Terminologia asmatzearenaez da baka�ik musikazhitz egiteko, baita
musika ikasteko ere!
Zer da Musikaren Teoria?
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Ziur badagoela zuretzako bereziagoaden abestienbat...
Eta orduanfagoten koroa
goi-goitik jaizten da, sutandauden meloiak
balira
eta sentimendu hori beste inoriazaltzea zaila egiten zaizula!
Gainontzeko art�k bezala musikak ere baduemozio eta sentimenduak sortzeko gaitazuna, ohiko
komunikazio moduak baino haratago doana.
Abesti bakar batek sortuditzak�n e�eakzioak anitzakdiren a�en musika maite duenedozeinek esango lizukesentimenduak benetakoakdirela!
MesedezBradley,
berandu da
Iabukatu
dut
Etabenetakoak
badira,merezi du
aztertzea.
Musikaren teoriako partega�antzitsu bat ohikoak diren estruktura
eta prozesuei izenak jartzea da, gureartean e�azago ulertzeko!
Izenak asmatzea hasteko modu on bat dabaina musikaren teoria hori baino gehiago da!
Konpositor�k musika idazten dutenean (garaiklasikoko sinfonia bat dela zein post-shibuya-kei
glitch techno japonia�a dela) ez dute helburuarauak ja�aitzea. Gehienetan, egia esan,
apurtzen zaiatzen dira!
Jende askok uzte du musikaren teoria musika sortzekoarauak ikasteko baino ez dela, eta hori ez da egia.
Teorialariek ez dituzte arauak sortzen, baizik etajada sortutako musikan patroiak bilatzen dituzte.
Honek zeureburuari etengabeegin beharko zenioken
galderara garamatza:
Zergatik disekzionatu musika?Zergatik aurkitu behar ditugukonpositor�i beraiei bat ereaxola ez zizkieten arauak?
Konpositor�ksortzendutena...
...teorialariekanalisatzen
dute!
nakatamozart
Zergatik?Zergatik?
Badago hornonbaiten abestiak zurisentiarazi dizuna
sentiarazteko a�azoia.
Negar egitekogogoak, lasaitu, edota
etxea gogoraraziizanaren a�azoia.
Agian, notetandago. Agian, isilunean.Edo agian, bitartean
nonbaiten.
Baliteke denboraasko behar izatea,
edo erantzunak bainogaldera gehiagorekin
bukatzea.
Bainamusikaren
teorialariek
aurkitukodute...
musikaren teoriamusikak zergatik
funtzionatzen duenargitzean datza eta.
Ongi eto�italdera.
Hartu beha�ezkoa...eta goazen!
fa so
l
la si
do re mi
fa so
l
la si
do re mi
fa so
l
la si
do re mi
fa so
l
la si
do re mi
Notazio musikalamusika bera idatzita eta ondogordeta uzten duen artea da.
Gaur egungo notazio musikala mendeetanzehar gertatu diren aldaketen ondorioa da...eta ez da eraginkorra, ezta intuitiboa ere!
b∫
n#‹
Notazioa: Soinu-altuera#¶#g#F#d#DµD#SµS#d#Mf#SµSµg#F œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ
Soinu-altuerak soinu jakinbat altuago edo baxuagodagoen esaten digu.
Musikaren notaziorako erabiltzendugun sistema soinu-altuera
denboraren arabera adierazten duengrafiko estilizatu bat baino ez da.
Notak idazteko erabiltzendiren bost lerroek pentagrama
izena hartzen dute.
Teklatu bateko nota zuriek ondorengoizenak dituzte: Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si.
Notazioak zerikusia du pianoko teklatuarekin;pentagramako lerroek eta hutsuneek
teklatuko tekla zuriak irudikatzen dituzte.
Klabeak pentagramako notak zeintzukdiren zehazten ditu. Hemen erakusten
dira gaur egungo lau klabe erabilienak;guztietan agertzen den nota erdiko Do da.
Teklatukotekla beltzak
adieraztekoalterazioak
erabiltzen ditugu,hauek notaren
altuera tonuerdibat edo bigatikaldatzen dute.
Teklatu bateanondoz-ondo
dauden teklenarteko distantziatonuerdi bat da,kolorea beltzaedo zuria denaxola gabe.
Ikur hauek eragina duten notarenezkerraldean jartzen dira etakonpas berdineko nota berdinetan
ere aplikatzen dira.
Soinu-altuera berdina duten notak(adibidez, Fa sostenitu eta Sol
bemol) enarmonikoak deitzen dira.
Erdiko Do pianoko erdialdetikhurbilen dagoen Do-a da.
Sostenitu bikoitzak notarenaltuera tonuerdi bitan igotzen du.
Bemol bikoitzak notarenaltuera tonuerdi bitan jaisten du.
Sostenituak notaren altueratonuerdi baten igotzen du.
Bekoadroak agertutakoalterazioak ezeztatzen ditu.
Bemolak notaren altueratonuerdi baten jaisten du.
Sol klabea3. lerrokoDo klabea 4. lerroko
Do klabea fa klabea
Adibidez, flautabatek soinu altua du,
tubak ordea soinu baxua.
Nota batsoinu-altuera baten
idatzizko irudikapena da.
So
inu-a
ltuera
So
inu-a
ltuera & œ œ œ œ œ œ œ œ
& B B ?
Denbora
w wwwPentagramatikirteten diren
notak adieraztekolaburragoakdiren lerrogehigarriak
erabiltzen ditugu.
liz phair“what makes you happy” [errepikako melodia]whitechocolatespaceegg (1998)
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
& œœb œn œ# œœ∫ œn œ‹
bir
ibila
karratu
a
zuria
kortxea
kortxaerdia
fusa
fusaerdia
garrapatea
beltza
bir
ibileko isilunea
karratu
ko isilunea
zuriko isilunea
kortxeako isilunea
kortxeaerdiko
isilunea
fusako isilunea
fusaerdiko
isilunea
garrapateako
isilunea
beltzeko isilunea
Notazioa: Erritmoa
W w h
Œ
q
‰
e
≈
x
®
xK
Ù
xKK
Â
xKKK
∑ ∑„
Soinu-altuera ardatz bertikaleannahiko argi adierazten den bitartean
soinuaren iraupena pixka bat ezkutuagodago nota-buru, plika eta makoetan.
Taula honetan, nota-irudi bakoitzak aurrekoarenerdia irauten du. Batek ere ez du iraupen
estandar bat; baliteke pieza bateko nota zuri batekbeste pieza bateko kortxeak beste irautea.
Pieza bateko noteniraupena piezaren hasieran
zehazten den tempomarkaren araberakoa da.
Isilune bakoitza iraupenjakin bateko notari dagokio,tarte horretan isiltasunamantendu behar delarik.
Hemen adierazten denbezala, orokorrean
isiluneek altuera jakinbat dute pentagraman.
Iraupena luzatzeko puntu bat kokatzenda nota-buruaren eskuinaldean. Txikia denarren botere asko dauka, jatorrizko
notari bere iraupenaren erdia gehitzen baitio.
Puntu bat baino gehiago jarridaitezke, bakoitzak aurrekoarenbalioari erdia gehitzen diolarik.
q. q e= + q.. q e= + x+ q e= + x+q... +xK
Balio-ligadurak nota bi lotzen dituztenlerro kurbatuak dira, horrela iraupen
gehiagodun soinu bat sortuz.
Nota bi baino gehiago batzeko balio-ligadurak guztien artean jarri behardira, ez erabili lerro luze bakar bat.
Balio bereziko multzoak erebadaude. Gehienetan, kako batekineta zenbaki batekin adierazten da
lortu nahi den banaketa.
Multzo honetako gehienak sinpleak dira,ezkerraldeko hirukotxoa bezala, baina edozer
egin daiteke! Chopinek adibidez beti erakutsizuen berotasun handia gauza hauekin.
œ .œ
.
jœ jœ jœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ= =
œ œ œ3 Adibidez, hauek ez dira
nota beltz arruntak;bakoitzak nota zuri baten
herena irauten du.
Zer dem...wow!
Chopin, ez!Lasai motel!
frederic c
hopin
noctu
rne in b
major, op. 6
2, no. 1 (1846)
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Agh!Alde hemendik!
Alde hemendik!
34
qE E
q.E E E
Notazioa: Konpasa
QQ QQ QQ QQ QQ QQ QQ QQ QQ QQ QQ >>>>> QQ Q QQ QQ QQ QQ
34 QQ Q Q QQ
Abesti gehienen ezaugarrinagusietako bat pultso
erritmiko koherentea da.
Pultso hau bat dator konpasbateko zatietako bakoitzarekin,
aldi bat deritzonarekin.
