hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf
hgsk'/wfd, wg'iff
!) ciff/ @)&&
d+unjf/
1
cf=j=@)&&÷)&* sf] jflif{s gLlt tyf sfo{qmd
o; ul/dfdo gu/ ;efsf cfb/0fLo ;b:oHo'x?,
-!_ ljZje/ km}lnPsf] sf]/f]gf efO{/; (Covid-19) ;+s|d0fsf] kl/l:yltdf cfh o;
hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf] kfFrf} gu/ ;efsf] cfly{s jif{ @)&&÷)&* sf]
jflif{s gLlt tyf sfo{qmd k|:t't ug'{ k/]sf] 5 .
-@_ g]kfndf k6s k6s ePsf k|hftflGqs cfGbf]ng tyf @)^# ;fn b]vL @)&@
;fn;Dd ePsf dw]z cfGbf]ngsf] dd{nfO{ x[bo+ud u/L t/fO{ dw]zsf cfGbf]ng nfO{
p7fg u/L lje]b /lxt / ;j{:jLsf{o ;+ljwfg agfpg] cleofgdf zxfbt lbg' ePsf
jL/ zxLbx? k|lt xflb{s >4fGhnL ck{g ub5'{ . nf]stGq :yfkgf x]t' ljleGg sfn
v08df k|f0f cfx'tL lbg] ;Dk"0f{ 1ft c1ft zlxbx? k|lt xflb{s >bfGhnL JoQm
ub{5' . lj/ult k|fKt ug]{ zxLb kl/jf/hg Pj+ cfGbf]ngx?df 3fO{t] eO{ c+u e+u x'g'
ePsf of]4fx? k|lt pRr ;Ddfg ;d]t JoQm ub{5f} .
-#_ dw]z cfGbf]ng nufotsf cGo cfGbf]ngsf] ;kmntfn] :yflkt u/]sf] ;+3Lo
/fHok|0ffnLsf] xfdL k|f/lDes r/0fsf] cEof;d} 5f} . g]kfnsf] ;+ljwfgn] k|Tofe"t
u/]sf] :yfgLo txsf] k'0f{ clwsf/ xfdLn] k|fKt gul/;s]sf] cj:yf 5 . s]Gb|Ls[t
/fHok|0ffnLsf] dfgl;stf cem} ljBjfg /x]sf] sf/0fn] ;+3Lo ;/sf/n] k'0f{ ?kdf
k|b]z ;/sf/ / :yfgLo ;/sf/nfO{ /fHosf] zlQm, clwsf/, >f]t, ;fwg Pj+ hgzlQm
;d]t k7fpg cgfsfgL u/L/x]sf] ;j{ljlbt} 5 .
-$_ sf]/f]gf efO{/; (Covid-19) sf] dxfdf/Laf6 ljZje/Lsf nfvf} dflg;x?n] Hofg
u'dfPsf 5g . nfvf} dfG5]x? c:ktfndf 56k6fO{/x]sf 5g\ nfvf} dflg;x?
cfO;f]n]6 ePsf5g\, nfvf} dfG5]x? sf]/]G6fO{gdf j;]sf 5g\ eGg] ljZjsf dfG5]
:j:k'mt{ ;fdflhs b'/L sfod u/]sf 5g\ eGg\] ljZj aGbf aGbLsf] cj:yfdf /x]sf] 5
. o; ljkb\af6 Hofg u'dfpg' ePsf :jb]zL tyf ljb]zL gfu/Lsx? k|lt >4f~hnL
JoQm ub{5' . ;fy} zf]s ;GtKt kl/jf/hgk|lt xflb{s ;Dj]bgf k|s6 ug{ rfxG5' .
ljZje/ o; dxfdf/Laf6 ;+s|ldt ePsf dflg;x?sf] zL3| :jf:ynfesf] sfdgf
ub{5' .
-%_ o; ljkb\ 38Ldf cfˆgf] Hofg tyf 3/ kl/jf/sf] k|jfx gu/L dfgljo ;]jfnfO{ wd{
dfgL ;]jfdf ;dlk{t g]kfn k|x/L, ;;:q k|x/L, lrlsT;s, ;~rf/sdL{, :jf:YosdL{,
;/–;kmfO{sdL{, PDj'n]G; rfns, /fi6«;]js Pj+ ;dflhs ;+3 ;+:yfnfO{ xflb{s
wGojfb lbg rfxG5' .
-^_ o; hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf /fi6«;]js sd{rf/L, :jf:YosdL{, ;/–
;kmfO{sdL{, kbflwsf/L tyf o; gu/If]qsf ;~rf/sdL{, ;+3 ;+:yf, k|x/L ;d]tn] o;
ljkb\sf] 38Ldf cfˆgf] Hofg hf]lvddf /fvL ;]jf ug'{ ePsf]n] hgsk'/wfd
pkdxfgu/kflnsf sf] tkm{af6 wGojfb lbg rfxG5' .
2
-&_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfsf] lglt tyf sfo{qmd g]kfnsf] ;+ljwfg, g]kfn
;/sf/sf] cfly{s lglt, k|b]z ;/sf/sf] cfly{s lglt, g]kfn ;/sf/sf] cfjlws
of]hgf tyf lb3{sfnLg If]qut lgltx?, ;x>fJbL ljsf; nIo / lbuf] ljsf; nIo
nufot g]kfnn] cGt/fli{6«o If]qdf u/]sf k|ltj4tfx?, sf]le8 !( n] kf/]sf k|efj
Go'gLs/0f, hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf] ljleGg of]hgfx?, dWosfnLg vr{
;+/rgf, rfn' cly{s jif{df NofPsf] gLlt tyf sfo{qmd / of]hgfx?sf] sfof{Gjog
ug]{ tyf lbuf] ljsf; nIo cGtu{t :yflgo ;/sf/sf] k|fyldStf to ub}{ ;f] xfl;n
ug{ cu|;/ /x]sf] 5 .
-*_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf Pp6f P]ltxfl;s kfjg e"ld /x]sf]df o; gu/nfO{
b]zs} ;d[4 tyf gd"gf gu/ agfpg] xfd|f] of]hgfx?df xfdL pk–dxfgu/kflnsfsf
kbflwsf/Lx? tyf sd{rf/Lx? OdfGbf/Lsf;fy k|of; ul//x]sf 5f} / oxfFx? kgL o;
dxfcleofgdf ;lqmo ;xof]u ug'{ ePsf]df wGojfb 1fkg ug{ rfxG5' . ;fy} k'gM
;lqmo ;xof]usf] ck]Iff /fv]sf]5' .
