OSSA CRANII - OKOSTJE LOBANJE
- možganski del - cranium cerebrale (obdaja in varuje možgane) - obrazni del - cranium viscerale (ustna, nosna in očesna votlina)
OSSA CRANII CEREBRALIS - KOSTI MOŽGANSKE LOBANJE SVOD - CALVARIA BAZA, DNO - BASIS CRANII
- frons - čelo - occiput - zaglavje - paries - teme - tempora - senci
kosti svoda so zgrajene iz treh plasti: - lamina externa
- diploe (rovi za vene - canales diploici- lamina interna (lamina papyracea/vitrea – zelo tenka)
)
Zunaja površina je gladka, notranja pa reliefna:
sulci arteriosi - utripalnice izdolbejo globoke, ostrorobe, drevesasto razvejčene žlebiče sulci venosi - venozni sinusi trde možganske opne so odtisnjeni kot široki, plitki žlebi impressiones digitatae - odtiski možganskih vijug med njimi so grebeni - juga cerebralia foveolae granulares - odtiski arahnoidalnih brstičev
OS FRONTALE
OS TEMPORALE
OS SPHENOIDALE
OS ETHMOIDALE
OS OCCIPITALE
OS PARIETALE
OS FRONTALE - ČELNICA je neparna, pnevmatična kost, ki tvori sprednji del možganske lobanje in deloma lobanjsko bazo. Tipljivost čelnice:
Luska, tubera, nadobrvni lok, glabella, supraorbitalni rob, lični odrastek.
squama frontalis facies externa / interna / temporalis.
arcus supercillaris
processus zygomaticus
incisura frontalis
glabella
tuber frontale
incisura ethrnoidalis
margo supraorbitalis
incisura / foramen supraorbitalis
linea temporalis linea temporalis sup./ inf.
sulcus sinus sagittalis superiorj
foramen cecum
crista frontalis
pars nasalis
spina nasalis
fovea trochlearis/ spina trochlearis m. obliquus superior
apertura sinus frontalis sinus frontalis
partes orbitales
fossa glandulae lacrimalis solzna žleza
foramen ethrnoidale anterius / posterius
impressiones digitatae
OS ETHMOIDALE – SITKA Sitka tiči med čelnico in zagozdnico.
Osnovna struktura sitke so tri vertikalne in ena vodoravna koščena platica.
Sitka je zgrajena iz tankostenih kostnih celic: - cellulae ethmoidales anteriores (meatus nasi medius) - cellulae ethmoidales posteriores (meatus nasi superior) Celice so opažene s sluznico kot jo imamo v nosni votlini. Tipljivost sitke: Skozi nos tipamo vertikalno ploščo, lamina perpendicularis.
labryrinthus ethmoidalis Zgornja stran je dvakrat prečno narezana, sulci ethmoidales (foramen ethmoidale ant./post.). Ob crista galii je infundibulum ethmoidale (komunicira navzdol z nosno votlino, navzgor s sinusom čelnice). Medialna stran tvori zgornji del stranske stene nosne votline. Oblikujejo jo mediaine stene sitkinih celic. (največja bulla ethmoidalis - spredaj/spodaj). Navzdol štrlita concha nasalis sup./med., pod njima pa meatus nasi superior (cellulae ethmoidales posteriores) / medius (sinus frontalis, sinus maxillaris in cellulae ethmoidales anteriores). Včasih tudi concha nasalis suprema in meatus nasi supremus. Med bulo in srednjo školjko je processus uncinatus (processus ethmoidalis conchae nasalis inferioris). Bulla ethmoidalis in processus uncinatus oklepata hiatus semilunaris (vstran - votlina zgornje čeljustnice, navzpred - infundibulum - sinus čelnice). Spodnjo stran tvorijo stene spodnjih sitkinih celic, rob concha nasalis media, vmes je meatus nasi medius (spredaj - processu uncinatus). Lateraina stran je lamina orbitalis (medialna stena očnice). Celice sprednje površine zastirata s strani solznica in čelni odrastek zgornje čeljustnice. Zadajšnja stran je prislonjena na zagozdnico.
cellulae ethmoidales
lamina perpendicularis septum nasi
lamina orbitalis
crista galii lamina cribrosa
lamina cribrosa
OS PARIETALE – TEMENICA je parna, ploščata, štirioglata kost, ki ima zunanjo in notranjo površino, štiri robove in štiri vogle.
