Utrecht op weg
Inhoud
Voorwoord
De duurzame provincie in kaart
Resultaat People, Sociaal-cultureel kapitaal
Sociale samenhang en identiteit
Participatie en ontwikkeling
Cultuur
Gezondheid
Veiligheid
Woonomgeving
Onderwijs
Resultaat Planet, Ecologisch kapitaal
Bodem en grondwater
Lucht
Oppervlaktewater
Natuur en landschap
Grondstoffen
Energie en klimaat
Resultaat Profit, Economisch kapitaal
Arbeid
Investering en rendement
Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
Economisch profiel
Infrastructuur en bereikbaarheid
En nu? Op weg naar 2040
4
6
12
15
17
18
18
21
21
22
24
27
27
27
28
30
30
32
35
36
36
39
39
40
De Staat van Utrecht is een dwarsdoorsnede van onze provincie. Een foto
waarop zichtbaar is wat de staat van onze ecologie, onze economie en het
welzijn van onze inwoners is.
Door het gebruik van gouden, groene, gele en rode kaarten is direct duidelijk
waarin wij met elkaar sterk zijn en wat onze gezamenlijke aandacht nodig
heeft.
In 2008 volgde de eerste Staat van Utrecht. Nu twee jaar later is er veel
gebeurd. Onze natuur staat blijvend onder druk. En de gevolgen van de
financiële crisis zijn ook hier voelbaar. Het vertrouwen in de economie is
gedaald en de investeringen zijn afgenomen. Ondanks of wellicht dankzij de
crisis hebben onze bedrijven en inwoners veerkracht getoond. Sociaal geeft
de Staat van Utrecht hetzelfde beeld als in 2008. Investeren in meedoen
blijft essentieel.
De Staat van Utrecht 2010 laat zien dat ondanks de crisis, wij met elkaar
als geen andere regio in Nederland laten zien dat prettig wonen, werken en
recreëren heel goed samen gaan. Sterker nog, ze kunnen niet zonder elkaar.
Voor ons college is de Staat van Utrecht een ijkpunt voor hoe we er voor staan.
Bij onze plannen is de balans tussen natuur, economie en mens ons leidraad.
Wij hopen dat de Staat van Utrecht ook voor u en uw organisatie de koers
uitzet naar een duurzame en aantrekkelijke toekomst.
Wouter de Jong,
Gedeputeerde wonen, milieu, duurzaamheid en strategie
5
Wouter de Jong
Voorwoord
De drie pijlers van de Staat van Utrecht zijn:People: het sociale en culturele welzijn van de mensen in
de Utrechtse samenleving;
Planet: de natuur en het milieu in de provincie;
Profit: de economie in de provincie.
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Prachtige natuur en afwisselende landschappen, waarin grote en kleine dorpen afgewisseld worden door vriendelijke steden: de provincie Utrecht heeft het. Vandaar ook dat veel mensen zich ertoe aangetrokken voelen en hier graag willen wonen, werken, leven en ondernemen.
Om te zorgen dat onze provincie ook in 2040 en daarna een aantrekkelijke
regio blijft, moeten we de vinger aan de pols houden. Vandaar dat in
2008 is gestart met de ‘Staat van Utrecht’, een monitor die de kwaliteit en
duurzaamheid van de provincie in kaart brengt. De provincie Utrecht heeft
samen met Telos hiervoor een methode ontwikkeld. Elke twee jaar vindt een
meting plaats, zodat we kunnen zien of we de goede kant opgaan en waar
acties nodig zijn. De ‘Staat van Utrecht 2010’ is nu gereed.
Om een duurzame en aantrekkelijke provincie te zijn en blijven, dienen deze
drie pijlers elk sterk te zijn maar vooral ook met elkaar in balans. De Staat van
Utrecht laat zien hoe het met elk van de pijlers is gesteld, en of er sprake is van
evenwicht tussen deze pijlers.
Rode en gouden kaarten
In het rapport van de ‘Staat van Utrecht’ wordt gewerkt met rode, oranje,
groene en gouden kaarten. Bedoeling hiervan is in een oogopslag te kunnen
zien wat er goed gaat en waar nog werk aan de winkel is. Goud betekent dat
een optimaal resultaat is bereikt. Een rode score betekent dat er sprake is van
een situatie die zorgwekkend is en waar een directe ingreep gewenst is.
Staat van Utrecht 2010
De duurzame provincie in kaart
7
DE STAAT VAN UTRECHT 2010
Nog voor de wind
De provincie staat er vergeleken met 2008 nog steeds goed voor. Het is een
regio waar het opleidingsniveau hoog is, waar veel voorzieningen zijn, met
afwisselende landschappen en een goed bewaarde historie. Geen wonder dat
Utrecht nog steeds een zeer beminde regio is met grote aantrekkingskracht.
Zowel voor mensen daarbinnen als daarbuiten.
Met de sociaal-culturele pijler ‘People’ en op economisch vlak (Profit) gaat
het best aardig. Kijken we naar de pijler ‘Planet’, dan zien we dat hier nog een
hoop te doen is om ook de groene kwaliteiten (natuur en milieu) van onze
provincie voor de toekomst te behouden.
