HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN
� Grootschalige rampoefeningen � Wachtlijsten in de zorg � Mededingingsrecht in ziekenhuizen � De Productive Ward®
sept
201
2
QR
-co
de
zie pagina 21
Vers
chijn
t 12
x p
er ja
ar -
nr.1
0 -
2 /
2012
(maa
nd s
epte
mb
er) -
18
sep
tem
ber
201
2 -
Ant
wer
pen
X -
P 9
1287
3
22242832
DOSSIER: Risicohoudend medisch afval
ZORGMAGAZINE 3ZORGMAGAZINE2
Michael Van BuggenhoutHoofdredacteur
VOORWOORD
‘De recycling society’
Beste zorgprofessional,
Herinnert u zich nog de eerste maand van de zomervakantie? Het was koud, regenachtig en winderig en op zo’n dag stond uw hoofdredacteur met: een helm, een veiligheidsbril, een knalgele jas en veiligheidsschoenen hoog boven de grond te luisteren en te kijken naar wat er met ons risicohoudend medisch afval gebeurt. We waren plots een onderdeel van de ‘Recycling Society’, mooi toch. In het dossier rond de verwerking van risicohoudend medisch afval, kan u lezen dat Vlaanderen een voorbeeld is voor de rest van Europa en misschien zelfs van de wereld. Voor één keer moeten we dus niet naar het buitenland om te leren hoe het echt moet. Maar wat verwacht je van een bezoek aan een afvalverwerkend bedrijf? Als zorgprofessional heb je immers een aantal, misschien wel typische vooroordelen en verwacht je: bergen afval, stinkend in de zon inclusief een grote hoeveelheid vliegen.
Maar niets was minder waar. Dus geen stinkend bedrijfsterrein met bergen afval en vliegen, maar een kraaknet industrieel complex waar bijna alles volautomatisch wordt verwerkt. ‘No Handling’ staat centraal, oftewel het beperken van het aantal tussenstappen in het verwerkingsproces. Geen arbeiders die tonnen en vaten openmaken en uitsorteren, maar een automatisch voedingssysteem dat de alom gekende gele vaten automatisch in een draaitrommeloven brengt die het geheel op 1000° verbanden. De hoeveelheid assen en uitstoot is minimaal en men produceert er energie mee voor gezinnen en bedrijven. De cirkel is spreekwoordelijk rond. Maar niets houdt een ziekenhuis tegen om te investeren in een duurzaam beleid, het beperken van de afvalstroom blijft een uitdaging. Over arbeiders gesproken, als u denkt dat uw dienaar werd rondgeleid door een mannelijke ingenieur, dan heeft u het mis. Drie dames zorgden voor een meer dan deskundige uitleg.
Natuurlijk mogen niet enkel leidinggevenden deel uitmaken van de zogenaamde ‘Recycling Society’, maar evengoed bedside verpleegkundigen, studenten, zorgkundigen en logistieke medewerkers. Met dit dossier geven we een unieke blik achter de schermen en brengen we de afvalstroom in kaart. Maar daarnaast geven we een aanzet om verder na te denken over afvalbeheer. We mogen trots zijn dat we in Vlaanderen koploper zijn op het vlak van afvalverwerking, maar stilstaan is zoals steeds achteruitgaan. De koppositie behouden moet dan ook een blijvend streven zijn.
ZORG Magazine, het onafhankelijk
tijdschrift voor de Vlaamse
ziekenhuizen wordt per kwartaal
uitgegeven door:
� Ablecare BVBA
Consultancy, Research & Education
Bossaersstraat 87
2930 Brasschaat
[email protected] of www.ablecare.be
� Jaargang 2 - nummer 10
editie september 2012
ISSN: 2033-7582
P 912873 PB 779
� Eindredactie: Michael Van Buggenhout
� Aan dit nummer werkten mee:
Michael Van Buggenhout, Marc Segers,
Krista Vandenborre, An Vandamme, Ann
Socquet, ellen Decamps, Erik Genbrugge,
Pieter De Blieck, Bart Dirix, Hilde Taillieu en
Valérie Duquet.
� Oplage: 2000 exemplaren
� Abonnementen, adreswijzigingen en
annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis
bedeeld, bij adreswijziging kunnen oud
én nieuw adres worden doorgegeven via
� Redactie: [email protected]
+32 3 633 18 11 +32 477 41 17 00
� Drukkerij: Dirix-Vanhoof, Ekeren
� Advertenties: Advertentieruimte kan
besproken worden met de redactie (zie
bovenstaande contactgegevens).
� © Schriftelijke toestemming van de
redactie is vereist voor eventuele overname
van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie.
� Alle artikels kunnen afzonderlijk en
gratis gedownload worden via de website
van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be)
en deze van Ablecare (www.ablecare.be).
Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de ZORG sector? U kan de redactie van ZORG Magazine ook volgen via Twitter (@ZORGMagazine).
Recente Mesah besparingen
-26% (Verbandmateriaal)
-45% (Enveloppen)
-30% (Papier)
Ontvang offertes en laat leveranciers
hun prijszetting verbeteren tijdens een omgekeerde
veiling
Plaats uw offerte-aanvraag
Mesah is een innovatieve, beveiligde internetmarkt voor de gezondheidszorg gebaseerd op het principe van een open
omgekeerde veiling.
Bespaar!
Gemaran nv - Kortrijksesteenweg 214 b3 - 9830 Sint-Martens-Latemwww.mesah.com - [email protected] - tel: 09 210 78 90
-35% (Toners-Cartridges)
20120210_Ablecare_297x210.indd 1 14/02/12 08:24
ZORGMAGAZINE 5ZORGMAGAZINE4
Sociale economie en zorg slaan de handen in elkaar.
3 Voorwoord
4 Sociale economie en zorg slaan de handen in elkaar
5Korte berichten
6Het ZORGdorp... over zorg, veiligheid en zekerheid
8 Dossier:Risicohoudend medisch afval
11’No risk, maximale recovery en de beste prijs gaan hand in hand.’
14 MediPower® doorgelicht
17ZorgAndersTv: reportages & informatie
22Een grootschalige rampoefening toont sterktes en zwaktes.
28Mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorg
32Meer tijd voor de patiënt dankzij Productive Ward®
UZ Brussel blijft financieel gezond
De financiële situatie van het UZ Brussel blijft gezond ondanks de crisistijden. Het enige Nederlandstalige ziekenhuis van het Brussels Gewest sloot 2011 af met een winst van 2,7 miljoen euro. Dat is 200.000 euro meer dan in 2010, blijkt uit het jaarverslag dat vandaag is gepubliceerd. Veel ziekenhuizen hebben het moeilijk om geen tekorten te boeken maar bij het UZ Brussel bleef de financiële situatie vorig jaar stabiel, net zoals in 2010.
De totale opbrengsten stegen met 4,7 procent tot 352,9 miljoen euro tegenover de 337,1 miljoen euro van 2010. In 2011 werd ook een cashflow bevestigd van 30,2 miljoen euro, tegenover een investeringsuitgave van 25,2 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat bedroeg 3,5 miljoen euro in 2011 of 1 procent van de bedrijfsopbrengsten. Dit is een achteruitgang tegenover vorig jaar, toen het resultaat nog 5,5 miljoen euro bedroeg.
Omdat het financieel beleid voorzichtig blijft, heeft het ziekenhuis zijn reserves kunnen uitbreiden met bijna 3 miljoen euro, wat een totaal geeft van 174,4 miljoen euro.
Zorghuis Gent opent de deuren
Zorghuis Gent is een nieuw initiatief dat openstaat voor alle mensen met kanker in Oost-Vlaanderen, jong en oud. Het werd opgericht eind 2011 naar het voorbeeld van Zorghuis Oostende dat sinds de lente van 2008 operationeel is. Zorghuis Gent vzw is een niet-gesubsidieerd initiatief dat werkt met giften, sponsoring door serviceclubs en bijdragen door de gasten die er verblijven. Ondertussen heeft het Zorghuis ook onderdak gevonden en dit in 2 aanpalende appartementen op de Coupure Rechts, in Gent en gaat ze begin van september van start.
Korte berichtenZorghuis Gent wil, net als Zorghuis Oostende, alleenstaande en herstellende kankerpatiënten opvangen tijdens en na hun behandeling (operatie en / of radiotherapie en / of chemotherapie). Opnames in het ziekenhuis worden in toenemende mate tot een zo kort mogelijke tijdspanne herleid. Het aantal patiënten op de afdelingen oncologie in de Gentse ziekenhuizen alleen al bedraagt per jaar immers ruim 32.000. Mensen die hervallen, zitten in dit cijfer zelfs niet vervat.
Zorghuis Gent is ondergebracht in 2 appartementen op de Coupure en telt 4 individuele slaapkamers en 1 tweepersoonsslaapkamer, een keuken, leefruimte, 2 badkamers, 2 toiletten en enkele kleine terrasjes. Ze zijn vlot bereikbaar met het openbaar vervoer. Een aanvraag gebeurt altijd in overleg met de behandelende huisarts of specialist, of met de diensten en hulpverleners die met de arts samenwerken (sociale dienst, (thuis)verpleegkundigen,…) Het document kan gedownload worden via de site van het Zorghuis Gent.
De gast betaalt een dagprijs van 30 EUR per dag maar dankzij een overeenkomst met de mutualiteiten is de uiteindelijke persoonlijke bijdrage slechts het
democratische bedrag van 15 EUR per dag.
Naar het voorbeeld van Zorghuis Oostende wil Zorghuis Gent een bijna-thuis-huis zijn voor alleenstaande mensen met kanker tijdens en vlak na hun behandeling. Een plek dus waar de alleenstaande en herstellende patiënt tijdelijk maar tijdens de moeilijkste dagen tot rust kan komen, waar een team van betrokken vrijwilligers een warm onthaal biedt en waar er tegemoet kan worden gekomen aan zijn / haar noden. De gast wordt ontvangen door één van de vrijwilligers die 7/24 in ploegen aanwezig zijn. Een vrijwilligersploeg zorgt voor psychosociale opvang. Daarnaast kunnen gasten bij hen terecht voor praktische en infrastructurele vragen: een boodschap, de maaltijden, de was en de strijk, ... Voor medische zorg blijven de gasten aangewezen op de eigen huisarts of thuisverpleegkundige. Twee coördinatoren staan in voor de continuïteit van de werking.
Zorghuis GentCoupure Rechts 262-2729000 Genttelefoon: 09/224 09 80gsm: 0468/13 54 43mail: [email protected]
INHOUD
De inzet van kansengroepen in de zorg is een opportuniteit om het groeiend tekort aan personeel op te vangen. Dat bleek tijdens een inspiratiedag van Innovatiepunt waar verschillende zorginstellingen hun ervaring deelden.
Het Jan Yperman Ziekenhuis (Ieper) en Jobcentrum werken samen om personen met een beperking te integreren in de zorgsector, Wzc Huize St Anna en Agora zorgen samen voor een collectieve instroom voor lager gekwalificeerden in Limburg. Slechts twee voorbeelden die aantonen welke meerwaarde de sociale economie kan bieden voor de zorgsector. “Zij doorprikken de vrees van de zorgsector dat sociale economie de kwaliteit van de dienstverlening naar beneden zou halen”, vertelt Lon Holtzer. “Juist het tegenovergestelde is waar. Met dezelfde financiële middelen kunnen ze zo meer mensen tewerkstellen en bouwen ze een betere dienstverlening uit. In zorginstellingen zijn er immers tal van jobs, binnen en buiten de directe patiëntenzorg, waar de sociale economie een aanvullende rol kan spelen. Samenwerken betekent natuurlijk dat je alle twee uit je kot moet komen. Het is nu aan de sociale economie om assertief te reageren, want voor de zorg is het niet helemaal duidelijk welk aanbod er is. Als je op elkaar wacht, dan is het wachten op Godot. Ook op enige regelgeving moet je niet wachten. De overheid leert vaak uit goede projecten om daarna in actie te schieten.”
De zorgsector staat niet weigerachtig tegenover dit idee. Zij geloven in een parcours dat van onderuit groeit. Toch is er ook een belangrijke rol weggelegd voor koepelorganisaties, vindt Lon Holtzer. “We mogen de syndicale partners niet over het hoofd zien in dit verhaal. Het is de rol van Innovatiepunt en de koepels om dit verder aan te pakken. We moeten goed beseffen dat we voor een ongelooflijke opportuniteitsvenster zitten.
Heel de sector is zich op dit moment zwaar bewust van de problemen die gaan komen. Het ijzer moet je smeden als het heet is.”
Herman Raus, directeur ad-interim van VOSEC (Vlaams Overleg Sociale Economie), beseft dat de sociale economie haar troeven beter moet inzetten voor de zorg. “Een van de sterke punten van de sociale economie is dat we zeer goed weten hoe we kansengroepen tot de arbeidsmarkt moeten begeleiden. Het wordt tijd dat we die kennis meer promoten. Een must, want de overheid zal in de komende jaren niet blijvend extra geld ter beschikking kunnen stellen voor de zorg. Die tijd is gedaan. Maar er is wel geld in deze samenleving. Misschien moeten we lokaal aan mensen vragen of ze willen investeren in een maatschappelijk belangrijk project als zorg.”