-(_ hgsk'/wfd P]ltxfFl;s, wfld{s, k'/ftflTjs Pj+ ;+f:s[lts ?kdf wgL dfq xf]Og
/fhlif{ hgs ljZjlBfno tyf g]kfn /]Nj] nufotsf] kof{Kt ;fdflhs / ef}lts
k"jf{wf/n] ;Dkg ePsf] hgsk'/wfd jf;Lsf] dfxfgu/ agfpg] rfxgfnfO{ cfTd;ft\
u/L dxfgu/df ?kfGt/0f ug]{ xfd|f] k|of; lg/Gt/ hf/L 5 tyf hf/L /xg] 5 . o;df
;+3Lo ;/sf/ / k|b]z g+=@ sf k|b]z ;/sf/sf] k"0f{ ?kdf /rgfTds ;xof]u kfpg] g}
5' egL d}n] ck]Iff u/]sf] 5' .
-!)_ :yflgo ;/sf/nfO{ g]kfnsf] ;+ljwfg tyf ;Dj4 sfg"gn] lbPsf] Joj:yfklso,
Goflos / sfo{kflnsfsf] cEof;df n}hfg Tolt ;xh 5}g . cfd gfu/Lssf] ck]Iff
:yflgo ;/sf/;Fu a9]sf 5g / pT;fx klg l;h{gf ePsf] 5 h;sf] nfuL
hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf k"0f{?kn] nfuL k/]sf] 5 . g]kfnsf] ;+ljwfg tyf cGo
sfg"gn] lbPsf clwsf/x?sf] cEof; cem} 7f]; ?kdf k|of]u ug{ ljz]if hf]8 lbO{g]
5 .
-!!_ sf]le8–!( sf sf/0f :yflgo txnfO{ lbPsf] clwsf/ / cfd gful/ssf] dfFu tyf
ck]Iffx?sf] k"0f{?kn] k|Tofe't u/fpg ;lsPsf] 5}g . df}h'bf ef}lts, dfgljo tyf
cfly{s >f]taf6 ;Dej gePsf] s'/f oFxfx?nfO{ ;j{ljlbt} 5 . o:tf dxfdf/Lx?;Fu
n8g of]hgfa4 tl/sfn] cfGtl/s >f]tsf] a[4L ug{ ;lsg] cfwf/ kgL tTsfnnfO{
;Dej gePsf] s'/f oxfFx?nfO{ ;j{ljlbt} 5 . df}h'bf dfgjLo tyf cfly{s >f]taf6
x/;Dej sf]le8–!( ;Fu n8g hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf tof/ /x]sf]
oxfFx?nfO{ hfgsf/L u/fpg rfxG5' . ;fy} ;Dk"0f{ gu/jf;Ln] o; ljkb\sf] 38Ldf
;xof]u ug'{ x'g]5 k"0f{ cfzf tyf e/f];f /fv]sf] 5' .
-!@_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfsf] ul/dfdo Oltxf;, dftf l;tfsf] hGde'le
lxGb'x?sf] kljq wfld{s :yn Pj+ ko{6sx?sf] nfuL cfs;{s uGtJo :yn, g]kfnsf]
ljleGg k|hftflGqs cfGbf]ngdf v]n]sf] dxTjk"0f e'ldsf tyf k|b]z g+=@ sf] lar
efudf l:yt kof{Kt ef}lts k'jf{wf/ / ;Defjgf ePsf] If]q hgsk'/wfdnfO{ k|b]z
3
g+=@ sf] :yfoL /fhwfgL agfpg o; cl3sf lgtL tyf sfo{qmdx?df ;dfj]z ePsf]
k|:t't ljifosf nfuL ;+w} e}m ;Dj4 ;j} kIfnfO{ cfu|x ug{ rfxG5' .
-!#_ o; gu/sf cfufdL cfly{s jif{sf ljifout, If]qut u'?of]hgfx?sf] sfof{Gjog,
sf]le8–!( lgoGq0f tyf ljkb\ Joj:yfkg, ul/jL Go'lgs/0f, ;/;kmfO{ tyf
kmf]x/d}nf Joj:yfkg, xl/ofnL kj{4{g, jftfj/0f ;+/If0f / ko{6g k"jf{wf/sf] ljsf;
tyf dlxnf tyf afnaflnsfsf] ;zlQms/0f h:tf of]hgf tyf sfo{qmdnfO{ ljz]if
k|fyldstfdf /fVg] gLlt cg';f/ sfo{qmdx? ;dfj]z ul/Psf 5g .
sf]le8–!( lgoGq0f tyf ;/;kmfO{
-!$_ sf]le8–!( sf sf/0f ljZj ;d'bfo aGbfalGbsf] cj:yfdf /x]sf]df g]kfn kgL
aGbfaGbLsf] cj:yfdf /xL hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf gful/sx?n] aGbf
aGbLsf] k"0f{?kdf kfngf ug{ gu/jf;LnfO{ cg'/f]w ug{ rfxG5' tyf ;dflhs b'/LnfO{
kfng ug{ ;d]t cg'/f]w ub{5' .
-!%_ sf]le8–!( sf] ;+qmd0fdf k/]sf xfd|f] gu/ jf;Lx?sf] nfuL k|To]s j8fdf sf]/]g6fO{g
(Qurantine) ;~rfng ul/g] 5 . ;~rfngdf /x]sf sf]/]G6fO{gx?nfO{ cem}
:t/f]GgtL ul/g] 5 .
-!^_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfleq ;~rfngdf /x]sf] :jf:Yorf}sLx?sf] :t/ pGgtL
ul/g]5 tyf k|To]s j8fdf yk j8f :jf:Yorf}sLx? lgdf{0f ul/g]5 .
-!&_cfo'j]{lbs lrlsT;fnfO{ k"0f{ k|of]udf Nofpg hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfsf] j8f
g+=@! df /x]sf] cfo'j]{lbs cf}ifwfnonfO{ :t/f]GgtL u/L ;an ?kdf ;]jf ;~rfng
ul/g]5 .
-!*_ cfo'j]{lbs cf}iflw / cfo'j]{lbs lrlsT;f k4ltsf] pkrf/nfO{ k|fyldstfdf /flvg] 5 .
