vind je nieuwe
thuisPsychologische tips en valkuilen
bij een van de grootste beslissingen in je leven
specialeuitgave
van psychologie magazinei.s.m.
een h
uis kopen
is een vrolijk
e beslissin
g vol vooru
itgang, h
oop en blijde verw
achtin
g. Maar ook span
nen
d, op het
doodenge af: d
e grootste finan
ciële keu
ze die w
e mak
en in
ons leven
, h
ooguit een
keer of d
rie. Is het w
el echt ‘een
hu
is met m
ogelijkh
eden
’ of staan
we strak
s iedere h
erfst de k
elder leeg te h
ozen en
bleek
de lich
t-in
val alleen zo m
ooi op d
ie ene zom
erse kijk
dag?
In elk
geval du
rven w
e weer, zoek
en w
e weer, k
open
we w
eer: in 2
014
steeg de h
uizen
verkoop
met 4
0 p
rocent in
vergelijkin
g met h
et jaar daarvoor. B
en je je ook
aan h
et oriënteren
op een
nieu
we w
onin
g of wil
je dat b
inn
en afzien
bare tijd
gaan d
oen? D
it boek
je help
t je als kritisch
e vrien
d en
metgezel tijd
ens h
et hu
izen k
ijken
en d
e uitein
delijk
e beslis-
sing. M
et psych
ologische in
zichten
waarm
ee je alle aankoop
valku
ilen
ku
nt om
zeilen. E
en overzich
t van k
enm
erken
die een
hu
is tot een p
ret-tige p
lek m
aken
om te w
onen
. En
een stap
pen
plan
om een
weloverw
o-gen
keu
ze te mak
en d
ie écht goed
voelt. Zodat je een
hu
is koopt dat – zodra de han
dtekenin
gen zijn
gezet, de fin
ancierin
g rond is en
de ak
te is gepasseerd
– een th
uis w
ordt. W
aar je ku
nt d
romen
, leven en
lachen
. Waar je je veilig voelt en
vertrouw
d.
Veel su
cces met h
et vinden
van d
ie plek
.
De red
actie van P
sychologie M
agazine
INTR
OD
UC
TIE
© 2015 Psych
ologie Magazin
e/Weekbladpers M
edia, Postbus 2988, 1000 C
Z A
msterdam
Red
actie: Mariek
e de W
it, vormgevin
g: Rob
Molth
off, correctie: Jan van
der B
ijl
De in
hou
d van
dit b
oekje is geb
aseerd op
psych
ologische in
zichten
uit P
sychologie
Magazin
e. Het b
oekje is red
actioneel on
afhan
kelijk
gemaak
t door P
sychologie
Magazin
e, mogelijk
gemaak
t door d
e NV
M.
TIPS Form
uleer je eisen en wensen als je je ontspannen en zelfverzekerd
voelt. Dan kom
je makkelijker dicht bij jezelf en laat je je m
inder snel beïn-vloeden door externe factoren.
Een extra hulpmiddel is terugdenken aan huizen w
aar je eerder woonde.
Wat w
as prettig aan die plekken; waar stoorde je je aan, w
at miste je er?
Ga dan eerst drie m
aanden vrijblijvend kijken, ook naar huizen waar je niet
in eerste instantie aan dacht. Zo kun je checken of je wensen en eisen realis-
tisch zijn in combinatie m
et je budget én of je vooronderstellingen kloppen. Is die w
ijk echt zo leuk, zijn nieuwbouw
huizen per definitie sfeerloos? Pas je lijstje daarna eventueel aan.
weet
je wat
je zoekt
?H
eb je al p
recies voor ogen aan
welk
e hard
e eisen je n
ieuw
e hu
is moet
voldoen
? Het is b
elangrijk
om on
dersch
eid te m
aken
tussen
die eisen
en
je wen
sen – d
e ‘leuke extra’s’. In
je wen
senlijstje k
un
je eventu
eel sch
rappen
; in je eisen
lijst in p
rincip
e niet.
Maak
deze lijstjes vóór je b
egint m
et hu
izen k
ijken
. Den
k b
ij het form
u-
leren van
je eisen en
wen
sen n
iet alleen aan
het aan
tal kam
ers en ‘w
el of geen
tuin
’, maar ook
aan zak
en als: in
welk
e wijk
en voel ik
me p
ret-tig, m
oeten er sch
olen in
de b
uu
rt zijn? Is verb
ouw
en een
optie?
EISE
N E
N W
EN
SEN
waar vo
elen
we o
ns t
huis?
