Podstawy ekonomiiwykład 07
dr Adam Salomon
KTiL
Ekonomia:WZROST GOSPODARCZY I CYKL KONIUNKTURALNY
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni2
Ekonomia– program wykładu 07
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni3
WZROST GOSPODARCZY I CYKL KONIUNKTURALNY. Wzrost i rozwój gospodarczy. Czynniki wzrostu. Koniunktura gospodarcza. Wskaźniki koniunktury.. Mierniki wzrostu. Rodzaje wahań koniunkturalnych. Trend. Cykl koniunkturalny. Morfologia cyklu –fazy cyklu. Cykl klasyczny a cykl współczesny. Rodzaje cykli koniunkturalnych (Kitchina, Juglara, Kuznetsa, Kondratiewa).
Wzrost a rozwój gospodarczy
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni4
Wzrost gospodarczy
• to powiększanie się z okresu na okres podstawowych wielkości ekonomicznych, takich jak produkt narodowy brutto, dochód narodowy, konsumpcja.
Rozwój gospodarczy
• to zmiany ilościowe i jakościowe w strukturze wytwarzanych dóbr I usług oraz w strukturze konsumpcji.
Rodzaje wzrostu gospodarczego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni5
1) wzrost gospodarczy równomierny - charakteryzuje się stałym tempem wzrostu PKB*;
2) wzrost gospodarczy przyspieszony - charakteryzuje się przyspieszonym wzrostem w kolejnych latach tempa wzrostu PKB;
3) wzrost gospodarczy malejący - charakteryzuje się zwolnionym tempem wzrostu PKB w kolejnych latach.
* PKB – Produkt Krajowy Brutto (zostanie omówiony w dalszej części wykładu).:
Czynniki wzrostu gospodarczego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni6
Czynniki wewnętrzne
• wielkość zatrudnienia, wydajność pracy, czynniki społeczne (poziom wykształcenia/kwalifikacje pracowników, kultura pracy).
Czynniki zewnętrzne
• innowacje zagraniczne, handel zagraniczny, kredyty zagraniczne, kooperacja międzynarodowa.
Koniunktura gospodarcza
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni7
• Koniunktura gospodarcza jest to stan gospodarki w danym okresie.
Wskaźniki koniunktury
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni8
Badanie koniunktury w Polsce
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni9
▪ W Polsce badaniem koniunktury zajmuje się m.in. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, który szacuje, jak i prognozuje dane (m.in. dotyczące PKB, popytu krajowego, inwestycji, zatrudnienia i bezrobocia) wykorzystywane przy sporządzaniu barometru koniunktury dla polskiej gospodarki.
▪ Barometr (którego wartości publikowane są na łamach dziennika ”Rzeczpospolita”) jest zbudowany w oparciu o trzy składniki:1) wskaźnik wyprzedzający koniunktury IBnGR (waga 30
procent),2) wskaźnik optymizmu konsumentów Ipsos (waga 30 procent),3) tygodniowy wskaźnik syntetyczny (waga 40 procent).
Wskaźnik wyprzedzający koniunktury
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni10
▪ Wskaźnik wyprzedzający koniunktury obliczany jest w cyklu miesięcznym na podstawie odpowiedzi ankietowanych przedsiębiorstw reprezentujących trzy sektory: przemysłowy, handlowo-usługowy oraz bankowy.
▪ Komponent ten odzwierciedla stronę podażową gospodarki.
Wskaźnik optymizmu konsumentów (Ipsos)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni11
▪ Wskaźnik optymizmu konsumentów obliczany również co miesiąc przez firmę badawczą Ipsos.
▪ Podstawą dla obliczeń wskaźnika są wyniki ankiet kierowanych do reprezentatywnej grupy 1000 Polaków w wieku powyżej 15 lat.
▪ Respondenci oceniają: sytuację gospodarczą kraju, osobistą sytuację materialną, poziom bezrobocia, inflację, skłonność do zakupów trwałych dóbr konsumpcyjnych i poziom oszczędności w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
▪ Komponent ten odzwierciedla stronę popytową gospodarki.
Tygodniowy wskaźnik syntetyczny
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni12
Tygodniowy wskaźnik syntetyczny jest wielkością wynikającą z sześciu wskaźników składowych:1) wartość indeksu giełdowego WIG20 (źródło: GPW SA); wskaźnik nastrojów
inwestorów;2) procentowa zmiana podaży pieniądza M3 w porównaniu z poprzednim
miesiącem (źródło: NBP);3) procentowa zmiana liczby mieszkań oddanych do użytku w stosunku do
analogicznego miesiąca roku poprzedniego (źródło: GUS);4) procentowa zmiana średniej detalicznej ceny benzyny bezołowiowej Eurosuper
95 na stacjach benzynowych w całym kraju w porównaniu z poprzednim tygodniem (źródło: oprac. Reflex);
5) wskaźnik nastrojów wśród niemieckich przedsiębiorców (źródło: Ifo), uwzględniany ze względu na silne powiązania naszej gospodarki z niemiecką;
6) zmiana średniej stopy procentowej kredytów konsumpcyjnych w ROR z dwudziestu największych banków w Polsce (źródło: dziennik „Rzeczpospolita”).