-!(_ o; hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq /x]sf] :jf:Yorf}sLx?sf] nfuL cfjZostf
cg';f/ cf}iflw / :jf:Yo ;fdfu|Lx? vl/b ul/g] 5 .
-@)_ o; hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq /x]sf :jf:YosdL{, ;/;kmfO{sdL{ / sf]le8–
!( Go"lgs/0fsf nfuL vl6g] kbflwsf/L / cGo sd{rf/Lx?nfO{ :jf:Yo ;'/Iff
;DjGwL pks/0f k|bfg ul/g] 5 .
-@!_ sf]le8–!( sf sf/0f hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leqsf gful/sx?n] /f]huf/L
u'dfpg]x?nfO{ /f]huf/LhGo lqmofsnfk a9fpg / lghx?sf] cfly{s cj:yf ;'b[9 ug{
cfjZos sfo{qmdx? nfu' ul/g] 5 .
-@@_ o; hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf af6 k|bfg x'g] lgoldt vf]k ;]jf, lgoldt
:jf:Yo kl/If0f / pkrf/ ;]jfnfO{ /f]ls glbg ;hutf ckgfO{ k|efjsf/L pkfox?
cjnDjg ul/g] 5 . hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfdf sf]le8–!( af6 k|efjLt cfd
gful/s / vf; u/L afnaflnsf, dlxnf, ls;f]/Lx?, a[4a[4f tyf cGo hf]lvddf
/x]sf JolQmx?sf nfuL dgf] ;dfhLs k/fdz{ ;]jf (Psycho-Social-
4
counselling) sfo{qmd k|b]z ;/sf/ tyf ;+3 ;/sf/sf] ;dGjo Pj+ ;xsfo{df
;~rfng ul/g] 5 .
-@#_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfsf] gful/sx?sf] nfuL /f]u k|lt/f]wfTds Ifdtf
ljsf; ug{ JolQmut ;/;kmfO{, ;dflhs b'/L, kf]if0fo'Qm vfgf, of]uf, cfo'j]lb{s
h:tf j}slNks pkrf/ ljlwx?sf] k|of]u u/L gful/sx?sf] /f]u k|lt/f]wfTds Ifdtf
ljsf; ug]{ sfo{qmdx? ;~rfng ul/g] 5 .
-@$_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq sf]le8–!( sf sf/0f hglhjgdf k|efj kf/]sf
Go'g cfo ePsf] JolQmx?sf] nfuL /fxtsf] ljz]if of]hgfx? ;~rfng ul/g] 5 .
-@%_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq /x]sf ljleGg ;/sf/L sfof{nox?, ;+:yfut
ljBfno, ;fd'bflos ljBfno tyf gu/ If]qleq b|'t utLdf l;l6 ;]g]6fO{h]:g
sfo{qmdnfO{ cleofgsf ?kdf ;~rfng ul/g] 5 . gd:t] ;/;kmfO{ cleofgnfO{
cuf8L a9fO{g]5 .
-@^_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq k|j]z ul/g] gfsfx?df aflx/af6 cfPsf
cfuGt'x?nfO{ Hj/f] dfkg oGqåf/f Hj/f] dfkg u/L gu/ If]q leq k|j]z u/fOg] 5 .
;fj{hlgs ;f+:s[lts w/f]x/sf] ;+/If0f, lasf;, ;Dj4{g / ko{6g k|j{wg
-@&_ pk–dxfgu/kflnsf If]qsf k|r'/ wfld{s Pj+ ko{6lso ;Defjgf af]s]sf w/f]x?x?
hfgsL dlGb/, /fd dlGb/, hgs dlGb/, dl0fd08k, s'6L tyf kljq ;/f]j/x? u+uf
;fu/, wg'if ;fu/ h:tf bh{gf} kljq :ynx?sf] ;+/If0f, ;+j4{g / ;f}GboL{s/0f u/L
ko{6g If]qsf] k|jw{g ul/g]5 .
-@*_ hgsk'/wfd gu/sf] kl/qmdf ;8s leq tyf Po/kf]6{ b]lv /]nj] :6];g ;Dd clt
cfw'lgs ljh'nLjQL h8fg ul/g] 5 tyf hfgsL dlGb/ j/k/ cfs{ifs ljh'nLjQL
h8fg ul/g] 5 .
-@(_ gu/ leqsf ;fj{hlgs ;DktLx?sf]] ;+/If0f ug]{ tyf pNn]lvt ;DktLsf]
Joj:yfkgdf k|efjsf/L sfo{qmd ;Grfng ul/g]5 . s[lif pTkfbgo'Qm e'–efux?,
pTkfbgsf] nflu ahf/x? / ;f];+usf] lgs6tf;fy} pBf]u tyf snsf/vfgsf] ljsf;
u/L /f]huf/L k|j4{g ul/g]5 .
-#)_ kl/qmdf ;8s leq ;'lt{hGo kbfy{ -kfg k/fu, u'6vf, r'/f]6, v}gL tyf ;'lt{ ld;fO{
agfOPsf cGo kbfy{_ k"0f{ ?kdf /f]s nufOg] 5 . ahf/ Joj:yfkg ;DjGwL ljz]if
sfo{qmd ;Grfng ug{ hf]8 lbOg]5 . hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf j8f g+= ^
l:yt k]l7of ahf/nfO{ clt cfw'lgs agfpg kfFr tNn] ejg lgdf{0f ul/g] 5 .
awzfnf lgdf0f{ ug]{ ;DjGwL ljz]if sfo{qmd ;Grfng ul/g]5 tyf ahf/ cg'udgsf]
sfo{qmd ;DjGwLt ;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu ;xsfo{ u/L cuf8L a9fO{g] 5 .
-#!_ sf]le8–!( dxfdf/Lsf] kl/k]Ifdf dlxnf ;zlQms/0fsf nfuL pk–d]o/;Fu dlxnf
pwdL sfo{qmd, l;k ljsf; h:tf sfo{qmdx? NofO{ dlxnf /f]huf/ k|j4g
sfo{qmddf hf]8 lbO{ ul/jL Go'lgs/0f ul/g] 5 .
5
-#@_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf] wfld{s w/f]x/ hfgsL dlGb/, /fd dlGb/ cflb
k"/ftflTjs dxTj af]ssf ;f+:s[lts w/f]x/x?sf] ;+/If0f, ;+jw{g / ljsf;sf nflu
ljZj ;Dkbf ;"lrdf ;dfj]z ug{ o; cl3 ul/Psf] kxnnfO{ lg/Gt/tf lbO{g]5 .