Tipljivost temenice:
Tipamo zunanjo ploskev z grčama.
sulcus arteriae meningicae mediae
facies interna
linea temporalis superior faseia temporalis
linea temporalis inferior musculus temporalis
tuber parietale facies externa
sulcus sagittalis fossae lacunares foveolae granulares
sulcus sinus sigmoidei
foramen parietale venozni emissarium parietale
margo sagittalis margo frontalis
margo occipitalis
margo squamosus
OS SPHENOIDALE – ZAGOZDNICA
Tipljivost zagozdnice:
Skozi usta tipamo perotki
processus clinoideus posterior dorsum sellae
apertura - sinus sphenoidalis septum sinuum sphenoidalium
processus pterygoideus
ala minor
ala major / facies temporalis
corpus
sella turcica fossa hypophysialis
jugum sphenoidale
processus clinoidei medii
tuberculum sellae
sulcus chiasmatis vidni živec
spina ethmoidea
lingula sphenoidalis sulcus caroticus
clivus synchondrosis sphenooccipitalis
planum sphenoidale
crista sphenoidalis anterior
margo zygomaticus
spina ossis sphenoidalis
rostrum sphenoidale
crista sphenoidalis interior
canalis opticus vidni živec
processus clinoidei anteriores
fissura orbitalis superior
foramen ovale
foramen rotundum
foramen spinosum
facies cerebralis
facies orbitalis
fissura orbitalis
crista infratemporalis
facies maxillaris
foramen lacerum fibrocartilago basalis
canalis pterygoideus
lamina lateralis
lamina medialis
fossa pterygoidea
incisura pterygoidea
fossa scaphoidea hamulus pterygoideus
sulcus palatinus major canalis palatinus major
concha sphenoidalis
process vaginalis sulcus tubae auditoriae
OS TEMPORALE – SENČNICA Senčnica nastane iz štirih samostojno zasnovanih delov, iz bobničnega dela, pars tympanica; iz skalnice, pars petrosa; iz luske, pars squamosa in iz bradavičarja, processus mastoideus.
Tipljivost sečnice: Tipamo zunanjo površino luske, bradavičarja, zunanji sluhovod in lični odrastek.
pars tympanica
porus / meatus acusticus externus
porus / meatus acusticus internus
eminentia arcuata
processus styloideus
vagina processu styloidei
sulcus tympanicus
impressio trigemini
apertura interna canalis carotici a. carotis
apex
pars petrosa facies ant./ pos./ inf./ tympanica. skrinjica za slušni in ravnotežni organ
apertura caniculi cochleae
canalis caroticus
sulcus n. petrosi majoris in minoris
margo superior partis petrosae sulcus sinus petrosi superioris/ inferioris
foramen sylomastoideum nervus facialis
fossa jugularis
canalis musculotubarius semicanalis tubae auditivae semicanalis m. tensoris tympani
pars mastoidea
processus mastoideus
incisura mastoidea m. digastricus
sulcus arteriae occipitalis
sulcus sinus sigmoidei
foramen mastoideum
pars squamosa luska - facies temporalis in cerebralis
sulcus arteriae meningeae mediae
processus zygomaticus
linea temporalis
fossa mandibularis facies articularis caput mandibula
tuberculum articulare
apertura canaliculi vestibuli
OS OCCIPITALE - ZATILNICA tvori zadajšnji del možganske lobanje
Tipljivost zatilnice: Od zunanje površine zatilnice se tipa zlasti protuberantia occipitalis externa.