In som
mige h
uizen
voelen w
e ons verloren
en
ongem
akkelijk, a
nd
ere ma
ken on
s nieu
wsgierig,
weer a
nd
ere geven on
s direct een
beha
aglijk
thu
isgevoel. Wa
ar ligt d
at a
an
?
volgen
s de Am
erikaanse om
gevingspsych
ologe Judith
Heerw
agen
voelen w
e ons h
et prettigst in
ruim
tes die aan
sluiten
bij d
e na-
tuu
rlijke b
ehoeftes en
prim
itieve instin
cten d
ie we h
ebben
over-geh
ouden
aan d
e tijd d
at we n
og jagers en verzam
elaars waren
.Z
o heb
ben
we b
ehoefte on
s te ku
nn
en teru
gtrekken
zodat an
deren
ons
niet k
un
nen
zien of h
oren (en
andersom
). Zon
der d
ie mogelijk
heid
zou-
den
we on
s chron
isch gestrest voelen
. Volgen
s somm
ige onderzoek
ers is au
ditieve p
rivacy nóg b
elangrijk
er dan
visuele p
rivacy, vooral als an-
deren
onze gesp
rekken
ku
nn
en op
vangen
.
We b
aken
en on
s territorium
af door on
ze woon
ruim
te persoon
lijk te
mak
en. D
us sch
ilderen
we d
e mu
ren in
onze lievelin
gskleu
ren, p
assen
we d
e keu
ken
en d
e bad
kam
er aan on
ze wen
sen aan
en stallen
we
bezittin
gen u
it. Dit alles d
raagt bij aan
het gevoel van
privacy.
Ook
contact m
et de n
atuu
r is belan
grijk voor on
s welb
evinden
. Uitzich
t op
groen h
eeft een p
ositieve invloed
op d
e stemm
ing, zelfs een
poster
met een
natu
urlan
dsch
ap k
an stress verm
inderen
. Verd
er mak
en d
ag-lich
t en frisse lu
cht, variatie in
kleu
r, patron
en en
lichtin
tensiteit d
at w
e ons p
rettig voelen.
Uitgaan
de van
de ged
achte d
at hu
izen m
oeten aan
sluiten
bij on
ze na-
tuu
r, ging d
e Am
erikaan
se architect en
onderzoek
er Gran
t Hild
ebran
d
samen
met een
aantal collega’s – on
der w
ie omgevin
gspsych
ologe Heer-
wagen
en een
zoöloog – op zoek
naar d
e ken
merk
en d
ie bep
alen h
oe prettig w
e een h
uis vin
den
. Ze on
tdek
ten er vijf.
1 overzic
ht en
2 toev
lucht
We w
orden
aangetrok
ken
door h
uizen
die geb
orgenh
eid en
veiligheid
geven
en tegelijk
ertijd een
goed u
itzicht b
ieden
op d
e omgevin
g. Dit zou
voortk
omen
uit on
ze natu
urlijk
e beh
oefte om gevaar van
veraf te zien
aankom
en van
uit een
veilige schu
ilplaats w
aar we zelf n
iet mak
kelijk
te zien
zijn.
Zo voelen
we on
s het m
eest in on
s elemen
t in een
woon
kam
er met een
w
eids u
itzicht op
de om
geving, w
aarin w
e ons tegelijk
ertijd geb
orgen
voelen – b
ijvoorbeeld
door een
kn
usse h
oek b
ij de h
aard of een
gedeelte
met een
verlaagd p
lafond.
Van
uit d
it prin
cipe is te verk
laren w
aarom h
oger gelegen ap
partem
en-
ten m
eestal pop
ulaird
er (en d
uu
rder) zijn
dan
die op
de b
egane gron
d:
daar h
ebben
we im
mers m
eer uitzich
t en m
inder n
ieuw
sgierige blik
ken
van
voorbijgan
gers. Hetzelfd
e geldt voor een
voortuin
. Hoew
el we er b
ij-n
a nooit zitten
heb
ben
we er graag een
, zodat w
e ons m
inder b
ekek
en
voelen.
AC
HTE
RG
RO
ND
Hoew
el we bijn
a n
ooit in d
e voortu
in zitten
hebben
we er
graa
g een, zod
at w
e ons m
ind
er bekeken
voelen
Overzich
t en toevlu
cht zijn
twee u
itersten. H
et eerste is weid
s en lich
t, de tw
eede is k
lein en
don
ker. H
oe meer ze m
et elkaar con
trasteren in
een
ruim
te, hoe aan
trekkelijk
er we d
ie vinden
, zegt Hild
ebran
d. M
aar w
elke verh
oudin
g we m
ooi vinden
, verschilt. O
nder zijn
studen
ten ver-
werk
ten vrou
wen
bijvoorb
eeld m
eer toevluch
t-elemen
ten in
hu
n on
t-w
erpen
, terwijl m
ann
en m
eer overzicht-elem
enten
had
den
.F
eit is wel d
at mod
erne h
uizen
vaak een
slechte b
alans tu
ssen d
eze ken
merk
en h
ebben
. Om
kosten
te besp
aren h
ebben
nieu
wbou
wh
uizen
m
eestal open
, rechth
oekige k
amers, con
stante p
lafondh
oogten en
mo-
noton
e belich
ting: een
overdaad
aan overzich
t zonder com
pen
satie van
toevluch
t. Som
mige k
amers en
hoek
jes mogen
du
s best w
at don
kerd
er, zegt H
ildeb
rand. B
ijvoorbeeld
de p
laatsen w
aar we slap
en, m
editeren
of de liefd
e bed
rijven.