-##_ ldlynf snf / ;+:s[lts ;+/If0f / ;Dj4{gdf hf]8 lbO{g]5 . dw]z ldlynf cf6{ P08
l/l6«8 ;]G6/ (MMARC) hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf j8f g+=$ df lgdf0f{ ug]{
sfo{ cl3 a9fO{g]5 / ldlynf snf tyf d}lynL efiffnfO{ k|fylds :t/sf]
kf7oqmddf ;dfj]z ug]{ cfjZossfo{ ul/g] 5 .
-#$_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf l:yt /x]sf] gbLx?nfO{ l;rfO{sf nfuL k|of]u ug{
cfjZos ef}lts ;+/rgf lgdf0f{ ul/g] 5 . ;fy} s[ifsx?sf] cfo j[4Lsf nfuL s[ifL
;fdfu|L, dnvfw, lap–lahgsf] cfjZos Joj:yf ul/g] 5 . ;fy} s[ifsx?sf]
k]zfut ;'lglZrtfsf nfuL afnL ladf / kz' ladfsf] sfo{ cl3 a9fO{g] 5 . s[lifsfo{
;xhtfsf nfuL ljw't gk'u]sf u|fld0f j8fx?df s[lif ljw'tLs/0fsfo{ cl3 a9fO{g]
5 .
-#%_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfdf l:yt gbLx?sf] k|o6lso tyf jftfj/0fLo
b[i6«Lsf]0fn] ;f}Gbo{s/0f ul/g] 5 .
-#^_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf leqsf lzIff, :j:yo, ko{6g / ahf/sf] q'6L sd
ug{ cg'udgsf] sfd ltj|tfsf;fy cuf8L a9fO{g]5 . ;fy} dfFu / cfk'lt{nfO{ d]n
vfg] u/L cfjZos sbdx? rflng] 5 .
-#&_ hfgsL gjdLnfO{ /fli6«o dxf]T;jsf] ?kdf dgfpg] elg o; cl3 lnOPsf] lgltnfO{
lg/Gt/tf lbO{g] 5 .
-#*_ k|f/f/ËLs v]tLnfO{ k|f]T;fxLt ug]{ ljz]if gLlt tyf sfo{qmd sfo{Gjog ul/g]5 /
vfBkbfy{df ljiffwL lgoGq0fsf nfuL cfjZos sbdx? rflng] 5 .
hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfdf ;'zf;gsf] k|jw{g
-#(_ ljlwsf] zf;g, dfgj clwsf/ ;+/If0f, ;dfg'kflts ;dfj]zL k|ltlglwTjnfO{ k"0f{
cfTd;ft u/L ;+ljwfg tyf ;Dj4 sfg"gn] ;'lglZrt u/]sf :yfgLo txsf]
clwsf/x?sf] cEof; ug{ tyf gu/ ;/sf/af6 k|jfx x'g] ;]jfx? ;'ne / u'0f:t/Lo
agfpg / nf]stGqsf nfex?sf] ;dfg'kflts, ;dfj]zL / Gofof]lrt ljt/0f u/L
sfg"gL /fHosf] cg'e"lt lbnfpg hg;xeflutf, pQ/bfloTj / kf/bzL{tf ;'lglZrt
ub}{ nlug]5 .
-$)_ ul/jLsf] /]vfd'gL k/]sf lkl8tx?sf nfuL Goflos ;ldltåf/f sfg"gL ;xfotf
;DjGwL sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 . dlxnf tyf afnaflnsfd}qL ejg GofoLs
;ldltsf] pkof]usf nfuL lgdf0f{ ug{ hf]8 lbOg]5 . d]nldnk åf/f ljjfb lg?k0fsf
nfuL k|To]s j8fdf j8f :t/Lo d]nldnfk s]Gb| k|b]z ;/sf/, ;+3 ;/sf/sf]
;xof]udf ef}lts k"jf{wf/x? lgdf0f{ ul/g]5 .
6
-$!_ g]kfnsf] ;+ljwfgn] kl/sNkgf u/]sf] ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds zf;g
k|0ffnLnfO{ :yflgo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ cg';f/ hgsk'/wfd
pkdxfgu/kflnsf ;'b[9 ug{ tyf kf/bzL{ / hgd'vL g]t[Tjsf] ljsf; ub}{ :yfgLo
zf;g k|4ltnfO{ Aojl:yt ug{ :yfgLo txdf ljwflosL, sfo{sfl/0fL / GofoLs
cEof;nfO{ ;+:yfut ub}{ nlug]5 . Goflos ;ldltdf ;]jfu|fxLx?sf nfuL cfjZos
sfg"gL ;xfotfsf] ljz]if Joj:yf u/L ;dod} Gofo lbg cfjZos hgzlQmsf]
Joj:yf ul/g]5 .
-$@_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf] cfd gful/sx?sf] k|ToIf ;DaGw /x]sf] klxnf]
;+:yfg} hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf xf] . ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t zf;g
;+rfngsf] dfWodaf6 :yfgLo ;/sf/af6 k|jfx ul/g] ;]jfdf ;/ntf, ljsf;
lgdf{0fsf sfo{nfO{ u'0f:t/Lotf Pj+ kl/0ffdd'vL jgfO{ :yfgLo zf;g k|lqmofnfO{
hgd'vL, hjfkmb]xL, kf/bzL{, pQ/bfoL ;dfj]zL / ;xefuLtfd'ns agfpg] s'/fnfO{
cfufdL cfly{s jif{sf] ah]6n] pRr k|fyldstf lbPsf] 5 .
;fdflhs tyf cGt/;DjlGwt If]qsf] ljsf;
-$#_ o; hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf] cfufdL cfly{s aif{ @)&&÷)&* df
;fdflhs tyf cGt/;DjlGwt If]qsf] ljsf; tkm{ :yfgLo hg;xefuLtf /
;fdflhs ;dfj]zLs/0fsf] dfWodåf/f ;d'bfosf] ;–zlQms/0f, dlxnf, blnt tyf
cNk;+Vos ;d'bfosf] ;fdflhs ;'/Iff, ul/aL Go"gLs/0fsf] nflu ljz]if sfo{qmdx?,
cfwf/e't :jf:Yo ;]jfsf] kx'Fr lj:tf/sf nfuL ljz]if sfo{qmdx? ;dfj]z
ul/g]5 .
