Martes, 13 de IIUUZO de 1990N6m. 63
"O Entroido" de Verín visto por los escolares o FINAL DUNIIA ETAPA o número 63 de
-Na E.cola" marca o final dunha etapa de dous anos nos que .se poido ir afondando na problemática pedag6xica de actualidade; ir creando recursos e materiais útiles para o aula, e intercambiar experiencias entre diversas escolas da Galicia Sur. Neste tempo tanto o Atlántico como La Regl6a emprenderan a publicación de suplementos pedagóxicos, primeiro por separado e logo en conxunto, coa. subvención da Consellería de Educación e co asesoramento pedagóxico dun grupo de pedagogos nu-' c1eado en torno a Nova Escola Galega.
Agardamos que os novos responsabeis que dirixen a Educación na Comunidad Autónoma continúen apoiando este tipo de iniciativas, e que elo nos permita retomar a publicación con novas ideas, nóvas experiencias e novas colaboracións.
Non quer{amos rematar esta etapa sen amosar o noso agradecimento a todos os que fixeron posible JI Na Escola", .que xa ~on moitos os lectores e colaboradores; as{ como publicar este derradeiro número ofrecendo experiencias pedagóxicas sobre a fes
.ta popular do Antroido. Ata pronto.
Entre las fiestas de más tradición en nuestra comarca se encuentran las del carnaval, además han sabido conservar a través de los años sus propias peculiaridades logrando de este modo un sabor propio en cada lugar lIégando incluso a disfrutar de un verdadero sello de identidad original en algunas localidades acuñado a lo largo de la tradición que. año tras año. ha conseguido consagrarlo como propio dentro de un contexto más general.
Destacan por su arraigo en todo el valle de Monterrey por su originalidad. colorido y en modo y manera que adopta el carnaval en Soutelo. Laza y. Verln.
Entre la ampllsima gama de disfraces destaca por su riqueza y contenido el del "cigarrón" con su soberbia y artlstica ca~eta historiada por el verinense Sr. Chivite, resultado del buen hacer del artesano tallista y el pintor.
Los niños mayores del Colegio Princesa de España de Verln al llegar estas fechas hacemos en el "Obradoiro de Plástica" dibujos. pinturas. caretas relacionados con nuestro car~aval, por eso también hicimos alguna careta de cigarrón con los materiales a nuestro alcance: papel, cartulina. arc!lIa, pintura. etc. Ni qlle decir tiene que nunca tuvimos la pretensión de hacer una verdadera careta de cigarrón. con madera. latón. cuero... debido a que la complejidad de los materiales no cae dentro del campo de "Expresión Plástica" del perlado que estamos viviendo, o sea, los años correspondientes a la E.G.B.
Con respecto a los dibujos o pinturas sobre el carnaval el Profesor de Plástica nos propone el tema "O Entroido" y hablamos en clase de forma coloquial de como se celebran aqul estas fiestas, aportando cada uno de nosotros todo cuanto se nos ocurra sobre los distintos disfraces. caretas. grupos. charangas. lugares, accesorios. actitudes... sin olvidarnos de pasar a examen la figura del cigarrón. verdader protagonista de la fiesta. asl
hasta que agotamos el tema (motivación). A continuación nos ponemos a pintar nuestro carnaval teniendo presente todo cuanto se dijo durante la motivación eligiendo cada cual lo que más le guste de cuanto se dijo y añadiendo aquello que se le pueda ocurrir oportunamente sobre la marcha. Los dibujos los hacemos individualmente, en pequeños grupos, en gran grupo en la confección de algún mural. El material a emplear es el que normalmente puede estar al alcance de cualquier escolar: folios. papel continuo (de envol~ ver) periódicos. cola. lápices. témperas. ceras... Los trabajos en equipo tienen más diversidad en cuanto a mate,riales y modos de expresión ya que no solo se recurre a la pintura. también se hacen colIages y técnicas mixtas en los que mezclamos distintas formas de expresión.
Con respecto a las caretas hay que señalar que ya en los cursos inferiores las hadamos al apraoximarse el carnaval. en una cartulina recortábamos y pintábamos aras grotescas o de animales terribles o simpáticos y a la que se le colocaba una goma plástica por su revés. Estas eran unas caretas planas cuya elaboración estaba de acuerdo con nuestra edad. Ahora hacemos caretas pero no ya planas. sino cóncabas e incluso del gran tamaño a modo de cabezudos. en unas y otras reproducimos caras grotescas. animales y. como no. la careta del cigarrón.
