БОНД

 БОНД ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Тодорхой хэмжээний мөнгийг тогтоосон хугацааны дараа заасан хүүтэйгээр эргүүлэн төлөхийг амлаж байгааг баталсан үнэт цаасыг бонд гэдэг.

Áîíäûí çàõ çýýëèéí òóõàéÁîíä ãýäýã íü áîíä ýçýìøèã÷ áîíä ãàðãàгч êîìïàíèä òîäîðõîé õóãàöààòàé, òîãòîîñîí õ¿¿òýéãýýð õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ áóé õýëáýð þì. Бондоор гадаадûí áîëîí дотоодын хөрөнгийн зах зээлээс эх үүсвэр татан төвлөрүүлэх бүрэн боломжой. Òà áîíä ýçýìøèõèéã õ¿ñâýë Áðîêåð, Äèëåðèéí êîìïàíèàð äàìæóóëàí өөрийн нэрийн дансан дээр захиалгаа өгөн бонд худалдан авч болно.

АНУ ТӨРИЙН САНГИЙН1977 ОНД ГАРГАСАН 1САЯ АМ. ДОЛЛАРЫНҮНЭТЭЙ 30 ЖИЛИЙНХУГАЦААТАЙ БИЕТ БОНД

Бондын давуу тал Урт хугацааны хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр олох

боломжтой  Банкны зээлийн хүүгээс хямд өртөгтэй хөрөнгө

оруулалтын эх үүсвэр олох  Хүү төлөх хугацаа уян хатан  Хүссэн хэмжээгээрээ хөрөнгө оруулалт татах

боломжтой  Эрсдэл багатай Тогтмол өгөөжтэй Бондод хөрөнгө оруулах нь арилжааны банкны

хүүгийн түвшингөөс өндөр өгөөж хүртэх боломжийг олгодог

Төлбөрийн баталгаа болдог Зарим тохиолдолд орлогын татвараас чөлөөлөгдөх

боломжтой

Компаниуд шинэ салбарт бизнес хийх, техник технологоо шинэчлэх, бизнесээ өргөжүүлэхэд мөнгө хэрэгтэй болдог. Иймд компани ҮЦЗЗ-ээр дамжуулан бонд гаргах замаар шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрээр олдог.

Бонд хэрхэн гаргах вэ Хуулийн этгээд буюу компаниуд  үнэт цаасны зах

зээл дээр бонд гаргах эрхтэй. Иймд компани үнэт цаасны зах зээлээр дамжуулан бонд гаргах замаар шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрээ олох давуу талтай.

Засгийн газар Аймгийн ИТХ зөвшөөрсөнөөр аймгийн Засаг дарга

бонд гаргах эрхтэй.

Хөрөнгийн бирж дээр арилжаалагддаг чухал үнэт цаасны нэг бол бонд юм. Энэ нь зээл олгосон болохыг гэрчилж буй үнэт цаас юм.

Бонд эзэмшигч нь хөрөнгө эзэмшигч биш зөвхөн зээлдэгч. Нөгөө талаас хөрөнгийнхөө харьцангуй аюулгүй байдлыг хангах, илүү баталгаат ашиг, хүү олох сонирхолтой хүмүүс, байгууллага бонд худалдаж авдаг. Бондыг засгийн газар, орон нутгийн захиргаа, компани аль аль нь гаргаж болох ба дараах бүрдүүлбэртэй байна.

Үүнд:

-   Түүнийг гаргасан газрын нэр.-    Сери, дугаар-    Нэрлэсэн үнэ. (Бондын нэрлэсэн үнэ гэдэг нь анхны өртөг юм.)-    Төлбөр дуусах хугацаа-    Зээлийн хүү зэрэг орно.

