JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com
Comme cette suggestion d’itinéraire chemine à proximité de la ligne ferroviaire Strasbourg – Saverne et s’articule autour de Saverne, il est possible de réduire cette randonnée à 2 jours, en optant soit pour l’itinéraire sud (31 km), soit pour le parcours nord (42,5 km)..
Die Strecke verläuft in der Nähe der Eisen-bahnlinie Strasbourg – Saverne und rund um Saverne. Es besteht also die Möglichkeit, die Wan-derung auf zwei Tage zu beschränken, indem man sich entweder für den südlichen (31 km) oder den nördlichen (42,5 km) Verlauf entscheidet.
As this suggested itinerary is near the Strasbourg – Saverne railway line and is centred around Saverne, you can shorten the hike to 2 days, by opting for either the southern (31 km) or the northern (42,5 km) route.
Aangezien deze route langs de spoorlijn Straatsburg - Saverne loopt, rond Saverne, is het mogelijk de tocht in te korten tot 2 dagen door te kiezen voor het zuidelijke traject (31 km) of het noordelijke (42,5 km).
Zorn
Zorn
Mossel
Moder
Zinsel du Sud
MOSELLE
KnœrsheimWesthouse-Marmoutier
Kleingœft
Reutenbourg
SingristZeinheim
Crastatt
Jetterswiller
Zehnacker
Hohengœft
Altenheim
Wolschheim
Furchhausen
Waldowisheim Lupstein
LichtenbergWimmenau
Ingwiller
Sparsbach
Weinbourg
ObersoultzbachWeiterswiller
UttwillerNiedersoultzbach
Bouxwiller
Printzheim
Erckartswiller
Eschbourg
Lohr
Petersbach
Struth
ZittersheimHinsbourgPuberg
Tieffenbach
Frohmuhl
WeislingenWaldhambach
Adamswiller
Durstel
AsswillerBettwiller
Rexingen
Drulingen Ottwiller
Siewiller
Bust
Schœnbourg
Pfalzweyer
Monswiller
Steinbourg
Gottesheim
Wasselonne
Salenthal
Allenwiller
Romanswiller
Cosswiller
Birkenwald
Dimbsthal
Hengwiller
Dettwiller
Wingen-sur-Moder
Saverne
Marmoutier
Rheinhardsmunster
St-Jean-Saverne
Thal-Marmoutier
HaegenSindelsberg
Stambach
Dossenheim-sur-Zinsel
Neuwiller-lès-SaverneGraufthal
Hunebourg
Oberhof
La Petite-Pierre (339 m)
Château Ochsenstein (584 m)
Jardin botanique
Grotte St-VitChâteau Greifenstein
Château Haut-Barr
Chapelle St-Michel
Château Daubenschlag (405 m)
Herrenstein
M. F. Loosthal
Châteaux Geroldseck (473 m)Télégraphe Chappe
RD 1004
RD 1004
D224
D143
D143
D41
D38
D421
D7
D7D9
D9
D919D919
D133
D178
D122
RD 1061
A4
8
8
10
0 2,5
Légendes Cartographie
5 km
Arrêt TGV / TGV Haltestelle / TGV stop
1
Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt
Sens du circuit / Richtung der Tour / Direction of trail / Rijrichting
Circuit / Tour / Trail / Tochte
Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Treinstation
Étape / Etappe / Stop / Etappe
Autres circuits / Andere Touren / Other trails / Andere trails
1er JOUR / Tag / day
2
3
4
Parc naturel régionaldes Vosges du Nord
CARTES DE RANDONNÉES CF. / WAN-DERKARTEN SIEHE / MAPS OF TRAILS SEE / WANDELKAARTEN ZIE : www.club-vosgien.eu
50 000 – N°1/8 Sarreguemines / Bitche / St-Avold/ Sarrebourg / Saverne / Wasselonne
25 000 – N°3714 ET La Petite Pierre / Niederbronn-les-Bains
25 000 – N°3715 OT Saverne / Sarrebourg
Colmar
Mulhouse
LORRAINEBADEN SCHWARZWALD (D)
BÂLE (CH)
Saverne
Strasbourg
PFALZ (D)
1/3
Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station