Kijken we naar de balans tussen de sociaal-culturele aspecten (People), natuur
en milieu (Planet) en economie (Profit), dan zien we dat hier een redelijk
evenwicht aanwezig is. Dat betekent niet dat er nergens werk aan de winkel is.
Profit
47%
47 % (2008)
People
48%
49 % (2008)
Planet
45%
46 % (2008)
8
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Herman Sietsma (Provincie secretaris)
“Ik ben blij met de nieuwe Staat van
Utrecht; een overzicht van hoe het in
werkelijkheid gaat is misschien nog wel
belangrijker dan mooie beleidsnota’s.
Uit het resultaat blijkt dat Utrecht in
veel opzichten vooroploopt, en daar
kunnen we als provinciale samenleving
trots op zijn. Als de vasthoudendheid
om de rode kaarten kwijt te raken maar
niet uit beeld verdwijnt!”
DE STEM VAN UTRECHT
De provincie volgens haar inwoners
In de provincie Utrecht wonen ruim 1,2 miljoen mensen (peildatum 1 jan
2010). Wat vinden zij eigenlijk van de samenleving in de provincie op dit
moment? En hoe zou de Utrechtse samenleving er over dik 30 jaar uit moeten
zien? Deze vragen zijn gesteld aan meer dan duizend inwoners van gemeenten
en steden in de provincie Utrecht. Hun uitspraken staan model voor al
diegenen die binnen de provincie Utrecht wonen. Ook in 2008 werden deze
vragen voorgelegd; de resultaten van 2010 laten zien dat de inwoners van nu in
grote lijnen nog steeds hetzelfde denken en wensen.
Wens voor de Utrechtse samenleving: meer samen, minder brutaal
Een beetje brutaal, iets meer gericht op het individu dan op het ‘samen’, ook
wel wat informeel van karakter en iets meer zelfstandig dan afhankelijk. Dat
zijn de kenmerken die de inwoners aan de Utrechtse samenleving van nu
geven. Kijken we naar de toekomst, dan willen de inwoners toch iets anders,
iets meer. Meer bescheidenheid, meer solidariteit met gelijkheid hoog in het
vaandel. Een provincie die zelfstandig en ondernemend is, waar kwaliteit van
het leven centraal staat.
Top 3 voor de toekomst
Met grote meerderheid kozen de inwoners de volgende top 3, als belangrijkste
aandachtspunten voor de toekomst van de provincie:
1. Goede betaalbare gezondheidszorg voor iedereen (54%)
2. Meer veiligheid thuis en op straat (52%)
3. Voldoende ruimte voor wonen, werken en recreatie (42%)
Minder belangrijke aspecten voor de toekomst blijken in de ogen van
inwoners: de vermindering van CO2, het verminderen van verloedering en
voorkomen van gettovorming en zorgen dat alle mensen meetellen.
Wens voor de politiek: richten op lange termijn
Inwoners van de provincie zien voor de toekomst graag dat er meer politieke
keuzes worden gemaakt voor de belangen op langere termijn. Nu zijn dat
volgens hen vaker keuzes voor de korte termijn. Ook zal de politiek zich meer
moeten gaan richten op het sociale belang, en iets minder op het economisch
belang.
10
De Stem van Utrecht is een tweejaarlijks onderzoek dat aan inwoners van de provincie Utrecht (ouder dan 17 jaar) wordt voorgelegd. In 2008 is het eerste onderzoek uitgevoerd. In 2010 deden 1046 mensen mee, waarmee de uitspraken representatief zijn voor de hele provincie.
Mohamed Sini (directeur bij ROC Midden
Nederland en o.m. lid van de Nationale UNESCO
Commissie)
“De kracht van de Staat van Utrecht is
dat het ons bij de les houdt. Want we
staan voor een gigantische opgave.
We moeten onze welvaart op peil
houden, onze planeet sparen en aan
een duurzame samenleving bouwen.”
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Bij PEOPLE kijkT MEN NAAR:
Sociale samenhang en identiteit
Participatie en ontwikkeling
Cultuur
Gezondheid
Veiligheid
Woonomgeving
Onderwijs
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Resultaat in 2010
Sociaal-cultureel kapitaal
De mensen die in de provincie wonen, werken en leven, vormen de samenleving. Zij dragen in grote mate bij aan de aantrekkelijkheid en duurzaamheid van de hele provincie. Het zijn dan ook de mensen en hun beleving die centraal staan in de pijler ‘People’.
De pijler ‘People’ brengt de sociale en culturele kant van de provincie in kaart.
We kijken daarbij naar de sociale samenhang, de cultuur en het onderwijs,
de veiligheid en de gezondheid, de participatie aan de samenleving en het
wonen in de provincie. Allemaal zaken waarin de mens centraal staat.
PEOPLE 2010: AARDig OP wEg
De Staat van Utrecht 2010 laat voor wat betreft ‘People’ een algemeen positief
beeld zien. Zo voelen mensen zich - vergeleken met 2008 – een stuk veiliger.