3 Beloft
e B
ij belofte is er iets wat w
e niet ku
nnen
zien en
wat on
s nieu
wsgierig m
aakt – een
hu
is met verrassen
de h
oekjes en
niveau
verschillen
, een b
ochtig
tuin
pad
dat verd
wijn
t in h
et groen. A
an d
e bu
itenkan
t kan
een gou
den
-regen
die een deel van
de won
ing bedekt on
ze nieu
wsgierigh
eid opwekken
, of een
groepje b
omen
om h
et hu
is. Japan
se onderzoek
ers ontd
ekten
bijvoorb
eeld d
at we h
uizen
mooier vin
den
wan
neer d
e voorgevel ver-stop
t is achter tw
ee bom
en d
an w
ann
eer die op
en en
bloot is.
4 risicoR
isico klin
kt n
iet prettig, m
aar kan
een ru
imte extra b
oeiend m
aken
. E
en ap
partem
ent op
de vijftien
de verd
iepin
g of een h
uis op
een steile
berg geeft b
ij de eerste aan
blik
een w
ow!-gevoel, terw
ijl we on
s wel veilig
voelen als w
e vanu
it de w
oonkam
er naar b
uiten
kijk
en. B
inn
en k
un
nen
h
oge plafon
ds, op
en trap
pen
hu
izen en
hoge b
alustrad
es een ru
imte ex-
tra span
nen
d m
aken
.
AC
HTE
RG
RO
ND
AC
HTE
RG
RO
ND
5 com
plexe ord
eH
et laatste ken
merk
is complexe ord
e: de b
alans tu
ssen voorsp
elbaar
en ord
elijk en
erzijds en
onvoorsp
elbaar en
gevarieerd an
derzijd
s. Een
n
ette, min
imalistisch
ingerich
te ruim
te vinden
we al sn
el saai, maar in
een
wan
orde van
kleu
ren, m
eubels en
spu
llen rak
en w
e overprik
keld
. H
et is du
s de k
un
st een even
wich
t te vinden
tussen
orde en
variatie, zoals een
opgeru
imde k
amer w
aar een p
aar boek
en en
alledaagse voor-
werp
en liggen
.
de in
vlo
ed va
n h
erinnerin
gen
Als w
e hu
izen m
et alle boven
genoem
de k
enm
erken
het m
ooist vinden
, zou
den
we d
an n
iet massaal voor d
ezelfde soort h
uizen
vallen en
ze al-lem
aal hetzelfd
e inrich
ten?
Bep
aalde typ
en h
uizen
zijn in
derd
aad p
opu
lairder d
an an
dere: liever
een jaren
dertigh
uis d
an een
kale flat. M
aar er is ook iets h
eel persoon
-lijk
s dat u
iteindelijk
ons gevoel b
ij een h
uis b
epaalt, zegt d
e Am
eri-kaan
se omgevin
gspsych
oloog en b
inn
enh
uisarch
itect Con
stance
Forrest: d
e herin
nerin
gen d
ie we h
ebben
aan eerd
ere won
ingen
. On
ze associaties tu
ssen p
laatsen en
emoties b
lijken
bijzon
der sterk
; onbe-
wu
st mak
en w
e allerlei herin
nerin
gen aan
als we in
een ru
imte zijn
. G
a in ged
achten
eens teru
g naar alle p
lekken
waar je h
ebt gew
oond in
je leven
. Welk
e levensgeb
eurten
issen von
den
daar p
laats en h
oe voelde
je je daarb
ij? En
op w
elke p
lek voeld
e je je het állerb
est – is dat b
ijvoor-beeld
het h
uis w
aar je je kin
derjaren
doorb
racht, h
et vakan
tiehu
isje in
Fran
krijk
? Hoe rook
het d
aar, hoe vielen
de sch
adu
wen
, welk
e geluid
en
waren
er te horen
? D
eze herin
nerin
gen b
epalen
nu
voor een b
elangrijk
deel in
welk
soort h
uis je je éch
t thu
is voelt.
ik dacht m
eteen
: ja!
1 DE PR
IMA
CY
BIA
S N
et als bij d
aten k
rijgen m
ensen
zodra ze
een h
uis b
inn
enstap
pen
een ja- of n
ee-gevoel, vaak geb
aseerd op
op
pervlak
kige d
etails die w
einig m
et de w
onin
g zelf te mak
en h
eb-
ben
. Het ru
ikt lek
ker, d
e meu
bels zijn
stijlvol, de zon
schijn
t vrolijk
naar b
inn
en. H
et effect van d
e eerste indru
k (prim
acy bia
s) is heel
krach
tig. 80 p
rocent van
de h
uizen
kop
ers weet zod
ra ze over de d
rem-
pel stap
pen
of een h
uis iets voor ze is, b
lijkt u
it Can
adees on
derzoek
uit
2013. M
ensen
overdrijven
die in
dru
k in
hu
n h
oofd au
tomatisch
ook
nog. B
ij een volgen
de b
ezichtigin
g valt een h
uis d
aarom altijd
tegen,
wat d
us een
prim
a reden
is om een
tweed
e keer te gaan
kijk
en.