Barometr koniunktury
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni13
▪ Wszystkie składniki barometru koniunktury są standaryzowane tak, aby ich wartości zmieniały się w przedziale od minus 100 do plus 100.
▪ Połowa sumy iloczynów wag, parametrów standaryzujących i wartości komponentów dodana do liczby 1000 stanowi wartość barometru koniunktury IBnGR.
▪ Taka konstrukcja stanowi analogię do barometru meteorologicznego. ▪ Wskazania barometru koniunkturalnego zawierają się w przedziale 950 - 1050. ▪ Odczyty barometru koniunktury poniżej 1000 punktów świadczą o niekorzystnej
sytuacji gospodarczej, analogicznie jak w przypadku barometru mierzącego ciśnienie atmosferyczne (Kiedy jego wskazania są niższe niż 1000 hPa, wówczas mamy niż, zatem niepogodę).
▪ Jeżeli wartość barometru koniunktury jest wyższa od 1000, w gospodarce panuje dobra sytuacja - analogią jest słoneczna pogoda, kiedy wszyscy czują się dobrze.
Ogólny klimat koniunktury w Polsce (styczeń 2018)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni14
Wskaźnik syntetyczny koniunktury gospodarczej w Polsce (maj 2018)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni15
109,3
Wskaźnik syntetyczny koniunktury gospodarczej w Polsce (maj 2018)
▪ Wskaźnik syntetyczny koniunktury gospodarczej jest liczony od stycznia 2004 r.
▪ Prezentowany jest wskaźnik syntetyczny: ogółem (przetwórstwo przemysłowe – waga 50%, budownictwo – waga 6%, handel detaliczny – waga 6%, usługi – waga 38%), dla poszczególnych obszarów gospodarki, dla których są prowadzone badania koniunktury gospodarczej (przetwórstwo przemysłowe, budownictwo, handel detaliczny, usługi), oraz dla składowych: diagnostycznych i/lub prognostycznych.
Bieżący wskaźnik ufności konsumenckiej (maj 2018)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni16
▪ BWUK syntetycznie opisuje obecne tendencje konsumpcji indywidualnej.
▪ BWUK może przyjmować wartości od –100 do +100. ▪ Wartość dodatnia oznacza przewagę liczebną
konsumentów nastawionych optymistycznie nad konsumentami nastawionymi pesymistycznie, natomiast wartość ujemna oznacza przewagę liczebną konsumentów nastawionych pesymistycznie nad konsumentami nastawionymi optymistycznie.
▪ W maju 2018 r. przeprowadzono 1316 wywiadów w okresie 07-16.05.2018 r. (w tym 104 metodą CATI –wywiadu telefonicznego wspomaganego komputerowo).
5,9
Bieżący wskaźnik syntetyczny ufności konsumenckiej w Polsce
(maj 2018)
Wskaźniki koniunktury ISM i PMI
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni17
▪ Obecnie najczęściej śledzonymi przez analityków wskaźnikami koniunktury są: ISM (dla gospodarki amerykańskiej) i PMI (dla wielu gospodarek).
Wskaźnik koniunktury ISM
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni18
▪ ISM - wskaźnik publikowany przez Institute for Supply Management (Instytut Zarządzania Podażą), który przeprowadza ankietę wśród menedżerów 370 przedsiębiorstw.
▪ Ich odpowiedzi w większości o charakterze ‘tak/nie’ pozwalają wyliczyć wartość wskaźnika.
▪ Wartością odniesienia dla ISM jest liczba 50. ▪ Jeżeli ISM jest wyższy od 50, oznacza wzrost aktywności
gospodarczej, a poniżej tej granicy jej spadek.
Wskaźniki koniunktury PMI
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni19
▪ PMI - wskaźniki te są konstruowane analogiczne do wskaźników ISM dla opisu aktywności gospodarczej w różnych krajach (w tym w Europie) i w gospodarce globalnej.
▪ Wskaźniki PMI publikowane przez agencję Markit, która przeprowadza ankietę wśród managerów ds. zakupów w firmach (stąd nazwa Purchasing Managers' Index, Indeks Menedżerów ds. Logistyki) i podobnie jak w ankiecie ISM pyta o: nowe zamówienia, poziom produkcji, wielkość zatrudnienia, poziom dostaw, poziom zapasów.
