1
treść w
dobrej formieo p r a c o w a l i :
J o a n n a M a r l i c k a – ( j ę z y k p o l s k i )
K r z y s z t o f D z i e r b i c k i – ( i n f o r m a t y k a )
2
DŁUTO, P IÓRO,
PRASA DRUKARSKA ,
MASZYNA DO P ISANIA
I EDYTOR TEKSTU
tak można w skrócie podsumować
dotychczasową historię utrwalania
najważniejszego nośnika informacji
naszej cywilizacji, jakim jest pismo.
3
D Z I S I A J
piszemy „na komputerze”,
drukujemy „z komputera”umożliwiają to programy komputerowe zwane
edytorami tekstunajpopularniejsze to:
1. Word – element pakietu Office firmy Microsoft
2. Writer – element pakietu OpenOffice firmy Sun
3. Pages – element pakietu iWork firmy Apple
4
Różnica między mechanicznymi
maszynami do pisania a komputerami polega na tym,
że tekst pisany na maszynie do pisania jest od razu
zamieniany na obraz, natomiast edytor tekstu przechowuje
go w pamięci komputera w postaci ciągu liter.
Obraz tych liter – wyświetlany na ekranie lub drukowany
na papierze, z podziałem na strony, łamaniem linii itp.
jest rzeczą wtórną, która może ulegać zmianie podczas
formatowania tekstu,
czyli nadawania mu stosownego wyglądu.
5
Trzeba podkreś l ić , że edytory
wykonują „czarną robotę” , rea l izując
wie le zadań dotyczących technicznej
obróbki teks tu , k tóre d la cz łowieka są
bardzo pracochłonne i t rudne do
bezbłędnego wykonania .
6
Używa n i e c zc i one k do t wor ze n i a t e k s t u m a d ł ugą , bo ponad 500 - l e t n i ą h i s t o r i ę .
Poc z ą t kowo uż ywa no c z c i one k d r e wn i anyc h , k t ó r e z c z a se m zos t a ł y z a s t ąp i one c zc i onka m i
m e t a l owym i . Sk ł a d odbywa ł s i ę w d r uka r n i be z udz i a ł u a u t o r a . Poko l en i a po l i g r a fów
wypr a cowa ł y z a sa dy „ dob re j e dyc j i ” , k t ó r e sp r a wi a ł y, ż e t e k s t by ł ł a t w i e j s z y w odb i o r z e d l a c zy t e l n i ka i zgodny z z a sa da m i e s t e t yk i . Użyc i e kom pu t e r a i z a a wa ns owa nego edy t o r a
t e k s t u um oż l i w i a t worz e n i e p r z e z a u t o r a pub l i ka c j i w os t a t e c z ne j , go t owe j do d r uku f o r m i e . J e dna k , pom i m o z m i a ny na r z ędz i a ,
z a sa dy „ dob re j e dyc j i ” poz os t a j ą na da l a k t ua l ne i d l a t e go wa r t o j e poz nać .
C Z C I O N K I
7
Podstawową zasadą obowiązującą przy
formatowaniu tekstu jest
c z y t e l n o ś ć .
Powinny jej służyć zastosowane
r o d z a j e c z c i o n e k ,
o d s t ę p y
i w y r ó ż n i e n i a .
C Z C I O N K I
8
W kom pu t e r owyc h e dy t o r ac h t e ks t u
dos t ę pnych j e s t w i e l e r odz a j ów
c z c i one k ,
m . i n . c zc i onk i :
1. s z e r y fowe i be z sz e r y fowe ,
2. c i e nk i e i gr ube ,
3. wąsk i e i s z e rok i e
4. "p i sank i " .
C Z C I O N K I
Wielkość (wysokość) czcionki określa się w punktach typograficznych
(1 punkt = 0,376 mm)
9
CZCIONKI SZERYFOWE
Cz c i onk i s ze r y f owe
( n p . T i m e s N e w R o m a n , B o o k m a n O l d S t y l e )
t o t a k i e , w k t ó r yc h wys t ę pu j ą k ró t k i e
k r e sk i
s t a nowi ą c e z a końc ze n i a l i t e r - t zw. s ze r y f y.
Zwi ę ksz a j ą one de ko r a c y j ność p i sm a o r az
u ł a t w i a j ą r oz r óż n i a n i e n i e k t ó rych z na ków.
10
Cz c i onka be z sz e ry fowa c z c i onka o p r os t ych z a końc z en i ac h
k r e se k .