En
andersom
werk
t het al n
et zo: men
sen d
ie hu
n p
otentiële d
room-
hu
is afserveren van
wege een
negatieve eerste in
dru
k. D
e sombere
kleu
r van d
e mu
ren, h
et onsym
path
ieke gezin
op d
e familiefoto’s –
moeilijk
om d
aar doorh
een te p
rikken
.
min
icursus
huizen
kijkenzo verm
ijd je de psychologische valkuilen
Pas op d
at je brein
je niet voor d
e gek hou
dt bij d
e keu
ze voor een n
ieuw
koophu
is. Lees welke 6
m
echa
nism
en d
e beslissing ku
nn
en vertroebelen
en
bekijk de tips en
controlevra
gen n
a ied
ere ka
nsrijke bezich
tiging.
VA
LKU
ILEN
Bij een
tweed
e bezichtigin
g va
lt een h
uis a
ltijd tegen
, wa
t een
prima
reden
is om n
og een
s te gaa
n kijken
wat
een prá
chtig
e port
ugese t
egels
2 DE C
ON
FIRM
ATIO
N B
IAS G
eweld
ig, die ou
de eik
in d
e tuin
, die op
enslaan
de d
euren
, die glas-in
-loodram
en…
Wie verliefd
w
ordt op
een h
uis h
eeft vooral oog voor argum
enten
die d
it beeld
bevestigen
, en n
egeert de n
adelen
of laat ze niet zw
aar genoeg m
eewe-
gen (con
firma
tion bia
s).B
ijvoorbeeld
meer reistijd
naar h
et werk
– ach, w
at is nu
een h
alfuu
rtje op
een m
ensen
leven? A
an extra reistijd
ku
nn
en m
ensen
lastig wen
nen
, blijk
t uit on
derzoek
: het k
omt elk
e dag teru
g en er zijn
geen m
anieren
om
het te verzach
ten of m
akkelijk
er te mak
en. M
ensen die een uur
onderw
eg zijn naar kantoor zoud
en 40 procent m
eer salaris moeten verd
ienen om
net zo tevreden te zijn als colleg
a’s die vlak b
ij hun werk w
onen, blijk
t bij-
voorbeeld
uit D
uits on
derzoek
uit 2
014.
Bij een
stevige verliefdh
eid k
un
nen
kop
ers ook allerlei tech
nisch
leed
negeren
. Dat effect k
an zo sterk
zijn d
at men
sen h
et bou
wku
ndig on
-derzoek
maar h
elemaal ach
terwege laten
; ze willen
gewoon
niet teleu
r-gesteld
word
en. E
n d
ie schim
melige lu
cht in
hu
is? Die verd
wijn
t vást als d
e boel een
keer goed
is doorgelu
cht.
VA
LKU
ILEN
TIPSBesef d
at factoren die helem
aal niets met het huis zelf te m
aken hebb
en van invloed
kunnen zijn op je eerste ind
ruk: je stemm
ing, het w
eer. Weeg
ze m
ee en laat een huis niet te snel afvallen als je ging
kijken op een g
rijze dag
w
aarop je jezelf ook niet al te b
est voelde.
Was je eerste ind
ruk negatief, m
aar voldoeed
het huis feitelijk wel aan je
eisen (en enkele van je wensen)? B
edenk w
elke elementen d
ie negatieve
eerste indruk veroorzaakten en of ze m
akkelijk te veranderen zijn, bijvoorbeeld
m
et andere meubels of een andere kleur op de m
uren. Het kan help
en om thuis
met een p
lattegrond
van de w
oning je eig
en meub
els erin te ‘denken’.
Plan een tweed
e bezichtig
ing, liefst ond
er andere om
standig
heden (and
er w
eer, in een andere stem
ming
).
TIPVerliefd g
eword
en op een huis? D
an nu even van d
ie roze wolk af: d
e reality-check. W
elke grote en (schijnb
aar kleine) nad
elen zag je? B
ijvoorbeeld
: er moet flink
geklust w
orden, d
e school voor de kind
eren is ver w
eg, etc. Leg
deze nad
elen naast je eisen- en w
ensenlijst. En?
VA
LKU
ILEN
dit
is echt
‘the plac
e to Be’
3 HET STA
TUS-EFFEC
T Ieman
d d
ie jong en
hip
wil zijn
zoekt
bijvoorb
eeld een
hu
is in h
et dru
kke stad
scentru
m terw
ijl een
rustige, groen
e Vin
ex-wijk
met grote h
uizen
en d
ito tuin
en veel
beter b
ij zijn p
ersoonlijk
heid
zou p
assen. In
bu
urten
waar veel b
eken
de
men
sen w
onen
krijgen
oude, geh
orige hu
izen in
eens een
aanlok
kelijk
au
ra. D
at kan overigen
s best een reden
zijn om
daar een w
onin
g te zoeken, w
ant
uitein
delijk
bep
aal je natu
urlijk
zelf wat je w
el en n
iet belan
grijk vin
dt.