“Tenslotte zijn ze er langs alle kanten zelf bij betrokken. We hopen dat iedereen gezond oud wordt, maar er kan van alles gebeuren. Als je nieuwe financiële middelen wilt aanboren, dan denk ik dat een goed actief lokaal netwerk ook bekeken moet worden. Waarom niet? Zo creëer je maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ook daar staat de sociale economie sterk met een uitgebreid netwerk van lokale diensteneconomie en decennialange ervaring in maatwerk voor individuen, ondernemingen en overheid.”
“In zorginstellingen zijn er immers tal
van jobs, binnen en buiten de directe
patiëntenzorg, waar de sociale economie een aanvullende rol
kan spelen.”
Win 1 van de vijf gratis
exemplaren van dit boek!
Mail ‘mededinging’ met
uw contactgegevens naar
ZORGMAGAZINE 7ZORGMAGAZINE6
“Vlaams minister-president Kris Peeters kwam persoonlijk de
eerste editie van het ZORGdorp openen.”
Meer dan 300 exposanten en meer dan 85000 bezoekers, Accenta was ook dit jaar weer een succes. Voor zij die de jaarbeurs in Gent (nog) niet kennen, zetten we even op een rij wat er te beleven was op deze 67e editie.
300 exposanten, dat betekent heel veel producten binnen handbereik om te zien, te proeven en te proberen. Huishoud -en verzorgingsproducten, een auto, een open haard en een nieuwe keukentafel,...
Het ZORGdorp...over zorg, veiligheid en zekerheidJong en oud, vroeg of laat, op tijd en stond hebben we wel allemaal vragen over onze gezondheid, onze kwaaltjes, ons lichaam. Vragen waarvoor we niet direct tijd vrijmaken om een arts, een medisch centrum of andere organisaties te contacteren. Accenta, de Jaarbeurs Gent, wil het nuttige aan het aangename koppelen. In een aangename sfeer konden de 85000 bezoekers 9 dagen lang vragen stellen en antwoorden krijgen in het ZORGdorp, een nieuw initiatief van ZorgAndersTv die naast zorgprofessionals, nu ook de cliënten van zorgorganisaties rechtstreeks en persoonlijk wil bereiken. Een eerste editie durft soms traag van start gaan maar ZorgAndersTv zette het ZORGdorp meteen op de kaart. Dat bleek reeds op de openingsplechtigheid, waar verschillende hoge gasten in hun toespraak verwezen naar het ZORGdorpt.
op Accenta kan je het vinden, proberen en kopen. Bovendien heeft Accenta ieder jaar publiekstrekkers van formaat. Deze
publiekstrekkers, Accenten genaamd, zorgen voor een levendige en gezellige sfeer. Een aantal van deze Accenten zijn intussen al tradities geworden: zoals oa. de Eregast, de Langste Toog, het Kooktheater, de Speelfabriek en nog vele andere. De Universiteit Gent en verschillende hogescholen participeren om enkele interactieve stands op te zetten. De zorgsector was tot dit jaar de grote afwezige op dit event. ZorgAndersTv zocht en vond een heel aantal partners
om samen de handen in elkaar te slaan en een heus ZorgDORP op te zetten. Kosten noch moeite werden gedaan om het paviljoen in een passend kleedje te steken. Dit jaar verwelkomde het ZORGdorp oa. de online-thuiszorgwinkel Comcasa, de Astma en Allergiekoepel, het AZ Maria Middelares Gent, het Belgisch Zeeinstituut voor Orthopedie, het Rode Kruis Vlaanderen, de vzw Stop Darmkanker, thuisverplegingsorganisatie Mederi (at home), het Zorghuis GENT en het Zorghuis OOSTENDE. Zij bewoonden allen een standplaats in het ZorgDORP. Verschillende andere organisaties waren aanwezig via flyers en ander promotiemateriaal.
Een opening in stijlVlaams minister-president Kris Peeters kwam persoonlijk deze eerste editie van het ZORGdorp openen op Accenta. Reeds in zijn openingstoespraak verwees hij naar het ZORDdorp. Op vrijdag 14 september zette ZorgAndersTv op haar stand de nocturne kracht bij met een receptie voor genodigden en standhouders.
Rechtstreeks contact met cliënten én potentiële werknemersRechtstreeks contact met zorgvragers staat centraal op de jaarbeurs. Maar vanzelfsprekend wandelen er op de jaarbeurs ook een heel aantal potentiële werknemers rond. Dat mochten we ook zelf ondervinden toen de beurs amper één uur geopend was en meteen een eerste bezoeker ons aansprak of er bij het AZ Maria Middelaresziekenhuis in Gent openstaande vacatures waren? Editie 2013?Wil uw bedrijf of zorgorganisatie ook deel uitmaken van het ZORGdorp op de 68e jaarbeurs te Gent? Deze zal ook nu weer doorgaan in september in Flanders Expo.
Foto 1: Minister-president Kris Peeters luistert aandachtig naar de toelichting van initiatiefneemster Hilde Taillieu van ZorgAndersTv.
Foto 2 & 3: Op verschillende standen vinden bezoekers informatie, maar daarnaast kunnen ze ook interactief deelnemen aan verschillende kleine tests.
Meer info en reservaties via
ZorgAndersTv:
Pieter De Blieck
0468 120 229
ZORGMAGAZINE 9ZORGMAGAZINE8
Dossier: Risicohoudend medisch afvalZorggerelateerd afval verzamelen, verwijderen en verwerken is voor veel zorgvoorzieningen een aanzienlijke kost. Vaak denken we in de eerste plaats aan het typische klinische afval: farmaceutische producten, spuiten en naalden of andere scherpe voorwerpen, maar het betreft aanzienlijk meer. Per bed wordt tot 9,4 kg afval per dag geproduceerd en dat afval moet ergens naartoe. Over de verwerking van medisch afval is er weinig consensus in Europa. Een korte blik op wetenschappelijke literatuur over ‘medical waste’ leert ons dat de landen van de Europese unie op verschillende snelheden opereren én verschillende klemtonen leggen. Vlaanderen profileert zich echter als één van de betere, zoniet de beste leerling van de klas. In onze regio wordt namelijk een efficiënt ophaalsysteem en strikte regelgeving gekoppeld aan een hypermoderne verwerking waarbij medisch afval wordt omgezet in energie en risico’s tot een absoluut minimum worden beperkt.
Dossier RMA
“Internationaal wetenschappelijk
onderzoek wijst uit dat ziekenhuizen per bed tot 9,4kg
afval per dag produceren.”
Afval analyserenZiekenhuizen produceren een aanzienlijke hoeveelheid afval. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat per bed 0,6 tot 9,4kg afval per dag wordt geproduceerd. Een gemiddelde afvalzak in een ziekenhuis heeft een gewicht van 2,65kg. Analyse van dit afval leert ons dat deze afvalberg vooral bestaat uit: papier (30-38% van het gewicht), plastics (20-28%), algemeen restafval (6-10%), scherpe voorwerpen en naalden (1-2,5%) en afval van medicatiebedeling (0,4%) (Blenkharn, 2011). In Vlaanderen brengt de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) de afvalstromen in kaart. Ook uit hun onderzoeken blijkt dat er talloze afvalstromen in ziekenhuizen worden gegenereerd. In Vlaanderen produceren ziekenhuizen zo’n 0,3kg/bed/dag risicohoudend medisch afval en 1,6kg niet-risicohoudend medisch afval (Vito, 2003).
Afval van zorgvoorzieningen wordt traditioneel opgedeeld in ‘zachte
substanties’ en ‘scherpe voorwerpen’, waarbij deze laatste vanzelfsprekend in een afzonderlijke container worden geworpen. Wanneer we in Vlaanderen spreken over ‘medisch afval’, dan bedoelen we alle bijzondere afvalstoffen die voortkomen uit: diagnosestelling, de behandeling van mens en dier, uit wetenschappelijk onderzoek, biologische productie, testen, etc. De bepaling ‘bijzonder’ betekent dat ze onderworpen zijn aan bijkomende wettelijke voorwaarden inzake inzameling, verpakking en verwerking.
en diensten materniteit. Onderzoek wijst uit dat huishoudelijk afval vaak meer bacteriën bevat dan klinisch afval, maar ook deze vaststelling moet sterk genuanceerd worden. Het gamma bacteriën in medisch afval is groter alsook het risico op besmetting (Blenkharn et al., 2011). Het Hepatitis B virus treffen we bijvoorbeeld aan op 2% van alle met bloed doordrenkte items uit klinisch afval.
Het foutief of ongepast beheren en verwijderen van medisch afval kan ernstige gevolgen hebben. In eerste instantie kan er gedacht worden aan: milieuvervuiling, onaangename geur, de groei en verspreiding van insecten, etc. Daarnaast kennen we gevaren voor de individuele mens die rechtstreeks contact zou hebben met het afval. We denken dan aan infectiegevaar, letsels, de overdracht van bloedoverdraagbare infecties zoals tyfus en cholera (vooral in het buitenland), aids en hepatitis B en C (Almuneef en Memish, 2003).
Heel wat landen hebben de afgelopen decennia de nodige wet- en regelgeving opgesteld inzake het beheer van medisch afval, dit mede door de sterke opkomst van ziekenhuisbacteriën. In 1991
Deze afvalstoffen zijn afkomstig van activiteiten uit ziekenhuizen en woonzorgcentra, maar ook uit laboratoria, onderzoeksinstituten, de farmaceutische sector en veterinaire klinieken. Daarnaast produceren ook huisartsen, tandartsen en tandheelkundige klinieken, thuisverpleegkundigen en zelfs begrafenisondernemers dergelijk type afval (Tudor et al., 2007; Abdulla et al.., 2008). Heel wat van dit afval is onschadelijk, maar een deel kan gevaarlijk zijn omdat het ziekteverwekkers bevat. Dergelijk afval heeft een speciale behandeling nodig evenals een passende verwijdering (Patil en Pokhrel, 2005; Chiang et al., 2006).
Veilig en aangepast afvalbeheerNiet elke verpleegeenheid of ziekenhuis produceert evenveel afval. De grotere volumes komen vooral voort uit (academische) ziekenhuizen die een opleidingsfunctie hebben, maar ook chirurgische afdelingen
werd een Europese stuurgroep opgericht die de problematiek moest onderzoeken. Deze commissie formuleerde een reeks voorstellen, die aan de Europese Commissie werden bezorgd in 1997. Intussen zijn we in de 21e eeuw en nog steeds is er op Europees niveau geen duidelijke richtlijn (Insa et al., 2010). Medisch afval wordt in de verschillende lidstaten en deelstaten wel regelmatig in een algemeen wetgevend kader betreffende afvalbeheer opgenomen.
“Het Hepatitis B virus treffen we aan op 2% van alle met bloed doordrenkte items uit klinisch
afval.”
Dossier RMA
Een specifieke uniforme Europese regelgeving bestaat vandaag nog niet. Dit zorgt natuurlijk voor willekeur, de vele landen van de Europese unie staan op het vlak van afvalverwerking zeker niet op hetzelfde niveau. We moeten voor good practices zelfs helemaal niet naar het buitenland. België en in het bijzonder Vlaanderen worden zowel op het vlak van het beheer en de verwerking van medisch
Foto: © Indaver
ZORGMAGAZINE 11ZORGMAGAZINE10 Dossier RMA
‘No risk, maximale recovery en de beste prijs gaan hand in hand.’De verwerking van ziekenhuisafval heeft de laatste twintig jaar een grote evolutie doorgemaakt. Daar waar in sommige Europese landen het ziekenhuisafval in vele gevallen nog op een stortplaats belandt, creëren we van dat afval in Vlaanderen energie voor duizenden gezinnen en bedrijven. Ziekenhuizen, hun werknemers en patiënten worden stilaan lid van één grote nieuwe familie waar duurzaamheid centraal staat. Deel uitmaken van die ‘Recycling Society’ is voor elk ziekenhuis meer en meer een prioriteit geworden. Het gaat dan niet enkel meer over ‘hoe raak je van je afval af’, maar ook: ‘wat gebeurt er mee op het moment dat het afval het ziekenhuis verlaat’. ZORG Magazine sprak met Bart Goethals, Director Sales en Marketing Industrial Waste Services Europe van Indaver.
afval als op het vlak van wetgeving als een heuse koploper beschouwd.
Life Cycle AssessmentVandaag bestaat er een gamma aan verschillende technieken om ‘risicohoudend medisch afval’ te verwerken. Om een juiste techniek te kiezen, mag zeker niet alleen gekeken worden naar de kostprijs op korte termijn, ook verschillende andere factoren spelen een rol. Een wereldwijd gekende methode om de milieu-impact van producten of systemen in kaart te brengen is het ‘Life Cycle Assessment’ of LCA. LCA houdt bijvoorbeeld rekening met de impact van een techniek op de opwarming van de aarde. Dr. Andres Van Brecht zette voor het afvalverwerkend bedrijf Indaver de verschillende technieken op een rij en paste op elke techniek het Life Cycle assessment toe.
Met behulp van deze methodiek werd ook de milieukost per ton in kaart gebracht. In de studie werden drie courante technieken naast elkaar gezet: de draaitrommeloventechniek die werd toegepast op de
MediPower®-installatie van Indaver, de auto-claveringstechniek gekoppeld met een noodzakelijke nabehandeling van de restfractie in een roosteroven en de autoclaaf gekoppeld aan een cementoven. Echter, de laagste impact op het milieu kan worden bereikt met een draaitrommeloven type MediPower®. De milieu-kost van MediPower® is immers minimaal 300% lager ten opzichte van andere alternatieven. Meer informatie en een schematische voorstelling van een dergelijke installatie op de volgende pagina’s.
