Tarihin Tanımı
Geçmişte yaşamış insan topluluklarının siyasi, sosyal,
kültürel, ekonomik tüm faaliyetlerini yer ve zaman
göstererek olayları belgelere dayalı olarak neden - sonuç
ilişkisi içinde objektif bir biçimde açıklayan sosyal bir bilim
dalıdır.
Tarihi Olay ve Olgu
Tarihi olay: Başlangıç ve bitişi belli olan kısa süreli
gelişmelere denir.
Örnek: Talas savaşı
Malazgirt savaşı
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi
Tarihi Olgu: Tarihi olayların sonuçlarına bağlı olarak ortaya
çıkan başlangıç ve bitiş tarihleri belli olmayan
uzun süreli gelişmelere denir .
Örnek: Anadolu’nun Türkleşmesi
Türkiye ‘nin Çağdaşlaşması
Tarihi Olayların Özelikleri
Tarihi olaylar geçmişte yaşanmıştır.
Tarihi olaylar tekrarlanamaz.
Tarihi olaylar belgelere dayanmalıdır.
Tarihi olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi olmalıdır.
Tarihi olayları o günün değer yargılarıyla incelemek ge-
reklidir.(Objektif)
Tarihi olaylar ortaya çıkan yeni belge ve bulgu sonucunda
değişebilir kesinlik yoktur.
Tarih bilimi, bilgileri toplarken şu yöntemleri kullanır.
Kaynak Arama (Tarama )
Araştırma yapılan konuyla ilgili tüm belge ve bulguların
toplanmasıdır.
Tarihin Kaynakları
I. Elden kaynak: Olayın geçtiği döneme ait belge, bulgu-
lardır.
II. Elden kaynak: I. elden kaynaklar esas alınarak sonra
dan oluşturulan eserlerdir.
Sözlü kaynaklar: Efsaneler, destanlar.
Yazılı kaynaklar: Kitabeler, paralar, fermanlar.
Yazısız Kaynak
Tarih öncesi dönemin aydınlatılmasında etkili olan ka-
lıntılar.
Yazılı Kaynak
Yazının icadıyla ortaya çıkan belgelerdir. Daha güvenilir
ve kesin bilgiler verir.
Tasnif(Sınıflardırma)
Belge ve bulguların belli bir sisteme göre ayrılmasıdır.
Tahlil (Çözümleme)
Belge ve bulguların yeterli olup olmadığının test edilme-
sidir.
Tenkit (Eleştiri)
Belge ve bulguların orjinalliğinin test edilmesi, güvenirli-
ğinin tespit edilmesidir.
Kaynakta yer alan bilgilerin doğruluğu kontrol edilir.
Terkip (Sentez) (Sonuç)
Son aşamadır. Belge ve bulgular birleştirilerek araştırma
yapılan konuyla ilgili yeni bir eser (metin) ortaya çıkarılır.
TARİH ’İN SINIFLANDIRILMASI
TARİH YAZICILIĞI
Hikayeci (Rivayetçi) Tarih Yazıcılığı
Tarihi olayları hikaye yoluyla anlatan tarih çeşididir.
Olayların yerini ve zamanını belirtmekle birlikte olaylar
arasında neden - sonuç ilişkisi üzerinde durulmaz.
Hikaye ve efsanelerle dolu bilgiler aktarılır. Bu türün
öncüsü ise ’ tur. HEREDOT
Öğretici (Pragmatik) Tarih Yazıcılığı
Milletlerin kendi değerlerini, milli duygularını yeni
nesillere kazandırmak amacıyla oluşturdukları tarih
çeşididir.
4
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
Mekana göre(Coğrafya) esasalınarak yapılansınıflandırmadır.
ÖrnekAvrupa TarihiTürkiye TarihiOrta Asya Tarihi
Konuya göreUğraş alanıesas alınarakyapılan sınıflandırmadır.
ÖrnekTıp TarihiSanat TarihiFelsefe Tarihigibi
Zamana göreKronolojik sıra dikkate alınır.
ÖrnekLale Devriİlk Çağ TarihiYavuz Sultan Selim Dönemi gibi
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
XY
Z y
ay
ınla
rı
Öğretici Tarih Yazıcılığında amaç sadece olayları yazmak
değil, aynı zamanda onlardan faydalı sonuçlar
çıkarmaktır.
Bu türün öncüsü ’ tir.THUKYDİDES
Sosyal (Toplumsal) Tarih Yazıcılığı
Toplumlar arasındaki ilişkileri inceleyen tarih çeşididir.
Tarihi olayların ardında gizlenmiş tarihsel konuları
ortaya çıkartmaya önem veren, öğretici tarihin
duygusal özelliğini gözardı eden tarih çeşididir.
Neden - Nasılcı (Araştırmacı - Bilimsel) Tarih Yazıcılığı
Günümüzdeki tarih çeşididir. Geçmişte yaşamış insan
topluluklarının yaşayışlarını, uğraşlarını, birbirleriyle olan
ilişkilerini yer ve zaman göstererek neden - sonuç ilişkisi
içerisinde belgelere dayanarak objektif olarak inceleyen
tarih çeşididir.
NOT: Osmanlı Devleti’ nde devlet tarafından görevlendirilen
ilk resmi Vakanüvist “Halepli Mustafa Naima Efendi’
dir. “Naima Tarihi” adlı eseri vardır.
Tarihe Yardımcı Bilgiler
Coğrafya: Yer bilimidir.
Arkeoloji: Kazı bilimidir.
NOT: tariheTarih öncesi dönemlerin aydınlatılmasında
en fazla yardımcı olan yardımcı bilimidir.
Kronoloji: Zaman bilimidir.
Filoloji: Dil bilimidir.
Diplomasi:Devletler arası antlaşmaları ve resmi
yazışmaları inceler. Belge bilimi.
Antropoloji: Irk bilimidir. (Köken)
Heraldik: Arama bilimidir.
Teoloji: Din bilimidir.
Sosyoloji: Toplum bilimidir.
Toponomi: Yer adlarını inceler.
Sigilografya: Mühür bilimidir.
Nümiz matik (Meskukat): Para bilimidir.
Epigrafya: Kitabe bilimidir.
Paleografya: Yazı bilimidir. Eski yazıları inceler.
Kimya (Karbon 14 metodu): Fosillerin yaşını tespit eder.
Etnografya: Toplumların örf, adet, geleneklerini inceler.
Takvim Bilgisi
Zamanın, gün, hafta, ay, yıl olarak bölümlere ayrılmasına
takvim denir.
Takvimlar iki esas üzerine hazırlanmıştır.
1. Güneş Esaslı Takvim
Temeli Mısır’a dayanır.
1 Yıl 365 gün 6 saat'tir
2. Ay Yılı Esaslı Takvim
Temeli Sümerlere dayanır.
1 Yıl 354 gündür.
Türklerin Kullandığı Takvimler
12 Hayvanlı Türk Takvimi
Türklerin hazırlayıp kullandığı ilk takvimdir.
NOT: Türklerin takvim hazırlaması ile ilgilendi-astronomi
ğini göstermiştir.
Güneş yılı esaslıdır.
Her yıla bir hayvan adı verilmiştir.
Çinliler ve Tibetliler de bu takvimi kullanmışlardır.
NOT: İslamiyet öncesinde kullanılmıştır.
Hicri Takvim
Hz. Ömer döneminde hazırlanıp kullanılmıştır.