Men is tevreden over de woonomgeving. En de provincie Utrecht heeft nog
steeds het grootste aantal goed opgeleide mensen. Allemaal zaken die voor de
toekomst zeker behouden moeten blijven.
ViNgER AAN DE POLS
De pijler ’People’ mag dan overall een goed resultaat laten zien voor 2010,
het is belangrijk om daarbinnen verder te kijken. Op twee punten scoort de
regio Utrecht onvoldoende en is ingreep gewenst. Het gaat om vertrouwen
in de politiek en deelname aan de amateurkunst. U leest hier meer over in
onderstaande uitleg. Daarnaast moeten we de resultaten ook naast die van
2008 houden om te zien welke kant de ontwikkeling op gaat. Dan zien we
dat op sommige gebieden er weliswaar nu een positieve score te zien is,
maar dat het in 2008 beter was. Er vindt dus een verslechtering plaats.
13
gOUDEN kAARTEN
sterke punten van de provincie:
- veel hoog opgeleide mensen
- groot aantal huisartsen
- de tevredenheid over de woonomgeving
RODE kAARTEN
hier is een snelle ingreep gewenst:
- vertrouwen in de politiek
- deelname aan amateurkunst
- risico’s op overstroming
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
VER
BETER PUNT
EN
STERKE PUN
TE
N
1 Sociale samenhang en identiteit
We hebben het hierbij over de ‘sociale lijm’ van de samenleving; dat wat
mensen bindt, hoe men met elkaar omgaat ongeacht cultuur of achtergrond.
We kunnen dit meten door te kijken naar de saamhorigheid, de eenzaamheid,
racisme, het aantal arme huishoudens, contacten tussen mensen met verschil-
lende culturen. Maar ook het aantal kinderen bij jeugdzorg of kinderen die
voor de rechter komen, zegt iets over de sociale samenhang in de provincie.
We zien hier dat er op een aantal gebieden snel aandacht nodig is:
- Het aantal arme huishoudens groeit
- Meer mensen dan in 2008 voelen zich eenzaam
- De mate waarin mensen contact en omgang kunnen hebben met anderen,
het gevoel van saamhorigheid of zich thuis voelen, oftewel de sociale
cohesie, is nog niet sterk.
- Het aantal kinderen dat voor de rechter moet verschijnen, groeit.
Daarnaast zien we dat racisme en discriminatie iets toenemen in vergelijking
met 2008. Dat geldt ook voor het aantal kinderen in de jeugdzorg. Beide zaken
die nog niet de norm overschrijden, maar waar de ontwikkeling negatief is.
Provincie Utrecht, Geo-informatie 2010
Kinderen met een delict voor de rechter (%)
1 - 2
2 -2,5
2,5 - 3
3 - 4
4 - 5
5 - 5,1
15
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
“Veel buurtbewoners lijken een eenzaam bestaan te leiden.”
Mee eens: 29%
Mee oneens: 39%
(Overig neutraal of weet niet)
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
“Mensen met verschillende etnische afkomst gaan in mijn buurt goed met elkaar om”. En: “Ik vind het leuk als er naast mij iemand van een andere etnische afkomst komt wonen.”
Mee eens: 33%
Mee oneens: 19%
(Overig neutraal of weet niet)
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
2 Participatie en ontwikkeling
Dit onderdeel van People gaat over zaken als gelijkheid, vertrouwen in
politiek, mogelijkheden voor opleiding en ontwikkeling en werk(eloosheid).
We zien hier dat het opleidingsniveau hoog is; het scoort zelfs ‘goud’.
Het aantal mensen tussen de 25 en 65 jaar dat deelneemt aan leeractiviteiten
is sinds 2008 gegroeid. Wat ook gegroeid is sindsdien, maar dan met een
negatief effect, is het aantal mensen dat langdurig werkeloos is.
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
“Ik heb in het algemeen veel vertrouwen in de politiek.”
Mee eens: 10%
Mee oneens: 25%
(Overig neutraal of weet niet)
Een directe ingreep is gewenst op het gebied van vertrouwen in de politiek.
Hoewel dit vertrouwen groeit ten opzichte van 2008, zijn we er nog lang niet.
Dat geldt ook voor het aantal mensen dat gaat stemmen bij verkiezingen.
aandacht is nodig voor:
- De werkeloosheid mag dan binnen de norm vallen, het aantal werkelozen
groeit ten opzichte van 2008.
- De opkomst bij verkiezingen (landelijk, voor provincie en gemeente)
was al niet groot maar daalt nog steeds.
17
3 cultuur
We bekijken bij dit onderdeel van People hoe mensen het culturele en
kunstaanbod in de provincie waarderen. Het gaat dan om musea, bioscopen
en filmhuizen, theaters, bibliotheken etc. Is er voldoende, is het in de buurt en
maakt men er ook gebruik van? Inwoners vinden dat er onvoldoende – minder
dan in 2008 - mogelijkheden zijn om kunst of cultuur in de directe omgeving
te beleven. Daarom is er aandacht nodig voor cultuur en kunst in de provincie.