Konpas mota bi daude:zatiketa bitarrekoak, konpas
bakunak deitzen direnak...
... eta zatiketa hirutarrekoak,konpas konposatuak
deitzen direnak.
the c
orrs
“heaven k
no
ws” [bateriaren a
tarikoa]
forgiven, not f
orgotten (1996)
Musikan erritmoak azentudun eta azentugabedun elementuz osatuta daude. Egia esan,errepikatzen diren noten sekuentzia bat entzuten baduzu zihurrenik zure buruak
bi, hiru edo lau notako taldeak egingo ditu nahiz eta azenturik ez egon!
Talde hauek bat datoz konpasekin eta beraienartean konpas-barrak erabiliz mugatzen dira.
Konpasen aldiakantolatzeko
neurri-adierazleaerabiltzen da.
Konposizioarenhasieran jartzen
diren zenbakibirekin zehazten da.Konpas-adierazle
ere deituz.
Neurri-adierazleko goikozenbakia azteruz ondorio bi
atera daitezke: konpasa bakunaedo konposatua den, eta konpasbakoitzean zenbat aldi dauden.
konpaseko
aldi-kopurua
bakuna konposatua
2
3
4
Goiko zenbakiakkonpasaren aldi-kopuruaadierazten du.
Beheko zenbakiak aldibakoitzean sartzenden nota-balioazehazten du.
Konpas bakunen adierazleak errazak dira.
konpasakonpas-barra
Noten baliorako kodeahonela doa: = zuria, = beltza, = kortxea,
= kortxeaerdia...
42
816
68
2 63 94 12
2 68 Q. Q. Q. Q.Goiko zenbakia hirurekin banatu beharda konpas horretako aldi-kopuruajakiteko.
Egia esan, ez zenizango errazago konpas
konposatuak honelaadieraziko bagenitu?
Sentitzen dut...eskuliburuak
dio beste moduraegin behar duzula.
Beheko zenbakiak aldi bakoitzeanhorrelako hiruren nota-balioasartzen dela esaten digu. Konpaskonposatuetan aldi bakoitzaren neurriapuntudun nota batena da!
Konpas konposatuek ordea gezurra esaten dizute, nolabait.
Makoak edo kortxeteakdituzten notak mako adinamarraz lotu daitezke.
Dena dela, marra hauek aldi berdinaren barruan daudennotetan bakarrik erabili daitezke. Orokorrean, aldi
desberdinetan dauden notak ez zenituzke lotu behar marraz,ez eta ligatu aldi berean daudenak.
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Marraz lotutako noten multzoak neurria adierazteko modu bat bezala erabili behar dira. Erritmo sinpleetannahiko erraz lortu daiteke hau; egin beharreko gauza bakarra makodun notak (kortxeak edotalaburragoak direnak) konpaseko aldi bakoitzaren iraupena duten multzoetan pilatzea da.
Erritmo konplexuetan, bestalde, zailtasunak agertu daitezke... sinkopa edokontradenborako notak azaltzen badira posible da neurria modu egokianadierazteko notak zatitu behar izatea, edota ligadura lerroekin lotu beharizatea. Zorionez, pausuz-pausu egin ezkero ez da oso zaila bihurtzen!
*Itzulpena:
1. pausua:
Aupa
gazteok!
da,Bixkor musikaren teoriako txakurra!
Beti da dibertigarria Bixkorri jarraitzea!
G:
E: GUAU!*
Bixkor maitea:Ulertzen dut zergatik lotu behar ditugun makoak marrekin (konpasekoantolaketa erakusteko) baina ba al duzu erritmo konplexuagoentzako aholkurik?
--M. L., Lekeitio (Bizkaia)
& 43 Jœ Jœ Jœ Jœ Jœ Jœ & 43 œ œ œ œ œ œ
& 44 .Jœ Jœ œ Rœ Rœ Rœ Jœ Rœ Rœ
Har dezagun erritmohau adibide bezala,momentuz makoaklotu gabe dituena.
Aurkitu erabili den baliorik laburrena eta bete konpas guztia motahorretako notekin, aldi bakoitzeko multzo bat osatuz.
2. pausua: jatorrizko erritmoa berdintzeko beste ligadura lerro gehitu. Zihurtatu lotutadauden noten multzo bakoitza hasierako erritmoarekin bat datorrela!
3. pausua: ligadurekin eta makoekin, biekin, lotutako nota guztiakaurkitu eta ordezkatu baliokidea den nota bakar batekin.
Era egokian lotutako erritmoek ligaduren bat izatea osoarrunta da, beti ere konpaseko aldi bakoitza argi eta garbiadieraziz... eta honek, aldi berean, musikariei partituren
irakurketa errazten die!
Bai, badakit itxuraarraroa daukala...
baina oraindikez dugu bukatu!
Ligadurekin edomakoekin lotutako
notak aurkitzenbadituzu (baina ez biak
aldi berean), orduan,utzi dauden bezala!
=
Ezikutu!
Esku horiek,geldi!
Aurrera bai...sinplifikatu!
Jatorrizko erritmoa:
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
44 .Jœ Jœ œ Rœ Rœ Rœ Jœ Rœ Rœ
& 44 .œ œ œ .œ œ œ œ œ .œ œ
œ œ œJœ œJ œ œ
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
b ixko
rmusik
aren t
e
oriako txak
urra
Eskala Maiorra& 43 œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .˙
& 43 œ œ œ# œ œ œ œ
œ œ œ# œ œ œ œ œ œœ#œœœ œ œ
johann s
ebastian b
ach
Min
uet
Sol
maio
rren
Anna M
agdale
na B
ach-e
ntz
ako k
oadernoa (1722
)
Abesti batek duen soinua izatearenarrazoietako bat konpositoreak
aukeratu duen noten multzoa da.
Har dezagun melodia hau adibide gisa...Eta kendu ditzagun errepikatzen diren notak, dauden zortzidunean daudela.
Orain, jar ditzagun nota hauekordenean, bata bestearenatzean, lehenengo nota bezalamelodia entzunda, garrantzitsuenaemoten duena erabiliz.
Hori egin ezkero,abesti honentzako "paleta"batekin amaituko dugu...
Hainbat eskala motadaude, bakoitzak bere
tonuerdi eta tonu patroidesberdina duelarik.
Teklatu batean ondoz-ondodauden teklen arteko
distantzia tonuerdi bat da,kolorea beltza edo zuria
den axola gabe.
Margolariak koloredesberdinak izateko erabiltzenduen oholean beazala.
Musikan, "paleta" hau eskalabezala ezagutzen da. Nahiz eta normalean eskalak goranzko ordenean jarri, egia ezan ez da garrantzitsuegia; inporta dutenak eskala osatzen duten notak dira.
œ œœ#œœœ œ œ
œ œœ#œœœ œ œTonu bat
tonuerdi biaina da.
Antolaketa berezihau, non tonuerdiahiru-lau, eta zazpi-zortzi(edo zazpi-bat, zortzigarrena eta lehena berdinakbaitira) noten bitarteetan agertzen den, eskala maiorra bezala ezagutzen da.
Formula hau jakinik edozein notarekin has zaitezke eskala maiorrak sortzen!
(Bide batez, eskala hau Sol maiorrekoeskala deitzen da, Sol batekin hasten baita.)
Fa maior eskala
Si maior eskala
Re bemol maior eskala
Sol bemol maior eskala
Baina gogoratuezazu... botere
handi batekerantzukizunhandia dakar!
tonua
tonua
tonuerdia
tonuerdiatonua
tonuatonua
& œ œ œ œb œ œ œ œ
& œ œ# œ# œ œ# œ# œ# œ & œb œb œb œb œb œb œ œb& œb œb œ œb œb œb œ œb
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Eskala maiorrak idaztenbadituzu eta agertzen
doazen alterazioetanarreta jarri, patroi
bat ikusten hasiko zara...
Adibidez: begiratubemola duten tonuei,
bemol bakarrekotik hasitazazpi dituenerarte. Bemolak
ordena jakin batean pilatzendoazela konturatuko zara. Eta
berdina sostenituekin!
Beraz, Re bemola bakarrikduen tonoaren bila bazabiltzaez duzu aurkituko: tono batekRe bemola badu esan nahi du
Si bemol, Mi bemol etaLa bemola ere badituela!
la
lA
si
si
do
do
do
re
re
mi
mi
fa
fa
sol
sol
b
b
b
b
b
#
#
b
Armadura
si mi la re sol do fa b
n
fa do sol #
fa do sol re la #
fa do sol re la mi si #
fa do #
fa do sol re #
fa do sol re la mi #
fa #
si mi la re b
si mi b
si mi la re sol b
si mi la b
si b
si mi la re sol do b
Konposizio oso bat Dosostenitu maiorrean idazteatunel karpiarrarensindromea sufritzeko moduzihur bat dela eta, konpositoreekguzti hau sinplifikatzeko bidebat aurkitu zuten: armadura.
