Metoda dramy na zajęciach artystycznych
Opracowanie: Barbara Gerlach
Drama jako metoda
• drama gr. („ drao”) – działam, usiłuję
• Podstawą dramy jest fikcyjna, wyobrażeniowa sytuacja, która powstaje, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danej chwili obecne, używając jako środków swoich ciał i głosów – def. za Krystyną Pankowską [w:] „ Drama – zabawa – myślenie”
DRAMA
• Wykorzystuje naturalną skłonność człowieka do naśladownictwa i zabawy
• Może być:a) metodą samodzielną, wychowawczą, służącą rozwijaniu osobowości dzieci i młodzieżyb) metodą pomocniczą, dydaktyczną, wykorzystywaną w szkole na lekcjach języka polskiego, języków obcych, historii, geografii, muzyki, a nawet w przedmiotach matematyczno – przyrodniczych ( A. Dziedzic, J. Pichalska, E. Świderska „ Drama na lekcjach języka polskiego”)
Zalety metody dramy• Uczy samodzielności myślenia i działania, aktywności i otwartości• Przełamuje apatię, bierność uczniów i schematyzm tradycyjnych metod
dydaktycznych• Rozwija emocje, wyobraźnię i fantazję• Wyrabia umiejętność współżycia i pracy w grupie• Poprawia elokwencję i plastykę ciała ( nylonowe ruchy)• Rozbudza refleksję nad motywacją działań bohaterów literackich –
pomaga w samodzielnej analizie i interpretacji dzieła literackiego• Wyzwala swobodne mówienie• Wyzwala indywidualne możliwości każdego ucznia, uczestnicy dramy nie
muszą mieć zdolności aktorskich
* Pozwala realizować treści z Podstawy Programowej oraz umiejętności kluczowe ( ponadprzedmiotowe)
ISTOTA DRAMY
• W dramie trzeba wczuć się w postać, głęboko zaangażować i uwierzyć w fikcyjną sytuację
• Być, działać, a nie grać• Uczestnicy dramy improwizują, tzn. pracują bez
scenariusza• W dramie najważniejszy jest pełny, całościowy rozwój
indywidualności człowieka• Pedagog dramy nastawia się na przeżycia uczestników,
nie zewnętrzne formy np. rekwizyty• „ Bycie w roli” daje uczniowi ogromne możliwości
Nadrzędny cel dramy
• Harmonijny rozwój osobowości – cele edukacyjne wzbogaca o autentyczne przeżycie, twórczą aktywność, kształtowanie osobowości i postaw społecznych
• Motto Konfucjusza: „Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż – zapamiętam.Pozwól wziąć udział, a… wzbudzisz we mnie pragnienie.”
• Cel edukacyjny: aktywne wykonywanie zadań pozwala dziecku przyjmować treści jako własne, następuje pogłębiona interpretacja dzieła, postaci, zdarzenia historycznego itp.
Rodowód dramy• Drama jako metoda nauczania została wprowadzona przed I wojną światową w
Pers School w Cambridge – tzw. gry sceniczne.• W tym samym czasie w Stanach Zjednoczonych zaczęto stosować tę metodę w
nauczaniu języków obcych (John Merill, William Wirt)• We Francji w latach trzydziestych wprowadzono gry dramatyczne ( Leon Chancerel)• W Anglii w latach czterdziestych wprowadził metodę do szkół Peter Slade, domagał się,
aby stała się odrębnym przedmiotem• Kontynuatorem tych działań jest Brian Way, który oparł swą koncepcję na
wykorzystaniu pięciu zmysłów człowieka: wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku• Obecnie dramę stosuje się w szkolnictwie angielskim, Stanach Zjednoczonych i
Kanadzie w dwojaki sposób: jako metodę uzupełniającą i jako przedmiot artystyczno – wychowawczy fakultatywny, na równi z zajęciami plastycznymi czy muzycznymi
• W Secondary School w Anglii uczniowie uczą się dramy przez trzy lata, w pierwszym i drugim roku – dramy społeczno – wychowawczej, w trzecim – scenek lub spektaklu teatralnego
Techniki dramowe
• Rola (nie odgrywać, tylko być w roli, trening emocjonalny, aby rozwijać uczucia, wyobraźnię, intuicję, należy wprowadzić konflikt, kontrast np. „ Dworzec” – jesteś starszą kobietą, próbujesz kupić bilet, jest duża kolejka do kasy
• Etiuda pantomimiczna• Improwizacja• Scenka improwizowana
Techniki dramowe• Przedstawienie improwizowane np. „ Dziady”• Inscenizacja – występuje podział na scenę i widownię• Rzeźba i jej warianty - ważna jest wymowa ciał, gest, mimika np. przyjmij pozę
jednego z bohaterów „ Antygony”, można „ lepić figurę” w dwuosobowych zespołach
• Żywy obraz, stop –klatka, fotografia, film w tempie przyspieszonym lub zwolnionym( cofanie filmu). Sposobem omawiania tej techniki jest pięć poziomów Doroty Heatcote - czynność, przyczyna, motywacja, modele postępowania, filozofia życiowa. Bardzo dobre ćwiczenie polonistyczne, pozwalające zrozumieć bohatera i tworzyć pogłębione charakterystyki bohaterów lit.
