Uzm. Hem. Derya ÇINAR,
Balıkesir Asker Hastanesi Eğitim Hemşireliği, BALIKESİR
Prof. Dr. Nermin OLGUN,
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İSTANBUL
Uzm. Hem. Aynur KOYUNCU,
GATA Kalp Damar Cerrahisi AD. ANKARA,
Prof. Dr. Fatma ETİ ASLAN,
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İSTANBUL
Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinin Hasta Yakınlarını Bilgilendirmede
Yaşadıkları Deneyimler: NİTELİKSEL BİR ÇALIŞMA
Yoğun Bakım?????
Orası hayat ve ölümün keskin çizgilerle birbirinden
ayrıldığı, bazısının hayata sıfırdan başladığı
bazısının da kaderinin bitip nefesinin tükendiği yer.
Burası yaşamla ölüm arasında gidip gelenlerin en
çok uğradıkları istasyon: Yoğun Bakım Ünitesi...
Özgürsoy BN, Akyol AD.Yoğun Bakım Ünitesinde Yatan Hastaların Ailelerinin Gereksinimleri. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2008;12(1-2):33-38
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
GİRİŞ
Kritik hastalıklarda hasta ve ailelerinin fiziksel ve psikolojik
gereksinimleri artmakta ve bu gereksinimlerin karşılanamadığı
durumlarda ailelerin krizle başa çıkması güçleşmektedir.
Yoğun bakım ünitesi (YBÜ)’ nde yatan hastaların durumu hakkında
hasta yakınlarının yeterli ve güvenilir bilgiye ulaşması
sağlanmalıdır.
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN3 Özgürsoy BN, Akyol AD.Yoğun Bakım Ünitesinde Yatan Hastaların Ailelerinin Gereksinimleri. Yoğun
Bakım Hemşireliği Dergisi 2008;12(1-2):33-38
Aile üyeleri ile açık iletişim kurmak
önemlidir.
Kriz yaşayan hasta aileleri yas sürecinin
inkar evresinde söylenenlerden sadece
duymak istediklerini seçebilirler!!!!
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
GİRİŞ
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN5
Özgürsoy BN, Akyol AD.Yoğun Bakım Ünitesinde Yatan Hastaların Ailelerinin Gereksinimleri. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2008;12(1-2):33-38
Hemşire, hasta ve ailesine bütüncül yaklaşımla; hasta ve aile üyelerinin de hasta bakımına katılımlarının sağlanması ve gereksinimlerin karşılanması, hemşirelik etik kodları ve hasta hakları doğrultusunda bakım vermelidir.
6Çelik S, Uğraş GA, Aksoy G. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Yaşamını Kaybetmiş Hasta ve Hasta Ailesine Verdikleri Bakımın İncelenmesi. İ.Ü.F.N. Hem. Derg (2010) Cilt 18 - Sayı 2: 80-86
Verilen bakımın kalitesinin arttırılması ve çalışma yaşamına yeni başlayan hemşirelere rehberlik etmesi için öncelikle hemşirelerin çalıştıkları ünitelerde kullanılmak üzere yazılı uygulama protokolü geliştirilmelidir.
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN7
Hasta sahipleri hastanın ihtiyaçları ile ilgili bilgileri yoğun bakım hemşiresinden, tıbbi durumu ile ilgili bilgileri hastanın doktorundan almalıdır.
Bilgilendirme YBÜ’nin girişindeki hasta yakınları bilgilendirme odasında, hastanın yakınlarından başka kimsenin duymayacağı şekilde hasta mahremiyetine uygun olarak verilir.
Tc. Sağlık Bakanlığı. Yoğun Bakım Ünitesi Hasta Ziyareti Ve Hasta Yakınlarını Bilgilendirme Talimatı. Yay. Trh. 15.10.2011 Rev.Trh 06.08.2012
AMAÇ
Hasta ve ailesi hastalık tanısına, tedavi ve seyrine, bakım
alternatiflerine ve içerdiği risklere ait bilgi sahibi olma hakkına
sahiptir.
Çalışmada, YBÜ hemşirelerinin hasta yakınlarını
bilgilendirirken yaşadıkları deneyimlerin incelenmesi
amaçlandı.
8ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
GEREÇ ve YÖNTEM
9
1-10 Ağustos 2014’te Balıkesir ilindeki özel, devlet, üniversite ve asker hastanelerinin farklı yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerle yapılan tanımlayıcı kalitatif bir araştırmadır.
Araştırmanın tarihi, yeri ve tipi:
Araştırmanın Örneklemi:
Dahili, Cerrahi, Kalp ve Damar Cerrahisi, Koroner ve Yeni doğan Yoğun Bakım Ünitelerinde; En az bir yıldır çalışan Araştırmanın uygulandığı tarihlerde görevde olan Araştırmaya katılmak için yazılı onam alınan 7 gönüllü hemşire davet edildi.
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
GEREÇ ve YÖNTEM
YBÜ hemşirelerinin hasta yakınlarını bilgilendirirken yaşadıkları
deneyimler ile ilgili görüşmeler için yer ve zaman belirlendi ve
katılımcılara bildirildi.
Araştırmaya önceden belirlenen soruların ilk ikisi görüşmeyi ısındırmak, iletişimi cesaretlendirmek için hazırlandı.
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN10
Araştırma Verilerinin Toplanması:
ARAŞTIRMA SORULARI
11
1. YBÜ’ nde hasta yakınlarını bilgilendirme konusunda ne tür standart ve talimatlarınız var?
2. Hasta yakınını bilgilendirme konusunda yeterince donanıma sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz?
3. Hasta yakınını bilgilendirme konusunda kurum içi engelleriniz var mı?
4. İletişim sorunu yaşanıyorsa kaynağı kimdir? 5. iletişim sorunlarının nedeni nedir?6. İletişim sorunu yaşanması durumundaki yaklaşımınız
nedir? 7. Sağlıklı iletişim kurulmasında hangi etmenler daha etkilidir?
