Upload
kan-yuenyong
View
471
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
โจทย์การเมืองไทยที่เปลี่ยนไปในสองทศวรรษ จากพฤษภาฯ 2535 ถึงปัจจุบัน ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ 2555 เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2556 ที่ห้องประชุมสัญญา ธรรมศักดิ์ ตึกโดม มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์
Citation preview
โจทย์การเมืองไทยที่เปลี่ยนไปในสองทศวรรษ���จากพฤษภาฯ ๒๕๓๕ ถึงปัจจุบัน
โดย ศาสตราจารย์ ดร. เกษียร เตชะพีระ
กีรตยาจารย์แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สาขาสังคมศาสตร์ ประจําปี ๒๕๕๕
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 1
เกริ่นนํา • ในโอกาส ๒๑ ป พฤษภาประชาธิปไตย ๒๕๓๕ และทามกลางกระแส
ความขัดแยงรุนแรงทางการเมืองเส้ือสีปจจุบัน ผมอยากทบทวนโจทย
ทางการเมืองและความพยายามหาคำตอบที่เปลี่ยนไปในรอบ ๒ ทศวรรษ
โดยฝายตาง ๆ ที่มีบทบาทสำคัญในความขัดแยง โดยแบงหัวขอยอยเปน: Y
• ๑) บริบทความคิดการเมืองหลังพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๕Y
๒) โจทยใหญทางการเมืองของฝายเส้ือเหลืองและพันธมิตรY
๓) โจทยใหญทางการเมืองของฝายเส้ือแดงและแนวรวมY
๔) ปญหาความสัมพันธระหวางการเมืองกับศีลธรรมY
Y27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 2
งานวิชาการที่บันดาลใจและเป็นฐานคิดข้อมูล
• พัชราภา ตันตราจิน. ความคิดทางสังคมการเมืองของเสกสรรค ประเสริฐ
กุล. (๒๕๕๖)Y
• อุเชนทร เชียงเสน. “ประวัติศาสตรการเมืองภาคประชาชน: ความคิดและ
ปฏิบัติการของ “นักกิจกรรมทางการเมือง” ในปจจุบัน.” (๒๕๕๖)Y
• โครงการวิจัย “ทบทวนภูมิทัศนการเมืองไทย” ของทีมอาจารยอภิชาต
สถิตนิรามัย, ยุกติ มุกดาวิจิตรกับคณะ (๒๕๕๓-๒๕๕๖)Y
• Andrew Walker. Thailand’s Political Peasants: Power in the Modern
Rural Economy. (2012)Y
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 3
๑) บริบทความคิดการเมืองหลังพฤษภาคม ๒๕๓๕
การเมืองหลัง ๒๕๓๕/ เศรษฐกิจหลัง ๒๕๓๕/
วิกฤตY รัฐประหาร รสช. ๒๕๓๔ &
การลุกฮือพฤษภา ๒๕๓๕Y
วิกฤตตมยำกุง ก.ค. ๒๕๔๐ &
เงินกูพวงเง่ือนไข IMF Y
ปญหาY นักเลือกต้ัง/ระบอบเลือกต้ังธิปไตยY ทุนนิยมโลกาภิวัตนY
คำตอบY การเมืองภาคประชาชนY เศรษฐกิจทางเลือกชุมชน/พอเพียงY
ทักษิณY ประชาธิปไตยแบบตัวแทนที่กินไดY ประชานิยมเพื่อทุนนิยมY
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 4
