Embed Size (px)
Citation preview
Îþóòíû 2009 îí 12-ð ñàðûí 17 Äóãààð 18 ÌÎÕ-íîîñ ýðõëýí ãàðãàâ 14 õîíîã òóòìûí ìýäýýëýë
ÌÎÕ
Îþóòíû
Õºòº÷
II í¿¿ðò
ìýäýýëýë
Öàã ¿å
¯ÇÝÃ×ÄÈÉà ÕÀÌÃÈÉÍ ÈÕ ÁÀÉËÄÀÍ ÄÀÃÓÓËÑÀÍ ÃÓÐÂÀÍ ÐÅÀËÈÒÈ ØÎÓÍÛ ßËÀÃ×
Ýíý óäààä ¿çý ã÷äèéã õàìãèéí èõýýð áàéëäàí äàãóóëñàí òåëåâèçèéí ãóðâàí ðåàëèòè øîóíû ÿëàã÷èäòàé ÷ºëººò ÿðèëöëàãà òîëèëóóëæ áàéíà. Îðîí äàÿàð çîõèîí á à é ã ó ó ë à ã ä ñ à í “ Î ä ä û í
ýðýëä -3”, çàëóóñûí òýñâýð ò ý â ÷ ý ý ð è é ã ø à ë ã à ñ à í “72 öàã”, îþóòíû íàìðûã äóðñàí ñàíóóëñàí “Àòðûí 3” íýðòýé òåëåâèçèéí ãóðâàí ðåàëèòè øîóã îþóòíóóäûí ñàíàëààð øàëãàðóóëñàí þì.
Äýýðõ øîóíóóäûã ¿çýã÷äýä þó º ã¿¿ëýõèéã çîðüñîí , ÿìàð çîõèîìæîîð õèéãäñýí, õýí îðîëöñîí ãýõ çýðãèéã øàëãóóð áîëãîëîî. Èíãýýä ÿëàã÷èäòàéãàà óóëçúÿ.
Çàëóóñ
Ýýæ ìèíü ýâ õàìòûí íèéãìèéí “á¿òýýãäýõ¿¿í”, äàëààä îíû îþóòàí. Íàãàö ýã÷ ìèíü Îðîñò “ïåðåñòðîéêà” ýõýëñýí æèë èõ ñóðãóóëèéí áîñãî àëõñàí õýö¿¿ àíãèéí çàëóóñûí òºëººëºë. Õàðèí áè Ìîíãîëä çàõ çýýë ýõëýýä àðàâ øàõàì æèëèéí í¿¿ð ¿çýýä áàéõ ¿åèéí õýðñ¿¿ îþóòàí. Ä¿¿ ìèíü
ýíý æèë II êóðñèéí çàëóó. Ýðäìèéí ìºð õººæ, èõ àìüäðàëûíõàà ãàðààã ýõýëæ àñàí áèäíèé àìüäàð÷ áàéñàí öàã ¿å îíäîî ÷ á¿ãäýýðýý ë “îþóòàí” õýìýýõ íýðòýé õàìò “ñýðäýã” ººð ººðèéí íàíäèí äóðñàìæèéã ñýòãýëäýý òýýæ ÿâäàã. ̄ å ¿åèéí îþóòíóóäûí òóõàé, õàëààñ íèìãýí ÷ õ¿ñýë ìºðººä뺺ð ä¿¿ðýí ýãýë çàëóóñûí òóõàé ýðýí ñóðâàëæëàõààð òýðòýýõ æèë¿¿äèéí õàëóóõàí äóðñàìæèéã õàìòäàà ñºõºõººð øèéäëýý. Òýäíèé õ¿ñýë ìºðººäºë ãîî ñàéõíû ìýäðýìæ, õóâöàñëàëò, õàíü èæèë, õàéð äóðëàëûí òóõàé îéëãîëò õ¿ðòýë îäîîãèéíõîîñ ººð áàéëàà.
¯å ¿åèéí îþóòíóóä
Àäðà Ìîíãîë î ë î í ó ë ñ û í áàéãóóëëàãààñ èõ äýýä ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðíû îþóòíóóäûí äóíä çîõèîí áàéãóóëæ á ó é “ Õ à é ð û í áîëçîî “ ñóðãàëò àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàãäëàà. Ý í ý ó ä à à ã è é í ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí 160 ãàðóé îþóòàí àìæèëòòàé ñ ó ð à ë ö à æ ñ å ð ò è ô ê à ò à à ãàðäàí àâëàà. Òóñ ñóðãàëòûã Àäðà Ìîíãîë îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ ÿâóóëæ áóé “Àþóëã¿é ñîíãîëò” òºñëèéí õ¿ðýýíä çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà þì. “Õàéðûí áîëçîî “ ñóðãàëòûã
“ÕÀÉÐÛÍ ÁÎËÇÎΔ öÓÂÐÀË ÑÓÐÃÀËÒ ÀÌæÈËÒÒÀÉ ÇÎÕÈÎÍ
ÁÀÉÃÓÓËÀÃÄËÀÀ
ýíý óäààä 12 äóãààð ñàðûí 7-11-íû õîîðîíä Õ¯ÄÑ, ÕÓÈÑ, Îðõîí èõ ñóðãóóëü, ¯éëäâýð óðëàëûí äýýä ñóðãóóëü, Ìîíãîë äýýä ñóðãóóëü, ×èíãèñ õààí äýýä ñóðãóóëü, Òýíãýð äýýä ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðíû íèéò 160 ãàðóé îþóòíóóäàä õ¿ðãýñýí áàéíà.
Òºãñãºë íü VIí¿¿ðò
ßäóó, äàðæèí, ìºíãºã¿é ãýõ òîäîòãîëóóä îþóòàí ãýäýã íýðòýé äàíäàà õàìò “ÿâàà”-ã¿é. Õàìãèéí áàÿí õ¿ì¿¿ñèéí òîîíä îþóòíóóä îðæ áàéñàí ¿å áèé
Ñîíãîëò áàéñàí áîë ÷...
Ì î í ã î ë ä à ð ä ÷ è ë ñ à í õóâüñãàë ºðíºñíèé 20 æèëèéí îéí ºäºð ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í, Áàòëàí õàìãààëàõûí ñàéä Ë.Áîëäòîé ÿðèëöëàà. Òýðáýýð òóõàéí ¿åä Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîî/ÌÎÕ/-íû åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãààð àæèëëàæ, îþóòàí çàëóóñûí õ à ì ò à ð ä ÷ è ë ë û í ã à ë û ã àñààëöàæ ÿâñàí þì.
- Î þ ó ò à í ç à ë ó ó ñ àðä¬÷èë¬ëûã ýõë¿¿ëýõýä õàì¬ãèéí ãîë õºäºëãºã÷
õ¿÷ áàéñàí. Òýä íèéãìèéã ø è í ý ÷ ë ý õ ý ä ò ¿ ¿ ÷ ý ý ë æ îðîëö¬ñîíû øàëòãààí þó áàéñàí áý?
-1990 îíû àðä÷èëñàí õóâüñãàë ÕÕ çóóíä áèé áîëñîí ñîíãîäîã óòãààðàà àðä ò¿ìíèé ºðãºí äýìæëýã õ¿ëýýñýí õóâüñãàë áàéñàí. Îþóòíû òýìöýë, îþóòíû õºäºë㺺í, îþóòíû õóâüñ¬ãàëûí õýìæýýíä ãàðñàí íèéãìèéí òîì ººð÷ëºëò ãýäýã óòãààð íü ¿¿íèéã àâ÷ ¿çýæ áîëîõ þì.
Ë.ÁîËä: ÎþÓÒÍÓÓÄ ÑÝÒÃÝËÈÉÍ ÄÓÓÄËÀÃÀÀÐÀÀ æÀÃÑÀÀË öÓÃËÀÀÍÄ
ÎÐÎËöÄÎÃ ÁÀÉËÀÀ
Àðä÷èëëûí 20 æèëèéí îéä
¯ðãýëæëýë íü VII í¿¿ðò
¯ðãýëæëýë íü IV,V í¿¿ðò
Á.Áàòáààòàð: ªäºðò 20-30 îþóòàí àæëûí áàéðààð
õàíãàãäàæ áàéíà
-Íèéò àæëûí áàéðíû çàõèàëãûí 60 õóâü íü áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà õèéëãýõ, áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõ çýýëä òàíèóëàõ ¿¿äíýýñ ñóäàëãàà õèéëãýõ, ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàë òàðààõ àæèë 60 õóâü íü ýçýëæ áàéíà.
"Àþóëã¿é ñîíãîëò" òºñºë àìæèëòòàé
õýðýãæèæ áàéíà
III í¿¿ðò
ªíººäðèéí áàéäëààð Óëñûí õàðúÿàíû íàéìàí ñóðãóóëèéí 18 äîòóóð áàéð, õóâèéí 14 ñóðãóóëèéí 15 äîòóóð áàéð íèéò 22 ñóðãóóëèéí 33 äîòóóð áàéðàíä 27 îþóòàí-ñóðãàã÷ áàãøààð äàìæóóëàí 3308 îþóòàí-ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéí äóðûí èäýâõòýí áýëòãýæ äîòóóð áàéðíû íèéò îþóòàí çàëóóñò õ¿ð÷ àæèëëàõààð çîðüæ áàéíà.
Ä à ð õ à í - Ó ó ë à é ì ã è é í Îþóòíû óðëàãèéí èõ íààäàì ýíý ñàðûí 12, 13-íû ºäð¿¿äýä Äàðõàí õîòíîî áîëæ ºíãºð뺺. Íààäàìä àéìãèéí “Äàðõàí ºð㺺” ÄÑ, ÕÀÀÈÑ, ÝÌØÓÈÑ-èéí õàðüÿà Àíàãààõ óõààíû êîëëåæ, “Äàðõàí” ÄÑ, “Òåõíèê”-èéí ÄÑ, “Øèíý äàðõàí” ÄÑ, Óäèðäëàãà õºãæëèéí ÄÑ, ÌÑ¯Ò ãýñýí íèéò íàéìàí ñóðãóóëèéí 400 ãàðóé îþóòàí çàëóó÷óóä îðîëöæýý. Îþóòíóóä ãîöëîë õº ãæèì , öýí ãýýò á¿æèã , ñòàðàä õàìòëàã, ãîöëîë äóó
Äàðõàí-Óóë àéìãèéí îþóòíû óðëàãèéí èõ íààäàì áîëëîî
çýðýã óðëàãèéí åñºí òºð뺺ð ºðñºëäñºí áàéíà. Àâõàëæ ñàìáààãàà óðàëäóóëàí íýëýýä ºðñºë人íòýé áîëæ ºíãºðñºí òóñ íààäìûí òýðã¿¿í áàéðûã “Äàðõàí ºð㺺” ÄÑ, õî¸ðäóóãààð áàéðûã ÕÀÀÈÑ, ãóðàâäóóãààð áàéðûã Äàðõàí äýýä ñóðãóóëü òóñ òóñ ýçýëñýí áàéíà. Ýë íààäàìä Äàðõàí õîòûí îþóòíû õîëáîîíû åðºíõèéëºã÷ ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ä.Õàÿíõÿðâàà áîëîí Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíû òºëººëºë îðîëöëîî.
Àëäàà áîëãîíû àðä óõààðàë, ÿëàãäàë á¿õíèé öààíà ÿëàëò õ¿ëýýæ áàéäàã.
2 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕ
“Îþóòíû ÌÝäÝÝ” Ñîíèíû çºâëºë
Óëààíáààòàð õîò. Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã. ͯÁ-èéí ãóäàìæ. 6-ð õîðîî Áàãà òîéðóóãèéí 34-01 Óòàñ: 70115111, E-mail: [email protected]
“Îþóòíû ìýäýý” ñîíèíû ðåäàêöèä ýõèéã áýëòãýæ “Àðòñîôò” õýâëýëèéí êîìïàíèä õýâëýâ. Óòàñ: 99182454
Ìàíàé ñîíèíû ýëåêòðîí õóâèëáàðûã òà ÌÎÕ-íû www.student.org.mn âåá ñàéòààñ
ýëåêòðîí õýëáýðýýð óíøèæ áîëíî. Òóñ ñîíèí ìîíãîë óëñûí èõ, äýýä
ñóðãóóëü, êîëëåæ, ÌѯҺâèéí ñóðàëöàã÷èäàä 5000 øèðõýã ¿íý
òºëáºðã¿é òàðààãääàã.ÌÎÕ
Ñàíàà÷ëàã÷: Õ. ÁÀÒÑÀÉÕÀÍ /Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíû äýä åðºíõèéëºã÷/[email protected]
Ñýòã¿¿ë÷: Á. ϯðýâ [email protected]
Ýðõëýã÷: Ò. ÀÌÀðÒ¯âøèÍ 95174206 [email protected]
WWW.STUDENT.ORG.MN - ÎÞÓÒÍÛ ÌýÄýýËýË
Îþóòíû Ìýäýýëýë
Äèçàéíå: Ã.Àëòàíøàãàé[email protected]
Í è é ñ ë ý ë è é í õ º ä º ë ì º ð è é í ãàçðûí äàðãà Áàòáààòàðòàé îþóòàí çàëóó÷óóäûí àæèë îëãîëò, àæëûí áàéðíû òàëààð ÿðèëöëàà.
-ýíý æèëä íèéò òàíàéä õýäýí õ¿í àæëûí áàéðàíä îðîõîîð á¿ðòã¿¿ëñýí âý. Õàíäñàí õ¿ì¿¿ñèéí õýä íü àæëûí áàéðààð õàíãàãäñàí áàéíà?
-Íèéñëýëèéí õýìæýýíä ýíý æèëèéí õóâüä 11 ñàðûí 25-íû áàéäëààð àæèë õàéæ á¿ðòã¿¿ëñýí íèéò 31022 õ¿í áàéíà. Ýíý æèëèéí õóâüä 16170 øèíý àæëûí áàéðíû ñàíàë èðñýí þì. ªìíºõ æèëèéí àæëûí áàéðíû íèéò àæëûí ñàíàëòàé íèéëýýä 33767 àæëûí áàéðíû ñàíàë á¿ðòãýãäñýí áàéíà. Ýíý æèë ìàíàé õºäºëìºðèéí ãàçàð 21338 õ¿íèéã àæëûí áàéðàíä çóó÷èëñàí áàéãàà. Ýíä áîë ä¿¿ðã¿¿äèéí õºäºëìºð õàëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñ, Íèéñëýëèéí õºäºëìºðèéí ãàçàð, õóâèéí àæèë çóó÷ëàëûí áàéãóóëëàãûí ìýäýý îðæ áàéãàà þì. Ýíý îíä íèéò õºäºëìºð çóó÷ëàëûí áàéãóóëëàãààð 40 ãàðóé ìÿíãàí èðãýí àâñàí áàéíà. Öàãèéí àæëûí áàéðàíä íèéò îäîîãèéí áàéäëààð 6728 õ¿í õàìðàãäñàí þì. Õîã øóóäóó öýâýðëýõ, äýä á¿òýö çàñâàðëàõ ñýðãýýõ ìýòèéí íèéòèéã õàìàðñàí àæëààð áîë 18 ìÿíãà ãàðóé õ¿íèéã õàìðóóëñàí áàéíà.
-Îþóòàí çàëóó÷óóäûí õóâüä öàãèéí àæëààð õàíãàãäàõ áîëîìæ õýð áàéíà. Îþóòíû õºäºëìºðèéã äýìæèõ äýä õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà ø¿¿ äýý?
-Ìýðãýæëèéí áîëîí ìýðãýæëèéí áóñ óð ÷àäâàðûã øààðäàõã¿é öàãèéí àæëûí ñàíàë áîëãîæ àæèëëàæ áàéíà. Ýíý îíä 10 ìÿíãà ãàðóé îþóòàí öàãèéí àæèë õèéõýýð á¿ðòã¿¿ëñýí þì. ¯¿íýýñ 3800 ãààä îþóòàí öàãèéí àæèëä õàìðàãäñàí áàéãàà. Ìàíàéä öàãèéí àæëààð àæëóóëàõ òîîöîî ñóäàëãàà áîëîìæ íºõöºë íü àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä òèéì ñàéí á¿ðäýæ ºãººã¿é áàéãàà þì. Òýãýõýýð öàãààð áîëîí áîãèíî õóãàöààãààð èðãýäèéã àâ÷ àæëóóëàõ, ÿëàíãóÿà îþóòíóóäûã öàãààð àæèëóóëàõ òàë äýýð ýíý æèë íýëýýäã¿é
Á.ÁàòÁààòàð: ªÄªÐÒ 20-30 ÎþÓÒÀÍ ÀæËÛÍ ÁÀÉÐÀÀÐ ÕÀÍÃÀÃÄÀæ ÁÀÉÍÀ
àæëûã õèéëýý. Íèéò á¿ðòã¿¿ëñýí 31000 ãàðóé èðãýäèéí 60 ãàðóé õóâü íü çàëóó÷óóä áàéäàã. Îþóòàí çàëóó÷óóä ìààíü ÿàãààä àæèë ìýðãýæèëã¿é áàéíà âý ãýäýã äýýð ñóäàëãàà õèéæ áàéãàà. Ãýõäýý äàí ãàíö ýíý æèëèéí õóâüä áèø ºìíºõ æèë¿¿äýä ÷ ýíý ÷èãëýëèéí ñóäàëãàà õèéæ áàéñàí. Ýíý ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä ÍÕÕß-íû ñàéä, ÁÑØÓß-íû ñàéäûí õàìòàðñàí òóøààëààð îþóòíû õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òóðøèëòûí äýä õºòºëáºðèéã áàòëàæ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº ãàðààä ÌÎÕ, çàðèì èõ äýýä ñóðãóóëèóäòàé õàìòàðñàí òîäîðõîé àæèëóóä çîõèîí áàéãóóëñàí áàéãàà.