Hôtel-restaurant (H = hôtel, H/R= hôtel-restaurant *, **, ***, **** = class. officiel, ch = nombre de chambres)(H= Hotel, H/R= Hotel-restaurant *, **, ***, ****= offizielle Hotelkategorie, ch= Zimmeranzahl(H= hotel, H/R= hotel-restaurant, *, **, ***, ****= official classif., ch= no. of rooms
Panier repas pour le déjeuner / Lunchpaket zum Mitnehmen/ Take-away dinner / Lunchpakket
Petit déjeuner buffet dès 7h/ Frühstücksbuffet ab 7 Uhr / Buffet breakfast at 7 a.m. / Ontbijtbuffet
Piscine couverte / Hallenbad / Indoor swimming-pool / Binnenbad
Piscine / Schwimmbad / Swimming-pool / Buitenbad
Transport des bagages à l’étape suivante - sur de mande préalable / Gepäcktransfer zur nächsten Etappe - auf vorige Anfrage / Transportation of luggage to next stop - on prior demand / Bagagevervoer op aanvraag
100
Hébergements utilisant les énergies renouvelables / Elsässische Unterkünfte die erneuerbare Energien benützen / Alsatian tourism accommodations using renewable energy sources / Accommodatie met duurzame energie
Bistrot – café / Bistro-Cafe / Bistro-café / Bistro
Arrêt d’autobus / Bushaltstelle / Bus stop / Bushalte
Bl
Bc
Baignade / Bademöglichkeit / Bathing / Zwemmen toegestaan
Épicerie / Lebensmittelgeschäft / Food shop / KruidenierChambre d’hôtes / Gästezimmer / Bed and breakfast / B&B
LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN/VILLAGE / DIENSTEN PER GEMEENTE
Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) Beherbergungsvereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte, usw.), lits = Bettenanzahl /Hostel-type accommodation (youth hostel, hikers’ hostel), lits= number of beds. / Groepsaccommodatie
Camping (*,**,*** = classement, T = tourisme, L = Loisirs, période d’ouverture)/(*,**,***= Kategorie, T= Tourismus, L: Freizeit, Öffnungszeiten) / campsite (*,**,***= classif, T= tourism, L= leisure, opening season)
Refuge / Übernachtungstelle / Cabin / Trekkershut
Abri / Schutzhütte / Shelter / Schuilplaats
Restaurant
Boulangerie / Bäcker / Baker’s / Bakker
Boucherie / Metzgerei / Butcher’s / Slager
Aire de pique nique / Picknickplatz / Picnic area / Picknickplaats
Cordonnerie / Schuhmacher / Cobbler / Schoenmaker
Pharmacie / Apotheke / Pharmacy / Apotheek
Poste / Post / Post office / Postkantoor
Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat
RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE Wandern im Elsass Hiking through Alsace Wandeltochten in de Elzas
2 jours et +2 Tage und +2 days and +2 dagen en +
CHÂTEAUX MÉDIÉVAUX ET ÉGLISES ROMANESMittelalterliche Burgen und Romanische Kirchen / Medieval castles and Romanesque churches / Middeleeuwse burchten en Romaanse kerken31 ➔ 74 km - 3 351 m
9
JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com
Comment s’y rendreWie erreicht manHow to get thereBereikbaarheid
SNCF - Tél. 36 35 (0,40 € / minute)www.sncf.frLignes/Linien/Lines/Lijnen Strasbourg - Nancy - Paris Strasbourg - Metz - Luxembourg Strasbourg - Saverne - Sarrebourg
Où se logerUnterkünfteWhere to stayAccommodatie
■ SAVERNE (67700)Chez Jean*** H/R 40 ch.03 88 91 10 19 www.chez-jean.comVilla Katz*** H/R 7 ch.03 88 71 02 02www.villakatz.comEurope*** H 28 ch.03 88 71 12 07 www.hotel-europe-fr.comAuberge de Jeunesse A.J.A. (87 lits) 03 88 91 14 84www.aj-saverne.comCamping Les Portes d’Alsace*** T(1/4 ➔ 30/9) - 03 88 91 35 65www.vacances-seasonova.com