Armadura pentagramabakoitzaren hasieran idaztenden alterazioen multzoa da etamusikariei dagokien notetanalterazioak abesti osoan aplikatubehar direla adierazten die,kontrakorik esan ezik.
Ah, eta beste gauzatxo bat:alterazioak ordena egokianjarri behar dira, erabiliko denklabearekin aldatzen denpatroi jakin bat jarraituz!Konpositore bezala ordenahonetatik desbideratzen bazara,iseka egingo dizute!
Adibidez, armadura honekadierazten du abestiko Fa,Do eta Sol guztiaksostenituak izan behardirela, daudenzortzidunean daudela!
Laugarren lerrokodo-ren sostenituok! Zein
da zuon arazoa?Adostasuna behar dugu! Ja ja... inoiz!
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
FA
LA
MI
SI
RE
SOLDO
Teorikoek komenigarri ikusten dutetonu posible guztiak diagrama
batean adieraztea, beraienarteko erlazioak nabarmenduz.
Diagrama honek, bostunen zirkuluabezala ezagutzen dena, tonu desberdinak
zirkuluan zehar banaturik ditu,goikaldean Do maior batekin hasiz
eta perimetroan mugitzen garen eineanalterazioak gehituz, banan-banan.
Bueltatuko gara diagramahonetara konpositoreektonuak nola erabiltzendituzten ikasten goazela.
Erlojuaren norantzan mugitzeansostenituak gehitzen dituzu armaduran.
Erlojuaren aurkako norantzanmugitzean, ordea, bemolak
gehitzen dituzu.
Konturatzen zara nolaSi-Mi-La-Re-Sol-Do-Fa
patroia bostunenzirkulu osoan
zehar azaltzen den?
Bitxia benetan!
Beraz... posiblelitzateke,
enarmonikoakerabiltzen
jarraitukobagenu, Fa
bemol maior baterabiltzea? Bai,
zure armaduranbemol bikoitza
izatea nahi baduzu:
Eeeeez!
Tonu bakoitzaridagokion armadura jakiteko
begiratu zirkuluko zein"puntutan" dagoen eta berebemol edo sostenituenkantitatea ikusi; ondoren,
idatzi alterazioakarmaduran.
Beheko tono hauek bat datozenarmonikoki... adibidez, Re bemol
maior eta Do sostenitu maiortonoek soinu berdina dute.
b #
SI b
MIb
LAb
REb
SOL bDO bDO #
FA#
Bostunen Zirkulua
Adibidez, Mibemol maiorrak
hiru bemol ditu; beraz,honela geratuko
litzateke:
0
1b
2b
3b
4b
5b
6b
7b
1#
2#
3#
4#
5#
6#7#
Bemolakgehitzerakoan
jarraitu ordena hau:
Sostenituakgehitzerakoan
jarraitu goikoarenaurkako ordena.
si-mi-la-re-sol-do-fa
b
#
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
b
Bitartea binotaren arteko
altuera tartea da.
Bitarte desberdinakidentifikatzeko modurik arruntena
nota bien arteko tarteazenbatzea da.
Benetan, zenbatzen ditugunakeskalako graduak dira baina
modurik errazena pentagramakolerro eta hutsuneak
zenbatzea da.
Zenbatzerakoan,hasi beheko notalehenengo bezalahartuz eta zenbatu
goiko notaraheldu arte.
Bitarte hauzazpiduna da!
Batzuetan, bitarte harmoniko etabitarte melodikoaren arteko
desberdintasuna egiten da.
Nota biak trukatzean (adibidez,beheko nota zortzidun bat igoezkero, altuago eginez) bitartea
irauli duzula esaten da.
Erabilgarria da bidunakiraultzean zazpidunak
bihurtzen direlagogoratzea, hirudunak
seidunak, eta abar.
Bikote bakoitzarenbatuketak bederatzi ematen
duela eta hartzen du"bederatzien araua"
izena.
Bitarte harmonikoak nota biakbatera jo direla esan nahidu; bitarte melodikoan, aldiz,bata bestearen atzean.
Bitarteharmonikoa
Bitartemelodikoa
Biduna
Unisonoa
Hiruduna
Lauduna
Bostu
na
Seiduna
Zazpiduna
Zortz
iduna
Lerroak etahutsuneak
zenbatzerakoanalterazioakalde batera
huts ditzakegu.
Bitarte hauere zazpidunada... laisterikusiko dugunon dagoen
desberdintasuna!
12
34
56
7
Bitartetxikiagoak
Bitarte Diatonikoak& œ
œœœ œœ œœ
Bitartehandiagoak
& œœ œ œ & œœœœ
2duna 7duna
3duna 6duna
4duna 5duna
5duna 4duna
6duna 3duna
7duna 2duna
BEDERATZIEN
ARAUA
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Lerro edo hutsuneberdinean dauden
nota bik unisonoaosatzen dute.
"Soinubakarra"latinez!
Eta hauzortziko
tarterako...euskarazko
hitza!
Izen bereko bainaaltuera desberdineko
nota biren artekotarteari zortziduna
deritzo.
Bitarteetako tartearen tamaina izenaren parte batbaino ez da, gehiago dago: horietako bakoitza tonueta tonuerdi kopuruaren arabera ere bereizten dira.
izango dira zihurrenikerrazenak: nota biak berdinakbadira (adibidez, Si bemol etaSi bemol) orduan tarteajustua da: unisono justuaedo zortzidun justua.
azalpen gehiago beharko dituzte.
Begira iezaiezu pianoko tekla zuriak (hau da,alteraziorik gabe) erabiliz lortu daitezkeenlaudun eta bostun guztiei:
Ba, bitartea osatzen duten tonuerdiak zenbatukobagenitu, konturatuko ginateke gainontzeko guztiaktamaina berdinekoak direla, baina Si eta Fa dituztenbitarteak ez: Fa-tik Si-ra tonuerdi bat gehiago dago,eta Si-tik Fa-ra tonuerdi bat gutxiago.
Justuak baino tonuerdibat gehiago duen
bitartea gehitua da.
Nahi izan ezkero hurrunagojoan zaitezke eta bitarte bialdiz gehituak eta bi aldiz
gutxituak erabili, baina...zihur hori nahi duzula?
Ez daexistitzen unisono
gutxiturik...
Gauza bi beraien arteanminus bi metrora egon
ezin diren bezala!
5G 4G
5g 4g 8g
1G8G
Itxoin...zergatik dira
desberdinak Si etaFa-ren arteko
bitarteak?
Denak dira justuak Fa etaSi, biak, agertzen direnekoak izan ezik!
Unisono eta zortzidunak
Laudun eta bostunek
Pausu hau zailtxoagoa izan daiteke ulertzeko, neurrihandi batean tamainaren araberakoa baita. Has gaitezenunisono, laudun, bostun eta zortzidunekin.
Horrek galdera bat egitera garamatza: bitartea ez bada justua, zer da orduan?
Bitarte Justuak
& œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ
Jg
G
Justuak baino tonuerdibat gutxiago duenbitartea gutxitua da.
j u s t u a
g e h i t u a
g u t x i t u a
& œœb &œ#œ
& œ#œ & œ œb
& œœ# & œ∫œ & œbœ
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Teoriko batzuek kalitatehitza erabiltzen dutehonetarako... ondo
dago baita.
6g6m6M
Jadanik hitz egin dugu unisono, laudun, bostuneta zortzidunen inguruan, baina zer gertatzen dagainontzekoekin? Ez al dago justurik beraien artean?
Ba... ez, egia esan. Baina horrek ez du esan nahi justuak baino garrantzi gutxiagokoakdirenik. Bidun, hirudin, seidun eta zazpidunek beste modu batera funtzionatzen dute!
Alde batetik, bitarte hauetarako maior edo minor hitzak erabiltzen dira;inoiz ez justua. Bitarte minorrek, maiorrek baino tonuerdi bat gutxiagodute. Eta bitarte justuetan bezala, gehituak edo gutxituak ere izandaitezke; gehituek maiorrek baino tonuerdi bat gehiago izanik eta gutxituekmirrorrek baino tonuerdi bat gutxiago.
Bitarte Ez Justuak& œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ
Mm
Gm a i o r r a
g e h i t u a
m i n o r r a
gg u t x i t u a
& œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ
& œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ
Nola desberdindu ditzakegu bitarte maior eta minorrak? Lan horretanlaguntzeko eskala maiorra erabili dezakegu. Kontuan izan beharrekogauza bakarra ondorengoa da: tonikatik hasita gorantz neurtutako tarteguztiak maiorrak dira.