. -Îþóòíóóäûã àæëóóëàõ ñàíàë õýð èðäýã âý?
-Îþóòàí çàëóó÷óóäàä çîðèóëñàí öàãèéí àæëûí ñàíàë áîë òºäèéëºí õàíãàëòòàé áèø. Ãýõäýý áîëîìæèéí õýðýýð áàéãóóëëàãóóä õàíäàæ áàéíà. ªäºðò äóíäæààð 20-30 îþóòàí àæëûí áàéðàíä îðæ áàéíà. Õýí èäýâõòýé àæèë õàéæ áàéíà òýð íü àæèëä îðîõ áîëîìæòîé áàéãàà þì. Åð ãàðóé àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóä àæëûí çàõèàëàãà ºã÷ õºòºëáºðèéã äýìæèí àæèëëàæ áàéíà. Òýãýõýýð 10 ãàðóé ìÿíãàí îþóòàí á¿ðòã¿¿ëýýä 3800 íü àæèëä îðñîí ãýõýýð, àæèë îëãîã÷ áàéãóóëëàãûí çàõèàëãà áàãà áàéíà ãýñýí ¿ã. ͺ㺺 òàëààð îþóòíóóäûí çîõèîí áàéãóóëàëò, õè÷ýýëèéíõ íü öàãèéí ñîíãîëòîîñ áîëîîä òóõàéí èðñýí çàõèàëãûí àæèëä õàìðàãäàõ áîëîìæã¿é áîëîõ òîõèîëäîë áàéãàà þì. Àæëûí ñàíàë ºäºð áîëãîí èðæ áàéõàä ÿàãààä á¿ðòã¿¿ëñýí îþóòíû òîî èõ áàéíà ãýõëýýð çàðèì íü ýõíèé ýýë÷èíä èäýâõòýé á¿ðòã¿¿ëýýä, äàðàà íü ýðãýæ õàíäàõã¿é ó÷ðààñ á¿ðòã¿¿ëñýí îþóòíû òîî ºíäºð ãàð÷ áàéãàà þì. Ìàíàé îþóòíû õºäºëìºðèéí áèðæèä áàéíãà õàíäàæ õîëáîãäîæ áàéãàà îþóòíóóä ºäºð ºäºðòºº àæèëàà àâààä ÿâ÷èõ áîëîìæ íü áàéäàã. Òýãýõýýð õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä îþóòíóóäûã îëíîîð íü õàìðóóëàõûí òóëä ÌÓÈÑ, ØÓÒÈÑ, ÕÀÀÈÑ, ÑÝÇÄÑ, ÕÓÈÑ ãýñýí ñóðãóóëü äýýð îþóòíû õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òºâ áàéãóóëàãäàæ àæèëëàæ áàéãàà. Ýíý òºâ¿¿ä ìààíü õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ ñàíãààñ ñàíõ¿¿æèëòýý àâààä îþóòíóóäûã àæëûí áàéðàíä á¿ðòãýæ áàéãàà þì. Ýíý á¿ðòã¿¿ëñýí îþóòíóóäûã ìàíàéõààñ àæëûí áàéðíû çàõèàëãàíä çóó÷èëæ àâ÷ áàéíà.
-èõýâ÷ëýí ÿìàð àæëûí ñàíàë èðäýã âý?
-Íèéò àæëûí áàéðíû çàõèàëãûí 60 õóâü íü áàéãóóëëàãûí çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà õèéëãýõ, áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõ çýýëä òàíèóëàõ ¿¿äíýýñ ñóäàëãàà õèéëãýõ, ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàë òàðààõ àæèë 60 õóâü íü ýçýëæ áàéíà. ̺í àæëûí 20-èîä õóâü íü ìýðãýæëèéí
óð ÷àäâàð øààðäàõã¿é àæèë, áàðèëãûí òóñëàõ àæèëòàí, äîòîîä öýâýðëýãýýíèé àæèë ýçýëæ áàéãàà þì. ¯ëäñýí 20 õóâü íü ìýðãýæëèéí àæëûí ñàíàë áàéíà. -Ìîíãîëä ãàäààäûí ºíäºð õºãæèëòýé îðíóóäòàé õàðüöóóëàõàä öàãèéí àæèë õèéõ áîëîìæ íºõöºë á¿ðäýýã¿é þì áèø ¿¿?
- Î þ ó ò í û à æ ë û í á à é ð í û õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéí ºìíº àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäûí äóíä ñóäàëãàà õèéñýí áàéãàà . Ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä áàéãóóëëàãóóä ìààíü öàãààð çàëóó÷óóäûã àæëóóëàõ çîõèîí áàéãóóëàëò, òóðøëàãà áàéõã¿é áàéãàà þì. Òýãýõýýð çàëóó÷óóäûã ÿàæ àæèëëóóëàõ óó, àæëûí ýðñäýë ãàðâàë õýíä õàðèóöëàãà òîîöîõ óó ãýäýã îéëãîìæã¿é áàéãàà þì. Òýãýõýýð îäîî áîë ìàíàéõòàé õàìòàð÷ àæèëëàæ áàéãàà áàéãóóëëàãóóä ýíý äýýð àíõààð÷ àæèëëàæ åðºíõèé îéëãîëòûã àâñàí áàéãàà.
-Íèéñëýëèéí õºäºëìºðèéí ãàçðààñ àæëûí ýðýëò íèéë¿¿ëýëòèéí ñóäàëãàà õèéäýã ¿¿. Ìàíàéä ýíý òàë äýýð íýëýýä äóòàãäàëòàé þì øèã?
-Æèëä 30 ãàðóé ìÿíãàí îþóòàí äýýä ñóðãóóëü òºãñººä 70 ãàðóé õóâü íü àæèëä îðæ ÷àäàõã¿é áàéíà ãýñýí òîîöîî ñóäàëãàà áàéäàã. Çàõ çýýëä õýðýãöýýòýé 60 ìýðãýæëèéí òîîã ãàðãàñàí áàéãàà. Ýíý òîîöîîã îäîî ÿìàð àæèë ìýðãýæèë ýðýëò õýðýãöýýòýé áàéíà âý ãýäãèéã ºäºð òóòìûí ñîíèí, çàð ñîíèíãóóä ãýýä íèéò 13 ñîíèí äýýð ãàðñàí àæëûí çàð, õóäàëäàà àæ ¿éëäâýðèéí òàíõèì, Àæèë îëãîã÷ ýçäèéí õîëáîî, Õºäºëìºð õàëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñ¿¿ä áîëîí áóñàä ìýäýýëëèéí ýõ ñóðâàëæóóäûã àøèãëàí äýýðõ ñóäàëãààã ãàðãàñàí.
-Àæëûí ñàíàëóóäààñ óó?-Òèéì àæëûí ñàíàëóóäààñ. Õàðèí
öààøèä ÿìàð àæëûí áàéð ýðýëò õýðýãöýýòýé áîëîõ âý ãýäãèéã àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãóóäòàé òàíäàëòûí ñóäàëãàà õèéæ áàéíà ë äàà. Ìàíàéõ ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí õóâüä çàõ çýýë äýýð åðºíõèé òàíäàëò ä¿ãíýëò ñóäàëãàà õèéäýã. Òýãýõýýð ýíäýýñ õàðæ áàéõàä íºãºº õóóëü ýðõ ç¿é, ýäèéí çàñàã, íÿãòëàí áîäîõ ìýðãýæëèéí àæëûí áàéðíû çàõ çýýýë äýýð õàíãàãäæýý ãýæ ¿çäýã áîëîâ÷ àæëûí áàéðíû çàõèàëãà áàéñààð áàéãàà þì. Òýãýõýýð àæëûí áàéðíû ÷àäâàðëàã ìýðãýæèëòýí, áîëîâñîí õ¿÷èí ñîíãîæ àâàõûí òóëä ýðýëò áàéíà ãýæ îéëãîæ áàéãàà. Ãýõäýý äýýðõ ìýðãýæëèéí àæëóóä ìààíü îéðûí õýäýí æèëäýý ýðýëò áàãàññàí áàéãàà þì. Õàðèí èíæåíåð, ã¿éöýòãýõ øàòíû òåõíèêèéí àæèëòíû àæëûí áàéðíû çàõèàëãà ò¿ëõ¿¿ èõýñýõ òºëºâòýé áàéíà.
Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíû äýðãýäýõ “Íýãäýõ ¿¿” àÿíààñ ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿äýä õàíäàí îþóòíóóäûí ñóðãàëòûí òºëáºðò äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ õ¿ñýëò òàâèõàà ìýäýãäëýý.
“Èðýõ 2010 îíû óëñûí òºñºâò ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í òóñ á¿ðò íýã òýðáóì òºãðºã òºëºâëºãäñºí áàéãàà. Òèéìýýñ òýð ìºíãºíººñ Ìîíãîëûí íèéò îþóòàí çàëóó÷óóäûã äýìæèí òýòãýëýã îëãîõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýí àæèëëàõûã áèä ãèø¿¿äýýñ õ¿ñýõ þì” ãýæ òóñ àÿíûõàí ÿðüëàà. ̺í Ìîíãîë óëñûí íèéò 160 ãàðóé ìÿíãàí îþóòíûã òºðèéí ò¿øýýäýä òýòãýëýã îëãîõ óðèàëãûã äýìæèõèéã
õ¿ññýí çàõèäàë áè÷¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ àæ.
“Áèä àÿíû õ¿ðýýíä íèéò 20 ñóðãóóëèéã òºëººëºë áîëãîí ñîíãîæ ñóðãàëòûí òºëáºðèéí àñóóäëààð ñóäàëãàà õèéñýí. Ãýòýë ñóäàëãààíä îðîëöîã÷ îþóòíóóäûí 60-ààñ èë¿¿ õóâü íü ñóðãàëòûí òºëáºðèéí àñóóäàëòàé áàéñàí. Èéìýýñ ë äýýðõ àæëûã íýí ò¿ð¿¿íä õèéõ íü ÷óõàë áîëîîä áàéíà” ãýæ “Íýãäýõ ¿¿” àÿíû ãèø¿¿ä õýëëýý.
Àÿíû çîðèëãî íü îþóòíóóäàä òóëãàðààä áàéãàà íèéãìèéí ÷àíàðòàé òóëãàìäñàí àñóóäëóóäûã õ¿íèé ãàð õàðàõ áóñ ººðñ人 íýãäñýíèé ¿íäñýí äýýð øèéäâýðëýõ àðãà çàìûã ýðýëõèéëæ òîäîðõîé ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ ÿâäàë õýìýýí òýä òàéëáàðëàâ.
¯¿íýýñ ãàäíà óã àÿíààð õýä õýäýí àæëûã òºëºâëºí õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýä áàéãàà àæ. Òóõàéëáàë, Èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèéí îþóòíû õîëáîîäûí òýðã¿¿ëýã÷, ãèø¿¿äýä çîðèóëàí îþóòíû ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ, ¿éë àæèëëàãààíä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ “Îþóòíû ººðºº óäèðäëàãà” õýìýýõ íîì ãàðãààä áàéãàà àæýý.
Îþóòíóóä ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿äýä îþóòíû òýòãýëýã ºãºõ
àñóóäëààð õàíäàíà
ßðèëöñàí Ò.Àìàðò¿âøèí
Îþóòíû àæëûí áàéð
3 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
"Õàéðûí áîëçîî" öóâðàë ñóðãàëò àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàãäëàà
Ñóðãàëò íü èõ äýýä ñóðãóóëèéí îþóòàí çàëóó÷óóäàä áýëãèéí çàìûí õàëäâàð, ýðñäýëòýé àëõìààñ ñýðãèéëýõ, áýëãèéí çàìûí õàëäâàðààñ ººðèé㺺 õàìãààëàõ îéëãîëòûã ºãºõ, õàéð äóðëàë, íºõºðëºë, áýëãèéí çîõèñòîé õàðèëöààíû ìýäëýãèéã º ãºõºä
÷èãëýãäñýí áàéíà. Ñóðãàëòûí òàëààð Àäðà îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí ñóðãàã÷ áàãø Ñ.Õîíãîðçóëààñ ñîíèðõëîî. Òýðýýð ×èíãèñ õààí äýýä ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðíû îþóòàíóóäàä ñóðãàã÷ áàãøààð àæèëëàñàí áàéíà.
Ñ.Õîíãîðçóë: Îþóòíóóä ººðèéí ñóðñàí ç¿éëýý áóñàääàà õóâààëöàíà
-Ñóðãàëò õýð àìæèëòòàé áîëîâ îî? Îþóòíóóäûí õóâüä ñóðãàëò õýð òààëàãäñàí áîë?
-Îþóòíóóäûã ººðñäèéíõ íü
îðîëöîîíû àðãààð, òîãëîîì òîãëóóëàõ, áèå ñýòãýëýýð íü ìýäð¿¿ëýõ çýðýã ñîíèðõîëòîé õýëáýðýýð ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëäàã ó÷ðààñ ëåêö
ñåìíàðààñ èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé ñóðãàëò áîëëîî. Îþóòíóóä çºâ öýãöòýé ìýäýýëëèéã îëæ àâñàí. ̺í îþóòíóóäûí ººðñäèéíõ íü ñîíèðõñîí àñóóëòûã áàéíãà
àâ÷ àñóóëòàíä íü õàðèóëò ºãäºã áàéñàí íü òýäíèé ìýäüå ãýñýí ç¿éëýý ìýäýæ àâñàí ãýæ îéëãîæ áàéãàà. Ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí îþóòíóóä ìààíü íýã õàìò îëîí áîëæ, ººðººñºº ãàäíà õýíä ÿàæ òóñëàõ óó, ìýäýæ ñóðñàí ç¿éëýý õýðõýí õóâààëöàõ âý? ãýýä ñîíèðõîë íü èõýññýí áàéñàí.
-Öààøèä ñóðãàëòàíä õ à ì ð à ã ä ñ à í î þ ó ò í ó ó ä ººðñ人 áèå äààæ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëíà ãýñýí?
-Îþóòíóóä ìààíü ººðèéí ì ý ä ñ ý í , ñ ó ð ñ à í ç ¿ é ë ý ý áóñàääàà õóâààëöàíà. Èðýõ
îíû òàâäóãààð ñàð õ¿ðòýë ÿìàð àæèë õèéæ õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààðàà òºëºâëºãºº ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëýõýýð áîëñîí.
Îðõîí èõ ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðàíä ÿâàãäñàí òóñ ñóðãàëòàíä 24 îþóòàí õàìðàãäñàí áàéíà. Ñóðãàëòûã Àäðà îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí ñóðãàã÷ áàãø Áàäàìõîðëîî, îþóòàí ñóðãàã÷ áàãø Ö.Îþóíãýðýë /ÝÌØÓÈÑ-èéí îþóòàí/, Ý.Ï¿ðýâñ¿ðýí /Ãàçàð÷èí äýýä ñóðãóóëèéí îþóòàí/ íàð çîõèîí áàéãóóëñàí áàéíà. Ñóðãàëòûí òàëààð
ñóðãàã÷ áàãø Áàäàìõîðëîî ÿðèõäàà, “Ñóðãàëòûã îþóòíû îðîëöîîíû àðãààð, òîãëîîì òîãëóóëàõ, õàðèëöàí ÿðèà çýðãýýð ÿâóóëäàã íü îíöëîã” ãýëýý. Ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí Îðõîí èõ ñóðãóóëèéí îþóòíóóäûã ñåðòèôêàò ãàðäàæ àâàõ ¿åýð íü òýäíèé ñýòãýãäëèéã ñîíñëîî.
/Ãààëü òàòâàð, ýäèéí çàñãèéí 1à àíãèéí îþóòàí/
- Ñóðãàëòààñ þóã ìýäýæ àâñàí áý?
-Ìàíàé ñóðãóóëèéí îþóòíû äîòóóð áàéðàíä áàéãàà 140 õ¿¿õäýýñ 25 õ¿¿õýä ñóðãàëòàíä õàìðàãäàæ áàéãàà. Áèäíèé
/Ìîíãîë-àíãëè õýëíèé 1-ð êóðñûí îþóòàí/
-“Àþóëã¿é ñîíãîëò” ñóðãàëò õýð òààëàãäñàí áý?
-ªºðèéíõºº ìýääýãã¿é áàéñàí îëîí ç¿éëèéã ñóðãàëòààñ ìýäýæ àâëàà. Ñóðãàëò ìààíü öàãàà îëñîí, çºâ ãàçðàà ñîíãîæ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëñàí íü òààëàãäñàí. “Àþóëã¿é ñîíãîëò ñóðãàëòàí”-ä õàìðàãäñàíààðàà ñýòãýë ºíäºð áàéíà.