P r zyk ł a de m c z c i onk i be z sz e ry fowe j j e s t A r i a l l u b Ve r d a n a .
CZCIONKI BEZSZERYFOWE
11
Cz c i onk i g rube( n p . I m p a c t )
um oż l i w i a j ą na t yc hm i a s t owe z wróce n i e uwa g i odb i o r c y,
d l a t e go c z ę s t o wykorz ys t ywa ne s ą w r ek l am i e .
Używa s i ę i ch t a kż e w t y t u ł a ch i na g ł ówka ch .
CZCIONKI CIENKIE I GRUBE
Cz c i onk i c i e nk i e t o pods t a wowy k r ó j c z c i onk i
( n p . C a l i b r i )
12
Cz c i onk i wą sk i e ( n p . A r i a l N a r r o w )
pr z yda j ą s i ę w t e dy, gdy na n i e wi e l k i e j p r z e s t r z e n i
t r z e ba z m i e śc i ć j ak na j w i ę c e j t e k s t u .
Cz c i onk i t e s ą t ypowe m . i n . d l a og ł o sz eń p r a sowych
i ha se ł encyk l ope dyc z nyc h .
CZCIONKI WĄSKIE I SZEROKIE
C z c i o n k i s z e r o k i e
( n p . A r i a l )
13
C Z C I O N K I „ P I S A N K I ”
" P i s a nk i " t o na j roz m a i t s z e k ro j e p i s m a p r z ypom i na j ą c e z wyg l ą du p i sm o od r ęc z ne
( n p . B a r m e R e c z n y, C o m i c S a n s , M o n o t y p e C o r s i v a )
" P i s a nk i " s t o su j e s i ę w t e ks t ac h o u r oc z ys t ym c ha ra k t e r z e ,
np . w z a p r osz e n i a c h , ż ycz e n i a c h , g r a t u l ac j a c h .
N i e na l e ż y i c h j edna k na dużywa ć , pon i e waż s ą m n i e j c z y t e l ne n i ż zwyk ł e c z c i onk i .
14
C Z C I O N K I
Nie należy stosować więcej
niż trzech rodzajów czcionek
na stronie.
Pr z y wybor z e okre ś l one j c z c i onk i
t r z e ba z wr óc i ć uwagę na j e j
c z y t e l ność i e s t e t ykę .
Na l e ż y równi e ż s i ę z as t anowi ć ,
c z y dany rodz a j p i sm a pomoż e
o s i ągnąć c e l wyz nac z ony t eks t owi .
15
W Y R Ó Ż N I E N I AWyróżn i e n i a um oż l i w i a j ą z wróce n i e uwa g i c z y t e l n i ka na ok r e ś l ony f r a gm e n t t e k s t u .
Trz e ba j e dna k pa m i ę t a ć , ż e na l eż y wpr owadz ać j e
z um i a r em , w s posób konse kwen t ny i j e dno l i t y.
Sposoby wyróżn i e n i a t eks tu
Pogrub i e n i e ( bo l d )
We r sa l k i
Kur sywa
Zm i a na ko l o ru c z c i onk i l ub t ł a
16
P O G R U B I E N I E ( B O L D )
Pi sm em pog r ub i onym z ap i sywa ne s ą z a zwyc z a j wyr a zy l ub wyra ż e n i a , k t ó r e
m a j ą p r zyc i ągną ć uwa gę odb i o r cynp . : nag ł ówki i t y tu ł y.
PAM IĘTAJ! ! !Pi sm o pog rub i one s t o su j t y l ko wt e dy, gdy t a k i e wyr óż n i e n i e j e s t na p r a wdę
po t r z e bne .
17
Cz c i onka o wyg l ą dz i e w i e l k i ch l i t e r
a l f a be t u .
We d ł ug po l sk i e j p i sown i s t awi a na j e s t na
pocz ą t ku naz wy wł a sne j i wyr az u
r oz poc z yna j ą c e go nowe z da n i e .
We r sa l i ka m i wyr óż n i a s i ę t a kż e n i e k t ó r e
c z ę ś c i t e k s t u ,
np . t y t u ł y .
W E R S A L K I
18
" Kur sywa ” uż ywa na j e s t na j c z ę ś c i e j do z a p i sywa n i a :
c y t a t ów, wy r az ów obc yc h , t y t u ł ów:
• u t wor ów l i t e r a c k i c h , • a r t yku ł ów, • f i l m ów, • d z i e ł s z t uk i .
