Mụclục
TỰALỜINGƯỜIDỊCHPHẦNI
1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.
PHẦNII1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.
12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.
PHẦNIII1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.24.
PHẦNIV1.2.3.4.5.
6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.
PHẦNV1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.24.
25.26.27.28.29.30.31.
PHẦNVI1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.24.25.26.27.28.29.30.31.32.33.
34.35.36.37.38.39.40.41.42.43.44.45.46.47.48.49.50.51.52.53.54.55.56.57.58.59.60.61.62.63.64.65.
PHẦNVII1.2.3.4.5.6.7.8.
9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.24.25.26.27.28.29.
PHẦNVIII1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.
PHẦNKẾT
SÔNGĐÔNGÊMĐỀMNguyêntác:ТихийДон(AndQuietFlowsthe
Don)Tácgiả:MikhailAleksandrovichSholokhov
NguyễnThụyỨngdịchNhàxuấtbản:NXBVănhọcHàNội
Nămxuấtbản:2005(Lầnxuấtbảnthứsáu)Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
Đánhmáy:NguyễnHọc(VnThuQuan)Tạoebook:Cotyba,hochanlam,tovanhung(TVE)
Ngàyhoànthành:07-02-2007Chỉnhsửa:09-09-2015(Que83)
Điềuchỉnhlại:QuocSan
http://sachvui.com/
LỜINGƯỜIDỊCHLầnxuấtbảnthứsáu
TôirấtsungsướngthấymìnhđãởcáituổibảymươichínmàcòncóthểsửachữachếbảncholầnxuấtbảnthứsáucủaSôngĐôngêmđềm.Tôilàmviệcnàyvìchỉmuốnbạnđọcthoảimáihơnkhilờivăngiữđược
tínhchínhxác,trongsáng,gọngàng,cùngcáithầntìnhcủatiếngViệtchúngta,mộtthứtiếnggiảndịlạlùng,trongđócáctừhoàntoànkhôngcóphụđầu,biếnvĩ,danhtừkhôngcógiốngđực,giốngcái,giốngtrungtính,sốnhiều,sốít,độngtừkhôngbiếntheothời, thái, tínhtừkhôngcóthểsosánh, thể tốicao,thậmchícáchưtừnhưgiớitừ,liêntừcũngrấtítdùng,thếmàvẫnphảnánh trọnvẹn tất cả cáckháiniệm,phạm trù, vàquanhệ lô-gich cần thiết,đảmbảođầyđủhiệuquảthôngtinđểtấtcảcácthếhệdântộctatrongmấychụcthếkỷcóthểcùngnhaubànbạclàmăn,nuôidạyconcái,xâydựngvàgiữgiữđấtnước,lạicóđủtínhkhoahọcđểviếtvềtấtcảcácmônkhoahọcchínhxác,đủchấtthơđểnuôidưỡngtâmhồntoàndânhoànthànhnhữngsựnghiệpđòihỏimộtnghịlựcvàóctưởngtượngphithường.Còn có một điều nữa mà tôi cũng chú ý rất nhiều, đó là cái “hơi
Solokhov”, cái “hơiCôdắc”, cáihơiSôngĐông êmđềm.Tôi cònnhớhồisửa chữa để in lần thứ hai, anhVũTúNam, giám đốc nhà xuất bản TácPhẩmMới,gặptôigầnthưviệnQuốcgiaphốTràngThi,đãdặnđidặnlại:“Cốgiữlấycáihơiđầutiên”.CólẽđúngcáihơinàyđãgópnhiềuphầnlàmchobạnđọcViệtNamyêuSôngĐôngêmđềmsuốtnửathếkỷ,đểđếnngàynaycòninđượclầnthứsáu.Một nhà điêu khắcNga,Konenkov thì phải, đã nói: “Muốn cómột tác
phẩmđiêukhắctốt,hãyđụcbỏtrênđáchohếtnhữngcáigìthừa”.Lầnsửachữanày,tôisẽlàmnhưthếvớibảndịchcủatôi,đặcbiệtcáctênngười,tênđấtsẽbớtlằngnhằng.Mongrằngcáiđầucủatôicònđủtỉnhtáo,sắcnhạyđểcùngvớichiếcmáy
vitính,giúptôilàmđượcnhưmongmuốn.Lầnxuấtbảnnàycòncómộtđiểmkháctấtcảcáclầntrước,làinthêmcác
bứcminhhoạcủabảntiếngNga.Khônghiểusaotôivẫnthathiếtmuốngiữlạitấtcảnhữnggìđãtừngcó
củaLiênXô.Chắccácbạncũngthấytôikhôngnói“LiênXôcũ”.Làmgìcó“LiênXômới”đểphảinói“LiênXôcũ”?Khinói“ĐếquốcLaMã”,hay“VươngquốcÁtxiri”,hẳnkhôngai cẩn thậnđếnphải thêmchữ“cũ”.TôithấychỉcómộtLiênXôthôi,cáiđấtnướcLiênXôdoLêninsánglập,mangtinhthầnCáchmạngThángMườimuônđờibấthủ,đãgópphầnkhôngnhỏlàmchoViệtNamcócáidángđứngViệtNamngàynay.
MàcáihơichúngtanhậnthấytrongSôngĐôngêmđềmkhôngđơnthuầnlà cái “hơiCô-dắc”,mà là cáihơi của toànbộcuộc sốnghừnghực laođitheolácờbúaliềm, theoLênin,đã lậtnhàotoànbộđếquốcNgacủaNgahoàng,đánhbạiliênquântámnước,xâydựngmộtchếđộhoàntoànmới,hạgụcHitlervàđạoquânQuanĐông,đưaconngườiđầu tiên lênvũ trụ, lạicònsángtáccholoàingườinhữngtácphẩmkhoahọc,vănhọc,nghệthuậttuyệtmỹ,trongđócóSôngĐôngêmđềm,bộtruyệndàitấtnhiênlàrấtCô-dắc,dướingòibútcủanhàvănSôngĐôngrấtCô-dắc.
Hànội27-01-2005NGUYỄNTHỤYỨNG
PHẦNI1.CơngơinhàMelekhovởngayrìathôn.Phíasânnuôigiasúccócáicổng
nhỏmởvềhướngbắc,hướngsôngĐông.Chỉxuốngmộtđoạndốcđứngdàitámxa-gien[1]nằmgiữanhữngtảngđáphấnđầyrêuxanhlàtớingaykhoảngbờsông lấmtấmnhữngvỏ traiốcóngánhnhưxàcừ.Nhữngđợtsóngâuyếmhônhítdảiđấtngoằnngoèođầynhữnghònđátrứngngỗngmàuxámxám.NhìnraxanữalàthấyđoạnsôngĐôngchảyxiết,sôisụcdướilàngió,vớinhữngvệtsónggợnmàuthépbiếc.Vềphíađông,saunhữngrặngliễuđỏtrồng làm hàng rào quanh sân đập lúa là con đường của các ghết-man,[2]nhữngđámngảicứulốmđốmtrắngnhưnhữnglàntóchoarâm,nhữngbụicỏxatiềnumtùmmàuhunghungbịvóngựadẫmnát.Chỗngãbacóngôinhàthờnhỏ,vàsaunhàthờlànhữngđồngcỏchìm
tronglànsươngmùuyểnchuyển.Vềphíanam,trậptrùngnhữngsốngnúiđáphấn.Phíatây,cómộtdãyphốxuyênquamộtcáibãirồichạythẳngrabãicỏhoangbênsông.Trong chiến dịch Thổ nhĩ kỳ lần trước,[3] chàng Cô-dắc Prokofi họ
Melekhov lại trở về thôn. Ở đất nước Thổ nhĩ kỳ về, Prokofimang theongười vợ,một người đàn bà nhỏ bé, từ đầu đến chân trùm khăn choàng.Ngườiấyluônluôngiấumặt,nămthìmườihoạmớiđểlộhaiconmắtâusầuvàmanrợ.Tấmkhănchoànglụatoảranhữngmùihươngxaxôihuyềnbí,vànhữngđườnghoathêungũsắctrênlụađãlàmđámđànbàtrongthônphảighentị.NgườiđànbàThổnhĩkỳbịbắttrongchiếntrậnhếtsứclảngtránhhọhàngcủaProkofi,vìthếchẳngbaolâuônggiàMelekhovđãphảichocontrai ra ở riêng. Ông không sao nguôi được giận, cho nên đến chết cũngkhôngbướcchânđếnnhàProkofinữa.Chẳng bao lâu Prokofi đã thu xếp xong nơi ăn chốn ở: căn nhà đã có
nhữngngườithợmộcdựngcho,cònsânnuôigiasúcthìProkofitựtayquâylấy,vàđếnkhitrờisắpsangthuthìanhchàngđưangườivợdịchủngcócáilưnggùgùvềcơngơimới.Khihaivợchồngđitheochiếcxebòchởgiatàivốnliếngquathôn,tấtcảgiàtrẻlớnbéđềuùaraphốxem.BọnđànôngCô-dắcchỉcườimỉamaimộtcáchkínđáosaunhữngchòmrâu,nhưngbọnđànbàthìcứgọinhauơiới,vàmộtbầylócnhócnhữngthằngCô-dắcconnhớpnhúa cứ lẵng nhẵng chạy theoProkofimà “lêu lêu”.TuyvậyProkofi vẫnhiênngangngẩngcaocáiđầucạodànhmộtbờm tócmàunhạt trước trán,phanhtàáotrermen,[4]bướclữngthữngnhưđangđitrênluốngcày.Bàntayđenthủicủaanhnắmchắcbàntaymảnhdẻcủavợ.Chỉthấynhữnghòntròntròn lồi lên,chạyđichạy lạidướihaigòmávànhữnggiọtmồhôi toát ra
giữahaihànglôngmàybaogiờcũngynguyên,bấtđộngnhưtạcđá.Từngàyấy,ítkhicóaigặpProkofitrongthôn,vàngayđếnbãihọpviệc
làng,anhcũngkhôngbướcchânranữa.Prokofisốngcôđộcnhưmộtconsóiđựcbỏđàn, trongngôinhàcủaanhvensôngĐông.XómlàngđồnđạithậtnhiềuđiềukỳquặcvềProkofi.Nhữngđứatrẻchănbêrongtrênđồngcỏkểlạirằngngàyngày,hễráng
chiều sắp bạc màu là chúng lại thấy Prokofi bế vợ đến nấm kurgan[5]Tatarsky.Anhtađặtvợngồitrênđỉnhnấmkurgan,lưngquayvềtấmđáđãbịbaothếkỷmàimònvàănthủnglỗchỗ,rồingồixuốngbêncạnh,vàhaingười cứ thế đăm đăm nhìn ra đồng cỏ rất lâu.Họ nhìn cho tới khi rángchiều tắthẳn, rồiProkofi lạibọcvợbằng tấmáochoàngvàbếvềnhà.Cảthônmoióctìmduyêncớcủanhữnghànhđộngquáidịấy,nhưngkhônglàmthếnàođoánđược.Bọnđànbàbậnbànratánvàovềchuyệnvợchồngnhànầynênchẳngcònđâuthìgiờbớilôngtìmvếtlẫnnhaunữa.VềngườivợcủaProkofithìmỗingườinóimộtphách:cóngườinóichắcchắnrằngngườiấycósắcđẹpkhácthường,cóngườilạinóikháchẳn.TấtcảchỉvỡlẽsaukhiMavra,mộtảvợlínhvắngchồngliềulĩnhkhôngaibằngđãmượncớxinmenrượnmớiđểđếnnhàProkofi.TrongkhiProkofixuốngnhàhầmđểlấymenrượn,ảđãkịpnhìnkỹvàthấyngườivợThổnhĩkỳmàProkofivớđượclàmộtảxấuđếnmứckhôngaicóthểxấuhơn.Chỉmột lát sauảMavrađãquangquác trongngõvớimộtđámđànbà,
mặtảđỏbừngbừng,chiếckhănbịtđầuxệchhẳnsangbên.-Cácbàcácchịyêuquýạ,chẳnghiểuthằngchaấythấyđượcnóđẹpnó
rònởchỗnào?Đànbàthìítnhấtcũngphảicóđủlệbộcủađànbàmớiđược,nhưngđằngnầy…ngựcchẳngcó,mông thìkhông, thẳngđuồnđuỗn.Bọncongáivùngchúngtacòncódacóthịthơnnhiều.Ngườicứthắtlạinhưconongbúngcáilàgãy.Haiconmắtthìđenngòmngòm,tođếnlàto,trợnlêncứ như quỷ dữXa-tăng, lạyChúa tha tội cho.À,mà đúng là nó đang cómang,thậtđấy!-Cómangà?–Bọnđànbàngạcnhiên.-Nàotôicócòncongáiconđứagìnữađâu,mộtnáchnuôibađứacon
chứcònítỏigì!-Thếmặtmũinórasao?-Mặtnóấyà?Vàngnhưnghệấy,haiconmắtnomthậtthảm,xemrasống
nơiđấtkháchquêngườithìcònsungsướngnỗigì?à,màcácbà,cácchịạ,tôiquênkhôngnóirằngnólạicòn…cònmặcquầncủaProkofinữa.-Sao?Thậtthếà?…–Bọnđànbàkinhngạcđồngthanhkêulên.-Chínhmắttôitrôngthấymà!Nómặcquầnthậtđấy,chỉcóđiềulàquần
không có nẹp thôi.[6] Có lẽ nó đã vớ được cái quần Prokofi mặc ngàythường.Nómặcmộtcáiáosơmidài,quầnbêntrongáo,ốngquầnlạiluồnvàotrongbíttất.Tôicứnhìnnómàlạnhcảgáy.TrongthônbắtđầucónhữnglờirầmrìnóirằngvợProkofilàphùthuỷ.