Ay yılı esaslıdır.
1 yıl 354 gün
Başlangıç hicret (622)’dir.
Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra kullanmaya baş-
ladı.
Ülkemizde Dini, ay, gün ve gecelerin belirlenmesinde
kullanılmaktadır.
NOT: Türklerin kullandığı AY Yılı esaslı tek takvimdir.
Celali Takvimi
Büyük Selçuklu zamanında Melik Şah döneminde Mali
amaçlı Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır.
Güneş yılı esaslıdır .
Başlangıç 1079'dur.
5
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨¨
¨¨¨¨¨
¨
¨
XY
Z y
ay
ınla
rı
Rumi Takvim
Osmanlı devletinde 1676 'da düzenlenmiş son şekli
1839' da verilmiştir.
Güneş yılı esaslı
Başlangıç hicret
1 yıl 365 gün 6 saat
Mali işlerde kullanılmıştır.
Ülkemizde 1 ocak 1926 'da yürürlükten kalktı.
Tarih Öncesi
İnsanoğlunun yer yüzünde görülmesiyle başlar yazının
icadıyla sona erer.
Bu dönem kendi içinde ve Taş devirler Maden devirler
olarak ikiye ayrılır.
Bu ayırım yapılırken insan oğlunun kullandığı
araç - gereçlerin hammaddesi esas alınmıştır.
Miladi Takvim
İlk şekli Mısırlılara ait olan Miladi takvim İyon, Yunan ve
Romalılar tarafından geliştirilerek son şekli verilmiştir.
Başlangıç Hz. İsa’nın doğumu
Güneş yılı esaslı
Ülkemizde 1 ocak 1926 'dan itibaren kullanılmıştır.
NOT: Tarih, yazının icadı esas alınarak, Tarih öncesi
devirler ve Tarihi devirler olarak ikiye ayrılır.
6
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
¨ ¨
¨
¨
¨
¨
¨¨¨¨¨¨
¨
İNSANLIK TARİHİ’ NİN ÇAĞLARA AYRILMASI
M.Ö.800.000-3500Tarih Öncesi Çağlar (Prehistorya)
M.Ö.3500 Yazının BulunuşuTarih ÇağlarI (Histori)
Maden Devri İlk Çağ Orta Çağ Yeni Çağ Yakın Çağ
Orta Taş(Mezolitik)
Yeni Taş(Neolotik)(Cilalı Taş)
Tunç Demir
TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR TARİH ÇAĞLARI
Taş Devri
Eski Taş(Paleolitik)
Bakır
Taş Devirler
Kendi içinde 3'e ayrılır.
Kaba Taş(Eski Taş, Paleolitik Devir)
En ilkel, en uzun ve en karanlık dönemdir.
İnsanlar mağaralarda ve ağaç köklerinde yaşamıştır.
Avcılık ve toplayıcılık göçebe hayat görülür.
Mağara duvarlarına hayvan resimleri çizilmiştir.
İnsanlar bu dönemde tüketicidir.
Bu döneme ait Anadolu’daki yerleşim merkezi
Antalya’daki Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaralarıdır.
Yontma Taş (Orta Taş-Mezolitik)
Klan tipi örgütlenme görülür.
İlk inanışlar başlamıştır.
Dönemin sonlarına doğru insanlar ateşi keşfetmiştir.
Ateş pişirme aydınlanma, avlanma, savunma ve ısınma -
haberleşme amacıyla bulunmuştur.
Anadolu’daki orta taş devrine ait yerleşim yerleri Göller
Bölgesinde Beradiz, Samsun'da Tekke köy, Ankara'da
Macunköy’dür.
Cilalı Taş (Yeni Taş-Neolitik)
Havaların ısınmasıyla insanlar mağaralardan çıkıp
ovalarda ve su kenarlarında yerleşmeye başlamıştır.
İlk defa saban yapıldı ve .tarım başladı
Tarım ile birlikte yerleşik yaşam başladı ve köyler ortaya
çıktı.
Üretim fazlası ortaya çıkınca başladı (takas ticaret
yöntemi).
Kültürel etkileşim arttı.
Toprak pişirilerek başladı. seramik sanatı
Bitki liflerinden yapılmaya başlandı.elbise
Tekerlek ok,yay icat edildi.
Hayvanlar evcilleştirildi.
Dolmen ve Menhir adı verilen anıt mezarlar ortaya çıktı.
Maden Devirleri
Kendi içinde 3'e ayrılır.
Bakır Dönemi (Kalkolitik)
İşlenmesi kolay olduğu için kullanılan ilk maden bakırdır.
Ülkemizdeki bu döneme ait en önemli merkezler
Denizli’de Beyce Sultan, Çorum'da Alacahöyük,
Çanakkale'de Truva ve Kumtepe'dir.
NOT: Maden devirlerin başlamasında ateşin denetim altına
alınması etkili olmuştur.
Tunç (Bronz) Devri
Bakır ile kalayın karıştırılmasıyla tunç elde edildi.
Bakıra göre daha sert ve dayanıklıdır.
İlk ortaya çıktı. Şehir devletleri
Bu döneme ait ülkemizdeki en önemli merkezler Kayseri
Kültepe, Ankara Ahlatlıbel’dir.
Demir Devri
Demirin kullanılmasıyla birlikte daha dayanıklı araç-
gereçler yapılmıştır.
Silah Teknolojisi gelişti.
Dönemin sonlarında yazı icat edilmiştir.
Tarih Öncesi Dönemlerle ilgili Önemli Uyarılar
Tarih öncesi devirler dünyanın her yerinde aynı anda
yaşanmamıştır.
Tarih öncesi dönemleri sırasıyla yaşayan tek uygarlık
Mısır’dır.
Tarih öncesi dönemler adlandırılırken araç-gereçlerin
hammaddesi esas alınmıştır.
Tarih öncesi dönemlerde yazı olmadığı için dönemlerin
tam aydınlatılması zorlaşmıştır. Bu döneme ait en önemli
bilgiler arkeolojik kazılarda elde edilir.
Tarihi Devirler
Sümerlerin MÖ 3200'de çivi yazısını icat etmesiyle başlar
günümüze kadar devam eder.
Kendi içinde 4'e ayrılır.
İlk Çağ (MÖ 3200-MS 375)
Yazının icadıyla başlar Kavimler Göçüyle sona erer.
Orta Çağ (375-1453)
Kavimler Göçüyle başlar İstanbul 'un Fethiyle sona erer.
Yeni Çağ ( 1453 - 1789 )
İstanbul 'un Fethiyle başlar Fransız İhtilaliyle sona erer.
Yakın Çağ ( 1789 - ? )
Fransız İhtilaliyle başlar günümüze kadar devam eder.
7
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
XY
Z y
ay
ınla
rıX
YZ
ya
yın
ları
1. Tarih bilimin konusu, yaşanan tarihten tarih bilgisine ya-
da tarihi gerçekliğin doğru bilgisine ulaşma amacı
olarak tanımlanabilir. Ancak hiç kimse tarihi gerçekliğin
mutlak doğru bilgisine ulaştığını hiçbir zaman idda
edemez. Tarihin gerçekliğin mutlak doğru bilgisine ula-
şılamayışının temel nedeni olarak aşağıdakilerden
hangisi ileri sürülebilir?
