Боловсруулсан: Л.Баасандорж

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ НЬ

• Энэхүү сэдвээр хөрөнгө оруулалтын мөнгөн гүйлгээнд орлогын албан татвар, мөнгөн бус зардал, ажлын капиталын өөрчлөлт зэрэг ямар нөлөө үзүүлдэг, хөрөнгө оруулалтын мөнгөн гүйлгээг төслийн, гадны болон өөрийн капиталын мөнгөн гүйлгээгээр хэрхэн задалж шийдэр гаргах талаар авч үзэхээс гадна төслийг хугарлын цэгээр хэрхэн шинжлэх талаар судална.

Хөрөнгө оруулалтын мөнгөн гүйлгээ

Орлогын албан татвар нь мөнгөн зардал тул үйл ажиллагааны цэвэр орлогын тооцоонд хамааралтай, мөн АХОЗ-ын дийлэнх нь элэгдэл байгуулах үндсэн хөрөнгийн шинж чанартай байдгаас элэгдлийн зардлыг хэдийгээр мөнгөн бус зардал ч татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал гэж үзэн орлогын албан татварын бууралтаар дамжин ҮАЦО-д дам нөлөөг бий болгодог.

Орлогын албан татвар ба элэгдлийн зардал

Дээрх тэгшитгэлийг хамгийн эхний тэгшитгэл рүү орлуулбал:

Орлогын албан татвар ба элэгдлийн зардал

Хөрөнгө оруулалтын төслийн ирээдүйн цэвэр мөнгөн орлого ЦМО=БО-МЗ буюу борлуулхлтын орлого болон мөнгөн зардлын дүн он тус бүрээр адилхан байх нь элбэг. Энэ үед ТДЦМГ-ний ор тус бүрийн ЭЗ-аар татварын хөнгөлөлтөөс хамаарах тул төслийн өнөөгийн цэвэр үнэ цэнийг дараах байдлаар тооцож болно.

Орлогын албан татвар ба элэгдлийн зардал

АК өөрчлөгдөхгүй гэвэл тухайн жилийн БО тухайн жилийн мөнгөн орлоготой тэнцүү, тэрчлэн элэгдлийн зардлаас бусад зардал тухайн жилийн мөнгөн зардалтай тэнцүү байна.

Гэтэл орлогын албан татварыг аккруэл сууриарх НББ-ийн ашгаас тооцоолж төлөх бөгөөд төслөөс олох орлогын зарим нь зээлээр хийгдэх, мөнгөн зардлыг богино хугацаат өрөөр санхүүжүүлэх, тэрчлэн мөнгөн зардлын зарим нь аккруэл сууриар хөрөнгө болж тайлагнагдах зэргээр АК жил бүр өөрчлөгдөхөөр бол ТДЦА-ийг аккруэл сууриар тооцоолж, түүнийг элэгдлийн зардал ба АК-ын өөрчлөлтөөр залруулан ТДЦМО-ыг тодорхойлох шаардлагатай болдог.

Ажлын капиталын өөрчлөлт ба ТДЦМО

Аккруэл сууриарх ТДЦА-ийг элэгдлийн зардал ба АК-ын өөрчлөлтөөр залруулж ТДЦМО-д шилжүүлэх нь МГТ-г шууд бус аргаар бэлтгэх зарчимтай ижил байдаг.

Гэхдээ АК-ын өөрчлөлт материаллаг бус бол түүнийг ТДЦМО-д залруулах шаардлагагүй. Ийм тохиолдолд шаардагдах АК болон чөлөөлөгдөх АК хэмээн үзэж төслийн эхэн болон эцсийн тооцоонд оруулж тооцно.

Ажлын капиталын өөрчлөлт ба ТДЦМО

Хөрөнгө оруулалтын төсөлтэй холбоотой мөнгөн гүйлгээг дотор нь тухайн төслийн үйл ажиллагаатай холбоотой мөнгөн гүйлгээ ба уг төслийг санхүүжүүлэхтэй холбоотой мөнгөн гүйлгээ гэж салган шинжлэх зайлшгүй шаардлагатай.

Төслийг өөрийн болон гадны эх үүсвэрээр санхүүжүүлж болох бөгөөд эндээс хөрөнгө оруулалтын мөнгөн гүйлгээг төслийн, гадны болон өөрийн капиталын гэж ангилдаг.

Мөнгөн гүйлгээд

Төслийн мөнгөн гүйлгээ хх

- Гадны капиталын мөнгөн гүйлгээ хх

=Өөрийн капиталын мөнгөн гүйлгээ ххМR=ГК-ын хүү байвал ГКМГ-ний NPV=0 ӨКМГ=ТМГ

Мөн IRR=Зээлийн хүү байх харин ӨК зарцуулалгүй ЦМО олж байгаа тул ӨКМГ-ний IRR хязгааргүй их утгаа авдаг.

Мөнгөн гүйлгээд

Хөрөнгө оруулалтын төслөөс шийдвэр гаргахад ялангуяа харилцан орлуулагдах төслийн хувьд ӨКМГ чухал нөлөөтэй. Учир нь ӨКМГ нь тухайн хөрөнгө оруулалтын төслийг хэрэгжүүлснээр өөрөөс гарах зардал, өөрийн олох ашгийг илтгэх мөнгөн гүйлгээ юм. Иймд ХО-ын шийдвэр гаргахдаа ТМГ-г биш харин ГКМГ-ыг тооцсоны дараах ӨКМГ-ний NPV, IRR-ийг шалгуур үзүүлэлт болгон авч үзэх нь зүйтэй.