Хэрвээ компани бонд гаргах бол:

  Монгол улсын Компанийн тухай хуулийн дагуу хувь нийлүүлэгчдийн хурлаар үнэт цаас гаргах шийдвэр гаргаж, шаардлагатай баримт, материа лиудыг хүргүүлж бүртгүүлэх зөвшөөрөл авна. Санхүүгийн Зохицуулах Хороо үнэт цаасыг бүртгэх тухай шийдвэр гаргасан бол Монголын Хөрөнгийн Биржид хандан бүртгүүлэх хүсэлт гаргана.

Бонд гаргахад компани ямар үүрэг хүлээх вэ? Үнэт цаас гаргахаар ирүүлэх материалаа үнэн зөв

бүрдүүлсэн байх Үндсэн болон хүүгийн төлбөрийг хугацаанд нь

бүрэн төлөх. Бондын барьцаа баталгаанд үл хөдлөх хөрөнгө, үнэт

цаас /хувьцаа/ байна.

Бонд гарган бүртүүлэхэд ямар зардал гарч болох вэ? Санхүүгийн зохицуулах хорооны хураамж – 200000

төгрөг Хөрөнгийн биржийн бүртгэлийн хураамж нийт

арилжигдсан үнэт цаасны үнийн дүнгийн – 0,1%

Тухайн үнэт цаас бүртгэгдэн арилжигдах тохиолдолд: Арилжааны шимтгэл – нийт арилжааны үнийн дүнгийн

0,3 хувь /хөрөнгийн бирж, төлбөр тооцоо төвлөрсөн хадгаламжийн төв, брокер дилерийн компанийн нийт шимтгэлийн хэмжээ/ байна.

Хэрвээ андеррайтерын байгууллагаар дамжуулан гаргах бол үйлчилгээний хураамжийг гэрээний дагуу төлнө. Нийт гаргаж байгаа бондын үнийн дүнгээс хамаарч 1,5-5 хүртэл хувиар 0-10 жилийн гаргаж  болно.

 

Компани хөрөнгө оруулагчдын хэрэгцээнд тохируулан төрөл бүрийн бонд гаргаж болно.

Хөрвөх бонд – Бондын хугацаа дуусахад тодорхой тооны хувьцаа эсвэл бонд эзэмших эрх олгогддог.

Тэг хүүтэй бонд – Бондын нэрлэсэн үнээс доогуур хямдруулсан үнээр гаргадаг хүүгүй бондыг хэлнэ.

Буцаан дуудах бонд – Бонд гаргасан компани бондоо эргүүлэн худалдан авах нөхцөлтэй гаргаж байгаа бондыг хэлнэ.

Буцаан худалдан авахыг шаардах нөхцөлтэй бонд – энэ нь Бонд худалдан авсан хөрөнгө оруулагч уг бондыг хугацаанаас нь өмнө буцаан худалдан авахыг тухайн компаниас шаардах эрхтэй байх нөхцөлтэйгээр гаргасан бонд юм.

Ямар хугацаатай бонд гаргаж болох вэ?

  Богино хугацаатай /0-1жил/ Дунд хугацаатай /2-10 жил/ Урт хугацаатай /10-30 жил/

Бондын барьцаа баталгаа Үл хөдлөх хөрөнгө Үнэт цаас / хувьцаа /

  Компанийн тухай хуулийн дагуу гуравдагч этгээдээр

баталгаа гаргуулах зэргээр компанийн бондыг баталгаажуулан гаргаж болно.

Компани зэрэглэл тогтоох байгууллагаар зэрэглэл тогтоолговол таны үнэт цаас хурдан борлогдох боломжтой болохыг мартаж болохгүй.

Засгийн газар ямар нэг барьцаагvйгээр бонд гаргадаг бол, компаниуд өөрийн хөрөнгийг барьцаалдаг.

Яагаад найдвартай гэж ?Бонд нь тухайн бонд гаргагч ашигтай ажилласан эсэхээс vл хамааран тогтмол хvvтэй бөгөөд хугацаандаа эргэн төлөгддөг vнэт цаас юм. Мeн бондыг vндсэн хөрөнгө болон бусад зvйлээр барьцаалан баталгаажуулдаг болохоор таны мөнгийг заавал буцааж өгдөг.