-$$_ gu/leq v]ns'bsf] ljsf; tyf k|jw{gsf nfuL cfjZos sfo{qmdx? ;~rfng
ul/g] 5 . o'jfx?sf] ;d'lrt tyf ;Dd'Ggt ljsf;sf nfuL cfjZos sfo{qmdx?
;~rfng ul/g]5 .
-$%_ gu/If]qleq /x]sf ;fd'bfoLs tyf lghL ljBfnox?df v]ns'b k|ltof]uLtf ;DjGwL
cfjZos sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
-$^_ o;} cfly{s jif{df hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf] ;Dk"0f{ j8fx?sf] j8f
lgdf{0fflwg j8f sfof{nox? lgdf{0f ul/g]5 tyf lgdf{0f eO{ ;s]sf j8f
sfof{nox?sf] :t/ pGgtLsf u/L u'0f:t/Lo ;]jf ;]jfu|flxnfO{ k|bfg ul/g]5 .
-$&_ gu/If]q leq kfls{ª Jojl:yt ug{ gu/kflnsfåf/f kfls{ª:yn lgdf0f{ ug]{5 tyf
gu/ If]q leq gS;f kf; u/fpbf 3/sf] tNnf] tNnf -j]zd]G6_ df 3/ wgLn] lghL
kfls{ª:yn lgdf0f{ u/]df 3/ gS;f kf; b:t'/ pNn]lvt j]zd]G6df nfUg] s/sf] %)Ü
5'6 lbg] egL o; cl3sf] lglt tyf sfo{qmdnfO{ lg/Gt/tf lbOg]5 .
-$*_ gu/If]q leq :j:y jftfj/0fsf nfuL zlxbsf] gfddf lgs' afn p2fof0f tyf
gu/If]q leqsf] ;8ssf] k]6Ldf j[Iff/f]k0fsf sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 . ;fy}
j[Iff/f]k0f ePsf] af]6x?nfO{ ;'/IfLt ug{ ljz]if sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
7
-$(_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf leq lgdf{0f eO{;s]sf] ;8s k]6LnfO{ Jojl:yt ug{
/ ;8s k]6L k|of]u ug{ k}bn ofq'x?nfO{ h]a|f qm;Lª ug]{ ;DjGwL ;/f]sf/jfnf
lgsfox?;Fu ;xsfo{ u/L ;r]tgfd'ns sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
-%)_ ;fdflhs ;–;lQms/0fsf nfuL ;dfj]zLs/0fsf] d'ndGqdfgL n}ËLs ;dfgtfsf
b[li6sf]0fn] jfnd}qL :yfgLo zf;g, dlxnf, blnt, ckfË, h]i7 gful/s, Psn dlxnf
/ cgfy jfnjflnsfsf] x]/rfxdf hf]8 lbOPsf] 5 . afn ;+/If0f ljsf; ;DjGwL
ljz]if sfo{qmd ;Grfng ul/g]5 . lzz'÷afn d[To'b/ sd ug]{ gLlt tyf sfo{qmd
cjnDjg ul/g]5 .
-%!_ dlxnfx?sf] cfË v:g] ;'jf:Yo ;d:ofsf nfuL 3'DtL lzjL/ ;~rfng ul/g]5 . h]i7
gul/s tyf cfFvfsf] ;d:ofdf k/]sf gful/sx?sf nfuL k|To]s j8fdf 3'DtL l;lj/
;~rfng ul/g]5 . k|hgg\ :jf:Yo ;DjGwL ljz]if sfo{qmdx? x'b} cfPsf]df o; jif{
klg lg/Gt/tf lbOg]5 .
-%@_ æ;j}sfnfuL u'0f:t/Lo lzIffÆ sfo{qmd cGtu{t gu/ If]qsf ;fd'bflos tyf lghL
ljBfnox?df z}lIfs u'0f:t/ sfod /fVg lg/Gt/ lgodg ul/g]5 . dlxnf, blnt,
ckfË, cNk;+vos tyf lk58LPsf] ;d'bfosf] lzIffdf kx'Frsf]nfuL ljz]if sfo{qmd
;~rfng ul/g]5 . pkdxfgu/nfO{ k"0f{ ;fIf/ gu/df ?kfGtl/t ug]{ sfo{nfO{ ltj|
?kn] nfuL kg]{5 . ljBfno egf{ cleofg tyf cgf}krfl/s lzIffsf sfo{qmdx?
wlge"t ?kdf ;~rfng ul/g] 5 .
-%#_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf leq ;~rfng x'g] sIffsf] kl/Iffsf nfuL el/g]
/lhi6«];g kmf/dsf] kmN; /lhi6«];gdf k"0f{ k|ltjGw nufO{g] 5 .
-%$_ gu/If]q leqsf ;d'bflos tyf ;+:yfut ljBfnox?;Fusf] xfy]dfnf]df sf]le8–!(sf]
k|efj /x];Ddsf nfuL ljz]if z}lIfs sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
-%%_ ;fd'bflos ljBfnox?df 5fqfx?n] ef]Ug'k/]sf] c;'ljwfnfO{ Wofgdf /fvL dlxnf
zf}rfno lgdf0f{ tyf Kof8 a}+s :yfkgfnfO{ cleofgsf] ?kdf o; cl3 lnPsf]
lgltnfO{ lg/Gt/tf lbO{ ;~rfng ul/g]5 .
-%^_ zxLbx?k|lt ;Ddfggfy{ zxLb kfs{ lgdf0f{ ul/g] 5 . dw]z cfGbf]ng tyf ljleGg
k|hftfGqLs cfGbf]ngdf Hofg u'dfpg] zlxb kl/jf/ dWo] cfly{s ?kdf ljkGg
kl/jf/nfO{ o; gu/sf] /f]huf/Ldf k|fyldstf lbO{g]5 tyf lgh zlxbx?sf]
afnaflnsfx?sf] nfuL cfjZos 5fqj[tL ;d]t k|bfg ul/g]5 .
-%&_ ;fj{hlgs If]q tyf sfof{nox? Pj+ Joj;flos k|lti7fgx?df s];l/of /+Ë k|of]u ug{
jftfj/0f >[hgf ul/g] egL o; cl3sf] lgltnfO{ lg/Gt/tf lbOg]5 .