La confección de dichas caretas es distinta en función de.1 tamaño. Para las caretas de un tamaño natural empezamos eligiendo el tema del que hacemos algunos dibujos muy simples. A continuación modelamos en arcilla, siguiendo los dibujos anteriores. una ca
reta del tamaño deseado que usaremos como molde. Con papel de periódico troceado y empapado en cola de empapelar habitaciones cubrimos la arcilla. que ya se ha secado. tratado de seguir perfectamente todos los entrantes y salientes de la misma. cosa relativamente fácil tratándose de trozos no muy grandes. 4 por 5 cms. aproximadamente. y remojados en la cola durante breves instantes. de este modo es totalmente moldeable. Siguiendo de la misma forma cubriremos con una segunda capa. y una tercera, hasta siete u ocho capas de papel. Al cabo de dos o tres .dlas se habrá secado. las distintas capas de papel formarán un resistente cartón que hay que separar del mold de arcilla. se retoca si es preciso rematando alguna posible imperfección. con unas tijeras se recortan los bordes. los ojos... y ya está lista para ser pintada. con témperas. óleo. al gusto o siguiendo el diseño. si es reproducción se pinta a imitación del original. El molde de arcilla puede emplearse para hacer nuevas caretas que. si se pintan con tonos y motivos distintos no parecerán semejantes. Si la careta es de cigarrón le hacemos una pantalla en forma de mitra en cartulina sobre la que pintamos un motivo a la usanza.
Para las caretas de gran tamaño. después de hacer el diseño moldeamos en tela metálica el motivo a reproducir, cabezudo. cabeza de animal. dragón, etG. La tela metálica ha de ser de agujero no muy grande, del diámetro de un dedo, aproximadamente. Pé!ra moldearla hasta darle la forma buscada habrá que darle. en ocasiones. cortes y cosidos eQ alambre fino. Una ve~ canse
guida la forma deseada se prosigue a cubrirla con papel y cola, como antes con la arcilla. solo que ahora podemos trocear el papel en tiras de seis o siete centlmetros de anchas y de largas. todo .10 que dé el periódico. Ni que ~ecir tiene que hasta consegUir terminar la séptima u octava capa de papel encolado habráan p~sado varios dlas al poder dedicarle a estos trabajos solo ratos libres y las horas de Plástica. lo cual es una ventaja pues al dar unas capas ya han secado las anteriores. si pusiésemos todas a la vez podrlan desprenderse por zonas dado su peso y deficiente adherencia de la primera capa sobre la tela metálica. Hay que cuidar de rematar perfectamente el agujero para meternos dentro y todos aquellos que el modelo pueda presentar teniendo siempre presente que habrá que disponer alguno para poder ver. a veces. pueden coincidir con las aventuras propias del modelo. Como es natural. una vez seco todo el conjunto de papel y cola, no pretenderemos quitar el armazón de alambre. a diferencia de la arcilla no lo conseguirlamos. además es necesario para darle solidez a la careta que puede tener medidas gigantescas. Solo falta pintar. decorar y... ponérsela y correr con ella el carnaval con el mayor salero posible.
Para la fabricación artesanal de las caretas sabemos que hay otros materiales. quizás más aaconsejables. pero nosotros empleamos los que tenemos más a mano. son económicos y el resultado final es gratificante.
En el colegio vamos dejando muestras de estas obras. dentro de unos años, quizás pueda haber una curiosa colección de caretas carnavalescas. cosa que no pasará de parecer más que curioso. no obstante revestirá una gran importancia pues serán obras de nuestra propia .creación y hechas por nuestras mismas manos.
Un grupo de alumnos del 7° curso de E.G.B. del Colegio Princesa de España de Verfn
o Con.ello de Redacción
La Región I Martes. 13 de marzo de 1990 na escola 35
o RADOIRO DE· PANTALLAS ..
OBXECTIVOS mente iguais ás que se fixeron durante anos en cada casa de
- Coñece-Io significado da festa Xinzo. do Entroido e aprender a elaborar Neste Obradoiro, o fundamenunha pantalla. tal e respeta-Ia tradición, as costu
- Promove-Ia participación e o mes de antes, cando "todo o interés dos rapaces polo tema do mundo as facía na casa, o pé da Entroido. lareira, entón era máis fícil usar
- Desemolo da actividade no por aquelo da comodidade, un enneno. grudo de fariña feryida con auga,
- Adquisición de técnicas de e como pintura, aceite de liñaza, espresión plástica. secante e polvos colorantes".
- Desemolo de potencialidades Primeiro córtanse dous trozos de interrelación entre escola e de cartón en forma de corno. Cómedio ambiente social. sense un ó outro por emiba e
atrás, deixando libre a parte infeACTIVIDADES rior, na que se asentará a cabeza. .