CondâunhàAstakhov(nhàAstakhovởgầnnhàProkofinhất)thềsốngthềchết rằngngày thứhaicủa lễBaNgôi,[7] trước lúc trời rạng,ảcó thấyvợProkofitóctrần,chânkhông,sangvắtsữamộtconbòtrongsânnuôigiasúcnhàả.Từngàyấy,vúconbòteolạichỉcònbằngnắmtaytrẻconrồicạnsữadầnvàchẳngbaolâuconbòđãchết.Năm ấy đã phát ra một nạn dịch gia súc tai hại chưa từng thấy. Trên
khoảng đất chăn bò bên sông Đông, ngày nào bãi cát cũng ngổn ngangnhữngxácbòlớnbòcon.Rồinạndịchlansangcảngựa.Cácđànngựanuôirongtrênbãicỏthuộcđịaphậncủatrấnmỗingàythưađi.Vìvậy,trongngõvàngoàiphốbắtđầulưutruyềnmộttinđồnmaquái…Sau cuộc họp toàn thôn, bọn đàn ông Cô-dắc kéo nhau đến ngay nhà
Prokofi.Chủnhàbướcrathềm,cúichào:-Thưacáccụbôlão,cáccụcóviệcgìmàbậntâmquábướcđếnnhàtôi
thế?Đámngườilặngthinhlừlừtiếntớibênthềm.Cuốicùngmộtlãogiàchếnhchoánghơimenquátlênđầutiên:-Lôicổconmụphùthuỷnhàanhrađâychochúngtôi!Bàconsẽđemnó
raxửđây!Prokofichạybổvàotrongnhà,nhưngvừatớiphòngngoàiđãbịđuổikịp.
Gãpháothủlựclưỡng,biệthiệulàLiusnhia,[8]nắmlấyđầuProkofiđậpvàotườngmàbảo:-Đừnglàmrầmlên,cógìmàlàmrầmlênnhưthế?Bàconkhôngđộng
đếnanhđâu,nhưngconvợanhthìchúngtôisẽchonóănđất.Hoákiếpnóđicònhơnđểcảthônphảichếtvìkhôngcóbòngựa.Nầycẩnthậnkhôngcóthằngnầyghèđầuanhvỡtoangrabâygiờ!-Conchócáiấyđâu,lôicổnórangoàisânnầy!–Đámngườingoàithềm
gàolên.MộtgãCô-dắctrướckiacùngđơnvịvớiProkofiđưamộttayxoắnlấytóc
ngườiđànbàThổnhĩkỳ, còn taykiabịt chặt cáimiệngđangmởhoác ratrongmột tiếng gào.Gã vừa chạy vừa lôi sềnh sệch vợ Prokofi ra phòngngoài rồi némvật xuống chânđámngười.Một tiếng rú xémàng tai át cảtiếngđámngườigầmthét.
ProkofihấtngãđượcsáugãCô-dắcrồinhảyvàobuồngtrong,giậtthanhgươm treo trên tường. Bọn Cô-dắc xéo lên nhau chạy dạt ra khỏi phòngngoài. Prokofi lao mình trên thềm xuống, thanh gươm múa loang loáng,quayvùvùtrênđầu.Đámngườirungchuyển,chạytảnrakhắpsân.Gãpháo thủLiusnhiachậmchânchỉchạyđượcđếnbênnhà thóc thìbị
Prokofiđuổikịp,choluônmộtnhátxảđôingười,chếchtừvaitráixuốngtớithắt lưng.BọnCô-dắcđãbắtđầunhổcọchàngrào, thấy thếbènchạyxốiquasânđậplúarađồngcỏ.Nửa giờ sau, đám người lấy lại được can đảm, lại mon men đến nhà
Prokofi. Hai tên được phái đi thăm dò, rón rén lẻn vào phòng ngoài. VợProkofiđangnằmtrênvũngmáubênngưỡngcửanhàbếp,đầungoặtsangbênvớimộtdángrấtlạlùng,cáilưỡibịcắnthèlègiữahaihàmrăngnheranomhếtsứcđaukhổ.CònProkofithìbếđứabéđẻnon,mộtcụcthịtnhỏbọctrongcáiáolôngcừu,chốcchốclạioeoekhóc.Đầuanhtalắclư,haiconmắtđờđẫn.NgườivợcủaProkofitắtthởngaytốihômấy.Bàcủađứabé,tứclàmẹ
củaProkofi,thươnghạiđứacháuđẻnon,đemnóvềnuôi.Thằng bé được ủ bằng cámhấp hơi nước, nuôi bằng sữa ngựa, vàmột
thángsau,khiđãchắcrằngthằngbédabánhmật,mặthơimangnétThổnhĩkỳnầycóthểsốngđược,ngườitađemnóđếnnhàthờlàmlễrửatộisơsinhvàlấytênngườiônglàPanteleyđặtchonó.Saumườihainămkhổ sai,Prokofi lại trởvề.Với chòm râuhunghung
xéntỉangayngắnđãđiểmvàisợibạcvàbộquầnáokiểuNga,nomProkofikháchẳn,khôngcònramộtanhchàngCô-dắcnữa.Prokofiđemconvềnuôivàbắttayvàoxâydựngcơnghiệp.Panteleylớnlên,thànhmộtthằngbéđenthuithủi,liềulĩnh,nghịchngợm.
Nóhaohaogiốngmẹởkhuônmặtvàdángngườidongdỏng.ProkoficướichoconmộtcôgáiCô-dắc,connhàlánggiềng.Từngàyấy,dòngmáuThổnhĩkỳtiếptụchoàlẫnvớidòngmáuCô-dắc,
đemlạichothônxómnhữngtayCô-dắchọMelekhovmũikhoằm,cómộtvẻđẹphơimanrợ,màngườitathườnggọibằngcáibiệthiệu“Thổnhĩkỳ”.Saukhichôncấtchobốxong,Panteleytựtayquánxuyếncôngviệclàm
ăn:ônglợplạinhà,muathêmchodinhcơnửađê-xi-a-chin[9]đấthoang,xâynhữngnhàkhovàmộtnhàthóclợptôn.Theoýôngchủ,ngườithợlợpmáitônđãlấynhữngmảnhtônthừacắtthànhcặpgàtrống,mắclênmáinhàkho.CáidángvôtưlựcủahaicongàđãlàmchocơngơinhàMelekhovnomvuivui,thậmchídươngdươngtựđắc,ravẻcócủaăncủađể.Năm tháng qua lúc nào không biết. Càng có tuổi, Panteley
Prokofievich[10] càng đẫy đà thêm: người ông thêm to ngang, lưng có gùxuốngmột chút, nhưngdù sao nomvẫn làmột ông già quắc thước.Tạngngườiôngvốntoxương,chânđikhậpkhiễng(hồicòntrẻ,nhândịphoàngđếduyệtbinh,ôngdựcuộcđuangựavàbịgãychântrái).Ôngđeobêntaitráimộtchiếchoataibằngbạchìnhbánnguyệt,giàrồimàrâutócvẫnđennhưmun,hễnổinónglênlàchẳngcònbiết trờiđấtphải tráigìnữa.Cólẽchínhvì thếmàôngđãlàmchobàvợgià trướctuổi.Bàlàmộtngườibéonúngnính,xưakiarấtđẹpgái,nhưngnaynhữngvếtnhăntrênmặtđãnhằngnhịtnhưmạngnhện.Petro,concảcủaPanteleyProkofievich,đãcóvợvàhaohaonhưmẹ:vóc
ngườianhtakhôngtolớn,mũihếch,tócrậmbùxùvàngnhưlúachín,mắtmàuhạtdẻ.Ngườiconthứ,Grigorilạigiốngbốnhưđúc;tuykémanhsáutuổi,nhưngGrigoricaohơnPetrohẳnnửacáiđầu.Cũngnhưcha,Grigoricócái mũi nhòmmồm nom nhưmỏ diều hâu, cặpmắt quả trám sáng bừngbừng,hơixếchvàthoángcóánhbiếc,gòmácaonhọnnhôlêndướilàndanâuhồng.Grigoricũnggùgùnhưchavàcảtrongnétcườihaichaconcũngđềucóchungmộtcáigìhơimanrợ.Dunhiaska,congáiyêucủaôngPanteleyProkofievich, làmộtcôbé tay
dài,mắtmênhmông.NgoàiratrongnhàcòncóDaria,vợcủaPetrovàmộtđứaconnhỏ.ĐólàtấtcảgiađìnhMelekhov.
2.Vàingôisao thưa thớthơi lấp lánh trênbầu trờimới rạngcònxámnhư
màutro.Gióthổitừdướinhữngđámmâyđentới.SươngmùbốcthẳnglêntừmặtsôngĐôngchồnglênnhautừnglớptrênnhữngnúiđáphấn,rồitrườntheonhữngbờdốcđứngvensông,nomnhưconrắnxámkhôngđầu.TrênvùngtảngạnsôngĐông,nhữngbãicát,nhữngkhoảngđấtsụttrũng,nhữngbãilaurậm,nhữngkhurừngmùsương,tấtcảđềuchìmtrongánhmailànhlạnhnhưnghừnghựcsứcsống.Mặt trờicònbảihoảichưamuốnngoi lênkhỏiđườngchântrời.Ông Panteley Prokofievich là người đầu tiên thức giấc trong nhà
Melekhov. Ông bước ra thềm, vừa đi vừa cài cúc cổ áo sơ-mi thêu đầynhữngchữthậpnhỏ.Ôngmởcửalùagiasúcrangõ.Dariachỉmặcváylótchạyravắtsữabò.Haibắpchânđểtrầntrắngmuốt,sươngbắnvàonomnhưsữanon.Dariađiquasânnuôigiasúc,dẫmnátcỏ,inlạinhữngvếtchânbốchơi.ÔngPanteleyProkofievichnhìnnhữngngọncỏbịhaibànchânDariadẫm
bẹpxuốngđangngốcdậy,rồibướcvàonhàtrong.Cửasổmở toang, trênbậucửasổ lả tảnhữngcánhhoahồnghồngchết
héo của cây anh đào đã nở rữa trong mảnh vườn con. Grigori còn ngủ.Chàngnằmsấp,mộttayvươnra.
-Griska,[11]màycóđicâukhông?-Gì thếcha?–Grigorikhẽhỏi rồingồidậy,hai chânbuông thõngbên
mépgiường.-Tađiđi,ngồicâumộtlátchođếnsánghẳn.Grigorithởphìphì,vớilấycáiquầntrênmắcáo,mặcvào,rồilồngđôibít
tấtlentrắngrangoàiốngquần.Chàngloayhoaymãimớiđixongđôiủngdavàsửalạiđượcbêngótủngbịtrẹo.Trongkhiđitheobốraphòngngoài,Grigorihỏigiọngkhànkhàn:-Thếmẹhấplúamạchlàmmồichưa?-Hấprồi.Màyrathuyềntrướcđi.Taoloángmộtcáilàrangay.Ônggiàbọccáiốngđựnglúamạchđenhấpchínthơmphứcvàoáosơmi,
nhặtthoănthoắtnhữnghạtrơivãibỏvàolòngbàntay,rồibướcxuốngdốcvớibênchântráihơikhậpkhiễng.-Chèođiđâubâygiờnào?-RachỗváchĐấtđenấy.Hãythửcâugầncáicâyngả,chỗchúngtangồi
lầntrướcxemsaođã.
Chiếcthuyềnnhỏquệtđuôivàobờđất,bậpbềnhmộtláttrênmặtnướcrồirờikhỏibờ.Dòngnướccuốnconthuyềnđi,rasứclắcnhưchỉtìmcáchlàmnólậtnghiêng.Grigorikhôngchèomàchỉbẻgiầm.-Thếnào,chèođichứ!-Taratớigiữadòngrồihãychèo.Conthuyềnbăngquakhoảngnướcchảyxiết,hướngvềbờbêntrái.Tiếng
gàđuanhaugáy trong thônvẳng ra trầm trầm trênmặtnước.Mạn thuyềnlướtsátváchđấtmềmđensịt,dựngđứngtrênmặtnướcnhưbịđẽophẳng,rồitrôitớimộtkhoảnglòngchảo:Cáchbờchừngnămxa-gienthấycómộtcây dâu da bị ngập còn vươn rộng những cái cành trênmặt nước. Luồngnướcxoáylênnhữngđámbọtnâunâuđuổinhauquanhcáicây.-Tháodâycâura,đểtaonémmồi,–ÔngbốkhẽbảoGrigorirồithọctay
vàoốngđựngmồi.Lúamạchrơirấtgọnxuốngnước,vanglênmộttiếngnhưcóngườikhẽ
kêu“suỵt”.Grigorimócvàihạtlúamòngmọngvàolưỡicâumỉmcườikhẽnói:-Cálớncábé,cámẹcácon,tìmmồimàcắn!Dâycâuvẽnhữngvòngtròn,rơixuốngnước,căngthẳngranhưsợidây
đàn,rồi lạichùngxuống,cóvẻnhưhònchìđãchạmtớiđáysông.Grigoriđưamột chân chặn giữ đầu cần câu, rồi xoài người ra với lấy túi thuốc,nhưngcốkhônggâytiếngđộng.-Chẳngănthuagìđâuchaạ…Trăngkhuyếtthếnầy…-Màycómangdiêmkhôngđấy?-Cóạ!-Châmtaocáilửa.Ônggiàchâmthuốchút,mắtnhìnđămđămvềphíavùngmặttrờicònbị
giamgiữsaugốccâycongqueo.-Cáchépthìkhôngnhấtđịnhchọnlúcnàomớicắncâu.Trăngkhuyếtmà
vẫncókhivớđượcđấy.Grigorithởdài:-Chaxemkìa,toànlànhữngconcánhéprỉamồi.Chợtthấynướcngaybêncạnhthuyềnlụcụcrútra,rồimộtconcáchép
dài chừng hai ác-sin,[12] đỏ như đúc toàn bằng đồng, quẫy cái đuôi congcong,rộngnhưtàu lángưubàng,rẽqualànnướcrồiócmộtcáinhảylên,làmnhữnggiọtnướctotướngbắntungtóekhắpthuyền.