-%*_ gu/kflnsf kl/;/nfO{ Jojl:yt Pj+ ;f}GboL{s/0f ug]{ sfdnfO{ k|fyldstf
lbOg]5 . tyf gu/kflnsfsf] sfof{no;Fu hf]l8Psf] lbl3{sf ;fu/sf] ;f}Gbo{s/0fsf]
sfdnfO{ lg/Gt/tf lbO{g]5 .
-%(_ gu/kflnsfsf] gjlgld{t ejg leq o;} cfly{s jif{df sfof{no Jojl:yt ul/g]5 /
;f] Joj:yfsf nfuL cfjZos ah]6 ljgLof]hg ul/g]5 .
8
-^)_ gu/If]q leqsf ;fd'bflos ljBfnox?nfO{ k|ljlwd}qL agfpg] sfdnfO{ k|fyldstf
lbOg]5 .
-^!_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf] j:t'ut ljj/0f ;xLtsf] gu/ k|f]kmfOn agfpg]
sfdsf] nfuL o; cl3sf] lgtLnfO{ o; cfly{s jif{ leq ;Dkfbg ul/g]5 .
-^@_ k|f/DeLs jfn ljsf; s]Gb| cjwf/0ffnfO{ cfTd;ft ub}{ gd'gfsf] ?kdf s]xL
;fd'bflos ljBfnox?df o;} cfly{s jif{ b]lv k|f/DeLs jfn ljsf; s]Gb| ;DjGwL
sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 .
kmf]x/d}nf ;+sng Joj:yfkg tyf jftfj/0f ;+/If0f
-^#_ gu/If]q leqsf] kmf]x/nfO{ Joj:yfkg ug{ lghL If]q;Fu ;xsfo{ u/L o;} cfly{s
jif{af6 kmf]x/ Joj:yfkg ;DjGwL sfo{nfO{ cuf8L a9fO{g] 5 .
-^$_ gu/nfO{ xl/t ;x/ agfpg] cGtu{t ;8s k]6Ldf j[Iff /f]kgsf] sfo{qmd ;~rfng
ul/g]5 . gu/ If]q leqsf] af6f]sf] nut cg'dfg ubf{ j[Iff/f]k0f ;d]tnfO{ dWo gh/
u/L cj pk/fGt o; gu/kflnsfn] nut cg'dfgdf ;dfj]; ug]{5 . gu/sf]
;fj{hgLs :ynx?df j[Iff/f]kgsf] sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 . gu/sf] u|fld0f
j8fx?df j[Iff/f]kgsf nflu ljz]if sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 . æpkdxfgu/ :jR5tf
cleofgÆ cGtu{t Knfli6s hGo j:t'x?sf] k|of]unfO{ lgif]w u/L df6f]sf ef8f,
sfuh / sk8fsf] emf]nf tof/Ldf cg'bfg lbg] egL o; cl3sf] lgltnfO{ lg/Gt/tf
lbOg] 5 .
-^%_ gu/leqsf d'n ;8s tyf ;xfos ;8sx? ;d]tdf kmf]x/ ;+sng Jojl:yt ug{
;fgf ;/;kmfO{ ;jf/L ;fwgx? ;d]tsf] k|of]u ul/g]5 .
gu/sf ;f}Gb{los/0fsf nfuL k"jf{wf/ ljsf;
-^^_ Jojl:yt Pj+ lbuf] zx/L k"jf{wf/, Jojl:yt zx/L gfnf lgdf0f{, kf]v/L
;f]Gb{oLs/0fsf sfo{qmdx?nfO{ lg/Gt/ ;~rfng ul/g]5 . hgsk'/wfd
pkdxfgu/kflnsfsf] lbuf] zx/L ljsf; / zx/nfO{ Jojl:yt ug{ hUuf Plss/0f
dfWodaf6 cfw'lgs :df6{ ;x/sf] lgdf{0f ug{ cjwf/0ffnfO{ sfo{gjog ug{ / ;f]
:df6{ ;x/sf nfuL pko'Qm :yfg 5gf}6 ug]{ / ;fy} ;DefJotf cWoog tyf lj:t[t
kl/of]hgf k|ltj]bg (DPR) tof/ ul/g]5 .
-^&_ gu/ leqsf P]ltxfl;s wfld{s d7dlGb/ Joj:yfkg tyf wfld{s ;/f]j/x?sf]
;f}GboL{s/0f tyf ;+/If0fdf ljz]if Wofg lbOg]5 .
-^*_ gu/ ;'/IffnfO{ Wofg lbb} ;8s aQL, l;=l;= Sofd/f, 6«flkms ;+s]t tyf 6«flkms la6
Joj:yfkg ug]{ gLlt lnO{g]5 / ;f] ;DjGwL sfo{qmdx? k|b]z ;/sf/ tyf cGo
;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu ;xsfo{ u/L ;~rfng ul/g]5 .
9
-^(_ gu/ leq ljw'lto gu/ a;, df]jfO{n 6\jfO{n]6, ;/;kmfO{ ;DjGwL ljz]if
pks/0fx?sf] Joj:yfsf] nfuL ljz]if u|fx\otf;fy sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
;/;kmfO{ ;DjGwL ahf/ cg'udgsf nfuL ljz]if sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .
-&)_ jt{dfg hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf] hg3gTj Pj+ If]qkmn cToGt} lj:tf/
eO{;s]sf] jt{dfg kl/k]Iodf gu/sf] Jojl:yt tyf ;+t'lnt ljsf;nfO{ b[li6ut ub}{
jfxo rqmky lgdf{0fsf] ;+efJotf cWoog eO{/x]sf]n] lj:t[t cWog k|ltj]bg tof/
u/L lgdf0f{ sfo{nfO{ o; cl3 lnPsf] lgltnfO{ k|fyldstf lbO{g] 5 .
-&!_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf k|j]z ug]{ pQ/ lt/ eJo zlxb k|j]z åf/ lj:t[t
cWog k|ltj]bg tof/ eO{, ;Demf}tf ;d]t eO{;s]sf] x'Fbf lgdf{0f o;} jif{ ;DkGg
ul/g]5 .
-&@_ hgsk'/wfd If]qsf] d'n ;8\sx?;Fu hf]8g] u/L j8fx?jf6 ;xfos ;8sx?
(Linked Road) agfpg] gLlt lnOg]5 .