• „ Korowód zwierząt” • Ćwiczenia głosowe „ Chór krzykaczy” z dyrygentem, rozluźnia otwiera, integruje
grupę, usprawnia aparat mówienia, poprawia oddech, emisję głosu, wrazliwość słuchową
Techniki dramowe• Rysunek np. karykatura postaci, rekwizyt np. szkatułka Harpagona
( można o niej opowiadać z różnych punktów widzenia)• Muzeum np. muzeum romantyzmu, uczniowie w roli manekinów
lub oprowadzających, kostiumy, rekwizyty np. kukła Mickiewicza• Plany, makiety, topografie – pobudzają aktywność
sensomotoryczną umożliwiającą ekspresję plastyczną, rozwijają fantazję i wyobraźnię, wpływają na harmonijny rozwój wszystkich aspektów osobowości, umożliwiają uczniom głębsze wejście w rolę, wiążąc ich z fikcyjnym miejscem akcji, pomagają zrozumieć utwór literacki, zbliżają do epoki, wyzwalają swobodne mówienie, wzbogacając słownictwo. Zastosowanie przy omawianiu np. „ Pana Tadeusza”
Klasyfikacja technik dramowych
1. Role ( rozmowy, wywiady, improwizacje)2. Konwencje rzeźby ( rzeźba, obraz, film)3. Techniki manualno – plastyczne (rysunek, makieta, muzeum, kostium, model)4.Ćwiczenia głosowe i pisemne ( list, pamiętnik)
Zasady organizacyjne dramy
• Miejsce – odizolowane od innych pomieszczeń szkolnych, umożliwiające kontakt wzrokowy wszystkich uczestników, miękkie podłoże
• Czas – min. 60 min., optymalnie 90 min., zajęcia prowadzone gościnnie przez aktorów trwają nawet 5-6 godzin ( w szkolnictwie angielskim, w Stanach zjednoczonych i Kanadzie drama jest przedmiotem artystycznym, trwa 45 min.)
• Uczestnicy – każdy człowiek, bez względu na wiek i zdolności aktorskie warunek/; chcieć pracować w roli i podporządkować się regułom gry
• Reguły – słowa – klucze, znaki, przy pomocy których nauczyciel inicjuje lub przerywa pracę
Przykładowe ćwiczenia
Ważna wskazówka: na początku, kiedy uczniowie są nieśmiali i niepewni, ćwiczenia są wykonywanie przez wszystkich naraz, nauczyciel obserwuje; później uczniowie nawzajem oglądają swoje etiudy i improwizacje, omawiając je pod względem treści, wyjaśniając oglądającym niezrozumiałe sytuacje; na ostatnim etapie widzowie wprowadzają zmiany w oglądanych obrazach i scenach • Uruchamianie ciała „ od stóp do głów”- ćwiczenie
„elokwencji ciała”
Oddech radosny
Świecący mostek
Wiatraczki
Reagowanie na muzykę i zagospodarowanie przestrzeni
Niedźwiedzie i elfy
Wiatraczki
Ćwiczenia dramowe
Linoskoczek
Lustra
Scenki dramowe wokół rekwizytu
Odyseusz i Ufoludek Dracula i Panna Młoda
Dziewczynka z zapałkami Tańczące elfy
Walka – okrzyk i gest
Kropla
Etiuda zakończona wyrazistą pointą
Scena przedstawienia „ Mieszczanin szlachcicem” – nauka tańca
„ Mieszczanin szlachcicem” – Jurdain uczy się śpiewu
BIBLIGRAFIA
• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000
• E. Rau, K. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2000
• B. Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
• A. Dziedzic, J. Puchalska, E. Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995