-Bâygiờ thì chờmàxem!–ÔngPanteleyProkofievichđưa tay áo lênchùichòmrâuướtđẫm.Bêncâydâudachìm,trongkhoảngnhữngcáicànhtrầntrụivươnranhư
nhữngcánhtay,cùngmộtlúccóhaiconcáchépnhảylên.Rồimộtconthứbanhỏhơn, lộnnhàotrongkhôngkhí,bướngbỉnhquậtmìnhliềnmấycáivàobờsông.Grigorinóngnảynhaiđầumẩuthuốccuộnlấy,ngậmđãướtđẫm.Mặttrời
đãlêntớinửacâysồi,nhưngcònchưasánglắm.ÔngPanteleyProkofievichđãnémhếtchỗmồi,ôngbựcbộichúmmôi,nhìnchằmchằmcáiđầucầncâunằmlặng.Grigorinhổcuốngđiếuthuốc.Chànggiậndữnhìntheođiếuthuốcvăng
xatrongkhôngkhívàcứrủathầmbốđãđánhthứcmìnhquásớm,khôngđểchongủđẫygiấc.Chưacógìvàobụngmàđãhútthuốcnêntrongmiệngcứcómùi như lông lợn cháy. Grigori vừa cúi xuống cong bàn tay định vốcnướcthìđầuchiếccầncâunhôkhỏimặtnướcnửaác-sinchợtkhẽrungrồitừtừchìmxuống.-Cắncâurồi!–Ônggiàthởphào.Grigorigiậtmìnhnhấcvộicầncâu,nhưngđầucầncâuvẫnănthunthút
xuốngnước.Từchỗtaycầm,cáicầncongxuốngthànhmộtvòngcung.Nólàmbằnggỡliễuđỏkhỏenhưthếmàvẫnbịmộtsứcrấtlớnkéoxuốngdưới.-Giữchochắc!–Ônggià-đẩythuyềnraxabờkêulên.Grigorimímmôimímlợicốnhấccáicầnlênnhưngkhôngnổi.Cótiếngrăngrắckhôkhan,cáicầntođầnđẫnbịgãy.Grigorimấtthăng
bằnglảođảo:-Đúnglàmộtconbòmộng!–ÔngPanteleyProkofievichlẩmbẩm.Ông
cốmắcmũilưỡicâuvàomồinhưngkhôngtrúng.Grigoriđang rấthồihộpnhưngvẫnbậtcười.Chàngmắc thêmmồivào
mộtchiếccầncâukhácrồinémluônxuống.Chìvừachạmđáysôngthìđầucầncâuđãcongngayxuống.-Lạinórồi,conquỷdữ!…–Grigori“hừ”mộttiếng.Concácốngoira
chỗnướcxiết.Chàngphảitốnkhôngbiếtbaonhiêuhơisứcmớikéođượcnólênkhỏiđáysông.Cáicầncâu“phựt”mộttiếngrấtto,bậtlênkhỏimặtnước,vàliềntheođó,
nướcbắnvọtlênthànhmộtmặtvátxanhxanh.NhữngngóntaychuốimắncủaôngPanteleyProkofievichcứloayhoaymãivớicáicánvợt.-Kéonólênmặtnước!Giữchochắc,khéonócứađứtmấtđấy.
-Chađừnglo!Mộtconcáchéplớntướngmàuđỏđỏvàngvàngngoilênmặtnước,làm
nướcsủilên,nhưngnólạichúicáiđầubènbẹt,cócáitránrộngbè,laongayxuốngsâu.-Nólôighêkhông?Têcứngcảtayrồi!Nhưngđược,xemmàygiởđược
trògìnào!-Giữchochắc,Griska!-Convẫngiữđây!-Chúýđấyđừngchonóluồnxuốngđáythuyền…Chúýđấy!Chúcá chépphảinằmnghiêng.Grigori lấy lại hơi, lôi nóvàogầnmạn
thuyền.Ônggiàvừađưacáivợtrathìconcáđãthuhếtsứclựccònlại,ngụtxuốngsâulầnnữa.-Kéocaocáiđầunólên!Chonốcthêmítkhôngkhílàsẽbiếtđiềungay.Concáđãlửcòbợ,nênlạibịGrigorikéolên,lôisátvàomạnthuyền.Nó
há hốcmiệng ngáp lấy ngáp để, húcmũi vào bênmạn thuyền sần sùi rồiđứngyên,mấycáivâyóngánhdacamvẫyvẫy.-Thếlàmàychịuthuarồinhé!–ÔngPanteleyProkofievichèètrongcổ
họng,lấyvợthứngconcá.Haibốconcònngồithêmnửagiờ,nhưngkhôngthấycáquẫynữa.-Thudọnthôi,Griska.Cólẽtađãvớđượcconcuốicùngđấy,chờthêm
cũngchẳngtíchsựgìđâu.Hai cha con sửa soạn ra về, Grigori đẩy thuyền ra xa bờ. Về đến nửa
đường,Grigori nhìnmặt bố, thấy như ông đang có điều gìmuốn nói vớimình,nhưngônggiàvẫnnínthinh,chỉchămchúnhìnnhữngngôinhàtrongthônrảirácdướichânnúi.-Grigoriạ,cóchuyệnnầy…–Ôngngậpngừngrồibắtđầunói,hai tay
mânmêsợidâybuộcmiệngcáitúiđặtdướichân.–TaothấyhìnhnhưmàycóchuyệngìvớicáiảAcxinhianhàAstakhovthìphải…MặtGrigorichuyểnsangđỏtía,chàngquaynhìnrachỗkhác.Trêncáicổ
gânguốcnắngcháyđenthui,cổáosơ-mihằnlênthànhmộtvệttrắng.Ônggiànóitiếp,giọngbắtđầugaygắtvàbựcbội:-Đồranhcon,liệucáithầnhồn…TaokhôngnóichơivớimàyđâuStepan
làhàngxóm lánggiềngvớinhà chúng ta.Taokhôngchophépmàychimchuộtvợanhtađâu.Việcnầycũngđếngâyratộilỗithôi.Taobảotrướcchomàbiết:hễbắtđượclàtaonệnchomộttrậnnhừtửđấy!ÔngPanteleyProkofievichthunhữngngóntaylạithànhmộtnắmtaygân
guốc,cặpmắtlồilồinheolạinhìnkhuônmặtngườicontáidần.-Toànnhữnglờivuoangiáhoạ,–Grigorinhìnthẳngvàochỗtinhmũi
xanhxanhcủabố,miệnglầubầu.Giọngchàngtrầmtrầmnhưvọnglên từđáynước.-Câmcáimồmđi.-Miệngthếgian!-Câmngay,đồchóđẻ!Grigoricúirạpngườixuốngmáichèo.Conthuyềnchồmlêntừngđợttiến
vềphíatrước.Nướcđằngsauthuyềnlọcọccuộnlênthànhnhữngcáixoáy.Chođếnkhitớibến,cảhaichaconchẳngainóigìvớiai.Lúcsắpbước
chânlênbờ,ngườichamớidặnthêm:-Liệuhồnđấy,taobảogìthìchớcóquên,nếukhôngtừnaytrởđicấm
tiệtkhôngđượcchơibờinhảynhótgìnữa.Đừnghòngrakhỏinhànửabước.Dứtkhoátnhưthếđấy?Grigoricứngậmtăm.Thuyềnvàosátbờ,chàngmớihỏi:-ConđemcávềnhàchomẹvàchịDariachứ?-Đembánchobọnláibuônấy,–Ônggiàdịugiọng,–lấytiềnmàmua
thuốchút.Grigoricắnmôibướctheobố:“Được,chamuốnlàmgìthìlàm,tróicẳng
tôilại,hômnaytôivẫnnhảyđichơichomàxem”.Chàngnghĩthầmhằnhọcnhìnchằmchằmvàocáigáycaophẳng,tođầnđẫncủabố.Vềđếnnhà,Grigorirửarấtcẩnthậnchosạchnhữngđámcátđãkhôtrên
vảyconcáchéprồiluồnmộtnhánhliễunhỏquamangcá.Rađếncổng thìgặpMitkaKorsunov,một thằngbạncùng tuổichơivới
nhau đã lâu.Mitka vừa đi vừa nghịch nghịch đầu cái dây lưng làm bằngnhữngmảnhbạcghéplại.Haiconmắttrònxoecủanótrângtráođưađiđưalạisauhaihàngmivớimộtánhvànghoetrơnnhưdầu.ĐồngtửMitkadàivàthẳngđứngchẳngkhácgìmắtmèo,vìthếtrongconmắtcủanónhưcócáigìluônluônbiếnđổi,khónhậnra.-Đemcáđiđâuđấy?-Chiếnlợiphẩmhômnayđây.Mangđibánchobọnláibuôn.-ĐemđếnnhàMokhovphảikhông?-Đúngđấy.Mitkanhìnconcáchépvàthửđoán.-Mườilămphun-tơ[13]phảikhông?
-Mườilămrưỡi.Cânbằngcânlòxorồiđấy.-Chomìnhđicùngnhé,mìnhsẽmặccảcho.-Đithìđi.-Thếthếtmìnhmộtchầuchứ?-Chúngmìnhsẽthoảthuậnsau,khôngnóilờithừalàmgì.Nhữngngườivừadự lễmi-sadang toả ra cácphố.Baanh emmộtnhà
cùng đi thành hàng ngang trên đường. Cả ba cùng mang biệt hiệu là“Samin”[14]
NgườianhcảlàgãcụttayAlekseyđigiữa.Cổáoquânphụcquáchậtlàmcái cổgânguốc củagã cứphải vươn thẳng lên.Chòm râuxoăn thưa thớtvểnhhếchsangmộtbên,nhưcáinêm,nomrấtngangngạnh.Gãluônnháylia lịaconmắtbên trái,nhưngườimắcbệnh thầnkinh.Trướcđâyđã lâu,trongmộtcuộcthibắn,khẩusúngtrườngđãnổhậungaytrongtayAleksey,mộtmảnhquy-látđãxéráchmộtbênmágã.Từngàyấy,conmắtbêntráicứvôduyênvôcớnháyvôtộivạ.Nhưngcáisẹoxanhxanhnằmchéongangmá thìđượcnhữngsợi râucứngmọcchehết.Tuy tay tráibịphạtcụtđếnkhuỷunhưngAlekseyvẫn có thể chỉ dùngmột tay cuộn lấy thuốchút rấtkhéo,khôngbaogiờhỏng.Hắnkẹptúithuốcvàobộngựcnởnang,lấyrăngxémộtmẩugiấyđủdùng,uốnconglại,dốcthuốcvàothếlàmấyngóntaybắtđầucuộnthoănthoắt,xonglúcnàokhôngbiết.MắtngườixemcònchưakịptheodõithìđãthấyAlekseynhainhaiđiếuthuốcnằmgọnlỏntrênmôimànháymắtxinlửa.Tuychỉcómột tay,nhưngAleksey lại làquyền thủvôđịch trong thôn.
Nắm taygã thật ra cũngkhông tođặcbiệt, bất quá chỉ bằngquảdưadại,nhưngcó lầnđangcày,gãđiên tiếtvớiconbò. roi lại rơiđâumất,gãbèncholuônconbòmộtđấm.Conbòlănkềnhluônraluốngcày,máurỉcảratai,chữamãimớikhỏi.HaingườiemcủaAlekseylàMarchinvàProkhothìgiốnganhđếnchân
lôngkẽ tóc.Cũngcái tướngngũđoản,người tođầnđẫnbằngcâysồi, chỉkhácmộtđiềulàcảhaiđềutaychânđủđôi.GrigorichàohỏibagãSamin,cònMitka thì lặngthinhquaymặtđichỗ
khác, làmxương cổ kêu răng rắc.Trongmột cuộc đấu quyềnhôm lễ tiễnmùađông,AlekseySaminđãchẳngthươnggìhàmrăngnonnớtcủaMitka,vung tay chonómộtquyền trời giáng, thế làMitkađãphảinhổhai chiếcrănghàmlênlớpbăngxanhxanhđãbịdẫmnátdướinhữnggótủngđóngcásắt.LúcđitớingangGrigorivàMitka,Alekseynháymắtliềnnămsáucái:
-Bánchomìnhconcáđi!-Muathìmua.-Đòibaonhiêu?-Mộtđôibòmộng,thêmcáimụnhàanhnữa.Alekseynheomắtvungmẩutaycụt:-Kỳcụcthật,chà,thậtlàkỳcục?…Hà-hà-hà…thêmcáimụnhàmình…
Thếcònmấyđứanhóccólấykhông?Grigorinherăngcười:-Thôigiữlấymànuôi,kẻocáihọSaminnhàcácanhtuyệttựmất.Mộtđámngườixúmđôngtrêncáibãibêncạnhhàngràonhàthờ.Lãothầycảtrongnhàthờđứnggiữađám.Lãonângmộtconngỗngtrên
đầu,raoto:“Nửarúpđây?Cóngườitrảrồiđấy.Aitrảhơnkhông?”Conngỗngquayđầuđiquayđầulại,haiconmắtxanhnhưngọclamnheo
nheođầyvẻkhinhbỉ.Trongđámngườibêncạnh,mộtônggiànhỏbé,tócbạc,ngựcđeonhững
huânchươngchữthậpvàhuychương,đanghoachânmúatay.MitkađưamắtrahiệuchoGrigori:-ÔngGrisakanhàmìnhđangthiênlabátsátvềchuyệnchiếntranhThổ
nhĩkỳđấy.Lạinghecáinhé!-Chúngmìnhnghexongthìconcáđãcómùi,đãtrươnglênrồi:-Càngtrươngcàngnặngcân,chúngmìnhcànglợi.CáimáimàuxanhlácâycủanhàMokhovđãhiệnratrêncáibãisaunhà
khochứađồchữacháy.Trênbãingổnngangnhữngchiếcthùngchữacháyvàcàngxegãy.Trongkhiđiquanhàkho,Grigorinhổtoẹtmộtbãivàđưataylênbịtmũi.Từsaunhữngcáithùng,mộtlãogiàđira,taycònđangcàimócquần,răngcòncắngiữcáikhoádâylưng.-Khôngnhịnđượcnữahaysao?–Mitkahỏi.Lãogiàloayhoayxongvớicáikhuycuốicùngrồinhảcáikhoádâylưng
trongmiệngra.-Việcgìđếnmàyhử?-Phảidímũilãoxuốngmớiđược!Cảrâunữa!Cảrâunữa!Đểmụgiànhà
lãokỳcọhàngtuầnkhôngsạchchobiếtthân.Lãogiàphátkhùng:-Thằngchếttiệt,ônggiầmđầumàyxuốngbâygiờ!