“Met een draaitrommeloven type MediPower®, is de milieu-kost minimaal 300% lager ten
opzichte van andere alternatieven.”
Referenties• 1. Abdulla F, Qdais HA, Rabi A. Site
investigation on medical waste manage-
ment practices in northern Jordan. Waste
Management 2008;28:450–8.
• 2. Almuneef M, Memish Z. Effective
medical waste management: it can be
done. American Journal of Infection Control
2003;31:188–92.
• 3. Blenkharn (2011) Clinical Waste Mana-
gement. Encyclopedia of Environmental
Health, 2011, Pages 716-731
• 4. Chiang CF, Sung FC, Chang FH, Tsai CT.
Hospital waste generation during the SARS
outbreak in Taiwan. Infection Control and
Hospital Epidemiology
2006;27:519–22.
• 5. Insa E. et al.(2010) Critical review
of medical waste legislation in Spain,
Resources, Conservation and Recycling 54
(2010) 1048–1059
• 6. Patil G, Pokhrel K. Biomedical solid
waste management in an Indian hospital:
a case study. Waste Management
2005;25:592–9.
• 7. Tudor TL. Towards the development of a
standardized measurement unit for healthcare
waste generation. Resources, Conservation
and Recycling 2007;50:
319–33.
• 8. Van Brecht A. (2011) Best Practicable
Environmental Option (BPEO) Medical
Waste’, gevalideerd door de K.U. Leuven.
“Ziekenhuisafval kan gevaarlijk zijn omdat het ziekteverwekkers
bevat, dergelijk afval vraagt om
een speciale behandeling evenals
een passende verwijdering.”
Foto: © Indaver
ZORGMAGAZINE 13ZORGMAGAZINE12
wordt de hele problematiek terug brandend actueel en stellen mensen en organisaties zich terecht heel wat vragen. Uiteindelijk zijn we er vandaag zeker van dat alle overbodige en vaak gevaarlijke tussenstappen geëlimineerd zijn of onder controle zijn. Ook wij zijn, net zoals de ziekenhuizen, met lean en six sigma bezig.”
Bart Goethals: “Indaver werd eind de jaren tachtig opgericht. In de aandeelhoudersstructuur is zowel de scheikundige industrie vertegenwoordigd als de Vlaamse overheid. Op dat ogenblik was er een acuut probleem waarbij men terecht de vraag stelde: wat moet er gebeuren met gevaarlijke afvalstoffen? Tot op dat ogenblik hadden bedrijven vaak kleinschalige verbrandingsinstallaties op hun bedrijfsterrein. Vaak ging het over verouderde installaties die helemaal niet voldeden aan emissienormen. In vele gevallen werd het afval nog gedumpt op stortplaatsen. De milieubeweging heeft toen heel wat
Bart Goethals: “De verwerking van RMA in Vlaanderen is op dit moment een voorbeeld voor
de rest van de wereld.”
teweeggebracht en dat was meteen het startpunt van onze bedrijfsvoering. In dezelfde periode ontstonden ook twee gelijkaardige initiatieven, één op kleinere schaal in Moeskroen en één in het Leuvense. Beiden kozen ook voor een gelijkaardige techniek, namelijk een kleinschalige draaitrommeloven. Indaver koos ook voor een draaitrommeloven, maar één met een veel grotere capaciteit. De bedrijven in Leuven en Moeskroen richtten zich voornamelijk op de ziekenhuissector (70% ziekenhuissector, 30% andere afvalstoffen). Die doelgroep werd bewust gekozen, omdat eind de jaren tachtig zich ook daar
problemen stelden, vooral op het vlak van gevaarlijk medisch afval. Vele ziekenhuizen verwerkten het afval vaak ambachtelijk in een kleine oven zonder rookgaszuivering op de campus. Een andere mogelijkheid was het afval afvoeren naar een stortplaats of men had de eerste generatie autoclaveringstechnieken in huis.”
ZORG Magazine: Werd er ook afval naar het buitenland gestuurd?Bart Goethals: “Eigenlijk was de uitvoer van Belgisch risicohoudend medisch afval erg beperkt, dit omdat ook in het buitenland er weinig mogelijkheden waren om iets met dat type afval te doen. Alleen Duitsland en Nederland hadden destijds een kleine voorsprong van enkele jaren op Vlaanderen. Maar we hebben in Vlaanderen een meer dan grote stap voorwaarts gezet. De eerste fase bestond uit het weghalen van afval uit de stortplaatsen en uit de kleine ‘ambachtelijke’ ovens op de sites van de zorgvoorzieningen. Daarna volgde eind de jaren negentig een tweede fase, dit onder impuls van nieuwe wet- en regelgeving. Het creëren van die strengere normen was zeker positief, maar nefast voor één van de twee kleinere installaties in Vlaanderen.”
“De installatie in Moeskroen moest sluiten en de installatie in Leuven kon nog slechts voor een korte termijn open blijven. Dit betekende dat er een duidelijk tekort aan verwerkingscapaciteit ging ontstaan. Indaver is daarop gestart met een intern onderzoek over hoe en onder welke condities wij dat type afval ook konden verwerken. Technisch gezien kon dat zonder problemen in onze installaties, de enige problematiek die naar voor kwam, was de ’voeding’ van ons systeem. Ons voedingssysteem voor de bestaande ovens was vooral ontworpen voor zware vaten uit de industrie, dit terwijl vaten voor risicohoudend medisch afval (RMA) vaak compact en licht zijn. Technisch konden we dit type afval ontvangen, maar economisch was dat, gezien het ontbreken van
een aangepast voedingssysteem, niet vanzelfsprekend.”
ZORG Magazine: U geeft aan dat een oplossing niet vanzelfsprekend was, hoe kwam de huidige oplossing tot stand?“Indaver ging niet over één nacht ijs, er werden markstudies uitgevoerd en de economische en technische haalbaarheid van alle mogelijke oplossingen werden nagegaan. Tijdens deze periode werden heel wat nieuwe stappen gezet, mede door het feit dat ook het kostenplaatje steeds belangrijker werd voor ziekenhuizen. Het was toen duidelijk dat de kleinere installaties op langere termijn de kosten onmogelijk onder controle zouden kunnen houden. Dat heeft ertoe geleid dat de toenmalige eigenaar van het bedrijf in Leuven in 2007 de beslissing heeft genomen van te stoppen. Behalve een economische reden, had dat voornemen ook te maken met het feit dat de eigenaar wist dat zijn vergunning begin 2012 zou verlopen en een verlenging onmogelijk was. Mocht niemand initiatief hebben genomen dan zouden we vandaag met een verwerkingsprobleem zitten, het gaat immers om 10000 ton afval per jaar. In eerste instantie werd er op zoek gegaan naar alternatieven in het buitenland. Het antwoord was daar duidelijk negatief. “
“Indaver heeft beslist om het bedrijf over te nemen om in eerste instantie continuïteit aan de zorgsector te kunnen garanderen. Op dat ogenblik zijn onze ingenieurs met een open vizier op zoek gegaan naar best practices wereldwijd. Tijdens de onderzoeksperiode zijn we tot de constatatie gekomen dat afvalverwerking in vele landen zoals Engeland en de Verenigde Staten, nog in de kinderschoenen stond. Alle mogelijke technieken werden naast elkaar gezet en getoetst aan onze definitie van duurzaam afvalbeheer. Voor ons is een duurzame oplossing in afvalbeheer een oplossing die kan voldoen aan de drie fundamenten die steeds in evenwicht moeten zijn. Dat
is ‘no risk’, welke techniek of oplossing we kiezen, er mogen geen risico’s aan verbonden zijn voor welke partij dan ook. Een tweede pijler is de ‘maximale recovery’ en een derde element is minstens zo belangrijk en dat is de ‘beste prijs’. Alle technieken werden getoetst aan deze drie bouwstenen, uit deze studies kwam duidelijk naar voor dat de nieuwe generatie draaitrommelovens de beste keuze is, maar wel gecombineerd met een volledig geautomatiseerd voedingssysteem.
ZORG Magazine: Vandaag gaat er zo’n 8000 ton medisch afval naar MediPower®, gaat er ook ander afval naar de installatie?Bart Goethals: “Door het feit dat de site in Antwerpen gelegen is, kan ook buitenlands afval verwerkt worden zoals afval uit Nederland of uit het Ruhrgebied in Duitsland. Het is bijvoorbeeld economisch en milieutechnisch aanvaardbaar om afval te verwerken uit ziekenhuizen tot voorbij Amsterdam. Een niet oninteressante regio, daar 70 à 80% van de ganse Nederlandse bevolking in die regio woont en er vanzelfsprekend ook een grote densiteit van ziekenhuizen aanwezig is. De oplossing die vandaag in Nederland aanwezig is, is een kleinere en ietwat verouderde installatie. Wij zijn van mening dat die installatie geen duurzame oplossing op lange termijn is. Daarnaast is onze installatie ook niet ontworpen om alleen maar ziekenhuisafval te verwerken, zo kan de installatie ook 10000 ton vloeistoffen verwerken en 20000 ton verpakt afval dat geautomatiseerd gevoed kan worden.
ZORG Magazine: Produceren ziekenhuizen vandaag meer RMA dan bijvoorbeeld tien jaar geleden?Bart Goethals: “Ja, er is een duidelijke evolutie waarbij we kunnen vaststellen dat men inderdaad meer produceert. Er is ook niet zoveel nodig om de aandacht er terug op te vestigen. Neem nu een aantal jaren geleden, de Mexicaanse griep. Op zo’n moment
“Ook ziekenhuizen, hun personeel én de
patiënten zijn eenactief onderdeel van de Recycling
Society.”
Dossier RMA Dossier RMA
“Daarnaast is er ook continu overleg tussen de federaties (zowel ziekenhuizen, zorgsector en de afvalverwerkers) en de overheid. Samen worden er oplossingen gezocht en best practices afgetoetst. Zo werden recent codes van goede praktijk ontwikkeld. Duurzaamheid en het ‘groene gedachtengoed’ is ook in ziekenhuizen een onderdeel geworden van zowel de bedrijfsvoering als de marketing.
“Risicohoudend medisch afval (RMA) is een erg breed begrip. Je hebt afval die uit de operatieruimtes komt, je hebt cytostatica, je hebt afval voortkomend uit de verzorging van bepaalde groepen patiënten, er kan al dan niet kwik inzitten,… Kortom, je moet een techniek kiezen die het volledige en brede gamma aankan. Als je opteert voor een andere meer beperkende techniek dan de draaitrommeloven zoals MediPower®, moet je ziekenhuizen verplichten om hun bestaande procedures en werkwijzen te wijzigen zodat er een meer doorgedreven selectie van het afval op de werkvloer kan uitgevoerd worden. Indaver wenst met deze installatie een antwoord te geven op de actuele vragen uit de sector, een optimaal sluitstuk voor de afvalproblematiek. Dergelijk antwoord moet passend zijn voor elke zorgorganisatie.”
Foto: © Indaver
ZORGMAGAZINE 15ZORGMAGAZINE14
voldoen aan de strenge Europese regelgeving. De warmte die vrijkomt bij het verbrandingsproces wordt herwonnen onder de vorm van stoom en elektriciteit. De stoom wordt gebruikt als processtoom en voor verwarming van Indaver gebouwen en buurtbedrijven (zie foto n°4). De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor Indaver installaties of geleverd aan het net. Zo is 1 kg RMA goed voor energie voor 30 uur laptopgebruik. Niet minder dan 14000 gezinnen zal Indaver met haar installaties op haar site van Antwerpen van elektriciteit kunnen voorzien. De maximale recovery is eveneens één van de drie basisvoorwaarden van Indavers visie op afvalbeheer (zie ook volgende pagina bovenaan).
Automatische voedingslijnIndaver koos ervoor om op de site Antwerpen, waar reeds twee draaitrommelovens aanwezig zijn, een statische oven om te bouwen tot een derde draaitrommeloven met een automatische voedingslijn voor risicohoudend medisch afval (RMA). Door gebruik te maken van
MediPower® doorgelichtBegin april 2012 werd op de site Antwerpen van Indaver een installatie in gebruik genomen voor de verwerking van risicohoudend medisch afval. De MediPower®-installatie biedt een risicoloze oplossing voor medisch en sensitief afval van ziekenhuizen, medische labo’s en de zorgsector. MediPower® is geen alleenstaande installatie, het werd ondergebracht in een bestaande site met de nodige faciliteiten, op deze manier is er ook steeds een back-up oplossing aanwezig. De installatie verwerkt niet allleen afval , het zet dat afval ook om in energie. Kortom een duurzame en veilige oplossing voor medisch en sensitief afval.
One-stop oplossingMet MediPower® garandeert Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie: de meest duurzame oplossing met het juiste evenwicht tussen het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs. De integratie van MediPower® op site Antwerpen garandeert een one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige
“MediPower® zet 1kg risicohoudend medisch afval om in energie voor 30
uur laptopgebruik.”
