Dr Katarzyna Sztop-RutkowskaInstytut Socjologii UwB
Białystok , 19 maj 2011
Konsultacje społeczne: problem czy szansa?
Plan prezentacji
Co to są konsultacje społeczne – definicje, sposoby rozumienia w praktyce.
Ramy prawne w Polsce przeprowadzania konsultacji.
Sposoby przeprowadzania konsultacji społecznych (etapy konsultacji).
Efektywność konsultacji społecznych w Polsce: prezentacja wybranych danych z poziomu powiatu i gminy.
Dobre praktyki: zagraniczne i polskie.
Trudności i korzyści z wprowadzenia konsultacji.
Definicja konsultacji społecznych
Ramy formalne
Oficjalnie prowadzone
przez instytucję
Zarządzane przez administrację
publiczną
Dotyczy podejmowani
a decyzji
Cel: zasięgnięcie
opinii interesarius
zy
Definicja konsultacji społecznych
• „Konsultacje społeczne przeprowadza się w sprawach ważnych dla mieszkańców miasta. Celem konsultacji jest możliwe najpełniejsze informowanie społeczności o planowanym projekcie bądź inwestycji miejskiej, zebranie jej opinii i uwag, a także wybór najbardziej optymalnego rozwiązania uwzględniającego postulaty uczestników konsultacji”
wg. łódzkiego regulaminu konsultacji społecznych
Drabina partycypacji
Pełna kontrola społeczna nad władzą
Partnerstwo
Konsultacje
Informacja
Brak partycypacji (manipulacja)
Ramy prawne
Konstytucja RP: zapisy dotyczące prawa do informacji o działaniach władzy publicznej (art. 61), czy też
prawa do petycji (art. 63).
Ustawa o dostępie do informacji
publicznej z 2001 roku
Projekt ustawy o wzmocnieniu mieszkańców w
samorządzie terytorialnym.
Ustawa o samorządzie gminnym z 1990 roku
Ustawa o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie
z 2003 roku
Ustawa o petycjach (w
trakcie konsultacji)
Regulaminy konsultacji , np.
Urzędu Miasta Łodzi
http://bip.uml.lodz.pl/_plik.php?
plik=uchwaly/rm/
05_1454.PDF&PHPSESSID=a6138682741
ecefd60fabd2846921ef7
Etapy konsultacji
Narzędzia konsultacyjn
e
Spotkania publiczne
(konferencje)
Prośba o opinięWysłuchania
publiczne
Konsultacje internetowe
Fokusy
Wywiady indywidualn
e
Panele obywatelskie
Panel SMSSpacery
badawcze; autobus
konsultacyjny
…..
Ewaluacja konsultacji: Model 3P
Procedury
• Etapy konsultacji
Praktyki
• Jakie dobre praktyki były wykorzystywane podczas konsultacji społecznych? Np. legalność, koordynacja, rzetelność, przejrzystość, reprezentatywność itd.
Percepcja
• Poziom satysfakcji zarówno organizatorów, jak i uczestników konsultacji
STOCZNIASMG/KRC
Czego unikać w czasie konsultacji?
Na jakim etapie włączyć konsultacje?Ile czasu dać na wypowiedzenie się partnerom?
Dotyczy: planowanych konsultacji, wyników, prezentowanej dokumentacji, form konsultacji
Kto jest/nie jest zapraszany na konsultacje?
Nastawienie do urzędników vs. do partnerów konsultacji
CZAS KOMUNIKACJA WYBÓR PARTNERÓW UPRZEDZENIA
Źle przeprowadzone konsultacje mogą być gorsze niż ich brak
Gmina Miedźna http://www.youtube.com/watch?v=WtpE5lvfsWY
Złote zasady, czyli jak organizować konsultacje
Piramida konsultacji
Odpowiednie miejsce i czas
Procedura spotkania/warsztatu
Rola moderatora
Unikajmy 3 I
RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA EFEKTYWNOŚCI MECHANIZMÓW
KONSULTACJI SPOŁECZNYCH LUTY 2011
Proszę powiedzieć, ile konsultacji społecznych przeprowadził Pana/Pani urząd w ciągu ostatnich 2 lat?