- Ñóðãàëòààñ þóã ìýäýæ àâñàí áý?
-Íàéç îõèíòîéãîî õýðõýí õàðèëöàõ, çºâ õàðèëöààã áèé áîëãîõ, õ¿ñýýã¿é æèðýìñýëòèéã õèéõã¿é áàéõ, áýëãèéí õàðèëöààíä îðîõäîî ººðèé㺺 á¿ðýí õÿíàæ ÷àäàõ ÷àäâàðòàé ¿åäýý áýëãèéí õàðèëöààíä îðîõ ¸ñòîé ãýäãèéã îéëãîæ àâñàí. ̺í ÄÎÕ-ûí õàëäâàð, àðõèäàëò
çýðýã ýðñäýëòýé ç¿éëèéã õèéæ áîëîõã¿é þì áàéíà ãýäãèéã ìýäëýý. Åð íü ýíý ñóðãàëòàíä îþóòàí çàëóó÷óóäàà íèéòýýð íü õàìðóóëáàë ç¿ãýýð ñàíàãäëàà.
Ç.À÷áàÿð: ªºðèéí ìýääýãã¿é áàéñàí îëîí ç¿éëèéã ìýäýæ àâëàà
õóâüä ºìíº íü ÁÇÕª, ÕÄÕÂ-èéí òàëààð ìýäýýëýë àâ÷ áàéñíààñ ÿã ÿìàð ºâ÷èí, õ¿íä õýðõýí õàëäâàðëàäàã òàëààð ñàéí ìýääýãã¿é áàéñàí. “Õàéðûí áîëçîî” ñóðãàëòàíä ñóóñíààðàà áýëãèéí çàìûí õàëäâàðò ºâ÷íèé òàëààð, õàéð äóðëàë, ¿åðõýë íºõºðëºë ÿìàð ÿëãààòàé âý ãýäãèéã õîîðîíä íü ÿëãàæ ñàëãàæ ìýääýã áîëñîí. ̺í ÄÎÕ-ûí õàëäâàðààñ õýðõýí ñýðãèéëýõ, ÿìàð çàìààð òóñäàãèéã ìýäýæ àâëàà.
-Äîòóóð áàéðàíäàà äýýðõ ñóðãàëòàà áóñàä îþóòíóóääàà õ¿ðãýõýýð áîëñîí ãýñýí?
-Ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí íèéò îþóòíóóä ìààíü äºðâºí áàã áîëæ õóâààãäààä ººðèéíõºº îþóòíû äîòóóð áàéðàíä ñóðãàëò ÿâóóëàõ þì. ̺í õºäºº îðîí íóòãààñ ñîíãîãäîæ ñóðãàëòàíä õàìðàãäñàí îþóòíóóä ìààíü îðîí íóòàãòàà î÷èæ ñóðãàëò ÿâóóëàõààð òºëºâëºæ áàéãàà.
À Ä Ð À Ì î í ã î ë î ë î í ó ë ñ û í á à é ã ó ó ë ë à ã û í ý ð ¿ ¿ ë ì ý í ä è é í õºòºëáºðººñ õýðý ãæèæ áàé ãàà Óëààíáààòàð õîòûí îþóòíû áàéðàí äàõü îþóòíóóäûã ÁÇÄÕàëäâàðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ“Àþóëã¿é ñîíãîë” òºñºë íü 2008 îíû 11-ð ñàðààñ ýõýëýí 2011îíû 11 ñàð õ¿ðòýë 3 æèëèéí õóãàöààòàé õýðýãæèõ þì. Ãåðìàí Óëñûí Çàñãèéí Ãàçàðààñ óã òºñëèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà.
Òºñëèéí çîðèëãî: ÓÁ õîòûí Èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí äîòóóð áàéðíû îþóòíóóäûí äóíä ÁÇÄÕ/ÕÄÕÂ-ûí õàëäâàðûí òàðõàëòûã áóóðóóëàõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ
Òºñëèéí çîðèëò:• Çàëóóõ¿ì¿¿ñººðººººðñäèé㺺,
ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ-ààñ õàìãààëàõ ÷àäâàð, ìýäëýãòýé áîëãîõ
• Áýëãèéí àìüäðàë áîëîíͯÝÌ-èéí àñóóäàëä îþóòàí çàëóóñûí õàíäëàãûã ýåðýã áîëãîõ
• Ýðñäýëòýéçàí¿éëèé㺺ð÷ëºõ,ìýäëýã îëãîõ ñóðãàëòûã ÿâóóëàõ
• Ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýýíèéõàíäëàãûã ýýëòýé áîëãîõ
Òºñëèéí ¿éë àæèëëàãàà: ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ-ààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÷èãëýëýýð áýëòãýãäñýí áàã á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàæ áàéíà.
Ò º ñ ë è é í á à ã ò õ º ò º ë á º ð è é í çîõèöóóëàã÷ , òºñëèéí ìåíåæåð , íèéãìèéí àæèëòàí, òºñëèéí ñóðãàã÷ áàãø áîëîí ¿å òýíãèéí îþóòàí ñóðãàã÷ áàãø íàðûã áýëòãýí áýëòãýãäñýí ñóðãàã÷ áàãø íàðààð äàìæóóëàí ñàéí äóðûí èäýâõòí¿¿äèéã áýëòãýæ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëæ áàéíà.
Òºñºë õýðýãæèæ ýõëýýä 2008 îíû 11-ð ñàðààñ íèéò 15 îþóòàí-ñóðãàã÷ áàãøèä ÁÇÄÕ/ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàðõàëò áîëîí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò, ñóðãàëòûí àðãà ç¿éã ýçýìø¿¿ëæ, Óëñûí õàðúÿàëëûí òàâàí ñóðãóóëèéí 18 îþóòíû äîòóóð áàéðàíä ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëæ 520 îþóòàí-ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéí äóðûí èäýâõòýíã ÕÄÕÂ/ÄÎÕ/ÁÇÄÕ-ààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ìýäëýã, ýåðýã õàíäëàãûã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð áýëòãýñýí.
"Àþóëã¿é ñîíãîëò" òºñºë àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéíà
Òºñëèéí áàãèéõàí ñóðãàëòààðàà îþóòàí çàëóóñò õàéð ñýòãýëèéí ¿íý öýíý, áèå áèåäýý ¿íýí÷ áàéõ, ÁÇÄÕ/ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ãàðàõ ¿ð äàãàâàð ò¿¿íýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãóóäûã îðîëöîã÷äîä òóëãóóðëàí ñîíèðõîëòîé õýëáýðýýð îéëãóóëæ ìýäëýãèéã ò¿ãýýæ áàéíà. Ñóðãàëòààð ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã áîëîí àéäàñ òºð¿¿ëæ æèãøèõ àëèâàà ¿ç¿¿ëýí, ìàòåðèàë àøèãëàõûã òàòãàëçäàã áà õóâü õ¿íèé ººðèéí õàðèóöëàãûã îéëãóóëàõ, õàéðòàé õ¿íèéõýý áîëîí íèéãìèéí ºìíº õ¿ëýýõ õàðèóöëàãûã íýìýãä¿¿ëýõ, ýðñäýëòýé çàí ¿éëèéã ººð÷ëºõèéã ãîë áîëãîæ áàéäàã.
2009 îíû 9-ð ñàðààñ õóâèéí õýâøëèéí 14 ñóðãóóëèéí 15 äîòóóð áàéð, Óëñûí õàðúÿàíû ãóðâàí ñóðãóóëèéí íýã äîòóóð áàéðàíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ ýõëýýä áàéíà.
ªíººäðèéí áàéäëààð Óëñûí õàðúÿàíû íàéìàí ñóðãóóëèéí 18 äîòóóð áàéð, õóâèéí 14 ñóðãóóëèéí 15 äîòóóð áàéð íèéò 22 ñóðãóóëèéí 33 äîòóóð áàéðàíä 27 îþóòàí-ñóðãàã÷ áàãøààð äàìæóóëàí 3308 îþóòàí-ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéí äóðûí èäýâõòýí áýëòãýæ äîòóóð áàéðíû íèéò îþóòàí çàëóóñò õ¿ð÷ àæèëëàõààð çîðüæ áàéíà.
Õàìòûí àæèëëàãàà: -Òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ
áàéãóóëëàãóóä - Ä¿¿ðýã, ºðõèéí ýìíýëã¿¿äèéã
ýð¿¿ë ìýíäèéí ýýëòýé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýã÷
áîëîõîä íºëººëºõ (ͯÝÌ, ÁÇÄÕ/ÄÎÕ-ûí
Êàáèíåò)- Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð
ÁÇÄÕ/ÕÄÕÂ õîð õîëáîãäîë, ò¿¿íýýñ õýðõýí
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàíèóëãà õèéõ - Äîòóóð áàéðíóóäàä ýð¿¿ë ìýíä,
ìýäýýëýë,ñóðãàëòûí öýã àæèëëóóëàõ-ÌÎÕ, Èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí
îþóòíû õîëáîî, îþóòíû êëóá, äîòóóð áàéðíû îþóòíû çºâëºëòýé õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà.
Îðõîí èõ ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéðíû 24 îþóòàí õàìðàãäëàà
Ìýäýýëýë
Á.Îðõîíòóóë: Îðîí íóòàãòàà î÷èæ ñóðãàëò ÿâóóëàõààð òºëºâëºæ áàéãàà.
Ãåðìàí óëñûí çàñãèéí ãàçðààñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýâ
Õîéøîî ýõýëæ áîëíî. Ãýõäýý óõàðñàí àëõìààñàà èë¿¿ òîì àëõìààð óðàãøèëäàã áàéõ õýðýãòýé.
4 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
-Ìàø èõ õ¿÷, òýâ÷ýýð øààðäñàí øîóíä ÿëàã÷ á î ë ñ î í ä á à ÿ ð õ ¿ ð ã ý å . ªºðèé㺺 òàíèëöóóëàõ óó?
- Á à ÿ ð ë à ë à à . Í à ì à é ã Ýíõòàéâàíû Ýíõöýöýã ãýäýã. Áè îäîî Áàòëàí õàìãààëàõûí èõ ñóðãóóëèéí Ñàíõ¿¿ óäèðäëàãûí 2-ð êóðñò ñóðæ áàéíà.
-Àíõ ýíý ðåàëèòè øîóíä ÿàãàä îðîõ áîëîâ îî?
-Ìàíàé íàéç àíõ á¿ðòã¿¿ëýõ ãýýä áè ç¿ãýýð õàìò ÿâààä î÷ñîí ÷èíü ìàíàé íàéç ÷è á¿ðòã¿¿ë÷èõ ãýñýí. Òýãýýä ë ñàíàìñàðã¿é á¿ðòã¿¿ëñýí ÷èíü øàëãàðóóëàëòàíä íü òýíöýýä îðîõîîð áîëñîí.
-ªºðòºº õýð èòãýëòýé áàéñàí?
-Íýýõ òèéì àéìàð èòãýëòýé áàéãààã¿é. Ç¿ãýýð ë îðîîä
¿çüå ãýæ áîäñîí. Ò¿ð¿¿ëíý ãýæ áîäîîã¿é ø¿¿. Îðîõäîî íàéç íàðòàà ÷ íýã èõ õýëýýã¿é.
- Õ ý ä ý í õ ¿ ¿ õ ý ä à í õ á¿ðòã¿¿ëýýä òýíäýýñ õýä íü øàëãàðààä îðîõ áîëñîí áý?
-Àíõ á¿ðòã¿¿ëýõäýý 400 ãàðóé õ¿¿õýä áàéñàí. Ýõíèé øàò íü ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýã áàéñàí. ¯çëýãýýð 72 õ¿¿õýä øàëãàðààä õî¸ðäóãààð øàòàíä òýíöñýí. Ýð¿¿ë ìýíäèéí øàëãàëòûí ÿðèëöëàãà àâàõ õýñýãò èõýíõ õ¿¿õä¿¿ä ñàíäàð÷ ç¿ðõíèé öîõèëò ýíý òýð íü õóðäàñ÷ õàñàãäñàí. Ýíý øîó ò¿¿õ, õýë ñî¸ëîî äýýäëüå ãýñýí óðèàòàé áîëîõîîð õî¸ðäóãààð øàòàíä Ìîíãîë õýë, ò¿¿õ ñî¸ëûí øàëãàëò àâñàí. Òýãýýä 32 õ¿¿õýä òýíöýýä íýâòð¿¿ëãèéã ¿ðãýëæë¿¿ëñýí.
-×è îðîõîîñîî ºìíº áýëòãýë õèéñýí ¿¿? Ñàéí óíòàæ àâñàí áàéëã¿é.
-Áè åðººñºº áýëäýýã¿é. Ç¿ãýýð ë ÿâààä îð÷èõñîí. Á¿ð íýâòð¿¿ëýã ýõýëñýí ºäºð íü 6 öàãò áîññîí áàéñàí. Òýãýýä òýðíýýñ õîéø óíòààã¿é öàãàà òîîöîõ þì áîë áàðàã 72 öàãààñ èë¿¿ ãàð÷ áàéíà ëýý.
-øîóíû òóðøèä óíòóóëàõ òàêòèê èõ õýðýãëýñýí. ýíý á¿õíèéã äàâàõ õýö¿¿ áàéâ óó?
-Ýõíèé ºäºð ãàéã¿é áàéñàí. 24 öàãèéã ÿìàð ÷ áàéñàí äàâ÷äàã ë þì áàéíà ëýý. Ãýõäýý áàñ äàâæ ÷àäàõã¿é õàñàãäñàí õ¿¿õä¿¿ä ÷ áàéãàà. Õàìãèéí ãîë íü ¿çýã÷èä ìýäýæ áàéãàà áàéõ
àéìàð èõ õ¿÷ ãàðãàñàí òîãëîîì ýíý òýð èõ òîãëóóëæ ÿäðààæ áàéñàí. Õîîë èä¿¿ë÷ýýä õºäºë㺺íã¿é õýâò¿¿ëæ íîéð õ¿ðìýýð àÿ òàâüæ áàéñàí. ªìíºõ øîó õýâòýõäýý õàìààã¿é õºäºëæ áîëäîã áàéñàí áîë ýíý óäààä ÿìàð ÷ õºäºë㺺í ãàðãàæ áîëîõã¿é áàéñàí íü èõ õýö¿¿ áàéñàí ø¿¿.
-×èíèé õóâüä óíòàõã¿é áàéõ ÿìàð àðãà õýðýãëýýä áàéâ?
-Äýýøýý õàðààä õýâòäýã òýð ¿åä ë ¿¿íèéã çààâàë äàâààä ãàðàõ ¸ñòîé ãýæ ººðòºº õàòóó ¿¿ðýã ºãäºã. Äîòðîî ÿíç ÿíçûí þì áîäîîä ë, èéø òèéøýý õàðààä ººðèé㺺 àëü áîëîõ ñàéòóóëààä áàéñàí. Ìèíèé õóâüä áóñäààñ ÿëãàðàõ òèéì îíöãîé ñîíèí àðãà áàéõã¿é.
-Óäààí õóãàöààíä óíòàõã¿é áàéõààð ÿàæ áàéíà?
-Áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâöûã îéëãîõîî áàéãààä íýã ë òèéì ìàíàðàà áîë÷èõñîí. Òýíýãä¿¿ ÷ ãýõ þìóó äàà . Òýãýýä õ¿íèé ÿðüæ áàéãàà þìûã ñàéí îéëãîõã¿é àõèí äàõèí õýë¿¿ëæ áàéæ îéëãîîä. Á¿ð ñ¿¿ëäýý õ¿í àìüòàí òàíèõàà áàé÷äàã þì áàéíà(èíýýâ). úëèé㺺ä õàæóóäàõ õ¿¿õäýý þó ÿðèàä áàéãààã íü ÷ ñ¿¿ëäýý ìýäýõýý áàéñàí.
-ýíý øîóíä ÿàãààä äàíäàà ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñ òýñýæ ¿ëäýýä áàéíà àà?
-Åð íü ýìýãòýé õ¿í ýðýãòýé õ¿íýýñ òýâ÷ýýð çààõ òàë äýýð èë¿¿ ãýäýã ø äýý. Òýãýýä áàñ
ñýòãýëèéí õ¿÷, áèå îðãàíèçì ãýýä ÿíç ÿíç ë áàéãàà áàéõ ë äàà. Ìèíèé õóâüä èäýæ áàéãàà õîîëíîîñ ìèíü áîëñîí áàéõ. Ó÷èð íü áè åðºíõèé人 öàãààí õîîë èõ èääýã. Ìàõàí õîîë õ¿íèéã èõ íîçîîðóóëäàã þì áîëîâ óó. ªìíºõ ò¿ð¿¿ëñýí îõèäóóä ÷ ãýñýí öàãààí õîîë èääýã áàéñàí ãýñýí. Õîîëíîîñ ãàäíà ñýòãýëèéí õ¿÷ íºëººëñºí áàéõ. Áè áàñ áàãààñàà õºäºº ýìýý ºâºº äýýðýý ºññºí. Òýð ÷ óòãààðàà æààõàí ã¿ðãýð áàéõ ãýæ áîääîã.