■ MARMOUTIER (67440)Deux Clefs H/R 15 ch.03 88 70 61 08 Couronne d’or NH H/R 4 ch.03 88 70 60 32 À proximité à à 3 kmDIMBSTHAL (67440)4 chambres d’hôtes (2 épis)chez Marc WOLBERT03 88 70 60 34à 5 km ✚ / ✚ / D229 BIRKENWALD (67440)Au Chasseur*** H/R 21 ch03 88 70 61 32 www.chasseurbirkenwald.comLes Vosges*** H/R 10 ch.03 88 70 61 06 www.hotelrestaurantdesvosges.com
À proximité du Jardin Botanique auCOL DE SAVERNE (67700)Quatre Vents NH 10 ch.03 88 71 17 76www.hotelrestaurantquatrevents.com
■ SAINT JEAN SAVERNE (67700)Kleiber** H/R 17 ch.03 88 91 11 82 www.kleiber-fr.com
Que visiterBesichtigungenVisitsTe zien
■ SAVERNE Marché le jeudi / Markt am Donnerstag /Market on Thursday / Streekmarkten : donderdagMusées de la Ville de Saverne /
Connection circuit Verbindung mit RundwanderungConnexion with circular trail
10
Bl Bc
Bl Bc
Bl Bc
Bc
2/3
1er jour / 1. Tag / 1st day / 1e dag
2e jour / 2. Tag / 2nd day / 2e dag
Museum der Stadt Saverne / Museums of the city of Saverne / Musea van de stad SaverneTél. 03 88 91 06 28 - fax 03 88 91 05 83
Art, histoire et archéologie. Salles consacrées à la journaliste Louise Weiss qui a oeuvré pour l’idée européenne.
Museum für Kunst und Geschichte und archäologisches Museum. Säle über Louise Weiss, Journalistin die für das Ideal von Europa kämpfte.
Art, history and archeological museum. Louise Weiss’ exhibition rooms who dedicated her life as a journalist to the build ing of Europe. Kunst- en historisch museum en Archeologisch Museum. Zalen gewijd aan de journaliste Louise Weiss, actief voor-standster van een verenigd Europa. Roseraie / Rosengarten / Rose-garden / RosariumTél. 03 88 71 23 33www.roseraie-saverne.fr
Jardin de 1,5 ha avec 7 500 rosiers de 550 variétés différentes.
Rosengarten von 1,5 ha mit 7 500 Rosensträuchern von 550 verschiedenen Spielarten.
Rose-garden of 4 acres with 7 500 rose-trees of 550 different varieties. Tuin van 1,5 hectaren met 7.500 rozen-struiken van 450 verschillende soorten.
■ MARMOUTIERÉglise abbatiale / Abteikirche / Abbey-church / Abdijkerk Tél. 03 88 71 86 84 - fax 03 88 71 44 07www.marmoutier.net
Façade romane début 12e s, nef et narthex gothiques du 13e s, orgue Silbermann 1710, crypte archéologique.
Bemerkenswerte Abtei-Kirche: romanische Fassade 12. Jh., gotische Kirchenschiff und Vorhalle 13. Jh., , Silbermannorgel 1710, archäologische Krypta.
Remarkable abbey-church : Romanesque facade 12th c., nave and narthex 13th c., Silbermann organ 1710, archeological crypt. Romaanse gevel (begin 12e eeuw), gotisch kerk schip en voorhal (13e eeuw), Silbermann-orgel (1710), roosvenster (18e eeuw), Archeologische crypte . Musée d’arts et traditions populaires / Museum für volks tümliche Kunst und Tradition / Museum of Popular Art and Traditions / Museum voor Volkskunst en VolkstraditiesTél. 03 88 71 46 84 - fax 03 88 71 44 07www.marmoutier.net
Maison 16e s. équipée et meublée, collection de moules, souvenirs de la communauté juive.
Fachwerkhaus 16 Jh. eingerichtet und ausgestattet, gemalte Decke 16 Jh., Backformensammlung, Andenken an die jüdische Gemeinschaft.