foramen occipitale magnum
condylus occipitalis
fossa condylaris
squama occipitalis
partes laterales pars basilaris
canalis condylaris
incisura jugularis
processus jugularis
tuberculurn jugulare
tuberculurn pharyngeurn
clivus
sulcus sinus petrosi inferioris
canalis hypoglossi
sinus sigmoideus
protuberantia occipitalis interna
sulcus sinus transversi
crista occipitalis interna falx cerebelli
sulcus sinus sagittalis superioris
linea nuchae inferior
linea nuchae suprema linea nuchae superior
crista occipitalis externa ligarnentum nuchae
protuberantia occipitalis externa
OSSA CRANII (OSSA FACIEI) - KOSTI OBRAZNE LOBANJE
OS NASALE - NOSNICA Nosnica je poligonalna koščena ploščica. Na zadajšnji ploskvi je žleb, sulcus ethmoidalis. Žleb vodi skozi luknjico na sprednjo stran nosnice. Obe nosnici oklepata aperturo piriformis
z zgornje strani.
Tipamo zunanjo ploskev in spodpji rob nosnic.
OS LACRIMALE – SOLZNICA je tanka koščena ploščica; na očnični ploskvi je spredaj navpični žlebiček, sulcus lacrimalis; žlebiček zaslanja prav tako navpični rob, crista lacrimalis posterior, navzdol iztegnjen v kljukico, hamulus lacrimalis. Istoimenska žlebova čelnega odrastka zgornje čeljustnice in solznice, sulci lacrimales, oklepata kotanjico za solzni mešiček,
fossa sacci lacrimalis.
Skozi očnico tipamo grebenček, crista lacrimalis posterior.
OS NASALE
MANDIBULA
CONEHA NASALIS INFERIOR
OS ZYGOMATICUM
OS PALATINUM
OS LACRIMALE
MAXILLA
OS HYOIDEURN VOMER
MAXILA – ZGORNJA ČELJUSTNICA Zgornji čeljustnici sta osrednji kosti obrazne lobanje. Vse ostale ob razne kosti so razporejene okoli in so
večidel v stiku z njima. Zgornja čeljustnica ima telo in štiri odrastke.
Tipljivost zgornjih čeljustnic Pod kožo obraza tipamo telo in odrastke, (corpus, processus maxillae), iz ustne votline pa trdo nebo, (palatum durum) in zobni odrastek, (processus alveolaris).
corpus maxillae
sulcus infraorbitalis / canalis / foramen infraorbitale
margo infraorbitalis
fossa canina
facies nasalis
facies infratemporalis
facies orbitalis
facies anterior
hiatus maxillaris
sinus maxillaris
crista conhalis
lunula
sulcus pterygopalatinus canalis pterygopalatinus
foramina alveolaria canales alveolares
tuber maxillae
incisura nasalis apertura piriformis
margo lacrimalis
sulcus lacrimalis
proccesus frontalis
incisura lacrimalis
sutura palatina mediana
crista ethmoidalis
crista lacrimalis anterior fossa sacci lacrimalis
juga alveolaria
proccesus zygomaticus proccesus palatinus
foramen incisivum - canales incisivi
spina nasalis anterior
sutura incisiva os incisivum
palatum osseum processus alveolaris
OS PALATINUM – NEBNICA
OS ZYGOMATICUM – LIČNICA je ploska, nepravilna, štirioglata kost
Zunanjo površino ličnice in njene, robove zlahka tipamo.
processus frontalis
foramen zygomaticotemporale
foramen zygomaticofaciale
foramen zygomaticoorbitale
facies temporalis
facies orbltalis
facies lateralis
processus temporalis
processus rnaxillaris
lamina horisontalis
lamina perpendicularis
hiatus maxillaris
facies maxillaris facies nasalis
crista nasalis
foramen palatinum majus
crista conchalis concha nasalis inf.
crista ethmoidalis concha nasalis med
facies palatina
processus nasalis
processus pyramidalis
sulcus palatinus major canalis palatinus major
processus maxilaris
spina nasalis posterior
processus orbitalis
processus sphenoidalis
incisura sphenopalatina, foramen sphenopalatinum
CONCHA NASALIS INFERIOR – SPODNJA
NOSNA ŠKOLJČNICA je spiralno okoli sagitalne osi zavita koščena ploščica, pripeta na letvico zgornje čeljustnice in nebnice processus lacrimalis
oklepa solzni kanal
processus maxiilaris
tesni hiatus maxiliaris
processus ethmoidalis
je običajno zraščen z odrastkom sitke, processus uncinatus.