A) Tarihi olayların gerçekleşme zamanının değişmesi
B) Tarihin inceleme kapsamının çok geniş olması
C) Geçmişe ait bilgilerimizin yeni belgelerle
değişebilmesi
D) Uygarlık düzeyinin toplumdan topluma değişmesi
E) Tarihi olayların farklı mekanlarda meydana gelmesi
2. Aşağıdakilerin hangisinde birincide verilen gelişme ile
ikincide verilen gelişme arasında sebep - sonuç ilişkisi
vardır?
I II
A) Mondros Ateşkes Anlaşması I. Balkan Savaşı
B) Talas Savaşı Kağıdın Avrupa’ya
taşınması
C) Çin Seddi İpek Yolu mücadelesi
D) Hicret İslamiyet’in Arabistan
dışında yayılması
E) Kavimler Göçü Avrupa Hun Devletinin
kurulması
3. Olay: Başlangıç ve bitişleri belli olan kısa süreli gelişme-
lerdir.
Olayların sonucuna bağlı olarak ortaya çıkan Olgu:
başlangıç ve bitişi belli olmayan uzun süreli gelişmeler-
dir.
I. Anadolunun Türkleşmesi,
II. Küçük Kaynarca Anlaşması,
III. I. Dünya Savaşı,
Gibi gelişmelerden hangisi ya da hangileri olguya örnek
olabilir?
A) Yanlız II B) Yanlız I C) I ve III
D) II ve III E) I , II ve III
4. Nümizmatik, eski çağlardan itibaren hükümdarların
kendi adlarına bastırdığı paraları inceleyen bilim dalıdır.
Paralar, geçmişe ilişkin pek çok konuda bilgi aktarırlar.
Buna göre Nümizmatik biliminin;
I. Toplumların sanat anlayışları.
II. Hükümdarların tahta geçme sırası.
III. Ülkelerin iktisadi hayatları.
Konularından hangilerinin aydınlatılmasında tarihe
yardımcı olduğu savunulabilir?
A) I ve III B) I , II ve III C) I ve II
D) Yalnız II E) Yalnız III
5. Hitit Kralı III. Hattuşaşili ile Mısır Kralı Ramses arasında,
MÖ. 1280' de tarihin bilinen ilk yazılı antlaşması olan
Kadeş Antlaşmasını imzalamıştır. Gümüş bir tablet
üzerine yazılan bu antlaşmada Hitit Kraliçesi
Pudehepa’ nın mührü de bulunmaktadır. Bu tarihi bilgi-
ye ulaşılmasında aşağıdaki bilim dallarının hangisinden
yararlanılmıştır?
A) Diplomasi B) Nümizmatik C) Kronoloji
D) Sigilografya E) Paleografya
6. Tanım : Geçmişte yaşayan insan topluluklarının
siyasi, sosyal, kültürel, elektronik faaliyetlerinin yer ve
zaman göstererek olayların neden-sonuç ilişkisi içinde
belgelere dayalı olarak objektif bir şekilde açıklayan
sosyal bir bilim dalıdır.
Şah Fırat operasyonuyla 22 Şubat 2015'te Durum:
Suriye ‘de yaşanan terör olaylarından dolayı Süleyman
Şah Türbesinde bulunan 38 personel Türkiye’ye
getirilmiş. Türbe içinde bulunan Süleyman Şah ve iki
muhafızının naaşı ile diğer eşyalar Suriye’nin Eşme
köyünün kuzeyine taşınmıştır.
Yukarıdaki tanımda yer alan öğelerden hangisine
durum’da değinilmemiştir?
A) Belgeler B) Zaman C) Neden
D) Yer E) Sonuç
XY
Z y
ay
ınla
rı
8
XYZ Yayıncılık TEST 1
1-C 2-E 3-B 4-B 5-B 6-A
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
7. Lozan Antlaşması, Türk ulusu aleyhine yüzyıllardan beri
hazırlanmış büyük bir suikastın çöküşünü gösteren bir
belge olmasına rağmen, bu antlaşmayla çözümlene-
meyen birkaç sorun nedeniyle bazı çevrelerde eleştiri
konusu olmaktadır. Ancak, tarihteki olaylar eleştirilirken,
eleştirinin yapıldığı andaki şartlar değil olayın geçtiği
zamandaki şartların göz önüne alınması gerektiği
eleştiri çevrelerince unutulmaktadır.
Yukarıdaki değerlendirmede tarih biliminin ;
I. Yer ve zaman belirtme.
II. Neden - sonuç ilişkisi kurma.
III. Objektif olma.
Özelliklerinden hangilerine uygun davranılması
gerektiği savunulmaktadır?
A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız III
D) II ve III E) Yalnız I
8. aşağıdaki Tarih bilimi araştırmalarını yaparken
sıralamalardan hangisi takip edilir?
A) Sentez - Kaynak arama - Tahlil -Tasnif - Terkip
B) Kaynak tarama - Tahlil - Tasnif - Terkip - Tenkit
C) Tenkit - Tahlil - Tasnif - Terkip - Kaynak tarama
D) Tasnif - Tenkit - Sentez - Kaynak arama - Tahlil
E) Kaynak arama - Tasnif - Tahlil - Tenkit - Terkip
9. I. Antlaşma metinlerini inceler.
II. Örfi adet ve gelenekler inceler.
III. Karbon 14 metoduyla belgelerin yaşını tespit eder.
IV. Yer adlarını inceler.
Tanımları verilen tarih yardımcı bilimleri eşleştirildiğinde
aşağıdakilerden hangisi dışarıda kalır?
A) Arkeoloji B) Toponomi C) Diplomasi
D) Etnografya E) Kimya
10. Buzul Çağı’ nın sona erdiği Orta Taş Devri’ nde iri
hayvanların yerlerini daha küçük ve çevik olanlara
bırakması üzerine insanoğlu, “mikrolit” diye adlandırılan
çakmak taşı obsidyenden (Volkan camı) geometrik
biçimli küçük aletler yapmıştır.
Yalnız bu bilgiye dayanarak;
I. İnsanoğlu çevresindeki değişimlere ayak
uydurmuştur.
II. Beslenme alışkanlıklarında önemli bir değişiklik
olmamıştır.
III. Taş alet yapımında artış ve çeşitlenme görülmüştür.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) II ve III B) Yalnız III C) I ve II
D) I, II ve III E) Yalnız I
11. Kalkolitik (Taş - Bakır) Devre geçiş aşamasında tarımın
ön plana çıkmasıyla, evlerin duvarlarına yapılan av
törenleriyle ilgili resimlerin yerini, bereketi simgeleyen
kadın figürleri almaya başlamış; onları besleyen Toprak
Ana inanışı yaygınlaşmıştır.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
A) İnsanoğlunun yaşamında beliren yenilikler etkisini
sanatta da göstermiştir.
B) Tek tanrılı dinler ortaya çıkmıştır.
C) Üretim biçimi dini inançları etkilemiştir.
D) Toplumsal yapıda anaerkil özelliklere rastlanmıştır.
E) Üretkenlik kadının doğurganlığı ile sembolize
edilmiştir.
12. Tarihi olayları daha iyi öğrenmek, öğretmek ve kolay-
laştırmak amacıyla tarih konu, zaman ve mekana göre
sınıflandırılır.
Aşağıda eşleştirilmelerden hangisi yanlış yapılmıştır?