Halaber, tonikatik hasita beherantz neurtutako guztiak minorrak dira.
Behin hau jakinda, bidun, hirudun, seidun edo zazpidun batekin aurkitzen zarenean, zehazkinolakoa den esan dezakezu goiko eta/edo behekoaren notaren tonua gogoratuz.
Aztertu nahi den bitarteko notek alterazioak badituzte tonuakerabiltzearen metodoa konplikatu egiten da... hobe da momentutxo
batez alterazioak kontuan ez hartzea, bitartea zehaztea, eta alterazioakbanan-banan sartuz, bitartea nola aldatzen den aztertzea!
Uff! Zer dahori? Kenditzagun
alterazioak...
Gorengo nota behekoaren eskala maiorrean aurkitzen bada, bitartea maiorra da.Beherengo nota goikoaren eskala maiorrean aurkitzen bada, orduan, bitartea minorra da.
Re, goiko nota, Fa maiorren(beheko notaren) eskalan
dagoenez badakigu bitarteaseidun maiorra dela.
Eta hemen, Si, beheko nota, Lamaiorren (goiko notaren)eskalan dagoenez badakigubitartea zazpidun minorra dela.
Bidunmaiorra
Hirudunmaiorra
Seidunmaiorra
Zazpidunmaiorra
Bidunminorra
Hirudunminorra
Seidunminorra
Zazpidunminorra
& œœ &œœ
& œbœ#Eta sostenitua
jartzeak oraindikere txikiagoa
egiten dutartea... seidun
gutxitua!
& œbœ#Bemola berrizjarrita bitarteatxikiagotxendugu. Orain
seidunminorra da...
& œbœMi Sol-en
tonuandagoela
dakigunezseidun
maiorra da.
& œœpuf
puf
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Ondorengo taulak mota guztietako bitarteak nola idatzi esaten digu. Helburua emandako nota batetikabiatuta bitartea identifikatzea bada, antzerako planteamendua erabili daiteke: leheniketa behin, idatzi distantzi egokira emandako notaren gainetik edo azpitik; ondoren,jarraitu taula honetako 2-4 pausuak bitartea identifikatzeko, eta aldaketarik beharduen jakiteko. Azkenik, sartu alterazioak nota berrian zure helburua lortzeko.
Zenbatu tartearen tamainalerroak eta hutsuneak erabiliz.
Beherengo notalehena bezala hartu,eta jarraitu goikora
heldu arte.
*Itzulpena:
1. PAUSUA:
2. PAUSUA:
3. PAUSUA:
4. PAUSUA:
Alterazio guztiak eztali.
Aurrean duzun (alteraziorik gabekoa!)bitartearen mota zehaztu:
Unisonoa edozortziduna bada:
Bitarteaunisono justua edozortzidun justua da.
Bitartean Fa eta Siazaltzen badira, orduan,
laudun gehituedo bostun gutxitubaten aurrean gaude.
Goiko notabehekoaren eskalamaiorrean badago,
bitartea maiorra da.
Beheko notagoikoaren eskalamaiorrean badago,
bitartea minorra da.
Bestela, bitarteajustua da.
Benetan.Hori da ain
justu erantzuna.
Lauduna edobostuna bada:
Biduna, hiruduna,seiduna edo
zazpiduna bada:
Jarri berriz hasierako alterazioak beraien lekuan, banan-banan,eta egin ahala aldatu bitartearen mota.
Gogoratu: alterazioek ez duteeraginik bitartearen tamainan...
egin dezaketen gauzabakarra mota aldatzea da!
Prozedura honek konplikatuadirudien arren gero eta errazagoa eta
azkarragoa bihurtzen da praktikarekin...eta beti lortzen da emaitza zuzena!
& œbœ# & œœpuf
puf
& œbœ#& œbœ& œœ
12
34
56
7
gg u t x i t u a mm i n o r r a Mm a i o r r a Gg e h i t u agg u t x i t u a Jj u s t u a Gg e h i t u a
6M 6m 6gBit
arte
just
uak
Bitar
te e
z
just
uak
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Aupa
gazteok!
da,Bixkor musikaren teoriako txakurra!G:
E: GUAU!*
Bixkor maitea:Badirudi justuak diren bitarteen artean eta ez direnen artean planteamendudesberdinak erabili behar ditugula. Laburtuko zenizkidake modu bakar batean?
--B. L., Orio (Gipuzkoa)
b ixko
rmusik
aren t
e
oriako txak
urra
Beti da dibertigarria Bixkorri jarraitzea!Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Zein soinu-intentsitaterekin jo behar den esateko dinamikak erabiltzen dira.
Notazioanitalierazko hitzak erabiltzendira intentsitate erlatiboa
adierazteko.
Ñabardura dinamikoak pentagramaren azpikaldean jartzen dirainstrumentuentzat eta goikaldean ahotsentzat, letrarekin ez nahasteko!
Beste ikur batzukhainbat notentzako dira...
Goiko/Beheko zortzidunean: pasarte batzortzidun bat gorago/beherago jo (zortzidun bi , and thr� octaves is !)
Pedala: pianoan e�esonantzia-pedalasakatu behar dela esateko. Sakatzeko besteikur bat izan daiteke eta igotzeko.
cresc. dim.
Pixkanaka egin beha�eko aldaketadinamikoak pintza itxurako iku�ekin adieraztendira. Italieraz, crescendo (intentsitatea handitu)
edo diminuendo (intentsitatea gutxitu).
Interpretatzailearenesku geratzen da
parterik handiena!
for
ti�
i�im
oo
so
os
o f
uert
e
for
ti�
imo
os
o f
uert
e
for
te
fue
rte
me
�o
fo
rt
efu
ert
e b
aino
sua
bea
go
me
�o
pia
no
sua
be
bai
nofu
ert
eag
o
pia
no
sua
be
pia
ni�
i�im
oo
so
os
o s
uab
e
nie
nt
ee
ntz
une
zin
Dinamika eta ArtikulazioakMusikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
fƒÏ F P p π ∏ ñ
Musika noten altueraeta e�itmoa aldatzea
baino gehiago da!
pia
ni�
imo
os
o s
uab
e
a�ent
sta�ato
tenuto
marcato
sta�ati�imo
sforzando
fermata
tremolo
Su�'arco
Giù arco
tri�oa
arpe�io
v>
° *
8va
15ma 22ma
sfzUæ≤≥Ÿg
-^´
.
Artikulazioaknota bakoitzari
nola ekin esatendiguten iku�ak dira.
nabarmendu
laburtuz, notenartean bereizi
iraupen osoaeman
askoazentuatuz
oso labur etainda�arekin
nabarmenduz etairaupen osoa emanez
iraupena luzatudaiteke
nota bi azkare�epikatzea
(arku-instrumentuentzat)arkuaren puntan hasi
(arku-instrumentuentzat)arkuaren behekaldean hasi
ondoz-ondoko nota biazkar e�epikatzea
akordeko notak elka�ensegidan jotzeko
Eta gerogauza hau
daukagu...
Forma sinpleduniku�a baina hainbat
esanahi desberdinekin!Partitura gehienetanligadura bat da,
biltzen dituen notaklegato edo lotuta
jo behar dira!
Ahotsentzatmelismak
adierazten ditu:silaba
baka�arekinabesteko!
Beste partitura batzuetan,nota multzo handiak
batzen dituenean, esaldiakmarkatzeko erabiltzen da,
interpretatzaileari estrukturaikusten laguntzeko!
Biolina bezalakoarku-instrumentuentzat
arkuaren inguruko ikurbat da, notak arku-kolpe
bakar batez jo behardirela adierazten du.
Do+Dodo° do
Aldi berean jotako noten edozein konbinazio akorde batdela esan dezakegun arren, musikaren teorian akordea
hiru notaz edo gehiagoz osatutakoari esaten zaio.Triadak
bidunenharmoniaœœœœœœœ
Bidunez osatzen direnakordeak clusterrakere deitzen dira eta
ez dira osoharmonikoak, bainabaliabide tinbriko
bezala erabiltzen dira.
hirudunenharmonia
œœœ
laudunenharmoniaœœœLaudun justuz
osatutako akordeek,bestalde, soinudesberdina dute,
oso erabilia1900tik hasieta aurrera.
bostunenharmoniaœœœBostun justuz
osatutako akordeaklaudunenaizango balitzbezala ikus
daitezke, ez dasortu behar talde
berezi bat hauentzat. Seid
unen h
armonia? Z
azpid
unen
harmonia? B
ostu
nekin
gerta
tzen d
en
moduan, hir
udun e
ta b
idunen h
armonia
bezala ikus d
aitezke, hurrenez h
urren.