Eigenschappen MediPower®
Capaciteit
• 30 000 ton / jaar (waarvan 15000 ton RMA)
Techniek:
• Volautomatische voeding zonder manipulatierisico
• Totale destructie bij 1100°C in installatie met draaitrommel
• Stoomketel / Denox
• Elektrofilter / gaswassing en dioxinefilter
• Continue monitoring van wettelijke milieuparameters
Locatie:
• Indaver Antwerpen, geïntegreerde verwerkingssite voor gevaarlijk afval
• 2 extra draaitrommelovens on site als back-up
• Totale thermische verwerkingscapaciteit 130000 ton/jaar
Hoogwaardige valorisatie
• Turbine 2,5 Mw
• Warmterecuperatie via stoom voor intern en extern gebruik
• Indaver Antwerpen is elektriciteitsleverancier voor 14000 gezinnen
Jaarlijks kan MediPower® 30000 ton medisch en ander gevaarlijk en sensitief afval thermisch verwerken. Aangezien het om gevaarlijk medisch afval gaat, gebeurt de verwerking op zeer hoge temperatuur. Zo wordt immers een volledige vernietiging van alle schadelijke componenten gegarandeerd. Belangrijk hierbij is dat de wettelijke milieuparameters continu gemonitored worden. Een elektrofilter, gaswassing en dioxinefilter ontstoffen en reinigen de rookgassen grondig (zie foto n°3), waardoor de emissies
manipulaties of nabehandelingen off site, en zonder risico op contaminatie
Dossier RMA Dossier RMA
bij de manipulatie of door hergebruik van verpakkingen.
* Zie ook Code van Goede Praktijk ICURO, FEBEM, OVAM “Verpakking en transport van medisch afval in Vlaanderen” ** Bevestigd door Studie “Best Practicable Environmental Option (BPEO) Medical Waste” (ir. A. Van Brecht), gevalideerd door K.U. Leuven
Een juist evenwicht tussen het vermijden van risico’s en maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs
Geen enkel risico voor mens en omgeving
Arbeidshygiëne maximaal gewaarborgd Gebruik van gesloten eenmalige verpakkingen* Uitsluiten blootstellingsrisico’s door elimineren voorshredding en dankzij volautomatisch
en uniek voedingssysteem voor RMA Volledige vernietiging van alle pathogenen door zeer hoge verbrandingstemperatuur Geavanceerde gaswassing vangt chemische polluenten (o.a. kwik) Detectie van radioactieve stoffen dankzij een on site meetportiek en verwerking i.s.m. NIRAS
> Integrale ketenbewaking van bron tot eindverwerking
Totaaloplossing voor RMA Geen liability voor de producent want MediPower® accepteert cytostatica, scherpe
voorwerpen, anatomisch afval, prothesen, pathogenen en andere gevaarlijke afvalstoffen Gekwalificeerd en getraind personeel bedient MediPower®-installatie Geen reststoffen off site na te behandelen
> MediPower® is een one-stop-shop oplossing voor RMA in tegenstelling tot voorbehandelingstechnieken. Voorbehandelingstechnieken vernietigen enkel pathogenen in het RMA, waarna een residu overblijft dat alsnog thermisch verwerkt dient te worden.
Wettelijk vergunde oplossing MediPower® is wettelijk vergund én is de Best Beschikbare Technologie voor RMA-verwerking**
Laagste milieu-impact Minimale logistiek (verwerking RMA en residu op 1 plaats) > laagste carbon footprint MediPower® heeft de laagste globale milieu-impact in vergelijking met alternatieve
technieken (300% lager)**
NORISK
Automatisch voedingssysteem
Meetportiek radioactiviteit
Best Beschikbare Technologie
* Zie ook Code van Goede Praktijk ICURO, FEBEM, OVAM “Verpakking en transport van medisch afval in Vlaanderen” ** Bevestigd door Studie “Best Practicable Environmental Option (BPEO) Medical Waste” (ir. A. Van Brecht), gevalideerd door K.U. Leuven
Een juist evenwicht tussen het vermijden van risico’s en maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs
Geen enkel risico voor mens en omgeving
Arbeidshygiëne maximaal gewaarborgd Gebruik van gesloten eenmalige verpakkingen* Uitsluiten blootstellingsrisico’s door elimineren voorshredding en dankzij volautomatisch
en uniek voedingssysteem voor RMA Volledige vernietiging van alle pathogenen door zeer hoge verbrandingstemperatuur Geavanceerde gaswassing vangt chemische polluenten (o.a. kwik) Detectie van radioactieve stoffen dankzij een on site meetportiek en verwerking i.s.m. NIRAS
> Integrale ketenbewaking van bron tot eindverwerking
Totaaloplossing voor RMA Geen liability voor de producent want MediPower® accepteert cytostatica, scherpe
voorwerpen, anatomisch afval, prothesen, pathogenen en andere gevaarlijke afvalstoffen Gekwalificeerd en getraind personeel bedient MediPower®-installatie Geen reststoffen off site na te behandelen
> MediPower® is een one-stop-shop oplossing voor RMA in tegenstelling tot voorbehandelingstechnieken. Voorbehandelingstechnieken vernietigen enkel pathogenen in het RMA, waarna een residu overblijft dat alsnog thermisch verwerkt dient te worden.
Wettelijk vergunde oplossing MediPower® is wettelijk vergund én is de Best Beschikbare Technologie voor RMA-verwerking**
Laagste milieu-impact Minimale logistiek (verwerking RMA en residu op 1 plaats) > laagste carbon footprint MediPower® heeft de laagste globale milieu-impact in vergelijking met alternatieve
technieken (300% lager)**
NORISK
Automatisch voedingssysteem
Meetportiek radioactiviteit
Best Beschikbare Technologie
Laagste totale kost
MediPower® verwerkt ALLE types RMA Geen noodzaak tot extra uitsortering van RMA-fractie bij producent Geen meerkost voor organisatorische wijzigingen door invoeren extra sorteerregels Geen meerkost door noodzaak van extra ruimtevoorziening
en meerdere soorten verpakking Geen meerkost voor het niet-autoclaveerbare RMA
Continue verwerkingsgarantie 100% beschikbaarheid (back-up on site) garandeert prijsstabiliteit Geen risico op technisch defect of onbeschikbaarheid gekwalificeerd personeel
Beste prijsgarantie door schaalgrootte MediPower® op site waar jaarlijks 400 000 ton gevaarlijk afval wordt behandeld Kosten infrastructuur, services en personeel (productie, labo, QESH, onderhoud, …)
gedeeld met andere installaties
RMA is energie
Maximale risicoloze valorisatie tot stoom en elektriciteit Stoom gebruikt als processtoom en voor verwarming van eigen gebouwen
en buurtbedrijven De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor eigen installaties
of levering aan het net
Met MediPower® biedt Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend
Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie
om producenten van RMA (ziekenhuizen, medische labo’s en rust- en verzorgings-
tehuizen) de meest duurzame oplossing te bieden, met het juiste evenwicht tussen
het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs.
Gelegen op de site van Indaver Antwerpen, wordt de veilige verwerking van
gevaarlijke afvalstoffen volcontinu gewaarborgd dankzij de expertise en ervaring
van gespecialiseerd personeel. De integratie binnen deze site garandeert een
one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige
manipulaties of nabehandelingen off site, en zonder risico op contaminatie
bij de manipulatie of door hergebruik van verpakkingen.
1 kg RMA = energie voor 30 uur laptopgebruik
MAX.RECOVERY
BESTPRICE
Elektriciteit en stoom naar buurtbedrijf
Gekwalificeerd personeel
Geavanceerde gaswassing
Laagste totale kost
MediPower® verwerkt ALLE types RMA Geen noodzaak tot extra uitsortering van RMA-fractie bij producent Geen meerkost voor organisatorische wijzigingen door invoeren extra sorteerregels Geen meerkost door noodzaak van extra ruimtevoorziening
en meerdere soorten verpakking Geen meerkost voor het niet-autoclaveerbare RMA
Continue verwerkingsgarantie 100% beschikbaarheid (back-up on site) garandeert prijsstabiliteit Geen risico op technisch defect of onbeschikbaarheid gekwalificeerd personeel
Beste prijsgarantie door schaalgrootte MediPower® op site waar jaarlijks 400 000 ton gevaarlijk afval wordt behandeld Kosten infrastructuur, services en personeel (productie, labo, QESH, onderhoud, …)
gedeeld met andere installaties
RMA is energie
Maximale risicoloze valorisatie tot stoom en elektriciteit Stoom gebruikt als processtoom en voor verwarming van eigen gebouwen
en buurtbedrijven De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor eigen installaties
of levering aan het net
Met MediPower® biedt Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend
Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie
om producenten van RMA (ziekenhuizen, medische labo’s en rust- en verzorgings-
tehuizen) de meest duurzame oplossing te bieden, met het juiste evenwicht tussen
het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs.
Gelegen op de site van Indaver Antwerpen, wordt de veilige verwerking van
gevaarlijke afvalstoffen volcontinu gewaarborgd dankzij de expertise en ervaring
van gespecialiseerd personeel. De integratie binnen deze site garandeert een
one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige
manipulaties of nabehandelingen off site, en zonder risico op contaminatie
bij de manipulatie of door hergebruik van verpakkingen.
1 kg RMA = energie voor 30 uur laptopgebruik
MAX.RECOVERY
BESTPRICE
Elektriciteit en stoom naar buurtbedrijf
Gekwalificeerd personeel
Geavanceerde gaswassing
n°:1
n°:2
n°:3
n°:4
de aanwezige infrastructuur op site Antwerpen kan Indaver internationaal competitieve verwerkingstarieven aanbieden. Het gaat om gebruik van personeel, QESH (wat staat voor Quality, Environment, Safety en Health), onderhoud, bewaking, interventieteam, het laboratorium, de controlekamer en weegbrug.
Het voedingssysteem werd speciaal voor deze installatie ontwikkeld. (zie foto n°2) Het bestaat uit 4 automatische toevoerlijnen. Dit voedingssysteem laat toe om zonder extra handling of manipulatie, de lichte (gele) vaten risicohoudend medische afval in de draaitrommeloven te brengen. Eén lijn is specifiek voor RMA, de 3 andere lijnen zorgen voor een continue toevoer van vaten. De vaten worden automatisch
Van RMA tot energie zonder risico’s
“Met Medipower® valoriseert
Indaver maximaal materialen en
energie.”
Foto: © Indaver
Foto: © Indaver
Foto: © Indaver
Foto: © Indaver
ZORGMAGAZINE 17ZORGMAGAZINE16
* Zie ook Code van Goede Praktijk ICURO, FEBEM, OVAM “Verpakking en transport van medisch afval in Vlaanderen” ** Bevestigd door Studie “Best Practicable Environmental Option (BPEO) Medical Waste” (ir. A. Van Brecht), gevalideerd door K.U. Leuven
Een juist evenwicht tussen het vermijden van risico’s en maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs
Geen enkel risico voor mens en omgeving
Arbeidshygiëne maximaal gewaarborgd Gebruik van gesloten eenmalige verpakkingen* Uitsluiten blootstellingsrisico’s door elimineren voorshredding en dankzij volautomatisch
en uniek voedingssysteem voor RMA Volledige vernietiging van alle pathogenen door zeer hoge verbrandingstemperatuur Geavanceerde gaswassing vangt chemische polluenten (o.a. kwik) Detectie van radioactieve stoffen dankzij een on site meetportiek en verwerking i.s.m. NIRAS
> Integrale ketenbewaking van bron tot eindverwerking
Totaaloplossing voor RMA Geen liability voor de producent want MediPower® accepteert cytostatica, scherpe
voorwerpen, anatomisch afval, prothesen, pathogenen en andere gevaarlijke afvalstoffen Gekwalificeerd en getraind personeel bedient MediPower®-installatie Geen reststoffen off site na te behandelen
> MediPower® is een one-stop-shop oplossing voor RMA in tegenstelling tot voorbehandelingstechnieken. Voorbehandelingstechnieken vernietigen enkel pathogenen in het RMA, waarna een residu overblijft dat alsnog thermisch verwerkt dient te worden.
Wettelijk vergunde oplossing MediPower® is wettelijk vergund én is de Best Beschikbare Technologie voor RMA-verwerking**
Laagste milieu-impact Minimale logistiek (verwerking RMA en residu op 1 plaats) > laagste carbon footprint MediPower® heeft de laagste globale milieu-impact in vergelijking met alternatieve
technieken (300% lager)**
NORISK
Automatisch voedingssysteem
Meetportiek radioactiviteit
Best Beschikbare Technologie
Meer informatie over de activiteiten van
Indaver en MediPower®
Indaver
Ketenislaan 1 Blok D
Haven 1548
9130 Kallo
www.indaver.be
www.indaver.com
gebracht naar een niveau van 9,5 meter, het RMA naar 16 meter hoogte tegen een tempo van 15 paletten per uur (gemiddeld palletgewicht van 220kg en een maximumhoogte van 230cm). Het RMA kan worden gevoed op europaletten, hierop staan de RMA-recipiënten omwikkeld met een folie. Wanneer een pallet met RMA op het hoogste platform aankomt, wordt automatisch de folie verwijderd en het pallet (in hout) gerecupereerd. Een ingenieus kiepsysteem zorgt ervoor dat de vaten RMA direct gevoed worden in de draaitrommeloven. Dit unieke voedingssysteem sluit overbodige manipulatie of voorbehandeling en risico’s uit en sluit dan ook naadloos aan bij Indavers ‘no risk’ basisvoorwaarde (zie driehoek bovenaan deze pagina).
Dossier RMA
Anders vzw gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.