Het aantal bioscopen, filmhuizen, theaters en musea in de provincie is gedaald
na 2008. Ook vindt men dat er te weinig keuze is in musea, theaters en ander
cultureel aanbod in de omgeving.
aandacht is nodig voor:
- De mogelijkheid om in de buurt aan toneel, kunst en andere culturele
uitingen te doen.
- Leesgedrag: steeds minder mensen lenen steeds minder boeken van
de bibliotheek.
4 Gezondheid
Gezondheid van mensen is belangrijk voor een ‘gezonde’ samenleving.
Hier kijken we naar wat mensen doen om gezond te blijven (sporten,
riskant gedrag), het aantal chronisch zieken, de geestelijke gezondheid en
suïcides, de voorzieningen op het gebied van gezondheid (aantal, spreiding
en wachtlijsten) en de mening over de eigen gezondheid van de inwoners.
Opvallend is dat op het gebied van gezondheid de provincie goed scoort.
Het aantal huisartsen is vergeleken met andere provincies het grootst.
Het merendeel van de inwoners vindt zichzelf gezond. Er wordt regelmatig
bewogen of gesport. Het aantal mensen dat rookt, drinkt of te zwaar is met
risico voor de gezondheid is in de afgelopen twee jaar afgenomen.
18
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE
UTREcHT:
74% van de inwoners van Utrecht vindt dat er in de omgeving meer dan genoeg medische voorzieningen zoals huisarts, tandarts en apotheek zijn.
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
52% vindt ‘meer veiligheid thuis en op straat’ één van de drie belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst van de provincie.
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
“Voor de dagelijkse boodschappen kan ik in mijn buurt prima terecht”.
Mee eens: 78%
Mee oneens: 8%
(Overig neutraal of weet niet)
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
5 Veiligheid
Veiligheid in de samenleving is belangrijk om goed te kunnen functioneren.
Om dit in kaart te brengen kijken we naar het risico om slachtoffer te
worden van verkeersongevallen, geweld, inbraak, diefstal en vernieling, of
van overstromingen. Ook kijken we naar het gevoel van (on)veiligheid. De
resultaten van 2010 laten een wisselend beeld zien. Inwoners van de provincie
voelen zich in het algemeen wel iets veiliger dan in 2008. De kans om
slachtoffer te worden in het verkeer of van geweld of misdaad is echter nog
niet op peil.
aandacht is nodig voor:
- De groeiende kans om slachtoffer te worden van geweld, diefstal,
inbraak of vernieling.
- De groeiende angst voor terrorisme.
6 Woonomgeving
Hoe tevreden zijn de inwoners over de plek waar zij wonen? We kijken hierbij
naar de woningen, de buurtvoorzieningen, het groen, maar ook naar zaken als
hinder van geluid, licht of geur. En naar de provincie als geheel: zijn mensen
tevreden over het landschap? Is hier de historie van de provincie nog terug te
vinden? Op dit gebied zien we een wisselend resultaat voor 2010. Utrecht blijkt
als geen andere provincie haar historische landschap goed bewaard te hebben.
Het is dan ook één van de sterke punten van de provincie. Daarnaast is men
tevreden over de woning en redelijk tevreden over de buurtvoorzieningen
(voor boodschappen, openbaar vervoer, spelen, sporten).
aandacht is nodig voor:
- Hinder door licht en geluid
- Er is een tekort aan woningen in het algemeen en aan nieuwbouwwoningen
(vooral voor starters) in het bijzonder.
- De kwaliteit van het groen in de buurt.
21
7 Onderwijs
Voldoende en juiste kennis en vaardigheden zorgen dat mensen zich in de
samenleving kunnen ontwikkelen en werken. Onderwijs speelt daarin een
grote rol. Niet alleen het aantal scholen, maar ook de kwaliteit ervan en
de aansluiting op de maatschappij zijn daarbij van belang. Ook het aantal
voortijdig schoolverlaters en de jeugdwerkeloosheid geeft signalen af over
de staat van het onderwijs in de provincie. De resultaten van 2010 laten zien
dat iedereen naar een school kan gaan die past bij zijn/haar capaciteiten. Het
aantal scholen met meer dan 80% niet-westerse scholieren neemt af.
aandacht is nodig voor:
- Het groeiend aantal 15-23 jarigen dat werkeloos is.
- Het aantal leerlingen dat zonder diploma het onderwijs verlaat.
- De kwaliteit van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.
- De toenemende jeugdwerkeloosheid.