-×èíèé íîéð õýäýí öàãààñ ýõëýýä ìàø èõ õ¿ð÷ ýõýëñýí áý?
-Åð íü 4-7 öàãèéí õîîðîíä àéìàð èõ íîéð õ¿ðäýã þì áàéíà ëýý. Òýð ¿åèéã äàâàõ ë õàìãèéí èõ õýö¿¿ áàéñàí.
-øàíòðàõ ¿å ãàðñàí óó?-Õàìãèéí ýõíèé ºäºð ÿàõ
ãýæ îðîâ îî ãýæ áîäñîí. Áèä íàðûã çàéñàíãèéí îðîé ðóó óðàëäóóëñàí. Òýãýõýä ¸ñòîé àéìàð ÿäðààä ÿàõ ãýæ îðîâäîî ãýæ áîäñîí. Çàðèìäàà íîéð õ¿ðýýä á¿ð óóð õ¿ðìýýð ñàíàãäñàí ¿å áàéñàí.
- ß ä ð à à õ ò à ê ò è ê õýðýãëýõäýý õºâã¿¿äèéã èë¿¿ îðîëöóóëààä áàéãàà þì áèø ¿¿?
-¯ã¿é ø äýý. ßã ë àäèëõàí áàéñàí. Òýãýæ ÿðüâàë 22 áàíäè 8 îõèí îðñîí ø äýý. Åð íü õºâã¿¿ä ÷èíü õîîë ýíý òýð èõ èääýã, òýãýýä àìðõàí ÿäàðäàã þì áàéíà. Àíõ ìàíàé áàãèéõàí õîîðîíäîî “72 öàãèéã àìàðõààí
äàâ÷èíà, òýãýýä á¿ð äºðºâ õîíîã óíòàõã¿é òýñ÷èõâýë ÿàíà” ãýýä ë èíýýëäýæ áàéñàí.
-ýíý øîóíààñ þó ñóðñàí áý?
-Ìýäýýæ èõ ç¿éëèéã ñóðñàí. Ìèíèé õóâüä òýâ÷ýýð ãýæ þó þì áý, ººðèé㺺 ÿëàõ, áýðõøýýëèéí àðä ãàðàõ ãýýä îëîí ç¿éëèéã áàãà ÷ áîëòóãàé îéëãîæ ÷àäñàí. ¯íýõýýð äàâàõàä õýö¿¿ áàéñàí ¿åä áèå áîëîí ñýòãýë ñàíààãàà ÿàæ çºâ óäèðäàæ áàéæ àìæèëò ãàðãàäàã þì ãýäãèéã ìýäýðñýí. 72 öàã ðåàëèòè øîó çàëóó÷óóäàä ÿìàð íººö áîëîìæ áàéäàã âý, ÿàæ àøèãëàæ áîëîõ âý ãýäãèéã õàðóóëàõ ãýñýí ìåññýæ ºãñºí áîëîâ óó.
-ßëàã÷èéí øàãíàëûí ìºí㺺 þóíä çàðöóóëñàí áý?
-Ààâäàà ìàøèí àâàõàä íü íýìýðëýíý ãýæ áîäîæ áàéãàà
-×è ßàãààä ÁÕèÑ-ä ñóðàõ áîëîâ?
-Ìàíàé ààâ ýýæ, õî¸ð àõ ãýýä á¿ãäýýðýý öýðãèéí õ¿ì¿¿ñ ë äýý. Èéì îð÷èí íºõöºë íàäàä íºëººëñºí áàéõ.
-×èíèé çîðèëãûí òàëààð ñîíèðõî¸?
-Ýõëýýä ñóðãóóëèà ñàéí òºãñºíº. Òýãýýä ñóðãóóëèà ò º ã ñ º º ä Î ð î ñ ò ö ý ð ã è é í óäèðäëàãûí ìýðãýæëýýð ñóðàõ òºëºâëºãººòýé áàéíà. Äàðàà íü Ìîíãîëäîî èðýýä áàñ ñóðàõ áîäîëòîé áàéãàà.
- Þ ó í û º ì í º ÿ ë à ã ÷ á î ë ñ î í ä á à ÿ ð õ ¿ ð ã ý å . ªºðèé㺺 òàíèëöóóëíà óó?
-Ìàø èõ Á àÿðëàëàà . Í à ì à é ã Ä ¿ ã ý ð ñ ¿ ð ý í ã è é í Ëõàãâàñ¿ðýí ãýäýã. Áè îäîî È ä ý ð ä ý ý ä ñ ó ð ã ó ó ë è é í Áèçíåñèéí óäèðäëàãûí 2-ð êóðñò ñóðäàã. Àòðûí 3 ðåàëèòè øîóíä àìæèëòòàé îðîëöñîíäîî áàÿðòàé áàéíà.
-Àæëààð óðàëäñàí øîó áàéëàà?
-Òèéì ø¿¿. Á¿ãä ë òºëºâëºãºº íîðìîî áèåë¿¿ëýõèéí òóëä º ð ñ º ë ä º º í ò ý é à æ è ë ë à æ áàéñàí. ¯å òýíãèéõýí áàéñàí áîëîõîîð ÷ òýð ¿¿ óðàìòàé ýð÷ õ¿÷òýé àæèëëàæ ìàø èõ àæèë àìæóóëæ ÷àäñàí. Óðàëäàæ áàéõàä æèøýý íü øóóäàéëñàí òºìñíèéõºº òîî ýíý òýð äýýð èõ ìàðãàëäàíà. Òýð èõ õºãæèëòýé áàéëàà.
-Ñóðãóóëü õàìò îëíîîñ ÷èíü õýð äýìæèæ áàéñàí áý?
-Ìàø ñàéí äýìæñýí. Ìàíàé ñóðãóóëèéí õóâüä øîóíààñ ãàäíà óðãàö õóðààõ àæèëä îëîí îþóòàí èäýâõòýé îðîëöñîí.
Òåëåâèçýýð ÷ èõ ñàéí ¿çñýí þì øèã áàéãàà þì. Íýã ºäºð ºäðèéí õîîëã¿é àæèëëàæ áàéõàä íºãºº õî¸ð áàãòàà ìàíàéõàí íóóöààð ãàìáèð àâàà÷èæ ºãººä àñóóäàëä îðæ áàéñàí þì ë äàà. Õ¿¿õä¿¿ä îäîî òààðàëäõààðàà òýð ãàìáèðûí àñóóäëûí òàëààð íàðãèàí áîëãîæ ÿðüöãààäàã.
-ýíý øîóíààñ þóã îéëãîæ àâñàí áý?
-Ìèíèé õóâüä ýíý øîóíä îðîëöñîí íü àçòàé õýðýã áîëñîí.
Åð íü áèäíèé õóâüä Ìîíãîëûí õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðò õ¿í õ¿÷íèé íººö áîëîëöîî ìàø èõ äóòàãääàã ãýäãèéã ñàéí îéëãîæ àâñàí. Ýíý øîó áîë çºâõºí áèä íàðò áèø ¿çýã÷ ìÿíãà ìÿíãàí çàëóóñûã óðèàëñàí, öàã ¿åý ìýäýðñýí ñàéí íýâòð¿¿ëýã áîëñîí . Ìýäýýæ òàðèàí òàëáàéí äýýðõ àìüäðàë ñýòãýëä ìàðòàãäàõààðã¿é äóðñàìæ, òóðøëàãà áîëæ ¿ëäñýí äýý. Îëîí íàéç íºõºäòýé áîëæ ÷àäñàí. Áèäíèé íýâòð¿¿ëãèéã ¿çýæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñò èõ îëîí ç¿éëèéã îéëãóóëæ, ìýäð¿¿ëñýí áàéõ ãýæ íàéäàæ áàéíà.
-Àòðûí 3 ðåàëèòè øîó þóãààðàà îíöëîã áàéñàí áý?
-Õàìãèéí ò¿ð¿¿íä áóñàä øîóíààñ ÿëãàðàõ îíöëîã íü öýâýð àæèë õºäºëìºðººð óðàëäñàí øîó áàéëàà. Õýäýí õ¿¿õýä áàéøèíä ò¿ãæ÷èõýýä õýð¿¿ë óðóóë õèéæ áàéõûã íü çóðàãòààð ãàðãàäàã çàðèì øîóíû õàæóóä èë¿¿ ¿ð ä¿í ñàéòàé, àìüäðàëòàé áîëæ ÷àäñàí ãýæ áîääîã. Áàñ íýã ñàéõàí ç¿éë íü äýýð ¿åèéí
Ìîíãîë êèíîíîîñ ë õàðäàã àíãè, ñóðãóóëèàðàà óðãàö õóðààäàã áàéñàí òýð ñàéõàí ä¿ð çóðãèéã äàõèí ñýðãýýõ ýõëýë áîëñîí. Ýíý íàìàð ãýõýä ìàø îëîí ñóðãóóëèóä óðãàö õóðààõ àæèëä îþóòíóóäàà äàé÷èëñàí ãýñýí. Ýíãèéí í¿äýýð õàðàõàä ç¿ãýýð ë òàðèàí òàëáàé äýýð àæèëëàæ áàéãàà áîëîâ÷ öààíàà õºäºëìºðèéí õ¿ì¿¿æèë, ¿åðõýë íºõºðëºë, ýõ îðîí÷ ñýòãýëèéã òºëºâø¿¿ëýõ ãýýä îëîí ñàéõàí ç¿éëèéã ýõë¿¿ëæ, õ¿íä ºãäºã ãýæ áîääîã.
-×èíèé õóâüä õýí íýãýí îõèíä íü ñýòãýë àëäàðñàí óó?
-Íàäàä ¸ñòîé òèéì þì áàéõã¿é . Áè ººðºº íàéç îõèíòîé. Õàðèí òýíä áàéõàä áèäíèé äóíäààñ ãóðâàí õîñ òºðñºí. Áóñàä íü ìàø ñàéõàí íàéçóóä áîëöãîîñîí äîî.
-øîóíä îðîëöîæ áàéõäàà ÿäàðñàí óó?
-ßäðàõ ¿å áîë áàéñàí. Îëóóëàà áàéñàí áîëîõîîð íýãíèéãýý óðìààð òýòãýýä ë ÿäàðñàí ÷ ÿäðààã¿é þì øèã àæèëëàäàã áàéëàà. Äàíäàà
îþóòàí çàëóó÷óóä áàéãàà þì ÷èíü öàãèéã èõ çóãààòàé ºíãºðººäºã. Àæèë õèéõäýý ÷ õºãæèëòýé áàéñàí.
- Ò ý ð ã ¿ ¿ í á à é ð à í ä øàëãàðíà ãýäýãòýý èòãýëòýé áàéñàí óó?
-Á¿ãäýýðýý ñàéí îðîëöñîí áîëîõîîð õýí ò¿ð¿¿ëýõ áîë ãýñýí òààìàã áàéãààã¿é.
-Áîëîâñðîëûí ñàéäààñ øàãíàë àâëàà. Íèéò õýäýí îþóòàí øàãíóóëñàí áý?
-Ñàÿõàí ðåàëèòè øîóíû õààëòûí òîãëîëò UB-Place-ä áîëñîí. Òýíä íèéò 5 îþóòàíä øàãíàë áóþó ñóðãàëòûí òºëáºðèéã íü ãàðäóóëñàí. Áèäíèé õóâüä ñàðûí õóãàöààíä àæèë õºäºëìºðèéí ñàéõíûã íàéç íºõäèéí íàíäèí õàðèëöààãààð ñýòãýëäýý ìºíõºëæ ÷àäëàà. Èíãýýä äýìæèæ áàéñàí á¿õ îþóòíóóääàà øîóíä îðîëöñîí á¿õ íàéçóóäûíõàà ºìíººñ áàÿðëàëàà ãýæ õýëüå. Áèä õèéõã¿é þì áîë õýí õèéõ þì, îäîî õèéõã¿é áîë õýçýý õèéõ áèëýý ãýñýí ñàéõàí ¿ãýýð òà íàðòàà àìæèëò õ¿ñüå.
Ä.Ëõàãâàñ¿ðýí:Òàðèàí òàëáàéí äýýðõ àìüäðàë ñýòãýëä ìàðòàãäàõààðã¿é äóðñàìæ áîëîí ¿ëäñýí
Çàëóóñ
Ý. ÝÍÕÖÝÖÝÃ: ÓÍÒÀÕÃ¯É ÓÄÀÕÀÀРѯ¯ËÄÝÝ Õ¯ÍÈÉ ßÐÈÀ ÎÉËÃÎÕÎÎ ÁÀÉ×ÈÕÄÀà ÞÌ ÁÀÉÍA
̺ðººä뺺 áèåë¿¿ëýõèéã õ¿ëýýõ áèø áèåë¿¿ëýõèéí òóëä õºäëºõ õýðýãòýé.
5 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
-Ò¿ð¿¿ëñýíä áàÿð õ¿ðãýå. ªºðèé㺺 òàíèëöóóëíà óó?
-Ìàø èõ áàÿðëàëàà. Íàìàéã Íÿìæàâûí Îòãîíöýíãýë ãýäýã. Îäîî 22 íàñòàé. Óðëàõ ýðäýì äýýä ñóðãóóëèéã õóâöàñ äèçàéíåðèéí ìýðãýæëýýð ºíãºðñºí õàâàð òºãññºí. Îäîî ãóòëûí äèçàéíåð ÷èãëýëýýð ñóð÷ áàéíà. Ààâ ýýæ, ýã÷ ä¿¿, íàéç çàëóóãèéí õàìò àìüäàðäàã.
-øîó º÷èãäºð äóóñ÷ ÿëàã÷ áîëëîî. Ñýòã¿¿ë÷äýä ÿðèëöëàãà ºãºâ ¿¿?
-Åðººñºº ºãººã¿é áàéãàà. Õàìãèéí àíõíûõ íü òàíàé ñîíèí áîëæ áàéíà. Áè “Îääûí ýðýëä”-èéí òóðøèä èõ à÷ààëàë èõòýé áàéñàí ó÷èð äóóñãààä ñàéí óíòàæ àâëàà.
-Îðîí äàÿàð áîëñîí òîì òýìöýýí áàéëàà. Òýìöýýíèé ¿åä øàíòðàõ ¿å ãàðàâ óó?
-Ýõíèé øàòàíä èõ çîðèãòîé ººðòýé èòãýëòýé áàéñàí. Òýãñýí ÷èíü øàò àõèõ òóñàì ñàéí ñàéí õ¿¿õä¿¿ä ìàø îëîí áàéãààã õàðààä àé÷èõñàí. Ìàø ñàéí äóóëäàã, ìàø èõ áýëäñýí õ¿¿õä¿¿äèéã õàðààä ò¿ð¿¿ëíý ãýñýí áîäîë àëãà áîëæ, ººðèé㺺 õààíà õ¿ðýõ íü âý ãýäãýý õàðúÿ ãýæ áîäñîí ë äîî. Òýãýýä åð íü ïèíàëûí øàòàíä ¿ëä÷èõâýë áîëîõ þì áàéíà äàà ãýæ áîäñîí. Îäîîã õ¿ðòýë ò¿ð¿¿ëñýíäýý èòãýæ ÷àäàõã¿é áàéãàà. Òýíä ñàéí õ¿¿õä¿¿ä çºí人 áàéñàí ø¿¿.
- ø à ë ã à ð ó ó ë à ë ò õ ý ð íàðèéí áàéñàí áý?
-Àéìãóóäûí øàëãàðóóëàëò ÿâàãäààä äóóññàíû äàðàà õ î ò û í õ á î ë ñ î í . Ý í ý øàëãàðóóëàëòûí íýãä¿ãýýð øàòàíä ãýõýä ë 3000 õ¿¿õýä îðñíîîñ õî¸ðäóãààð øàòàíä 120 õ¿¿õýä ¿ëäýýñýí. Òýãýýä 120-îîñ 57 íü ãóðàâäóãààð
ø à ò à í ä ø à ë ã à ð ñ à í . Á è õî¸ðäóãààð øàòàíä ÿã õàñàãäàõ ãýæ áàéñàí ë äàà. Ø¿¿ã÷ íàð ¿íýõýýð ñàéí ø¿¿ñýí. Ìàø îëîí õ¿¿õýä áàéõàä á¿ð õ¿í áîëãîíòîé òóëæ, ñóäàëæ áàéæ øèéäâýð ãàðãàæ áàéñàí. Õî¸ðäóãààð øàò ãýõýä ë õî¸ð ºäðèéí òóðø ºäºð øºíºã¿é ã¿ðèéòýë ñóóãààä ø¿¿ñýí. Ýíý øàòàíä ýðãýëçýýòýé ãýñýí 20-èîä õ¿¿õäèéí íýãä áè îðñîí. Òýãýýä ø¿¿ã÷ íàð àõèæ ñàéí øàëãààä áè òýíöñýí. Òýãñýí äàðàà íü òýð ýðãýëçýýòýé ãýñýí õ¿¿ä¿¿ä èõýíõ íü ïèíàëä ¿ëäñýí áàéñàí ø¿¿. Òóõàéí ¿åä ýðãýëçýýòýé ãýõã¿éãýýð çàëõóóðààä õàñ÷èõñàí áîë ìèíèé õóâüä äóóñíà áèçäýý. Ø¿¿ã÷ íàð ¿íýõýýð ñýòãýëýýðýý ñàéí ø¿¿ñýí ãýæ õýëìýýð áàéíà.