Communicatie via beelden, ook voor u een haalbare kaart
ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt. Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms. Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat.
Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en montagemateriaal.
Ons aanbod
• (nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat• Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector• Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van
behandelingen en diagnostiek• Documentaires en vormings-dvd’s• In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten• Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal
die door de opdrachtgever wordt aangeleverd• Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke
projecten in binnen –en buitenland• jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij
recruteringscampagnes
ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de versprediing van uw beeldmateriaal. Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt.
Enkele voorbeelden
Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, reportage in wzc Hortensia in Menen, Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…
ZorgAndersTv, het productiehuis voor de zorg
ZorgAnders-midden sept 2012.indd 1 25/07/12 09:41
Schematische voorstelling werking MediPower®
Unieke voedingswijze via transportbanden zonder manipulatie of nabehandeling.
De cilindervormige oven draait langzaam om haar as waardoor het afval in de oven gelijkmatig wordt verbrand en verder wordt getransporteerd.
Tijdens de naverbranding worden de schadelijke stoffen op hoge temperatuur vernietigd.
De hete verbrandingsgassen worden gebruikt om stoom te genereren die op haar beurt via een turbine elektriciteit produceert. Deze elektriciteit wordt geleverd aan het stroomnet of wordt ingezet voor eigen gebruik.
De verbrandingsgassen worden gezuiverd.
5
1
3 4
2
1
2
3
4
5
Illustratie: © Indaver
Foto: © Indaver
ZORGMAGAZINE 19ZORGMAGAZINE18
Reportages 24/24u Opvraagbaar
Het ZORGdorp op Accenta 2012Op pagina 6 en 7 van dit nummer kon u reeds kennis maken het het ZORGdorp op Accenta, een gloednieuw initiatief van zorgAndersTv om de zorgsector op een positief, relaistische wijze dichter bij mensen te brengen. Vlaams-minister president Kris Peeters opende op zaterdag 9 september plechtig Accenta en het ZORGdorp en daar was de cameraploeg van ZorgAndersTv bij.
Naast sfeerbeelden van de opening, geven tal van bezoekers hun visie op wat voor hen een degelijke gezondheidszorg is. Tevens komt ook Pascale De Snijder aan het woord. Zij geeft toelichting bij haar boek: ‘Hart van Mama’. Een uniek interactief prentenboek dat moeders met kanker helpt om hun kind voor te bereiden op een aangrijpende ervaring. Meer informatie over het boek via: www.zorganderstv.be/boeken.
Zorg voor stage: een stagiair moet je verdienen?
Het provinciebestuur West-Vlaanderen investeerde samen met de zorgsector, het zorgonderwijs, Resoc en RTC in kwaliteitsvolle stages door een nieuw educatief pakket met dvd te lanceren op een KICK-OFF in september.
Het pakket ‘Zorg voor Stage’ biedt stof tot nadenken voor directies van zorgonderwijs en zorgvoorzieningen, TAC/TA’s, stagementoren en stagebegeleiders. De verschillende stagefasen komen in woord en beeld aan bod in herkenbare situaties op de werkvloer. Het zorgonderwijs kan met het pakket aan de slag gaan om met stagiairs stil te staan bij de stage. Op een pedagogische studiedag zal het pakket de leidraad vormen voor alle stagebegeleiders. Het doel is om de stagekwaliteit te optimaliseren en om de werkvloer en het zorgonderwijs dichter bij elkaar te brengen.Meer info op: www.zorgvoorstage.be.
Wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentraOnderzoeksbureau Ablecare werkte samen met de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen een grootschalig onderzoek uit betreffende de hoedanigheid en het beheer van wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. Maar liefst 241 Vlaamse woonzorgcentra die dagelijks zorg bieden aan 28000 ouderen, werkten aan dit onderzoek mee. De resultaten en het boek over dit onderzoek werden voorgesteld op een studiedag op 29 juni in het Belfius Auditorium te Antwerpen. ZorgAndersTv draaide voor deze studiedag een reportage waarin het opnamebeleid van enkele voorzieningen uit dezelfde gemeente belicht worden. Zo volgt ZorgAndersTv een groepsrondleiding in woonzorgcentrum De Mick te Brasschaat en bezoeken we het Woonzorgcentrum Buitenhof en Salvé.
Wenst u meer informatie over één van de events in deze agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be.
4 okt Gratis seminarie: planningssoftware voor de zorg (Planexpert / EM group)
6 okt Symposium geriatrie: Het geriatrisch brein in een notendop (AZ Nikolaas)
10-11-12 okt Healthcare 2012, Brussel (zie pagina 30 en 31)
6 en 23 okt Wegwijs in het betaald educatief verlof
23 okt: A’pen Workshop arbeidstijdreglementering: Deeltijdse arbeid met oefeningen (zie pagina 27)
24 okt: Gent Workshop arbeidstijdreglementering: Deeltijdse arbeid met oefeningen (zie pagina 27)
13 nov: Gent Crisisbeheersing bij calamiteiten en crisissituaties in zorginstellingen (zie pagina 25)
15 nov: A’pen Crisisbeheersing bij calamiteiten en crisissituaties in zorginstellingen (zie pagina 25)
19 nov Gala-avond Zorgwerkgever 2012, KBC Brussel
ZorgAndersTv agenda
Pluk de DagZorgAndersTv zendt vanaf begin september de docusoap “Pluk de Dag” uit over leven met dementie. De reeks “Pluk de Dag” biedt de kijker een ideale kans om meer zicht te krijgen op wat dementie nu precies inhoudt. “Pluk de dag” is een docusoap over mensen die geconfronteerd zijn met dementie. In verschillende afleveringen wil het Dementienetwerk Provincie Antwerpen een zo ruim mogelijk publiek sensibiliseren. Vele mensen zien dementie als ’ondraaglijk lijden’, terug ‘kinds’ worden, of leven ‘als een plant’. De opeenvolgende afleveringen tonen echter dat naast de moeilijke gevolgen van de ziekte er ook ruimte is voor rustige en gelukkige momenten. Er zijn wel degelijk mooie en verrijkende contacten mogelijk met personen met dementie. Daarnaast leert de kijker ook veel over hoe om te gaan met personen met dementie. Kortom een boeiende reeks die niemand onbewogen laat.
Een aflevering gemist? Geen probleem, via www.zorganderstv.be of via Telenet digital Tv blijven alle afleveringen steeds opvraagbaar.
Meer informatie via www.dementie.be of: • Regionaal Expertisecentrum Dementie Orion, (St. Bavostraat 29, 2610 Wilrijk, 03 820 73 22, orion@
dementie.be)• Psychogeriatrisch Netwerk arr. Mechelen - PGN, (Lispersteenweg 17, 2500 Lier, 03 490 01 89, pgn@
dementie.be)• Regionaal Expertisecentrum Dementie Turnhout – Tandem, (Graatakker 4, 2300 Turnhout, 014 47
83 71, [email protected])
ZorgAnders-midden sept 2012.indd 2-3 12/09/12 21:13
ZORGMAGAZINE 21ZORGMAGAZINE20
Contact ZorgAndersTvHilde Taillieu
Mail: [email protected]: 0479 625 004
ZorgAndersTv:
▪ Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. ▪ Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorgwereld. ▪ Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat ▪ Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. ▪ Sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. ▪ Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. ▪ Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. ▪ zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. ▪ Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.
Wij kunnen voor u:
▪ Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. ▪ Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. ▪ Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. ▪ Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. ▪ Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.
Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:
via @ZorgAndersTv
Schrijf u nu in op onze nieuwsbriefen blijf op de hoogte van de activiteiten van
ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.
Andersvzw is een vereniging zonder winstoogmerk. Wij zijn steeds op zoek naar partners om ons communicatieplatform verder uit te bouwen.
ZorgAnders-midden april 2012 definitief.indd 4 2/05/12 18:00
Hygiënische en fl exibele schermsystemen
Contact: Dirk Baert • T. 0475 89 15 98 • [email protected] • www.silentia-belux.beSIlenTIAB e l U x
Makkelijk schoon te makenEasyCleanEasyClick
Mobiel of vastMakkelijk met één handopenen en dichtvouwen
EasyReturn
Maximale hygiëne, gecombineerd met een praktisch design.
Maximaal overzicht zonder verlies van privacy.
Meer fl exibiliteit voor momenten van rust of bij bezoekuren.
De Quick reponse barcode is een tweedimensionele datamatrix, die
de “oude” streepjescode overtroeft. De QR-code linkt uw gsm of
smartphone rechtstreeks met een internetlocatie. Hiervoor heeft u uw
gsm camera en internet nodig.
Enkel op gsm’s met Apple software, Android en Windows mobile is
deze applicatie te gebruiken.
Hoe gaat u te werk? Download
eerst de gratis applicatiesoftware
(zoekterm: QR-scan), na activering
hiervan richt u uw camera op de
QR-code (rechts) en uw gsm
opent meteen de gekozen website,
namelijk de online versie van ZORG
Magazine.
Met de QR-code kan je meteen online ZORG Magazine lezen
ZORGMAGAZINE 23ZORGMAGAZINE22
Operationele situatieschetsOp zaterdag 31 maart 2012 organiseerde het ziekenhuis van Malle in samenwerking met Rode Kruis Vlaanderen, Hulpdienst Provincie Antwerpen, een multidisciplinaire inzetoefening.
Als locatie kon, door een samenloop van opportuniteiten, gebruik gemaakt worden van de vleugel F van het St.Jozef Ziekenhuis te Malle. Het muldisciplinaire karakter van de oefening liet elke partner, waaronder ook 2 gemeentebesturen, de mogelijkheid om eigen oefendoelen te formuleren. Voor het scenario werd gekozen voor een realistisch scenario dat nauw aansluit bij de dagelijkse realiteit van interventies voor alle aanwezige disciplines. Zoals reeds aangegeven in de inleiding, werd een gefaseerde evacuatie uitgevoerd waarbij ook afdelingen voor intensieve zorg en neonatologie niet gemeden werden. Verder werden er een 10-tal afdelingen geëvacueerd. De evacuatie gebeurde naar 1 reëel ziekenhuis waar de registratie effectief gebeurde op de spoedgevallendienst. Het ging om het AZ KLINA-ziekenhuis in Brasschaat. Evacuaties naar alle andere ziekenhuizen werden verzameld op een pseudo-locatie, met name de brandweerkazerne van Westmalle, waar eveneens een korte registratie gebeurde.
De grootschalige oefening stond onder de deskundige leiding van Erik Genbrugge, Verantwoordelijke Provinciale Hulpeenheid / Snel Interventieteam (PHE/SIT) bij het Rode Kruis Vlaanderen. hij tekende samen met een werkgroep een draaiboek uit met opdrachten voor elke deelnemer.
Beleidsmatige situatieschetsOmwille van het grootschalig karakter van de evacuatie en de impact ervan op de ganse hulpverleningsketen van discipline 2, werd door de federaal ge-zondheidsinspecteur aan de gouver-neur gevraagd om een provinciale fase
“De unieke opportuniteit om in een reële ziekenhuissetting te oefenen heeft in deze
oefening voor een grote meerwaarde gezorgd.”
van het rampenplan af te kondigen. Hierdoor was het mogelijk om, naast supra-regionaal te organiseren, ook andere middelen op te roepen en in te zetten bij de evacuatie en transport van de patiënten.
Omwille van de locatie van het zie-kenhuis op de rand van de gemeente-grens tussen Malle en Zoersel werden beide gemeenten aangesproken. De impact was immers groter op het aan-grenzende grondgebied dan op het grondgebied van Malle zelf. Beide cri-siscellen werden samengebracht met de Provinciale Crisiscel. De lokale cri-siscel van het ziekenhuis St Jozef Malle
Een grootschalige rampoefening toont sterktes en zwaktes.
Malle, zaterdagmorgen 31 maart 2012 9.00 uur: Er ontstaat een kortsluiting in de laagspanningscabine met een korte maar zeer hevige brand in deze cabine tot gevolg. De cabine wordt totaal onbruikbaar. Ook de aanvoerende leidingen, welke naar de verdeelkasten in het ziekenhuis lopen, zijn aangetast door het vuur dat zich een weg heeft gezocht doorheen de isolatie. Een ganse wijk valt zonder stroom en een gefaseerde evacuatie van het ziekenhuis dringt zich op. Een eerste fase heeft betrekking op de acute diensten: intensieve zorgen en neonatologie. In een tweede fase moet het ganse ziekenhuis geëvacueerd worden. Het lijkt echt, maar in werkelijkheid betreft het een onderdeel van het scenario van een grootschalige multidisciplinaire rampoefening. ZORG Magazine keek het eindrapport in en sprak met coördinator Erik Genbrugge.
Multidisciplinaire inzetoefening Thunderstorm is een
leermoment voor alle betrokken partijen.
ging operationeel in het ziekenhuis. Ook de lokale crisiscel van AZ KLINA ging voor de oefening operationeel. Een TIC (telefooninformatiecentrum) , CIP (centraal informatiepunt) en een onthaalcentrum worden operationeel gemaakt om verwanten en vraagstel-lers op te vangen en te woord te staan.
Deelnemende partijenErik Genbrugge nam de coördinatie op zich en loodste meer dan 600 deelnemers doorheen de oefening. Het ging om: de brandweer, politie, civiele bescherming, pers, provinciebestuur, ongevalsimulanten, (zie overzicht tabel 1). Onder de categorie D2
ZORGMAGAZINE 25ZORGMAGAZINE24
ingeschakeld werden. Ze werden door de operationeel verantwoordelijke van elke discipline bepaald en medegedeeld aan de deelnemers bij de aanvang van de oefening. Na afloop kreeg elke discipline een rapport met daarin de positieve punten alsook werk- en aandachtspunten.