▪ PMI jest tworzony osobno dla każdego kraju europejskiego, strefy euro i Unii Europejskiej, a metodologia obliczania indeksu jest różna dla różnych krajów, tak aby najdokładniej oddawać lokalną sytuację gospodarczą.
Mierniki wzrostu gospodarczego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni20
1) produkt krajowy brutto (PKB) – całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju (kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze);
2) produkt narodowy brutto (PNB) – całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku. PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju;
3) stopa wzrostu dochodu narodowego (lub realnego produktu krajowego brutto). Oznacza ona stosunek przyrostu dochodu narodowego w badanym okresie do wielkości dochodu narodowego w okresie bazowym;
4) wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca (PKB per capita).
Trzy metody obliczania wartości PKB
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni21
▪ Metoda wydatkowa (ang. Expenditure approach) opiera się na założeniu, że PKB jest w przybliżeniu równy wydatkom wszystkich nabywców dóbr finalnych wytworzonych w ciągu roku. Zatem od strony popytowej PKB oblicza się według następującego wzoru:
PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe (bez transferów) + zmiana stanu zapasów.
▪ W metodzie dochodowej (ang. Income approach) zakłada się, że wielkość PKB musi być równa sumie dochodów wszystkich właścicieli czynników produkcji. Zatem od strony dochodowej PKB oblicza się w następujący sposób:
PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.
▪ W metodzie produkcyjnej (ang. Production approach) wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. PKB jest więc sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym PKB od strony produkcyjnej oblicza się według następującego wzoru:
PKB = produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki krajowej.
Dynamika realna PKB, dane niewyrównane sezonowo, ceny stałe przy roku odniesienia 2010 przy podstawie,
analogiczny kwartał roku poprzedniego = 100
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni22
Dynamika realna PKB, dane wyrównane sezonów, ceny stałe przy roku odniesienia 2010 przy podstawie,
kwartał poprzedni = 100
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni23
Stopa wzrostu gospodarczego - podstawowy miernik wzrostu gospodarczego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni24
▪ Stopa wzrostu gospodarczego - wyrażony w procentach stosunek przyrostu realnego Produktu Krajowego Brutto (PKB) do jego wielkości w okresie bazowym.
▪ Stopa wzrostu PKB jest określana co roku przez Radę Ministrów w dokumencie Założenia projektu budżetu państwa na kolejny rok.
𝒓 =𝑷𝑲𝑩 𝒃𝒊𝒆żą𝒄𝒆 − 𝑷𝑲𝑩 𝒃𝒂𝒛𝒐𝒘𝒆
𝑷𝑲𝑩 𝒃𝒂𝒛𝒐𝒘𝒆× 𝟏𝟎𝟎%
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni25
Roczna dynamika PKB w wybranych krajach (IV kwartał 2017) (dane odsezonowane)*
PKB per capita
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni26
▪ Jednym z najczęściej wykorzystywanych wskaźników do określania poziomu dobrobytu społeczeństwa jest PKB per capita.
▪ Wskaźnik powstaje przez podzielenie produktu krajowego brutto czyli wartości produkcji na terenie danego terytorium (najczęściej kraju) przez liczbę mieszkańców tego obszaru.
▪ Nie jest to oczywiście wskaźnikiem idealnym, gdyż nie uwzględnia takich czynników jak zadowolenie z życia, stanu zdrowia, poziomu edukacji, zanieczyszczenia środowiska.
▪ Poziom PKB na osobę ma jednak związek ze średnim wynagrodzeniem.
Kie
dy P
olska d
ogo
ni d
any kraj
w p
ozio
mie
PK
B p
er cap
ita? (an
aliza wzglę
de
m 2
01
6 ro
ku)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni27
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni28
Wzrost PKB per capita w wybranych krajach pomiędzy 1990 a 2015 rokiem
Szczęście narodowe (krajowe) brutto
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni29
▪ Szczęście narodowe (krajowe) brutto (ang. Gross NationalHappiness, GNH) – wskaźnik zaproponowany w 1972 przez byłego króla Bhutanu, Jigme Singye Wangchucka jako instrument służący do mierzenia jakości życia w sposób bardziej całościowy niż powszechnie stosowany wyłącznie ekonomiczny wskaźnik Produkt krajowy brutto (PKB).
▪ Wskaźnik ten jest wykorzystywany w Bhutanie w planowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego.
▪ Idea ta spotkała się z zainteresowaniem również w innych krajach.
Szczęście
naro
do
we
(krajo
we
) bru
tto
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni30
Szczęście narodowe (krajowe) brutto
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni31
▪ Artykuł dla osób zainteresowanych:http://www.konstytuty.pl/archives/2162
Transport i gospodarka magazynowaw Polsce (dane miesięczne)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni32
Cykl koniunkturalny - pojęcie
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni33
Cykl koniunkturalny
• to periodycznie powtarzające się wahania podstawowych wielkości gospodarczych, takich jak: dochód narodowy, produkcja, zatrudnienie, podaż pieniądza.