16th c. half-timbered house equipped and furnished, earthen moulds, souvenirs from the Jewish community. Vakwerkhuis uit de 16e eeuw, volledig ingericht (keuken, ‘Stub’), bakvormen-collectie, herinnerin gen aan de joodse gemeenschap.
Centre d’interprétation du Patrimoine – Point d’Orgue / Orgelzentrum /Organ Centre / OrgelcentrumTél. 03 88 03 22 10www.cc-marmoutier-sommerau.eu
Permet de découvrir de façon ludique et à l’aide de technologie numé-rique de pointe, tout l’univers de l’orgue.
Jahrhundertealte Zivilisation und Orgeltechnik.
Discover the age-old civilisation and technology of the organ.. Orgeltechnieken en eeuwenoude beschaving.. Tour de l’ancien télégraphe Chappe / Turm des ehemaligen Chappe Telegrafen / Chappe Telegraph Tower / Semafoor van ChappeTél. 03 88 52 98 99www.shpta.com
Faisait partie de la ligne Paris - Strasbourg de 1798 à 1852.
Turm des ehemaligen Chappe Telegrafe, Teil der optischen Telegraphielinie, welche, von 1798 bis 1852 Paris mit Strasbourg verband.
Chappe Telegraph tower, part of the line linking up Paris and Strasbourg 1798-1852. De semafoor stond van 1798 tot 1852 op de telegraaflijn Parijs-Straatsburg.
■ COL DE SAVERNEJardin botanique / Botanischer Garten / Botanical garden / Botanische TuinTél. 03 88 91 80 47
Jardin de 2,5 ha. Rocailles fleuries, prairies avec orchidées, tourbière avec plantes insectivores, arboretum, etc…
Botanischer Garten von 2,5 ha. Steine mit Blumen geschmückt, Orchideenwiese, Torfmoor mit Insektenfressenden Pflanzen.
Botanical garden of 6 acres. Flowery rock-garden, grass-land with orchids, turf moor with insect-eater plants, arbo-retum, … Tuin van 2,5 hectaren. Rotstuinen met bloemen, orchidee ënveld, veen met insecte-netende planten, arboretum, varencollectie.
■ SAINT-JEAN SAVERNEÉglise Jean-Baptiste / Kirche / Church / KerkTél. 03 88 91 02 60
Ancienne abbatiale romane d’un couvent de Bénédictines fondé au 12e s..
Ehemalige romanische Abtei-Kirche eines Benediktinerinnen Klosters im 12. Jh..
Former abbey-church of a Benedictine convent founded in the 12th c. Voormalige romaanse abdijkerk van een benedictijnenklooster uit de 12e eeuw.
Offices de TourismeVerkehrsämterTourist OfficesVVV
■ SAVERNETél. 03 88 91 80 47www.tourisme-saverne.fr
■ MARMOUTIERTél. 03 88 71 46 84www.marmoutier.net
RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE
Wandern im ElsassHiking through Alsace
Wandeltochten in de Elzas
9CHÂTEAUX MÉDIÉVAUX ET ÉGLISES ROMANESMittelalterliche Burgen und Romanische Kirchen/ Medieval castles and Romanesque churches Middeleeuwse burchten en Romaanse kerken 31 ➔ 74 km - 3 351 m
JANVIER 2016 - Randonnées pédestres en Alsace / Wandern im Elsass / Hiking through Alsace / Wandeltochten in de Elzas www.tourisme-alsace.com
Où se logerUnterkünfteWhere to stayAccommodatie
■ DOSSENHEIM- SUR-ZINSEL (67330)
Camping Plage Loisirs** L (1/4 ➔ 30/09) - 03 88 70 01 64http://ft.alcomsat.com/sites/cpl/ index.php
■ NEUWILLER-LES-SAVERNE (67330)
Au Herrenstein** H/R 13 ch.03 88 70 00 53 www.herrenstein.fr
■ LA PETITE PIERRE (67290)Clairière**** H/R 50 ch.03 88 71 75 00 www.la-clairiere.comAuberge d’Imsthal*** H/R 23 ch.03 88 01 49 00 www.petite-pierre.comLion d’Or*** H/R 38 ch. 03 88 01 47 57 www.liondor.comTrois Roses** H/R 34 ch.03 88 89 89 00 www.aux-trois-roses.comVosges** H/R 30 ch.03 88 70 45 05 www.hotel-des-vosges.com Gîte d’étape (1 épi - 16 lits)03 88 01 47 00Centre Ambroise Croizat A.J.A. (168 lits) 03 88 70 45 22www.vacances-petite-pierre.comCamping « Imsterfeld » (1/5 ➔ 30/09) - 03 88 70 42 12