BesluitErik Genbrugge geeft aan dat: “het organiseren van een dergelijke multidisciplinaire rampoefeningen heel wat kennis en kunde van de organiserende ploeg vraagt.” Het gestructureerd opbouwen van de organisatie van een rampoefening vergt heel wat tijd en overleg met alle deelnemende disciplines en particuliere partners. De organisatie van een multidisciplinaire rampoefening van een behoorlijke schaal vraagt ook een financiële inspanning van alle partners. “Deze financiële middelen blijven niet enkel beperkt tot inzet van materialen, maar gezien de grote inzet van deelnemers dient ook hiervoor voldoende budget voorzien te worden. Catering en vervoersonkosten nemen een groot quotum van het budget in.” besluit Erik Genbrugge.
De unieke gelegenheid om in een reële ziekenhuissetting te oefenen heeft in deze oefening voor een grote meerwaarde gezorgd. Heel wat aan- en opmerkingen zijn enkel maar aan het licht gekomen door de reële oefensituatie. Kortom investeren in een soortgelijk project kan elk ziekenhuis en elk interventieteam cruciale informatie opleveren.
• De rampoefening “Thunderstorm Malle“ was een organisatie van Rode Kruis Vlaanderen hulpdienst provincie Antwerpen in samenwerking met AZ St. Jozef Malle onder leiding van Erik Genbrugge. Meer informatie over Thunderstorm of grootschalige multidisciplinaire rampenoefeningen:
Erik Genbrugge:[email protected]
of 0474/26.55.18
Tabel 1. Overzicht deelnemende partijen (met aantal manschappen)D1 - Brandweer 51
D1 - Waarnemer brandweer 8
D2 - Medisch 25
D2 - Waarnemer Medisch 20
ZH Malle & ZH Klina 82
D3 - Politie 34
D3 - Waarnemer politie 8
D4 - Civiele bescherming 8
Defensie 3
D5 - Communicatie 14
D5 - Waarnemer Communicatie 3
Fotograaf 14
Pers 19
Gemeente Malle 15
Gemeente Zoersel 15
Spelleiding 15
DSI 30
Rode Kruis Hulpverleners 125
Ongevalsimulanten 98
Medewerkers 30
Provinciebestuur 6
Totaal 623
Bron: Rapport rampoefening “Thunderstorm” Malle, 2012
Foto onder: Ziekenwagens wachten om geëvacueerden weg te brengen.
(Medisch) vallen niet enkel het Medisch en verpleegkundig personeel vanhet ‘getroffen’ ziekenhuis, maar ook MUG ploegen van het ziekenhuis St Jozef Malle, AZ Klina Brasschaat, ziekenhuis HH Lier en het Ziekenhuis UZA te Edegem. Verder ook de
Hulpdienst van Rode Kruis Vlaanderen en DSI. Elke deelnemer kreeg een reeks opdrachten, vooraf werden per discipline de doelstellingen bepaald. De opdrachten zijn afhankelijk van de incidenten die zich voordoen en van het tijdstip dat de deelnemers
Studienamiddag: Crisisbeheersing bij Calamiteiten en Crisissituaties in zorginstellingenDe vraag is niet ‘als’, maar ‘wanneer’ zal iets gebeuren’? Het is een kwestie van tijd en een samenloop van omstandigheden en factoren. De ervaring van de laatste jaren leert dat de schade die door een crisissituatie zelf wordt aangericht vaak minder ernstig is dan wat er door de wanorde wordt veroorzaakt, zowel tijdens als na een incident (zoals brand, stormschade, ontploffing,…). Door onvoldoende voorzorgen, voorbereiding en organisatie ontstaat chaos en paniek die vervolgens een nog grotere crisis veroorzaakt dan de oorspronkelijke situatie zelf. Zorginstellingen, van welke aard ook, vormen van nature uit al een hoog risico locatie.
OPLEIDING BESTEMD VOORDirectieleden, stafmedewerkers, preventieadviseurs en hoofdverpleegkundigen van zorgorganisaties
(ziekenhuizen, woonzorgcentra, serviceflats, dienstencentra, centra voor gehandicaptenzorg, psychiatrische
zorgvoorzieningen,…).
OPLEIDINGSDATA EN PLAATSDonderdag 15 november te Antwerpen (Congrescentrum ALM te Antwerpen, Berchem - Filip Williotstraat
9, 2600 Berchem)
Dinsdag 13 november te Zwijnaarde, Gent (Huis Van de Bouw, Tramstraat 59, 9052 Zwijnaarde)
PROGRAMMA Ontvangst: 13u-13.30u met koffie
Inleiding: 13.30u-13.35u (Hilde Taillieu & Michael Van Buggenhout)
Sessie: 13.35u tot 16.30u (Erik Genbrugge)
(tijdens de namiddagsessie wordt een pauze voorzien van 15 minuten)
INSCHRIJVINGSGELD
75€ per deelnemer (btw en syllabus inclusief)
INSCHRIJVENVia www.zorganderstv.be
Meer informatie en het online inschrijvingsformulier via: www.zorganderstv.be
Wie goede voorbereidingen treft, is vaak bij een crisissituatie minder kwetsbaar en schakelt direct over op accuraat en functioneel handelen. Welke calamiteit aanleiding geeft is nauwelijks relevant indien je over een goed calamiteitenplan beschikt.
Aan de hand van zeer praktijkgerichte voorbeelden proberen we gedurende deze voordracht een aanzet te geven tot inzichten in theorie en praktijk bij de preventie en beheersing van calamiteiten in zorginstellingen. Wat kan er mislopen? Waar trainen we nu al voor? Wat vergeten we al te vaak? Wat is het nut van oefenen? Wie moet ik oefenen? Laat ik mensen theoretisch of praktisch oefenen? Wat zijn de middelen van andere hulpdiensten die me helpen bij de beheersing van crisissen? Dit is een greep uit de vragen waar we gedurende de voordracht antwoorden op willen beginnen bieden. Expert Erik Genbrugge heeft jarenlange ervaring in crisisbeheersing in zorgvoorzieningen. Recent zette hij een grootschalige rampoefening op in het ziekenhuis van Malle waaraan meer dan 600 hulpverleners deelnamen, hij is dan ook de referentie op dit terrein.
ZORGMAGAZINE 27ZORGMAGAZINE26
Wachtlijsten in Vlaamse Woonzorgcentra
De wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra zorgen reeds
decennia voor verhitte discussies. Hoe lang zijn ze, hoe worden
ze beheerd en wie staat er op deze lijsten? Elke voorziening
beheert de wachtlijst op zijn eigen, vaak historisch gegroeide
wijze. Over het totaal aantal ouderen in Vlaanderen die
wachten op een plaats in het woonzorgcentrum naar hun
keuze, kunnen we alleen maar raden. Een wetenschappelijke
kijk op het wachten dringt zich dan ook op. Dit rapport
bevat de resultaten van een groot Vlaams onderzoek
naar wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. 241
Woonzorgcentra die dagelijks zorg dragen voor meer dan
28000 ouderen, gaven een unieke kijk op het beheer en
de inhoud van hun wachtlijsten. Dit cijfermateriaal werd
aangevuld met de opinie van diverse experten zoals: Kurt
Stabel (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg), Tarsi Windey
(Zorgnet Vlaanderen), Elke Vastiau (VVSG) en prof. Dr. Jan De
Lepeleire.
Nieuwe uitgave
De weg naar meer transparantie,
Wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra
Michael VAN BUGGENHOUTProf. Dr. Bart VAN ROMPAEY
Sofie DIERCKXSENS
De weg naar meer transparantie,
De wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra zorgen reeds decennia voor verhitte discussies. Hoe lang zijn ze, hoe worden ze beheerd en wie staat er op deze lijsten. Elke voorziening beheert de wachtlijsten op zijn eigen, vaak historisch gegroeide wijze. Over het totaal aantal ouderen in Vlaanderen die wachten op een plaats in het woonzorgcentrum naar hun keuze, kunnen we alleen maar schattingen maken. Regelmatig duiken er cijfers op in de media en tegelijkertijd start de discussie over het aantal ouderen die zich op verschillende lijsten tegelijkertijd inschrijven of er volgens anderen zelfs helemaal niet thuishoren. We kunnen de problematiek van wachtlijsten in de residentiële setting cijfermatig bekijken. Maar we kunnen dit ook bekijken vanuit het standpunt van de oudere die wachtende is op dat wat komen moet. Een oudere die definitief een groot hoofdstuk van zijn leven achter zich laat. Een oudere die voorgoed de deur sluit van het huis of liever de ‘thuis’ waar hij vaak een leven lang heeft geleefd en gewoond. Waar hij een gezin heeft gesticht en ’s avonds na het werk thuiskwam, waar hij verdriet heeft gekend alsook intens geluk.Een wetenschappelijke kijk op het ‘wachten’ dringt zich dan ook op. Dit rapport bevat de resultaten van een groot Vlaams onderzoek naar wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. 246 woonzorgcentra die dagelijks zorg dragen voor 28497 ouderen, gaven een unieke kijk op het beheer en de inhoud van hun wachtlijsten. Dit cijfermateriaal werd aangevuld met de opinies van diverse specialisten zoals Kurt Stabel (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg), Tarsy Windey (Zorgnet Vlaanderen), Elke Vastiau (VVSG), prof. Dr. Jan De Lepeleire,… Dit boek wenst dan ook de aanzet te geven tot een heldere kijk op het beheer van wachtlijsten. Kortom de nodige transparantie voor beleidsmakers, zorgprofessionals, de ouderen en hun omgeving.
Michael VAN BUGGENHOUT is verpleegkundige en licentiaat in de gerontologie. Hij combineert de functie van Managing partner bij ZorgAndersTv met die van zaakvoerder van Ablecare (www.ablecare.be), dat vanuit wetenschappelijke hoek diensten verschaft in de domeinen research, consultancy en scholing. Daarnaast is hij hoofdredacteur en uitgever van ZORG Magazine, een vakblad voor de zorgsector dat zich focust op evidence based beslissen en handelen.
Professor Bart VAN ROMPAEY is doctor in de medische wetenschappen, licentiaat in de biomedische wetenschappen en bachelor verpleegkundige. Hij werkt aan de Universiteit Antwerpen, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen en is docent aan de Artesis Hogeschool Antwerpen. Hij stimuleert en organiseert onderzoek en onderwijs binnen verschillende aspecten van de verpleegkundige zorg.
Sofie DIERCKXSENS, studeerde verpleegkunde aan de Karel de Grote Hogeschool van Antwerpen. Aansluitend startte ze een opleiding master in de verpleegkunde en vroedkunde aan de Universiteit Antwerpen om zich verder te bekwamen in management en onderzoek in de gezondheidszorg. Ze behaalde intussen haar diploma Master of Science in de verpleeg- en vroedkunde en werkte succesvol aan een masterproef over wachtlijsten in de ouderenzorg.
Micha
el V
AN B
UGG
ENHO
UT
Profes
sor Ba
rt VA
N RO
MPA
EYSo
fie D
IERC
KXSE
NS
De
we
g n
aa
r m
ee
r t
ra
ns
pa
ra
nt
ie, W
ach
tlijsten in
Vla
am
se woon
zorgcentra
Mich
ael VAN
BUG
GEN
HO
UT
9 789081 802116
ISBN 978-90-8180-211-6
U kan dit boek bestellen via: www.zorganderstv.be/boeken
De weg naar meer transparantie, wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentraAuteurs: Michael Van Buggenhout, prof.dr. Bart Van Rompaey & Sofie DierckxsensJaar uitgave: 2012, Eerste druk. (p.: 96) ISBN: 9789081802116Basisprijs: 25€ (btw & verzending in België inclusief)
Deze vormingen zijn een organisatie van Anders vzw en Ablecare bvba.
Reeds meerdere malen organiseerden Anders vzw samen met Ablecare met succes studiedagen over het opmaken van een
uurrooster in de zorgsector. Op vraag van deelnemers én zorgorganisaties wordt in het najaar van 2012 en het voorjaar van
2013 een reeks vormingen georganiseerd over arbeidstijdreglementering en het opmaken van uurroosters. Elke sessie staat onder
deskundige leiding van Franky Blomme (directiehoofd van de inspectie Toezicht op de Sociale wetten te Gent) en auteur van
meerdere boeken over arbeidstijdreglementering.
Doelgroep: Leidinggevenden die actief bezig zijn met het opmaken van een uurrooster in de zorgsector (ziekenhuizen, thuiszorg,
gehandicaptenzorg, woonzorgcentra,...).
Nieuwe cyclus vormingen:
Arbeidstijdreglementering in de zorg
Cyclus: Oost-VlaanderenLocatie: Huis Van de Bouw, Zwijnaarde
Uren: 13.30u-16.30u
Data:
Woensdag 24/10/2012: Deeltijdse arbeid met oefeningen
Donderdag 24/1/2013: Is mijn arbeidsreglement nog up to date?
Donderdag 25/4/2013: Workshop overloon- en recuperatieberekening
Donderdag 20/6/2013: De sociale inspectie op bezoek
Cyclus: AntwerpenLocatie: Congrescentrum ALM, Berchem (Antwerpen)
Uren: 13.30u-16.30u
Data:
Dinsdag 23/10/2012: Deeltijdse arbeid met oefeningen
Donderdag 17/1/2013: Is mijn arbeidsreglement nog up to date?