Badanie cyklu koniunkturalnego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni34
▪ Znaczący wkład w badaniu cyklów koniunkturalnych ma austriacka szkoła ekonomii, głównie dzięki Ludwigowi von Misesowi.
▪ Od połowy lat 80. w teoretycznych badaniach makroekonomicznych dominującą teorią jest teoria realnego cyklu koniunkturalnego (RBC).
▪ Została ona zapoczątkowana badaniami przyszłych noblistów, Kydlanda i Prescotta.
▪ Teoria ta opiera się na mikroekonomicznych podstawach, wprowadzając jako jedną z głównych zmiennych oczekiwania gospodarstw domowych odnośnie przyszłej sytuacji gospodarczej (zwłaszcza inflacji).
Rodzaje wahań koniunkturalnych
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni35
Morfologia cyklu koniunkturalnego
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni36
Trend
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni37
▪ Trend jest to długookresowa tendencja rozwojowa.
Morfologia cyklu koniunkturalnego (z uwzględnieniem linii trendu)
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni38
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni39
Rodzaje cykli koniunkturalnych
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni40
▪ Krótkie (cykle Kitchina), trwające 3-4 lata (średnio co 3,5 roku),
związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z
rozliczaniem operacji bankowych.
▪ Średnie:
1) Cykle Juglara, trwające 8-10 lat, związane ze zmianami wydatków
inwestycyjnych, Produktu Narodowego Brutto, inflacją i
bezrobociem;
2) Cykle Kuznetsa, trwające od 15-23 lat, związane z akumulacją
czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje, budownictwo,
migracje).
▪ Długie (cykle Kondratiewa), trwające 40-60 lat, związane z odkryciami
lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich
rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, Internet).
Cykl klasyczny a cykl współczesny
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni41
Charakterystyka Cykl klasyczny Cykl współczesny
Liczba faz 4 (ożywienie, rozkwit, kryzys, depresja)
2 (faza wysokiej i faza niskiej aktywności gospodarczej = ożywienie i recesja) lub 3 (depresja, ożywienie, stabilizacja)
Czas trwania 8-11/12 lat Krócej (często 3,5-5 lat)
Intensywność Wysoka Niska, malejąca
Punkty zwrotne Gwałtowne, ostre Łagodne
Amplitudy faz Zbliżone, amplituda cyklu bliska 0
Amplituda fazy wzrostowej wyższa, amplituda cyklu dodatnia
Częstotliwość Niska Wysoka
Amplitud wahań wokół trendu
Duża Mniejsza
Cechy cykli koniunkturalnych w krajach wysokorozwiniętych
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni42
1) Nastąpiło wyraźne skrócenie współczesnych cykli koniunkturalnych, których długość zawiera się w przedziale 5,5-9,0 lat.
2) Długość faz cykli jest zróżnicowana, tj. faza dużej dynamiki wzrostu jest nieco dłuższa (3-5 lat) niż faza małej dynamiki wzrostu (2,5-4 lat).
3) Amplituda cykli jest niewielka i dodatnia.4) Intensywność cykli jest stosunkowo mała, przy czym jest ona
większa w sytuacji, gdy cykle są wyodrębnione w szeregach produkcji sprzedanej przemysłu, a nie w danych PKB.
Cechy cykli koniunkturalnych w krajach transformujących swe gospodarki
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni43
1) Długość tych cykli jest stosunkowo mała, wynosi 3-6,5 roku.2) Długość faz wzrostowych jest nieznacznie większa (2,5-3,5
roku) niż faz spadkowych (1-2 lat), ale stosunkowo często zdarza się, że fazy spadkowe są dłuższe od faz wzrostowych.
3) Amplitudy cykli są stosunkowo wyraźne i w większości dodatnie, tj. amplituda fazy wysokiej aktywności jest wyższa aniżeli fazy niskiej aktywności; czasem można jednak spotkać cykle o ujemnych amplitudach.
4) Intensywność cykli w systemach okresu transformacji jest stosunkowo duża i wyższa aniżeli w krajach wysoko rozwiniętych.
Cykl klasyczny
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni44
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni45
Cykl współczesny
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni46
Cykle koniunkturalne Kitchina, Juglarai Kondratiewa
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni47
Cykl Kondratiewa
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni48
Cykl Kondratiewa
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni49
Cykle w gospodarce
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni50
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni51
Podstawy ekonomii (WN UM w Gdyni) – dziękuję za uwagę
Podstawy ekonomiidr Adam Salomon, Katedra Transportu i
Logistyki, WN UM w Gdyni52