Hirudunezosatutako akordeak
(hirudun maioreta minorrez,
hain zuzen) garaiklasikoko oinarri
garrantzitsuenetarikobat dira.
Esan dezakegu akorde bathirudunez osatuta dagoela
hirudun gutxitu edo gehituakerabiltzen baditu?
Ba, hirudun gutxituen soinua etabidun maiorrena berdinak
direnez, eta hirudun gehituenaeta laudun justuena ere bai...
Hirudunezosatutako akordea
zortzidun baten barruramugatzen badugu, akordearen
forma arruntena lortzen da.
EZ.
&
?
œœœœ
œœœœ& œœœ
Has gaitezenhirudunen
harmonia lantzeaposible egiten duenakorde txikienarekin:
triadarekin.
Hemen dituzu maior eta minorrak erabiliz triadak sortzeko lau modu:
& œœœbb & œœœb & œœœ & œœœ#
triad
a
gutxit
ua triad
a
minorra
triad
a
maiorra
triad
a
gehitua
Triada, izatez, hiru notaz osatutakoedozein akorde da baina praktikan hirudunezosatutako hiru noten akordeari deitzen diogu.
Bide batez, lau notadun akordeen izena koatriadada, baina askotan akorde zazpidun bezala
ere deitzen zaio, zazpidun bat gehitzen baitute.
Triaden izena oinarri-notarena da ("do minor triada bat"). Gorago erabilitako laburduren erabilera, akordeazehazteko maiuskulak, minuskulak eta ikurrak erabiltzen dituenak, makro analisi bezala ezagutzen da.
hirudun minor bibata bestearen gainean
hirudun maiorra gaineanhirudun minorra behean
hirudun minorra gaineanhirudun maiorra behean
Hirudun maior bibata bestearen gainean
3dun min.
3dun min.
3dun mai.
3dun min.
3dun min.
3dun mai.
3dun mai.
3dun mai.
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Akordea bereformarik sinpleeneandagoenean,beheren dagoennota oinarri-nota da.Gainontzekonoten izenakoinarritik hasitadagoen bitarteenberdinak dira.
œœœ root
third
fifth
Triaden Inbertsioak
haydn
&
?
#
#
8
3
8
3
.
.
.
.
j
œ
‰
f
œœ
œœ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ œ œ œ
œœ.
œ
œ
J
œ.
œœ œ
œ
j
œ
.
œ
œ
‰
œœ
œœ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ
. œ
.œ.
œ. œ
.
œ.
œ
œ
œ
&
?
#
#
.
.
.
.
J
œ.
‰
f
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ œ œœ œ́
œ
œ
j
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
p
œ œ œœ œ́
œ
œ
j
œ
œ.
œ œ œœ
œ́
œ
œ
J
œ
œ
.
F
œ œ œœ
œ́
œ
œ
J
œ
œ
.
œ œ œœ œ
œ
œ.
œ.
œ.
œ
j
œ
.
œ
œ
‰
f
&
?
#
#
.
.
.
.
n
b
b
n
b
b
œœ
œœ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
J
œ
œ
.
œ œ œ œ
œœ.
œ
œ
J
œ.
œœ œ
œ J
œ.
œ
œ
‰
ƒ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ
œ J
œ.
œ
œ
œ
œœ
œ
œ
œ
J
œ.
œ.
œ.
œ.
œ. œ
.
œ.
œ
U
œ
œ
&
?
b
b
b
b
.
.
.
.
.
.
.
.
‰
‰&
J
œ
M
‰ ‰
‰ œœ
p
J
œ
M
‰ ‰
‰ œ
œ
J
œ#
M
‰ ‰
‰œ œ
J
œ
M
‰ ‰
‰ œœ
?
J
œ
œ# ‰ ‰
‰
œ
œ
n œ
œ
F
J
œ
œ‰ ‰
‰
œ
œ
œ
œ
œœn œ
œ œœ#
œ œ
œ
J
œ‰
œ
œ
p
jaun-andreok,franz joseph haydn!
Eskerrik asko arreragatik.Konposizio honetan hainbat
triada erabiltzen ditut.
Hemen dago bat: Do, mi etasol notak ditu. Do maiorren
triada da! Oso ondo.
Eskerrik asko. Ikusten duzuenola dauden notak sakabanatuta,eta ez hirudunetan pilatuta? Halaere, triada izaten jarraitzen du.
Arrazoia baxu bezala erabiltzenden notan dago, akordeko hirudunahain zuzen... hori gertatzen deneanakordea lehen inbertsioan dago.
Ooh! Ikusditzagun!
Oraingo honetan 1767urteko Sonata Sol
maiorren ekarri digu.
Beste honek Sol, Si eta Redituenez... Sol maiorren triada da!
Baina soinu desberdina dunolabait.
Beraz, akorde bat oinarrizkoantolaeran, lehen inbertsioan edo
bigarren inbertsioan dagoen esaten digungauza bakarra baxuan dagoen
nota da?
Zaila da sinistea nolaaldatu daitekeen hainbesteakordearen soinua baxuko
notaren arabera.
Eta beste hau Re, Fa etaLa-rekin Re minorren triada
da baina... bigarreninbertsioan!
Lehen inbertsioa? Eta noladeitzen da ba oinarri-nota
dagoenean baxuan, ikusi dugunlehenengo akordean bezala?
haydn
Horri oinarrizkoantolaera deritzo.
Hori da! Baxuan dagoennota akordeko bostuna
baita.
Hain zuzen!Eta bakoitzakbere izaeraberezia du.
Bai, ezta?Harrigarria
benetan.
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
what a
re y
ou s
noopin
g a
round h
ere f
or?
he a
lready told y
ou w
hat t
he p
iece w
as.
6
(5)(3)
6 6 6# 6# 6# #
#
1. irudia. Basso Continuo-a
Barroko garaiko konposizio askotan basso continuo(baxu jarraitu) izeneko parte bat zegoen. Zati honekbaxuak jarraitu beharreko melodia zuen, zenbakieta alterazio batzuekin.
Baxu jarraituaren azpianazaltzen diren zenbaki etaikurrak baxu zifratu bezalaezagutzen dira. Baina, galderahau da: nola bihurtzen dugubaxu zifratua akordeetan?
Lehenik eta behin, garrantzitsua da jakitea Fa-ren klabean idatzitako nota beti delaakordeko nota baxuena. Baina gogoratu: baxuena ez da beti oinarri-nota!
Bigarrenik, zenbakiekbaxuaren gainean jarribeharreko bitarteakadierazten dituzte,zenbaki batzuk idaztenez diren arren.
Azkenik, adierazitakoalterazioetarako
begiratu zein zenbakirenondoan azaltzen diren.
Bera bakarrik badago,baxutik hasita hirudunari
aplikatzen zaio.
Garai klasikoak aurrera egiten zueneinean konpositoreek gero eta gutxiagoerabiltzen zuten baxu jarraitua, hori
dela eta baxu zifratuarekin berdina gertatuzen... salbuespen batekin: musikaren
teoriako klaseak!Oooh!
Baxu zifratua gauzatzea (baxu jarraituanoinarrituta akordeak eraikitzea) ariketaezinhobea da garai klasikoan bezalakonposatzen ikastea nahi duten ikasleentzak!
Baina ez eman buelta gehiegihoni: konpositoreak nota
bat tonuerdi altuagonahi badu eta armaduranbemol bezala idatzirikbadago, baxu zifratuan
bekoadroa adierazikozen, ez sostenitua.
Bitarteak beti diradiatonikoak. Eta ezkezkatu gehiegialterazioengatik...erabili armadukonotak!
Zenbakirik ez badago,gehitu hirudun eta
bostun bat baxuarengainean... oinarrizkoantolaeran dagoen
triada bat lortuko duzu!
Hemen sostenituaseiaren ondoandago, beraz, Sol
sostenitua izango da.
Honetan ez dagozenbakirik
sostenituarenondoan, beraz, baxutik
hasita hirudunarijarriko diogu.
Eta beste honetanbekoadro bat
azaltzen da seiarenondoan, ez bemol
bat... bemola agertukobalitz Do bemol
joko genuke.
Sei bakar bat bakarrikbadago, gehitu seidun
eta hirudun batbaxuaren gainean etaakorde seiduna edo
lehen inbertsioalortuko duzu!
Sei eta lau bat badago,gehitu seidun eta
laudun bat baxuarengainean eta akordesei-lauduna edo
bigarren inbertsioalortuko duzu!
Entzunaldietan, Fa-ren klabeko instrumentuak idatzita zeudennotak bakarrik jotzen zituen, baina klabe jotzaileak emandakonota eta ikurretatik abiatuta inprobisatu ohi zuen!