■ GRAUFTHAL (67320)Au Vieux Moulin H/R 14 ch. 03 88 70 17 28 www.auvieuxmoulin.eu
■ SAVERNE (67700)cf./siehe/see 1er jour /1. Tag / 1st day
Que visiterBesichtigungenVisitsTe zien
■ DOSSENHEIM SUR ZINSELRefuge fortifié / Befestigter Kirchhof / Fortified shelter / Versterkte schuilplaatsTél. 03 88 70 00 51 - fax 03 88 01 49 60www.tourisme-hanau-moder.fr
Vestiges d’un habitat-refuge remon-tant au Moyen-Âge dans lequel les habi-tants gardaient biens et vivres.
Überreste einer befestigten Fluchstätte aus dem Mittelalter. Sichtbar sind die Zellen wo die Einwohner ihre Güter und Proviant lagerten.
Remains of fortifications of the Middle Ages built around the church in which the dwellers were keeping their goods and supplies. Resten van een schuilplaats uit de middeleeuwen waar de inwoners hun spullen en levensmiddelen veiligstelden.
Permanente expositie met uitleg over de plek.
■ NEUWILLER LES SAVERNEAbbatiale St Pierre et St Paul / Abteikirche / Abbey-church / AbdijkerkTél. 03 88 70 00 51 - 03 88 70 00 18www.tourisme-hanau-moder.fr
Église 8e - 18e s. ayant une grande diversité de style : du roman primitif au baroque. Dans la chapelle, tapisseries du Moyen Age relatant la vie de St Adelphe.
Die Abteikirche 8. - 18. Jh. hat mannig-fältige Stile: von der Frühromanik bis zum Barock. In der Kapelle befinden sich mittelal-terliche Wandteppiche, die dem Leben von Skt Adelphe gewidmet sind.
Abbey-church with a large vari-ety of styles 8th - 18thc.: from the early Romanesque to the Baroque. In the chapel are tapestries from the Middle Ages, presenting St Adelphe’s life. Kerk (7e-18e eeuw) met een grote diversiteit aan stijlen: van primitief romaans tot barok. In de kapel wandkleden uit de middeleeuwen over het leven van de heilige Adelfus.
■ LA PETITE PIERREMusée du Sceau Alsacien / Elsässisches Siegelmuseum / Alsatian Seal Museum / Zegelmuseum van de ElzasTél. 03 88 70 48 65 - fax 03 88 01 47 03www.ot-paysdelapetitepierre.com
L’exposition « Héraldisme et Sigillographie » présente des sceaux, oriflammes et blasons évoquant la vie et les mœurs des seigneurs, des paysans et des artisans, des gens d’église à l’époque féodale.
Die Ausstellung „Heraldik und Siegelkunde“ präsentiert Siegel, Banner und Wappen, die die Erinnerung an das Leben und an die Sitten der Hofherren, der Bauern und Handwerker, der Kriegsleute u. Kirchenherren, der feodalen Zeit wachrufen.
Under the title “Heraldry and Sigillography”, the exhibition displays seals, oriflammes and armorial bearings, reflecting the lives and customs of noble-men, peasants and craftsmen, soldiers and churchmen in the feudal period. De expositie ‘wapenschilden en zegelkunde’ presenteert zegels, vaan tjes en wapenschilden uit het leven en de gewoontes van landsheren, boeren en ambachtslieden, mensen uit oorlog en kerk uit de middel eeuwen.Musée des Arts et Traditions populaires / Museum für Heimatkunde / Museum of Crafts and Folklore / Museum voor Volkskunst en -traditiesTél. 03 88 70 41 41www.ot-paysdelapetitepierre.com
Présentation de positifs de moules à gâteaux alsaciens, les « springerle » : mou-lages illustrant le merveilleux travail des sculpteurs sur bois qui ont confectionné depuis le 15e s. des moules à gâteaux..