A) Orta Çağ Avrupa Tarihi→Zaman ve mekan
B) Orta Asya Türk İktisat Tarihi→Konu ve zaman
C) Dinler Tarihi→Konu
D) Türkiye Tarihi →Mekan
E) Köprülü Mehmet Paşa Dönemi→Zaman
XY
Z y
ay
ınla
rı
9
XYZ Yayıncılık TEST 1
7-C 8-E 9-A 10-D 11-B 12-B
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
1. Anadolu’ da Kalkolitik Dönem’ de hukuk kavramının var
olduğu, bu döneme ait mülkiyeti ifade eden damgaların
bulunmasıyla anlaşılmıştır.
Yukarıda verilen bilgiye dayanarak aşağıdaki
genellemelerden hangisine ulaşılabilir?
A) Mülkiyet ilişkilerini düzenleme zorunluluğu hukuk
anlayışını başlatmıştır.
B) Savaşlar, hukuk kurallarının doğmasını sağlamıştır.
C) Coğrafi konum siyasi yapıyı etkilemiştir.
D) Hukuk devleti anlayışı Kalkolitik Dönem’ de
doğmuştur.
E) Ticaret, uygarlığın gelişmesine hız kazandırmıştır.
2. Tarihçiler, inceledikleri olayların üzerinden belli bir
sürenin geçmesini beklemelidir.
Bu uygulamanın;
I. Deney ve gözlem yapma.
II. Objektif değerlendirmeler yapma.
III. Olaylar arasında neden - sonuç ilişkilerini
değerlendirme.
Amaçlarından hangilerini sağlamaya yönelik olduğu
söylenebilir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) Yalnız III
D) II ve III E) I ve II
3. Bir yerleşim yerinde yapılan kazılar sonucu gümüş
paralar,gelişmiş demir, silahlar ve yazılı tabletlere
rastlanmıştır. Bu bilgilere dayanarak bu bölgede yaşa-
yan insanlar için;
I. Diplomasiye önem vermişlerdir.
II. Ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır.
III. Tarihi devirlere girmişlerdir.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) Yalnız III
D) II ve III E) I ve II
4. Tarihsel süreç, yaşanan olay ve olguların yarattığı
gelişmeler bütünüdür. Buna göre, tarihsel süreç
incelenirken;
I. Olayları, yaşandığı günün koşullarına göre
değerlendirmek.
II. Neden - sonuç ilişkisi kurmak.
III. Deney ve gözlem yöntemlerini ön plana çıkarmak.
Yöntemlerinden hangilerinin kullanıldığı söylenebilir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve II
D) Yalnız III E) II ve III
5. Neolotik Çağ’ da görülen;
I. Topraktan buğday saklama kapları yapılması.
II. Bitki liflerinden elbiseler yapılması.
III. Saban ve orakların yapılması.
Gelişmelerden hangileri mesleki ayrışmanın oluşmaya
başladığını gösterir?
A) Yalnız III B) Yalnız I C) II ve III
D) Yalnız II E) I, II ve III
6. Cilalı Taş Devri’ nin;
I. Köyler kurulması.
II. Taştan eşya yapılması.
III. Toprakta özel mülkiyeti anlayışının oluşması.
Özelliklerinden hangilerinin Yontma Taş Devri’ nden
farklı olduğu savunulabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve III
D) Yalnız III E) I, II ve III
XY
Z y
ay
ınla
rı
10
XYZ Yayıncılık TEST 2
1-A 2-D 3-D 4-C 5-E 6-C
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
7. Tarih öncesi çağlarda insanların yaşadığı bir bölgede
bulunan;
I. Hayvan derilerinden yapılmış elbiseler.
II. Kerpiç tapınak duvarları.
III. Orak ve saban.
Kalıntılarından hangileri yerleşik yaşama ilişkin izlerin
olduğunun göstergesidir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) II ve III
D) I ve II E) I, II ve III
8. Moğollar, Cengiz Han Dönemi’ nde Uygur yazısını
aldılar ve kendi yazı dillerini kurdular. Moğolca XVII.
yüzyıla değin kendi içinde gelişti. En eski Moğol yazıtı,
Orhun Irmağı kıyısında granit bir taş üstüne yazılmıştır.
Verilen açıklamayı yapan bir tarihçi aşağıdaki
bilimlerden hangisinden yararlanmıştır?
A) Diplomatik B) Felsefe C) Hukuk
D) Antropoloji E) Filoloji
9. Yontma Taş Çağı’ nın toplum biçimi klandır. Klan, aynı
totemden geldiklerine inanan insanlardan kurulu, ilkel
göçebe topluluktur. Üretim ve paylaşım, işbölümü
dolayısıyla mülkiyet anlayışı ortaya çıkmasıyla klan
örgütlenmesi yerini, zamanla aşiret örgütlenmesine
bırakmıştır. Buna göre, klan toplumundan aşiret
toplumuna geçişi sağlayan gelişme aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Tek tanrılı dinsel inanışın ortaya çıkması
B) İklim değişiklerinin görülmesi
C) Mülkiyet kavramının ortaya çıkması
D) Feodal sistemin yerleşmesi
E) Toplumların sık sık göç etmesi
10. Yontma Taş Devri’ nde insanlar soğuk iklim şartları ve
olumsuz doğal etkilerden azda olsa korunmak için kaya
sığınaklarında barınmışlardır. İnsanlar daha bereketli
avlanma alanları bulduklarında oralara kolayca göç
etmişlerdir. Bu bilgilere dayanarak Yontma Taş Çağı
insanlar için;
I. İnsanların yaşam şeklini iklim şartları belirlemiştir.
II. Avcılıkla uğraşmışlardır.
III. Temel geçim kaynağını tarım oluşturmuştur.
Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
11. Eski bir uygarlık merkezinde yapılan araştırmalarda
elde edilen;
I. Taştan yapılmış baltalar.
II. Sulama kanalları.
III. Ev kalıntıları.
Buluntularından hangileri bu uygarlık merkezinde
yerleşik yaşama geçildiğini kanıtlamaktadır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I, II ve III E) II ve III
12. Burdur Hacılarda yapılan kazılarda av silahların yerini,
tahıl kalıntılarının aldığı görülmüştür.
I. Avcılık önemini kaybetmiştir.
II. Tarımsal faaliyetler başlamıştır.
III. Üretilen mallara pazar aranmaya başlanmıştır.
Yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve II
D) Yalnız III E) II ve III
XY
Z y
ay
ınla
rı
11
XYZ Yayıncılık TEST 2
7-C 8-E 9-C 10-C 11-E 12-D
TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)
Mezopotamya Uygarlıkları
Fırat ile Dicle Nehirleri
arasındaki verimli topraklara
Mezopotamya denir.
Nehirlerin akış yönüne göre
Kuzey Mezopotamya’ya
yukarı, Güney aşağı Mezopotamya Mezopotamya’ ya
denilmiştir.
Önemli su kaynakları ve verimli tarım alanlarına sahip
olan Mezopotamya’da Sümerler, Akadlar, Elamlar,
Babiller Asurlar, gibi önemli uygarlıklar kurulmuştur.
Mezopotamya’da Birçok Uygarlığın Kurulma Nedeni
İklimin yaşamaya elverişli olması.
Göç yolları üzerinde bulunmaları.
Su kaynaklarının yeterli olması.
Verimli tarım alanlarına sahip olması.
SÜMERLER (MÖ 4000-2350)
Site denilen şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir.
(siyasi birlik yok)
En önemli şehir devletleri Ur, Uruk, Kiş ve Lagaş’tır.
