Bij vastgoed is de verhouding tussen vraag en aanbod vast niet goedHenk JagersmaDirectievoorzitter Syntrus Achmea Vastgoed
MARE 12 mei 2011
Agenda
Over Syntrus Achmea Vastgoed
Pensioenfondsen en vastgoed
Beschikbaarheid vastgoed
Benodigde wijzigingen per sector
Conclusie
12 april 2011 Pagina 2Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011
Over Syntrus Achmea Vastgoed
Beleggen, financieren en ontwikkelen
Totaal belegd vermogen: 14,5 miljard‒ Direct 9,2 miljard‒ Internationaal 1,3 miljard‒ Hypotheken 4 miljard
250 medewerkers in Amsterdam
Opdrachtgevers: pensioenfondsen en overige institutionele beleggers
12 april 2011 Pagina 3Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011
Vastgoedmarkt in 2011 nog niet verbeterd
Inzakkende vastgoedmarkt: Motor economie nog niet op gang
Sombere koopwoningmarkt
Financiering vastgoed structureel lastig
Versterking rol Pensioenfondsen nodig
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 4
Vastgoed en pensioenfondsen: goede match
12 april 2011 5Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011
Pensioenfondsen en vastgoed
ALM: Aandeel vastgoed in pensioenfondsportefeuilles van 9% naar 20 à 25%
Aandeel dit jaar bij een aantal pensioenfondsen verhoogd
Verhoging vastgoed met 1% van totale vermogen pensioenfondsen > 7 miljard extra ten gunste van de bouw- en vastgoedsector
Onvoldoende geschikte producten voor institutionele beleggers. Bouwers en ontwikkelaars kijken onvoldoende naar vraag institutionele beleggers.
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 6
Conclusie: vraag ≠ aanbod
Veranderende vraag biedt kansen
− Starters
− 65 plus zonder hypotheek
− Zorgmarkt
− Transformatie van kantoren
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 7
Vraag en aanbod niet in overeenstemming
Woningmarkt – vraag institutionele beleggers
Grote vraag naar woningen met huren van € 650 – 900
Circa 5 % aanvangsrendement
Beperkt aanbod
Stagnerende koopmarkt en toenemende vraag huurders
Toenemende vraag: aanbod van vastgoed onvoldoende
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 8
Veranderende vraag - onvoldoende aanbod
Aantal eenpersoons huishoudens groeit explosief
Woningvoorraad 7,1 miljoenTotale voorraad: 3% vrije sector huurHuurwoningen: 8% vrije sector huur
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 9
Bron CBS: cijfers in miljoenen
Woningmarkt – creëer level playing field
Inkomen per huishouden
50 procent koopwoningen tussen 100.000 en 200.000 €
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 10
Bron CBS
% Woningen tussen 100.000 en 200.000 € per gemeente
Tot 20% 20 – 40 % > 40%
8% vrije sector45% koopwoningen > 200.000 €
Woningmarkt – samenwerking met corporaties
Samenwerking in gebiedsontwikkeling
Grote vraag overnemen complexen van corporaties door pensioenfondsen
Vergt aanpassing circulaire MG 2006 - 06
Voordelen voor alle partijen:− Belegger kan investeren− Liquiditeit corporatie vergroot− Betere verhouding sociale en
vrije huursector
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 11
Kantorenmarkt: inzetten op transitie
Alleen vraag bij buitenlandse beleggers
Waardering
Regie op locatie en beschikbaarheid vastgoed vanuit het bestemmingsplan
Duurzaamheid en transformatie van kantoren samen met overheid vol inzetten
− Bouwbesluit: in plaats van nieuwbouw bestaande bouw
− RO (- vrijere bestemming)
− BTW Integratie
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 12
Winkelmarkt
Binnenstedelijke herontwikkeling
Samenwerking tussen gemeentes en beleggers om binnenstad aantrekkelijk te houden
Kies voor kwaliteit en kernwinkelgebieden
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 13
Zorgmarkt
Liberalisering van zorgmarkt moet doorzetten.
Afnemende beschikbaarheid van vreemd vermogen (solvency – basel)
Onzekere markt : start is gemaakt
€ 150 miljoen investeringsmogelijkheden 2011
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 14
Convenant
12 april 2011Syntrus Achmea Vastgoed | MARE 2011 Pagina 15
Overheid en pensioenen middels convenant meer in Nederland investeren‒ Noodzakelijk om vraag naar zorgvastgoed en woningen in te vullen‒ Noodzakelijk nu om kennis in de bouw niet weg te laten lopen
Vergroten vrije sector huur‒ Overdracht van corporaties naar vrije sector‒ Locaties geschikt voor € 650 – 900 huur
Liberalisering huurmarkt
Doorstromen scheefwoners
Coalitie corporaties en beleggers bij gebiedsontwikkeling
Transformatie van kantoren‒ Beheerste ontwikkeling‒ Overheid: maximaal inspannen voor transformatie‒ Transformatie is duurzaam en economisch beste optie