ХО-ийн шийдвэр гаргалт

ХО-ын санхүүжилтэнд ГК-ын оролцоо нэмэгдэхийн хэрээр NPV болон IRR-ын утгууд өөрчлөгдөж байдаг.

Дискаунтын хувийг төслийг санхүүжүүлсэн зээлийн хүүгийн хувьтай тэнцүүгээр авбал ӨКМГ-ний NPV нь ТМГ-ний NPV-тэй тэнцүү байна.

Харин ТМГ-ний IRR нь ГК-ын хүүгийн хувиас их байх үед ХО-ын санхүүжилтэнд ГК-ын оролцоо нэмэгдэх тутам ӨКМГ-ын IRR өсдөг.

Харин бүхэлд нь ГК-аар санхүүжүүлэх тохиодолд ӨКМГ-ний IRR хязгааргүй их утгаа авна.

ГК-ын оролцоо ба NPV, IRR

Төслийн IRR түүнийг санхүүжүүлэх ГК-ын хүүгийн хувиас бага бол төслийн санхүүжилтэнд ГК-ын оролцоо нэмэгдэхийн хэрээр ӨКМГ-ний IRR буурна.

Эндээс хэрэв төслөөс олох өгөөжийн хувь түүнийг санхүүжүүлэх ГК-ын хүүгийн хувиас их байвал төслийн дийлэнхийг ГК-аар санхүүжүүлэх хувилбар нь хамгийн ашигтай, өөрийн оруулсан хөрөнгийн төгрөг тутмаас олох өгөөж хамгийн их болно. Гэхдээ ГК-ын оролцоо ихсэх тусам тогтвортой байдал алдагддаг гэдгийг анхаарах хэрэгтэй.

ГК-ын оролцоо ба NPV, IRR

Төслийг санхүүжүүлэх гадны капиталын хувиас дискаунтын хувь их байж болно.

Дискаунтын хувийг ГК-ын хүүгийн хувиас ихээр авч шинжилгээг хийхэд ӨК-ын NPV төслийн мөнгөн гүйлгээнийхээс их болдог.

Энэ үед болж төслийг хэрэгжүүлэх боломжгүй мэтээр харагддаг ч болж төслийг хэрэгжүүлэх боломжтой болж хувирдаг.

Хүүгийн хувиас их MR ба NPV

Зээлийн хүүгийн зардал ТНО-оос хасагдах зардал болдог тул элэгдлийн зардлын нэгэн адил ОАТ-ын хөнгөлөлтийг бий болгодог.

Зээлийн хүүгийн зардлын хөнгөлөлт=ЗХЗ*t

Зээлийн хүүгийн зардлын хөнгөлөлт нь ГКМГ-нд хамаарах мөнгөн урсгал юм.

Зээлийн хүүгийн зардал ба ОАТ

1. Шулуун шугамын арга

2. Давхар бууруулах арга

3. Жилүүдийн нийлбэрийн арга

4. Түргэвчлэн нөхөх хосолсон арга

Элэгдлийн зардлын тооцоолол

АНУ 1986 онд татварын шинэтгэлээр элэгдлийн зардлыг түргэвчилсэн нөхөх шинэ журмыг батлан мөрдүүлжээ. Энэхүү аргын агуулга нь элэгдлийг жил тутмын үлдэгдэл өртгөөс 2/n гэсэн хувь хэмжээгээр байгуулах бөгөөд зөвхөн эхний жилийн элэгдлийг 1/n байхаар тооцоолж, сүүлийн онуудын элэгдлийн нормыг үлдэгдлийг давхар бууруулах аргатай адилаар тооцдог.

Түргэвчлэн нөхөх хосолсон арга

1. Бүтээгдэхүүний нэгжийн үнийг тогтоох

2. Анхны хөрөнгө оруулалтын зардлын хэмжээг тогтоох

3. Орлогын албан татварын хувь хэмжээг тогтоох

4. Анхны хөрөнгө оруулалт, түүнээс жил тутам байгуулах элэгдэл хорогдлын шимтгэлийн хэмжээ

ХОТШ-нд хугалын цэгийг ашиглах нь

Төслийн хугацаа 5 жил, АХОЗ 6,000,000₮, жил бүр 5,000 нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Үйлдвэрлэлийн зардал жилд 3,600,000₮ гэвэл MR=10%-ийг хангах борлуулалтын үнийг тооц.

1. Бүтээгдэхүүний нэгжийн үнийг тогтоох

Төслийн хугацаа 3 жил, жилд үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүний хэмжээ 2,000, түүнийг борлуулах нэгжийн үнэ 500₮, үйлдвэрлэлийн зардал жил бүр 400,000₮. MR=20% бол АХОЗ-ын байж болох дээд хэмжээг тодорхойл.

2. Анхны хөрөнгө оруулалтын зардлын хэмжээг тогтоох

Төслийн хугацаа 3 жил, АХОЗ 5,000,000₮, жил 2,500 нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Борлуулах үнэ 4,000₮. Үйлдвэрлэлийн зардал жил бүр 2,500₮, орлогын албан татварыг тооц. MR=10%

3. Орлогын албан татварын хувь хэмжээг тогтоох

Шинээр суурилуулах тоног төхөөрөмжид хөрөнгө оруулалт хийх гэж байна. Үүнийг суурилуулснаар жил бүр ашиглалтын зардалд 500,000₮-өөр буурна. MR=25%, ОАТ=10% , элэгдлийг 10 жилээр шулуун шугамын аргаар байгуулна, үлдэх өртөггүй.

4. Анхны хөрөнгө оруулалт, түүнээс жил тутам байгуулах элэгдэл хорогдлын шимтгэлийн хэмжээ