od 1 do 3 od 4 do 10 11 i więcej nie wiem0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
4132
11 16
3840
14 8
14 22
3529
miasto na prawach powiatugminy powiat ziemski
Tematy konsultacji w powiatach / gminach`programy współpracy
z organizacjami pozarządowymi
81%/ 59%
programy ochrony środowiska 78%/ 51%
strategie rozwoju 77%/ 73%
strategie rozwiązywania
problemów społecznych 79%/
66%`
programy promocji zatrudnienia 57%
plany rozwoju sieci drogowej 45%/ 62%
miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego 91%
plany sieci publicznych szkół
ponadgimnazjalnych oraz szkół specjalnych
43%)
uchwały w sprawie sieci przedszkoli i
oddziałów przedszkolnych w
szkołach podstawowych (33%)
plany sieci szkół ponadpodstawowych
(37%)budżety 33%/ 45%
Formy konsultacji deklarowane przez urzędników
wgląd do dokumentów w urzędzie i na stronach BIP
spotkania i warsztaty (głównie o charakterze informacyjnym)
ciała konsultacyjno-doradcze
• rady pożytku publicznego 6% / 3%• inne ciała konsultacyjne 38% / 18%
Polacy o konsultacjach
Mało wiedzy = małe
oczekiwania
17% zetknęło się z pojęciem
konsultacji
Badanie zrealizowane na losowej reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie N=1005 osób w dniach 16-20 stycznia 2011 roku. W badaniu wykorzystano technikę wywiadu bezpośredniego ze wspomaganiem komputerowym (CAPI). SMG/KRC
Konsultacje społeczne to…
romowa z obywatelami
dyskusje i spotkania
sondaże i ankiety
przedstawienie sprawy czy dokumentu
szukanie wspólnego rozwiązania
rozpoznanie potrzeb
0 4 8 12 16
możliwość wyrażenia własnego zdania 6%
zbieranie opinii na jakiś temat 28%
cel konsultacji 36%
formy konsultacji 43%
Czym Polacy chcą zająć się podczas konsultacji?
dzieci i młodzieży
ochrony zdrowia i polityki społecznej
lokalnych inwestycji drogowych
bezpieczeństwa
transportu publicznego
zagospodarowania przestrzennego
lokalizacji dużych inwestycji
kulturą i rozrywką
edukacją
ochroną środowiska/gospodarka odpadami
nie wiem
odmowa odpowiedzi
25
25
22
22
19
16
16
17
14
14
9
6
Ocena uczestnictwa w konsultacjach (w %)
12
3549 raczej lub zdecydowanie
nie wartoraczej wartozdecydowanie warto
Dobre praktyki
• Portale z możliwością debatowania, dyskutowania, z aktualnymi informacjami na temat konsultacji:
Platformy konsultacyjne: http://www.bristol.gov.uk/ccm/content/Council-Democracy
/Consultations/e-democracy.en http://www.mamzdanie.org.pl• http://www.konsultacje.olsztyn.eu/• Katowice na warsztacie http://youtu.be/ob6ANweufDE• Konsultacje społeczne „Aleje Dwóch Kółek?”
http://www.youtube.com/watch?v=FU56Z8CMiiU• Lublin: rewitalizacja Podzamcza (m.in. konsultacje przy
makiecie)
PODSUMOWANIE: perspektywa instytucji publicznej
-•Opór przed zmianą •Nakłady finansowe•Wydłużenie podejmowania decyzji
+
• Lepsza diagnoza społeczności lokalnej
• Mocniejsza legitymizacja podejmowanych decyzji
• Umiejętne rozwiązywanie konfliktów
• Zwiększenie kreatywności w rozwiązywaniu problemów lokalnych (crowdsourcing)
• Podniesienie jakości dokumentów
PODSUMOWANIE: perspektywa obywatela
-•Opór przed zmianą• Nakłady czasowe•Ryzyko podjęcia polemiki
+
• Wpływ na podejmowane decyzje
• Zaspokojenie swoich potrzeb• Zwiększona wiedza na temat
funkcjonowania społeczności lokalnych
• Więzi międzypokoleniowe i socjalizacja obywatelska
Jednym słowem, konsultacje to…
szansa problem
Dziękuję za uwagę!
Katarzyna Sztop-RutkowskaInstytut Socjologii Uniwersytet w Białymstoku
[email protected] www.soc.uwb.edu.pl