Als je een
Vin
ex-wijk fijn
er won
en vin
dt maar je h
eel ongem
akkelijk voelt als je h
ippe vrien
den
daar op
bezoek
kom
en, is d
at ook een
argum
ent.
Prob
eer er in elk
geval volstrekt eerlijk
tegen jezelf over te zijn
.
eindelijk een
huis zo
nder vo
chtplekken
4 DE A
NC
HO
RIN
G B
IAS N
a vijftien gam
mele h
uizen
gezien te
heb
ben
steekt h
et zestiende, iets b
etere hu
is, daar gu
nstig b
ij af en
lijkt d
aardoor veel b
eter dan
het eigen
lijk is. H
ier is de a
nch
o-rin
g bias oftew
el het referen
tie-effect aan h
et werk
. Men
sen h
ebben
de
neigin
g hu
izen m
et elkáár te vergelijk
en in
plaats van
ze op zich
zelf te beoord
elen. D
ie eerder b
ekek
en w
onin
gen gaan
dan
hu
n referen
tie-kad
er vormen
; daard
oor verliezen ze h
un
eigen h
arde eisen
als ‘geen
jarenlan
g geklu
s meer in
oude h
uizen
’ uit h
et oog.
VA
LKU
ILEN
VA
LKU
ILEN
TIPLeg
je niet te snel vast op een b
uurt en kijk in eerste instantie zo ‘b
reed’ m
oge-
lijk. Je denkt d
at je oudb
ouw w
ilt in wijk x?
Bezoek d
an zeker ook nieuwb
ouwhuizen in
wijk y. Ervaar d
e sfeer in de om
geving
, loop
er rond, p
robeer je voor te stellen hoe het is
om er d
aadw
erkelijk te wonen.
TIPVeel slechte huizen g
ezien? Let dan ex-
tra op het referentie-effect. B
eantwoord
na het b
ekijken van een acceptab
el huis de
volgend
e vragen:
nu woon?
geen
enkel h
uis vold
oet
5 HET B
OER
DER
IJ-OP-D
E-DA
M-EFFEC
T Het b
oerderij-op
-de-
Dam
-effect is een term
uit d
e Am
sterdam
se mak
elaarswereld
voor m
ensen
die m
aar geen h
uis k
un
nen
vinden
omdat ze n
iets goed
genoeg vin
den
. Dit is een
typisch
prob
leem van
een groep
die in
de
psych
ologie ma
ximizers w
ordt gen
oemd. Z
ij streven p
erfectie na en
zijn
altijd op
zoek n
aar de ‘b
este optie’. In
tegenstellin
g tot satisficers, d
ie tevred
en zijn
met iets w
at ‘goed gen
oeg’ is.M
aximizers vin
den
niet alleen
moeilijk
er een h
uis; als ze u
iteindelijk
toch
de k
noop
doorh
akken
zijn ze ook
min
der tevred
en m
et hu
n k
euze
dan
satisficers. Na h
et nem
en van
een b
eslissing m
aken
men
sen
onbew
ust altijd
de afw
eging: h
oeveel tijd h
eeft dit m
e gekost en
wat le-
vert het m
e op? D
e maxim
izer heeft m
isschien
jarenlan
g gezocht en
nog
blijk
t zijn h
uis n
iet perfect. D
eze men
sen vin
den
het lastig om
hu
n ei-
senlijstje in
te korten
. Wat ze w
él ku
nn
en d
oen, is b
ekijk
en of som
mige
eisen n
iet op een
andere m
anier zijn
in te w
illigen.
TIPSBen je al lang
aan het zoeken en voldoet g
een enkel huis? Loop je eisen-
en wensenlijst nog
eens door m
et bijvoorb
eeld d
e makelaar of een
kritische vriend of vriend
in die eerlijk teg
en je durft te zijn. W
il je toch niet te veel in verhoud
ing tot je b
udg
et?
Herform
uleer een of meerd
ere eisen. ‘Mid
den in het centrum
met een g
ro-te tuin’ kan b
ijvoorbeeld
word
en: ‘Mid
den in het centrum
, met een b
alkon en een g
root park in d
e buurt.’ O
f: ‘In het centrum of d
e wijken d
aaromheen
met een tuin d
ie groot g
enoeg is om
een flinke tuintafel in kwijt te kunnen.’
Je wensen zijn ‘d
e leuke extra’s’. Een huis dat aan ál je eisen en w
ensen vold
oet is waarschijnlijk een utop
ie. Welke w
ensen kun je laten vallen? B
edenk er m
instens drie.