MANDIBULA – SPODNJA ČELJUSTNICA
Tipljivi so skoro vsi deli spodnje čeljustnice, deloma od zunaj, deloma iz ustne votline.
tuberculum mentale
protuberantia mentalis
juga alveolaria
angulus mandibulae
ramus mandibulae
corpus mandibulae
processus alveolaris
linea mylohyoidea
fossa digastrica
spinae mentales
linea obliqua
foramen mentale canalis mandibulae
processus condylaris
processus coronoideus
incisura mandibulae
fovea sublingualis podjezična slinavka
tuberositas masseterica
fovea pterygoidea caput mandibulae
collum mandibulae
fovea submandibularis submandibularna slinavka
lingula mandibulae
foramen mandibulae canalis mandibulae
tuberositas pterygoidea
sulcus mylohyoideus
VOMER – RALO štiristrana ploščata kost, sestavljena iz dveh koščenih plošč. Je del koščene nosne pregrade. Krilci rala
oklepata greben zagozdničnega telesa, spodaj pa sloni na kristi nazalis. Zadajšnji rob je prost, zgornji rob rala in spodnji rob lamine perpendikularis sitke, oklepata navzpred odprt kot, v katerem je hrustančna
ploščica nosnega pretina Skozi nozdrvi tipamo spodnji del rala.
OS HYOIDEUM – PODJEZIČNICA
ala vomeris
crista choanalis vomeris
corpus
cornu majus
cornu minus
pars cuneiformis vomeris
sulcus vomeris
MOŽGANSKA LOBANJA V CELOTI
Možgansko lobanjo sestavljata lobanjski svod, calvaria in lobanjska baza, basis cranii. Lobanjska baza pa ima zunanjo in notranjo površino, basis cranii externa in basis cranii interna.
BASIS CRANII INTERNA tri kotanje; v sprednji je čelni del možganov, v srednji senčni del možganov in v zadajšnji mali možgani.
Fossa cranii anterior je med čelnico in med zadajšnjim robom zagozdničnih krilc. Fossa cranii media je med zadajšnjim robom zagozdničnih krilc in med grebenom piramid.
Fossa cranii posterior pa je med grebenom piramid in med zatilnico.
foramen rotundum nervus maxillaris.
foramen ovale nervus mandibularis
foramen spinosum arterija meningika media
canalis caroticus a. carotis, plexus nevosus caroticus
porus acusticus internus nervus statoacusticus, facialis in intermedius
foramen occipitale magnum dura, mehki možganski opni, hrbtenjača, arteriae spinales, arteriae vertebrales, plexus venosus, nervus accessorius
canalis hypoglossi nervus hypoglossus
foramen lacerum /sphenopetrosa nervus petrosus minor
canalis opticus vidni živec, oftalmična
t ij fissura orbitalis superior
nervus ophtalmicus, oculomotorius, trochlearis, abducens, oftalmična vena
foramen jugulare nevrus glossopharyngicus,
i
lamina cribrosa vohalni živci
BASIS CRANII EXTERNA
canalis hypoglossi nervus hypoglossus
foramen occipitale magnum dura, mehki možganski opni, hrbtenjača, arteriae spinales, arteriae vertebrales, plexus venosus, nervus accessorius
canalis condylaris
foramen jugulare nevrus glossopharyngicus,
i
foramen stylomastoideum
canalis caroticus a. carotis, plexus nevosus caroticus
canalis caroticus a. carotis, plexus nevosus caroticus
foramen spinosum
foramen ovale nervus mandibularis
foramina platina minora
choana
foramen platinum majus
fossa incisiva
fissura orbitalis inferior