-&#_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsf j8f g+=% nfO{ gd'gf jf8{sf] ?kdf ljsf; ug]{ egL
o; cl3 lnPsf] lgltnfO{ o; cfly{s jif{ b]vL ljz]if hf]8 lbO{ sfo{qmdx?
;~rfng ul/g]5 .
-&$_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfleq gofF pBf]u :yfkgf ug]{ pwdLnfO{ 3/ gS;f
b:t'/ tyf gu/n] lng] cGo s/ klxnf] jif{sf nfuL 5'6 lbOg]5 . pBf]u Joj;fo
If]qsf] k|j4gsf] p4]Zon] gofF Joj;flos k|lti7fg x?sf] :yfkgfnfO{ k|f]T;flxt ug]{
pk–dxfgu/kflnsf ljz]if ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .
cGo sfo{qmdx?
-&$_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf] gu/ ;/;kmfO{sf] nfuL ljz]if sfo{qmdx?
;~rfng ul/g] 5 . nfdv'§] lgoGq0fsf]nfuL ljz]if sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
-&%_ sf]le8–!( ;+qmd0fnfO{ Go'lgs/0f ug{ cfjZos ;/;kmfO{sf sfo{qmdx? ;~rfng
ul/g]5 .
-&^_ kqsf/x?sf] k]zfut ;Ddfgx]t' o;} cfly{s jif{df ;lxb kqsf/ pdf l;+x kqsf/Ltf
sf]if -cIfo sf]if_ :yfkgf ul/g]5 .
-&&_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf If]q leq klbo dof{bf sfod /fvL pTs[i6 kqsfl/tf
ug]{ kqsf/nfO{ ;Ddfg ug{ Pp6f 5'§} sf]if :yfkgf ul/g] 5 .
-&*_ hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf clwsf+z gful/sx? s[lifdf cfwfl/t /x]sf] tYo
cfTd;ft\ ub}{ s[lif If]qsf] cfw'lgsLs/0f tyf ljsf;nfO{ k|fyldstf k|bfg ul/g]5 .
k|To]s s[ifsnfO{ gu/sf] ;xof]udf j[Iff/f]kg ;DjGwL sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .
-&(_ gu/ If]qdf lzIff Pj+ :jf:Yo h:tf ;fdflhs k'jf{wf/sf] ljsf; tyf :t/Lotf k|bfg
ug{ ljleGg sfo{qmd ;+rflnt ul/g]5 .
-*)_ pk–dxfgu/kflnsf If]qleqsf klxn] ag]sf 3/x?sf] gS;fkf; x'g] / 7'nf cfw'lgs
ejgx? h:t} 7'nf dn, ;lk+u sDkn]S; tyf tf/] xf]6nx? jgfpg ;lsg] u/L
10
ljBdfg ejg gS;fkf; dfkb08nfO{ kl/is[t ul/g] egL o; cl3sf] lgtLnfO{
lg/Gt/tf lbOg]5 .
-*!_ Plss[t zx/L ljsf; /0fgLlt cGtu{t Land Use Planning u/L cfjf; If]q, s[lif
Ifq], cf}Bf]lus If]q Pj+ cfw'lgs sdl;{on ejgx?sf] If]q juL{s/0f ul/g] 5 .
gu/If]q leq ;'s'Djf;L ;d:of ;fdfwfg ug{ cfjZos kxn ul/g] 5 .
-*@_ clxn] sf]le8–!( ;+qmd0f Go'lgs/0f x]t' hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf sf]
gful/sx?nfO{ cTofjZos ;]jf @$ ;} 306f pknAw u/fpg] ul/ 6f]n lk|m g+j/ /
x6nfO{g 6]lnkmf]g ;lxtsf] ;]jf sIf :yfkgf ul/g] 5 .
-*#_ cxf]/fq ;]jf k|bfg ug]{ lsl;dsf] ;'ljwf ;DkGg gu/ ;'/Iff k|x/L tflnd ;d]t u/L
;+:yfut ?kdf Jojl:yt ul/g]5 .
-*$_ hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsfn] ljw'lto ;~rf/ dfkm{t ;]jf k|bfg ug{ cfjZos
ah]6 ljlgof]hg u/]sf] 5' ;fy} hgsk'/wfd pkdxfgu/kflnsf If]q leq Free Wifi ;]jf k|bfg ug{ cfjZos u[xsfo{ o;} ;fnaf6 ;~rfng ul/g]5 .
-*%_ nfu'kbfy{sf] b'/Jo;gL a9b} uO{/x]sf]n] nfu' kbfy{sf] k|of]unfO{ sd ug{ ;fj{hlgs
:ynx?df ;/f]sf/jfnfx?;Fu ;xsfo{ u/L ;r]tgfd'ns sfo{qmdx? ;+rfng
ul/g]5 .
;|f]t Joj:yfkg
-*^_ cfGtl/s /fh:jsf] bfo/f / cfwf/nfO{ km/flsnf] agfpb} hfg] lglt lnO{g]5 .
/fh:jsf] ;|f]t a9fpg ;3g sfo{qmdx? ;~rfng ul/g] egL o; cl3sf] lgltnfO{
lg/Gt/tf lbO{g]5 .
-*&_ sf]/f]gf efO{/; sf]le8–!( sf] dxfdf/Lsf] sf/0fn] kg{ uPsf] cfly{s IfltnfO{
dWo]gh/ u/L @)&^ r}q b]lv @)&& h]i7 ;Dd # dlxgfsf] axfn s/ 5'6 ul/g]5
tyf Joj;fo s/ tkm{sf] hl/jfgf ldgfxf ul/g]5 .
-**_ lbuf] / e/kbf]{ cfosf >f]tx?af6 /fh:j ;+sng tyf ;d'lrt kl/rfngaf6 dfq
;d[4 pkdxfgu/kflnsf lgdf{0fdf 6]jf k'Ug] ePsf]n] pkdxfgu/kflnsf If]qsf]
s/sf] bfo/fdf gk/]sf JolQm, ;+3, ;+:yf, Joj;fonfO{ s/sf] bfo/fdf NofO{g]5 .
-*(_ xfnsf] s/ k|0ffnL ;'wf/ ug{ sDKo'6/ k|0ffnLdf nlug]5 . ;fy} s/bftf lzIff
sfo{qmdnfO{ k|fyldstf lbOg]5 . s/ k|0ffnL k|ljlw d}qL ;~rf/ k|0ffnlsf] ljsf;
ul/g]5 .