VA
LKU
ILEN
VA
LKU
ILEN
Ma
ximizers zijn
altijd
op zoek n
aa
r de ‘beste optie’
ik mo
et n
ú Beslissen
6 NEED
FOR
CLO
SUR
E Het creëren
van sch
aarste is een van
de
zes beïn
vloedin
gsprin
cipes van
de b
eroemde overtu
igingsexp
ert R
obert C
ialdin
i: schaarste geeft m
ensen
het gevoel d
at het om
iets w
aardevols gaat en
dat ze sn
el moeten
toehap
pen
voor het ‘op
’ is. D
at effect ontstaat b
ijvoorbeeld
als de m
akelaar een
aantal b
ezichtigin
-gen
achter elk
aar heeft gep
land of aan
kon
digt d
at een an
dere gegad
ig-de op
het p
un
t staat te bied
en.
Maar h
aast om te k
open
kan
ook in
men
sen zelf zitten
: zij heb
ben
last van
wat in
de p
sychologie n
eed for closu
re word
t genoem
d, een
beh
oefte aan
afrondin
g zodat ze verd
er ku
nn
en. D
eze men
sen k
un
nen
niet tegen
on
zekerh
eid, ze h
ebben
pas ru
st als hu
n h
ele to do-lijst is afgew
erkt of
als ze een k
noop
heb
ben
doorgeh
akt. T
ot die tijd
voelen ze een
enorm
e sp
ann
ing.
TIPS Als een huis vind
en te lang d
uurt, is het vaak een veel betere op
tie om een
tijdje te stop
pen m
et zoeken dan om
halsoverkop m
aar iets te kopen
omd
at je het niet meer uithoud
t.
Ga ook w
eer even terug naar d
e kernvraag: w
aarom zoek je eig
enlijk een and
er huis? Heb
je behoefte aan m
eer licht, of meer ruim
te voor de
kinderen? B
edenk op
welke and
ere manieren d
it doel eventueel ook b
ereikt kan w
orden als kop
en niet lukt. Is huren een optie? Een verb
ouwing
van het huid
ige huis?
Met dank aan: W
ende Kielstra, directeur van Consum
atics; psycholoog Jolet Plomp, auteur
van het boek Beslissen doe je zo en Madelijn Strick, universitair docent sociale psychologie
aan de Universiteit U
trecht.
VA
LKU
ILEN
en dit zijn de cijfers...‘H
ier wil ik
won
en!’ d
acht m
aar liefst 69% van
de h
uizen
bezitters
direct toen
ze over de d
rempel van
hu
n h
uid
ige won
ing stap
ten. D
e rest w
erd en
thou
siast tijden
s de ron
dleid
ing, of w
as in eerste in
stantie n
iet bijzon
der en
thou
siast maar zag w
el ‘mogelijk
hed
en’.
40% van
de h
uizen
bezitters b
ewoon
t zijn d
roomh
uis; 27%
creëer-de d
at zelf na een
fikse verb
ouw
ing.
We k
un
nen
de sfeer in
een h
uis b
eter insch
atten d
an d
e bu
urt: 7%
von
d zijn
hu
is na aan
koop
toch m
inder sfeervol d
an ged
acht; b
ijna h
et du
bbele, 13%
, had
van tevoren
hogere verw
achtin
gen van
de b
uu
rt.
Toch
is 78% van
de h
uizen
bezitters, ‘on
dan
ks en
kele tegen
vallers’ blij m
et zijn w
onin
g.
Slech
ts een k
leine m
inderh
eid – 6%
– heeft sp
ijt dat h
ij zijn h
uid
ige h
uis ooit h
eeft gekoch
t…
Resu
ltaten van
een p
eiling op
psych
ologiemagazin
e.nl over d
e aansch
af van een
won
ing, in
gevuld
door 1
100 h
uizen
bezitters.
de kn
oo
p do
orha
kkenH
et laa
tste deel va
n d
it boekje helpt je
beslissen: kopen
of niet kopen
. B
ean
twoord
de vra
gen op d
e volgend
e pa
gina
’s.
gevo
el of versta
nd?
als een
keu
ze heel b
elangrijk
is, zijn m
ensen
soms gen
eigd h
un
em
oties niet m
ee te laten tellen
. Ze w
illen verstan
dig zijn
en
vrezen d
at hu
n gevoel tot im
pu
lsiviteit leidt w
aar ze later spijt
van k
rijgen.
Er zijn
ook m
ensen
die ju
ist te veel waard
e hech
ten aan
emoties. Z
e me-
nen
dat emoties trefzekerder en
‘zuiverder’ zijn
dan ration
ele overwegin
gen.
Uit b
esliskundig
onderzoek b
lijkt dat em
otie en verstand even b
elangrijk zijn
bij het nem
en van een beslissing
.A
ls emoties n
iet mee m
ogen d
oen on
tbreek
t vaak een
gevoel van tref-
zekerh
eid – ‘d
it wil ik
gewoon
’ – waard
oor geen en
kel b
esluit b
evredigt.
Ieman
d d
ie alleen op
zijn verstan
d k
oerst, kan
lelijk verstrik
t raken
in
zijn argu
men
ten. E
r zijn altijd
eindeloos veel argu
men
ten voor en
tegen
te bed
enken
. Als je n
iet oppast, lig je ’s n
achts p
iekeren
d w
akker zon
-der en
ige vooruitgan
g te boek
en. E
motie en
verstand d
ienen
du
s beid
e serieu
s te word
en gen
omen
. Praten met een kritische vriend
of bijvoorb
eeld
de m
akelaar kan helpen om je argum
enten helder te krijgen: van de bijna 1100 huizenbezitters die op psychologiem
agazine.nl een poll invulden over de aanschaf van hun w
oning zei 42 procent bij het nem
en van de beslissing baat te hebben gehad bij adviezen van anderen.