Provincie Utrecht, Geo-informatie
capaciteit WO en HBO (%)
1,83 - 2
2 -2,5
2,5 - 3
3 - 4
4 - 10,49
22
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE
UTREcHT:
“De kwaliteit van het lokale voortgezet onderwijs is uitstekend.”38 % is het eens met de stelling
“De kwaliteit van het lokale basisonderwijs is uitstekend.”42% is het eens met de stelling
capaciteit WO en HBO (%)
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Bij PLANET kijkT MEN NAAR:
Bodem en grondwater
Lucht
Oppervlaktewater
Natuur en landschap
Grondstoffen
Energie en klimaat
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Resultaat in 2010
Ecologisch kapitaal
Niet alleen de mensen en hun onderlinge relaties dragen bij aan de duurzaamheid en kwaliteit van de provincie. Ook de natuur en het milieu spelen daarbij een grote rol. De pijler ‘Planet’ gaat dan ook over de ecologische kant van de Utrechtse provincie. Het gaat daarbij om de kwaliteit van de bodem, het water, de natuur en het landschap, maar ook om grondstoffen, energie en het klimaat. Hoe is het daarmee gesteld anno 2010 en welke ontwikkelingen zien we vergeleken met 2008?
PLANET 2010: RODE kAARTEN
De ecologie van de provincie maakt moeilijke tijden door. Het is de pijler die er
het minst rooskleurig voor staat en waar de meeste “rode kaarten” te vinden
zijn. Zelfs meer dan in 2008. Vooral als het gaat om luchtkwaliteit, energie en
klimaatadoptatie is er nog veel werk aan de winkel.
25
gOUDEN kAARTEN
sterke punten van de provincie:
- de natuurlijke landschappen van de provincie- de hoeveelheid klei en grind in de bodem is op peil
RODE kAARTEN
hier is een snelle ingreep gewenst:
- de akkerbodems (teveel meststoffen )- luchtkwaliteit - planten en dieren in het water (evenwicht is verstoord)- de verscheidenheid aan plant- en diersoorten- hergebruik van bedrijfsafval - energiebesparing en het gebruik van duurzame energie- broeikaseffect
VER
BETER PUNT
EN
STERKE PUN
TE
N
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
1 Bodem en grondwater
Utrecht heeft drie soorten bodems: zand, klei en veen. De kwaliteit van de bodem
en die van het grondwater bepalen voor een deel hoe het staat met het onderdeel
‘Planet’ in de provincie. Het gaat hierbij om de vraag hoe schoon de bodem en
het water is. Bij grondwater telt ook de stand ervan mee. Het grondwaterpeil is
nog op orde, maar neemt wel iets af ten opzichte van 2008. Voor zowel bodem
als grondwater geldt dat er nog behoorlijk wat winst is te halen.
aandacht is nodig voor:
- De daling van de bodem in veengebieden.
- Bodemvervuiling in akkers en weilanden door bemesting.
- Het gehalte zware metalen in de grond.
- Gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen.
- Bodemsanering: saneringen die een onacceptabel risico vormen voor
de mens.
2 Lucht
De kwaliteit van de lucht is geen kwestie van de provincie alleen. Ook in de rest
van Nederland en daarbuiten worden stoffen uitgestoten die zich in de lucht ver-
plaatsen en zo hun weg vinden naar de provincie Utrecht. De luchtkwaliteit in de
provincie wordt vastgesteld aan de hand van de concentraties fijnstof en stikstof-
dioxide. De resultaten laten zien dat de luchtkwaliteit in de provincie nog steeds
te wensen over laat: van beide stoffen zijn te hoge concentraties in de lucht
aanwezig en er is geen verbetering te zien ten opzichte van twee jaar geleden.
3 Oppervlaktewater
In de provincie Utrecht zijn heel wat rivieren, beken, meren, kanalen, sloten en
vennetjes te vinden. De Staat van Utrecht 2010 meet de kwaliteit van het water
hierin. Water dat van goede kwaliteit is, is een levensbodem voor plant en dier.
In 2010 zien we dat er onvoldoende leven in het water is te vinden, nog minder
dan in 2008. Hierover is directe aandacht noodzakelijk en ingrijpen gewenst.
In het algemeen geldt dat er aandacht voor dit oppervlaktewater nodig is, omdat
de kwaliteit hiervan ten opzichte van 2008 behoorlijk is gedaald.
27
4 Natuur en landschap
Het aantal verschillende plant- en
diersoorten in bos, heide, grasland
en akkers, water, moerassen en op
zandvlaktes zegt iets over de kwaliteit
van de natuur. Ook de verzuring
in de grond en de waardering van
landschappen zijn meetpunten voor
kwaliteit. Het vergroten en verbinden
van waardevolle natuurgebieden
helpt om de natuurlijke kwaliteiten
van de provincie te versterken. Het
ontwikkelen van nieuwe natuur is
daarbij nodig. De Staat van Utrecht
2010 meet de voortgang hierin.
Utrecht heeft prachtige en
kenmerkende natuurgebieden en dat
waarderen we meer en meer. Ook is
er weinig sprake van horizonvervuiling
door hoogbouw, elektriciteitsmasten
of windmolens. Dat betekent niet
dat het goed gaat met de natuur en
het landschap in de provincie. Kijken
we naar het aantal verschillende
plantensoorten in diverse natuur-
gebieden, dan neemt deze af. Ook is
de bodem in natuurgebieden door
verzuring aangetast. Hoewel er een
lichte vooruitgang is geboekt in het
realiseren van nieuwe natuur en het
verbinden van natuurgebieden, is ook
hier nog heel wat werk te verzetten.