Mitkađứnglại,cặpmắtmèocủanónheonheonhưchóinắng.-Hừ,lãotưởnglãoquíbáulắmđấyphỏng?Cútmẹlãođi,đồchóđẻ?Nếu
khôngthằngnầycholãovàicáidâylưngbâygiờ!GrigorivừacườivừabướctớibênthềmnhàMokhov.Lancanchạmđầy
nhữngdâynhodại.Nắnglườinhácinlênthềmnhữngcáibónglốmđốm.-ChàMitka,ngườitasốngnhưthếnầyđây…-Cảđếnquảđấmcửacũngmạvàng.–Mitkahémởcáicửathôngrasân
thượngrồiphìcười–Mìnhphảiđưaôngmìnhtớiđâymớiđược!-Aiđấy?–Trênsânthượngcótiếnghỏivọngra.Grigori rụt rè bướcvào trước.Đuôi con cá chépkéo lệt sệt trên sàngỗ
sơn.-Cácanhhỏiaithế?Mộtcôgáiđangngồitrênmộtchiếcghếchaobằngđồđan,trongtaycầm
mộtđĩadâu.Grigorinínlặngnhìntrântrâncặpmôimọnghồnghồnghìnhtráitimvừamútxongmộtquảdâu.Côgáinghiêngnghiêngđầunhìnhaianhchàngđangđitới.Mitkađằnghắng,nóiđỡlờiGrigori:-Côcómuacákhông?-Cáấyà?Chờmộtláttôisẽtrảlờingay.Côgáinóixongdấncáighếchaođứngdậy,cặpchânkhôngđibíttấtkéo
lệtsệtđôigiàyvảithêu.ánhnắngchiếuthấuquachiếcáodàitrắng,Mitkalờmờnhìnthấynhữngđườngnétcủacặpgiòmậpmạpvàđoạnđăngtenrộnglượnsóngdướigấuchiếcváylót.Nókhôngkhỏingạcnhiêntrướchaibắpchânđểtrầntrắngmuốtnhưsa-
tanh,chỉởchỗhaigótchântròntrònlàdahơivàngvàngnhưmausữa.MitkahíchkhuỷutayvàoGrigori:-Trôngkìa,Griska,váygìmà…mànhưthuỷtinhấy,nhìnsuốtquathấy
tấttầntật.Cô gái bước trong cửa hành lang ra, nhẹ nhàng ngồi xuống chiếc ghế
bành.-Haianhvàotrongbếpkia.Grigorirónrénbướcvàonhàtrong.Mitkađứngdạngchân,nheomắtnhìn
đườngngôitrắngtrắngnằmgiữahaimáitócvàngónghìnhbánnguyệtúphai bên đầu cô gái. Cô gái nhìn khắp ngườiMitka bằng hai conmắt tinhnghịchvàbướngbỉnh.
-Anhlàngườivùngnầychứ?-Vâng,tôiởngayđây.-Nhàaithế?-NhàKorsunov.-Thếtênanhlàgì?-Mitka.Côgáinhìnchămchúhaihàngmóngchânhồnghồngcủamìnhmột lát
rồilạithuphắtchânvề.-Tronghaianh,anhnàođánhđượccáđấy?-Grigoriđấy,cậuấylàbạnthâncủatôi.-Thếanhcóđánhbắtcáđượckhông?-Tôicũngcóđánhbắtcá,nhưngchỉkhinàothíchmớiđithôi.-Câubằngcầncâuà?-Cũngcócâubằngcầncâu,chúngtôigọilà“pritúc”.-Tôicũngmuốnđicâucáxemthếnào,–Côgáinínlặngmộtlátrồinói.-Đượcthôi,nếucôthíchthìchúngtathửđixem.-Nhưngviệcấylàmthếnàosắpxếpđược?Màanhnóithậtđấychứ?-Phảidậysớmlắmmớiđược.-Tôisẽdậyđược,nhưngphảiđánhthứctôicơ.-Đánhthứccũngđược…Nhưngcònchacô?-Chatôithìcócangì?Mitkabậtcười:-Lạicholàcótrộm…Xuachóracắn.-Chuyệnngớngẩn!Tôingủmộtmìnhtrongcănphòngởgócnhà,phòng
cócáicửasổkiakìa.–Côgáigiơngóntaychỉ–Nếuanhđếntìmtôithìcứgõvàocửasổ,tôisẽdậyngay.Trongbếpvẳng ranhững lờinóingắtquãng.GiọngGrigori thì ngượng
ngàngượngnghịu,còngiọngchịnhàbếpthìtrầmtrầm,trơnleolẻo.MitkanghịchnghịchnhữngmảnhbạcxỉntrênchiếcthắtlưngCô-dắccủa
nóvànínlặngmộtlát.-Thếanhđãcóvợchưa?–Côgáicườinửamiệngvàhỏi.-Côhỏilàmgìcơchứ?-Chẳnglàmgìcả,tôimuốnbiếtđấythôi.
-Thếthìchưa,tôicònởmộtmình.BỗngnhiênMitkađỏbừngmặt,còncôgáithìvẫnmỉmcườitinhquáivừa
nghịchmộtnhánhdâutrồngtrongnhàkínhrơidướisàn,vừahỏithêm:-ThếanhMitkanầy,bọncongáicóyêuanhkhông?-Cócôyêumàcũngcócôkhôngyêu.-Thếanhthửnói…vìsaomàmắtanhgiốngmắtmãnthế?-Giống…mắtmãnấyà?–ĐếnđâythìMitkamấthếtbìnhtĩnh.-Phải,tôimuốnnóilàgiốngmắtmèoấymà.-Cólẽlọtlòngmẹđãnhưthếrồi…Tôichẳngphảichịutráchnhiệmgìvề
chuyệnnầyđâu.-ThếanhMitkaà,tạisaoởnhàkhônglấyvợchoanhđi?Mitkabị bối rốimột lát, đến lúcnầyđã trấn tĩnh lại được.Cucậu cảm
thấytronglờinóicủacôgáicócáigìnhưtrêuchọc,bènlonghaiconmắtvànghoelên:-Ngườitôisẽlấylàmvợcònchưalớnlên.Côgáingạcnhiêngiươngcaohaihànglôngmày,đỏmặtđứngdậy.Phía
ngoàiphốcótiếngnhữngbướcchânđitrênthềm.CáimỉmcườikínđáothoángvẻgiễucợtcủacôgáilàmMitkacảmthấy
nhưbị gai châm.Chính chủ nhà làSergeyPlatonovichMokhovđang nhẹnhàngdậmđôigiàydahoẵngto tướng,đườngbệđưacái thânhìnhtobéocủalãoquachỗMitkavừabướclánhra.-Đếngặptôià?–LãochẳngthèmquaymặtnhìnMitka,cứvừabướcqua
vừahỏi.-Chaạ,họmangcáđếnđấy.Grigoribướcra,trongtaykhôngcòngìnữa.
3.Grigorivuianhvuiemvềthìgàđãgáymấyđợtđầu.Từphòngngoài,mùi
hốt-bố lênmenchua loétvàmùicỏĐứcmẹkhôngaingáixôngvàonồngnặc.Grigori rón rén đi vào nhà trong.Chàng cởi quần áo, treo cẩn thận cái
quầnrộngốngcónẹpmặcngàylễ,làmdấuphéprồinằmxuống.Chấnsongcửacắt tưvuôngánh trăngvàng, inmộthìnhchữ thập lênsànnhà.Tronggócphòng,vàibứctượngthánhphủnhữngtấmkhănthêunhấpnhoángmộtthứánhsángsinsỉn.Quanhcáimắcáođầugiường,đànruồibịthứcgiấcvovemãikhôngyên.Grigorivừathiuthiuthìtrongbếpcótiếngthằngcháutraiconônganhoe
oekhóc.Cáinôiọtẹtnhưchiếcxebòkhôngđượcbôidầu.Daria lầubầu,giọng
ngáingủ:-Cónínđikhôngnào,màythậtlàcontộiconnợ?Ngủchẳngchịungủ,
nằmyêncũngchẳngchịunằmyêncho.RồiDariakhẽru:ẢNgốc,ảNghếchẢtếchđiđâu?Nghếchđichănngựa.NgựaNghếchngựagì?NgựaNghếchthắngyên,Riềmthêukimtuyến.Grigorithiếpđidầntheonhịpruconđềuđặn,nhưngtrongbụngvẫncòn
nghĩ:“ÀmàngàymaianhPetrođãphảiđitrạirồi.ỞnhàchỉcònchịDariavớithằngbé…Thếlàlầnnầycắtcỏsekhôngcóanhấycùnglàmvớimình”.Grigori rúcđầuvào trongcáigốinónghổi,nhưng tiếng ruvẫncứquấy
rầybêntai:ThếngựaNghếchđâu?Đứngsaucổnglớn.Thếcổnglớnđâu?Nướclũcuốnrồi.Một con ngựa hí một tràng dài làm Grigori giật mình. Nghe tiếng hí,
GrigorinhậnraconngựachiếncủaPetro.Cònđànngỗngđâu?Ngỗnglẩnbãilau.Thếbãilauđâu?
LaucongáicắtThếcongáiđâu?Congáilấychồng.Chồngcongáiđâu?Lênngựaratrận…Cònngáingủ,Grigoriđãlầnratàungựavàdắtconngựarangõ.Mộtcái
mạngnhệnbấtngờbaytớivướngvàomặtlàmGrigorithấybuồnbuồn,thếlàbỗngnhiênchẳngcònngáingủchútgìnữa.Ánhtrănglàmhiện lênchếchngangsôngĐôngmộtconđườnggợnlăn
tăn,khôngaicưỡingựaquađược.Mặtsôngmùmịtsươngmai,nhưngtrênđầuthìsaolấmtấmkhắpbầutrời.ConngựađicẩnthậntừngbướcsaulưngGrigori.Đoạnđườngdốcxuốngsôngrấtkhóđi.Từbờbênkiavẳngsangtiếngvịtkêuquàngquạc.Gầnbờtrongđámrongrêu,mộtconcánhẹobơiquanhquẩnsăntìmcácon,cáiđuôicủanóquẫynướclọcọc.Grigoriđứng lặnggiờ lâubên lànnước.Bờsôngnặcmùingaingáicủa
các thứmụcẩm.Nhữnggiọtnước rung rungnốinhaunhỏxuống từmõmconngựa.TronglòngGrigoritrànngậpmộtcảmgiáctrốngrỗngnhưnglânglângthúvị.Dễchịuthật,chẳngcógìphảisuynghĩ.Trênđườngvề,Grigorinhìnvềphíamặttrờimọc.Đằngấy,mộtvùngtranhtốitranhsángphơnphớtxanhđãbắtđầurạng.Grigorivềđếngầntàungựathìgặpmẹ.-Màyđấyà,Griska?-Chẳngconthìcònai?-Màychongựauốngnướcrồichứ?-Chouốngrồi,–Grigoritrảlờicóvẻmiễncưỡng.Bàmẹđihơingửangườirasau,vìbàđangđùmtrongtạpdềmộtítphân
ngựakhôđểnhómbếp.Bàkéolệtsệthaibànchânđấtnhănnheonhưmọingườigià.-MàysanggọivợchồngStepandậyđi.Stepancũngsắpsửađicùngvới
thẳngPetronhàtađấy.Grigori tựanhưđượchơi lạnh lắp chomột cái lò xo căng thẳng, người
chàngnhưcókiếnđốt.ChàngnhảyngayquababựcthềmdộitiếngcủanhàAstakhov.Cửakhôngcàithen.Stepanngủtrênmộttấmthảmtrảitrongbếp,đầungườivợrútvàonáchanhta.Quabóng tốiđãsắp tanhết,Grigorinhìn thấycáiváycủaAcxinhia tốc
lênđếnquáđầugối,cặpchântrắngmuốtnhưgỗbạchdươngdạngramộtcáchhớhênh.Grigoriđứngnhìnmộtgiây,chàngcảmthấymiệngkhôbỏng,
đầuváng lênnhưvì những tiếngđậpvào răng.Chàng lấm lét nhìnquanhnhưthằngăncắprồikêulênkhànkhàn,lạccảgiọng:-Nầy,aithếnầy?Dậyđithôi!Acxinhiaụnịntronggiấcngủ.-Ôi chao, aiđấy?Ai thếnầy?–Nàng luốngcuống sờ soạng, luồnmột
cánh tay trầnxuốnggiữahaichân,kéocáiáo lótxuống.Vếtbãinướcbọtchảyratronglúcngủsayvẫncòntrêngối:trờisắprạnglàlúcđànbàhọngủsaynhất.-Tôiđây.Mẹtôibảosanggọianhchịdậy…-Chúng tôidậyngayđây…Nhàchúng tôi chẳngcònchỗnào lenchân
nữa…Rệpthìnhưsung,cứphảixuốngđấtnằm.AnhStepandậyđi,cónghethấykhông?Grigoringhegiọngnói,biếtAcxinhiangượng,nênvộivềngay.ChừngbamươichàngCô-dắc từgiã thônxómđến trạibinhdịch tháng
Năm.Nơitậptrunglàthaotrường.Lúckhoảngbảygiờ,thaotrườngđãđầynhữngchiếcxebốnbánhcómuibằngvảibạt,vớinhữngchàngCô-dắcmặcáo sơ-mi binh dịch thángNămmaybằngvải thô, ai nấy vũ trangđầy đủ,ngườithìcưỡingựa,ngườithìđichân.Trênthềmnhà,Petrođangvộivãkhâulạiđoạndâycươngbịrách.Ông
PanteleyProkofievichđiđilạilạibêncạnhconngựacủaPetro,chốcchốclạiđổthêmlúakiềumạchvàocáimángăn.Thỉnhthoảngôngkêulên:-Dunhiaska,đãkhâumiệngtúibánhmìkhôchưa?Đãrắcnhiềumuốivào
mỡchàichưa?Ynhưmộtđoáhoađỏrực,Dunhiaskachạyloangloángquasânnhưcon
én.Nghetiếngbốgọi,côbébậtcườitrảlời:-Chaơi,chacứloviệccủachađi,mặcconsửasoạncácthứchoanhcon,
đếnCherkask[15]cũngkhôngcógìxộcxệchđâu.Petronhấpnướcbọtvàosợichỉrồihấtđầuvềphíaconngựavàhỏi:-Nóănchưaxonghảcha?-Cònphảikịpchonónhaichứ,–Ôngbốđưabàntaysầnsùivuốtlạitấm
đệmlótyênhìnhnhưchỉlàđiềulặtvặt,nhưngchỉsaumộtchặngđườnglàđãcóthểlàmlưngconngựabịsướtđếnchảymáurồi.-ConHạtdẻănxongchachonóuốngnướcnhé.-ThằngGrigorisẽchonórasôngĐông.Nầy,Grigori,dắtconngựađi!ConngựagiốngĐônhétvừađivừanghịch.Dángnócaomàthanh, trên