BE
SLISSEN
stap 1: d
it vo
el ikH
et kop
en van
een h
uis is een
complexe, in
grijpen
de b
eslissing d
ie vrij-w
el per d
efinitie gep
aard gaat m
et veel emoties. O
ngetw
ijfeld ook
gevoe-len
s die je m
isschien
ongep
ast of kin
derach
tig vindt. Laat ze gew
oon
toe en b
eden
k: geen
enkel gevoel is slech
t. Je k
un
t ondersch
eid m
aken
tussen
emoties d
ie de k
orte termijn
betref-
fen en
de em
otionele b
evredigin
g die je op
lange term
ijn verw
acht van
h
et hu
is dat je overw
eegt te kop
en. Iets w
at op k
orte termijn
heel fijn
kan
zijn (b
ijvoorbeeld
, bij een
verhu
izing n
aar het p
latteland: d
e ruim
-te, lan
ge zomeravon
den
in d
e enorm
e tuin
) kan
op lan
ge termijn
ook
ben
auw
end aan
voelen (ver w
eg van d
e stad en
al je vrienden
).
Deze g
evoelens spelen op
de korte term
ijn (een half jaar):B
ijvoorbeeld: een groter huis kan je een gevoel van vrijheid geven omdat
je straks veel meer leefruim
te hebt. Als er veel aan het huis m
oet gebeu-ren, roept dat m
isschien spanning, stress of tegenzin op, omdat je opziet
tegen de verbouwing en de kosten daarvan.
Deze g
evoelens spelen op
de lang
ere termijn (na een jaar):
Bijvoorbeeld: de druk die een groot, duur huis op je financiële belast-
baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek niet m
eer kunt betalen. Of: blij m
et een huis dat je helemaal naar je eigen
smaak hebt kunnen verbouw
en.
Wees je b
ewust van het
verschil tussen gevoe-
lens en ged
achten: ‘Ik kan het niet’ is een gedachte; ‘ik ben bang’ is een gevoel. B
edenk ook dat emoties
in diverse gradaties kun-nen voorkom
en, bijvoor-beeld onrust – zorg – angst – paniek. Kies het w
oord dat het beste past bij je gevoel. Er zijn zes basale em
o-ties: verdriet, w
oede, angst, afschuw
, vreugde en verbazing. M
aar aar-
zel niet om andere w
oor-den te gebruiken (zoals ‘stress’ of ‘opluchting’). H
et is normaal om
teg
enstrijdig
e gevoe-
lens te hebb
en. Neem
ze allem
aal mee in je
overzicht.Voelen w
at er te voelen valt, lukt het beste als je ontspannen bent. Vaak gaan em
oties ook ge-paard m
et lichamelijke
ervaringen (warm
wor-
den, een gevoel in de m
aag). Het helpt om
daarop te letten.
JE EMO
TIES PEILEN, ZO
DO
E JE DA
T
BE
SLISSEN
BE
SLISSEN
stap 2
: wat
zegt je versta
nd?
Welk
e feitelijke argu
men
ten h
eb je om
dit h
uis w
el of niet te k
open
? C
heck
het ration
ele gehalte van
een argu
men
t door je af te vragen
: ‘W
eet ik d
it zeker?’ en
‘Deelt ied
ereen d
eze men
ing?’
Eerst de financiële overw
eging
en. Maak een schatting
van de m
aandlasten
met d
eze koopsom
. En: hoeveel ben je kw
ijt aan verbouw
en/klussen? Kun je
die kosten m
eefinancieren of zet je andere m
idd
elen in? Denk ook aan b
ij-kom
ende kosten, zoals ond
erhoud en verzekering
en. K
un je de financiële lasten van d
it huis makkelijk d
ragen?
Ja, zelfs als ik (of mijn partner) m
inder zou verdienen Ja, m
its ik/we hetzelfde blijf/blijven verdienen als nu
Nee, niet m
akkelijk maar het gaat net
Nee, eigenlijk is het te duur, w
e hebben extra middelen nodig
Welke and
ere positieve en neg
atieve argum
enten vind je b
elangrijk?
Bijvoorbeeld: het aantal vierkante m
eters ruimte en het aantal slaap-
kamers; reistijd naar je w
erk, is het huis wel of niet goed bereikbaar m
et het openbaar vervoer, m
oet er verbouwd w
orden?
POSITIEF NEGATIEF
Welke (m
aximaal vijf) arg
umenten zijn voor d
eze beslissing
essentieel? Dit
kunnen positieve en neg
atieve argum
enten zijn.
1. 2.3.4.5.