Та бонд худалдан авч ашиг олохоор шийдсэн бол дараах 3 шинж чанарыг нь анхаарах хэрэгтэй. Vvнд:

1. Найдвартай байхБондын хамгийн чухал шинж чанар нь тvvний найдвартай байдал юм. Бондын буцаан тeлeгдeх хугацаа дуусахад vндсэн болон хvvгийн тeлбeр бvрэн тeлeгдeж байх ёстой. Vvний баталгааг бонд бvртгэгч байгууллага шалган баталгаажуулдаг.

2. Ашигтай байхБонд нь банкны хадгаламжтай адил хvv тооцдог. Гэхдээ ихэвчлэн банкны хадгаламжийн хvvгийн тvвшнээс дээгvvр тогтоогдсон байдаг. Жишээлбэл, манай улсад банкны хугацаатай хадгаламжийн дундаж хvv 1.4 хувь байгаа бол бондын дундаж хvv 1.65 хувь байна.

3. Хeрвeх чадвартай байхБонд нь ямар ч vед хамгийн eндeр хeрвeх чадвартай vнэт цааст тооцогддог. Учир нь хeрeнгe оруулагч дуртай vедээ бондоо худалдаж мeнгee авах боломжтой байдаг. Мeн бондыг хоёрдогч зах зээл дээр худалдахад vнэ нь eсeх боломжтой. Жишээлбэл, та eндeр хvvтэй бонд эзэмшдэг байлаа гэж бодъё. Хvмvvс ч энэ бондыг худалдан авах сонирхолтой бeгeeд бонд нь анхдагч зах зээл дээр дуусчихсан байна. Тэгвэл та анх авсан vнэ дээрээ хэдэн тeгрeг нэмээд зарчихад юу нь болохгvй гэж.

Бонд гаргагчдад ямар ашигтай вэ ?Хамгийн гол нь банкны зээлээс бага хvvтэй мeнгe олж байгаа явдал юм. Тухайлбал банкнаас 2.5 хувийн хvvтэй зээл авснаас, 1.65 хувийн хvvтэй бонд гаргах нь илvv дээр. Ингэснээр та банкны хадгаламжаар дамжуулан зээл авсан компанид хeрeнгe оруулж байсан бол бонд авснаар тухайн бонд гаргагчид шууд хeрeнгe оруулалт хийж байгаа явдал юм.

Áîíäûã ¿íýò öààñ ãàðãàã÷ààð íü:• Çàñãèéí ãàçðûí áîíä• Õîò áîëîí çàñàã çàõèðãààíû áîíä• Áàíêíû ºðèéí áè÷èã• Êîìïàíèéí áîíä• Ãàäààäûí áîíä

Áàòàëãàà áàðüöààãààð íü:• Çàñãèéí ãàçðèéí áàòàëãààò áîíä• Ýíãèéí áàòàëãààò áîíä • Õºðºí㺺ð áàòàëãààæñàí áîíä• Áàòàëãààã¿é áîíä

Çàñãèéí ãàçðûí áîíä:Çàñãèéí ãàçðûí áîíäûã çàñãèéí ãàçðûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ, íèéò óëñ îðíû õýìæýýíä áàéãàà ìºíãºíèé íèéë¿¿ëýëòèéã èõýñãýõ çîðèëãîîð ãàðãàäàã áàéíà. Çàñãèéí ãàçðûí õÿìäðóóëñàí áîíä íü íàéäâàðòàé, ýðñäýëã¿é ¿íýò öààñàíä òîîöîãääîã.