Donderdag 18/4/2013: Workshop overloon- en recuperatieberekening
Donderdag 13/6/2013: De sociale inspectie op bezoek
Met de steun van:
Inschrijven voor telkens 1 workshop:
105€ per deelnemer (voor 1 workshop inclusief de syllabus)
95€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van dezelfde organisatie)
Inschrijven voor de 4 workshops:
395€ per deelnemer (voor de 4 workshops inclusief de syllabus)
355€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van
dezelfde organisatie)
Inschrijven en meer info via:www.zorganderstv.be
www.get.be
ZORGMAGAZINE 29ZORGMAGAZINE28
Mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorgTot voor kort kreeg de impact van het mededingingsrecht in de Belgische gezondheids-
zorg nauwelijks aandacht. Fuserende ziekenhuizen hebben tot op heden in België zeker
niet de gewoonte om de voorgenomen fusie te melden aan de Raad voor Mededinging.
Uit de Wet Economische Mededinging (WEM) volgt nochtans dat bij een fusie van twee
of meer onafhankelijke ondernemingen, die elk een omzet van 40 miljoen euro realiseren
en samen een omzet van 100 miljoen euro hebben, een aanmelding noodzakelijk is.
Ziekenhuizen zijn immers ondernemingen in de zin van het mededingingsrecht en
moeten zich dus aanmelden in geval van fusie. Stof tot nadenken… dr. Diego Fornaciari
bracht deze complexe materie samen in een lijvig boek.
Wanneer we spreken over fusies en
mededinging, wordt er vaak spontaan
gedacht aan elektriciteitsleveranciers,
banken en verzekeraars die samensmelten.
Nochtans kunnen we vaststellen dat de
laatste vijf jaar ook ziekenhuizen steeds
meer samenwerken en uiteindelijk fuseren.
Denk maar aan het Jessaziekenhuis
- de fusie van het Hasseltse Virga
Jesseziekenhuis, Salvator en het Herkse
Sint-Ursula-ziekenhuis. Zij sloten twee jaar
geleden een huwelijk. Recent, hebben ook
Het Heilig Hartziekenhuis (HHRM) en het
Stedelijk Ziekenhuis (SZR) van Roeselare
een fusieprotocol afgesloten. Ten laatste
op 31 december 2014 moet dit protocol
uitmonden in een fusieakkoord. Het
fusieziekenhuis zal beschikken over 1.213
erkende ziekenhuisbedden. Na de realisatie
van de nieuwbouw in Oekene zal de
spreiding van de zorgprogramma’s over de
verschillende campussen worden voltooid.
Tijd om in tijden van fusies stil te staan bij
een topic dat hieraan rechtstreeks en nauw
verbonden is: het mededingsrecht.
Concentratieregels
Het is merkwaardig dat in België, in
tegenstelling tot in de buurlanden,
ziekenhuizen bij een fusie de
mededingingswet vaak niet toepassen. Dit
doet verschillende vragen rijzen. Heeft het
niet-aanmelden van fusies in ziekenhuizen te
machtspositie, evenmin toegepast? Dr.
Diego Fornaciari geeft aan dat het foutief is
om te denken dat de Wet op Economische
Mededinging niet van toepassing zou zijn
op Belgische ziekenhuizen. Ziekenhuizen
zijn wel degelijk ondernemingen. “Ze
streven immers op duurzame wijze een
economische activiteit na; ze bieden
op zelfstandige wijze producten en/of
diensten aan op de ‘markt’.” Het hebben
van een niet-winstgevend doel en/of het
krijgen van subsidies verandert niets aan
het feit dat ziekenhuizen ondernemingen
zijn. Het is ook niet omdat artikel 2
uit de Ziekenhuiswet voorschrijft dat
ziekenhuizen een opdracht van algemeen
belang hebben dat ziekenhuizen geen
economische activiteiten verrichten en
niet als ondernemingen moeten worden
beschouwd. Het is wel een feit dat in
geval van het verrichten van diensten van
algemeen economisch belang, de regels
van het mededingingsrecht niet altijd
moeten worden toegepast. Bij het beheer
van diensten van algemeen economisch
“Het hebben van een niet-winstgevend doel en/of het krijgen van subsidies verandert
niets aan het feit dat ziekenhuizen
ondernemingen zijn.”maken met een gebrek aan kennis omtrent
de Wet economische Mededinging. Als de
concentratieregels uit de WEM niet worden
toegepast, worden de andere bepalingen
van de WEM, zoals het verbod op
afspraken die de concurrentie verhinderen
of beperken en het verbod op misbruik van
belang wordt de WEM nageleefd voor zover
de toepassing van de WEM de vervulling van
de door of krachtens de wet toevertrouwde
taak niet verhindert. In tegenstelling tot wat
soms wordt gedacht staat de WEM of het
mededingingsrecht in het algemeen op
zich niet gelijk met ‘meer marktwerking’
en ‘commercialisering’. Het vrij laten van
erelonen van ziekenhuisartsen en tarieven
voor ziekenhuisprestaties en het afschaffen
van bijvoorbeeld programmatienormen
van (medisch-technische) diensten zijn
eerder uitingen van meer marktwerking.
Deze standpunten zijn evenwel niet eigen
aan het gewoon toepassen van het
mededingingsrecht maar zijn het gevolg
van een politieke keuze. De keuze in een
gezondheidszorgsysteem voor meer
marktwerking staat los van de vraag of het
mededingsrecht geldt voor ziekenhuizen.
Concurrentie in de zorg
Ook in de markt met programmatienormen
en (redelijk) vaste prijzen en tarieven
is concurrentie in de zorg mogelijk.
Ziekenhuizen kunnen volgens Stefaan
Callens, hoogleraar gezondheidsrecht
van de K.U. Leuven, concurreren op basis
van prijs vermits ze al dan niet (ereloon)
supplementen kunnen vragen. Ze kunnen
ook kiezen om bepaalde zorgprogramma’s
en (medisch-technische) diensten al dan
niet aan te bieden, enzovoort.
Met dit boek over mededinging in de
gezondheidszorg en kwaliteitsvolle zorg
toont Dr. Diego Fornaciari aan dat de
onwetendheid, de onzekerheid of de angst
bij ziekenhuizen omtrent de toepassing en
de gevolgen van de Wet Economische
Mededinging onterecht is. De auteur
toont aan dat de doelstellingen van het
mededingingsrecht eigenlijk niet zo ver af
liggen van wat ziekenhuizen nastreven.
Het mededingingsrecht wil concurrentie
beschermen als een middel om welvaart
van consumenten te verhogen en
een efficiënte allocatie van middelen
te garanderen. Eigenlijk streeft
het mededingingsrecht ernaar om
ziekenhuiszorg tegen een zo laag mogelijke
prijs en een zo hoog mogelijk niveau van
kwaliteit aan patiënten aan te bieden. Doe
doelstelling moet ook centraal staan bij het
aangaan van fusies, het uitbouwen van een
dominante positie, het afsluiten van de vele
overeenkomsten in de ziekenhuissector
– bijvoorbeeld tussen een ziekenhuis en
een ander ziekenhuis (in het kader van
een associatie of groepering), tussen
uitwisselen van vertrouwelijke informatie
over ziekenhuizen, enz. worden gemaakt.
Besluit
Dr. Fornaciari geeft in dit boek alvast een
nieuwe kijk op het gezondheidszorg-
landschap en op gezondheidsrecht. De
auteur gaat op een transparante wijze met
de lezer op zoek naar de toepassing en
de gevolgen van het mededingingsrecht in
de gezondheidszorg en kijkt na of dat recht
rekening kan houden met de belangen
van de patiënt en meer in het bijzonder
met zijn recht op kwaliteitsvolle zorg,
voorgeschreven in artikel 5 van de Wet
Patiëntenrechten.
“Het toepassen van het mededingingsrecht op ziekenhuizen staat
niet gelijk aan het introduceren van meer
marktwerking.”
Win 1 van de vijf gratis
exemplaren van dit boek!
Mail ‘mededinging’ met
uw contactgegevens naar
Het boek “De wisselwerking tussen
het mededingingsrecht en het recht
op kwaliteitsvolle zorg van de patiënt.”
(315 pagina’s) van dr. Diego Fornaciari
werd uitgegeven bij:
Uitgeverij die Keure
ISBN 978 90 4861 1713
met bestelcode 202 118 605 via
www.diekeure.be
een ziekenhuis en een arts, tussen een
ziekenhuis en een farmaceutische firma/
distributeur van medische hulpmiddelen
– en bij het toetreden als lid tot een
beroepsorganisatie van ziekenhuizen. Bij
al deze overeenkomsten en gedragingen
moet er worden op toegezien dat er
geen verboden afspraken, bijvoorbeeld
afspraken omtrent supplementen, omtrent
het al dan niet toegankelijk maken van
nieuwe technologie in de zorg, omtrent het
ZORGMAGAZINE 31ZORGMAGAZINE30
10-11-12
/10/2012BRUSSELS EXPO
YOUR FOCUS ON CARE
VAKBEURS ZORGSECTOR
FOCUS ON INTERIORS
FOCUS ON IT
FOCUS ON BUILDING PROJECTS
FOCUS ON FACILITY
FOCUS ON CARE
HEALTHCARE2012
Welkom!Op 10, 11 en 12 oktober 2012 verwelkomen wij u graag in Brussels Expo voor de 7de editie van HEALTHCARE, hét vakevent voor de Belgische zorgprofessional. Ook dit jaar weer kunt u op HEALTHCARE terecht voor een boeiende mix van vernieuwende toeleveranciers, inspirerende producten en prikkelende innovaties.Daarbij zoals steeds een uitgekiend - grátis - seminarie-programma op niveau. U ontdekt het binnenkort allemaal op www.health-care.be.
Be our guest!In 2012 leggen wij graag de focus op hospitality, met enkele boeiende sprekers en denkers over gastvrijheid en klantgerichtheid in en om de zorg. Houdt u alvast uw agenda vrij? Tot dan!
Innovation 2 Care AwardsOok dit jaar weer kunnen exposanten en zorgorganisa-ties meedingen naar één van de felbegeerde Innovatie Awards: I2C Tools (innovaties uit het werkveld), Concept (innovatieve bouwconcepten) en Industry (vernieuwendeproducten en diensten van toeleveranciers).
Hospitality AwardDaarnaast reikt HEALTHCARE i.s.m. HFDV dit jaar voor de eerste maal de Hospitality Award uit. Zo willen wij gastvrijheid en klantgerichtheid in de zorg de aandacht geven die het verdient. Dingt u mee naar de titel van ‘meest gastvrije zorgorganisatie’?
Meer weten?Wij bezorgen u graag de informatie� che. Een e-mail naar [email protected] volstaat.
!"# $ %& $ " ' ( )
ZORGMAGAZINE 33ZORGMAGAZINE32
Na onder andere de VS, het Verenigd Koninkrijk en Nederland raken ook de Vlaamse ziekenhuizen overtuigd van de meerwaarde van de toepassing van Lean op de bedrijfsprocessen. De in de automobielindustrie ontstane methodologie blijkt immers verrassend goed te werken in tal van andere sectoren. De 5 grote uitgangspunten van Lean zijn dermate universeel, dat ook ziekenhuizen ze met succes integreren in hun klinische en ondersteunende processen.
AUTEURSMarc Segers1, Krista Vandenborre 1, Ellen Decamps2 Ann Socquet2
1 Alfa Management Consulting (www.alfamc.be, [email protected])
2 Regionaal Ziekenhuis Sint-Maria Halle (www.regzhsintmaria.be)
Welke zijn die uitgangspunten en hoe
kunnen we ze integreren in de zorg?
1. Plaats de klant centraal – specifieer
waarde voor de klant
Meer tijd voor de patiënt dankzij Productive Ward®
Lean denken en doen: modewoord of ‘gezond boerenverstand’
De klant (patiënt) staat altijd centraal.
Hij is de ontvanger van je product of
dienst. Alleen hij bepaalt de waarde
ervan. Het is dus belangrijk te weten wat
de patiënt vandaag wil, wat hij morgen
zal willen en wat de prioriteiten zijn in
de patiëntverwachtingen. Vanuit de
lean-principes doe je alleen dat wat van
waarde is voor je patiënt.
2. Verbeter de waardestroom en
elimineer verspilling
Om een onderscheid te maken tussen
waarde voor de patiënt en verspilling
is het nuttig een waardestroom op te
stellen. Daarbij brengen we de diverse
stappen in de zorgverlening in kaart
en bepalen we voor elke activiteit of
ze waarde toevoegt voor de patiënt.
Vervolgens komen we tot verbetering
door de niet-waardetoevoegende
stappen te minimaliseren. Voorbeelden
van niet-waardetoevoegende stappen zijn
‘wachten’, onnodig over en weer lopen,
zoeken naar materiaal en gegevens, (te)
grote voorraden.
3. Hou de stroom in gang
De stroom in gang houden doen we door
alle waardetoevoegende stappen achter
elkaar te plaatsen, te zorgen voor een zo
evenwichtig mogelijke planning en voor
zo weinig mogelijk onderbrekingen.