๒) โจทย์ใหญ่ทางการเมืองของฝ่ายเสื้อเหลืองและพันธมิตร
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 5
ความคิดของเสกสรรค์ในบริบทกระแสความคิดการเมืองปัจจุบัน
• อำนาจทุน: ทุนนิยมโลกาภิวัตน à sovereignty เส่ือม à nationalism เส่ือม à political consensus & consent เส่ือม = ความไรเสถียรภาพทางการเมืองเรื้อรังเพราะรัฐขาดพรองความชอบธรรม, ฉันทมติและฉันทานุมัติจากสังคมภาคสวนตาง ๆ นอกคูหาเลือกต้ังY
• เหลืองเห็น แดงมองขาม นิติราษฎรจบแค มิ.ย. - ธ.ค. ๒๔๗๕ (อำนาจรัฐ, เครือขายอำมาตย) ไมข้ึนม.ค. - มี.ค. ๒๔๗๕ ดวยซ้ำ (เคาโครงเศรษฐกิจของ หลวงประดิษฐมนูธรรม ซ่ึงมีที่มาจากวิกฤตเศรษฐกิจทุนนิยมตกต่ำใหญทั่วโลก ค.ศ. ๑๙๒๙) ขณะที่อำนาจทุนโลกสำคัญข้ึนเรื่อย ๆ และเปนเนื้อเดียวกับอำนาจรัฐ (ดูตอนน้ำทวม)Y
• แตวิธีแกของเหลืองคือเผด็จการทหารหรืออำนาจพิเศษของคนดีผูมีความเปนไทยมากกวา ซ่ึงไม work Y
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 6
๓) โจทยใหญทางการเมืองของฝายเสื้อแดงและแนวรวม
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 7
มุมมองต่อชนบทที่เปลี่ยนไป ภาพเดิมกอนรัฐประหาร ๒๕๔๙/ ภาพใหมหลังรัฐประหาร ๒๕๔๙/
ชนบท = เกษตรY เกษตรเปนสวนรองที่ลดนอยถอยลงของเศรษฐกิจชนบทY
ชาวนายากจน ทำไดไมพอกินY ชาวนารายไดปานกลางผลิตภาพต่ำพยุงไวดวยเงินอุดหนุนจากรัฐ ปญหาหลักคือความ
เหลื่อมล้ำภายในและภายนอกมิติตาง ๆY
อยูภายใตระบบอุปถัมภY ดึงอำนาจภายนอก (ไมวาผี,รัฐ,ทุน,ชุมชน) มาตะลอมใชเพื่อดูดเอาทรัพยากร, ทุนและ
เทคโนโลยีมาเพิ่มผลิตภาพY
ขาดความรูการศึกษาY รอบรูโลกกวางผานเครือขายสายใยชาวบานนอกถิ่น (แรงงานอพยพไปทำงานตางถิ่น
แลวสงเงินกลับบาน)Y
ซ้ือสิทธ์ิขายเสียงY สังคมการเมืองชนบทที่ตอรองตะลอมกดดันอำนาจภายนอกและขัดแยงตรวจสอบถวง
ดุลกันภายในตามธรรมนูญชนบทY
การเมืองภาคประชาชนเปนทางออกY การเลือกต้ังระดับตาง ๆ เปนทางหลักในการตอรองกดดันชวงชิงนโยบายและ
ทรัพยากรจากรัฐ การเมืองภาคประชาชนเปนสวนนอยY
เศรษฐกิจพอเพียง/ชุมชนเปนทางเลือกY เศรษฐกิจการคาที่ดึงดูดปจจัยภายนอกมาเพิ่มผลิตภาพชวยใหประคองฐานะคนชั้น
กลางไวไดY27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 8
จุดอับตันของสังคมการเมืองชนบท 1) ในทางเศรษฐกิจ ภาวะรัฐโอบอุมอุดหนุนจุนเจือชาวนารายไดปานกลางผลิต
ภาพต่ำดังที่เปนอยูจะยั่งยืนยาวนานไดยาก มีขีดจำกัด รัฐจะกระเตงอุมเลี้ยง
ไขเลี้ยงตอยพวกเขาซ่ึงเปนประชากรสวนใหญในชนบทไปไดนานแคไหน?