BE
SLISSEN
BE
SLISSEN
Volledige rationaliteit is vrijwel onm
ogelijk. We w
eten name-
lijk zelden precies hoe ons besluit gaat uitpakken. Zo kunnen die leuke, rustige bovenburen na een jaar gaan verhuizen en plaatsm
aken voor een groep rumoerige studenten; de ver-
bouwing kan onverw
achts enorm tegenvallen om
dat de (niet zichtbare) vloerbalken verrot blijken. M
aar ook: de – zeer betaalbare – w
ijk raakt door wat w
elgemikte investeringen
van de gemeente, plaatselijke initiatieven en een positief ver-
haal in een landelijke krant ineens enorm in opkom
st, waar-
door je huis in korte tijd veel meer w
aard wordt.
waarom
ons onbewuste
het beter weet
uit on
derzoek van h
oogleraar sociale psychologie A
p Dijksterh
uis
blijk
t dat m
ensen
grote beslissin
gen zoals h
et kop
en van
een
hu
is het b
este ku
nn
en overlaten
aan h
un
onbew
uste. M
aar wel
nád
at ze alle inform
atie heb
ben
verzameld
en h
un
kritisch
e verstan
d zijn
werk
heb
ben
laten d
oen. ‘E
r een n
achtje over slap
en’ d
us:
het ‘slim
me on
bew
uste’ w
eegt dan
alle factoren n
aar waard
e mee.
Dat blijkt veel beter te w
erken dan
een n
acht tobben
en er m
et calculaties
uit p
roberen
te kom
en. Z
o’n b
esluit is d
aar veel te complex voor; d
at ku
nn
en m
ensen
niet goed
overzien. Z
e hech
ten d
an te veel w
aarde aan
relatief on
belan
grijke zak
en of w
eten n
iet goed h
oe zwaar ze n
iet-meet-
bare factoren
, zoals hu
n gevoel b
ij het h
uis, m
oeten m
eewegen
. On
s on
bew
uste b
rein k
an d
ie inform
atie wel goed
orden
en en
is daarm
ee du
s een stu
k effectiever.
Is het tijd om
de knoop
door te hakken?
Ga niet w
eer nadenken, maar dw
ing jezelf nu om snel en intuïtief een besluit te
nemen.
Ja, ik koop het huis
Nee, aan dit huis kleven te veel nadelen, ik doe het niet
Hoe voelt je b
esluit?
Goed!
Koop
je het huis, begin dan met de uitvoering. B
edenk dat je besluit steviger zal voelen zodra je het definitief m
aakt door stappen te zetten. De eerste stap is een
laatste check regelen: het bouwkundig onderzoek.
Koop
je het huis niet, geen nood: gewoon verder zoeken. D
it was niet je enige
kans. Er is nooit maar één optie, er kom
t altijd een ander huis.
Niet goed
Dan heb je drie m
ogelijkheden:1) B
eslis iets anders2) D
oe stappen over3) N
eem een zoekpauze en laat dit huis even voor w
at het is
BE
SLISSEN
BE
SLISSEN
TIP met je b
esluit. Het help
t om afleid
ing te
zoeken. Ga b
ijvoorbeeld
klussen opknap
pen
in huis, sporten, routinew
erk doen (p
oetsen, op
ruimen, tuinieren e.d
.) of spelen m
et de
kinderen.
Beoordeel je huizenE
en sn
el overzicht va
n je bezich
tigingen
. Geef
kan
srijke hu
izen sterren
op 4 on
derd
elen:
HU
IS 1:1. Sfeer
I I
I I
I
2. Locatie I
I I
I I
3. Voldoet aan mijn eisen
I I
I I
I
4. Voldoet aan mijn w
ensen I
I I
I I
1. Sfeer I
I I
I I
2. Locatie I
I I
I I
3. Voldoet aan mijn eisen
I I
I I
I
4. Voldoet aan mijn w
ensen I
I I
I I
HU
IS 3:1. Sfeer
I I
I I
I
2. Locatie I
I I
I I
3. Voldoet aan mijn eisen
I I
I I
I
4. Voldoet aan mijn w
ensen I
I I
I I
HU
IS 4:1. Sfeer
I I
I I
I
2. Locatie I
I I
I I
3. Voldoet aan mijn eisen
I I
I I
I
4. Voldoet aan mijn w
ensen I
I I
I I
HU
IS 5:1. Sfeer
I I
I I
I
2. Locatie I
I I
I I
3. Voldoet aan mijn eisen
I I
I I
I
4. Voldoet aan mijn w
ensen I
I I
I I
huis gekocht?
gefeliciteerd!
Een
goede k
euze w
ant…
…m
ensen
zijn zeld
en on
tevreden
met grote
beslissin
gen d
ie ze nem
en. D
at kom
t door h
et m
echan
isme van
cognitieve d
issonan
tie: zo-dra w
e een k
euze h
ebben
gemaak
t, heb
ben
w
e er het m
eeste voordeel b
ij als we d
aar ook
tevreden
mee zijn
. Du
s reden
eert ons b
rein
alles toe naar d
at genom
en b
esluit.