Yöneticilerine denilir. Patesi (Ensi)
Patesiler aynı zamanda başrahip, başyargıç,
başkomutanlık yapmıştır.(Teokratik Monarşik)
Sümerlerde çok tanrılı (politeist) din anlayışı hakimdir.
Ziggurat denilen 7 katlı tapınaklar inşa etmişlerdir.
Ay Yılı esaslı takvimi hazırlayıp kullanan ilk uygarlıktır.
ve destanları Sümerlere aittir.Yaratılış, Gılgamış Tufan
MÖ 3200'de çivi yazısını icat etmişlerdir.
Bunun sonucunda;
I. Tarihi çağlar başladı.
II. Bilgi birikimi kolaylaştı.
III. Ticaret, hukuk, eğitim kolaylaştı.
İlk yazılı hukuk kurallarını Sümer kralı Urgakina hazırladı.
Sümerler, Akad ve Elam saldırıları sonucu yıkıldı.
AKADLAR (MÖ 2350-2100)
Sami kökenlidir.
Merkez Agade’ dir.
Tarihteki ve kuran ilk düzenli orduyu ilk imparatorluk
uygarlıktır.
İlk merkezi devleti kurmuşlardır.
ELAMLILAR (MÖ 3000-640)
Merkez şehridir.Sus
Madencilik ve seramikte gelişmiştir.
Elamlar’a, Asurlar son vermiştir.
BABİLLER (AMURRULAR) (MÖ 2100-539)
Başkent Babil’dir.
I. Babil devletinin en önemli hükümdarı ’dir.Hammurabi
Hammurabi, sert olan esasına dayanan kısasa kısas
hukuk kurallarını hazırlamıştır.
Babil devletinin gücünü din yerine orduya dayandır-
mışlar. (Laiklik)
Nabukadnezar, II. Babil devleti kuruldu.
En önemli mimari eserleri ve Babil Kulesi Babil’in Asma
Bahçeleridir.
II. Babil devletine MÖ 539'da Persler son verdi.
ASURLULAR (MÖ 2000-609)
Merkez Ninova’dır.
Ticareti geliştirmek amacıyla adı verilen Pazar Karum
yerlerini kurmuşlardır.(Kayseri - Kültepe)
Asurlular, Anadolu’ya ticaret yoluyla yazıyı getirmiş ve
Anadolu’da tarihi çağlar başlamıştır.
Dünya’nın ilk kütüphanesini inşa etmişlerdir.(Ninova
Kütüphanesi).
Asurlular, Babil ve Med saldırıları sonucu yıkıldı.
ANADOLU UYGARLIKLARI
HİTİTLER (MÖ 2000-1200)
Hititler, Kafkasya üzerinden
gelerek Kızılırmak ve
çevresine yerleştiler.
Başkentleri Hattuşaş’ tır.
(Boğazköy) (Çorum)
Anadolu’da siyasi birlik sağlandı.
Asillerden oluşan bulunur.Pankuş Meclisi
denilen kraliçelerde yönetimde etkili olmuştur.Tavananna
Çok tanrılı inanç görülür.
Anadolu’ya denilmiştir.bin tanrı ili
Çivi ve hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.
Ahiret inancı gelişmiştir. Tanrıya hesap vermek amacıyla
yıllıklar hazırlamışlardır. (Anallar)
XY
Z y
ay
ınla
rı
12
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
Ziggurat
Gözlemevi
Eğitim
İbadet
Depo olarak kullanılmıştır.
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
NOT: Anallar objektif tarih yazıcılığının başlangıcıdır.
Suriye topraklarına hakim olmak amacıyla Mısır ile Kadeş
savaşını yapmışlar.
Asur tehlikesi ortaya çıkınca Mısırlılarla MÖ 1280 Kadeş
antlaşmasını imzalamışlardır.
NOT: Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.
ve en önemli sanatYazılı kaya İvriz kabartmaları
eserleridir.
Asur saldırıları sonucu siyasi tarihi son buldu.
FRİGLER (MÖ 1200-676)
Başkentleri Gordion’dur. (Ankara - Polatlı)
Tarım ve hayvancılık ile uğraşmışlardır.
Tarım ve hayvancılığı korumak amacıyla çok sert
kanunlar çıkarmışlardır. (Öküz öldürenin,saban kıranın
cezası ölümdür)
denilen inanmışlardır.Kibele bereket tanrısına
denilen halı ve kilimler yapmışlardır.Tapates
Friglerin kayaları oyarak yaptığı odalar, mezar ve tapınak
olarak kullanılmıştır.
sanatıyla uğraşmışlar.Fabl
denilen çengelli iğneyi yapmışlar.Fibula
LİDYALILAR (MÖ 687-546)
Merkezi ’tir. (Manisa - Salihli)Sardest
Lidyalılar tarafından inşa edildi. Amaç ticaretiKral yolu
canlandırmaktır.
Lidyalılar ilk kez icat ettiler.parayı
Ücretli ordular kurdular. Buna bağlı olarak kısa sürede
yıkıldılar.
Pers kralı Kirus MÖ 546'da son verdi.
İYONLAR (İYONYALILAR)(MÖ1050-546)
Polis denilen şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir.
En önemli şehir devletleri, Efes, Milet ,Foça ve İzmir’dir.
Deniz ticareti yapmışlardır.
Çok tanrılı inanç görülür.
Bilim ve Kültür gelişmiştir.
Özgür düşüncenin gelişmiş olması 1.
Siyasi baskının olmaması 2.
Etkileşimin yoğun olması 3.
4. Zengin olmaları gibi nedenlerden dolayı Bilim - Sanat
gelişmiştir.
Tales Pisagor Homeros, , gibi bilim adamları ve
düşünürler İyonya devletine mensuptu.
Fenike alfabesini geliştirdiler.
Persler son vermiştir.
URARTULAR( MÖ900-600)
Merkez Tuşpadır. (Van)
Madencilik gelişmiş.
Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır.
Barajlar ve su kanalları inşa etmişlerdir.
ve en önemli mimari eserleridir.Van kalesi Çavuştepe
son verdi.Medler
MISIR UYGARLIĞI
Çevresi çöller ve denizlerle
kaplı olduğu için etkileşime
kapalıdır.
Buna bağlı olarak özgün
bir medeniyet ortaya
çıkmıştır.
Nil ve çevresinde
kurulmuş denilenNom
i ortaya çıktı. şehir devletler
Kral Menes MÖ 3100 ‘de şehir devletlerini birleştirerek
siyasi birliği sağladı.
Mısırda Tanrı-kral özelliği görülür. (FİRAVUN)
Özel mülkiyet yoktur.
Tanrı-kral özelliğinden dolayı hukuk gelişmemiştir.
Hititler ile Kadeş barış antlaşmasını imzaladılar.
Çok tanrılı inanç görülür.
Ahiret inancı gelişmiştir.
Ahiret inancına bağlı olarak ayrıca mumyacılık
gelişmiştir.
Mumyacılığa bağlı olarak Tıp, Eczacılık, Anatomi,
Biyoloji gelişti.
Hiyeroglif denilen resim yazısını kullanmışlar.
Pi sayısını bulmuşlar.
Güneş yılı esaslı takvimi bulmuşlar.
Nil’in taşma zamanlarını hesaplamak için Astronomi
gelişti.