28
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!!!
!
!
!!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!!!
!!
!
#
#
#
#
#
#
## #
# #
#
##
#
#
#
# ##
## #
#
#
##
#
#
##
#
#
#
#
#
#
##
#
#
# #
#
#
#
#
##
#
#
# #
#
#
##
## #
##
#
##
"" " " " " "
"
""
"
" "
"
"
"
"
""
"
"
"
"
""
""
" "
"
"
"
"
""
"
$
$$
$
$
$
$
$
$
$
$
!
!
!!
!
!
!
!
!!!!!!
!!
!!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!!
##
#
##
#
#
#
#
#
#
##
#
#
#
#
#
###
##
#
#
#
"
"
""
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
$$$
$
$
$$
$
$$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$$$
$$$
$$
$
$$
$$
$
$
$
$
$
$$
!
!!!
!! !
!
##
#
$
$
!
!
!
!
!!
!
!
!
#
#
#
#
#
#
#
#
##
#
#
##
# #
#
#
##
" " """" """"""" """"""
""" """"""""
"
"
"
"""""""""
"
" " """
"
"
"
$$ $ $
$ $
$ $ $$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$$
$
$
$
Woerden
Nieuwegein
UTRECHT Zeist
Amersfoort
Veenendaal
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!!!
!
!
!!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!!!
!!
!
#
#
#
#
#
#
## #
# #
#
##
#
#
#
# ##
## #
#
#
##
#
#
##
#
#
#
#
#
#
##
#
#
# #
#
#
#
#
##
#
#
# #
#
#
##
## #
##
#
##
"" " " " " "
"
""
"
" "
"
"
"
"
""
"
"
"
"
""
""
" "
"
"
"
"
""
"
$
$$
$
$
$
$
$
$
$
$
!
!
!!
!
!
!
!
!!!!!!
!!
!!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!!
##
#
##
#
#
#
#
#
#
##
#
#
#
#
#
###
##
#
#
#
"
"
""
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
$$$
$
$
$$
$
$$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$$$
$$$
$$
$
$$
$$
$
$
$
$
$
$$
!
!!!
!! !
!
##
#
$
$
!
!
!
!
!!
!
!
!
#
#
#
#
#
#
#
#
##
#
#
##
# #
#
#
##
" " """" """"""" """"""
""" """"""""
"
"
"
"""""""""
"
" " """
"
"
"
$$ $ $
$ $
$ $ $$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$$
$
$
$
Woerden
Nieuwegein
UTRECHT Zeist
Amersfoort
Veenendaal
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Provincie Utrecht, Geo-informatie 2010
Faunavoorzieningen
Ecologische hoofdstructuur
ecologische verbindingszone
gerealiseerd
deels gerealiseerd
in voorbereiding
nog te realiseren
Pro
vin
cie
Utr
echt
Rijk
swat
erst
aat
Pro
Rai
l
over
ig
$ !
$ "
"
!
$ " !
$ " !
#
#
#
#
5 Grondstoffen
Grind, zand en klei zijn de belangrijkste grondstoffen die in onze provincie
uit de bodem worden gehaald. Om deze bodemvoorraden op peil te houden,
is het zaak de winning ervan terug te dringen. Voor klei en grind zijn de
resultaten prima, deze scoren zelfs ‘goud’ in de Staat van Utrecht 2010.
Ook voor de winning van beton/-metselzand en ophoogzand zijnde resultaten
goed, hoewel er vergeleken met 2008 meer van uit de bodem wordt gehaald.
Zorgvuldig omgaan met grondstoffen heeft niet alleen te maken met het
winnen ervan, maar ook met het hergebruiken van afval. De Staat van Utrecht
2010 meet ook in hoeverre bedrijfsafval wordt hergebruikt. Hieruit blijkt dat er
al een stuk meer wordt hergebruikt dan in 2008, maar het kan beter.
6 Energie en klimaat
In dit deelgebied van Planet kijken we naar het energiegebruik door de
consument in de provincie. Het energiegebruik is van belang voor de
uitstoot van CO2, de belangrijkste veroorzaker van het broeikaseffect.
Energiebesparing en het opwekken en gebruiken van duurzame energie helpen
het CO2 gehalte te verlagen. De Staat van Utrecht 2010 geeft ook hierin de
stand van zaken weer.
Met de energiehuishouding in de provincie is het niet goed gesteld. Het
gebruik ervan ligt te hoog en er wordt te weinig gebruik gemaakt van
duurzame energie. Lichtpuntje vormt het feit dat er steeds meer woningen
met energielabels op de markt komen, zodat consumenten kunnen kiezen
voor energiezuiniger woningen.
Het broeikaseffect is een wereldwijd probleem, dat ook in de resultaten van de
Staat van Utrecht 2010 is terug te zien. De uitstoot van CO2 in de provincie is
hoger dan gewenst en heeft daarvoor een ‘rode kaart’.
30
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT
54% heeft in zijn/haar huis vrijwel alle gloeilampen vervangen door spaarlampen.