-()_ nIodf cfwfl/t pTk|]/0ff Pj+ /fh:j clej[l4 k|f]T;fxg dfkb08 nfu' ul/g]5 .
-(!_ /fh:j c;'nLdf cfu|tf sfod ug]{ jf8{{ jf jf8{x?nfO{ k|f]T;fxg :j?k k'/:s[t
ul/g]5 . 3/axfn s/sf] c;'nL ;DjGwL ljz]if sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 . ;f]
sfo{sf nfuL ;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu cfjZos 5nkmn ul/g]5 .
-(@_ 7"nf k|s[ltsf cfof]hgfx?df nfut ;fem]bf/Lsf] cjwf/0ffnfO{ cjnDjg u/L lghL
If]q Pj+ ;+3Lo ;/sf/sf] ;|f]tsf] pkof]u ug]{u/L cfof]hgfx?sf] ;DefJotf cWoog
11
u/fO{ k|f]h]S6 a}+s :yfkgf ul/g]5 . h;df lghL If]qsf] nufgL / ;+3Lo ;/sf/sf]
;dk"/s cg'bfg cfslif{t ul/g]5 .
-(#_ j}b]lzs ;xfotfsf 7'nf cfof]hgfx? o; gu/ If]qdf ;~rfng ug{ ;+3Lo
;/sf/;Fu ;xsfo{ ul/g] egL o; cl3sf] lgltnfO{ lg/Gt/tf lbO{g]5 .
cfb/l0fo ;ef;bHo"x?,
-($_ th'{df ul/Psf sfo{qmdx?sf] bIf Pj+ s'zn sfof{Gjogn] dfq} cfd gful/sdf
k|efjsf/L k|ltkmn lbg ;S5 . ljZj clxn]sf] cj:yfdf sf]le8–!( sf] ;+qmd0f
ef]lu/x]sf]n] o; ljkb\ 38Ldf pkdxfgu/n] th'{df u/]sf sfo{qmdx?sf] ;kmn
sfof{Gjogdf oxfFx? ;a}sf] ;xsfo{, ;fem]bf/L tyf /rgfTds ;xof]usf] cfjZostf
kb{5 . ctM o; cj:yfdf hgsk'/wfd pk–dxfgu/kflnsfsf] ljsf;df k|efjsf/L
e'ldsf v]Ng ;/sf/L lgsfox?, lghL If]q, bft[ lgsfo, cGt/li6«o ;+3–;+:yfx?,
ljleGg ;xof]uL ldq /fi6«x?, u}/ ;/sf/L ;+:yf tyf ;xsf/L ;+3–;+:yfx?, 6f]n
ljsf; ;+:yfx? nufot cGo ;Dk"0f{ ;/f]sf/jfnfx?nfO{ o;} ;efaf6 cg'/f]w ;d]t
ug{ rfxG5' .
-(%_ ;8sx? lj:tf/df gful/sx?sf k/]sf hUuf tyf Iflt ePsf ef}lts ;+/rgfsf]
cljnDj k|fljlws v6fO{ nut tof/ ug{ nufOg]5 / pQm Ifltsf] Ifltk'lt{sf nfuL
g]kfn ;/sf/;Fu l;kml/;;lxt cg'/f]w ul/g]5 . ;fy} pk–dxfgu/kflnsfsf] tkm{af6
gful/sx?sf] pQm of]ubfgsf] sb/ ub}{ ;Ddfg ;df/f]x cfof]hgf ul/ sb/kq k|bfg
ul/g]5 .
-(^_ k|:t't gLlt tyf sfo{qmdsf] k'0f{ ljj/0f, cfufdL cfly{s jif{ @)&&÷)&* sf] ah]6
aQmJo / cfo tyf Joosf] lj:tfl/t ljj/0f;lxtsf] b:tfj]hx? oyflz3| oxfFx?
;dIf pknAw u/fpg] afrf ub{5' . ;fy} pNn]lvt ;a} b:tfj]hx? o; pk–
dxfgu/kflnsfsf] j]a ;fO{6df cknf]8 ul/g] Joxf]/f ;d]t lgj]bg ub{5' . pQm ;a}
b:tfj]hx? ;/sf/sf ;a} lgsfox? ljsf;sf] If]qdf lqmofzLn ;j} ;+:yfx? tyf
;a} ljsf;sf ;fem]bf/x?sfnfuL pkof]uL /x]g5 eGg] ljZjf; xfdLn] lnPsf 5f}+ .
o; gLlt tyf sfo{qmd ;efsf] aGb ;qdf k]z eO{ 5nkmn kZrft kfl/t x'g]
ljZjf; lnPsf] 5' .
cGtdf,
-(&_ hgsk'/wfd pkdxfgu/ g]kfnsf] ;Da[4 dxfgu/ aGg] ;Defjgf ePsf] gu/ xf] .
h'g;'s} /fhgLlts cf:yfn] k|]l/t eP klg hgsk'/wfdsf] ljsf; / ;d[l4sf] xsdf
of] gu/;efdf sf]xL kIf / k|ltkIf 5}g . cfh of] gu/ ;efdf ;femf ;+sNk u/f}+,
hgsk'/wfdnfO{ xfdL b]zs} gd'gf / c?sf nfuL pbfx/0fLo ldlyn ;f+:s[tL zx/
tyf k|b]z g+=@ sf] /fhwfgL agfO{ 5f8g] 5f} . o; pkdxfgu/kflnsfsf] lasf; tyf
pTyfglzn Ifdtf clej[l4 sfo{qmddf ;xsfo{ tyf ;xof]u ul//x]sf DFID
SUDRIDH-NURP nfO{ wGojfb lbg rfxG5' . ;fy} k|:t't gLlt tyf sfo{qmd
th'{df ug]{ k|lqmofdf k|ToIf tyf k/f]If?kdf ;xof]u k'¥ofpg' x'g] ;Dk"0f{ sfo{kflnsf
;b:o Ho'x?, gu/ ;ef;b:oHo'x?, a'l4hLjLx?, /fhgLlt1 Ho'x?, kqsf/ jGw'x?,
12
pBf]uL Joj;foLx?, ls;fg, dhb"/ tyf ;Dk"0f{ gu/jf;L bfh'efO{ tyf lbbLjlxgLx?
Pj+ gu/ ;]js sd{rf/Lx?nfO{ xflb{s wGojfb 1fkg ub{5' .
wGojfb, hodw]z .