tráncóvệttrắnghìnhngôisao.Grigorivừadắtnórakhỏicửahàngràođãđưataytráikhẽvỗvàovainórồinhảyphốclênyên,chophiluônnướcđại.Rađếnchỗđầudốc,Grigoriđịnhghìmngựalạinhưngnóchạyđãquáđà,nênvẫnphimỗilúcmộtnhanhvàcứlaothẳngxuốngdướinhưmộtcơnlốc.Grigoringảngườirasau,gầnnhưnằmngửatrênlưngngựa.Chợtthấyphíatrướccómộtngườiđànbàđangquẩyhaicái thùngxuốngdốc.Grigori láingoặt con ngựa sang bên cạnh đườngmòn, rồi cho nó xông thẳng xuốngnước,làmbụibốclênmùmịt.Acxinhialắclưđitrêndốcxuống.Từxanàngđãtrutréo:-Đồquỷsứphátrồhaysaothế?Suýtnữathìchongựadẫmphảingườita
rồicòngì?Chờđấymàxem,tôisẽđếnmáchôngcụnhàanhlàanhtếngựanhưthếđấy.-Thôichị lánggiềngơi,đừngxắnváyquai cồng lênnữa!Chịđưa tiễn
chồngđitrạirồithìviệcnhàcóthểnhờtôigiúpmộttayđấy.-Ngườitaviệcquáigìphảicầnđếnanh?-Bắtđầucắtrạlàphảinhờthôi,–Grigoricườihàhà.Acxinhiađứngtrênváncầu,thùngvẫnđểnguyêntrênđòngánh,haiđầu
gốikẹpcáiváybịgióthổilồnglên.NàngcúixuốngmúcrấtkhéomộtthùngnướcrồiđưamắtnhìnGrigori.-Thếnào,anhchàngStepannhàchịsửasoạnxongrồichứ?–Grigorihỏi.-Nhưngviệcấycangìđếnanh?-Làmgìmàđỏngđảnhthế…Hỏimộtcâucũngkhôngđượchaysao?-Ừ,thìsửasoạnrồiđấy…Đãsaonào?-Thìchịsẽởnhàsốngcáicảnhvợlínhphòngkhôngchứsaonữa?-Đạikháinhưthế.Conngựarờimõmkhỏilànnước,răngnónhaikenkét,làmnướcchảycả
xuống.Rồinóđậphaichântrướcxuốngnướcvànhìnramặtsông.Acxinhiamúc nốt thùng bên kia, đổi vai chiếc đòn gánh, rồi nhún nhảy lên dốc.Grigorithúcngựabámsátphíasau.GióthổiphầnphậtcáiváycủaAcxinhia,nghịchnghịchnhữngmóntócnhỏloănxoăntrêncáigáyrámnắngcủanàng.Chiếckhănbịtđầuthêubằngtơmàunhưcháyrựctrênbúitócdày.Chiếcáohồngkhôngmột vết nhăn,mặc luồnvào trong váy, ôm lẳn cái lưng ngayngắnvàcặpvaichắcnịch.Trongkhileolêndốc,Acxinhiahơichúingườivềphía trước, làmhằnrõđườngsốnglưngdưới lànáo.Grigorinhìn thấyhaiđámnâunâuởchỗnácháobạcmầuvìmồhôi.HaiconmắtchàngnhìntheotừngcửđộngcủaAcxinhiavàchàngchỉmuốnbắtchuyệnlại.- Chắc chắn chị cũng sẽ mong nhớ đức ông chồng đấy nhỉ? Có phải
không?Acxinhiavừađivừangoáicổlạimỉmcười:-Khôngthế thìcònsaonữa.Anhcứlấyvợđi,–Nàngvừanóivừa thở
hổnhển,–Cứlấyvợđirồisẽbiếtxavợxachồngcóbuồnnhớhaykhông.GrigorithúcngựatớingangAcxinhiavànhìnthẳngvàomắtnàng.-Thếmàlạicónhữngchịchàngđưatiễnchồnglàtrongbụngcứnhưmở
cờđấy.ÔngPetrođivắnglàchịchàngDarianhàtôiphâyphâyrangay.Acxinhiathởhổnhển,cánhmũirungrung.Nàngvừasửatócvừanói:-Chồngtuykhônglàđỉanhưngdùsaocũnglàmộtloàihútmáu.Thếhai
cụbênấysắphỏivợchoanhrồichứ?-Cònchưabiếtýôngcụnhàtôirasao.Cólẽchờtôihếthạnlínhhẵng
hay.-Anhcòntrẻchán,đừnglấyvợlàmgìvội.-Nhưngsaovậy?-Sẽchỉđượcmộtđiềulàphiềnmuộnthôi.Nàng cúi liếc nhìn Grigori cười tủm tỉm, không hé môi. Lần đầu tiên
GrigorithấyrằngAcxinhiacómộtcặpmôimọngmọng,dâmđếntrắngtrợn.Grigorilấytayrẽbờmconngựathànhtừngmónlông,nói:-Tôicũngchẳngmuốnlấyvợlàmgì.Cứthếnầyrồicũngtựnhiêncócô
yêu.-Cóđámnàorồisao?-Việcgìphảichọnđámnàolàmgì?…BâygiờcôsắptiễnStepanđirồi
đấy…-Nầychớcóỡmờvớitôi!-Ỡmờthìlàmgìđâychắc?-TôisẽmáchStepanchomàxem…-SợcáigìthằngStepannhàcô…-Liệuhồn,gancóctíachưa,chẳngsợrồicóngàykhóchếtnướcmắt.-NầyAcxinhia,côđừngcódoạtôi!-Tôichẳngdoạdẫmgìaicả.Việccủaanhlàtìmkiếmnhữngcôgáimà
tán.Đểchocáccôấykhâukhăntaychoanh.Còntôithìanhchớnhòmngólàmgì.-Nhưngđâycứnhòmthìsao?-Đượcmuốnnhòmthìcứnhòm.
Acxinhiamỉmcười làmlànhrồi rẽkhỏiconđườngmòn.Nàngcố tránhconngựa,nhưngGrigorirẽngựa,chắnngangđường.-Chotôiđinào,anhGriska!-Đâykhôngcho.-Đùadaivừachứ.Tôicònphảisửasoạnchochồngtôilênđường.Grigorimỉmcười, thúcchoconngựanổinóng.Conngựagiậmchântại
chỗ,épAcxinhiavàobênvách.-Néchotôiđi,đồquỷsứ,cóngườikiakìa!Bàcontrôngthấythìcònra
thểthốnggìnữa?Acxinhia hoảng hốt đưa mắt nhìn quanh rồi cau mày đi thẳng, không
ngoáiđầulạinữa.Trênthềm,Petrođangtừgiãnhữngngườithânyêu.Grigoriđóngyêncho
conngựa.Petronắmđốcgươm,hốihảchạytrên thềmxuống, tiếp lấydâycươngtrongtayGrigori.Đánhhơi thấymùiđường trườngconngựa,nóngnảygiậmhếtchânnọ
đếnchânkia.Nónhaynhayhàmthiếc,sùicảbọtmép.Petrođưataynắmmũiyên,đặtmộtchânlênbànđạp,rồiquaylạinóivới
bố:-Chađừngbắtmấycon“Hói”làmviệcmàhỏngmấtbòchanhé!- Sang thu ta sẽ đem bán đi. Còn phải sắm cho thằngGrigorimột con
ngựamớiđược.-Cỏtrênđồngcỏthìchanhớđừngbánđinhé.Chacũngthấycỏtrênbãi
nămnayxấuthếnàorồiđấy.-ThôicầuChúachechởchocon.Điđườngbìnhan,connhé.–Ônggià
vừanóivừalàmdấuphép.Bằngmộtđộngtácquenthuộc,Petrođưacáithânhìnhvạmvỡcủaanhta
lênyênrồisửalạinhữngnếpsaulưngchiếcsơ-mithắtdâylưng.Conngựabước ra cổng chính. Thanh gươm đập đều đều theo nhịp chân ngựa.Đốcgươmnhấpnhoángmộtánhđùngđụcdướinắng.Dariabếconbướctheo.Bàmẹđứnggiữasânnuôigiasúcđưatayáolên
launướcmắtvàsìcáimũiđỏhoevàogócchiếctạpdề.-Anhơi,cònbánhránnữa!Cómấycáibánhcũngquênmấtrồi!Bánhrán
khoaitâyngonthếnầy!Dunhiaskanhảycẫngracổngnhưmộtcondênon.-Màylàmgìmàgàolênnhưmộtconngớngẩnthế?–Grigoribựcmình
quátem.-Cómấycáibánhráncũngđểquên…Hư-ư-ư–Dunhiaskanépmìnhbên
cửaxéphàngrào,rênrỉ.Nhữnggiọtnướcmắtchảyxuốnghaigòmánhemnhuốcnóngrực,rồilạichảytừtrênmáxuốngcáiáongắnmặcngoàithườngngày.Dariađưataylênchemắtnhìntheobóngcáiáotrắngcủachồngvẫncòn
ẩnhiệnquamànbụi.ÔngPanteley lay laycái cọcmụcbêncổng, rồiđưamắtnhìnGrigori.-Màygánhlấyviệcchữacáicổngnầynhé,vànhớđóngthêmmộtcáicọc
nhỏvàogócđấy.–Ông trầmngâmmột lát rồinói thêmnhưbáochomọingườicáitin–ThằngPetrođirồi.Quahàngrào,GrigorithấyStepanđangsửasoạnlênđường.Acxinhia diện chiếc váy len màu xanh lá cây, dắt ngựa ra cho chồng.
StepanmỉmcườinóikhôngbiếtnhữnggìvớiAcxinhia.Vớicáidángđúnglàcủamộtôngchủnhà,anhtatừtốnhônvợvàđểrấtlâumộtbàntaytrênvainàng.BàntaynâusạmvìdãinắngvàlaođộnghiệnlênđennhưmộtcụcthantrêncáiáotrắngcủaAcxinhia.StepanđứngquaylưngvềphíaGrigori.Quahàngràocóthểnhìnthấycái
cổtođầnđẫncủaanhtavớibộtóccắtrấtđẹp,đôivairộngnhưnghơixuôi,vàmỗikhiStepancúixuốngvớivợlạithấyvểnhlênmộtđầucủabộriamàuhạtdẻnhạt.Acxinhiacườikhôngbiếtvìchuyệngìvàlắcđầuravẻkhôngmuốnnhận
điềugì đó.Chàngkỵ sĩ nhúnngười lênbànđạp, conngựahuyền cao lớnnghiênghẳnsangmộtbên.Stepanngồitrênyên,vữngnhưbànthạch.Conngựarảobướcracổng.Acxinhianắmbànđạpđibêncạnh.Nàngngướclênnhìnvàomắtchồngvớimộtvẻyêuđương,đắmđuốinhưmộtconchó.Haingườicứthếđiquanhàlánggiềngrồikhuấtsauchỗrẽ.Grigorinhìnmãikhôngchớptheohaingười.
4.Trờigầntốithìmộtcơngiôngsắpsửaậptới.Mộtđámmâyhunghungđỏ
hiệnralùlùbêntrênthônxóm.GióxémặtsôngĐôngnátranhưxơmướp,vàliêntiếpxôvàobờnhữngđợtsóngbạcđầu.Saunhữngkhoảngrừngởlềthôn,mộtánhchớpráohoảnhđốt loángbầu trời, rồivàiđợtsấmrền thưathớtầmầmdộixuốngmặtđất.Dướinhữngđámmâyđen,mộtcondiềuhâugiươngcánhlượnvòng,phíasaucómộtđànquạquangquácđuổitheo.Mâyđentừphíatrờitâydồntới,baycuồncuộndọctheosôngĐông,mangtheokhílạnh.Mảnhtrờisaubãicỏhoangvensônguámđếnghêngười,đồngcỏnínhơi
chờđợi.Trongthôn,cáccửachớpđãđóngcảmàvẫnbịgióđậprầmrầm.Vàibàgiànguyệnkinhchiềuxonghốihảravề,vừađivừaluôntaylàmdấuphép.Mộtcộtbụixámquaylộntrênthaotrường.Nhữnghạtmưađầutiênbắtđầurơilácđácxuốngmảnhđấtđangkhổvìkhínóng.Dunhiaskalúclắchaicáiđuôisamnhỏxíu,chạythoănthoắttrongsângia
súc. Đóng xong cửa chuồng gà, cô bé đứng lại giữa sân, cánhmũi phậpphồngnhưconngựabịngángđường.Ngoàiphố,bọntrẻconđangténướcnghịch.Miska,cậulánggiềngtámtuổicủaDunhiaska,đangngồixổmtrênmộtchân,chongườiquaytrònnhưchongchóng,cáimũcátkétcủacha,độiquárộng,tụtxuốngmắt,cũngxoaytheo.Miskakêuthethéđếnchóitai:MưađổchotoĐểtavàobụi,CầuđứcChúatrời.CầuChúaGiê-su.Dunhiaskaghen tịnhìnhaibànchân sần sùikhônggiàykhôngdépcủa
Miska đang dận văngmạng xuống đất. Dunhiaska cũngmuốn được nhảycỡndưới trờimưa,mặcchođầuướt,để tócmọc thahồ rậm, thahồxoăn.DunhiaskacũngmuốnbắtchướcthằngbạncủaMiskatrồngcâychuốitrênlớpbụivenđường,khôngkhéomộtchútlàngãdúivàobụigaingay.Nhưngbàmẹđangmímmôimímlợiđứngtrongcửasổnhìnra,mặtgiậnhầmhầm.Dunhiaskađànhthởdàichạyvàotrongnhà.Mưarơilộpđộpnhữnggiọtrấtto,rấtmau.Mộttiếngsấmnổngaybêntrênmáinhà, tiếngrềnlantớibênkiasôngĐông.Trongphòngngoài,Grigoriđangcùngcha lôi trongcháinhàramộtcái
lướiđánhcácuộntròn.- Chỉ thô và kim sào đâu, mang ra đây. Mau lên! – Grigori quát
Dunhiaska.Trongbếpđãnhómlửa.Dariangồiválưới.Bàgiàvừaruthằngcháu,vừa
lầubầu:-Cáiônglãonầy,xưanaychỉđượccáinghĩrahếttrònọđếntròkia.Đi
màngủchobéomắtcóhơnkhông?Dầumỗingàymộtđắtmàcứđốtphíđốthoài.Đihômnaythìđánhbắtđượccáigì?Khôngbiếtmadẫnlốiquỷđưađườngmấybốconnhàôngđếnđâubâygiờ.Đấtngoàisânmưađãnátnhưtương mà còn dẫm loạn cả lên. Xem kìa, xem kìa, chớp lóe lên có ghêkhông!LạyChúaGiê-sucứuthế,lạyNữhoàngtrêntrời…Trongmộtgiây,gianbếpbỗnglóelênmộtthứánhsángxanhlèloámắt.