“Ik heb geen uitgesproken voorkeur voor groene stroom.”
Mee eens: 40 % (36 % in 2008)
Mee oneens: 26%
(Overig neutraal of weet niet)
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Provincie Utrecht, Geo-informatie 2010
Energielabels woningen (%)
0,72 - 5
5 - 10
10 - 15
15 - 25
25 - 32,5
BIJ PROFIT KIJKT mEN NaaR:
Arbeid
Investering en rendement
Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
Economisch profiel
Infrastructuur en bereikbaarheid
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
Resultaat in 2010
Economisch kapitaal
De derde pijler die de duurzaamheid en kwaliteit van de provincie in kaart brengt, onderzoekt hoe de economie van de provincie functioneert. ‘Profit’ wordt deze pijler genoemd en is daarmee de laatste pijler. Want naast mensen (People) en de ecologie (Planet) zegt ook de economische staat van de provincie (Profit) iets over de duurzaamheid en kwaliteit van de provincie.
Centraal in Profit staat de vraag of er in de regio voldoende kan worden ver-
diend, zodat investeringen, innovatie maar ook continuïteit in werk gegaran-
deerd zijn. We bekijken daarvoor de arbeid, werkgelegenheid, de winst en
investeringsruimte van bedrijven, de vestigingsmogelijkheden, bereikbaarheid
en het ondernemersklimaat.
PROfiT ANNO 2010: STijgERS EN DALERS
De economische crisis is ook in de resultaten van 2010 terug te vinden. Het
vertrouwen in de economie is ronduit slecht te noemen. De werkeloosheid is
nog niet groot maar loopt wel op en er ontstaat leegstand in kantoren. Er zijn
ook goede ontwikkelingen zichtbaar. Zo maakt een groeiend aantal bedrijven
voldoende winst om te kunnen investeren en de verwachting is dat dat nog
gaat toenemen. En zien steeds meer starters het zitten om de markt te
betreden. Signalen dat er - ondanks de crisis - gewerkt wordt om de economie
in de regio er weer bovenop te krijgen.
33
gOUDEN kAARTEN
sterke punten van de provincie:
- het opleidingsniveau stijgt- er is voldoende werkgelegenheid en mensen komen aan het werk- de economie in de regio groeit gestaag
RODE kAARTEN
hier is een snelle ingreep gewenst:
- grote aantal mensen dat in de WAO belandt- de stijging van het aantal moeilijk vervulbare vacatures
VER
BETER PUNT
EN
STERKE PUN
TE
N
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
1 arbeid
Een gezonde arbeidsmarkt vraagt om een evenwicht in het aanbod en de vraag
naar werk. In de Staat van Utrecht 2010 is er gekeken naar de volgende vragen:
is er voldoende kennis en ervaring? Is er voldoende werk te vinden? En zijn er
voldoende geschikte mensen om openstaande vacatures te vullen?
Op dit vlak staat de provincie er niet slecht voor. In Utrecht zijn de meeste
hoog opgeleiden te vinden vergeleken met andere provincies. Er is werk
te vinden voor een groot deel van de inwoners en ook werk dat past bij de
aanwezige kennis en ervaring. Die kennis en ervaring groeit overigens, want de
resultaten tonen een hoog en nog verder stijgend opleidingsniveau.
De werkloosheid scoort nog steeds acceptabel maar is in de afgelopen twee
jaar wel toegenomen. Hoewel het aantal mensen in de WAO iets is gedaald,
is het nog altijd hoger dan de gestelde norm. Ook het aantal vacatures die
moeilijk te vervullen zijn is niet afgenomen. Het lijkt nog moeilijker te zijn
geworden mensen te vinden voor deze functies.
35Provincie Utrecht, Geo-informatie 2010
arbeidspotentieel (%)
< 67
67 - 70
70 - 73
73 - 76
> 76
geen gegevens
2 Investering en rendement
In een gezonde economie maken bedrijven voldoende winst om te kunnen
investeren. Dat is nodig om voldoende productie te kunnen blijven draaien en
mogelijk zelfs uit te breiden.
De Staat van Utrecht 2010 laat zien dat het in de provincie redelijk goed
gaat. De winstgevendheid van bedrijven in de regio is gestegen en ook de
investeringen nemen toe sinds 2008. Het vertrouwen in de economie is bij
bedrijven nog niet helemaal op peil, maar stijgt wel langzaamaan.
3 Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
Een bedrijf moet zich ergens kunnen vestigen. Hoe staat het eigenlijk met
de kantoren in de provincie? En is er voldoende passende ruimte voor
bedrijvigheid op bedrijfsterreinen of in bedrijfspanden?
We zien hier een paar zorgelijke ontwikkelingen. Steeds meer kantoorpanden
staan leeg. Dat waren er al te veel in 2008 en dat aantal is de afgelopen
twee jaar nog verder toegenomen. Kijken we naar het aantal benodigde
bedrijfsterreinen, dan zien we dat dit in 2010 nog steeds onvoldoende is.