- “ Î ä ä û í ý ð ý ë ä - 3 ” ðåàëèòè øîóíä ÿàãààä îðîõ áîëñîí áý?
-Àíõ “Îääûí ýðýëä-2” øîóíä íèëýýí àìæèëòòàé îðîëöîæ áàéñàí. Òýð ¿åä àðâàí æèëèéí õ¿¿õýä áàéñàí. Ýíý æèë àõèàä îðîëöîîä ººðèé㺺 õý𠺺ð÷ëºãäºæ, õýð àìæèëò ãàðãàõ áîë ãýäýã ¿¿äíýýñ ÿìàð
÷ áàéñàí îðîëöîîä ¿çüå ãýæ áîäñîí. Õî¸ð äàõü óäààãàà îðîëöîæ áàéãàà ó÷èð èë¿¿ èõ çîðèãòîé, ò¿ð¿¿ëíý ãýñýí áîäîëòîé îðñîí. Òýãýýä Óëààíáààòàðûí øàëãàðóóëàëòûí á¿ðòãýë äóóñàõ ãýæ áàéõàä èõ àçòàé àìæèæ á¿ðòã¿¿ëæ áàéñàí . Ìàíàé íàéç çàëóó á¿ðòã¿¿ë÷ýýä ãàðæ èðýýä “Çà ò¿ð¿¿ëíý ø äýý õº” ãýõýä íü “Çà” ãýýä ë õºãæèëäºæ áàéñàí.
- Î ä ä û í ý ð ý ë ä ò ¿ ð ¿ ¿ ë ý õ à â ú ÿ à ñ áàéñàí áàéíà. ßàãààä ººð ìýðãýæëýýð ñóðàõ
áîëñîí áý?- Á è ó ã í ü Ñ Ó È Ñ - è é í
æ¿æèã÷íèé àíãèä îðíî ãýñýí çîðèëãîòîé áàéñàí. Òýãýýä êîíêóðñäýýä òýíöýýã¿é ë äýý. Õàðèí ìèíèé õî¸ð äàõü çîðèëãî áîë õóâöàñ çàãâàð çîõèîí á¿òýýã÷ áîëîõ áàéñàí ó÷ðààñ ýíý ñóðãóóëüä îðñîí.
-Õýð æ¿æèãëýõ âý?-Áè æ¿æèãëýæ ÷àäàõã¿é
ýý. Ç¿ãýýð ë àðâàí æèëä áàéõäàà ýã÷èéãýý èõ äàãàæ ÿâñààð áàéãààä ýíý ìýðãýæèëä äóðàë÷èõñàí. Ìàíàé ýã÷ æ¿æèã÷èí õ¿í.
-“Îääûí ýðýëä” òýìöýýí îþóòàí çàëóó÷óóäûã ¿íõýýð í ý ý æ ÷ à ä ñ à í ò ý ì ö ý ý í áîëñîí?
-Ýíý áîë ÿìàð ÷ ìàðãààíã¿é ç¿éë. Ìàø îëîí õ¿¿õäèéí èðýýä¿éí çàìûã íýýñýí. Òýäýíä ÿìàð àâúÿàñ áàéãààä áàéãààã íü òîäðóóëæ ºãñºí. ªºðèé㺺 ÷ºëººòýé, íýýëòòýé èëýðõèéëýõ áîëîìæ îëãîñîí. Æèøýý íü ò¿ð¿¿ëýõ õ¿¿õä¿¿äèéí íýãýýð òîäîðñîí Ãàíñ¿õèéã õàð ë äàà. ¯íýõýýð ãàéõàëòàé õîîëîéòîé. Õýðâýý “Îääûí ýðýëä” Õýíòèé àéìàãò î÷îîã¿é áîë ºíººäºð
Ãàíñ¿õèéã áèä íàð òàíèõã¿é áàéõ áàéñàí. Òèéì áîëîõîîð “Îääûí ýðýëä” áîë óðëàãèéí ýðýë áîëæ ÷àäñàí áºãººä òýð äóíäàà äóóëàõ óðëàãèéã ÷àíàðòàé áîëãîõ àëõàì áîëñîí ãýæ áîäîæ áàéíà.
-×èíèé õóâüä Ìîíãîëûí óðëàãò ÿìàð õýâ ìàÿã èëýðõèéëñýí äóó÷èí áàéõ áîë?
- Áè åð íü æààç, áëüþç äóóíä èë¿¿ äóðòàé. Òýð ÷ óòãààðàà íàäààñ òèéìýðõ¿¿ äóó ãàðàõ áîëîâ óó. Òýðíýýñ áèø íàäààñ õóðö øèð¿¿í äèñêî ñòèëü ãàðàõã¿é ë äýý. Íàäààñ íýã òèéì íàìóóõàí, 纺ëºí, æààç ìàÿãèéí äóó ãàðíà ãýæ áîäîæ áàéíà. Áè 40 50-ààä îíû ãàäààäûí áîëîí ìîíãîë äóóíóóäûã ñîíñîõ äóðòàé. Áàñ õýðâýý áè Ñàðàà, Àðèóíàà ýã÷ íàðûí äóóã ñîíñäîã áàéëàà ãýõýä òýä íàð øèã äóóëàõ àëáàã¿é. Àõèàä Ñàðàà, Àðèóíàà øèã äóó÷èä Ìîíãîëä õýðýãã¿é. ßàãààä ãýâýë òýä õèéäãýý õèé÷èõñýí, á¿õýë á¿òýí îðîí çàéã áèé áîëãî÷èõñîí ìóíäàãóóä ø¿¿ äýý. Òèéì áîëîõîîð øèíý ä¿ð òºðõèéã èëýðõèéëñýí, ººðèéí ãýñýí ºâºðìºö äóóëàëòàé áàéõ ¸ñòîé ãýæ áîääîã.
-Ò¿ð¿¿ë÷èõëýý. Öààøäûí ò º ë º â ë º ã º º ã º º ã à ð ã à æ àìæñàí óó?
-Ìèíèé õóâüä C1 òåëåâèçòýé íýã æèëèéí ãýðýý áàéãóóëñàí áàéãàà. C1 òåëåâèç íýã æèëèéí òóðø ìèíèé äóó, êëèï, òîãëîëòûã õàðèóöàõ áîëñîí. Öààøäàà äóóëàõ òºëºâëºãººòýé áàéãàà. Õ¿ì¿¿ñ íàìàéã õýäèé õ¿ðòýë ñîíñîõ íü âý áè òýð õ¿ðòýë äóóëíà ãýæ áîäîæ áàéãàà. Íàìàéã õýäýí íàñ õ¿ðòëýý äóóëàõ âý ãýäãèéã õ¿ì¿¿ñ ë ìýäíý äýý. Áàñ õàæóóãààð íü
ººðèéí ñóðñàí ìýðãýæëýýðýý ãî¸ õóâöàñ çàãâàðûí êàìïàíè áàéãóóëààä àæèëëàíà ãýñýí ìºðººäºëòýé áàéíà äàà.
-Õàìò òºãñãºëèéí øàòàíä ¿ëäñýí õ¿¿õä¿¿ä ÿàæ õ¿ëýýæ àâñàí áý?
-Íàäàä á¿ãäýýðýý áàÿð õ¿ðãýæ áàéñàí. ßã ÿëàã÷àà øàëãàðóóëààä äóóññàí ÷èíü òàë õ¿¿õä¿¿ä íü àëãà áîë÷èõñîí. Õààøàà ÿâñàí íü ìýäýõã¿é. Òýãñýí ÷èíü íýã êàôåä àéìàð ãî¸ òîõèæóóëààä, øèðýý çàñ÷èõñàí íàìàéã õ¿ëýýãýýä áàéæ áàéñàí. Òýãýýä ÿã îðîõîä íýã õºøèã íýýñýí ÷èíü á¿ãä öààíà íü “áàÿð õ¿ðãýå” ãýýä çîãñîæ áàéñàí. ¯íýõýýð ãî¸ ñüþðïðèç áîëñîí ø¿¿. Åð íü áèä íàð ÷èíü ñ¿¿ëèéí 27 õ¿¿õýä áîëñíîîñ õîéø ºäºð øºíºã¿é õàìò áýëòãýë õèéñýí. Ýíý õóãàöààíä ºðñºëäºã÷ ãýäãýý á¿ð ìàðòñàí äîòíî íàéçóóä áîëöãîîñîí. Íýã íýãýíäýý çºâëºãºº ºãººä ë. Äóóãàà èíãýæ äóóëâàë ç¿ãýýð, èéì äóó ñîíãîâîë òîõèðîìæòîé ãýýä ë á¿õ òàëààñ íü íýã íýãýíäýý çºâëºäºã áàéñàí. Öààøäàà ÷ õàìò óðàí á¿òýýë õèéíý.
-×àìä íèéò óíøèã÷äûíõàà ºìíººñ öààøäûí óðàí á ¿ ò ý ý ë ä ÷ è í ü à ì æ è ë ò õ¿ñüå.
-Ìàø èõ áàÿðëàëàà. Ýíý äàøðàìä íàìàéã õóðöàëæ, äýìæèæ áàéñàí õ¿ì¿¿ñäýý ìàø èõ áàÿðëàëàà. Íàéç çàëóóäàà áàÿðëàëàà “õàéðòàé” ãýæ õýëüå. Áàñ C1 òåëåâèçèéí õàìò îëîí, óéãàã¿é áèäíèéã áýëäñýí ø¿¿ã÷ íàð ãýýä á¿õ õ¿ì¿¿ñò áàÿðëàëàà. Õàìò äóóëæ áàéñàí áîëîí ñîíèíû óíøèã÷ íàðòàà èõ àìæèëò õ¿ñüå.
Í.Îòãîíöýíãýë: Îääûí ýðýë ¿íýõýýð ñàéí óðëàãèéí ýðýë áîëæ ÷àäñàíÇàëóóñ
“Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðýãòýé òýìöýõýä îþóòàí ç à ë ó ó ñ û í î ð î ë ö î î ” ñýäýâò ïàðëàìåíòèéí ìýòãýëöýýíèé òýìöýýí ýíý ñàðûí 5,6,7-íû ºäð¿¿äýä á î ë æ ì ý ò ã ý ë ö ý ý í è é ò¿¿õýíä îëîí ðåêîðäóóäûã ø è í ý ý ð ò î ã ò î î ñ î í óðàëäààí áîëëîî. Äýëõèé íèéòèéí õ¿í òºðºëõòíèéã çàíàë õèéãýýä áàéãàà àþóë áóþó õàìãèéí õàðãèñ õýðöãèéãýýðýý ñýòãýë ò¿ãøýýñýí “Õ¿íèé íàéìàà”-íû ýñðýã òóóøäàà òýìöäýã áàéãóóëëàãóóä ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýã ñàíàà÷ëàí õýðýãæ¿¿ëñýí þì. Àþóëààðàà äýëõèéä ýõíèé ãóðàâò îðäîã ýíý ãýìò õýðãèéí õîð õºíººë, ò¿¿íýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìýäëýã ºãºõ çîðèëãîîð ýíýõ¿¿ ïàðëàìåíòèéí ìýòãýëöýýíèé òýìöýýíèéã îþóòàí ñóðàã÷äûí äóíä àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàâ. Ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýã Øâåéöàðèéí õºãæëèéí àãåíòëàãààñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí “Õ¿íèé íàéìààòàé òýìöýõ òºñºë”-èéã õýðýãæ¿¿ëýã÷ Õ¿íèé àþóëã¿é áàéäëûí
Ðåêîðäóóä òîãòîîñîí òýìöýýí áîëëîî
Á¿õ èõ äýýä ñóðãóóëèéí ìýòãýëöýýíèé øèëäýã êëóá¿¿ä îðîëöñîí óã òýìöýýíèé ïèíàëûí øàòàíä äºðâºí áàã ¿ëäñýí íü ÌÓÁÈÑ-èéí Ýéäîñ-1, Ýéäîñ-2, Ýéäîñ-3 áîëîí ÌÓÈÑ-èéí Change ãýñýí áàãóóä þì. ßëàã÷äûã òîäðóóëàõ òºãñãºëèéí òîãëîëò ßïîí ýë÷èíãèéí Òýíãýðèéí öàãò ¿ðãýëæèëëýý. Òºãñãºëèéí øàòíû òýìöýýíä ìýòãýëöýõ ñýäýâ íü õ¿íèé íàéìààòàé õîëáîîòîé áàéâ. Ýíýõ¿¿ òýìöýýíèé 1- áàéðàíä Ýéäîñ-3 áàã, 2-ð áàéðàíä Ýéäîñ-1 áàã, 3-ð áàéðàíä Change áàã áîëîí òóñãàé áàéðàíä ìºí Ýéäîñ-2 áàã îðñîí þì. ̺í çîî á¿ðýýñ øàëãàðñàí øèëäýã èëòãýã÷äèéí äóíä óðàí èëòãýëèéí òýìöýýí ÿâàãäàâ. Òýìöýýíèé òýðã¿¿í áàéðàíä Öàãäààãèéí àêàäåìèéí ñîíñîã÷ Ò¿âøèíáàÿð øàëãàðëàà. Áàñ íýãýí ñîíèðõîëòîé àðãà õýìæýý íü ¿çýã÷ îþóòíóóäûí äóíä “Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðãèéí ýñðýã ìèíèé õèéõ ç¿éë” ãýñýí ñýäýâòýé ýññå áè÷ëýãèéí óðàëäààí çàðëàæ íèéò àðâàí îþóòàíä øàãíàë ãàðäóóëñàí
ñóäàëãààíû òºâ ñàíàà÷ëàí Ìîíãîëûí Ìýòãýëöýýíèé Íýãäñýí Íèéãýìëýã, ÌÎÕ, ÌÓÁÈÑÎÕ-òîé õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëñàí þì. Óã òýìöýýí ìîíãîëûí ìýòãýëöýýíèé ò¿¿õýíä õî¸ð øèíý ðåêîðäûã íýýñýí ãýæ õýëæ áîëíî. Ýíý íü íýãä¿ãýýðò õàìãèéí îëîí áàã áóþó 148 áàãèéí 300 îð÷èì ìýòãýëöýã÷ îðîëöñîí þì. Óðüä ºìíº íü çîõèîí áàéãóóëëàãääàã áàéñàí óëñûí òîìîîõîí òýìöýýí¿¿ä ãýõýä ë 60-70 áàã îðäîã áàéñàí óäààòàé. Õî¸ðäóãààðò õàìãèéí ºíäºð øàãíàëûí ñàí þì.
/Òýìöýýíèé òýðã¿¿í áàéð ýéäîñ-3 áàã/
þì. Óðàëäààíä á¿õ îþóòàí ººðèéí áîäëîî áè÷èæ èäýâõòýé îðîëöñîí íü “Õ¿íèé íàéìàà”-íû ýñðýã çàëóóñûí äóó õîîëîé õ¿÷òýé áàéãààã õàðóóëñàí õýðýã áàéëàà.
Îþóòíû îðîëöîî
ßðèëöñàí Á.Ï¿ðýâ
Íýãä¿ãýýð áàéð 500 ìÿíãà, õî¸ðäóãààð áàéð 300 ìÿíãà, ãóðàâäóãààð áàéð 200 ìÿíãàí òºãðºãèéí øàãíàë õ¿ðòýýñýí þì.
Ìýäëýã áîë àñàð èõ áàÿëàã
6 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
¯å ¿åèéí îþóòàíÎþóòàí
“Õîíõíû äóó”-ã îþóòíóóä äàãààä ò¿ðäýã áàéëàà.
Íàãàö ýã÷ ìààíü 1993 îíä Ìîíîãë óëñûí èõ ñóðãóóëèéã òºãññºí. Àðä÷èëëûí ñàðõè ñýâýëçýæ òºð ýðãýñýí òýð æèë Ñ¿õáààòàðûí òàëáàéä æàãññàí ìÿíãà ìÿíãàí çàëóóñûí äóíä çîãñîæ áàéñàí îþóòàí.Àðä÷èëëûí õàðààöàé Ñ.Çîðèã, Ð.Ãîí÷èãäîðæ íàð õè÷ýýë çààäàã áàãø íü áàéñàí áîëîîä ÷ òýð ¿¿, îþóòíóóä òýð àÿàðàà øàõàì òºâ òàëáàéä æàãñäàã áàéæ. Òýð áàéòóãàé òýäíèéã ºëñãºëºí çàðëàõàä õè÷ýýë õààãäààä áººíººðºº òýíä î÷èæ, “õîíõíû äóó”-ã äàãààä ò¿ðäýã áàéëàà ãýæ ýã÷ ÿðèõ äóðòàé. Óëñ
òºðèéí “óëààí èäýâõòýé” îþóòíóóä ìàãàäã¿é 1990-ýýä îíûõîí áàéõ. Íàãàö ýã÷ ñòèïåíòòýé ñóð÷ òºãññºí õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí îþóòíóóäûí íýã. Áàñ òýäíèé ¿åèéíõíýýñ õîéø ñàÿõíûõ õ¿ðòýë íàìðûí òàðèà õóðààëòàä îþóòíóóä ÿâààã¿é ãýõ þì áèëýý. ̺í èõ ñóðãóóëü òºãñºã÷äèéã òºðººñ õýðýãöýýòýé ãàçàð íü õóâààðèëäàã áàéñàí æèøèã òýäíèé ¿åýýñ ë àëäàãäñàí. Ýíý áîäëîãî àëäàãäñàí íü ìàø òîì àëäàà ãýæ áè õóâüäàà áîääîã þì.