Tấtcảchếtlặngđi,cóthểnghethấycảtiếngnướcmưađậpvàocửachớp.Rồisấmnổđánhrầm.Dunhiaskarúlên,rúcđầuvàocáilưới.Darialàmdấuphéplialịavềphíacửasổvàcửaravào.Bàgiàhốthoảngnhìnconmèoconnũngnịucọmìnhvàochânbà.-Dunhiaska!Đuổicổnóđichotao,cáiconmèochếttiệtnầy…LạyNữ
hoàngtrêntrời,xinngườixátộichocon,kẻtộilỗinầy.Dunhiaska,némconmèorasânchotao.Xéongay,đồquỷquái!Mày…Grigoricườikhôngratiếng,ngườirungbắnlên,đểrơicảmiếnggỗtrên
cáilưới.ÔngPanteleyProkofievichquátlên:-Thôiđilàmgìtrutréolênnhưthếhử?Cóimngayđikhông?Cánhđàn
bàválướimautaylênnào!Đãbảomấyngàynaylàngóxemcáilướimộtchútmàvẫn…-Cávớikiếc,hômnaythìđánhđượccáigì!–Bàgiàlẩmbẩm.-Khôngbiếtthìimcáimồmđi!Cánóvốnsợgiôngbão,sẽkéonhauvào
sátbờ.Cólẽnướcđụcngầurồiđấy.Nào,Dunhiaska,màythửchạyraxemnướcsônglêntochưa?Dunhiaskamiễncưỡngnghiêngnghiêngngườiđiracửa.Bàgiàvẫnkhôngchịuyên:-Thếnhữngaiđikéolướibâygiờ?ConDariathìkhôngchođiđượcđâu
rangoàiấycóthểlạnhvúráosữamất.- Tôi đi với thằng Griska. Còn một cái lưới nữa thì chúng ta sẽ gọi
Acxinhiavàthêmmộtngườinàođótrongcánhđànbà.Dunhiaskahổnhểnchạyvào,ngườinặcmùiđấtđenẩm,trênhaihàngmi
cònrungrungmấygiọtmưa.-Nướcsôngréoầmầmghêquá!-Màycóđikéolướivớichúngtaokhông?-Thếcònnhữngaiđinữa?
-Chúngtasẽgọivàichịbênlánggiềng.-Thếthìconsẽđi.-ĐượcmàykhoácáochoàngvàorồichạysangnhàchịAcxinhia.Nếuchị
ấycóđithìgọithêmcảchịMalaskaFrolovanữa.-Củaấy thìkhôngchếtcóngđượcđâu.–Grigorimỉmcười.–Mỡ trên
ngườimụấychẳngthuagìmỡmộtconlợnthiếnloạitốt.Bàmẹkhuyên:- Griska nầy, có lẽmày nên lấy rơm khômà lót vào ngực con ạ. Nếu
khônglạnhtimlạnhphổimấtđấy.-Grigori,chạyralấyrơmđi.Bàlãonóiđúngđấy.ChẳngmấychốcDunhiaskađãdẫnhaingườiđànbàvào.Acxinhiamặcchiếcáoráchvàcáiváylótmàuxanhdatrời,nơilưngong
buộc sợi dây.Nomnàng thấp hơn ngày thường, người thon hẳn đi.NàngcườivớiDaria,tháomảnhkhăntrênđầu,búitóclạichochặt.Rồinàngngửađầurasau,buộclạikhăn,vàđưamắtnhìnGrigorimộtcáchlãnhđạm.MụMalaskabéonúngnínhcònđứngbênngưỡngcửađểthắtlạibíttấtchochắc.Mụnóigiọngkhànkhànnhưphảicảm:-Cómangtúiđiđựngkhôngthế?LạyChúatôi,hômnaysẽđánhđượccá
đấy!Mọi người kéo nhau ra sân gia súc.Mưa rơi rất dày trênmặt đất nhão
nhoétnhưtương.NhữngvũngnướcngầubọttrànrasôngĐôngthànhnhữngconsuốinhỏ.Grigoriđiđầu,tronglòngkhônghiểusaothấyvuilạ.-Chaơi,cẩnthậnchỗnầycócáirãnhđấy.-Tốiơilàtối!-Nắm lấymình nầy,Acxinhia, phen nầy chị em nhàmình cùng sa địa
ngục,–Malaskacười,giọngkhànkhàn.-Grigorixemkìa,cóphảilàbếnMaidanikovrồikhông?-Đúngnóđấy.-Nàotabắtđầu…từchỗnầy…–ÔngPanteleyProkofievichcốquátto
hơntiếnggióquậttớitấp.-Bácơi,cháuchẳngnghethấygìcả!–Malaskakêukhànkhàn.-Bắtđầukéođi,cầuChúacứugiúp…Tôibắtđầutừchỗsâuđây.Bắtđầu
từ chỗ sâu, tôi bảokìa…Malaska, cái conquỷ tai lòi nầy, kéođi đâu thếnầy?Tôibắtđầutừchỗsâu!Grigori,Griska!Acxinhiađứngtrênbờmàthả
lướixuống!TiếnggầmrúvangkhắpsôngĐông.Gióxé lànnướcmưa tạtchéo làm
trămmảnh.Grigorikhoảchândòđáysông.Chàngngâmmìnhxuốngnướctớingang
thắtlưng.Nướclạnhlầynhầytrườndầnlênngực,bóchặtlấytimchàngnhưcái đai sắt. Một đợt sóng quật như ngọn roi vào mặt, hai con mắt nhắmnghiền.Cái lướiphồng lên trònxoayxoay, rồi chìmdần.ChânGrigori đibít-tất len,dẫmtrênđáysôngtoàncátcứ trơn tuột.Miếnggỗ trên lướirờikhỏitay…Nướcmỗilúcsâuhơn.ChânGrigoribướcbỗnghẫngmộtcái.Cócáihố.DòngnướccuồncuộnlôiGrigoriragiữasôngvàcứhútchàngtheo.Grigori cố hết sức bơi bằng tay phải để quay vào bờ. Chỗ nước sâu đenngòmchaođảo,làmanhchàngsợhơnbaogiờhết.Grigorisungsướngđặtđượcmộtchânvàochỗđấtmềmmềm.Khôngbiếtcóconcágìbơichạmvàođầugốichàng.-Đivòngsâuvàonữa,–Tiếngôngbốvẳngtớitừmộtchỗnàođótrong
bóngtốinhớpnhúa.Cáilướinghiêngsangmộtbênrồilạitrôixuốngchỗnướcsâu.DòngnướcđãcuốnmấtmôđấtdướichânGrigori.Chàngcốngoiđầulên
bơi,miệngnhổphìphì.-Acxinhia,cònsốngkhôngđấy?-Cònsốnghẳnđichứ.-Hìnhnhưhếtmưarồiđấynhỉ?-Cơnnhỏđãqua,nhưngcơnlớnlạisắpậptớirồiđấy.-Nóikhẽkhẽchứ.Kẻobốtôinghethấylạichửirầmlên.-Cũngbiếtsợbốcơà…Haingườilặngthinhkéolưới.Nướcdínhnhưbộtbánh,chântaylàmgì
cũngthấyvướng.-AnhGriskanầy,hìnhnhưbờsôngcócáicâychìmthìphải.Phảiđivòng
mớiđược.MộtngọnnướckhủngkhiếpxômạnhGrigori raxa.Nướcbắn tung tóe
trongnhữngtiếngầmầmghêgớm,tựanhưcótảngđấtkhổnglồvừalởtrênbờxuốngnước.-A-a-a-a!–KhôngbiếttừchỗnàotrênbờcótiếngAcxinhiarúlên.Grigorisợhếthồn,vộingoilên,bơivềphíatiếngkêu.-Acxinhia!
Chỉcótiếnggióàoàovàtiếngnướcréonhưthác.-Acxinhia!Grigorisợlạnhcảgáy,vộikêuto.-Ô-ôi!Grigori!–Tiếngôngbốvẳngtớitừxangheyếuđi.Grigoribơivàisải.Chàngthấycócáigìvướngchân,bènđưatayranắm
lấy,thìracáilưới.-Griska,anhởđâuthế?…–GiọngAcxinhiamếumáo.-Làmsaomàgọi từnãycứcâmnhưhếnthế?…–Grigorigiậndữquát
lênrồilổmngổmbòlênbờ.Haingườingồixổm,lẩybẩygỡcáilướirốitung,votrònthànhmộtđám.Trăngđãlóquakẽmộtđámmâyđenráchmướp.Tiếngsấmchỉcònầmì
saubãicỏhoangvensông.Mặtđấtchưahúthếtnướccònloangloáng.Bầutrờiđượctrậnmưarửasạchbong,trangnghiêmvàsángsủa.Grigorivừagỡcái lướivừanhìnAcxinhia.Mặtnàng trắngnhợtnhưđá
phấn,nhưngcặpmôihơiđỏhơnhớtđãbắtđầucónétcười.-Lúcbịđánhgiạtvàobờ,tôithậtchẳngcònhồnvíagìnữa,–Acxinhia
thởhổnhểnkểlại.–Sợchếtđiđượcấy!Cứtưởnganhđãchìmnghỉmrồi.Tayhaingườichạmvàonhau.Acxinhiathửluồnbàntaymìnhvàotrong
tayáoGrigori.-Trongtayáoanhsaomàấmthếnầy,–GiọngAcxinhiathanvãn,còntôi
thìlạnhơilàlạnh.Khắpngườicứnhưkimchâm.-Àrachỗconcánheochếttiệtxọcvàolàchỗnầyđây!Grigoricăngchỗthủngởgiữacáilướiraxem,thấyrộngcólẽđếnmộtác-
sinrưỡi.Cótiếngngườichạytừchỗdicátlại.GrigoriđoánlàDunhiaska,bèntừ
xađãgọi:-Màycóchỉtokhôngđấy?-Emcóđây.Dunhiaskahổnhểnchạytới.-AnhvàchịAcxinhiangồiđâylàmgìthế?Chabảoemđigọivềchỗcon
bơnngay.Đằngấyđánhđượcmộttúicáchiênrồiđấy!–Giọngcôbékhônggiấunổivẻđắcý.Acxinhiabắtđầunốilạichỗlướithủng,haihàmrăngnàngđánhvàonhau
lậpcập.Đểchongườinónglên,bangườicùngchạytếvềphíaconbơn.Ông Panteley Prokofievich đang cuộn điếu thuốc bằng những ngón tay
nhănnhúm,sưngphồngnhưtayngườichếttrôi.Ôngnhảycỡnlênkhoe:
-Mớimộtmẻmàđãvớngayđược támchú, thêmmộtmẻnữa…–Rồiôngngừnglời,châmthuốchútrồilặnglẽđưachânchỉcáitúi.Acxinhiatòmòghémắtnhìn.Trongtúicónhữngtiếnglọcxọcloạtxoạt:
mộtconcáchiêncònsốngđanggiãy.-Haingườiđiđâumàbiệttămthế?-Cóconcánheolàmthủngmấtlưới.-Válạichưa?-Mớinốiqualoavàimắt…-Thôiđượcchúngtachờnướcxuốngđếnđầugốirồisẽvềnhà.Thảlưới
thôi,Grigori,màycònđịnhlàmgìthế?Hai chân tê dại. Grigori phải liên tiếp giậm hết chân nọ đến chân kia.
Acxinhiarunghêquá,đếnnỗiGrigoricầmđầulướibênkiacũngcảmthấynàngđangrun.-Đừngrunnữa!-Aimuốnrunlàmgì,nhưngrétkhôngthởđượcnữađâynầy.-Lạicòntrògìthếnầy?…Kéomautaylên.Thậtlàmộtconcáchếttiệt.Mộtconcáchéplớntướngnhảyquacáilưới.Grigorirảobướclôimiếng
gỗtrênlưới, làmcái lướiconglại.Acxinhiakhomlưngchạyvàobờ.Trênmặtcát,nướcchảyluiàoào,concáquẫynhưchoichoi.-Chúngtavềquabãicỏhoangvensôngnhé?-Quarừngthìgầnhơn.Nầy,bênkiathếnào,sắpxongchưađấy?-Cứvềtrướcđi,bênnầysẽđuổitheosau.Còngiũlạilướiđã.Acxinhiacaumày,vắtbớtnướctrênváy,rồiđặtcáitúiđựngmẻlướilên
vai,vàgầnnhưchạynướckiệudọctheoconbơn.Grigorikhiênglưới.Chạyđượcchừngtrămxa-gien,Acxinhiabắtđầurênrỉ:-Tôikhôngcònsứcnàomàđinữađâu!Haichântêcứngrồi!-Cóđốngcỏnămngoáiđâynầy.Vàongồichoấmmộtchútnhé?-Đúngđấy.Khôngnghỉmộtlát thìchưadẫnđượcxácvềtớinhàđãbỏ
mạngrồi.Grigorikéocáichópđậyđốngcỏsangmộtbênrồibớimộtcáiổ.Cỏbị
nénlâuxônglênnồngnặcmộtmùimụcrữanónghổi.-Bòvàogiữađi.Ởđâycókhácgìtrênbếplòkhôngnào?Acxinhiahấtcáitúixuống,rồichuivàotrongđốngcỏ,chỉđểhởđầuvà
cổ.
-Đúnglàthiênđườngđâyrồi!Grigorirétrunbầnbật,nằmxuốngbêncạnh.TócAcxinhiacònướtđẫm
toảramộtmùihươngdịudịunhưngngâyngất.Nàngnằmngửađầurasau,hémôithởđềuđều.Grigoricúixuốngkhẽnói:-MùitócAcxinhiadễsaynhưmenrượuấy.Acxinhiacóbiếtkhông,cứ
nhưthứhoanhonhỏ,trăngtrắng…Acxinhiakhôngnóigìcả.Nàngđămđămnhìnvầngtrăngkhuyết,cặpmắt
xaxôinhưphủmộtlànsương.Grigori rút tay trong túi ra và bất thình lình kéo đầu Acxinhia vào sát
mình.Acxinhiagiằngmạnhra,nhỏmdậy.-Buôngtôira!-Đừnglàmrầmlênthế.-Buôngtôira,khôngtôilàmrầmlênbâygiờ!-Hượmđãnào,Acxinhia…-BácPanteley!-Saothế,lạcđườngà?–TiếngôngPanteleyProkofievichtrảlờingaygần
đấy,trongnhữnglùmsơntrà.Grigorimắmmôi,nhảytừtrênđốngcỏxuống.-Làmsaomàchịkêurầmlênthế?Lạcđườngà?–Ônggiàđitớigần,hỏi
lại.Acxinhiađứngbênđốngcỏ,sửalạicáikhănbịtđầutụtrasaugáy.Người
nàngbốchơingùnngụt.-Lạcđườngthìkhônglạcđường,nhưngmàchếtcóngđiđược.-Chà thật làđànbà,xemcóđốngcỏngayđâynầy.Thếmàkhôngbiết
vàonằmmộtlátchoấm.Acxinhiamỉmcười,cúixuốngnhấccáitúilên.