Kur sywa z wana t e ż i t a l i k i e m t o sposób wyr óż n i en i a f r a gm e n t u t e ks t u po l e ga j ąc y na uż yc i u poc hy ł e j c zc i onk i .
K U R S Y WA
19
" Zm i a na ko l o ru c z c i onk i l ub t ł a " : Na j ł a t w i e j s z e w cz y t a n i u s ą c z a rne l i t e r y na
j a snym t l e . J e dnak odpowi e dn i e użyc i e ko l o r u z wr a ca
uwa gę odb i o r cy na wyr óż n i ony e l em e n t t e k s t u , podk r e ś l a j ą c j e go z na c z en i e .
k o l o r o w e c z c i o n k i l u b t ł a s p o t y k a n e n a j c z ę ś c i e j n a p l a k a t a c h , o k ł a d k a c h o r a z w r e k l a m a c h .
PAM IĘTAJ : N i e um i e sz cz a j d ł ug i c h t ek s t ów na
ko l o r owym t l e , gdyż u t r udn i a t o c z y t a n i e . P r zy s t o sowa n i u t e go wyr óż n i e n i a , z a dba j o kon t r a s t m i ę dz y ba rwą cz c i onk i a ko l o r e m
t ł a , a by z a gwa ra n t owa ć cz y t e l ność t ek s t u .
Z M I A N A K O L O R U C Z C I O N K I
20
Użyc i e odpowi e dn i c h wyr óż n i e ń m oż e
z a de cydowa ć o e s t e t yc e o r az u ł a t w i ć
c z y t e l n i kowi ko rz ys t a n i e z t e k s t u .
Wyróżn i e n i a m ogą oż ywi ć t e k s t ,
uwyda t n i ć j e go wa ż n i e j s z e pa r t i e .
W Y R Ó Ż N I E N I A
K aż de z wyr óż n i e ń m a i nne w ł aśc i wośc i uwydatn i e n i a t eks tu .
Po dobran i u odpowi e dn i e go z e s tawu
na l e ż y go kons ekwe nt n i e uż ywać w ca ł ym dokum e nc i e .
21
U K Ł A D S T R O N Y
Te ks t n i e wype ł n i a c a ł e j s t r ony i j e s t o t oc z ony m a rg i ne sa m i .
M arg i ne sy powi nny być na t y l e duże , aby pa l c e t r zym a j ą c e ka r t kę
n i e z a s ł an i a ł y t ek s t u l ub i l u s t r a c j i .
S t r ony na j c z ę śc i e j m a j ą o r i en t a c j ę p i onową ,
a l e m oż l i wa j e s t o r i e n t a c j a poz i om a .
22
U K Ł A D S T R O N Y
Na marginesach górnym i dolnym mogą występować teksty nie należące do tekstu podstawowego,
dodawane automatycznie na każdej stronie.
Są to: stopka strony na dolnym marginesie
i nagłówek na górnym. Najczęściej nagłówek
lub stopka zawierają numerację stron
i inne dodatkowe informacje powtarzające
się na każdej stronie.
23
A K A P I T
a k a p i t t o u s t ę p t e k s t u z a c z y n a j ą c y s i ę o d n o w e g o w i e r s z a ; w i e r s z p o c z ą t k o w y t a k i e g o u s t ę p u t e k s t u , z w y k l e w c i ę t y, w i e r s z a k a p i t o w y ;
( S ł o w n i k w y r a z ó w o b c y c h i z w r o t ó w o b c o j ę z y c z n y c h W ł a d y s ł a w a K o p a l i ń s k i e g o )
Pojęcie akapitu w edytorach tekstu oznacza fragment tekstu między jednym a następnym
naciśnięciem klawisza [Enter].
Na ekranie przy włączonej opcji pokazywania znaków
formatowania każde naciśniecie [Enter] jest oznaczone ¶.
Akapit może stanowić: pustą linijkę,
fragment linijki lub kilka linijek.
24
Z m i a n a o d s t ę p ó w w p i o n i e m i ę d z y w i e r s z a m i
i m i ę d z y a k a p i t a m iOdstępy między wierszami (interlinia) określają
ilość miejsca w pionie między wierszami tekstu w akapicie. Domyślnie odstępy te są pojedyncze.
Odstępy między akapitami określają ilość miejsca powyżej i poniżej akapitu. Jeśli dany akapit ma wyraźnie odstawać od
reszty tekstu na stronie lub jeśli wszystkie akapity w dokumencie mają być od siebie oddalone, można dobrać
odstęp przed akapitem, po akapicie
lub oba te rodzaje odstępów.