Nil’in taşması sonucu arazilerin sınırları tekrardan
belirlenmek için gelişti.geometri
Vergilerin hesaplanması için matematik gelişti.
Papirüs kağıdını bulmuşlardır.
İRAN UYGARLIKLARI
İran ‘da iki önemli uygarlık kurulmuştur.
1. MEDLER(MÖ 2000-550)
İranın güneyinde güçlü bir devlet kurdular.
MÖ VI. yy’da Kızılırmak’a kadar olan toprakları ele
geçirdiler.
Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlar.
Madencilik gelişmiştir.
Pers ayaklanmasıyla yıkılmışlardır.
XY
Z y
ay
ınla
rı
13
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨ ¨¨¨¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
¨
¨
2. PERSLER (MÖ 550-330)
merkezli güçlü bir krallık kurdular. Persapolis
İran, Anadolu ve Mezopotamya’ya hakim oldular.
Ülkeyi denilen eyaletlere ayırmışlardır. satraplık
Satraplıklara merkezden Satrap denilen vali atamışlardır.
Valileri denetlemek amacıyla ve adı şah gözü şah kulağı
verilen müfettişler görevlendirmişlerdir.
İlk düzenli posta teşkilatını kurmuşlardır.
Zerdüşt inancı görülür.
Ateş kutsal kabul edilir.
MÖ 330'da Büyük İskender Persler’e son verdi.
HİNT UYGARLIĞI
İndus ve Ganj çevresinde kurulmuştur.
MÖ 1500'de bölgeyi istila eden Ariler bölgeyi daha kolay
yönetmek ve egemenliklerini kalıcı kılmak amacıyla kast
sistemini kurdu.
Kast sisteminde halk sosyal sınıflara ayrılmıştır.
Bu sistemde sınıflar arası geçiş kesinlikle yasaktır.
Kast Sisteminde Sınıflar
NOT: Paryalar kast sisteminin dışında kalan ve kölelerden
oluşan sınıftır.
Kast sisteminden dolayı Hindistan’da halk kaynaşmamış
millet olma bilinci zayıf kalmıştır.
Gazneli Mahmut’un Hindistan’a yaptığı seferler sonu-
cunda Hindistan ‘da İslamiyet yayıldı ve kast sistemi
zayıfladı.
Hindistanda en yaygın din . Dini törenler veda dinidir
Brahmanlar tarafından yapılmıştır.
Hindistan’da doğan Budizm sınıf ayrımına karşı olduğu
için Hindistan’da çok fazla kabul görmemiştir.
ÇİN UYGARLIĞI
Çin kültürü Moğol, Türk ve Tibet kültürleri sayesinde çok
gelişmiştir.
Çinde Tao dini, konfüçyüsçülük Budizm gibi dinler yaygın-
dır.
Pusula, kağıt, matbaa ve barut gibi icatların çıkış noktası
Çin ‘dir.
Bu icatlar Talas savaşıyla İslam dünyasına, Haçlı
seferleriyle de Avrupa’ya taşındı.
Avrupa’ya taşınan bu icatlar coğrafi keşiflerde, Rönesans
ve reform hareketlerinde etkili oldu.
İpek yolu, Çin-Türk mücadelesine neden olmuştur.
Türk akınlarını durdurmak amacıyla Çin Seddini inşa
etmişler.
FENİKE UYGARLIĞI (MÖ 2500-146)
Lübnan ve Suriye çevresinde kuruldu.
Şehir devletleri şeklinde örgütlenme görülür.
Kolonicilikle uğraşmıştır.
NOT: Kuruldukları bölgenin tarıma elverişli olmaması
Fenikelileri deniz ticaretine yönlendirmiştir.
Kolonileri sadece kurmuşlardır. Bunasömürge amaçlı
bağlı olarak siyasi ömürleri kısa olmuştur.
Fenike alfabesini icat etmişlerdir. (22 Harfli)
NOT: Fenike alfabesini daha sonra İyon, Yunan ve Roma
İmparatorluğu geliştirerek bugün kullandığımız Latin
alfabesi haline getirdiler.
Fenikeliler önce Pers daha sonra Büyük İskenderin
egemenliğine girdi.
İBRANİLER (YAHUDİLER, İSRAİLOĞULLARI)
Hz. Davut liderliğinde MÖ 1250'de Filistin bölgesine
yerleşerek krallığını kurdu.
Tarihte tek tanrılı bir dini benimseyen ilk
uygarlıktır.(Monoteist)
Dinlerini olarak kabul etmişlerdir. Bu durummilli
Yahudiliğin yayılmasını yavaşlatmıştır.
Yahudiler arasındaki birliği güçlendirmiş.
EGE UYGARLIKLARI
GİRİT UYGARLIĞI (MÖ 3500-1200)
Girit adasında kurulmuştur.
En önemli mimari eserleri sarayıdır.Knossos
Dorların saldırıları sonucu yıkıldı.
MİKEN UYGARLIĞI (MÖ2000- 1200)
Akadlar tarafından Mora’da kuruldu.
En önemli siyasi olayları Truva Savaşıdır.
Miken uygarlığına Dorlar son verdi.
XY
Z y
ay
ınla
rı
14
¨¨¨¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
(Rahipler ve Bilginler)
(Pis İşlerle Uğraşan“İşçiler ve Köleler”)
(Çalışan “Esnaf ve Çiftçiler”)
(Savaşan “Prensler ve Askerler”)
Paryalar (Sınıflandırma Dışında Kalanlar, Hor Görülenler)
Vaisyalar
Sudralar
Ksatriyalar
Brahman-lar
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
¨¨¨
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
YUNAN UYGARLIĞI (MÖ 1200-337)
adı verilen şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir. Polis
Kolonilicilik ile uğraşmışlardır.
Kolonilerini vatan olarak benimsemişlerdir.
Yunan uygarlığında felsefe, tıp, matematik gelişmiştir.
Felsefe’de Sokrates, Platon (eflatun) ve Aristo önemlidir.
Yunanlılar biçiminde düşünmüş-tanrılarını yarı insan
lerdir. Buna bağlı olarak heykel sanatı gelişti.
Ayrıca tanrıları adına 4 yılda bir düzenlemiş-olimpiyatlar
lerdir.
Yunan uygarlığında şehir devletlerinden dolayı
siyasi birlik oluşmazken, olimpiyatlardan dolayı kültürel
birlik oluşmuştur.
Sosyal sınıflar arasındaki mücadeleler sonucunda yeni
düzenlemeler getirildi.
Bunlar;
Drogan: Asilleri koruyan yeni hükümler getirdi.
Solon: Köleliği kaldırdı ve tarihteki ilk toprak reformunu
gerçekleştirdi.
Klistenes: Halkın desteğiyle Arhan seçildi. Beşyüzler
meclisini kurdu. Böylece halkı yönetime kattı.
Makedonya kralı II. Filip son verdi.
MAKEDONYA KRALLIĞI (HELEN KRALLIĞI)
(MÖ 359-323)
Makedonya kralı II. Filip Yunan şehir devletleri arasındaki
savaşlardan faydalanarak Yunanistan ve Balkanların
büyük bir kısmını ele geçirdi.
MÖ 336'da II. Filip ölünce yerine oğlu Alexander (Büyük
İskender) geçti.
Doğu seferine çıkan Büyük İskender Persleri yenilgiye
uğratarak Anadolu, Filistin, Mısır ve Mezopotamya’ya
hakim oldu.