Araştırmada aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır:
ÇINAR, OLGUN, KOYUNCU, ETİ ASLAN
Verilerin içerik analizi için şu sıra izlendi: Her odak grup görüşmesinden sonra araştırmacı ve gözlemci
notlardaki önemli verileri ve yorumları değerlendirdi.
Dinleme kayıt içeriği çözümlendi (birebir metne dönüştürüldü.)
Teyp içeriği ve gözlemci notları kontrol edildi ve verilerin
kodlaması yapıldı.
Araştırma Verilerinin Analizi:
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN
GEREÇ ve YÖNTEM
Odak grup verileri kodlandı.
Kodlanan veriler sınıflandırıldı.
Üç ana tema ve iki alt tema belirlendi.
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN13
Araştırma Verilerinin Analizi:
BULGULAR
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN14
Tablo 1. Hemşirelerin tanıtıcı özelliklerinin dağılımı (N=7)
Özellikler Ortalama
Yaş (aralık: 30-42) 37,14
Toplam Hemşirelik Süresi (yıl) (aralık: 8-24)
17,6
Son çalıştığı klinikte hemşirelik süresi (yıl)(aralık: 1-24)
3,57
Cinsiyet Kadın: 6Erkek: 1
BULGULAR
Özellikler Sayı
Eğitimi Sağlık Meslek Lisesi Ön Lisans Lisans Yüksek Lisans ve Üz.
1132
Çalıştığı Servis Dahili YBÜ Cerrahi YBÜ KVC YBÜ Yeni Doğan YBÜ Koroner YBÜ
12211
Görevi Servis hemşiresi Eğitim Hemşiresi Bölüm Sorumlusu
312
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN15
Tablo 1. Hemşirelerin tanıtıcı özelliklerinin dağılımı (N=7) (devam)
BULGULAR
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN16
Verilerin sınıflandırılmış kodlamaları sonucunda ÜÇ ANA TEMA belirlendi.
Aile üyelerinin iletişim
gereksinimlerini karşılamada rol
belirsizliği
Bilgilendirmenin sürekli, açık ve
anlaşılır olmasında
yaşanan engeller
İş düzeninin aksaması ve
zaman kaybına bağlı anksiyete’
I. TEMA II. TEMA III. TEMA
Aile üyelerinin iletişim ihtiyaçlarını kim karşılayacak?
Ekip üyelerinden, Kurumlardaki yöneticilerden, Çevresel/ örgütsel faktörlerden
kaynaklanan engeller
I. TEMA: Aile üyelerinin iletişim gereksinimlerini karşılamada rol
belirsizliği
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN17
«Bilgi vermede kesin bir talimat yok, insiyatif kullanıyoruz. Hasta yakını sağlıkçıysa belki.» (4. GÖRÜŞMECİ)
«Gereksinimleri ve hemşirelik bakımı hakkında bilgi veririm. Tıbbi durumunu doktor anlatır.» (7. GÖRÜŞMECİ)
Tıbbi durumunda değişkenlik
Terminal dönem hasta ailelerinin çaresizliği karşısında dürüst olmayan iletişim
II. TEMA: Bilgilendirmenin sürekli, açık ve anlaşılır olmasında yaşanan engeller
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN18
«Doktorlar çok kısa konuşuyor, açıklayıcı olmuyor.» (1. GÖRÜŞMECİ)
«Yoğun bakımda her an herşey olabilir, kesin bilgi vermek çok zor.» (6. GÖRÜŞMECİ)
Yetersiz personel
Zamanı iyi kullanamama
İş doyumu
Tükenmişlik
III. TEMA: İş düzeninin aksaması ve zaman kaybına bağlı anksiyete
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN19
«Hastasından haber alamayınca sabırsız davranıyorlar, bizi insan yerine koymuyorlar. Zaten yapacak çok iş var. »(4. GÖRÜŞMECİ)
«Ölümü aniden haber alınca üzerimize yürüyorlar.» (2. GÖRÜŞMECİ)
SONUÇ
AŞIRI İŞ YÜKÜ
ROL ÇATIŞMASI
VE BELİRSİZLİĞİ
ÇEVRESEL
VE
KURUMSAL ENGELLER
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN20
Hemşirelerin hasta ailesi ile iletişimde problem yaşama nedenleri
SONUÇ
BİLGİ ALMADA SINIRLILIK
HASTAYI İSTEDİĞİ ZAMAN
GÖREMEME
HASTANIN YETERLİ BAKIM
VE TEDAVİ ALDIĞINDAN
EMİN OLAMAMA
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN21
Hasta ailesinin iletişimde problem yaşama nedenleri
SONUÇ
YBÜ hastalarının yaşamı tehdit eden ciddi ve değişken durumunun ve
sonucun belli olmamasının hasta ailesinde kriz yarattığı, krizle baş
etmede sağlıklı bilgi almak istedikleri anlaşıldı.
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN22
SONUÇ
YBÜ‘lerine özgü hasta yakınlarını bilgilendirme konusunda konsensüs
içeren protokoller geliştirilmesi önerildi.
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN23
SINIRLILIKLAR
Bu çalışmanın en önemli sınırlılığı verilerin objektif
gözlem ve ölçümlere değil hemşirelerin kendi
ifadelerine dayalı olmasıdır.
Araştırma sonuçları örneklem ile sınırlıdır, evrene
genellenemez.
ÇINAR, OLGUN,KOYUNCU, ETİ ASLAN24