Ez, ez, ez... ez zen existitzen basso continuo izenekointrumenturik! Zati hau instrumentu birekin jotzen zen:Fa-ren klabean jotzen zuen txeloa edo fagota bezalako
intrumentu batekin eta klabea bezalako tekladun instrumentu bat.
Baxu Zifratua
&
?
##
##
jœœœ œœ œœ œœ#œ œ œ# œœ œ œ
œ œ# œ œ œ œ œ œ
œœ œœ œ œ œ œ œœ œ œ# œ œ
œ# œ œ œ œ œ œœ#
œ œœ
Jœ œJœ#
œ œ œ œ
? ## œ œ# œ œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œœ# œ œ œ œj.S. Bach: brandenberg concerto no. 5, bwv 1050
6 6 9 55
65
65
Hau beraz...
honela jo zitekeen!
? ## www ? ## www ? ## www6
(3)6
6 6n##
4
? ## www# ? ##www# ? ##
wwwn
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Behin triaden inguruan zerbaitgehiago jakinda, heldu da
tonu batean erabiltzeko garaia.
Tonu jakin bat erabiltzeak bere armadurako notak erabiltzea esan nahiduenez, ondoriozta dezakegu akorde gehienak nota horiekin eraikiko direla!
Armadurako notak errespetatzen dituzten akordeak diatoniko bezala ezagutzen dira.Diatonikok "... tonukoa" esan nahi du, hau da, behin-behineko alteraziorik gabe!
Tonu bateko triada diatoniko guztiak oso modu errazean erakutsi daitezke eskalaarrunt bat idatziz tonu horretan eta nota bakoitzaren gainean triadak eraikiz.
Triadak Tonalitatean
& œœœ œœœ œœœ œœœ œœœ œœœ œœœI ii iii IV V vi vii°
tonik
a
Superto
nik
a
media
ntea
subdo
min
antea
do
min
antea
superdo
min
antea
sentsib
lea
Akordedesberdinakadierazteko
zenbakierromatarrakerabiltzen dira.
Ikusten duzu noladesberdintzendiren akorde
motakmaiuskula edo minuskulekin?
Batzuetanizen ofizialak
ere erabiltzen dira!
Izen etazenbakierromatarberdinak baina...maiuskula-minuskuladesberdinak!
Maior, minor etagutxituen patroi hau berdina da tonumaior guztietan! Subdominantearen
triada beti da maiorra, etasentsiblearena beti gutxitua, zauden
tonuan zaudela, Do maior edoFa sostenitu maior!
Tonu minorreko triadak berdin eraikitzen dira... eta akordeekin lanean gabiltzanez,eskala minor harmonikoa erabiliko dugu. Dena den, garrantzitsua da kontuan izateagarai klasikoko konpositoreek nota sentsiblea dominante funtzioa zuten akordeetanbakarrik igotzen zutela: dominantean berean eta sentsiblearen triadan!
Bai dominantearen triadak eta bai sentsiblearenaktonikarako joera bat dute; hauek biek "dominante
funtzioa" dutela esaten dugu. Subdominante eta supertonikaren akordeek, ordea,dominanterako joera dute eta "subdominante funtzioa" dutela esaten dugu.
& œœœ œœœ œœœ œœœ œœœ# œœœ œœœ#i ii° III iv V VI vii°
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Ahots-Joskerarako SarreraAtzera begirada bat botaz, egiaitsusi batekin egiten dugu topo:
Munduaren historian zeharpena merezi duen musikaasko eta asko egin da...
Hilabete hauetan landudezakeguna bainoaskoz gehiago.
Ezinezkoa denez den-dena lantzea, hizkuntza musikalzehatz bat aukeratu behar dugu sakontazunez ikasteko.
Has gaitezen denbora tartea garai klasikora murriztuz:
2000
1900
1800
1700
1600
1500
ErromantizismoaXX. mendehasiera
GaraikideaKlasizismoaBarrokoaErrenazimentua
Garai klasikoa deritzoguna barroko, klasizismo etaerromantizismo aldietako musikak osatzen du; bai Europan,
bai Amerikan. Kaleko hizkuntzan musika klasikoa hiru aldi hauetakoedozein konposizio deskribatzeko erabiltzen den arren zuzenagoa
litzateke klasizismoko musika bakarrik deskribatzeko erabiltzea.
Entzun ditzakezunkontzertuetanjotzen diren
konposizio gehienakgarai honetakoakdira, merezi du
zerbait ikastea...
... gainera, gauregungo musika-estiloezagunen oinarri da.
Bach-en kantatak aztertuz, lau ahotsetara konposatzeko “arau” multzobat lortu dezakegu, sakontasunez ikasi ahal izateko.
luther j.s. bach
Baina, nahiz eta historiakodenbora parte batera mugatu... musika
asko izaten jarraitzen du. Badago hastekoerabili dezakegun estilo
esanguratzuen bat?
Lau ahotseko koralak interesgarria egiten duten hainbat arrazoi ditu:
Koralek erritmoharmoniko bizkorra
dute; akorde piladenbora gutxian.
Garai klasiko osoko musikaportzentai handi bat lau
ahotseko kontrapunturasinplifikatu daiteke.
J.S. Bach-en kantata askoditugu, lau ahotsetaraeta modu koherenteanidatzitako konposizioak.
Martin Luther-ek eliza katolikoariproposatutako aldaketetako bat
eliztarren partehartzea, eliz kantuak abestuz,
baimentzea izan zen.
Berrehun urte geroago, J. S. Bach Leipzig-eko (Alemania) Santo Tomas elizakomusika zuzendari hautatu zuteneta Luther-ren ideiakjarraituz bost urte osozjo daitezkeen kantuliturgikoak idatzi zituen.
Noski, horren ondorioaLuther herejetzat
jotzea izan zen. Horidela eta bere elizapropioa sortu zuen,bere ideiak aplikatu
ahal izateko.
Lan hauetako bakoitza,kantata bezala ezagutzen
dena, himno baten melodiahartu eta lau ahotsetaraharmonizatuz eginda dago.
Santo
To
mas e
liz
aLeip
zig
, Alem
ania
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Ahots-Joskera: Arau Bertikalak
&
?
œœ
œœ
Garai klasikoan musika nolakonposatzen zuten hobeto
ulertzeko guk geukkonposatuko dugu musika,
beraien estiloa erabiliz.
Beraien musikan ikusten ditugunpatroiak, egiten zituzten gauzak
edo egiten ez zituztenak,“arauak” bihurtuko dira guretzat.
Garai horretako konpositoreek ezzituzten "arau" bezala ikusten...
beraientzat gustoko soinuazuelako idazten zuten horrela.
Horretaz gain, ez genituzke erabilibehar arau hauek musika
orokorrean konposatzeko... estilobakoitzak bere patroi propioak ditu;
bere “gidaliburu” propioa. Konpositorebezala, zeure arauak izan beharkozenituzke zeure estiloa eraikitzeko!
Arau bertikalekin hasiko gara...hau da, lau ahotseko harmonianakorde bakar bat eraikitzeaahalbidetzen dutenak.sopranoa
sopranoa
altua
altua
tenorra
tenorra
baxua
baxua
Lehenik eta behin,sopranotik alturako distantzia, etaaltutik tenorrerakoa zortzidunbat edo gutxiagokoa izan behar da.
Tenorra eta baxua nahi bestehurrundu daitezke!
Bigarrenik, ahotsek ordenamantendu behar dute; adibideztenorra ez litzateke altua bainogorago egon beharko. (Bach-eknoizbehinka arau hau apurtzen zuen,melodia berezien bat lortu nahizuenean edo.)
Hirugarrenik, triada hiru notazosaturik dagoenez baina gut lauahots ditugunez, notetariko batbikoiztu egin behar da. Oinarrizkoantolaeran dauden triadetanoinarri-nota da bikoizten dena,gainontzeko arauek bestelakoaegitera behartu ezik.
Azkenik, ahots bakoitzak berehedadura du. Gaur egungo
abeslarientzat nahikohedadura kontserbadoreak
dira, baina kontuan izanBach-en koralak Leipzig-eko
elizara zioan jendearruntarentzat idatzi zirela!
&
?
œœ
œœ
œœ
œœ
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Ahots-Joskera: Arau Horizontalak
**
J.S
. Bach
canta
ta b
wv 5
5
“ich a
rm
er m
ensch, ic
h s
undenknecht”
..
Ahots-joskeraren helburu nagusia ahotsen antolaera onbat lortzea da... ahots bakoitza abesteko erraza
eginez, bitarte arraro edo jauzi handiak ekidinez!
Baimenduta edo debekatuta dagoenarekin hasi baino lehen komentatuditzagun lau ahotsetara idazterakoan garrantzitsuak diren hainbat ezaugarri:
Ahots bakoitza ahalik etagutxien mugitzen da, akorde
batetik hurrengora aldatzerakoanhurbilen dagoen notara joanez!