25
K O R E K T A
T E K S T U Korekta tekstu polega na sprawdzeniu jego formy pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym itd.
Redagując dowolny tekst, powinniśmy zadbać o poprawność: językową - gramatyka, interpunkcja, ortografia, styl edytorską - literówki, niepotrzebne spacje, porządkowanie
tekstu (rozplanowanie akapitów, tabel, rozdziałów), pojedyncze litery na końcu linii
merytoryczną - terminologia, logika, czytelność, itp. antyplagiatową
PAMIĘTAJ!!!Stosując znaki interpunkcyjne i zasady ortografii,
wyrażasz szacunek wobec czytających.
26
Z A S A D Y F O R M A T O WA N I A
K R Ó T K I C H F O R M
U Ż Y T K O W Y C HPrzy formatowaniu tekstów takich jak:
Ogłoszenie, Zaproszenie, Instrukcja , Przepis, i inne
należy przede wszystkim mieć na uwadze ich funkcjonalność.
Czcionki, wyróżnienia czy odstępy między wierszami powinny być tak dobrane, aby dany tekst jak najlepiej
służył wyznaczonemu celowi.
27
Zasady formatowania
szkolnej pracy
pisemnej
28
stopka:
układ strony: pionowo
marginesy:lewy – 3 cm
prawy – 3 cmgórny – 3 cmdolny – 3 cm
1. nazwisko i imię autora oraz klasa (po stronie lewej)
2. numer strony (po stronie prawej)
3. stopka na stronie pierwszej pusta
w dokumencie nie może być pustych wierszy
29
krój czcionki - Bookman Old Style (w całym dokumencie) kolor czcionki – czarny (w całym dokumencie) wielkość czcionki:
strona tytułowa:» tytuł pracy – 28 pt, pogrubiona
wyrównanie:w pionie –środek strony, w poziomie dowolnie
» dane autora pracy – 16 pt, pogrubiona i pochylonawyrównanie:w pionie –dół strony, w poziomie do prawego marginesu
inne elementy formatowania (np. obramowanie strony, elementy graficzne, odstęp pomiędzy
wierszami i akapitami) wg własnego uznania
reszta dokumentu – 14 pt, lista wypunktowana - dowolnie
30
P O D S T A W O W E P O J Ę C I A W E D Y C J I T E K S T U
Dokument - jest to nazwa dla całego redagowanego tekstu,Akapit - jest to część tekstu pomiędzy dwoma naciśnięciami klawisza ENTER,
Interlinia - zwiększony odstęp międzyliniowy,Wcięcie - jest to określenie odstępów dla tekstu od lewej i od prawej krawędzi kartki,
Wcięcie akapitowe - jest to wcięcie zastosowane w pierwszej linii akapitu,Margines - jest to ilość wolnego papieru dookoła tekstu.
Blok - jest to zaznaczony fragment dokumentu; może to być wyraz, fragment wiersza (akapitu), cały wiersz (akapit), i kilka akapitów lub też cały dokument,
Nagłówek - jest to krótka informacja pojawiająca się u góry strony,Stopka - podobna informacja co w nagłówku, ale występująca na dole strony,
Czcionka - jest to zestaw znaków drukarskich zapisanych w jednym pliku na dysku,Krój pisma - różne sposoby przedstawiania tej samej czcionki. Może to być pismo
grube, kursywa, podkreślone, powiększone, pomniejszone itp.,Justowanie - wyrównanie tekstu polegające na równomiernym rozłożeniu pomiędzy
lewym i prawym marginesem stronyTwarda spacja - Ctrl+Shift+Spacja - widoczna jest jako kółeczko (znaki ukryte),
wstawiana jest zazwyczaj pomiędzy „w”, „i”, „z” a następny wyrazPodział strony – aby zacząć pisanie kolejnego rozdziału od nowej strony to zamiast
wciskać klawisz Enter do chwili, kiedy kursor znajdzie się na nowej stronie, wstawmy tzw. znak podziału strony, używając kombinacji klawiszy Ctrl + Enter.
31
B I B L I O G R A F I A
1. Herman Wilga, Słowa na czasie 2, Warszawa: Nowa Era, 2009
2. Piotr J. Durka, Informatyka dla Ciebie, Warszawa: Nowa Era, 2009
32
koniec
o p r a c o w a l i :
J o a n n a M a r l i c k a – ( j ę z y k p o l s k i )
K r z y s z t o f D z i e r b i c k i – ( i n f o r m a t y k a )