A careta faise (3Un sombreiro de "O obradoiro" é a actividade fieltro -vale vello-. Primeiro már
que nos permite acada-Ios obxeti canse nel os buracos corresponvos sinalados. dentes ÓS ollos, nariz e boca, logo
Horario: Tódolos días lectivos recórtase a ala da que se sacarán dende as 13,30 ata as 15 horas. as formas dos ollos, nariz, boca e -Aproveitase o tempo despois de orellas. xantar e chegar dalgúns nenos pa Unha vez que cada peza está ra a sesión da tarde, tendo en colocada no seu sitio, t6calle o conta os de transporte escolar-. tumo ás "pegadas". Tiras estrei
calendario: A partir do 10 de tas de papel de periódico que se novembro ata a víspera do En van pegando con moito coidado, troído. de maneira que non se formen
Lugar: Aula de pretecnoloxía. dobleces nin bultos, polo corno e Alumnos: 32 alumnos dos ni
Compre salienta-Io martes deEntroido como día grande. Nese día a xente de toda a bisbarra, de
VOCABULARIO BASICODAS PANTALLAS
Ourense, de Vigo e do Norte de cara. O principo dáselle unha soa A.- MASCARA: . veis de sétimo e oitavo. (Oito chamento coa orde establecida, a Portugal. achéganse ata Xinzo pa man de papel e tra-Io secado e a - Corno.- Remate superior en mestres tamén actúan como purificación de xeste e de terras ra participar no desfile: Compar unión das dúas partes da pantalla
forma de espiral que encaixa naalunos). para entrar na primavera, a reno sas, charangas, carrozas, bandas, -corno e cara-, cóbrese todo decabeza (representa o poder reliDirector: Mestre de Sociais, vación e a rebelación contra as gaiteiros e pantallas (moitos miles papeis paa que forme un só corxioso).Jesús Carrera. leis impostas. de disfrazados) tran ás nosas rúas po. Para rematar esta parte, pro- carauta: Parte dianteira daPresuposto: 80.000 pesetas O Entroido en Xinzo comenza para darlle marcha, ilusión, fanta cédese a seguir colocando tiras máscara que recobre a cara. nos seguintes conceptos: 40 go despois do San Sebastián (pa sía, colorido e emoción ó En de papel co fin de resaltar pómurros de fieltro a 1.500 pesetas = droeiro da vila), e ten unhos do troido. los, eliminar "granos" e desfacer B.-TRAXE:60.000; colas para empapelar: mingos denantes da propiá festa Ata altas horas da madrugada arrugas.- capa.- Tea de cores branca, 3.500 pesetas; pinturas e pinceis: que son pola orde que aparecen: seguen a darlle animación, coa A pintura das pantallas nestenegra ou vermella, con freco arre6.000 pesetas; cartóns resisten delicia como único lema e coa Oradoiro é estrictamente ortododor e cunhas cintas de cores vates: 10.500 pesetas. Támén se esperanza de que para o seguinte xa. A cara, rosao carne; os labios, riadas, cuns axóuxeres prendidos. empregan papeis de xomais en ano poidamos todos e máis que punta do nariz e borde dos ollos, - calzón e camiseta.- Brancacantidade. veñan facer desta festa a mellor en bermello; o bigote, negro, así de felpa ou franela. Financiación: Obtívose unha festa do ano. O Entroido. coo taQ1én as celias; debaixo de - Faixa.- De cor vermella. subvención do Concello de Xinzo oRt\.\.6. ALUMNOS DE 8" cada 0110 un lunar en bermello. A
- Cinto.- De coiro con campade 60.000 pesetas. Os alunos parte inferior da cara está bordea. nillas e cascabeis. aportan unha pequena cantidade, da por unha cinta ondulada pinta- Polins.- Polainas de pano ou xa que o traballo rematado e da ACTIVIDADES da de negro.'O "'.lrw~~ rLLf<;l p_fieltro, atadas cunha cinta versúa propiedade. O que resta é EXTRAESCOLARES O diseño do corno ten unh'TO:U.6.l'\ ltmella.fianciado polo Colexio. maior libertade, aínda que tamén - lapatos.- De cor negra. Fareleiro: Consiste en que os Hay que ter en conta que o Coa finalidade de dar a coñecer seguimo-Ios costumes máis anhomes bótanlle madas de fariña P.V.P. dunha Pantalla soe ser de as pantallas de Xinzo nas poboa tergos: Unha cor bse -branco, neC.- COMPLEMENTOS: ás mulleres. A súa simboloxía poi10.000 pesetas, polo que o pro cións importantes de Galicia, este gro...- Por todo borde, unha cinta - Vexiga: De boi ou xato. dese ter función purificadora. ducto total elaborado acada un va ano programáronse e realizáronse contrastando e en ámbolos dous - Luvas: De pel. Oleiro: Na praza maior do pobo lor de 400.000 pesetas. uflhas viaxes para participar en lados: Luas, estrelas, lunares,xúntanse os homes (soe ser ma desfiles nas localidades de Lalín, punteados...UNHA PEQUENA HISTORIA chista) e tfranse olas duns ÓS ouACTIVIDADES Ourense e Ribadavia. DO ENTROIDO tros. Aquel que a deixa caer ten COMPLEMENTARIAS Alí mergullábanse as pantallas ~-----------l