Áàéãàëü “áààð”-íä õààÿà îð÷èõíî
Ñîíãîëò áàéñàí áîë ÷... . Ñîöèàëèçìûí ¿åèéí îíö ñóðëàãàòàé
îþóòíû ñàðûí òýòãýëýã 340 òºãðºã áàéñàí íü òóõàéí ¿åä íÿðàâûí öàëèíãààñ 140 òºãðºãººð èõ áàéñàí ãýýä áîääîî. Òýãýõýýð ïîä õèéñýí ìºí㺠áàéãàà áèç. Ñóðëàãûí ä¿íãýýñ íü õàìààð÷ ýíý ìºíãºíèé õýìæýý 200-340 òºãðºãèéí õîîðîíä õýëáýëçäýã ãýæ áàéãàà. Ñòèïåíò áóóñàí ýõíèé ºä𺺠àíãèàðàà
“óëààíáààòàð” ðåñòîðàíä îðæ õóéöàà èäýæ òàíñàãëàíà. Êèíî ¿çýöãýýíý. Èõýð þì øèã àäèëõàí õóâöàñëàñàí çàëóóñ ýíä òýíä íèëýýä òààðàëäàíà. Äýëã¿¿ðò áàéãàà õóâöàñ íü ë òýð þì õîéíî. Òýð ¿åä ÿìàð ÷ ñîíãîëò áàéñàíã¿é. Ààâ ýýæ íü äýýã¿¿ð àëáà õàøäàã, ãàäàãøàà ÿâäàã àéëûí õ¿¿õýä ë áèø áîë “èõýðëýõ”-ã¿é. ßâàõ àðãà ÷ áàéãààã¿é ãýíý ëýý. Òèéì ó÷ðààñ õóâöàñàà ººðºº î¸æ ºìñºõ “êàìïàíèò” àæèë õîò õºäººã¿é èä ºðíºæ áàéñàí ãýäýã. Åð íü Ìîíãîë÷óóä
1960-ààä îíîîñ Åâðîï õóâöàñ ºðãºí õýðýãëýäýã áîëñîí þì áèëýý. ĺðºâèéí /ìåòð íü 4 òºã/ ýðýýí äààâóóãààð äààøèíç, ïàíñ, òîðãîîð õàíöóéã¿é äàí äýýë î¸æ ºìñºíº. Õ¿¿õýí çàëóóã¿é ººðñ人 õóâöàñàà î¸äîã áàéñàí ãýõýýð ñîíèí áàéãàà áèç?. 14-èéí äààâóóãààð òðàïèçàí ºìä î¸íî. Óãààõààð ºìõèé ¿íýðòäýã òýð äààâóó èõýýõýí ã¿éëãýýòýé
áàðààíû íýã áàéæ. Ñ¿¿ëä äàëûí äààâóó ãàðñíààñ õîéø ºìäíèé “çàãâàð çîõèîí á¿òýýã÷èä” òèéøýý õîøóóðàõ áîëñîí ãýñýí ø¿¿. Îéìñîí ò¿ðèéò óãëààã¿é õ¿¿õíèéã áàðàã ýìýãòýé õ¿íèé òîîíîîñ õàñàõ íü õàëàã. 120-ûí ëàê íü îõèä õ¿¿õí¿¿äèéã àðààñàà õóéëðóóëíà. Õîòîîð íýã èæèëõýí ãóòàëòàé ýìýãòýé÷¿¿ä àëõàæ ÿâñàí ãýýä áîääîî. Áàñ áóëãàí , íàðèéí çàõòòàé öýìáýí ïàëüòîé ÷ áàñ ÷àìã¿é ãî¸ëä òîîöîãäîíî. Õàëüñàí
ãÿëãàð öóâûã ýð ýìã¿é ºìñºíº. Èõ ÷ ¿íýòýé. Ýìýãòýé öóâ 280, ýðýãòýé íü 350 òºãðºã. Ñàðûí ñòèïåíòýý á¿ãäèéã íü øàõàì ãàíöõàí öóâ àâàõûí òºëºº òàâèàä òóó÷èõäàã áàéñàí ãýýä ë áîä÷èõ. Çà òýãýýä ºðãºí ºìä ïëàòôîðì ãóòàë ºìñºæ óðò ¿ñýý çàäãàé òàâüæ, õ¿ç¿¿íèé ãî¸ ç¿¿ëò ç¿¿÷èõâýë ãàðààä ºãºõ íü òýð. Õàðèí ýð÷¿¿ä øºâãºð õàð, øàðâààð óãëàæ, êåïê ìàëãàé äóõäóóëáàë ãàíãàíä òîîöîãäîíî. Äàëààä îíû ¿åèéí îþóòíóóäûí ãàíãàðàà íýã èéìýðõ¿¿ áàéæ.
Ìèíèé ¿åèéí îþóòíóóä ãýýä ÿðèõààð òóí ñàÿõíû þì øèã àòëàà áàñ ë àðâààä æèëèéí ºìíºõèéã ÿðèõ õýðýãòýé áîëíî. ßìàð ÷ ãýñýí ýýæ, ýã÷ íàðûí ÿðüäàã ñàíãèéí àæ àõóéí äóðñàìæ íàäàä ëàâ áàéãààã¿é. Ñòèïåíòòýé îþóòàí áàéëàà ãýõ ààâûí ÿðèà ¸ñòîé ë ç¿¿ä çýðýãëýý ñàíàãääàã áàéñàí ñàí. Ñóðãàëòûí òºëáºð, äîòóóð áàéðíû òºëáºð, àõóéí ààð ñààð çàðäàë, õóâöàñíû ìºí㺠ãýýä æèëäýý ñàÿ øàõàì òºëáºð ààâ ýýæýýñýý ºëõºí “òîíø÷èõäîã” õºäººíèé îþóòàí
íàäàä ìºíãºíèé õýðýãöýý áàéñàí ãýäãèéã íóóãààä ÿàõàâ. Àç áîëîõîä ìèíèé ¿åä àâòîáóñíû õºíãºëºëòèéí áèëåò ãàð÷, îþóòíóóäûí ìàãíàé òýíèéæ áàéñàí. Áàéðàíä ñóóäàã áèäýíä òýð áèëåòíèé õýðýã ÷ áàéãààã¿é ë äýý. Ãýõäýý ë õýäýí àâòîáóñ äàìæèí èðäýã õ¿¿õä¿¿äýä ìýäýýæ ìàø òîì õýìíýëò áîëñîí. Äîòóóð áàéðíû îþóòàí áàéñíûõ áèå äààí àìüäàð÷ ñóðñàí. Äîòóóð áàéðíû îþóòàí áàéñíûõ áèå äààí àìüäàð÷ ñóðñàí. ßäàæ ë àéëûí ýçýãòýé áîëîõ
Áè ýíý öàãèéí îþóòàíÁè 2-ð êóðñèéí îþóòàí.ºíººãèéí
ìÿíãà ìÿíãàí çàëóóñèéí òºëººëºë áîëñîí æèðèéí íýã îõèí. Ìîíãîëäîî òîï ãýãäýõ èõ ñóðãóóëüä ñóðàëöàæ îþóòàí àõóé öàãèéí áàÿðòàé, ãóíèãòàé, òîì÷óóäûí õýëäýãýýð “õàìãèéí æàðãàëòàé ”¿å äýýðýý ÿâàà. ßàõàâ îþóòíû àìüäðàë ñîíèðõîëòîé ë þì. Õèéãýýã¿é äààëãàâàð øàëãàõ õîöîð÷ í¿¿ðýý óëàéëãàõ õî¸ðîîñ áóñàä íü òààëàãäàæ ë áàéíà. Íîäíèí æèëèéã áîäâîë îäîî ÷ áè õóó÷èí îþóòàí áîëñîí. Àíõ þóãàà ÷ ìýäýõã¿é èõ ñóðãóóëü ãýäýã ÷èíü ¸ñòîé ë “õàðü ãàðèã” ñàíàãäàæ áàéëàà. Îäîî áîë øàòíû áàðèóë íü õ¿ðòýë òàíèë ñàíàãäààä,öààíàà ë íýã ººð ... õè÷ýýë ýõëýýä îâîî æèãäýð÷èõëýý. Îäîî ë ÿíç á¿ðèéí ¿éë àæèëëàãàà òýìöýýí óðàëäààí ýõýëæ áàéíà. Òàíèëöàõ ¿äýøëýã, öàñíû áàÿð, øèíý æèë ãýýä îëîí áàÿð ýõëýæ áàéíà . ªíãºðñºí æèëèéí öàñíû áàÿð Áîãä óóëûí Çàéñàíãèéí àìàíä áàéäàã àìðàëòûí ãàçàð áîëíî ãýõýýð íü ÿâààã¿é. Àìðàëò ãýõýýð ë îéëãîìæòîé,àðõèäààä ë äóóñàõ áèç ãýæ áîäñîí. Õàðèí òàíèëöàõ ¿äýøëýã ýíý æèë “Medusa”ä áîëíî ãýñýí. Åð íü ýíý æèë íàéç íàðòàéãàà áàðàã á¿õ ë ñóðãóóëèéí ¿äýøëýã õýñýõ òºëºâëºãººòýé. Òàêñûã íü òºë÷èõâºë àëèíä íü ÷ õàìààã¿é îðæ áîëäîã ãýíý. Òýãýõäýý íàäàä áîë á¿ãä ¿íýã¿é áîëîõîîð àëèéã íü ÷ àëãàñàõã¿é ãýæ áîäîæ áàéãàà. Ìèíèé íýã íàéç îþóòíû çºâëºëèéíõºíòýé íü íýëýýí “çóçààí”. Àâëèãà, àðûí õààëãàíû æèæèãõýí õýëáýð. Ãýõäýý õýíä ÷ õ î õ è ð î ë ã ¿ é þ ì ÷ è í ü áîëîìæèéã àøèãëàõã¿é ºíãºðººæ áîëîõã¿é áèçäýý? Íýã ë ìýäýõýä øèíý æèë õàÿàíä òóëààä èðíý. ßäàæ ë áàÿðòàà òàêñã¿é îð÷èõâîë íàäàä õýðýãòýé. Øèíý æèë ãýõýýð ÿìàð èõ çàðäàë ãàðäàã áèëýý äýý. Àæèëä íü îðîëöîîä ºãñºí òºñºâººñ íü ÿàæ èéæ áàéãààä õýìíýõýä öààíà íü îâîî ìºí㺠¿ëä÷èõäýã þì ãýñýí. Áàñ äýýð íü óäàõã¿é óðëàãûí ¿çëýã, ñàãñíû òýìöýýí áîëíî. Àíãèäàà íýã ÷ ãýñýí îíîî àõèó òàâèóëàõàà áîäíîî. Òýãýýä äàðàà íü “çóãààëæ” ºãºõ õàíäëàãàòàé. Óã íü åñä¿ãýýð ñàð ãàðààä ë çóãààëãûí ñóðàã ãàðààä áàéñàí ÷èíü ýíý òýð òàíèëöàõ ¿äýøëýã, àâòîáóñíû áèëåò, äîòóóð áàéð, õàëààñíû ºðºº ãýñýýð áàéãààä îäîîã õ¿ðòýë ÿâààã¿é. Õ¿éòýðõýýñ ºìíº ÿâ÷èõñàí áîë ãî¸ áàéñàí þì. Òýãýõäýý îäîî ÷ ãýñýí îðîéòîîã¿é þì ÷èíü ÿâíà äàà. Íýã õ¿íýýñ 20-25 ìÿíãàí òºãðºã çàðèì
õ¿¿õäýä õýö¿¿õýí ñîíñîãäîæ áàéõ øèã õàðàãäñàí. ßëàíãóÿà õºäººíººñ èðñýí îþóòíóóä ñóðãàëòûí òºëáºð, äîòóóð áàéðíû ìºí㺠õè÷ýýëèéí õýðýãñýë, äóëààí õóâöàñ íîì äýâòýðò çàð÷èõñàí áîëîõîîð á¿ãä ë ìºíãºã¿é. Òýãñýí õèðíýý ñàíàëûã íü àñóóõààð “ÿâíàà ÿâíà” ë ãýõ þì. Õ¿íýýñ äîð îðîõã¿é ãýæ òýãäýã þì óó, áàéõã¿é ìºí㺺 ¿ðýõ òèéì áîëîìæ áàéãààä áàéíà óó? îéëãîìæã¿é ë àñóóäàë. ßã ¿íýíäýý íàäàä ÷ ãýñýí õýö¿¿ ë áàéíà. Ìàíàé àíãè õî¸ðõîí áàíäèòàé. Òýð õî¸ð ìýäýýæ ÿâàõã¿é. Øààãèëäñàí 18 îõèí óóëûí ìóõàðò î÷îîä þó ÷ õèéõ þì áèëýý! Ìàíàé îõèä ÷ ãýñýíäýý èíãýí áàðèí ÿâàõ õýðýã áàéãàà ÷ þì óó ìýäýõã¿é ë áàéíà. Íýã õýñýã øåô àíãèòàé áîëú¸ ãýæ ÿðèãäààä áàéñàí á¿ð ñóðàãã¿é. Îëîí áàíäèòàé àíãèòàé òîõèðîîä íèéëëýã, çóãààëãà õàìò çîõèîí áàéãóóëæ, òàíèëöàöãààäàã þì áàéõ. Õýäèé àíõ óäàà ñîíññîí ÷ íàäàä áîëîìæèéí ñàíàãäñàí. Ãýòýë ÿã òîõèðîîä òýãüå ãýñýí ÷èíü àíãèéí îõèäóóä “ÿàæ äýý, è÷ýýä áàéíà àà” “þó ãýæ áîäîõûí, íýýõ ãóéõ ãýæ áàéãàà þì øèã” ãýõ þì. Õ¿í õ¿íòýéãýý òàíèëöààä
ñîíèðõîë íýãäýæ áàéâàë öàãèéã õàìòäàà çóãààòàé ºíãºðººõ íü þó íü áóðóó ãýæ. Ýõëýýä òàíèëöúÿ ãýýä õýë÷èõâýë ÿàãààä ãóéñàí áîë÷èõäîã þì áý. Åð íü ìàíàé çàëóó÷óóä ãàíö õî¸ð õàðö ìºðãºëä÷èõâºë, ñàëàãíàæ ÷è÷èðýýä äàõèàä íýã õàð÷èõâàë “íàäàä ñàéí þì áàéõäàà” ãýýä òººðººä ÿâ÷èõàíà. ¯ã¿é áîë íýã õ¿¿õýäòýé ãóðâàí óäàà õàìò õàðàãä÷èõâàë ¿åðõäýã ãýýä áîä÷èõîíî. Ò¿ð¿¿ëæ ìåññåæ áè÷âýë õàíäàðñàí áîë÷èõäîã èõ õýö¿¿. Óã íü õî¸ð õ¿íèéã ýðýãòýé ýìýãòýé ãýäýã òàëààñ íü áèø õ¿í ãýäýã òàëààñ íü õàðàõ þì áîë òýãýæ áóðóó îéëãîõã¿é áàéìààð. Õ¿ì¿¿ñ ÷èíü õîðîíäîî õàéð ñýòãýëýýñ ãàäíà º÷íººí ç¿éëýýð õîëáîãäîæ áîëäîãèéã ºíººãèéí èõýíõ çàëóó ìýääýãã¿é þì øèã ààøëàõ þì.
íýã “òîì” ñóðãóóëèéã òýíä òºãññºí ãýæ áîääîã. Íîìûí ñàíä èõ ñóóäàã õýíõýã îþóòíû òîîíä èõ îðíî îî. Ãýñýí ÷ àíãèàðàà äîðãèîä õààÿà áàéãàëü “áààð”-íä îðîõîä íü õàìò ÿâíà. Òýð íü îéðîëöîîõ ñ¿¿äðýâ÷èéã õýëæ áàéãàà õýðýã ë äýý. Áààð ãýäýã ¿ã ìàãàäã¿é òýð ¿åýñ èä õ¿÷ýý àâ÷ áèäíèé ¿ãñèéí ñàíä íèëýýä ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã áîëñîí áàéõ. Ãýõäýý áààðäààä äàìïóóðààä ñóðãóóëèà õàÿñàí íºõºð ìààíü ìàíàé
àíãèä ëàâ áàéãààã¿é þì ø¿¿. Çàõ çýýëèéí ¿åèéí “á¿òýýãäýõ¿¿í” áîëîõîîð ìàíàé ¿åèéíõýí ìºí㺠òºãðºãºí人 èõ òîîöîîòîé, õàøèð, áàãà çýðýã ìóó ñàíààòàé áàéñàí øèã ñàíàãääàã.ãýõäýý ë ìèíèé îþóòàí öàã äîòíî äóëààõàí äóðñàìæòàé õàìò õàëóó òººí¿¿ëæ áàéäàã. Îäîî ýíý öàãèéí îþóòíóóäûí òóõàé ººðñäèéíõ íü áè÷ñýíýýð òàíä õ¿ðãýå.