Era berean, baxuak akordebakoitzaren harmoniaren
oinarri bezala funtzionatzen duenez, gainontzeko ahotsek bainojauzi handiagoak izan ohi ditu.
Estilo honetan konposatzeko bestearau gutxi batzuk ere badaude:
Nota sentsiblea kanpokaldekoahotsen baten (sopranoan edobaxuan) azaltzen bada, hurrengo
akordean tonikan ebatzi behar du.
Bidun gehituko etalaudun gehituko bitarteakdebekatuta daude edozein
ahots mugitzerakoan.
Ohikoa da baxua goiko hiruahotsen aurkako norantzan
mugitzea. Hau, kontrakomugimendu bezala ezagutzen
da eta ahotsen independentziamantentzen laguntzen du.
Lau ahotseko harmonia kontrapuntu modu bat da.Kontrapuntuan aldi berean melodia bat bainogehiago jotzen dira, ahots bakoitzak garrantziberdina izanez, batek ere ez du laguntzaile bezalaaktuatzen.
1. nota amankomuna mantendu!2. akordeko notarik hurbilenera joan!3. kontrakto mugimendua erabili!
Kontrapuntuan garrantzi handia dauka ahotsbakoitza independentea izateak; hau da, ahots
bik ez lukete berdina egin beharko. Ahots bi(edo gehigo) paraleloan mugituko balira
konposizioak aberastasuna galduko luke.
Garai klasikoko konpositoreak oso koherenteakziren eta, ondorioz, zortzidun, bostun etaunisono paraleloak edozein preziotan ekiditenzituzten!
Zortzidunparaleloak!
Bostunparaleloak!
Unisonoparaleloak!
Kasu batzuetan baliteke aukerarikonena nota berdinean geratzea
izatea. Amankomunean dutennota erabiltzea beti dago ondo!
Ahotsen indenpendentzia?
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Baina albiste onak erebaditugu: ahal duzun guztietanondorengoa eginez paraleloak
ekidingo dituzu:
Ahots-Joskera: Inbertsioak ErabiltzenGarai klasikoko konpositoreek lau ahotsetara idaztean eta akordeen
inbertsioak erabiltzean bikoiztu beharreko nota zein izan beharzen jakiteko ohituran oinarritutako arauak zituzten.
Oinarrizkoantolaera
baxua.
Leheninbertsioa
Bigarreninbertsioa
Oinarrizkoantolaeran
zeuden triadetanoinarri-notabikoiztu ohi
zuten; akordeko
baxua.
Bigarreninbertsioko
triadetan bostunabikoiztu ohi zuten,
akordeko
sopranoa
sopranoa
Leheninbertsioko
triada maiorrabada,
bikoiztuohi zuten.
baxua
Leheninbertsioko
triada minorrabada,
Lehen inbertsioko triadetan akordearenizaeraren inguruko informazioa gehiago behar da.
Hona hemen pentsatzeko beste modu bat: baxua bikoiztu ezin daitezkeen bakarrak leheninbertsioan dauden triada maiorrak dira; bere ordez, sopranoa bikoiztu behar delarik.
vii°6ii°6
Oinarrizko antolaera etalehen inbertsioa noiz erabili
esaten duen “arau” bakarratriada gutxituekin aurkitzen
dugu. Beti jarri behardira lehen inbertsioan.
Hortik aparte, zuk nahi duzuneanerabili ditzakezu oinarrizko
antolaera eta lehen inbertsioa!
Aurreko hiruegoeren barruan aurkitzen ez den
bigarren inbertsioko triada bat idaztenbaduzu, orduan, ez zara garai klasikoko
estiloa mantentzen ari! Konpositoreklasikoek ez zituzten akorde
hauek ausaz erabiltzen.
Bigarren inbertsioa dadebeku ugari dituena.
bikoiztuohi zuten.
edo
baxua
Leheninbertsioko
triada gutxituabada,
bikoiztuohi zuten.
kadentziala bigarreninbertsioan dagoentonika bat da,oinarrizkoantolaeran dagoendominantearenakorde batekjarraituz kadentziabatean.
64
pedal-akordeabigarren inbertsioandagoen akordea da,non baxua pedal-nota bezalaerabiltzen den:pasarte bateanmantentzen denbehe-nota.
64
Pasadizoko akordeabigarren inbertsioan
dagoen akorde bat da,non baxua pasadizokonota bezala erabiltzen
den gorantza edobeherantza doan
pausuz-pausuko melodiabaten barruan.
64
4I6 V IF: 4V6I6 IF:
4IV6I IF:
Ederto, badakizkigu nola erabili inbertsioak... baina noiz erabili ditzakegu?
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
B
BB
X
X Zein daarazoa, jauna? Ba... minorrera transposatzea
pentsatu nuen, familiari ezustekobat emateko... beraz, nota
sentsibleak igo nituen garaiklasikoko progrezio bat bainaiz...
Aja, eta zein da arazoa?
Adi! Adi! Laguntza behardugu larrialdietarako3B gelan paziente
berri batekin!
BX
Bidungehituak irten
zaizkit!
*Ahhh!*
X Hau egunerokoogia da. Orain
fakturaren gaiabakarrik geratzen da.
Garai klasikoan,konpositoreek
minor harmonikoaerabiltzen zuten
orokorrean. Bainabidun gehituakazaltzen zireneanlaguntza bilatzen
zuten heroi batean:minor melodikoa!
Senda itzazu orain zure bidun gehituak minor melodikoarekin!
BX Eta beheranzkobidun gehitu honentzat,
zazpigarrenaigo gabe
mantenduko dugu!
v
Eta horrekv akordeminorra
sortzen du!
B
BX
Megafoniatik... Minor Melodiko medikua!
Goranzko bidun gehitu honentzat eskalakoseigarren gradua igotzea errezetatzen dut!
Ohhh... IV akorde maior bat sortzen dut! IV6
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Ahots-Joskera: Minor MelodikoaEsaten nenbilenbezala, tonikara
bueltan transposatugenuen bezainpronto, berriz
modulatzenhasi zen eta...
Zeregin dezakegu,mediku jauna?
Nire bidungehituak joan
dira...sendaturik
nago!
Kadentzia HarmonikoakKadentzia bat musika lan, zati edo frase batenazken akorde biak dela esan dezakegu. Guztira laukadentzi mota daude, bakoitzak bere ezaugarri etaaldakuntza propioak dituelarik.
Kadentzia autentikoa akorde dominante batek (V edo vii) eta tonikak osatzen dute.
Aute
ntiko
perf
ektu
a
Aute
ntiko
inpe
rfek
tua
Aute
ntiko
inpe
rfek
tua
Plag
al
perf
ektu
a
Erdika
dent
zia
Frig
iarr
a
Eten
a
Frig
iarr
a
Plag
al
inpe
rfek
tua
Plag
al
inpe
rfek
tua
Kadentzia autentiko perfektua dela esan ahalizateko, hurrengo irizpideak bete behar ditu:
Kadentzia honen barruan plagal perfektua nabarmendudaiteke, horretarako irizpide guzti hauek bete behar dituelarik:
Aurreko irizpideguztiakbetetzen ezbaditu, orduan,kadentziaautentikoinperfektubaten aurreangaude!*
***V akordea erabilibehar du (ez vii)
Akorde biak oinarrizkoantolaeran egonbehar dira
Sopranoaren ahotsaktonikan ebatzi behar du
Sopranoa hurbilekonota batera mugitubehar da
Kadentzia plagala subdominante akordeaz (iv edo ii) eta tonika akordeaz osatutakoa da.
Erdikadentzia sailkapena dominante akorde baten (V) bukatzen den edozeinetarakoerabiltzen da.
Kadentzia eten batean dominanteak (V) tonika ez beste zerbaiten ebazten du...gehienetan superdominantean (vi).
Mota honetako kadentzia berezibat kadentzia frigiarra da:
Eta irizpideguzti hauekbetetzen ezbaditu, orduan,kadentziaplagalinperfektubaten aurreangaude!*
***iV akordea erabilibehar du (ez ii)
Akorde biak oinarrizkoantolaeran egonbehar dira
Sopranoaren ahotsaktonikan ebatzi behar du
Sopranoak notaamankomuna mantendubehar du
****Minorrean bakarrik aurkitzen da
V akordera joatekoiv-a erabiltzen du
Sopranoa eta baxua kontrakomugimenduan joan behar diranota hurbilenera
Bai sopranoak eta bai baxuakeskalako bosgarren graduanebatzi behar dute
V I vii°6 I V64 I
IV I IV6 I ii I6
I V
VSOL:
SOL:
SOL:
SOL: SOL: SOL:
SOL: SOL:
mi: mi:
vi
iv6 V iv V
Egia esan, desorekaren kadentzia da; tonikanebaztea espero duzu baina... ez du egiten!