ปญหาขาดทุนและเส่ียงสูงจากนโยบายจำนำขาวทุกเม็ดเปนตัวอยางY
2) คานิยมธรรมนูญชนบทของสังคมการเมืองชนบทมีลักษณะคับแคบ เฉพาะ
สวน parochial และแตกตางตรงขามกับประชาสังคมอยางที่เปนอยู หากไม
ปรับเปลี่ยนคลี่คลายขยายตัว ก็ยากจะพาไปสูสังคมการเมืองรวมกันในระดับ
ชาติอันเปนที่รับไดของหลักการเมืองสากลสมัยใหม เชน ทาทีไมใสใจไยดี
เรื่องสิทธิมนุษยชนในกรณีฆาตัดตอนยาเสพติด เปนตนY
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 9
๔) ปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างการเมืองกับศีลธรรม
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 10
คําถามต่อธรรมวิทยาแห่งพลเมืองใหม่ ���ที่แยกสังคมการเมืองออกจากศีลธรรม
• ผูเขียนใชกรอบแนวคิดเรื่องธรรมวิทยาแหงพลเมือง (civic หรือ civil religion) ของ Robert Bellah เพื่อศึกษาความคิดซ่ึงอยูเบื้องหลังความขัดแยงทางการเมืองปจจุบันระหวางเส้ือเหลือง -เส้ือแดง โดยพบวาอุดมการณของพวกเส้ือแดงหลัก ๆ แลวเปนผลผลิตทางความคิดของนักประวัติศาสตร ซ่ึงปฏิเสธคานิยมแบบจารีตของไทยทั้งที่เปนคานิยมทางศีลธรรมและการเมือง ที่ผูกโยงอยางใกลชิดกับพุทธศาสนาและระบบกษัตริย เหลาประกาศกของธรรมวิทยาแหงพลเมืองใหมซ่ึงสวนใหญเปนนักประวัติศาสตรอาชีพชั้นนำของไทย เลือกที่จะทดแทนส่ิงเหลานี้ดวยตัวระบอบประชาธิปไตยที่เนนความเทาเทียมกัน ซ่ึงก็ตองอาศัยการดำรงอยูของ มวลมหาประชาชนผูลวงรูแจงและความแนนอนวาจะตองเกิดข้ึนของกระบวนการทางประวัติศาสตรอีกทีหนึ่งกอน ในขณะที่ความต่ืนตัวทางการเมืองและความใฝฝนในความเสมอภาค (ทั้งในแงของผลประโยชนและส่ิงอื่นใด) อาจถือไดวาเปนคุณสมบัติอยางหนึ่งของการเปน พลเมืองที่ดี แตเปนเรื่องไมงายนักที่จะเห็นวาธรรมวิทยาแหงพลเมืองที่ปราศจากเนื้อหาทาง ศาสนาหรือจริยธรรมเลยจะสามารถยึดโยงประชาชาติใดใหอยูดวยกันไดเปนเวลาที่นานพอ สังคมในอุดมคติที่ไมตองการสำนึกทางศีลธรรมนี้อาจเกิดข้ึนไดจริง แตจะเหมาะหรือไมกับการพัฒนาจิตวิญญาณของมนุษยเปนเรื่องที่ยังตองการคำตอบ[
สมบัติ จันทรวงศ, “ความแตกแยกของธรรมวิทยาแหงพลเมืองกับมุมมองทางปรัชญาการเมืองฯ”, ๒๕๕๕ Y
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 11
วิจารณ์แห่งวิจารณ:์ ���
ปัญหาของสังคมการเมืองที่ถือลัทธิยึดศีลธรรมเป็นเจ้าเรือน
• “...คนชั่วที่แอบอางเปนคนไทย...” :
[ศีลธรรม+ชาตินิยม+การเมือง
วัฒนธรรม+กฎหมาย+ความเปน
พลเมือง+เอกลักษณชาติ]Y
• Politics + Morality in a free
marketplace of moral ideas ✔ Y
• Politics + Moralism esp. a self-
centered, coercive one ?
Y
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 12
“ตามรอยพระยุคลบาทกับการมีสวนรวมในการพัฒนาประเทศของทหารอาชีพ”Y
อาคารรณภากาศ โรงเรียนนายเรืออากาศ เขตสายไหม กรุงเทพฯ ๓๑ ส.ค. ๒๕๔๙Y
วิจารณ์แห่งวิจารณ:์ ���
ปัญหาของสังคมการเมืองที่ถือลัทธิยึดศีลธรรมเป็นเจ้าเรือน
• Irreducible moral pluralism in the modern world Y
• No free marketplace of moral ideas in Thai society Y
• Moralizing pretensions of the political eliteY
• Unchecked & unbalanced self-proclaimed arbiter of public morality/
Moral Thainess ISOY
• The irresoluble contradiction between [the principle of “the end
justifies the means” à la politics] & [the principle of “the moral unity of
means and end” à la moral life]Y
27/06/56 ปาฐกถากีรตยาจารย์สังคมศาสตร์ ๒๕๕๕ 13