenheden in partnership waarvoor Electrabel niet de houder is van de uitbatingsvergunning zijn niet in de statistieken inbegrepen.Om de prestaties correct weer te geven, heeft de berekening van de specifi eke emissies betrekking op de elektriciteitsproductie van het gehele productiepark, inbegrepen waterkrachteenheden, windturbineparken en kerncentrales, die zelf geen van de betreffende emissies veroorzaken.In 2008 bedroegen de specifi eke emissies van de met fossiele brandstoffen gestookte centrales 658 g CO2/kWh, 342 mg SO2 /kWh en 476 mg NOx/kWh.
(2) Het gips is afkomstig van de rookgasontzwaveling in de steenkoolcentrales Langerlo en Ruien.(3) De jaarlijkse hoeveelheid industrieel afval die de elektriciteitscentrales voortbrengen, is sterk afhankelijk van afbraakwerken en terreinsaneringen.(4) Het cijfer geeft de productie van geconditioneerd laag- en middelradioactief afval door de kerncentrales Doel en Tihange. Het volume is afhankelijk van de planning van
de conditionering van het afval.(5) Het cijfer geeft het percentage van de verbruikte fossiele brandstofenergie die de STEG-centrales, warmtekrachteenheden en klassiek thermische centrales omzetten in
elektriciteit.(6) Samengetelde cijfers voor kerncentrale Doel (Vlaanderen) en Tihange (Wallonië). Jaarlimieten voor Doel: 1 480 GBq bèta-gamma; 103,6 TBq tritium; 148 GBq aërosolen;
14,8 GBq jodium en 2 960 TBq edelgassen. Jaarlimieten voor Tihange: 888 GBq bèta-gamma; 147,6 TBq tritium; 111 GBq aërosolen; 14,8 GBq jodium en 2 220 TBq edelgassen.
51BIJLAGEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008
Informatie
GDF SUEZ Groep
GDF SUEZ
16-26, rue du Docteur Lancereaux
75008 Parijs, Frankrijk
www.gdfsuez.com
Tel. + 33 1 57 04 00 00
Publicaties
• Referentiedocument 2008
• Verslag Activiteiten en Duurzame
Ontwikkeling 2008
in het Nederlands, Frans, Engels of
Spaans beschikbaar in PDF-formaat
op www.gdfsuez.com
Electrabel in de Benelux
België
Electrabel
Regentlaan 8
1000 Brussel, België
www.electrabel.be
Tel. + 32 2 518 61 11
Nederland
Electrabel Nederland
Dr. Stolteweg 92
8025 AZ Zwolle, Nederland
www.electrabel.nl
Tel. + 31 88 769 29 00
Luxemburg
Twinerg
201, route d’Ehlerange
4108 Esch-sur-Alzette, Luxemburg
www.twinerg.lu
Tel. + 35 2 26 55 49 1
Duurzame ontwikkeling
Bezoek www.electrabel.be/duurzaam
• Verneem alle details over het CO2-
plan van Electrabel
• Bestel of download het Groenboek
‘Samen voor minder CO2’
• Schrijf in op de nieuwsbrief
Milieuverklaringen EMAS
Kerncentrale Doel
• in het Nederlands
• beschikbaar in PDF-formaat op
www.electrabel.be
• aanvragen van een exemplaar:
Kerncentrale Tihange
• in het Frans
• beschikbaar in PDF-formaat op
www.electrabel.be
• aanvragen van een exemplaar:
52 Electrabel Activiteitenverslag 2008 | BIJLAGEN
Colofon Deze publicatie kwam tot stand onder coördinatie
van het departement Communicatie.
Het grafi sche concept en de productie werden
toevertrouwd aan The Crew, Brussel (België).
Foto’s: R. de Barse, R. Beckers, J. Breuer, D. Decorte,
IPF, D. Mossiat, O2, A. Pierot, D. Plas, A. Vanlaethem
Druk: Antilope, Lier (België)
Verantwoordelijke uitgever: Fernand Grifnée,
Regentlaan 8, 1000 Brussel, België
September 2009
D/2009/7.208/1
Deze publicatie is volledig gedrukt op papier gecertifi ceerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is.De papierleverancier heeft een ISO 14001 (milieu)- en een OHSAS 18001 (veiligheid en gezondheid)-certifi caat.De drukpersen werken met plantaardige inkten. Papier- en kartonafval, evenals gebruikte offsetplaten worden gerecupereerd en gerecycleerd.
Electrabel N.V.
Regentlaan 8
1000 Brussel, België
www.electrabel.be
Tel. + 32 2 518 61 11
Fax + 32 2 518 64 00
BTW BE 0403.170.701 RPR Brussel
Dit rapport is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels.
downloaden via www.electrabel.be
aanvragen van een gedrukt exemplaar:
• www.electrabel.be
• Electrabel
Regentlaan 8
1000 Brussel, België
Tel. + 32 2 518 62 22
Fax + 32 2 518 64 00
53BIJLAGEN | Electrabel Activiteitenverslag 2008