Het vermijden van storingen tijdens
de zorgverlening, een goede
opnamespreiding, het anticiperen op
ontslagplanning, flexibele uurroosters
aangepast aan de activiteiten, zijn maar
enkele voorbeelden ter illustratie van dit
3e principe.
4. Ontwikkel wat de klant vraagt alleen
wanneer de klant het vraagt (‘pull’-
principe)
De bedrijfsprocessen stroomlijnen
heeft weinig zin als er niemand zit op te
wachten. Enkel wanneer er vraag is van
de patiënt heeft het zin de keten in gang te
zetten (‘pull’). Het op voorhand inschrijven
van patiënten die misschien niet opdagen
is dus volgens Lean uit den boze.
5. Verbeter voortdurend en streef naar
perfectie
De perfectie bestaat niet maar het
Lean-gedachtegoed streeft ernaar
via voortdurend leren en verbeteren.
Werkstandaarden worden dus aangepast
met nieuwe inzichten of op basis van
gemaakte fouten. ‘Alles kan beter’, steeds
opnieuw.
Kenmerkend voor de aanpak van Lean
is onder andere de deelname van alle
medewerkers. Door de dienstverlening te
bekijken door de ogen van de patiënt werk
je per definitie dienstoverschrijdend. Lean
heeft daarenboven een zeer uitgesproken
bottom-up benadering, waarbij de
werkvloer een cruciale rol speelt in het
proces van veranderen/verbeteren.
Daarnaast is er de sterke visuele insteek,
waarbij prestatie- en verbeterborden
de onderlinge communicatie faciliteren.
Verder is er de beschikking over een hele
reeks tools, vaak eenvoudige en efficiënte
technieken (bvb. 5S-methode voor
organisatie van de werkplek, 5 Why’s om
via opeenvolgende vraagstellingen door
te dringen tot de kern van een probleem,
Kanban voor optimalisatie van voorraden
en logistieke stromen, spaghetti-
diagrams om trajecten en loopafstanden
te visualiseren, …).
Een van de grote verdiensten van
Lean is de grote toegankelijkheid, ook
voor de basis. Voor Lean hoef je geen
statisticus of ingenieur te zijn, heb je geen
gesofisticeerde software nodig of een
dure opleiding. Lean heeft veeleer met
‘gezond verstand’ te maken.
van toepassing in meerdere landen
waaronder ook België. Momenteel zijn
er 3 ziekenhuizen in Vlaanderen die
deze methodiek implementeren op hun
verpleegafdelingen.
Productive Ward® is een
veranderingsaanpak gericht op het
verbeteren van de kwaliteit van zorg, op de
toename van de patiëntentevredenheid,
op de toename van de arbeidssatisfactie
van de medewerkers en op doelmatiger
werken door het terugdringen van
verspilling. Hierdoor ontstaat meer
tijd en waarde voor de patiënt. Het
richt zich op de primaire processen
binnen de verpleegafdeling en heeft als
uitgangspunt om continu de zorg en de
patiëntenbegeleiding te verbeteren. De
aanpak is gericht op het stimuleren van
teams op de verpleegafdeling, om zelf het
eigen werk te herstructureren, of het nu
gaat om de geneesmiddelendistributie,
het multidisciplinair overleg, het hanteren
van richtlijnen of het organiseren van
de voorraad op afdeling. De eigen
werkomgeving wordt efficiënter ingericht
en de zorg voor de patiënt verbetert.
In het Verenigd Koninkrijk slaagt men er
in gemiddeld 30% meer tijd bij de patiënt
te spenderen, o.a. door de tijd voor de
medicatieronde met 50% te verminderen
en die voor de dagelijkse overdrachten
Figuur 1: kerndimensies van Productive Ward®
Van Lean naar Productive Ward®,
procesverbetering voor verpleegkun-
digen door verpleegkundigen...
Productive Ward® is een gepatenteerde
methode, ontwikkeld in het Verenigd
Koninkrijk door het Institute for Innovation
and Improvement van de NHS samen
met McKinsey. Deze methode,
gebaseerd op Lean-management, Kaizen
en projectmanagement is intussen
“Productive Ward® is
een veranderingsaanpak
en heeft als uitgangspunt
om continu de zorg en de
patiëntenbegeleiding te
verbeteren.”
ZORGMAGAZINE 35ZORGMAGAZINE34
met 30%. Bovendien is er een gevoelige
stijging van de kwaliteit en de veiligheid
van de zorg.
Productive Ward® (vertaald in het
Nederlands als ‘het productieve
verpleegteam’) bestaat uit modules die
gefaseerd moeten doorlopen worden
door de afdeling. Hierdoor ontstaat ook
echt een cultuurverandering: men gaat de
verbetercyclus meerdere malen doorlopen
en zo leert men als team verspilling
herkennen, een aanpak formuleren,
verbeteren en borgen. Per afdeling
wordt een voortgangsrapportagebord
geïnstalleerd waarbij op een visuele
manier de voortgang op regelmatige
basis wordt weergegeven.
De 3 basismodules zijn verplicht en
in die volgorde te doorlopen door alle
afdelingen. Ze vormen immers de basis
van waaruit de rest van de modules verder
werken. Na de 3 basismodules worden
de themamodules aangevat, waarbij de
afdeling achtereenvolgens keuzes kan
maken uit de 8 mogelijke topics, in functie
van de specifieke problematiek op de
afdeling. Het doorlopen van alle modules
op een afdeling vergt ongeveer 2 tot 3 jaar.
Meerdere afdelingen kunnen simultaan
het programma doorlopen. Naast
Productive Ward® voor de klassieke
verpleegafdelingen zijn momenteel
varianten in voorbereiding voor o.a. het
operatiekwartier, de poliklinische zorg en
geestelijke gezondheidszorg.
worden illustreren we aan de hand van
de opstart van Productive Ward® in het
Sint-Maria Ziekenhuis in Halle.
Begin 2012 nam het ziekenhuis de
beslissing te kiezen voor Productive Ward®
als methodologie voor optimalisering van
de processen op de verpleegafdelingen.
Ze ging voor de begeleiding ervan in zee
met Marc Segers en Krista Vandenborre
van Alfamanagementconsulting. Er is
voor geopteerd om 2 verpleegafdelingen
parallel op te starten, een gemengde
afdeling chirurgie-interne geneeskunde
en een afdeling SP-cardio-pulmonaal.
Belangrijk is om te kiezen voor afdelingen
met een stabiele leiding, met voldoende
bestaffing en met een duidelijke
veranderbereidheid. De ervaringen van de
pilootafdelingen hebben immers een grote
invloed op de perceptie en promotie van
dit project in de rest van het ziekenhuis.
Naast de 2 externe projectbegeleiders
heeft het ziekenhuis gekozen voor 2
verpleegkundig leidinggevenden als
interne projectleiders. Samen spenderen
Ann en Ellen ongeveer het equivalent
van 1 VTE aan deze opdracht. Het is de
bedoeling dat de interne projectleiders de
implementatie autonoom verder zetten
na de afwerking van de 3 basismodules
op de 2 pilootafdelingen, die worden
begeleid door de externe consultants. Via
het principe van ‘train the trainer’ worden
de nodige kennis en vaardigheden
overgedragen van de consultants op de
interne projectleiders.
Vooraleer van start te gaan op de
afdelingen zelf is geopteerd voor een
ziekenhuisbrede informatiecampagne.
“Men doorloopt de
verbetercyclus meerdere
malen en zo leert men
als team verspilling
herkennen, een aanpak
formuleren, verbeteren
en borgen.”
Figuur 2: Productive Ward®
Productive Ward® - van de theorie
naar de praktijk
Met Productive Ward® kan je als
ziekenhuis niet in je eentje aan de slag. De
implementatie vergt een ziekenhuisbrede
licentie en begeleiding door een door de
NHS erkende instantie.
Voor de Belgische ziekenhuizen
gebeurt deze begeleiding door
Alfamanagementconsulting, een
kleinschalig adviesbureau voor
de gezondheidssector. Hoe deze
samenwerking kan geconcretiseerd
Foto 1: De wekelijkse bordbespreking
Het project beperkt zich immers niet tot
optimalisatie op de verpleegeenheden,
maar heeft vertakkingen naar
andere klinische diensten, apotheek,
administratie, logistiek, technische dienst,
…
De aanpak op de verpleegafdelingen
is zeer hands-on. Geen oeverloze
vergaderingen, geen uitgebreide
presentaties. Daarentegen zeer veel
inspraak vanuit de werkvloer, het zelf aan
de slag gaan om de werkprocessen op
de afdeling onder de loep te nemen, zelf
activiteitsmetingen uitvoeren, bestaande
situaties in kaart brengen via video en
foto’s, indicatoren opstellen, …
Dit zorgt voor een nieuwe dynamiek
op de afdelingen, waarbij sommige
medewerkers verrassend creatief uit de
hoek komen (bvb. voor de reorganisatie
van de lokalen op de verpleegafdelingen)
en waarbij de multidisciplinaire
samenwerking nieuwe vormen aanneemt
(bvb. schoonmaakmedewerkers die in
dialoog treden met verpleegkundigen
over orde in de patiëntenkamers,
verpleegkundigen en kinesitherapeuten
die betere afspraken maken over
het tijdstip voor therapie, artsen en
verpleegkundigen die samen brainstormen
over efficiëntere zaalrondes). Ook de
sterke focus op visueel management,
met het voortgangsrapportagebord als
blikvanger in de centrale gang op de
afdeling zorgt voor een nieuwe vorm van
groepsdynamica, al was het in het begin
wennen aan de wekelijkse bordbespreking
(foto 1).
De cultuurverandering is ontegensprekelijk
ingezet: er wordt gediscussieerd over
kwaliteit en veiligheid, efficiëntie en
efficiënt werken en de afdeling heeft een
gedaanteverandering ondergaan. Lokalen
kregen een nieuwe bestemming, stocks
zijn tot een minimum gereduceerd, niet-
gebruikte materialen en uitrusting zijn
verwijderd. D.m.v. visuele markeringen is
het bovendien een koud kunstje om alles
netjes en op de juiste plaats te houden.
Het voortgangsrapportagebord laat ook
de resultaten zien van de indicatoren
inzake kwaliteit, veiligheid en efficiëntie die
op een eenvoudige en weinig tijdrovende
manier worden geregistreerd. Naast
ziekenhuisbrede indicatoren kan iedere
afdeling kiezen voor eigen specifieke
indicatoren. De afdeling Sp werkt zo
aan orde op de patiëntenkamer, aan
samenwerking met kinesitherapeuten
en aan valincidenten. De afdeling
CD koos o.a. voor het ontstaan van
decubitus op de afdeling, voor
patiëntenidentificatie en voor correcte
verbandwisseling bij centrale katheters.
Op deze manier stijgt de professionaliteit
van de verpleegkundigen, verbetert de
multidisciplinaire samenwerking, verhoogt
de autonomie van de medewerkers en
worden dus ook enkele principes van
Foto’s 2 & 3: ‘Voor’ en ‘Na’: de module “goed georganiseerde afdeling”
VOOR NA
“We dachten dat we goed bezig waren, maar we
kunnen nog heel wat verbeteren.”
Uitspraak van een verpleegkundige van de afdeling Sp
de magneetziekenhuizen in praktijk
toegepast.
Na 6 maanden zijn 2 van de 3
basismodules geïmplementeerd en is de
3e in uitvoering.
In de loop van de maand september
worden 2 nieuwe (chirurgische) diensten
geïnitieerd.
Zowel de hoofdverpleegkundigen als de
medewerkers zijn enthousiast. “Waarom
hebben we hier zelf niet eerder aan
gedacht en werk van gemaakt”, “het is
nu toch veel gemakkelijker”, “we verliezen
veel minder tijd” zijn vaak gehoorde
uitspraken op de 2 afdelingen. Het beste
bewijs dus dat Lean inderdaad ‘gezond
boerenverstand’ is.
Reflex Interim nv, Frankrijklei 128-130, 2000 Antwerpen, T. 03/213.91.91, F. 03/213.91.99 [email protected]
SNELHEID
Met spoed een oplossing nodig?
Reflex is er altijd voor u, 7 dagen per week van 7 tot 22 u. Een acuut of structureel personeelstekort, i achts of overdag? Reflex stelt u snel de juiste mensen voor.
PROFESSIONALITEIT
Onze zorgmedewerkers versterken uw afdelingen.
Ze maken het werk lichter voor uw vaste equipe. Ze zijn snel inzetbaar en bieden uw patiënten de kwaliteit waar uw instelling voor staat. Ze worden hiervoor speciaal gescreend en geselecteerd door een team dat de sector door en door kent. Heel wat van onze consulentes werkten zelf als verpleegster. Zij weten hoe belangrijk teamwork, zin voor detail, enthousiasme, inzet en vakkennis zijn. Zo bent u altijd zeker van de juiste m/v op de juiste plaats. Regelmatige evaluaties helpen u en onze mensen nóg beter samen te werken.
DE JUISTE VERHOUDING
Met flexibel zorgpersoneel stemt u uw interne vraag perfect af op het externe talentaanbod.
U hoeft zelf geen arbeidsintensieve (en dus dure) selectieprocedures uit te voeren. U beslist op basis van duidelijke offertes en correcte voorstellen. Reflex beperkt uw administratieve rompslomp tot een minimum, onder meer met een eenvoudig maar gedetailleerd facturatiesysteem.
ZORGTALENT GEZOCHT?
Recommended