Ausstellung von elsässischen Kuchenformen Abdrücken, die „Springerle“: die Abgüsse zeigen die herrlichen Schnitzereien, die seit dem 15. Jh. die Kuchenformen verzieren, sei es in Form von religiösen oder weltlichen Szenen.
Exhibition of Alsatian cake-moulds
facsimile, the “Springerle”. These mould-ings illustrate the admirable work of wood-carvers who, from the 15th c. onwards, made cake-moulds decorated with religious or secular motifs. Collectie koekplanken voor ‘Springerle’, de typische koekjes uit de Elzas: deze koekvormen illustre ren het werk van de houtsnijders die sinds de vijftiende eeuw deze planken bewerken op al dan niet reli-gieuze thema’s. Château de La Petite Pierre / Burg / Castle / KasteelTél. 03 88 01 49 59 www.parc-vosges-nord.fr
Château fondé au 13e s., moder-nisé par Vauban en 1680. Siège du Parc Naturel Régional des Vosges du Nord. Sur 7 000 m2, exposition permanente sur l’histoire du château et sur le territoire et le patrimoine du parc naturel.
Im 13. Jh. gegründet, das Schloß ist von Vauban in 1680 modernisiert worden. Sitz des Naturparks Nordvogesen seit 1977. Dauerausstellung über die Geschichte der Burg und den Naturpark: sein Gebiet, seine Monumente auf 700 qm.
Built in the 13th c., modernised by Vauban in 1680, Head-office of the Regional Park of the Northern Vosges mountains since 1977. Permanent exhibi-tion about the history of the castle and the Natural Park: territory, patrimony, on 700 m2. Het kasteel dateert van de 13e eeuw en werd in 1680 gemoderniseerd door Vauban. Sinds 1977 zetel van het Regionaal Natuurpark van de Noordelijke Vogezen. Permanente expositie over de geschie-denis van het kasteel en het Regionaal Natuurpark van de Noordelijke Vogezen: grondgebied, erfgoed, doelstellingen, ver-deeld op 700 m².
■ GRAUFTHAL (67320)Maison des Rochers / Felsenwohnungen / Rock-dwellings / Woningen in de rotsenTél. 03 88 70 42 30 - fax 03 88 70 41 08www.ot-paysdelapetitepierre.com
Groupe de trois maisons adossées à une paroi rocheuse de grès rose, habitées jusqu’en 1958.
Gruppe von drei gegen eine sandstei-nige Felswand gebauten Häusern, die bis im Jahr 1958 bewohnt waren.
Group of three houses built against a pink sandstone rock face inhabited until 1958. Drie tegen en in de rotswand van roze zandsteen gebouwde wonin gen, bewoond tot 1958.
Offices de TourismeVerkehrsämterTourist OfficesVVV
■ LA PETITE PIERRETél. 03 88 70 42 30www.ot-paysdelapetitepierre.com
■ SAVERNETél. 03 88 91 80 47www.tourisme-saverne.fr
Connection circuit Verbindung mit RundwanderungConnexion with circular trail
Bl Bc
8
Bl Bc
Bl
Bl Bc
3/3
3e jour / 3. Tag / 3rd day / 3e dag
4e jour / 4. Tag / 4th day / 4e dag
RANDONNÉES PÉDESTRES EN ALSACE
Wandern im ElsassHiking through Alsace
Wandeltochten in de Elzas
CHÂTEAUX MÉDIÉVAUX ET ÉGLISES ROMANESMittelalterliche Burgen und Romanische Kirchen/ Medieval castles and Romanesque churches Middeleeuwse burchten en Romaanse kerken 31 ➔ 74 km - 3 351 m9