Büyük İskenderin ölümüyle ülke toprakları üzerinde;
Antigonit Krallığı: Makedonya’da, Bitinya krallığı, Bergama
krallığı,Pontus krallığı; Anadolu’ da
Selevkos Krallığı: Trakya,Batı Anadolu’dan Hindistan’a
kadar.
Ptolome Krallığı: Mısır’ da kuruldu.
Parşömen kağıdını Bergamalılar icat etti.
Zeus tapınağı 200 bin ciltlik kütüphane ve Asklepion
sağlık merkezi inşa edilmiştir.
XY
Z y
ay
ınla
rı
15
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
NOT: Büyük İskenderin Asya seferi sonucu Doğu ve Batı
kültürleri kaynaşınca sentez bir uygarlık olan Helen
(Hellenizm) kültürü ortaya çıktı.
ROMA İMPARATORLUĞU (MÖ 753-MS 395)
MÖ 753'te Romulus Roma şehrini kurarak Roma
imparatorluğunun temelini attı.
Roma uygarlığı siyasi tarihi üç aşamaya ayrılır;
Krallık Dönemi (MÖ 735-510)
Cumhuriyet Dönemi (MÖ 510-30)
İmparatorluk Dönemi (MÖ 30-MS 395)
NOT: Roma imparatorluğu Akdeniz’i iç deniz haline getiren
tek devlettir.
MÖ 146'da Fenikelilerin kartaca kolonisiyle yaptığı Pön
Savaşlarında kartaca kolonisi (Hannibal) yenilgiye
uğratıldı.
Mimaride Antalya’da Aspendos tiyatrosu, Ankara’da
Augustus tapınağı-Roma hamamı, İstanbuldaki
Bozdoğan kemeri Anadolu’daki en önemli mimari
eserleridir.
Halk sosyal sınıflara ayrılmıştır. Bunlar;
Patriciler: Soylulardan oluşur. Siyasi haklara sahiptir.
Plepler: Romaya sonradan gelenlerden oluşur. Siyasi
hakları yoktur. Ticaret ve mülkiyet hakkı bulunur.
Köleler: Hiç bir hakkı yoktur.
Romada, Patriciler ve Plepler arasındaki çatışmalar
sonucunda hazırlandı.12 Levha kanunları
NOT: Avrupa modern hukukunun temelleri atıldı.
Milano Fermanıyla Hristiyanlık serbest bırakıldı.
Hristiyanlık resmi din haline getirildi.
Güneş yılı esaslı takvime son şekli verilerek
Miladi Takvim oluşturuldu.
Fenike Alfabesi geliştirilerek Latin alfabesi oluşturuldu.
Kavimler göçü sonucunda Doğu ve Batı olarak ikiye
ayrıldı.
Batı Roma imparatorluğu 476'da yıkılırken Doğu Roma
1453'e kadar siyasi varlığını sürdürdü.
¨
¨¨¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
1. İlk çağda Mezopotamya’ da bir çok uygarlık kurulması-
nın temel nedeni,
I. Göç yolları üzerinde olması.
II. Verimli tarım alanlarına sahip olması.
III. Çok Tanrılı inancın görülmesi.
IV. İklimin yaşamaya elverişli olması.
Yukarıda verilenlerden hangileridir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV
D) I, II,III E) I, II ve IV
2. Hitit devletinde görülen;
I. Anal adlı yıllıkları tutmaları.
II. Ölümden sonra yaşamın devam edeceği.
III. Çivi ve hiyeroglif yazılarını kullanmaları.
Gelişmelerinden hangilerinin Hitit tarihi hakkında
bilgilerimizin artmasında etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız I
D) I ve III E) I, II ve III
3. I. Fenikelilerin Akdenizde koloniler kurması.
II. İbranilerin ilk tek tanrılı din olan Museviliği kabul
etmesi.
III. Ege Göçleri sırasında birçok Balkan kökenli kavmin
Ön - Asya’ ya yerleşmesi.
Gelişmelerden hangilerinin uygarlıkların kaynaşmasını
kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve III E) I ve III
4. Sümerlerde bir şehri yöneten krala Patesi, çevre
şehirlere hakim olursa Lugal, bütün Sümer ülkesine
egemen olursa Lugal kalma adı verilirdi.
Bu bilgiler Sümerlerde kralların unvanının aşağıdaki-
lerden hangisine bağlı olarak değiştiğinin kanıtıdır?
A) Çevre şehirlerde kurdukları iyi ilişkilere
B) Kralların merkezi otoritesine
C) Kralların saltanat süresine
D) Kralların egemenlik alanlarına
E) Krallığın babadan oğula geçmesine
5. Persler Anadolu’ya hakim olmalarına rağmen kültürel
yönden Anadolu’dan etkilenmişlerdir.
Bunun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Anadolu’ da siyasi birliğin olmaması
B) Anadolu’ nun kültürel yönden gelişmiş olması
C) Anadolu’ da çok tanrılı inancın görülmesi
D) Persler’ in güçlü bir orduya sahip olması
E) Anadolu’ nun göç yolları üzerinde bulunması
6. Anadolu’daki ilk yazılı belgeler Asur tüccarlarının bırak-
tığı kil tabletlerdir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin
göstergesidir?
A) Anadolu, Mezopotamya’ dan önce tarihi devirlere gir-
miştir.
B) Anadolu Mezopotamya’ yı kültürel yönden etkilemiş-
tir.
C) Anadolu’ da tarihi devirler başlamıştır.
D) Anadolu’ da tarihi devirler sırasıyla yaşanmıştır.
E) Anadolu’ nun ticari önemi zayıflamıştır.
XY
Z y
ay
ınla
rı
16
XYZ Yayıncılık TEST 1
1- E 2-D 3-E 4-D 5-B 6-C
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
7. I. Ana Tanrıça Kibele.
II. Ziggurat Tapınakları.
III. Pankuş Meclisi.
IV. Millet Felsefe Okulu.
Yukarıdakilerden hangileri ilk çağda Anadolu’da kurulan
uygarlıklarla ilgilidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II,III E) I, II , III , IV
8. İlk Çağda Yunanistan’ da bağımsızlıklarına düşkün olan
şehir devletleri, dört yılda bir düzenledikleri olimpiyat-
larda spor karşılaşmaları, eğlence, müzik ve destan
anlatımı gibi etkinliklerde bulunurlardı.
Bu bilgilerden hareketle olimpiyatların Yunanistan’ da
aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Siyasal birliğin sağlanması
B) Halkın yönetime katılmasını
C) Yunan toplumunun ulusal özelliklerinin oluşmasını
D) Çevre uygarlıklarla ticaretin gelişmesini
E) Ülke savunmasının güçlendirilmesini
9. Anadolu Uygarlıklarında Urartular ev biçiminde mezarlar
yaparak içlerine yiyecek ve içecekler bırakmışlardır.
Bu durum Urartularla ilgili aşağıdakilerden hangisinin
kanıtıdır?
A) Sınıf farklılığı görülür.
B) Merkezi otorite güçlüdür.
C) Ahiret inancı gelişmiştir.
D) Mimari gelişmemiştir.
E) Siyasi birlik yoktur.
10. llk Çağ Uygarlıklarından olan Hint Uygarlığında kast
sistemi görülmüştür. Kastlar arasında geçiş kesinlikle
red edilmiştir. Bu durumun sonucunda aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A) Millet bilinci gelişmemiştir.