que pagar unha botella de viño. representativas do Entroido LiA orixe desta festa pérdese na Simboliza a fecundidade-fertilida- Visita á Casa de Cultura do PROFESORES
Concello: Exposición fotográfica miano coas comparasas e carro
noite dos tempos. Coidase que de (pénsese no ritual calé). Ou COLABORADORESzas doutras zonas de Galicia, acaten relación cos ritos dionisfacos testemuña dun acto. do Entroido en Xinzo ó longo des dando así un doble obx~ctivo de gregos e coas saturnalias roma Corredoiro: E o anterior ó Ente século. promoción e de interrelación con nas. Poidese ser unha mistura de troido. Os mozos e mozas saen - Conversa cunha persoa de costumes doutras zonas. costumes celtas con culturas su polas rúas coa finalidade de ser xa
versos aspectos do Entroido dos avanzada idade que comentou di
perpostas. un anticipo do que vai a viro OBllADOIRO DE PAIt'fALLASMáscaras, carautas, mecos, ce O Entroido propiamente dito, é
- Proxección de vídeos que reanos vinte na nosa vila.
los, pantallas, e todo tipo de dis o domingo, lus e martes antes do CONFECCIONfraces que semelles osos, vacas, mércores de cinza. Eses dfas acollen aspectos do Entroido nos DUNHA PANTALLA cans, etc., son pezas cotiáns da xente de Xinzo mergúllase coa
a cabo na sala de audíovisuais do derradeiros dez anos que se levou
festa. Todo iso compre para sa festa dun xeito total, espontáneo As pantallas que se fan nestelienta-lo cais destas datas, o fa- e aberto. noso Colexio. Obradoiro Escolar son exacta-
J i ,1 1, \1 )i fARA DE
I I \JGA.R NA , Mi~A VASojRA~
( !" (
\ ...QuiETo CoS
fRASCOS Of "'iDos ~lilieoS!
\ E,AAA BULLO••• !
\ "
"DEíXA DE. Uf FACER có)(~6AS ó DRAGóN... !
NA ESCOLA SUplemento do ensUlO de
La Jl89i61l (Ourense)
asesoress dXose Manuel 1
(Coordmador) ManIó Candedo ed
Mercedes González Samnam Manollla Garndo
Mercedes Suárez Pazos DaVId Corlón
Manolo Bragado CecIlia Bello Rodrlguez
Consello de pectagogoC
Colabora
Nova Escola Galega
Maqueta
Departamento de dJseflo de La Jlev\6"
A dixitalización destes documentos foi posible grazas á axuda
da Secretaría Xeral de Modernización e Innovación
Tecnolóxica (Consellería de Industria - Xunta de Galicia), do Ministerio de
Industria, Turismo e Comercio, así como do Plan Avanza e do Fondo Europeo
de Desenvolvemento Rexional (FEDER), ao abeiro da Orde do 31 de
decembro de 2008 pola que se establecen as bases reguladoras para a
concesión, en réxime de concorrencia competitiva, das subvencións
destinadas a entidades de dereito público e privado, sen ánimo de lucro, para
impulsar a realización de actuacións de difusión e formación relacionadas
especificamente co desenvolvemento e implantación da sociedade da
información na Comunidade Autónoma de Galicia, no marco do Plan
Estratéxico Galego da Sociedade da Información e o Plan Avanza, e se
procede á súa convocatoria para 2009 (código procedemento IN521C)
As publicacións están dispoñibles baixo unha licenza Recoñecemento-Non
comercial-Compartir baixo a mesma licenza 3.0 España de Creative Commons
que reza:
Vostede é libre de:
- Copiar, distribuír, exhibir e executar a obra.
- Facer obras derivadas.
Baixo as seguintes condicións:
-Vostede debe atribuír a obra na forma especificada polo autor ou o licenciante.
Isto quere dicir que tanto os textos como as imaxes da Web poden ser
utilizados por calquera, sempre que se cite a súa orixe, sempre que non se
obteña un beneficio económico directo ou indirecto dese uso, e sempre que se
inclúa no produto resultante a mesma licenza CC-NEG.
concedida a
Nova escola Galega