5.Nơi tập trung của trại được đặt ở thônSetrakov.Còn sáumươi vec-xta
nữamớitớinơi.PetrovàStepancùngđimộtchiếcbritka[16]NgoàiratrênxecòncóbachàngCô-dắckhác,cũngngườitrongthôn:FedotBodovskov,mộtanh chàng trẻ tuổi, mặt rỗ, nom hao hao như người Kalmys,[17] KhrisanfTokin, anh lính ngự lâm dự bị thuộc trung đoàn Atamansky, biệt hiệu làKhrixtonhia.Ngoài ra cònanh línhpháobinhTomilin IvanđiPersinovka.Sau khi cho ngựa ăn lần đầu, anh em thắng con ngựa hai véc-sốc[18] củaKhristonhiavàoxecùngvớiconngựahuyềncủaStepan.Baconngựakia,vẫnnguyênyêncươngchạysauxe.Khristonhiacầmcương.AnhchàngnầylựclưỡngvànomcóvẻgàtồcũngnhưphầnlớncácthầyquyềnthuộctrungđoànAtamansky.Khristonhiangồiphíatrước,lưngcongxuốngnhưmộtcáibánhxe,checảánhsángkhôngcholọtvàotrongxe.Thỉnhthoảnghắnlạicấtcáigiọngtrầmồmồmnhưsấmdoạhaiconngựa.Dướitấmvảibạtmớicănglàmmui.Petro,StepanvàchàngpháothủTomilinnằmdàihútthuốc.Fedotđibộphíasau.Xemraanhchàngnầykhôngcảmthấynặngnềchút
nàotrongkhidậncặpchânvòngkiềngkiểuKalmystrênconđườnglầmbụi.ChiếcbritkacủaKhristonhiadẫnđầucảđoàn.Phía saucòncóbảy tám
chiếcxekhác,chiếcnàocũngbuộcthêmnhữngconngựa,conthìcóđóngyên,cònthìkhông.Nhữngtiếngcười,tiếngkêu,tiếnghátngândài,tiếngngựahí,tiếngnhững
cáibànđạpbỏ thõngbên sườnnhữngconngựakhôngcóngười cưỡiđậpláchcách,tấtcảcácthứtiếngấyxoắnquyệnlấynhautrênmặtđường.Petrogốiđầulênnhữngtúibánhkhô,đưataylênvêbộriavàngdàidài.-Stepannầy!-Gìthế?-Nầy!Chúngmìnhcùnghátmộtbàihátlínhnhé?-Đangnóngchếtđiđược.Ngườiráohoảnhchẳngcònhộtnướcnàonữa
rồi.-Mấythônsắptớikhôngcóquánrượunàođâu,đừngchờđợigìvôích!-Đượcthế thìcậu lấygiọngđi.Nhưnggiọngcậucũngchẳngcừgìcho
lắm.Chà,cáithằngGriskanhàcậumớicómộtgiọngcaorõcao!Giọngnóvútlên,thítđicứnhưmộtsợichỉbạc,khôngcònratiếngngườinữa.Mìnhcóchoảngnhauvớinómộttrậnởngoàibãirồiđấy!Stepanngửacổ,dặnghắng, rồibắtđầuhátbằngmộtgiọng trầmnhưng
sangsảng:
Còntinhmơ,Ôngmặttrờiđãló…Tomilinnhạiđiệumộtngườiđànbà.Hắnáptaylênmá,hátbèphụbằng
mộtgiọng thanh thanh, thanvãn.Petronhétmộtchòmrianhỏvàomiệng,mỉmcườinhìnanhlínhpháobinhcóbộngựcrộngbèbèđanggâncổhát,làmchomấycáimạchmáutrêntháidươnghằnlênxanhxanh.Nhưngcônàngquẩynước,Mãigiờcômớithèmđi…
6.StepandựađầuvàolưngKhristonhiarồichốngtayxoayngười,cáicổto
đầnđẫnrấtđẹpđỏlên:-Khristonhia,hátgiúpmìnhvới?Cậucảđoáncóchuyệngì,Bènratàungựatứcthìđóngyên…StepanchuyểncặpmắtlồilồihấpháycườisangnhìnPetro.Petrobỏmấy
sợiriatrongmiệngra,bắtđầuháthoàtheo.Cảcáimiệng râu riaxồmxoàmcủaKhristonhia cũngmởhoác ra, gầm
lên,làmrungcảtấmvảibạtchexe:Đóngyênconngựamàuhuyền,Đuổitheocôả…Khristonhia đặt đứng bàn chân không đi giày dài hàng ác-sin của hắn
xuốngsànxe,chờStepanbắtđầuhát lại.Stepanquaykhuônmặtđầmđìamồhôivàotrongbóngrợp,dimmắthátcầmchịchbằngmộtgiọngdịudàng,vevuốt.Giọnganhtakhithìthítđichỉcònnhưtiếngthìthầm,khithìvútcaolên,runglênnhưtiếngkimkhí:Côemơi,xincôhãyné,Chongựaanhđượcuốngnướcsông…RồicáigiọngoangoangnhưlệnhvỡcủaKhristonhialạigầmlên,áttiếng
tấtcảmọingười.Trongmấychiếcxephíasaucũngcónhữnggiọngcấtlênhoàtheo.Nhữngbánhxequaylọcxọctrêntrụcsătnhữngconngựathởphảibụihắthơiphìphì,bàihátvừatrườngvừamạnh,chảycuồncuộntrênđườngcáinhưnướclũ.Từnhữngaođầmđangcạndầntrênđồngcỏ,từnhữngbụihươngbồcháyxémnâunâu, thỉnh thoảng lạicómộtcondẽmàobay lên,cánhtrắngloá.Conchimhốihảbaylớichỗđấttrũng,nhưngchốcchốcnóvẫncònngoái
cổ,giươnghaiconmắtxanhnhưngọcthạch,nhìnđoànxetảichemuitrắng,nhìnnhữngconngựađangnệnvóxuốngmặtđường,hốclênnhữngđámbụithơmhắc,nhìnnhữngngườiđibênvệđườngtrongnhữngchiếcsơ-mitrắngsẫmlạinhưnhựachưngvìbụi.Condẽmàođãsàxuốngmộtchỗđấttrũng,đámlôngđentrênứcnóđạp
vàobụicỏkhôquắtbịchânthúrừngdẫmnát,thếlànókhôngcònnhìnthấynhững gì xảy ra trênmặt đường nữa.Nhưng trên đường cái, những chiếcbritkavẫnlọccọcầmĩ,nhữngconngựakhôngđượctháoyêncương,mồhôitầmtã,vẫnmiễncưỡnglêbước.ChỉkháctrướcmộtđiềulàcónhữngchàngCô-dắc mặc sơ-mi xám chạy nhanh từ xe mình lên chiếc chạy đầu, vây
quanhnómàcườingặtnghẽo.Stepandướnthẳngngườiđứngtrênxe,mộttaynắmlấytấmvảibạttrên
mui,mộttaykhoalênloangloáng.Anhchàngliếnthoắnghátmộtđiệudồndập,thôithúc:Chớxángầntôi,Chớxángầntôi,Ngườitalạibảo:anhyêutôi.Yêutôi,ĐilạivớitôiNhưngtôiđâuphảiconnhàtầmphơ…Hàngmấychụcgiọnghátthômạnhvụtbaylên,gầmlên,trảirộngtrênbụi
đường:Nhưngtôiđâuphảiconnhàtầmphơ,.Nhàtôidanhgiácóthừa,VốndòngVorovsk[19]Vorovsk,Vorovsk,Tôilỡphảilòngconcụquậncông…FedotBodovskovhuýt sáomiệng.Hai conngựakhuỵuchân trướcđịnh
thoátrakhỏidâythắng.Petronhoàingườirangoàithùngxe,vungtròncáimũcát-két,cườihahả.Stepancườinhehaihàmrăngtrắngloá,vainhúnnhúnmộtcáchrấttinh
nghịch.Trongkhiđó,bụivẫnbốclêntrênmặtđườngnhưmộtngọngòdiđộng:Khristonhia ngồi sụpxuống, xoay trònnhư chong chóng, nhảyđiệupri-xi-át-ca,[20]vớicáiáosơ-miđãdàilạikhôngthắtdâylưng.Rồiđầubùtócrối,mồhôinhễnhại,hắnnhănmặtrênrỉ,bắtchướcmộtngườiphụnữCô-dắc.Haibànchânkhôngcủahắnđểlạitrênlànbụiđườngxámmịnnhưlụanhữngvếtchântokhótưởngtượng.
7.Đoànxedừnglạinghỉđêmbêncạnhmộtnấmkurgan[21]tobèbè,toàncát
vàng,chẳngcócâycốigìcả.Mộtđámmâytừphíatâybaytới.Mưanhỏgiọtdướicáicánhđenngòm
củanó.Ngựadã đượcđưa ra ao uốngnước.Trên con đê, những cây liễubuồnrũrượiuốnlưngdướilàngió.Mộtánhchớpinhìnhméomólênlànnước đầy rong xanh, sóng gợn lăn tăn như vẩy cá. Làn gió bủn xỉn vẩyxuốngvàigiọtmưa,nhưbancủabố thíchonhữngbàn tayđensìcủamặtđất.Saukhibịchằnghaichânsau,nhữngconngựađượcthảchođiăncỏ.Ba
anhchàngbịcắtgác.Nhữngngườicòn lạinhómlửa, treonồi lêngọngxenấuăn.Khristonhia được trao cho việc nấu nướng. Hắn vừa ngoáy cái muỗng
trongnồivừakểchuyệnchomấyanhchàngCô-dắcngồiquanhnghe:-Cómộtcáikurgancaođạikháicũngnhưcáinầy.Mìnhbènnóivớiông
cụnhàmình,ôngcụnayđãmồyênmảđẹp:“Chaơi,nếukhôngcóphéptắcgìmàchacontacứmoiruộtcáikurganra,thìôngataman[22]cólàmrầyràkhôngnhỉ?”.-Nóđangtánphétcáigìởđấythế?–Stepanhỏi.Anhtavừaởchỗnhững
conngựatrởvề.-Mìnhđangkểchuyệnmìnhvàôngcụnhàmìnhđitìmcủađây.Ôngcụ
nhàmìnhđãmồyênmảđẹprồi,cầuChúachocụđượchưởngphúcnơithiênđường.-Haichaconcậutìmcủaởđâuthế?- Chỗ ấy là sau cái khe Fechisovaya đấy cậu ạ. Mà cậu cũng biết cái
kurganMerkulovchứ?…-Phải,phải…–Stepanngồixổmbỏmộthònthannhỏlênlòngbàntay
lănđilănlạihònthan,chẩumôimãimớichâmđượcđiếuthuốc.-Thôimìnhkểnốtnhé.Ôngcụbènbảomình:“Thôiđược,Khristonhiaạ,
chacontađiđàocáikurganMerkulovđi”.Vốnlàôngcụnhàmìnhđãđượcôngnộimìnhchobiết rằng trongkurgancógiấucủa.Nhưngcủachôn thìđâuphảibấtcứngườinàocũngcó thểđượchưởng.ÔngcụnhàmìnhbèncầuChúa:“LạyChúacho tôiđượccủa, tôi sẽdựngmộtngôinhà thờ thậtđẹp”.Thếlàchaconmìnhquyếtchíđiđàokurgan.Kurganlàđấtcôngcủatrấn,chonênchỉcònlovềphíalãoataman.Trờisẩmtốithìchaconmìnhrađi.Chờđếnkhi trời tốihẳn,chaconmìnhbuộcchânsauconngựacái rồimangxẻngbòlênđỉnhkurgan,vàbắtđầuđàothẳngtừtrênđỉnhxuống.Đào
mãiđượcmộtcáihốchừnghaiác-sin.Chỗấykhônglàđất,màphảinóilàđámớiđúng:kurganđắpquálâuđờinênđãrắnchắc.Ngườimìnhướtđẫmcả.Ôngcụnhàmìnhluônmiệngcầunguyện,cònmìnhthìanhemạ,cáccậucó tin được không, trong bụng cứ sôi sùng sục…Mùa hè thường hay ănuốngbậybạnhư thếnào thì cáccậucũngbiếtđấy:hết sữachua lạinướckvas[23]Bụngđauthắt,tưởngchếtngayđược…ôngcụnhàmìnhnayđãmồyênmảđẹprồi,cầuChúachocụđượchưởngphúcnơithiênđường,ôngcụnhàmìnhbènbảomình:“Hừ,Khristonhia,màythậtlàmộtcủarácrưởi!Taothìcầunguyệnmàmàythìcócáiănvàobụngcũngkhônggiữlạiđược.Taokhông thểnào thởđượcnữa rồi”.Rồi ông cụnhàmình lại nói: “Thôi cútxuống dưới chân kurgan kia, không tao lại chomột xẻng chặt phăng đầumàyđi bâygiờ.Đồchết tiệt,màyđến làmchobaonhiêu củađều lẩnhếtxuốngđấtmấtthôi!”Mìnhnằmdướichânkurgan,bụngđaunhoinhóinhưkimchâm.Nhưngôngcụđãquácốnhàmìnhhồiấythậtlàquáiquỷxươngđồngdasắt!Cụvẫncắmcúiđàomộtmình.Cụđào,cụbớichotớikhithấymột tấmđá phẳng.Cụ bèn gọimình lên.Mình luồnmột cái thuốn xuốngdưới,bẩytấmđáấylên…Vàcáccậuạ,cáccậuhãytinmình.Hômấytrăngsáng,bêndướitấmđálónglalónglánhnhững…-ThôiđiKhristonhia,cậuchỉbịa!–Petrokhôngnhịnđượcnữa.Anhchàngvừanóivừamỉmcười,vêvêbộria.-Saolại“bịa”?Cútmẹcậuđiđằngnàothìđi!–Khristonhiaxốcxốccái
quầnrộngthùngthình,đưamắtnhìntấtcảmọingườiđangnghe.–Không,mìnhkhôngbịađâu?LạyChúatôi,đúngnhưthếđấy!-Ừthếthìcậukểhếtchongànhngọnđixemnào!-Thếlàcáccậuạ,cứthấylónglalónglánh.Mìnhnhìnkỹthìratoànlà
thancháydở.Tronghốtấtcảcótớibốnmươimera[24]ấy.Ôngcụnhàmìnhliềnbảo:“Khristonhiaạ,màythửmòxuốngbớiraxemnào”.Mìnhbènmòxuống,đàođàobớibớimãicáicủatộicủanợấychođếnlúcmặttrờimọc.Sángra,mìnhngướcmắtnhìnlênthìthấyngaylão,lãođãlùlùởđấyrồi.-Aicơchứ?–Tomilinđangnằmsoàitrêntấmáongựacũngphảichúý.-Lãoatamanchứcònainữa.Lãotớiđótrênmộtchiếcpraletka.[25]“Ai
chophépchúngmàylàmthế,haithằngliềulĩnhbừabãinầy?”Haichaconmìnhcứlàngậmtăm.Lãobèngiữcảhairồibắtlêntrấn.NămkiatoàánởKamenskaiađãcótrátgọi,nhưngôngcụnhàmìnhđoántrướcđượcchuyệnấy, nên cụ đã kịp về chầuChúa trước rồi.Họ bèn làm lấy lệmột tờ giấychứngthựcrằngôngcụkhôngcótêntrongdanhsáchnhữngngườicònsốngnữa.Nồicháobốckhóinghingút,Khristonhianhấcxuốngrồiđếnbênchiếcxe
đểlấycùidìa.StepanchờKhristonhialấycùidìavềrồimớihỏi:-Thếsauđóôngcụnhàcậulàmthếnào?Hứahẹncấtmộttoànhàthờrồi
khôngxâynữa,cóphảikhông?-Stepanạ,saocậuxuẩnthế,chỉđượcmộtđốngthanmàcũngxâynhàthờ
à?-Đãhứarồithìphảilàmchứ?-Thanvớicủithìchẳngcóđiềukiệnđiềukiếcgìcả.Cònnhưđượccủa
thật…Tiếngcườirộlàmrungcảngọnlửa.Khristonhiađangcắmcúivớicáinồi
cũngphảingẩngcáiđầungốcnghếch,rồichẳnghiểuđầucuatainheorasao,cũngphálêncườikhồkhồ,átcảtiếngmọingười.