2011 онд Засгийн газрын бонд 14 удаа явагдаж , “4000 төрийн албан хаагчдыг орон сууцны урт хугацаат зээлд хамруулах” хөтөлбөрийн санхүүжилтэнд 65.0 тэрбум төгрөгийн бонд , ноос ноолуурын болон жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих хөтөлбөр”-ийн санхүүжилтэнд 171.7 тэрбум төгрөгийн бонд арилжиж, нийт 236.7 тэрбум төгрөгийн үнийн дүн бүхий 2.4 сая ширхэг бондыг арилжлаа.

Инфляцийн дарамтыг үүрд мартъя гэвэл таван тэрбумын бондоос бүү ай хэмээн Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Золжаргал, Сангийн сайд Ч.Улаан нар Засгийн газрын баталгаатай таван тэрбум ам.долларын бондыг гаргах, арилжаалах журмыг хамтарсан тушаалаар баталлаа. . Энэ журамд Засгийн газрын бондтой холбоотой асуудлууд, тэр тусмаа урт, дунд, богино хугацаатай бондын онцлогууд,арилжаалах бүх механизмыг маш тодорхой болгон заажээ.

Засгийн газрын үнэт цаас гаргах, арилжаалах журмын зорилго нь: төсвийн цаг зуурын хүндрэлийг даван туулах богино хугацаат болон зарим зорилтот төсөл, хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх, урт хугацаат үнэт цаасыг эрсдлийн боломжит түвшинд, хамгийн бага зардалтайгаар санхүүжүүлэх, ЗГҮЦ-ны зах зээлийг хөгжүүлэх, цаашлаад хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэхэд чухал үүрэгтэй юм.

ЗГҮЦ-ны анхдагч болон хоёрдогч зах зээлийг хөгжүүлж, тогтмол арилжааг явуулснаар Монгол Улсын Засгийн газрын жишиг хүүг тогтоох боломжтой.

Засгийн газрын бонд гаргах, арилжаалах журмыг баталснаар сангийн болон мөнгөний бодлогын уялдааг хангахад чухал алхам боллоо гэж үзсэн.

Хамгийн гол нь Засгийн газар Монголбанк яагаад энэ цаг үед, ямар зорилгоор таван тэрбум ам.доллаар бонд гаргахаар болов гэдэгт гол учир байгаа юм. Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Н.Батбаяр УИХ дахь АН-ын бүлгийн хуралдаан дээр энэхүү бондын ач холбогдлыг тайлбарлахдаа “Засгийн газрын баталгаатай таван тэрбум ам.долларын бонд нь дэлхийн эдийн засгийн хямрал болон улс орны ирээдүйд төлөвлөгдөж буй хөгжлийн гарцын тэнцвэрийг зөв хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ” хэмээн мэдэгдсэн юм.

Монголбанк одоогоор нийт 163 тэрбум төгрөгтэй тэнцэх Засгийн газрын бондыг эзэмшиж буй. Энэ нь нийт банкны систем дэх Засгийн газрын үнэт цаасны 30,2 хувьтай тэнцэх юм. Түүнчлэн арилжааны банкуудын Засгийн газраас авах нийт авлагын 61,1 хувийг богино хугацаатай ЗГҮЦ, 37,1 хувийг дунд хугацаатай ЗГҮЦ эзэлж байгаа гэсэн тооцоо бий.

Êîìïàíèéí áîíä:

Ìàíàé îðîíä 2001 îíä àíõ êîìïàíèéí áîíä àðèëæààëàãäàæ эхэлсэн. ªíººäºð Ìîíãîëûí Õºðºíãèéí Áèðæ äýýð çàõ çýýëä òýðã¿¿ëýã÷ 10 êîìïàíèéí áîíä àðèëæèãäñàí áàéíà.

“Жаст агро” компанийн гаргасан нэг бүр нь 10.0 мянган төгрөгийн үнэтэй 3.0 сая ширхэг, нийт 30.0 тэрбум төгрөгийн “Монгол мах” бондын эхний 10.0 тэрбум төгрөгийн бонд энэ оны 9-р сараас арилжаалагдаж эхэлсэн бөгөөд нийт 439.5 мянган ширхэг бондыг 4.4 тэрбум төгрөгөөр арилжаалагдаж байна.