B) Toplumsal bilinç gelişmiştir.
C) Kültür birliği ortaya çıkmıştır.
D) Saldırılara karşı birlikte hareket edilmiştir.
E) Merkezi otorite güçlüdür.
11. Hitit kralı Telepuniş yayınladığı bir fermanla “kral ölünce
yerine büyük oğlum geçsin, yoksa cariyesinden olan
oğlu kral olsun” demiştir. Hitit kralı Telepuniş’ un bu
fermanla;
I. Veraset hukuku.
II. Medeni kanun.
III. Ceza kanunu.
Alanlarının hangilerinde düzenleme yaptığı
savunulabilir?
A) Yalnız III B) Yalnız I C) I ve II
D) I, II ve III E) I ve III
12. Makedonya kralı Büyük İskender’ in Asya seferi sonucu
çok önemli kültürel sonuçlar ortaya çıktı. Aşağıdakiler-
den hangisi bu duruma örnek olarak gösterilebilir?
A) Helenizm kültürünün ortaya çıkması
B) Lidya devletinin sona ermesi
C) Uluslararası ticaretin zayıflaması
D) Siyasi birliğin sağlanması
E) Pers imparatorluğunun sona ermesi
XY
Z y
ay
ınla
rı
17
XYZ Yayıncılık TEST 1
7-E 8-C 9-C 10-A 11-B 12-A
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
1. Hititler’ de başlangıçta şehir devletleri şeklinde örgütlen-
me görülürken daha sonra şehir devletlerine son veril-
miştir. Bunun temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vergi gelirlerini arttırmak
B) Ticareti geliştirmek
C) Taht kavgalarının önüne geçmek
D) Merkeziyetçiliği güçlendirmek
E) Kültürel birliği sağlamak
2. Persler MÖ VI. yüzyıldan itibaren yaklaşık 200 yıl
Anadolu’ ya egemen olmalarına rağmen Anadolu
kültürü üzerinde fazla etkili olmamışlardır. Bu bilgiler;
I. Anadolu kültürünün Pers kültüründen daha önce
ortaya çıktığı
II. Anadolu kültürünün Pers kültüründen daha ileri bir
kültür olduğu
III. Perslerin Anadolu uygarlıklarından siyasi ve askeri
açıdan daha güçlü olduğu
Yargılarından hangilerinin kanıtı sayılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız II
D) I, II ve III E) II ve III
3. Roma’ nın Cumhuriyet Dönemi’ nde Tiberlus, zenginle-
rin topraklarının topraksız fakirlere dağıtılmasına karar
verince öldürülmüştür. Kardeşi Gaius aynı mücadeleyi
sürdürmüş, ama o da çıkan ayaklanmada yaşamını
yitirmiştir. Yalnız bu bilgilere dayanarak;
I. Cumhuriyet Dönemi’ nde toplumsal eşitliğin
sağlanmadığı
II. Devletin temel gelir kaynağının vergiler olduğu
III. Ülke yönetiminde bazı çevrelerin etkili olduğu
Sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
A)Yalnız III B) Yalnız I C) II ve III
D) I ve III E) I, II ve III
4. Anadolu uygarlıklarına ait bazı bilgiler şunlardır;
I. İnsan ve hayvan motifleri içeren heykel ve kabartma
sanatlarına yer verilmiştir.
II. Hitit kralları tanrılara hesap vermek amacıyla
yıllıklar hazırlamışlar.
III. Çivi ve hiyeroglif yazıları ile yazılan eserler ortaya
koymuşlardır.
Bu bilgilerden hangileri çevre uygarlıklardan etkilenildi-
ğe kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız II B) Yalnız I C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
5. I. 12 levha kanunlarını hazırlamışlardır.
II. Hristiyanlığı ilk kez resmi din haline getirdi.
III. Latin alfabesini oluşturmuşlardır.
Yukarıda özellikleri verilen ilk çağ uygarlığı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Fenikeliler
B) Roma imparatorluğu
C) Yunan Uygarlığı
D) İyonlar
E) Sümerler
6. I. Ziggurat
II. Medeni hukuk
III. Harf yazısı
IV. Kral yolu
Yukarıda verilen özelliklerle ilk çağ Uygarlıkları
eşleştirildiğinde, hangi Uygarlık dışta kalır?
A) Sümerler B) Lidyalılar C) Fenikeliler
D) Hititler E) Medler
XY
Z y
ay
ınla
rı
18
XYZ Yayıncılık TEST 2
1-D 2-E 3-D 4-C 5-B 6-E
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)
7. Fenikeliler Doğu Akdeniz’ de şehir devletleri şeklinde ya-
şadıkları halde Orta ve Batı Akdeniz, Ege ve Karadeniz’
de koloniler kurmuşlardır. Bu durumun;
I. Ticari hayatın canlanması.
II. Kültürlerin kaynaşması.
III. Gemicilik sanatının ilerlemesi.
Gelişmelerinden hangilerini kolaylaştırdığı
savunulabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız I
D) I ve III E) I, II ve III
8. Harf yazısının bulunması, geliştirilmesi ve bugün kul-
landığımız latin alfabesine dönüştürülmesinde etkili
olan Uygarlıklar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sümerler - Mısır - Hititler
B) Fenikeliler - İyonlar - İbraniler
C) Yunan - Lidya - Roma
D) Fenikeliler - Yunan - Roma
E) Çin - Babil - Girit
9. Hitit kralı III. Hattuşili, Kadeş Antlaşması’nın metnini
gümüş bir tablet üzerine diplomasi dili olan Akadça
yazdırarak Mısır’ a göndermiş, Mısır kralı da bu metni
tapınakların duvarlarına Mısır dilinde işletmiştir.
Bu bilgiler Kadeş Antlaşması’ nın aşağıdaki
özelliklerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
A) İlk yazılı antlaşma olmasına
B) Uzun süren savaşlar sonucunda imzalanmış
olmasına
C) Tarafların çıkarlarına uygun olmasına
D) Uzun süre yürürlükte kalmasına
E) İki kral ailesi arasında akrabalık ilişkisine yer
vermesine
10. I. Ahiret inancı gelişmiştir.
II. Nom denilen şehir devletleri şeklinde
örgütlenmişlerdir.
III. Astronomi gelişmiştir.
IV. Hiyeroglif yazısını kullanmışlar.
Yukarıda verilen özellikler İlk Çağ Uygarlıklarından
hangisine aittir?
A) Elamlar B) Çin C) Mısır
D) Hint E) Pers
11. İlk Çağ Uygarlıklarından olan Lidyalılar’ a ait altın
paraların üzerinde kral portresi ve çeşitli süslemelere
yer verilmiştir. Verilen bilgilere göre Lidyalılar’ la ilgili;
I. Ekonomi.
II. Sanat.
III. Yönetim.
Yukarıdaki alanlardan hangileriyle ilgili bilgilere ulaşa-
bilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) Yalnız III E) I, II, III
12. Mısır medeniyetinin etrafı çöller ve denizlerle çevrili
olması;
I. Teokratik bir yönetimin oluşması.
II. Özgün bir medeniyetin görülmesi.
III. Sosyal sınıfların görülmesi.
Hangilerinin oluşmasında etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
XY
Z y
ay
ınla
rı
19
XYZ Yayıncılık TEST 2
7-E 8-D 9-C 10-C 11-E 12-B
İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)