Ö.ĺë㺺í
Ã.Îþóíãýðýë
Ò¿ð¿¿÷ íü I í¿¿ðò
Õýçýý ÷ çàðæ áîëîõ òèéì ç¿éëèéã õóäàëäàí àâ. Êåññîí
7 ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
׺뺺ò öàã
Ç¿¿í Åâðîïûí áîëîí áóñàä îëîí îðîíä îþóòíóóä õóâüñãàëò ººð÷ëºëò, íèéãìèéí áàéãóóëëûí ººð÷ëºëòèéã îðîéëæ îðîëöîæ áàéâ. Ìîíãîëä õàðèí òýð õýìæýýíä áàéæ ÷àäàõ áîëîâ óó ãýæ õ¿ì¿¿ñ ýðãýëçýæ áàéñàí þì. Ãýòýë ìàíàé çàëóó÷óóä ¿íýõýýð îþóíëàã, óëñ îðíûõîî òºëºº ãýñýí àðèóí ñýòãýëòýé áàéñàí íü 1990 îíä òîä õàðàãäñàí. Íèéãìèéí èõ òîì øèíý÷ëýëò 1990 îíä áîëîõ ãýæ áàéíà ãýäýã íü îþóòíû áàéãóóëëàãààñ èõ ìýäðýãäñýí ë äýý. Òýð ¿åä ÌÎÕ-íû II ÷óóëãàíûã õèéæ, ò¿¿ãýýð øèíý óäèðäëàãà, øèíý ¿åèéí çàëóóñûí òýì¿¿ëëèéã èëýðõèéëñýí çîðèëòóóä äýâø¿¿ëñýí. ×óóëãàíààñ õîë¬áîîíû óäèðäëàãàä îðæ èðñýí øèíý îþóòíóóä, ÷óóëãàíû ¿åýð áèé áîëñîí óóð àìüñãàë á¿õýí îþóòíóóäûã àðä÷èëñàí õóâüñãàëä îðîéëæ îðîëöîõ ¿éë ÿâöàä ò¿ëõñýí ãýæ áîääîã. Åð íü õàìãèéí àíõíû àðä÷èëñàí öóãëààíûã îþóòíóóä çîõèîí
Ë.ÁîËä: ÎþÓÒÍÓÓÄ ÑÝÒÃÝËÈÉÍ ÄÓÓÄËÀÃÀÀÐÀÀ æÀÃÑÀÀË öÓÃËÀÀÍÄ ÎÐÎËöÄÎà ÁÀÉËÀÀ
Àðä÷èëëûí 20 æèëèéí îéä
áàéãóóëñàí þì ø¿¿ äýý. Õîâä àéìàãò 1989 îíû àðâàíõî¸ðäóãààð ñàðûí 7-íä áîëñîí öóãëààí. Òóõàéí ¿åä òºðººñ çºâøººðººã¿é ë áîë ìýäýýëäýãã¿é áàéñàí áîëîõîîð ò¿¿íèéã õýí ÷ ìýäýýëýýã¿é, èõ îëîí õ¿í ÷ ìýäýýã¿é. Õîâä àéìàãòàà ë ìýäýýä ºíãºðñºí áàéõ.
-Îþóòíóóä îäîîãèéíõ øèã æàãñààë öóãëààíä îðîëöñîíûõîî òºëºº áîëçîë, íºõöºë òàâüæ áàéâ óó?
-Òýð öàãèéí îþóòíóóä óëñ òºðèéí ÿìàð íýã àìáèöã¿éãýýð àðä÷èëëûí æàãñààë öóãëààíä îðîëöîæ áàéñíààðàà î í ö ë î ã ò î é . Ò ý ä í è é ä ó í ä á ¿ õ äàâõàðãûíõíû õ¿¿õýä áàéñàí. Äàðãûí ÷, öýðãèéí ÷, ÌÀÕÍ-ûí ãèø¿¿íèé ÷, íàì áóñ÷óóäûí ÷, øèíýýð ãàð÷ áàéñàí íàì, õºäºë㺺íèéõíèé ÷ õ¿¿õýä òýäíèé äóíä áàéñàí. Õÿòàä áîë õ¿í àì îëîíòîéãîîñîî áîëîîä ÷ òýð ¿¿, îþóòíû õºäºë㺺íèéã òàíêààð òýãøèëñýí áîë ìàíàé Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí ººð. ¯ð õ¿¿õýä, èðýýä¿é õîé÷ ¿åèéíõýý áîëîâñðîë, îþóíëàã áàéäëûã ýðõýìëýäýã àðä ò¿ìýí. Òýð òàëààñàà ÷ àðä÷èëñàí õºäºë㺺í ø¿íøèãëýíý ãýäýã øèã óëàì àìü îðæ, îþóòíóóäàà äýìæèæ, íèéò àðä ò¿ìíèéã õàìàð÷ ºðãºæèæ áàéñàí.
-ÌÎÕ õàìãèéí ýð÷ õ¿÷òýéãýýð õºäºë㺺íä îðîëöîæ áàéñàí íü õýäèé ¿å âý?
-Îþóòíû õºäºë㺺í ýð÷èìæñýí íü 1989-1990 îíû çóðâàñ ¿å áàéäàã þì. Ò¿¿íýýñ õîéø 1992-1994 îíä çºí人 îëîí öóãëààí, æàãñààë, ºëñãºëºí áîëæ áàéñàí. Ò¿¿íä îþóòíóóä ºìíºõ øèãýý íèéòýýðýý, ÿìàð íýã ýðãýëçýý-ã¿éãýýð äàãàæ îðîëöîîã¿é. Îþóòíóóä íèéãìèéí õºäºë㺺íèéã îðîéëæ îðîëöñîí ÿâäàë ñ¿¿ëèéí 20 æèëä äàõèæ äàâòàãäààã¿é. Àðä÷èëñàí õóâüñãàëûí ýõýí ¿å ¿íýõýýð
îíöëîã ¿å áàéñàí. Òýð ¿åä áèä “ÕÕ çóóí Îþóòíû ÷ºëººò òºâ” ãýäýã òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà áàéãóóëæ, îþóòíóóä óëñ òºðèéí õºäºë㺺íä îðîëöîõ òàëààð áîäëîãûí òºâ ÷ àæèëëàæ áàéâ. Òóõàéí öàãèéí îþóí ñàíààíû õºòº÷ áîëæ áàéñàí îëîí õ¿íòýé óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëæ, á¿òýýë÷ àæèë èõ õèéäýã áàéëàà. Òýäãýýðò 50-60 îþóòàí èõ èäýâõòýé îðîëöäîã áàéñàí þì.
-Òàíàé áàéãóóëëàãà øèíýýð òºðñºí íàì, õºäºëãººí¿¿äýýñ äóòàõààðã¿é ò¿¿õýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéñàí ñàíàãääàã?
-Çîõèîí áàéãóóëàëòûí òàëààð çàðèì ç¿éëèéã õýëüå ãýæ áîäîæ áàéíà. ÌÎÕ 1990 îí ãàðààä áàéíãûí çîõèîí áàéãóóëàëòàä îðæ, õóðàëäàæ, îíö áàãà õóðëàà õèéæ àðä÷èëàë, øèíý÷ëýëèéí òºëººõ àðä ò¿ìíèé òýìöëèéã ÿëàëòàä õ¿ðãýõèéí òóëä àæèëëàæ áàéñàí. Áóñàä ýâñýë, õîëáîîä áèå áèåý ñàéí îéëãîõã¿é, òóñ òóñäàà õóðàëäàæ, ñîíèí õýâëýëýý ãàðãàäàã áàéñàí þì. Óëñ îðíûã äîðãèîñîí ãóðàâäóãààð ñàðûí 4-íèé òîì öóãëààíûã ÌÎÕ áóñàä õºäºë㺺íòýé õàìòàð÷ çîõèîí áàéãóóëúÿ ãýñýí ñàíàë ãàðãàæ äºðâºí õ¿÷íèé óóëçàëòûã ÌÓÈÑ-èéí äºðºâä¿ãýýð áàéðàíä õèéñýí. Áèä òàë òàëààñàà äºðºâ äºðâºí õ¿í îðîëöóóëñàí þì. Ñîíèðõîëòîé íü äàíäàà äºðâèéí òîî òààðààä áàéâ. ĺðâºí öàãò óóëçñàí. Ãóðàâäóãààð ñàðûí 4-íèé öóãëààíû òóõàé ÿðèëöñàí. Íýãäñýí òîì öóãëààí äýýð õýí þó ÿðèõàà òºëºâëºñºí. Çàðèì íü ÷ ñîöèàëèçìûã ñàéæðóóëúÿ ãýñýí ìºðººäºëòýé áàéñàí. Çàðèìààñ íü òºð, çàñãèéí óäèðäëàãàòàé õàìòàð÷ òýäíèé ñàíààã áàÿæóóëæ àæèëëàÿ ãýõ ñàíàà ÷ ãàðñàí. ÌîÀÕ ò¿ð õóðàë áàéãóóëúÿ, òºðèéí òîãòîëöîîã øèíý÷èëüå ãýñýí ðàäèêàë øààðäëàãóóä òàâüæ áàéâ. ÌÎÕ õî¸ð øààðäëàãàòàé î÷ñîí þì. Áèä ¯íäñýí õóóëèéí äýãëýì
äîòîð ë øààðäëàãà òàâèõã¿é áîë õóóëü áóñ áîëíî ãýæ ¿çýæ áàéëàà. Òýð öàãèéí ¯íäñýí õóóëèàð áîë ÌÀÕÍ íèéãìèéí ìàíëàéëàã÷ õ¿÷ áàéñàí þì. Ýõëýýä ÌÀÕÍ ººðºº Îíö èõ õóðëàà õèéæ óäèðäëàãàà ººð÷뺺ä ìàíëàéëàã÷ ãýñýí ¿¿ðãýýñýý òàòãàëçàõ ¸ñòîé. Òýãæ áàéæ áóñàä íàì æèíõýíý ¯íäñýí õóóëèéí õ¿ðýýíä îðæ èðíý. Ò¿¿íèé äàðàà óëñ îðîí àðä÷èëñàí øèíý òîãòîëöîîíä øèëæèíý. ̄ ¿íèé òóëä ÷ºëººò àðä÷èëñàí ñîíãóóëü ÿâóóëàõ ¸ñòîé ãýñýí èéì õî¸ð øààðäëàãûã ÌÎÕ òàâèõààð áîëñîí. Áèä òàâ, çóðãààí öàã á¿õ ñýäâýýð ÿðèëöààä, ¿çýëöýæ ¿çýëöýæ õàìãèéí ñ¿¿ëä ìàíàé õî¸ð øààðäëàãûã òàâèõààð áîëæ ¿ëäýýñýí äýý. Ò¿¿íèéã öóãëààí äýýð Ö.Ýëáýãäîðæ óíøèæ, äºðâºí áàéãóóëëàãûí íýðèéã äóðäàæ áàéñàí. Òýð øààðäëàãóóäàà Òºðèéí îðäîíä àâ÷èð÷ íàì, çàñãèéí óäèðäëàãàä ÷ òàâüñàí. ͺ㺺俿ë ìóéõàðëààä õàðèó ºãäºãã¿é öààðãàëààä áàéäàã. Òýãýýä ãóðàâäóãààð ñàðûí 7-íä ºëñãºëºí çàðëàæ 8-íä òåëåâèçýýð øóóä ÿðèëöëàãà õèéãýýä ¿íäñýíäýý ýðõ áàðèã÷äàä àðä ò¿ìýíäýý ºãºõ õàðèó áàéõã¿é ãýäýã íü òîäîðõîé áîëñîí. Òýãæ òýãæ 9-íä õóó÷èí çàñàã óíàñàí. Æ.Áàòìºíõ ãóàé ¿íýõýýð àëñûí õàðààòàé õ¿í áàéñàí òóë àðä ò¿ìíèéã õîîðîíä íü äàéðàëöóóëæ, öóñ óðñãàæ áîëîõ ýðñäýëä õ¿ðãýýã¿é. Õýäýí õ¿í ë îãöðîî áèç. 1990 îíû àðä÷èëñàí õóâüñãàë ýâ ýåèéí õóâüñãàë áîëñîí. Òýð öàãèéí îþóòíóóä ºíººäºð 40 ãàðóé íàñíûõàí áîëæ íèéãìèéí ãîë à÷ààã ¿¿ð÷ ÿâíà. ªíººäºð ýíý áàÿðûí ºäðººð 20 æèëèéí ºìíº àðä ò¿ìíèéõýý èðýýä¿éí òºëºº èõ ãàâüÿà áàéãóóëñàí îþóòíóóä, ºíººãèéí íèéãìèéí ãîë íî¸í íóðóó áîëñîí æóðìûí íºõäºäºº áàÿðûí ìýíä äýâø¿¿ëüå.
Ä.ÎÞÓÍÖýÖýÃ
Õýò ¿íýòýé áýëýã á¿¿ áýëýãëý. Ýíý íü íºãºº õ¿íýý ýâã¿é áàéäàëä îðóóëíà. Òà ò¿¿íýýñ ÿìàð íýã ¿íýòýé áýëýã õàðèó õàðæ áàéãàà ìýò áîëíî. Òàíèëóóäûí òàíü áîëîìæ õ¿ðýõã¿é áàéæ áîëçîøã¿é. Åð íü ¿íýòýé áýëãèéã çºâõºí õàìãèéí îéð äîòíûí ýñâýë ãýð á¿ëèéí õ¿ì¿¿ñòýý ë ºãäºã.
-Çàëóó ýðýãòýé á¿ñã¿é õ¿íä äîòóóð õóâöàñ, òðèêî áýëýãëýæ áîëîõã¿é. ßëàíãóÿà á¿ñã¿é ýöýã ýõòýéãýý öóã àìüäàðäàã áîë.
-ßíç á¿ðèéí àìüòàí áýëýãëýõ îíöã¿é, ýõëýýä òèéì àìüòàíòàé áîëîõûã õ¿ñýæ áàéãàà ýñýõèéã òîäðóóë.
-Ýìýãòýé÷¿¿ä ýð÷¿¿äýä ãîëäóó çàíãèà áýëýãëýäýã, ãýòýë çàíãèà áîë ýð õ¿íèé õóâöàñëàëòûí ìàø ÷óõàë õýñýã áèëýý. Èéìýýñ ò¿¿íèéã ñîíãîæ ¿íýëæ ÷àäàõã¿é áîë á¿¿ áýëýãëý. Ýð÷¿¿ä õ¿¿õí¿¿äýä óðóóëûí áóäàã áýëýãëýõýä ìºí àäèë áàéäàë ¿¿ñäýã.
-Òàíû ø¿¿ãýýíä àëü õýäèéí õýâòýæ áàéñàí øèíý áèø þì áýëýãëýõ õýðýãã¿é.
-¯ð÷ëýýíèé õýñýã òîñûã õýçýý ÷ ýìýãòýé õ¿íä áýëýãëýæ áîëîõã¿é.
-Òàíä áýëýã ºã÷ áàéãàà õ¿íèéõýý äóðòàé óðñãàë õàíäëàãûã ìýäýõã¿é áîë óðàí çóðàã áýëýãëýõ õýðýãã¿é.
-ͺõºðòýé ýìýãòýéä óëààí ºíãèéí öýöýã áýëýãëýæ áîëîõã¿é. Ýíý íü õàéð ñýòãýëèéã òºäèéã¿é ãýðëýõèéã õ¿ññýí ãóéëòûã èëýðõèéëäýã þì. Ãýõäýý èéìýðõ¿¿ áýëãèéã æèðýìñýí ýìýãòýé, ç¿ðõíèé øèãäýýñ áîëîõ ìàãàäëàëòàé ýìãýí, àëèà íàðãèàí÷ çàíã¿é õ¿ì¿¿ñò á¿¿ áýëýãëýýðýéé
Øèíý æèëýýð þó áýëýãëýõ ¸ñã¿é âý?Äóíä ñóðãóóëü, õîæèì èõ ñóðãóóëüä
îðñîí õîéíî, àæëûí áàéðàí äýýðýý õ¿ðòýë íý ã áèø íýëýýä õýäýí àìüäààòàéãàà òààðàõ íü ìàíàéä áàðàã ë õýâèéí ¿çýãäýë áîëæýý. Áèä òýäãýýð èæèë íýðòí¿¿äýý ÿëãàõûí òóëä ºíäºð, íàì, òîì, æèæãýýð íü ÿëãàæ áààõàí õî÷ ºãäºã. Óã íü õ¿íèé íýð ÷óõàë áîëîâ÷ Íýðã¿é õýìýýõ íýðòýíã¿¿ä ìàíàéä 9443 áàéäàã áàéíà.