8.AcxinhiabịgảchoStepantừnămmườibảytuổi.Ngườitađãđemnàng
vềtừthônDubrovka,từvùngcátbênkiasôngĐông.Một năm trước khi về nhà chồng,một ngàymùa thu, nàng đi cày trên
đồngcỏ,cáchthônchừngtámvec-xta.Đêmấy,chanàng,mộtlãogiànămmươituổi,đãlấydâybuộcchânngựatróitaynàngvàcưỡngdâmnàng.-Màychỉhérăngmộtlờilàtaogiếtngay.Nhưngnếumàygiữkín,taosẽ
muachomộtcáiáongắnbằngnhungvàmộtđôighệtcóđế.Taodặnthìphảinhớlấy:hễcóchuyệngì là taogiếtngay…–LãođoanchắcvớiAcxinhianhưthế.Ngayđêmấy,Acxinhiachạyvềthôn,trênmìnhchỉcòncáiváylótrách
mướp.Nàng lăn raôm lấychânmẹ,cốnénnhững tiếngnứcnở,kể lại tấtcả…Mẹ nàng và anh nàng thắng luôn cặp ngựa vào chiếc britka, cho cảAcxinhia lên, rồi phóng thẳng đến chỗ người cha.Anh nàng là lính trungđoànAtamanskyvừamãnhạntrởvề.Trênquãngđườngtámvec-xta,thiếuchútnữagãquậtchếthaiconngựa.
Bamẹconvớđượclãogiàgầnchỗnghỉchânngoàiđồng.Lãovẫncònsaybítỉ,đangnằmngủnhưchếttrênchiếcáochoàngtrảidướiđất,cạnhđấylănlócmộtchaivodkanốccạn.ChínhmắtAcxinhiatrôngthấyanhnàngtháothanhngangtrênxe,đáthốccholãogiàđangngủtỉnhdậy,rồichỉhỏigọnlỏnđôicâulàgiơluôncáithanhbọcsắt,giángcholãogiàmộtcáivàotinhmũi.Haimẹconthượngcẳngchânhạcẳngtaynệnlãogiàmộttrậnsuốtmộttiếng rưỡiđồnghồ.Bàmẹđãnhiều tuổi, baogiờ cũng rất nhumì, nhưnghômấybànhưphátđiên,cứnắmchặt lấy tócôngchồngbất tỉnhnhânsựchocontrairasứcđưachânđá.Acxinhianằmdướigầmxe,haitayômđầu,nứcnởkhôngratiếng…Lôilãogiàvềnhàthìtrờiđãsắphửng.Lãorênrỉ,rốnglênnhưconbòvàcứ luôn luônđưamắtvàonhà trongtìmAcxinhia.Lúcnầynàngđangphải trốnvàomộtxó.Lãogiàbị ráchđứtmộtbên tai,máuchảyđầmđìaxuốnggối.Đếntốithìlãotắtthở.Bàconlánggiềngđượcchobiếtrằnglãoquáchénngãlăntrênxexuống,nêntoimạng.Nămsaucónhữngngườimốiđichiếcbritkatranghoàngrấtđẹpđếndạm
Acxinhia.AcxinhiacảmthấythíchanhchàngStepancaolớncổtothânhìnhcânđối.Ngàycướiđượcđịnhvàothờikỳănmặnmùathu.Ngườitalàmlễcưới chođôi trai gái vàomộtngày sắp sangđông, tiết trời giá lạnh, thỉnhthoảng lại có tiếng băng nứt rất vui tai. Từ ngày ấy, Acxinhia về nhàAstakhovvớitưcáchlàmộtbàchủtrẻ.Mẹchồngnànglàmộtmụgiàcaolớn,lưngcòng,đangốmvìmộtbệnhácnghiệtcủađànbà.Vừachèchénvuichơi hôm trước thì bảnhmắt hôm saumụđã đánh thứcAcxinhia dậy, lôi
nàngvàobếp,rồicứluôntaychuyểnnhữngcáigắpthantừchỗnọsangchỗkia,chẳngbiếtđểlàmgì,vàbảonàng:-Thếnầynhé,cônàngdâuyêuquýcủatôiạ,ngườitacướicôvềkhông
phảiđểcôhúhíđúđởn,đểcôườnthânườnxácrađâu.Bâygiờthìcôđivắtsữamấyconbò.Sauđócôsẽvàovớicáibếp lòmà làmbữa.Tôigià rồi,khôngcòncósứcđểlàmgìnữađâu.Mọiviệclàmăntrongnhà,côhãynhậnlấy,mộttaycôphảithuvénlấythôi.Cũng ngay hôm ấy, Stepan lập tâm đem người vợ trẻ của hắn vào nhà
thóc,đánhchomộttrậnthừasốngthiếuchết.Hắnđánhvàobụng,vàongực,vàolưng,đánhcótínhtoánthếnàomàchongườikháckhỏinhậnbiết.Vàcũng từđấyhắnbắtđầuănmảnh, lăngnhăngvớinhữngmụvợ línhvắngchồngđĩrơiđĩrụng.HầunhưđêmnàohắncũngnhốtAcxinhiavàonhàkhohaytrongphòngđểđichơi.Acxinhiacắnrăngsốngnhụcnhưthếmộtnămrưỡitrời,tớikhisinhđược
mộtđứacon.Sauđócũngcódễthởmộtchút,nhưngStepanvẫnquádèsẻnnhữngphútgầngũivuốtvevàvẫnítngủđêmởnhànhưxưa.Nhànuôinhiềugiasúc,côngviệcnộitrợnặngnềlàmchoAcxinhiasuốt
ngàytốitămmặtmũi.Stepanchỉdàilưngtốnvải:ngàyngàyhắnchảiquacáibờmtócrồibỏđiđànđúmvớibèbạn,hút thuốc,đánhbài, tángẫuvềnhữngchuyệnmớixảyratrongthôn.GiasúcthìmộtmìnhAcxinhiaphảitrôngnom,baonhiêucôngviệctrong
nhà ngoài ngõ đều đổ cả lên đầu nàng.Mẹ chồng nàng thì chẳng đỡ đầnđượcchútgì:hễphảiđộngchânđộngtaymộtchútlàmụrênrỉnằmvậtragiường,ngườicoquắp,cặpmôinhợtnhạtvàngệchdànhramỏngdínhnhưsợichỉ,haiconmắtlonglênnhưmắtthúdữvìđaucứdánlêntrần.Trongnhữngphútnhưthế,mặtmụvốnđãlốmđốmnhữngnốtruồiđentotướng,lạiđổmồhôinhưtắmvànhữnggiọtnướcmắtcứnốiđuôinhautràora.ThếlàAcxinhialạivứtbỏcôngviệcđấy,chạytrốnvàomộtchỗnàođótrongxónhà,nhưngmắtvẫnkhôngrờiđượcmặtmẹchồng,tronglòngvừakinhsợvừathươnghại.Đượcmộtnămrưỡithìmụgiàquađời.SánghômấyAcxinhiacónhững
cơnđaubụng trướcgiờ sinhnở.Nhưngđếngiữa trưa,một tiếngđồnghồtrướckhiđứabérađời,mụgiàbỗnglănrachết,trongkhimụđangđigầncửachuồngngựacũ.LúcấyStepanđangsaybítỉ.Bàmụtừtrongnhàchạyratìmhắn,địnhbảohắnđừngdẫnxáctớitrướcmặtngườivợđẻ,nhưngbàvừađiđượcvàibướcthìđãthấymụmẹchồngcủaAcxinhiacòngqueođấyrồi.Sau khi đứa bé ra đời,Acxinhia cũng cảm thấy gắn bó với chồng hơn,
nhưngthật ranàngvẫnkhôngcó tìnhcảmgìvớianh ta,chẳngquachỉcó
niềm thương đầy cay đắng của người đàn bà và thói quen cùng sống vớinhaumàthôi.Chưađầytuổi tôi,đứabéđãchết.Vàcuộcsốnglạinhưcũ.Đến khi Grigori chòng ghẹo, ngáng đường không cho nàng đi, thì nànghoảngsợ,cảmthấyrằngchàngthanhniênngămngămđenvàđángyêuấycứhútmìnhtheoanhta.GrigoritheođuổitántỉnhAcxinhiamộtcáchbềnbỉ,cáibềnbỉgânbướng
củaconbòmộng.NàngthấyrõrằngGrigorikhôngsợStepan.TrongthâmtâmnàngcảmthấyGrigorisẽkhôngbuôngmìnhra,nhưngvềlýtrínànglạikhôngmuốnthế,màcốhếtsứccưỡnglại.TuynhiêntrongkhiđóAcxinhiavẫnnhậnthấyrằngngàylễcũngnhưngàydưng,mìnhbắtđầuănmặcchảichuốthơnvàcốlàmchoGrigorinhìnthấymìnhnhiềuhơn,dùnàngvẫntựdốimình.MỗikhiđượccặpmắtđencủaGrigorivuốtvemộtcách thô lỗvàđiên
cuồng,Acxinhia lạicảmthấyấmápvàrạorực làmsaoấy.Buổisáng, lúcthứcgiấcravắtsữabò,nàngcứmỉmcườimộtmìnhvàkhônghiểuvìsaolạicóýnghĩ:“Hômnaysẽcómộtchuyệngìvuilắmđây.Nhưngchuyệngìthếnhỉ?Grigori…Griska…”TìnhcảmmớimẻnầyxâmchiếmAcxinhiavàlàmnàng sợ. Trong ý nghĩ, Acxinhia cứ rụt rè, mòmẫm, như phải qua sôngĐôngtrongthángbatrênlớpbăngthủnglỗchỗ.SaukhitiễnStepanđitrạibinhdịch,AcxinhiaquyếtđịnhsẽgặpGrigori
càngítcàngtốt.Saulầnđithảlưới,quyếttâmấycàngvữnghơn.8.TrướcngàylễLáhaingày,bàcontrongthônchiabãicỏ.ÔngPanteley
Prokofievichđinhậnphần.Chiaxongôngvềănbữatrưa.Ôngèètronghọng,tháođôiủngrồikhoáitrágãigãicặpgiòđaunhưdần
vìphảiđinhiều.-NhàtađượcchiaphầnởgầnbờĐấtđỏđấy.Cỏcũngchẳngtốtgìcho
lắm.Đầutrênănđếnméprừng.Cóchỗtrầntrụichẳngđượcsợinào.Nhưngcóbăngsẽmọcnhanhđấy.-Thếbaogiờcắthảcha?–Grigorihỏi.-Đếnngàylễthìbắtđầucắt.-ThếcóbắtconDariađikhông?–Bàlãocaumàyhỏi.ÔngPanteleyProkofievichxuatayraýnói“thôiđừngquấyrầynữa”.-Nếucầnthìsẽbảođi.Nhưngdọnbữatrưarađichứ?Làmgìmàxùlông
xùcánhđứngđấythế?Bàgiàmởcửabếplòầmầmvàlôitronglòramónsúpbắpcảihâmlại.
Trongkhingồiởbànăn,ôngPanteleyProkofievichcònkểconcàconkêvềchuyệnchiacỏvàchuyệnlãoatamangiảoquyệtthiếuchútnữathìlừađược
tấtcảnhữngngườicómặttrongcuộchọp.-Mấynămtrướclãođãbịpđượcmộtmẻrồiđấy,–Darianóixenvào–
ChiaxongcảrồilãovẫncònxuiđượcmụMalaskaFrolovarútthămlại.- Lão vốn dĩ là một thằng đê tiện như thế đấy, – Ông Panteley
Prokofievichlầubầu.Dunhiaskarụtrèhỏibố:-Chaơicha,thếaisẽcàocỏvàđánhđống?-Cònmàylàmgìhử?-Mộtmìnhconchẳnglàmhếtđượcđâuchaạ.-TasẽgọiảAcxinhianhàAstakhovcùnglàm.MấyhômtrướcStepanđã
cólờinhờcắthộ.Phảigiúpanhtamớiđược.Sánghômsau,MitkaKorsunovcưỡimộtconngựanonchân trắng,yên
cươnghẳnhoi,đếnsânnhàMelekhov.Mưalấtphất.Mộtđámmâyđenlơlửngtrênthôn.Vẫnchễmchệtrênyên,Mitkakhomlưngmởcửahàngrào,rồicứthếchoconngựatiếnvàotrongsân.Bàgiàđứngtrênthềmtr