36
Bron: Burgerpanel provincie Utrecht 2010
INWONERS VaN DE PROVINcIE UTREcHT:
“Aan haltes voor openbaar vervoer is in mijn buurt geen gebrek”.
Mee eens: 62%
Mee oneens: 15%
(Overig neutraal of weet niet)
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
4 Economisch profiel
Niets is zo grillig als de economie. Soms zit het tegen (of erg tegen zoals
bij een kredietcrisis) en soms zit het mee. Dat geldt ook voor de provinciale
economie. Hoe krachtig is zij eigenlijk? Is de Utrechtse economie in staat groei
te generen en moeilijke tijden te doorstaan? Voorwaarde hiervoor is dat er
in de regio een goede mix van bedrijvigheid aanwezig is en dat er voldoende
dynamiek en vernieuwing kan plaatsvinden.
De huidige cijfers laten zien dat er nog steeds groei in de regionale economie
zit, hoewel deze vergeleken met 2008 wel iets terugloopt. Vernieuwing weet
zich ook een weg te vinden in de provincie. Steeds meer bedrijven durven
het aan om te gaan starten, het aandeel ‘starters’ blijft groeien. Bedrijven
besteden meer en meer aan Research & Development; de basis voor het
vergroten en toepassen van kennis en dat betekent weer ruimte voor innovatie.
Op het gebied van ‘life science’, technologie en in de agrarische sector is
weliswaar een lichte verbetering te zien, maar het aandeel binnen de regionale
economie blijft nog te klein.
5 Infrastructuur en bereikbaarheid
Verkeer is een belangrijke levensader voor de economie. Of het nu via de weg
is, het spoor, het water, de lucht of via de digitale snelweg; niet bereikbaar zijn
betekent niet bestaan. De provincie Utrecht is de draaischijf van Nederland
als het gaat om bereikbaarheid. Door de centrale ligging ligt de rest van
Nederland binnen handbereik en dat maakt Utrecht aantrekkelijk.
De keerzijde van die medaille is te zien op de weg: opstoppingen en files zijn
aan de orde van de dag. Hoewel de resultaten van 2010 een lichte verbetering
laten zien, zal het duidelijk zijn dat hiervoor aandacht vereist is. Ook het
gebruik van de fiets voor korte afstanden blijft nog onder de maat.
De provincie kent een goed netwerk voor openbaar vervoer (trein, tram en
bus). De provincie scoort hierin landelijk gezien zelfs het hoogst. Helaas laten
de resultaten ook zien dat nog te weinig mensen overstappen van de auto naar
het openbaar vervoer of de fiets en de neiging dit te doen ook daalt.
39
Reindert Hoek
(directeur DSO Gemeente Utrecht)
“De klassenindeling met kleuren
levert verwonderpunten op waarover
geordend discussie kan plaatsvinden.
De systematiek kan worden
versterkt door ook in te zoomen op
‘bereikbaarheid’ en ‘binnenstedelijke
bouwopgave in relatie tot
woningtoewijzing’.”
Utrecht op weg Staat van Utrecht 2010
De koers is gezet, we gaan de juiste richting op. Dat betekent niet dat we op
onze lauweren kunnen rusten. We moeten continu aandacht blijven geven aan
dat wat belangrijk is.
We beschikken nu over twee pijlers:
Met Utrecht 2040 hebben we een strategie voor de lange termijn in handen,
met duidelijke doelen en opgaven voor 2040. Met de Staat van Utrecht
beschikken we over een soort röntgenfoto, een dwarsdoorsnede van de
provincie die laat zien hoe het in 2010 is gesteld met haar sociaal culturele,
economische en ecologische kwaliteit.
De lange termijn uitdagingen en de huidige kwaliteit zijn nu bekend. Dat zijn
de peilers voor de beleidskeuzes die we in de komende jaren gaan maken.
Maar we kunnen (en willen) deze complexe opgaven niet alleen realiseren.
De Provincie mét partners - verenigd in het Utrecht 2040 netwerk - zijn nu aan
zet. Op weg naar 2040!
R.C. Robbertsen (Commissaris van de Koningin in de
provincie Utrecht)
“Hoe houden we Utrecht in balans? Dat is de belangrijkste vraag die
het provinciebestuur zich elke dag moet stellen. Bij al het beleid dat
we maken en bij alle plannen die we uitvoeren. Streven naar de juiste
balans tussen wat goed is voor onze prachtige natuur, onze sterke
(kennis)economie en het welzijn van onze inwoners.”
En nu:
Op weg naar 2040
41
http://twitter.com/Utrecht2040
Download een QR-reader voor
jouw mobiel en scan de code.
cOLOFON
contactpersonen Hans Gommer & Monike van Duren
Tekst & concept HV Communicatie
Vormgeving & opmaak KWIK grafische vormgeving
Voor meer info over de Staat van Utrecht
www.staat-van-utrecht.nl
www.Utrecht2040.nl
Provincie Utrecht, november 2010
Postbus 80300
3508 TH Utrecht
T: 030 258 9111
www.provincie-utrecht.nl
Meer exemplaren zijn te bestellen via email: [email protected]
© Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.
MMC 13031