Èðãýíèé á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí òºâ Ìîíãîë óëñ äàõü õàìãèéí ò¿ãýýìýë íýð¿¿äèéã æàãñààæýý. Ìàíàé ìîíãîë÷óóä èõýâ÷ëýí Áàò, Áàÿð, Öýöýã, Ãàí îðñîí íýðí¿¿äèéã ò¿ãýýìýë ºãäºã íü ¿¿íýýñ õàðàãäàæ áàéíà.
1. Îþóí÷èìýã íýðòýé õ¿í 13198
2. Àëòàíöýöýã 131703. Ýíõòóÿà 119944. Áàòáàÿð 114985. Ýðäýíý÷èìýã 113746. Áîëîðìàà 111447. Ãàíáîëä 11083
8. Îòãîíáàÿð 110809. Áàò-Ýðäýíý 1086210. Íàðàíöýöýã 10805 11. Ëõàãâàñ¿ðýí 10611
12. Îþóíöýöýã 1046613. Ãàíáààòàð 1035914. Áàÿðñàéõàí 1018115. Íàðàíòóÿà 987716. Ãàíçîðèã 972617. Áàòæàðãàë 944318. Íýðã¿é 9443
Õýí õàìãèéí ò¿ãýýìýë íýðòýé âý?
Ñýòãýëãýý ñàéòàé, óõààí íü çàäàðñàí õ¿ì¿¿ñ õîð øàðòàé áàéäàã.
8ìýäýý
Îþóòíû
ÌÎÕÎþóòíû
ÌÓÈÑ, Øèõèõóòàã èõ ñóðãóóëèéí îþóòàí Áèëã¿¿í, Áàÿñãàëàí íàð Àçè Íîìõîí Äàëàéí Á¿ñèéí Ñêàóòûí òîâ÷îî (APR) –íîîñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Ticket To Life” òºñëèéí àæèëòíààð àæèëëàæ Ñîíãèíîõàéðõàí Õàðõîðèí çàõàä õºäºëìºð ýðõýëäýã áîëîí Áàÿíç¿ðõ ä¿¿ðãèéí àñðàìæèéí ãàçðûí íèéò 62 õ¿¿õäýä ñêàóòûí õºòºëáºðèéã òàíèóëàí, ñêàóòûí îðîëöîîíû àðãàä òóëãóóðëàí òýäýíä ººðòºº èòãýëòýé áîëîõ, ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ, øèíèéã ñóð÷ ìýäýõ òºðºë
á¿ðèéí õè÷ýýë çààæ, àëàë çîõèîí áàéãóóëæ á à é í à . Ò ¿ ¿ í ÷ ë ý í áàéãàëü äýëõèéãýý õýðõýí õàéðëàõ òàëààð çóðàãèéí óðàëäààí, òàíèóëãà õèéæ áàéíà. Î þ ó ò í ó ó ä ó ä à õ ã ¿ é Áàíãëàäåøä áîëîõ òºñëèéí àæèëòíóóäûí ñóðãàëòàíä îðîëöîõ áºãººä öààøèä ÷ èë¿¿ èõèéã õèéæ á¿òýýõ á î ë í î . Ì î í ã î ë û í
ñêàóòûí õîëáîîíû òºëººëºã÷ Àçèéí îðíóóäàä õýðýãæèæ áàéãàà ýíýõ¿¿ Àìüäðàëä õ¿ðýõ òàñàëáàð òºñëèéí àæèëòíóóäûí ñóðãàëòàíä Áàÿñãàëàí îðîëöîæ, Ìîíãîëä ãóäàìæíû áîëîí õºäºëìºð ýðõëýã õ¿¿õä¿¿äòýé õýðõýí àæèëëàæ áàéãàà òàëààðàà èëòãýë òàâèõ þì. ººðººð õýëáýë ò¿¿íèé 2009 îíä àæèëëàñàí òóðøëàãûã áóñàä îðíû õ¿ì¿¿ñ ñîíñîõ þì.
Øèíý ¿åèéí âýá õýðýãñë¿¿ä áîëîõ áëîã, âèäåî áîëîí àóäèî ïîäêàñòóóä ìºí social networking-èéí ñîíãîäîã æèøýý áîëîõ myspace.com, facebook.com áîëîí ìàø îëîí õ¿ì¿¿ñèéã ýãíýýíäýý íýãòãýñýí linkedin.com çýðãèéã àøèãëàí àëèâàà áèçíåñ àøèãòàé àæèëëàæ, òýð õýðýýð õýðýãëýã÷äèéí ìýäëýã áîëîâñðîë äýýøèëñýýð áàéíà. Òýãâýë èðýýä¿éí áèçíåñìåí¿¿äèéí ºíººäºð áîë ÎÞÓÒÀÍ òà áèëýý. Õàðèí òà òåõíîëîãèéã õýðõýí àøèãëàæ áàéíà?
Ìýäýýëëèéã íýã äîðîîñ...Îþóòíóóä ºíººäºð ìýäýýëëèéí
¿åðò àâòàæ áàéíà. Ìàø îëîí ñîíèí, ñýòã¿¿ë, òåëåâèç, ðàäèî, âýá ñàéò áèé áîëæýý. Õàðèí òóõàéí îþóòàíä ÿã îäîî ººðò íü õýðýãòýé áàéãàà ìýäýýëëèéã õýðõýí îëîõ âý ãýäýã íü ¿íýõýýð àñóóäàë áîëñîí. Èõýâ÷ëýí google àøèãëàæ ìýäýýëýë õàéäàã áîëîâ÷ õ¿ññýíýý îëîõ
íü õîâîð. Æèøýý íü, îäîî ºâºë áîëæ áàéíà, õýí õ¿íã¿é ë äóëààí õóâöàñ ãóòàë àâàõ øààðäëàãàòàé áàéãàà. Îþóòíóóäàä ìààíü äýëã¿¿ð õýñýýä ÿâàõ öàã õîìñ, òýãýýä ÷ ¿íý ºðòãèéí õóâü õàðèëöàí àäèëã¿é. Èíòåðíýò àøèãëà. Ãýõäýý õàéëò õèéõäýý ººðòºº äàðóé õýðýãòýé áàéãàà ãóòàë, ýñâýë õóâöàñ ãýýä áè÷èõýä òàíû õýðýãöýýò ìýäýýëýë ãàð÷ èðæ áàéõ ̧ ñòîéã ñàíà. Òóõàéëáàë, www.gutal.mn, www.khuvtsas.mn ãýõ ìýò. Ãàð÷ èðæ áàéíà óó, ¿çýýðýé? Òàíû áîëîâñðîëä ìýäëýã ìàø ÷óõàë áàéäàã øèã òýðõ¿¿ ìýäëýãèéã îëîõûí
òóëä îþóòàí òà äýëã¿¿ð õýñýæ öàãàà íºõöººõã¿é áàéõ ¸ñòîé. ̺í äóëààí õóâöàñëàõ ¸ñòîé.
Ýð¿¿ë ìýíäýý àíõààðÎþóòàí òà ýð¿¿ë áàéõ ¸ñòîé.
Èíãýõèéí òóëä àëèâàà ºâ÷ëºëººñ óðä÷èëàí ñýðãèéëýõ ìýäýýëýë ìàø ÷óõàë. Õàðèí ýäãýýð ìýäýýëëèéã www.eruul-mend.mn ñàéòààñ àâààðàé. Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàð äîòðîî ÷èãëýë á¿ðýýð íü òºðºëæ¿¿ëñýí áîäèò ìýäýýëëýýñ òà ººðòºº õýðýãòýé îëæ ÷àäíà. ªíººãèéí îþóòíóóä í¿¿ð öàðàé òºäèéã¿é äîòîîä ýä ýðõòíèé ýð¿¿ë àõóéäàà èõ àíõààðäàã áîëñîí. Ìàø çºâ. Òà ººðòºº òîõèðñîí ¿éë÷èëãýýòýé ãîî ñàéõíû ãàçàð îëìîîð áàéãàà áîë www.goosaikhan.mn ñàéò ðóó îðîîä ¿çýõýä ë áîëíî.
Õ à ð è í î ä î î ò å õ í î ë î ã è é ã áîëîâñðîëäîî àøèãëàõ óó?
Ìèíèé, ÷èíèé, õÿìä ¿íýòýé, ãî¸ ì ó ó õ à é . . ã ý ý ä òîîëæ áàðøã¿é ñàéòóóäûí íýð ì î î ä î í ä î ð æ ãàðàõàä òóõàéí ñàëáàðûí ¿íäñýí íýðøèë áîë õýçýý ÷ ººð÷ëºãääºãã¿éã è í ò å ð í ý ò è é í õ º ã æ è ë õ à ð ó ó ë ä à ã . Æèøýý íü, www.pizza.com ãýõýä ë 2 . 6 0 0 . 0 0 0 ä î ë ë à ð à à ð ç à ð à ã ä ñ à í í ü ñàíàìñàðã¿é ç¿éë áèø þì. Õýí ÷
áàéñàí ýíý ñàéòààð îðîîä ïèööàíû òóõàé ìýäýýëýë àâíà ãýäãýý áàòòàé ìýäýõ ó÷ðààñ ë ¿íý öýíýý àëäàõã¿é áàéãàà õýðýã. ßã ¿¿íòýé íýãýí àäèë ìîíãîë õ¿í ìîíãîë íýðèéã ìîíãîëîîñ ãàëèãëààä www.bolovsrol.mn ð¿¿ îðëîî ãýõýä áîëîâñðîëûí òîì çàõ ðóó îðîîä èðñýí ìýò ñàíàãäóóëàõ íü Yorol sites-èéí çîðèëãî þì. Ýíäýýñ èõ äýýä ñóðãóóëü, òåõíèê ìýðãýæëèéí ñóðãóóëü, òýð á¿¿ õýë àíõàí øàòíû áîëîâñðîëûí íýãæ áîëîõ äóíä ñóðãóóëü, öýöýðëýã¿¿äèéí ìýäýýëëèéã àâ÷ áîëíî.
ÎþÓÒÍÛ ÕÝÐÝÃöÝÝ Á¯ÕÝÍ ÝÍÄ...
Ýðñíýý ýíäýýñ...
“Õºãæèì õ¿¿õäèéí õºãæèëä” òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëíý
Ìýäýý ìýäýýëýë
Ìîíãîëûí çàëóó÷óóäûí õîëáîî, çàëóó óäèðäàã÷ ñàíãààñ õàìòðàí æèë á¿ð çîõèîí áàéãóóëäàã îíû øèëäýã îþóòàí øàëãàðóóëàõ “Àëìà Ìàòåð” ¸ñëîëûí àæèëëàãàà 1993 îíîîñ ýõýëñýí. Ýíý æèëèéí ¸ñëîëûí àæèëëàãààã ýíý ñàðûí 18-íä Òºðèéí îðäíû èõ òàíõèìä çîõèîí áàéãóóëàõ ãýæ áàéíà. Ýíý æèë 17 äaàõü óäààãàà çîõèîãäîæ áóé ýíý àðãà õýìæýýíä îðîëöóóëàõààð 70 ãàðóé èõ äýýä ñóðãóóëüä óäèðäàìæ òàðààñíààñ òºðèéí áîëîí õóâèéí ºì÷èò 15 èõ äýýä ñóðãóóëü øèëäýã îþóòíàà íýð äýâø¿¿ëñýí áàéíà. Øèëäýã îþóòàíä íýð
Íèéñëýëèéí õýìæýýíä îðîí ãýðýýñýý äàéæèí, ãàäóóð àìüäàðäàã 1200 ãàðóé õ¿¿õýä áàéãààãààñ Íèéñëýëèéí öàãäààãèéí ãàçðûí õàðüÿà Õ¿¿õäèéí õàëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ãàçàðò 530 õ¿¿õýä àìüäàð÷ áàéíà. ÍÕÕß-ààñ òýíýìýë, îðîí ãýðã¿é, õ¿íä íºõöºëä àìüäàðäàã òýäãýýð õ¿¿õä¿¿äèéã óðëàãààð íèéãýìø¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Õºãæèì õ¿¿õäèéí õºãæèëä” òºñëèéã ýõë¿¿ëæýý. Óã òºñëèéã Íèéãìèéí õàìãààëàë õºäºëìºðèéí ñàéä Ò.Ãàíäè óäèðääàã áºãººä óäèðäàõ
çºâëºëä Õóäàëäàà õºãæëèéí áàíêíû çàõèðàë Á.Ìýäðýý, Õàäãàëàìæ áàíêíû çàõèðàë Õ.Õ¿ðýëáààòàð, “Íîìèí” ÕÕÊ-èéí çàõèðàë Ã.Áàÿðñàéõàí, “Ìîðèí õóóð”÷óóëãûí óäèðäàà÷ Ö.Áàò÷óëóóí, “Àëòàí –Óðàã ” õàìòëàãèéí àõëàã÷ Á.Ýðäýíýáàò çýðýã àðàâ ãàðóé õ¿ì¿¿ñ îðæýý. Òºñëèéí õ¿ðýýíä ÿìàð àæèë õèéõ, ÿìàð áàéãóóëëàãàòàé ÿàæ õàìòàð÷ çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààð ñàíàë áîäëûã õ¿ëýýí àâàõ àæ.
äýâøèã÷èä íü ãóðâàí óëèðàë äàðààëàí 95-ààñ äýýø ¿íýëãýýòýé ñóðàëöñàí áàéõ, ýðäýì øèíæèëãýý ñóäàëãààíû àæèëä àìæèëò ãàðãàñàí áàéõ, íèéãýì îëîí íèéòèéí èäýâõèòýé, áóñäûãàà ìàíëàéëàã÷ áàéõ øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéõ ¸ñòîé áºãººä ñóðãóóëü á¿ðýýñ øèëäýã ãýñýí õî¸ð îþóòíàà íýð äýâø¿¿ëäýã þì áàéíà. Õàðèí øèëäýã îþóòíûã “Çàëóó óäèðäàã÷” ñàíãèéí õóðëààð òîäðóóëàí ¸ñëîëûí àæèëëàãààí äýýð íýðèéã çàðëàæ “Îíû øèëäýã îþóòàí” ºðãºìæëºë îëãîõ àæýý.
ÎÍÛ ØÈËÄÝà ÎþÓÒÀÍ ØÀËÃÀÐÓÓËÀÕ “ÀËÌÀ ÌÀÒÅД ¨ÑËÎËÛÍ ÀæÈËËÀÃÀÀ ÁÎËÍÎ
Èõ äýýä ñóðãóóëèéí îþóòíóóäûí äóíä ä¿ðñëýõ, ãåîìåòðèéí îëèìïèàä ýíý ñàðûí 19-íä çîõèîí áàéãóóëàãäàõ ãýæ áàéííà. Øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí èõ ñóðãóóëü, Ìîíãîëûí Çóðàãç¿éí Áîëîâñðîëûí íèéãýìëýã õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëæ áóé ýíýõ¿¿ óëñûí õýìæýýíèé îëèìïèàä íü ØÓÒÈÑ-èéí 2-ð áàéðàíä áîëîõ àæ. Óã îëèìïèàäàä îðîëöîõ ñóðãóóëèéí íýðñ òîäîðñîí þì áàéíà.
Îëèìïèàäàä ØÓÒÈÑ, ÕÀÀÈÑ,
ÎþÓÒÍÓÓÄÛÍ ÄÓÍÄ ÎËÈÌïÈÀÄ ÇÀÐËÀÃÄËÀÀ
Ó Á È Ñ , Á Õ È Ñ , Ä à ð õ à í û Ò È Ñ , Ýðäýíýòèéí ÒÈÑ, ªâºðõàíãàéí ÒÈÑ, Òºìºð çàìûí äýýä, Áàðèëãûí êîëëåæ, Òåõíèê òåõíîëîãèéí êîëëåæ, Õ¿íñíèé òåõíîëîãèéí êîëëåæ, Ìîíãîë Ñîëîíãîñûí ÒÊ, ¯éëäâýð óðëàëûí ñóðãóóëü, Áàðèëãûí òåõíîëîãèéí êîëëåæ, Óëààíáààòàð, Óëààíáààòàð ýðäýì ñóäëàë, Õºäºëìºðèéí, Ìîíãîëæèíãîî, Àëòàé, Öàõèì, Óëààíáààòàð ýðäýì îþó çýðýã äýýä ñóðãóóëèàä îðîëöîõîîð áîëñîí áàéíà.
ÎÞÓÒÍÓÓÄ ÕÀÐÀÀ ÕßÍÀËÒÃ¯É ÀÆÈË ÝÐÕÝËÄÝà կ¯Õį¯ÄÒÝÉ ÀÆÈËËÀÆ ÁÀÉÍÀ.
Áè àëü áîëîõîîð áàãà óíòäàã.Íàìàéã óíòàæ áàéõàä áóñàä õ¿ì¿¿ñ àæèëëàæ áàéãàà ãýæ áîäîõîä ººðèéí ýðõã¿é áîñîõîä õ¿ðäýã. Ä.Ëàðîí