Hori dela eta, ohikoagoa da esaldiarenerdian aurkitzea amaieran baino...
kadentzian oinarritutako egitura sortuz.
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
ii iii vii°6 V IC:
Garai klasikoko konpositor�knola aukeratzen zuten akord�n
ordena? Nolanahi jartzen zituzten?
Egia esan, badaude sa�iago azaltzen diren progresio batzuk eta, bestalde,ahal den neu�ian ekiditen direnak. Konpositor�k aukeraketa egiterakoangustoko soinua bazuen edo ez ikusten zuten a�en teorialariek patroi batzukaurkitu ahal izan dituzte, funtzionatzen duena eta ez duena sailkatuz.
Patroi hauek bilatu eta aztertzeko oina�i-noten mugimendua izan genezake kontuan.Akorde bateko eta hu�engoaren oina�i-noten bitartea kontuan izanda, motarik gabe;bitartearen tamaina eta norabidea baka�ik.
Adibide honetan oina�i-noten mugimenduaaztertzen dugu (ez baxuarena!) eta bitarteaargitu.
Hori kontuan izanda, hona hemen patroia:garai klasikoan ohikoak ziren goranzko
bidun mugimenduak, beheranzko hirudunaketa beheranzko bostunak!
Gogoratu...bitartearen motak
axola ez duenez ez izankontuan alterazioak.
Adibidez, Sol-en akordetikMi-renera hirudun bat jaizten da;
baita Sol-etik Mi bemolera edotaSol sostenitutik Mi bemolera!
Ez du esan nahi ez zutelainoiz bestelako mugimendurikerabiltzen, baina ez zirenho�en ohikoak.
Izan ere, akorde sekuentzia horiekitsusiagoak kontsideratzen ziren.
"Itsusiagoa"ondorengoa esatekomodu elegante bat da:”konpositor�k ez
zuten egiten, beraz,zuk ere ez zenuke
egin beharko!"
Eta noski, patroi honek bere salbuespenak ditu. Lau:
Edozein akordetikjoan gaitezke tonikara,
tonikatik edozeinakordera joan gaitezke,
edozein akordetik joangaitezke dominantera,
eta sentsiblearen akordetiktonikara joan behar gara.
La-tik Si-ra zazpidun bat dagobeherantz, eta alderantzikatuzbidun bat izango zen gorantz.
Progresio Harmonikoa
2
35
I I V vii° I
&
?
œ œ œ œ œœ œ œ œ œ
œ œ œ œ œœ œ œ œ œ
Jar dezagunikasitakoamartxan...demagun
supertonikarenakordetik abiatubehar garela etahu�engoa zein
den erabaki. Ond
o e
go
ngo
lit
zake
bid
un b
at ig
ot
ze
am
ed
ian
te
ra
...
Edo,
bai
ta, b
os
tun
bat
jait
zi d
om
ina
nt
er
ahe
ltz
eko
...
Az
keni
k, s
alb
uez
pena
ere
era
bil
ze
neza
keet
a to
nik
ar
a j
oan
!
Edo
hir
udun
bat
ja
izt
ea
se
nts
ibl
er
a...
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
&˙̇̇ ˙̇̇
˙
Modulazio Diatonikoa Akorde PerfektuekinModulazioa konposizio baten barnean tonalitate batetik bestera igarotzeko prozesua da.
Hainbat modu desberdinerabiltzen dira modulatzeko.
Seguruenik sinpl�na prestatugabeko modulazioa izango
litzateke; bat-batean gertatzenda, askotan tonu-erdia igoaz.
Garai klasikoko konpositor�k, ordea,nahiago zuten prestakuntza gehiagoexigitzen duen modulazio mota bat:modulazio diatonikoa. Izenakesaten duenez, bai tonalitatezaha�ean eta bai be�iandiatonikoa den akorde baterabiltzean datza.
Demagun Do maior tonalitatean gaudela... hemen dituzu Do maio�ekinakordeak amankomunean (nabarmendurik) dituzten beste tonalitate guztiak:
Akorderen batamankomunean dutentonalitateakerlazionatuta daude.
Adibidez, Solmaio�ekoI. akordea(sol, si, re)...
...Domaio�ekoV.a da!
Tonalitate hauekalka�en ondoan
daude bostunenzirkuluan.
E�h... Zer egiten duargazki honek hemen? manilow
i ii° III iv V VI vii°la:
b I ii iii IV V vi vii°SI :i ii° III iv V VI vii°si:
I ii iii IV V vi vii°RE:i ii° III iv V VI vii°re:
i ii° III iv V VI vii°mi:I ii iii IV V vi vii°FA:
I ii iii IV V vi vii°SOL:
I ii V I viDO:mi: iv V VI iv V i
Modulazio mota haua�akastaz erabiltzeko
konpositoreak akordeberezi hau erabiliko
luke pibote bezalatonalitate bien tarteanja�iz. Teorialariok
akorde pibote hautonalitate bien parte
bezala ikusten dugu.
Akorde pibote hau betiizango litzateketonalitate zaha�ekoazken akordea...alterazio be�iakondorengoakord�tanagertuko lirateke!
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
DO: DO
la
si
mire
sol
do
fa
FA
SI
MI
MILA
LA
DOFA
fa
dosol
rela
SIRE DO
lami
si
SOL
SOL
RE
Creative Commons BY-NC-BD lizentziapean - Euskarazko itzulpena Antxon Urrutiaren eskutik - bisitatu tobyrush.com gehiagorako
& ‰ œ œ œ ˙b
Atsedena hartuko duguohiko gaietatik eta... eh,
Ludwig van B�thoven da?
Ez ondo:20 txanponekoapustu bat egin dut
Rudolph artxidukearekinaste honetan
500 konpas idatzikonituela eta momentuzlau nota ziztrin
baka�ik ditut!
Zer moduz doa dena, Maestro?
E�epikapenaMotiboa E�epikapena
inbertsioa
Bitartea txikituBitartea handitu
TxikitzeaHanditzea
Metamorfosie�itmikoa
imitazioa
Lasai, B. jauna... notahoriek motibo bezala
erabiliko ditugu eta bertatikabiatuta musika gehiago
sortuko dugu. Begira!
Motibo bat garatzekomodurik sinpl�na:e�epikatuz musika
bikoitza lortzen da!
Motibo Garapena
beethoven
Al�a!Hartzazu,
Rudy!
Txakur zaha�a zaragero... 506 konpas!
Itxaron... 4/4-kokonpasean
gaude, ez?
Ba erabili dezagun2/4 bere ordez!
uh, yeah...
Je je... 253 konpaslortu ditugu...
beethoven
Baina nola...Egin dezagun
bikoitza edoezer ez!
& bbb ‰œ œ œ ˙ Jœ
œ œ œ ˙ Jœ
& bbb ‰œ œ œ
Jœ œn œ œ
Jœ# œ œ œJœ
Motiboa
Motiboa
Jato�izko motiboa handitzea
Jato�izko motiboaren metamorfosia
Motiboa
imitazioa
Bitartea handitu
Sekuentzia
Jato�izko motiboaren inbertsioa
Sekuentzia
& bbb œ Œ ‰ œ œ œ œ Œ
Sekuentzia
& bbb ‰œ œ œ ˙ œ œ œ œ ˙
& bbb Œ œ œ œ .˙
& bbb ‰ œ œ. œ. œ œn œ. œ. œ œ œ. œ. œ œ œ. ‰
&
&
bbb
bbb
Ó ‰ œ œ œ
‰ œ œ œ ˙
jœ œ œ œ œ Œ
.˙ Œ
Motiboa e�epikatu bainaaltuago edo baxuago. Gainontzekoguztietan bezala, bitarteak ez dutezertan berdin-berdinak izan behar.
Motiboari buelta eman:jato�izkoa beherantz badoa,
buelta emanez, gorantzgeratuko litzateke.
Izenak dioen bezala,motiboko bitarteak txikitu
edo handitzean datza.
Motiboaren abiadura aldatzeaarinago (txikitzea) edo astiroago
(handitzea) jotzeko.
Motiboaren edozein e�itmoaldaketa (tempoa aldatzeaz
bestalde, goian azaldu bezala)
"Ohiartzuna" bailitz, ahots desberdinekinlortutako efektua (instrumentu desberdinak edota
altuera desberdina erabiliz pianoan)
Jatorrizkomotiboa
Musikaren teoria musikarientzat eta jende arruntarentzat, Toby W. Rush-en eskutik