Êîìïàíèóä áîíä гаргах äàðààõ øàëòãààíû óëìààñ ãàðãàäàã áàéíà. • Áîíä ãàðãàëò íü îäîîãèéí õóâüöàà ýçýìøèã÷äèéí õºðºíãèéã áóóðóóëàõã¿éãýýð òóõàéí êîðïîðàöèóäûã õºðºí㺺 ºñºõ áîëîìæ îëãîäîã.• Áîíä ãàðãàñíààð êîìïàíèóä ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýðòýý äèâåðñèôèêàöè õèéõ áóþó ýëñäýëýý áóóðóóëàõ áîëîìæòîé.• Áàíêíû õ¿¿òýé õàðüöóóëàõàä áàãà õ¿¿òýé çýýëëýã àâàõ áîëîìæèéã îëãîäîã. • Áîíä ãàðãàñíààð êîðïîðàöè íü áàíêíû çýýëòýé õàðüöóóëàõàä èë¿¿ óðò õóãàöààíä òîãòìîë õ¿¿òýé ìºíãèéã çýýëæ ÷àääàã. • Бондын хүүг татвар тооцох оролгоос хасдаг.• Õºðºíãèéí çàõ çýýë äýý𠺺ð òºðëèéí ¿íýò öààñ ãàðãàõ óðüä÷èëñàí áýëòãýë áîëíî.

Орон нутаг засаг захиргааны бонд :

Тухайн аймгийн ИТХ-ын зөвшөөрлөөр аймгийн засаг дарга бонд гаргадаг. Энэхүү бондыг тухайн орон нутагт хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй томоохон төслийг санхүүжүүлэх, орон нутгийн төсвийг санхүүжүүлэх зорилгоор гаргадаг.

Орон нутгын анхны бонд гарна гэж төлөвлөж байна. Сангийн яамнаас Улаанбаатар хотыг бонд гаргахыг нь зөвшөөрчээ. Манай улсад орон нутгийн бонд нэг ч удаа гаргаагүй юм. Тус яамнаас нийслэл хот анхны орон нутгийн бондыг гаргаад жишиг тогтоох хэрэгтэй гэж үзсэн байна.

Сүхбаатар аймаг өнгөрсөн жил хоёр тэрбум төгрөгийн бонд гаргахаар ажиллаж байсан. Сангийн яам хөрөнгө сайтай, өөрийн орлоготой Улаанбаатар хот эхлээд бонд гаргасан нь дээр гэсэн байр сууринаас хандаж, бонд гаргахыг нь хориглосон.

Мэргэжилтнүүд Улаанбаатар хот өрийн бичиг гаргаж, санхүүжилт татаад өөрөө эргэн төлөх боломжтой цорын ганц засаг захиргааны нэгж гэж үздэг. Түүнчлэн ирээдүйд Өмнөговь аймгийг бонд гаргах чадамжтай болно гэж таамагладаг юм.

Хөрөнгө оруулагч нь компанийн бонд худалдан авахдаа дараах зүйлсийг нь анхааран үзэх шаардлагатай.• Бондын хүү • Бондын хугацаа • Бонд гаргагчийн хүчин чадал.

Бондын үндсэн шинж чанарууд...

• Өмчийн баталгаа биш, харин өрийн баталгаа юм. Хувьцаа эзэмшигч хөрөнгийг хамтран эзэмшдэг бол өрийн бичиг эзэмшигч хөрөнгө зээлдүүлэгч мөн.

• Тодорхой хугацаанд хүчин төгөлдөр байдаг учраас дуусах хугацаатай байдгаараа хувьцаанаас ялгаатай.

• Хувьцаа дуусахад эмитент түүний нэрлэсэн үнийг буцааж төлөх ёстой.

• Хөрөнгө оруулагч нь эмитентийн удирдлагад оролцох эрхгүй.